Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 01
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
पुटस्तृतीयः २११७६॥
પદના અન્ત રહેલા ધુ વર્ણને વર્ગીય ત્રીજા વ્યજન સ્વરૂપ આદેશ થાય છે. વધુ + સિ અને વઘુમિ આ અવસ્થામાં ‘વીર્ઘદ્યq૦ ૧-૪-૪૬” થી સિ નો લોપ. “ન: ૬ ૨--૯૬ થી રૂ ને આદેશ. આ સૂત્રથી જૂને ૬ આદેશ ઈત્યાદિ કાર્ય થવાથી વા અને વાજિ:' આવો પ્રયોગ થાય છે. જૂ મ આ અવસ્થામાં ૨ ને આ સૂત્રથી ૬ આદેશ થવાથી “મમ:' આવો પ્રયોગ થાય છે. યદ્યપિ કમ આ અવસ્થામાં પણ ઉપર જણાવ્યા મુજબ ર્ ને આદેશ થવાનો પ્રસંગ હોવાથી આ સૂત્રથી ત્યારબાદ આદેશ થાય તો જિ: આવો અનિષ્ટ પ્રયોગ થશે. પરંતુ પાણિનીય વ્યાકરણ પ્રસિદ્ધ સ્વરોની મદ્ આ સંજ્ઞા હોવાથી તેના શું ને # આદેશ થતો નથી. કારણ કે અહીંન્ને આદેશ થાય તો નવું ના બદલે ‘જૂ આ પ્રમાણે સંજ્ઞાભેદ થવાનો પ્રસંગ આવશે. તેથી સંજ્ઞાભેદના ભયે અહીં જૂ ને ૬ આદેશ થતો નથી - એ યાદ રાખવું અર્થક્રમશઃ - વાણી, વાણીથી. સ્વરોથી. IIછદ્દા
गडदबादेश्चतुर्थान्तस्यैकस्वरस्याऽऽदेश्चतुर्थः स्वोश्च प्रत्यये
રાછા '
પદના અન્ત તેમજ 1 અને ધ્વ છે આદિમાં જેના એવો પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા 1 ડું ૬૬ છે આદિમાં જેના અને વર્ગીય ચતુર્થ વ્યજન (પૂ ર્ ૬ ૫) છે અત્તમાં જેના એવા એકસ્વર વાળા ધાતુના અથવા ધાતુસ્વરૂપ શબ્દનો જે અવયવ (એકભાગ) તેના આદ્ય (પ્રથમ) તૃતીય વ્યંજનને તેને મળતો (સ્વજાતીય) ચતુર્થ (ધુ ટુ ૬ ૫) આદેશ થાય છે. હું ધાતુને ‘વિવ૬ -9-9૪૮' થી ક્વિ૬ (0) પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન પfr નામને સિ પ્રત્યય. “તીર્થ. ૧-૪-૪થી તિ નો લોપ. ‘ો ઘર
२२८
