Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 01
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
ક્રમશઃ- કરવું જોઈએ. તે છેકે. કુર્વિદ્યુારઃ વિનમ્? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ૩ વિકરણવાલા જ હ્ર ધાતુના અને ઘુ ્ ધાતુના નામી સ્વરને દીર્ઘ આદેશ થતો નથી. તેથી તું શત્રે (૧૩૬૧) આ તુવિ ગણના છું ધાતુને આશિર્ નો ચાત્ (યાત) પ્રત્યય, ‘સ્વાવેર્નાનિનો॰૨-૧-૬૨’ થી ૐ ના ૩ ને દીર્ઘ ૐ આદેશ થવાથી ત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં ૐ વિકરણવાલો ૢ ધાતુ ન હોવાથી આ સૂત્રથી નામી સ્વરને દીર્ઘ આદેશનો નિષેધ થતો નથી, અર્થ - તે બોલે. IIFFI
मो नो म्वोश्व २|१|६७॥
1
જેના અન્તમાં ર્ છે તેવા ટૂ વગેરે ધાતુના મૈં ને, તે, પદના અન્વે વર્તમાન હોય તો તેમજ તેની (મૈં ની) પરમાં, જો મૈં અને રૂ થી શરૂ થતો પ્રત્યય હોય તો; – આદેશ થાય છે. (આ ર્ આદેશ, ૫૨ કાર્ય પ્રસંગે અવ્ હોવાથી નો લોપ થતો નથી - એ યાદ રાખવું.) न् પ્ર+શમ્ ધાતુને “વિવું -૧-૧૪૮' થી વિવું (0) પ્રત્યય. ‘અનુ પદ્મમ૦ ૪-૧-૧૦૭' થી શમ્ ના ‘બ’ ને દીર્ઘ ‘’ આદેશ. પ્રશાન્ નામને ત્તિ અને મ્યાનૢ પ્રત્યય. ‘વીર્યવાન્ ૧-૪-૪’ થી સિ નો લોપ. આ સૂત્રથી પ્રશમ્ ના મ્ ને ર્ આદેશ થવાથી ‘પ્રશ્નન્’ અને પ્રશાન્મ્યામ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ - શાન્ત. બે શાન્તથી. મમ્ ધાતુને ‘વ્યગ્નનાવેરે૦ રૂ-૪-૬' થી યક્ પ્રત્યય. ‘સત્ત્વ૪૨ ૪-૧રૂ’ થી ર્ ધાતુને દ્વિત્વ. ‘વ્યગ્નનસ્વાનારે ૪-૧-૪૪' થી પ્રથમ (અભ્યાસના) ગમ્ ના મ્ નો લોપ. ‘હોર્નઃ ૪-૧-૪૦’ થી પ્રથમ ગ્ ને ર્ આદેશ. ‘મુરતો૦ ૪-૧-૧૧' થી દ્વિતીય ભ્ ની પૂર્વે મુ (૬) નો આગમ. ‘વર્તુણં જીવું ૩-૪-૧૪’ થી યજ્ નો લોપ. ‘નાં ઘુડ્ ૦ ૧રૂ-૨૧' થી મુ ના મૂકને ફ્ આદેશથી નિષ્પન્ન નામ્ ધાતુને વર્તમાના નો મિ અને વક્ષ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી નાનું ધાતુના મૂ નેર્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી જ્ઞા’િ અને નાનઃ' આવો
२२१
