________________
થાય છે. ઘ યુવાં પતુ અને ઘર્ષ કાવાં પતુ અહીં આ સૂત્રથી યુવા ને વાગ્યું અને ભાવાં ને નૌ આદેશ થવાથી “ઘ વ પ અને ધ નૌ તું આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સામ્ અને નૈ આદેશ ન થાય ત્યારે ઘર્ષો પુલ પતુ અને ઘર્ષ કાવાં પાતુ આવો પ્રયોગ થાય છે. આવી જ રીતે ચતુર્થી અને ષષ્ઠીના દ્વિવચનમાં પણ વિકલ્પથી વાનું અને નૈ આદેશ આ સૂત્રથી સમજી લેવાં. (દા. ત. ઘ વ તાલુ, ઘ યુવામાં ददातु; धर्मो नौ ददातु, धर्म आवाभ्यां ददातु, धर्मो युवयोः स्वम्, ધર્મો વાં સ્વ, થર્મ માવયો સ્વમ્, ઘ ની સ્વમું) અર્થક્રમશઃ – ધર્મ તમારા બેનું રક્ષણ કરે. ધર્મ અમારા બેનું રક્ષણ કરે. (ધર્મ તમને બેને આપે. ધર્મ અમને બેને આપે. ધર્મ તમારા બેનું ધન છે. ધર્મ અમારા બેનું ધન છે.) //રરા.
કરી તેને રાલારસા
એક વાક્યમાં પદથી પરમાં રહેલા ગુખદ્ અને સસ્મ ને ? અને ની સાથે અનુક્રમે છે અને જે આદેશ વિકલ્પથી થાય છે. સૂત્રમાં ને આ લુપ્ત દ્વિવચનાન્ત પદ . અને ડેડસી આ એકવચનાત પદ છે. આ રીતે કરાએલો વચનભેદ, ૩ ની સાથે તે અને ૩ ની સાથે ને આવો યથાર્થ અન્વય કોઈ ન કરે એ માટે છે. અન્યથા વચનભેદ ન કર્યો હોત તો તાદૃશ અન્વય કરી શકાત- એ સમજી શકાય છે. ઘર્મસ્તુષ્ય રીતે, ઘર્મો માં રીતે, ધર્મસ્તવ સ્વમ્ અને ઘ મન સ્વ; અહીં તુગનું અને તવ ને આ સૂત્રથી તે આદેશ થવાથી તેમ જ મદ્યમ્ અને મન ને આ સૂત્રથી જે આદેશ થવાથી धर्मस्ते दीयते, धर्मो मे दीयते भने धर्मस्ते स्वम्, धर्मो मे स्वम् भावो પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી તે અને જે આદેશ ન થાય ત્યારે થતુષ્ય વીતે. ઈત્યાદિ ઉપર જણાવેલો પ્રયોગ થાય છે.
१८०
