Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 01

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 112

‘વરિ૦ ૧-૨-૨૧' થી રૂ ને ય્ અને ૩ ને ૬ આદેશ.....ઈત્યાદિ . કાર્ય થવાથી યુધ્યા અને થેન્નાઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં ત્િ કસિ પ્રત્યય વિત્-વાત્ આદેશનો વિષય હોવાથી તેની પૂર્વેના રૂ અને ૩ ને ૬ અને ો આદેશ થયો નથી. સ્થાવિત્યેવ - આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ અવિત્ ત્િ યાદિ સમ્બન્ધી જ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વેનાં ફારાન્ત અને પારાન્ત નામના અન્ય રૂ અને ૩ ને અનુક્રમે ! અને ો આદેશ થાય છે. તેથી શુચિ નામને સ્ત્રીલિંગમાં ‘તોડછ્યર્થાત્ ૨-૪-૩૨’ થી છી (ફ) પ્રત્યય.....વગેરે કાર્ય થવાથી ‘શુવી સ્ત્રી’ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં ચિત્ ન પ્રત્યય ૫૨માં હોવા છતાં તે સ્યાદિ ન હોવાથી, આ સૂત્રથી શુચિ ના રૂ ને ૬ આદેશ થતો નથી. અર્થક્રમશઃ- બુદ્ધિથી. ગાયથી. પવિત્ર સ્ત્રી. ૨૩ ॥
•
દ: સિ ના ૧૫૪૪૨૪||
अ
ફારાન્ત અને કારાન્ત નામથી ૫૨માં ૨હેલા પુલ્લિંગ સમ્બન્ધી ટૉ પ્રત્યયને ‘ના’ આદેશ થાય છે. અતિસ્ત્રિયા (ગ), આ અવસ્થામાં આ સૂત્રથી ય ને “ના આદેશ. ‘ધૃવŕ૦ ૨-૩-૬રૂ’ થી મૈં ને ગ્ न् આદેશ થવાથી ‘અતિસ્ત્રિા’ આવો પ્રયોગ થાય છે. અવસ્ટા આ અવસ્થામાં ‘àરઃ ૨-૧-૪૧' થી સ્ ને ઞ આદેશ. તેની પૂર્વેના ગ નો ‘તુાસ્યા૦ ૨-૧-૧૧૩’ થી લોપ. ‘મોડવńસ્ય ૨-૧-૪૫ થી રૂ ને મૈં આદેશ. ‘માવુવળૅડનુ ૨-૬-૪૭' થી મૈં ની ૫૨માંના એઁ ને ૩ આદેશ. અમુ+ટા આ અવસ્થામાં આ સૂત્રથી ને ના આદેશ થવાથી ‘અમુના' આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- સ્ત્રીને જીતવાવાલા પુરુષથી. એનાથી. પુંસ્કૃતિ વિમ્ ?- આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ દારાન્ત અને ારાન્ત નામથી પરમાં રહેલા પુલ્લિંગ સંબન્ધી જ ટા ને ‘ના’ આદેશ થાય છે. તેથી વુધ્ધિા અહીં સ્ત્રીલિંગ સમ્બન્ધી ય ને આ સૂત્રથી ‘ન’ આદેશ થતો નથી. તેથી ‘વરિ ૧-૨-૨૧’ થી રૂ ને ય્ આદેશ થવાથી ‘વુ’ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- બુદ્ધિથી. ।।૨૪ |
१०७