Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand

Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal

Page 36

શાંતિ અને સુખના સારા માર્ગે આરૂઢ કરે છે. એ જ સમયે મનુષ્યજાતિના સામાજિક, સાંસ્કૃતિક અને ધાર્મિક ઇતિહાસનો સૂત્રપાત થાય છે. છે. ભ. ઋષભદેવના પૂર્વવર્તી માનવ, સ્વભાવથી શાંત, શરીરથી સ્વસ્થ
અને સ્વતંત્ર જીવન જીવવાવાળા હતા. એમનામાં ભૌતિક મર્યાદાઓનો અભાવ હતો. તેઓ સહજભાવથી વ્યવહાર કરતા, ન કોઈ પાસે સેવાસહયોગ ગ્રહણ કરતા અને ન કોઈને સેવા-સહયોગ અર્પિત કરતા. ૧૦ પ્રકારનાં કલ્પવૃક્ષોમાંથી સહજ-પ્રાપ્ત ફળ-ફૂલોથી તેઓ એમનું પોતાનું જીવન ચલાવતા હતા અને રોગ-શોકરહિત હતા. જ્યારે ધીમે-ધીમે કલ્પવૃક્ષોથી પ્રાપ્ત સામગ્રીની માત્રા (પ્રમાણ) ક્ષીણ થવા લાગી તો અભાવ અને આવશ્યકતાની પૂર્તિ માટે પારસ્પરિક સંઘર્ષની સ્થિતિ ઉત્પન્ન થવા લાગી. એ સમયે એમણે એકબીજા સાથે જોડાઈને નાનાં-નાનાં કુળોની વ્યવસ્થા બનાવી. કુળોની વ્યવસ્થા કરનારાઓને કુળકર કહેવામાં આવ્યા.
વિમલવાહન પહેલાં કુળકર થયા. કોઈક સમયે વનમાં ફરતા-ફરતા એક માનવ-યુગલને કોઈ શ્વેતવર્ણ સુંદર હાથીએ જોયા અને એમને પોતાની પીઠ ઉપર બેસાડી દીધા. લોકો એ ગજારૂઢ (હાથી ઉપર બેઠેલા) એ યુગલને જોયાં તો ઉજ્વળ વાહન ઉપર હોવાના કારણે એમને વિમલવાહન” કહીને બોલાવ્યા અને હાથી ઉપર સવાર હોવાના કારણે પોતાનાથી વધુ પ્રભાવશાળી સમજીને એમના નેતા બનાવી દીધા. નેતા બનીને વિમલવાહને બધા માટે મર્યાદા નિશ્ચિત કરી, જેનું ઉલ્લંઘન કરવાથી દંડની ઘોષણા કરી.
જ્યારે કોઈ મર્યાદાનું ઉલ્લંઘન કરતું તો એને ‘હા’ - તે શું કર્યું?” કહીને લજ્જિત અને દંડિત કરવામાં આવતો. એ કાળનો લજ્જાશીલ અને સંકોચી પ્રવૃત્તિનો માનવ એને જ સર્વસ્વહરણ (બધું જ લઈ લીધું હોય તે) જેવો કઠોર દંડ માનતો અને પછી ક્યારેય કોઈ અપરાધ ન કરતો. “હા”કારની આ દંડનીતિ ઘણા સમય સુધી ચાલતી રહી. કાળાજારમાં વિમલવાહનની ચંદ્રમા યુગલિનીથી બીજા કુળકર ચક્ષુષ્માનનો યુગલના રૂપમાં જન્મ થયો. આ પ્રકારે ત્રીજા, ચોથા, પાંચમા, છઠ્ઠા અને સાતમા કુળકર થયા. તત્કાલીન મનુજ કુળોની વ્યવસ્થા કરવાના કારણે તે 'કુળકર” કહેવાયા. વિમલવાહન અને ચક્ષુષ્માન સુધી “હા”કારની દંડનીતિ જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ 96969696969696969696969696969૬૩ ૩૧ |