________________
.. નક્ષત્ર ૫૪૯00 મુહૂર્તોમાં ૫૪૯૦૦x૧૮૩૫ ભાગ ચાલે છે. . ૧૦૯૮૦) ભાગોનુ એક મંડળ થાય છે. .
૫૪૯00x૧૮૩૫ ભાગોના મંડળ
૧૦૯૮૦૦
અથવા મંડળ કે ૧૮૩૫ અર્ધ્વમંડળ પૂર્ણ કરે છે. સૂત્ર ૧૦૩૩, પૃ. પર
ચંદ્ર માસમાં ચંદ્ર કેટલા મંડળ સુધી ગતિ કરે છે ? અહીં એ (ગણત્રી) કરવા માટે જ્ઞાત થવું જોઈએ કે - એક પંચવર્ષીય યુગમાં ૧૨૪ પર્વ હોય છે. અને ૮૮૪ મંડળ થાય છે. એક ચંદ્રમાસમાં બે પર્વણી થાય છે. એક ચંદ્ર માસમાં
ક મંડળ થશે અથવા ૧૪ ૩૨, મંડળ થશે. ગ્રંથમાં એને પંદરમાં મંડળના ચોથા ભાગ તથા મંડળના ૧૨૪ ભાગોમાંથી ૧ ભાગ તથા પૂર્ણ ચૌદ મંડળ દર્શાવવામાં આવ્યા છે. વાસ્તવમાં ૧૨૪ ભાગોનો ચોથો ભાગ ૩૧ (ભાગ) થાય છે. અને ૧ ભાગ સહિત એ ૧૨૪માંથી કુલ ૩૨ ભાગ થાય છે. અસ્તુ
વળી ચંદ્ર માસમાં સૂર્ય કેટલા મંડળ ગતિ કરે છે ? એક યુગમાં સૂર્યના ૯૧૫ મંડળ થાય છે. ચંદ્ર માસમાં
૧૨૪
૨ પર્વ હોય છે. આ પ્રકારે ૧૨૪ પર્વોમાં ૯૧૫ સૂર્ય મંડળ હોય છે. એટલે ૨ પર્વોમાં = = ૧૪ મંડલ પ્રાપ્ત થાય છે. અહીં ૯૪=(૧૨૩ x 2) +૧ થાય છે. જે ગ્રંથમાં ઉલ્લેખિત છે.
આ પ્રમાણે ચંદ્ર માસમાં નક્ષત્ર કેટલા મંડળ ગતિ કરે છે ? આ નક્ષત્રના ૧ યુગમાં ૧૮૩૫ અર્ધ્વમંડળ હોય છે. અને ચંદ્રમાસમાં ૨ પર્વ હોય છે. એટલે ૧૨૪ પર્વોમાં ૨૫ નક્ષત્રોના મંડળ થાય છે. એટલે ૨ પર્વમાં
x = = ૧૪ , મંડળ પ્રાપ્ત થાય છે. અહીં ૯૯ = (૧૨૪૪) += થાય છે. એટલે ગ્રંથમાં ઉલ્લેખિત માન પ્રાપ્ત થાય છે. સૂત્ર ૧૦૩૪ પૃ. ૫૩
આદિત્યમાસમાં ચંદ્ર કેટલા મંડળ પર્યન્ત ગતિ કરે છે? અહીં એક યુગમાં ૬૦ સૌરમાસ થાય છે. અને ૮૮૪
મંડળ થાય છે. તેથી ૧ સૌર માસમાં
મંડળ પ્રાપ્ત થાય છે.
O
આદિત્યમાસમાં સૂર્ય કેટલા મંડળ ચાલે છે ? અહીં એક યુગમાં ૬૦ સૌર માસ થાય છે. અને ૯૧૫ ચંદ્ર મંડળ
થાય છે. તેથી ૧ સૌર માસમાં ૯૫ = ૧૫
મંડળ પ્રાપ્ત થાય છે.
આદિત્યમાસમાં નક્ષત્ર કેટલા મંડળ ચાલે છે ? અહીં ૧ યુગમાં ૦ સૌર માસ અને ૧૧ નક્ષત્ર મંડળ થાય છે.
૧૮૩૫
૧
= ૧૫
તેથી ૧ સૌર માસમાં ૨ આવ્યું છે. તે પ્રામાણિક નથી.
મંડળ પ્રાપ્ત થાય છે. અહીં ગ્રંથમાં ૧૨૦ની જગ્યાએ ૧૨૪ લખવામાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
