Dictionary of Prakrit for Jain Literature Vol 02 Fasc 01

Author(s): A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute

Page 67

अथावबोह
अत्थावबोह (atthāvaboha<arthāvabodha) m. knowledge or perception of meaning, M. अत्थावबोहम्मि पहाणभूदे Usani. 1. 6. अत्थावहारण (atthāvahārana<arthāvadhārana ) n. sett ing or fixing the meaning, J6. आइरियभडारएहि परूविज्जमाणत्थावहारणं पडिच्छणा णाम Dhavals. 9.262.9; 9.268.10.
अत्यासिभ (atthāsia <astāsina ) adj. ( ppp. ) one who has set, Apa. अत्थासिउ रत्तउ मित्तु जहिं JnsCa. 2.2.1.
422
...
अथाह (atthāha<a stāgha ) adj. [DeNaMa. 1.54 gives it as a Deśi word] deep, unfathomable, AMg से जहा वा केर पुरिसे • अत्थाहमतारमपोरुसियंसि उदगंसि ओगाहेज्जा Viy. 1.6.25 ( 1. 311 ) ; भूई भूइं सुकं समाणं अत्थाहमतारमपोरिसियंसि उदगंसि पक्खिवेज्जा Viy. 7.1.18 (7.12 ); अत्थाहार पुक्खरिणीए अप्पा पक्खित्ते IsiBhas. 10.17; अत्थाहगाहपंका मगरोहारा जले अवाया उ कंटाहितेण सावय थलंमि एए भवे दोसा PindNi. 332; JM. पाहाणं गलए बंधित्ता अत्थाहं पाणियं पविट्ठो ĀVII. (H.) 3749.2; चिंतामंदरमंधाणमंथिए वित्थरम्मि अत्थाहे । उप्पज्जंति करहिययसागरे कब्वरयणाई VajLag. 19; Apa. अत्याहि अगाहि अपार गीरि P&N1C4. (P.) 9.9.2; दुत्तरि अत्थाहि महासमुद्दि BhaviKa. 53.3; सलिलि अत्थाहि अगम्मई Bhavika. 119.9; मरणजम्मण सलिल अत्थाहे SudCa. (N.) 10.1.3; (fig.) सेट्ठी पुरंदरो तत्थ अत्थि अत्थाह- अत्थवित्थारो KumāPra. 237.6.
अत्थाह (a-tthāha <a stāgha) m. name of a Tirthaikara, JM भरहेडतीए संपर भाविजिणे वंदिमो चउव्वीसं ... जिणो य अत्थाहो PavSaro. 289.
अत्थाहजल (a-tthāha-jala<a stāgha-jala ) n deep or unfathomable water, JM अड्डोरुतमित्तातो, जो खलु उवरिं तु कदमो होति । कंहादि जदो वि य सो, अत्थाहजलं व सावायं KappBha. 5649; M. सहसत्ति संपट्ठो अत्थाहजलं महाकोलो Lila 793.
अत्थाहसमुह (a-tthāha-samudda<a stāgha-samudra ) m. deep or unfathomable sea, Apa. अत्थाहसमुद्दे निवाडिओ व्व सुमहंतु दुक्खु पत्तउ खणेण VilaKa. 2. 2. 11.
अत्थाह हरय (atthāha-hara-yaa-stāgha - hrada-ka) adj. having deep eddies, JM. वेलुवई नाम अत्थाहहरया गई अस्थि
VasuHi. (M.) 259.2.
अत्थाहार (atthāhāra <arthādhāra) m. basis of the meaning, JB. दुबालसंगत्थाहारं जं पदं तं बीजतुल्लत्तादो बीजं Dhavala
9.56.2.
अत्याहिगम (atthāhigama arthābhigama) m. grasping the meaning, knowing the meaning, JM तेसिं अत्थाहिगमे णियमेणं होइ कुसलपरिणामो । सुंदरभावा तेसिं इयरम्मि वि रयणणारण Pañe&
Pra. 4.25.
अत्याहिगार (atthāhigāra < arthādhikāra) m [also अत्थाहियार ] one of the topics to be used for interpreting a text, the scope of which changes according to the context of being an independent topic or a part of a larger one, AMg अह वा
उवक्कमे छब्बिहे पण्णत्ते, तं जहा - आणुपुब्बी नाम ... अत्थाहिगारे समोयारे AnuOg. 92; 526; 605; JS सो वि उवकमो पंचविहो आणुपुब्वी णामं पमाणं वक्तव्वदा अत्याहियारो चेदि Dhavals. 1. 72.7; 9. 261.9; 1. 123.3. frefer (atthähiläsi > astäbhiläșin) adj. eager for setting or disappearing, S. ( प्रियंवदक) अमच्च, अत्याहिलासी भअवं सूरो MudraRa. 120.4.
अत्थि (atthi <asti ) . [ as- 3rd sg.] [all verbal finite forms are given under as ] [Laksmi ( Gr.) 2. 4. 10 (p. 194 ) ; Hem.
अस्थिकाय
(Gr. ) 2.45; Mark. (Gr.) 7.116 ] is, exists, AMg. तं अत्थि याई भे केइ कहिं चि अच्छेरए दिट्ठपुब्वे Naya. 1.8.85; 1.14.48; 1.17. 17; नत्थि जीवस्स नासो Utt. 2.77; अत्थि य इत्थ सेसे ( चारित्तस्स) पुणो आलोएज्जा Vava. 1.28; 1.29; 1.80; 1.31; 1.32; 4.11; 5.11; JM. नलकुब्बरस्त महिला उवरंभा नाम अत्थि विक्खाया PaumCa. (V.) 12.55; अत्थि जिओ तह निचो SamSat. (H) 59; JS ण वि अत्थि मज्झ किंचि वि SamSa. 38; उप्पत्ती व विणासो दव्वस्स य णत्थि अत्थि सब्भावो Pañicatthi. 11; M. को मे अत्थि GaSaSa 4.48; मणोहरो अत्थि उदेसो Lila 337; s. ( अनसूया ) सहि ! मम वि अत्थि कोदूहलं Sak. 10.3 (1); Apa. जसु एहउ अत्थि सहाउ दुग्गु PaumCa. (S.) 16. 12. 1; अतिथ निवित्ति अदत्तादाणहो Bhavika 84.5.
अत्थि (atthi < asthi) n bone, AMg. अस्थिस्स जाय हीरय मुत्तिय दंताउ रुहिर माणिकं RayPa. 9; M. वच्छम्मि प्पवडिअ खिप्पमत्थिवथि कण्हो सो कुण तहा Karis Va. 3. 55; Apa. गउ रुहिरु णवर थिउ अणु अत्थि उ णावर जीविउ अस्थि णत्थि PaumCa. (S) 18.9.7 अस्थि - पूर्व- रस-सीसिय- केसइँ Vaddha Ca. 10. 32.5 of. अहि.
arf (atthi<asti) n. [used as a noun] availability, (existence of all that is desired ), AMg . दसविधे सोक्खे पन्नत्ते, तं जहा – आरोग्गं. संतोसा । अस्थि सहभोग Thana. 10.88 (737 ); (comm. अस्थि ति येन येन यदा यदा प्रयोजनं तत्तत् तदा तदाऽस्ति भवति p. 488a. 14)
afer (atthi<arthin) adj. [Laksmi.(Gr.) 2.1.1 (p. 57)] 1 who knows the meaning, JM. गीएण होइ गीई, अत्थी अत्थेण हो‍ नायव्वो (comm. अर्थेन केवलेन सम्यगधिगतेनार्थी भवति ज्ञातव्यः ) KappBha 690; तत्थाहिगारी अत्थी, समत्थओ जो ण सुत्तपरिकुट्ठो। अत्थी उ जो विणीओ SrāDhaViPra. 4; 2 who is desirous of, JM अज्जपुत्तो जेण अत्थी तं भe VasuHi. 210.6; Apa. सच्चउ आहाणउ अत्थी दोसु ण पेच्छइ SudCa. (N.) 7.4.16.
अत्थिअवत्तव्व (atthi-avattavva <asti-avaktavya) adj. (pot. part.) (a thing which is said to be) existing and indeseribable, the 5th bhaiga in the Saptabhangīnaya, JM सम्भावे आश्ट्ठो देसो देसो य उभयहा जस्स । तं अस्थि-अवत्तन्वं च होइ दविअं वियप्पवसा SanmTa. 1.38.
अस्थिउं (a-tthium=a-sthātum) inf. in order to remain, JM किर पहु तुमं भणतो तुह विरहे अत्थिरं न सक्केमि MapoKa. 193.
ga. 259.
अस्थिरं (a-tthium = āsthāya) ger. having remained, सत्तकरदेह-गेहंमि अत्थिउं तीससंवच्छरे कुमरो ViTha. 18.
अस्थिउद्देस (atthi-uddesa <asti-uddeśa) m [also 'उद्देस्य ] the name of the 10th uddesa of the 2nd sataka of Bhagaratisātra where all astikāyas are described, AMg. लोए णं भंते! किं जीवा, जीवदेसा जीव देसा ..? जहा बितियस अस्थिउस लोयागासे अवम्मत्थिकायस्स परसा Viy. 11.10.15 (11.102); 20.2.2 (20.11 )
अत्थिकाइय (atthi - kāiya < asti-kāyika) adj. thing hav11g space-points, embodied being, JS. जीवा पुग्गलकाया आगासं अस्थिकाइया सेसा Pañcatthi. 22.
अत्थिकाय (atthi-kāya<asti-kāya) n. thing having extension, embodied substance, AMg. सतो णत्थि विणासो असतो णत्थि संभवो। एताव ताव जीवकाए एताव ताव अस्थिकाए Sūy. 2.1.27 (657); चत्तारि अत्थिकाया अजीबकाया पण्णत्ता Thana. 4. 99 (252) ; चउहिं अत्थिकाएहिं लोगे फुडे पण्णत्ते Thana. 4. 493 (333); पंच अत्थिकाया पण्णत्ता, तं जहा धम्मत्थिकाए Thana. 5. 169 (441); Samav. 5. 8; से जहाणामए