Book Title: Dictionary of Prakrit for Jain Literature Vol 02 Fasc 01
Author(s): A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute

Previous | Next

Page 116
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir अधिकार 471 अधिट्ठात्ति Sak. 2. 12(1) अधिगम (adhi-gama) m. 1 teaching, instruction, AME. अधिकार (adhikāra) m. scope, usage, AMg. से किं तं जाणग- एतस्स पुण समणोवासगधम्मस्स मूलवत्थु सम्मत्तं । तं निसग्गेण वा अधि(v.I. सरीरदब्बावस्सय? आवस्सए त्ति पदस्थाधिकारजाणगस्स जं सरीरयं ववगयचुत- अभिगमेण वा Av.94; 2 acquisition, comprehension, JS. जीवादीचावितचत्तदेहं जीवविप्पज Apnog. 17; JM. नाम ठवणाकम्मं दब्बकम्मं सद्दहणं सम्मत्तं तेसिमधिगमो णाणं SamSa. 155; सम्मत्तं सद्दहणं भावाणं च भावकम्म च । दन्वम्मि तुण्णदसिता, अधिकारो भावकम्मेण KappBha. तेसिमधिगमो णाणं Paffeatthi. 107: 3 knowledge, JM. जीवादीण:4897; एत्थं पुण अधिकारो अणुधाता जेसु जेसु ठाणेसु । उच्चारियसरिसाई मधिगमो, मिच्छत्तस्स तु खओवसमभावे । अधिगमसम्म जीवो, पावेश विसुद्धKappBha. 4958 (comm. अधिकारः प्रयोजनम् ) परिणामो AVT.(IH.) p. 8391.4; p.530b.5: JS. तिण्हं पि अधिगमो अधिकारिया (adhi-kāriya<adhi-kārika) adj. [1. -ya] भावपमाणं SatAg. 1.2.5: अधिगमो णाणपमाणमिदि एगट्ठो। सो वि अधिauthorized, permitted, JM. दुक्खं च भुंजंति सति द्वितेसु तक्किति देते य गमो पैचविधो मदि-सुद ... केवलणाणभेदेण Dhavala. 2. 39.1. अति दोसा। भुंजंति गुत्ता अधिकारिया उ कुलुग्गया कि पुण जा अतोया अधिगमभाव (adhi-gama-bhāva) m. state of compreherKappBha. 3492. sion, JB. चलमलिणमगाढत्तविवज्जियसद्दहणमेव सम्मत्तं । अधिगमभावो गाणं अधिकिञ्च (adhi-kicca <adhi-krtya) ger. [ also "किच्चा] हेयोपादेयतचाणं NiySa. 52. with reference to, beenue of, due to, JM. तम्हा ण सब्वजीवा उ अधिगम्म (adhi-gamma<adhi-gamya) ger. having ob. बंधगा व बंधगा तुल्ला। अधिकिच्च संपराग(१) इरियावहिबंधगा तुल्ला tained or reached, JS. अध खवयसेढिमधिगम्म कुणइ साधू अपुवकरणं KappBha. 39509 J. तम्हा सा पलवणा पउरा महिलाण होदि अधिकिच्चा। सो Bhaira. 209:3. सीलबदीओ भणिदे दोसे किह णाम पार्वति BhaAra. 1002; पुब्वमवि य अधिगय (adhi-gaya <adhi-gata) adj. (pp.) known, तवो। वृत्तो जहारिह मिदो परिसे अधिकिच्च पुण भणिमो Chept. 226. understood, AMg. भूअत्थेणाधिगया जीवाऽजीवं च पुण्णपावं च Pannar. अधिक्रमणक (adhi-kkamanaka<adhi-kramana-ka). 1.101 (110ga.120) ef. अहिगय. Desi. celebration related to a vietory mareh (as a prophesy), अधिगरणिया (adhigaraniya <adhikaraniki) adj. [1. JM. (मुदितो त्ति व जो व्या) बालोपणयगं वाधुज्ज अधिक्कमणकं ति वा ।... [also अहिं॰] eausing injury or hurt, AMg. अधिगरणिया णं भंते सममादिसे AngVi. 121. 30. किरिया ... दुविहा पण्णत्ता, तं जहा - संयोयणाहिगरणकिरिया य निवत्तणाअधिक्खाय (adhi-kkhāya<adhi-khada) m. [ also अहि] हिगरणकिरिया य Vis... 3.4 (3. 136) one who eats too much, glutton, JM. मणुण्णं भोयणज्जायं भुजंताणं अधिगार (adhigara<adhikāra) m. [ als) अधीगार ] intentत एकतो। अधीयं खायते जो उ अहिक्खाए स बुच्चति NisBha. 1118 (Cn. ed topic or subjeet, JM. उवमा य पुंडरीप तस्सेव य उवचएण निज्जत्ती। साधुभिः साई भुंजतः जो अधिकतरं खाए सो अधिक्खाओ भण्णते); रसगेहि अधिगारो पुण भणिओ जिणोवदेसेण सिद्धि ति Sayni. 158 (p. 302); मूल. अधिक्खाए NisBha. 1116 (Cu. रसेसु गेही भवति । अण्णसाहू हितो अहिंगं गुणेसु य पगयं पञ्चक्खाणे इहं अधीगारो। होज्ज हु तप्पच्चझ्या अप्पच्चक्खाणखायति) किरिया उ SayNi. 180 (p. 360); रायप्पसातदिं] अधिगारं थीणामे ण पसअधिग (adhiga<adhika) adj. [mostly in epd.] more than, स्सते AngVi.67.1. in exeess, extra, JM. ताहे जत्थ अत्थि अधिगसुत्तं संविग्गेसु तत्थ संकमइ अधिगारि (adhigari<adhikarin) adj. one who has beer: विसज्जितो आयरिएणं Niscu. 4.75.5BJs. ण य हुंति तस्स ताणि दु उव- entitled (for religious practices), JM. ता अधिगारिणा खु धम्मो ओग गुणाधिगो जम्हा SamSA. 57; समदो दुराधिगा जदि बझंति हि आदि- कायब्बो KKoPra. 156. 18. परिहीणा Pavsa. 2.73(165); अविदिदपरमत्थेसु य विसयकसायाधिगेसु अधिश्चत(?त्त) (adhi-ccata(? tta)<adhi-tyakta) adj. पुरिसेसु PavSA. 3.57(257); 3.66(266); अधिगेसु बहुसु संतसु ममादो पत्थ (ppp.) abandoned, given up, JS. अण्णं पाणं जाचंतयस्स गणिणा वि को महं माणो। को विन्भमो वि बहुसो पत्ते पुन्वम्मि उच्चत्ते BhaArA. 1428. कुसलेण । पच्छण्णेण अधिच्चत(?त्त)म्मि दिणम्मि सपडिकमणं । उढिदि(द). अधिगगण (adhiga-guna<adhika-guna) adj. having णिविट्ठभोजिस्स दिवा खमणं च छट्ठदुगं ChePi. 150. more virtues or qualities, JS. अधिगगुणा सामपणे बटुंति गुणाधरेहिं अधिज (adhijja<adhitya) ger. after having learnt, JM. किरियासु ParSa. 3.67(267) अधिज्ज विज्जं पडिपुण्णं अट्ठक्खाणंसि कोविदो AngVI. 10. 23. ___ अधिगच्छ- (adhi-gaccha-) .. [used for अदिगच्छदि] to अधिजमाण (adhijja-māna<adhiyamāna) adj. (pr. pass. go beyond, to transgress, JS. खवणाए पट्ठवगो जम्हि भवे णियमसा part.) (the eymbal) being played, JM. वरतालघणे उद्धविते अधिज्जतदो अण्णे। णाधिगच्छदि तिषिण भवे दसणमोहम्मि खीणम्मि KasaPs. माणे AiigVi. 147.19. 113. अधिट्ठण (adhi-tthana<adhi-sthāna) m. [ also अहिट्ठण ] अधिगच्छिा (adhi-gacchia <adhi-gamya) ger. haring the act of sitting or resting on, JM. अधि?णं णाम जं णिसेज्जवेदिप assumed, M. तह हि मह-मही-हर-प्पमाणं । तुवमधिगच्छिअ मच्छराअवेसं चेव उवबिसगं एयं अहिट्ठणं मासलहुं आणादिया य दोसा NisCu. 2. 369.10. Usani. 3.29. TET- (adhi-tthā- < adhi-sthā-) v. 1 to sit upon, अधिगद (adhi-gadaKadhi-gata) adj. (ppp.) uequired, AMg. इत्थी दुब्वियडा दुन्निसण्णा सुकपोग्गले अधिद्विज्जा Thana. 5.13 entered, J8. णेरश्या मिच्छत्तण अधिगदा के मिच्छत्तण गीति Satig. (416) (comm. सा शुक्रपुद्गलान् कथंचित्पुरुषनिसृष्टानासनस्थानधितिष्ठेत 1.9.9.44; गदिमधिगदस्स देहो देहादो इंदियाणि जायंते Paheatthi. 129. योन्याकर्षणेन संगृह्णीयात् ); 2 to depend upon, JM. विनाय आरंभमिण अधिगता (adhi-ganti<adhi-gantr) adj. one who reaches, सदोसं, तम्हा जहालद्धमधिढिहिज्जा KappBha. 3924 (comm. यथालब्ध Js. कम्ममलविष्पमुको उ8 लोगस्स अंतमधिगंता Paneatthi. 28. बनमधितिष्ठेत् ); तिहं तु विकप्पाणं अण्णतराएण जो अधिटेज्जा । पाउंछपगं अधिगम-(adhi-eam-).. to know, to come to know, JM. भिक्खू, सो पावति भाणमादीणि NisBha. 2189; बितियपदमणप्पज्झे अधिने मंगिज्जएऽधिगम्मद जेण हि तेण मंगलं होइ । अहवा मंगो धम्मो त लाइ तयं अविकोविते व अप्पज्झे । जाणते वा वि पुणो मूसगतेगातिमादीसु NisBha. समादत्ते ViAvBha. 22. 2101 (comm. परिणीओ वा तेण अधिटेज); 3 to dwell, to remain, For Private and Personal Use Only

Loading...

Page Navigation
1 ... 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158