Dictionary of Prakrit for Jain Literature Vol 02 Fasc 01

Author(s): A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute

Page 147

अंधयवुट्टि
JambaSaCa. 9. 13. 14.
अंधयवुट्ठि (andhaya-vutthi <andhaka vrshi) ma king born in Yadu-kula, Apa. अणुरत्त मुणेविणु णिय-दुद्दिय अंधयवुट्टिणरेसरु
Dham Par. 8. 2. 12.
502
णरया
अंधयार (andhayāra <andhakāra ) . . [ PaiLaNa. 76] darkness, AMg. ते घोररूवे तिमिसंधयारे तिब्बाभितावे नरए पडंति say. 1.5.1.3; तिहि ठाणेहिं लोगंधयारे सिया Thana. 3.73 (142) ; ते णं णिश्चंधयारतमसा ववगयगह चंद-सूर णक्खत्त- जोइसपहा SamavPra. 141; से नूणं भंते! दिया उज्जोए ? राई अंधयारे Viy. 6. 237 [ Lin ]; पलंबओ चूल महुयरकयंधयारं Uvav. 42; निध्य-जरठ-पलब-णवह रिय-भिसंतपत्तभारंधयारं Javabhi. 3.274; ते णं णरगा णिबंधयार तमसा ववगयगहचंदसूरणक्खत्त- जोइसप्पहा Pannav. 2.20 (167); णिच्चंधयारतिमिस्साओ ( गुहाओ ) Jambudar. 1.24; संबंधयार उज्जोओ पहा छाया तवे वा । वण्णरसगंधफासा पुग्गलाणं तु लक्खणं Utt. 18.12; मणि रयण-पणालियअंधयारे बहु सम-सुविभत्त-भूभिभागे Kapp. (J) 32; 59; JM दूरंधयार - दीवगदरिणमिव कोइ विच्छिण्णो ViāvBha. 773; दलिऊण अंधयारं, दंसइ पुहवीर पहं अरुणो KumaCa (H. ) 1.47; मोहंधयारदूभियसमग्गत‍लोयपयडणपर्यंडं Sup&sCa. 2. 58; णक्खत्त-सूर-रहिया घोरा घोरंधयार - दुप्पेच्छा KuvMsKa. 36. 8; पडिकूलस्स विहिणो... पयासो वि अंधयारं, खंती वि कोहो Samara Ka. 429. 13; अंधयारे दुरुत्तारे... एसो चेव महादीवो MaSudPa. 45; (दिट्ठो) मोहंधयारचारय- गएण जिण ! दिणयरु व्व तुमं Rsa Pan. 3; Js. मोहंधयारववगयसमणा कहयंति एरिसयं NiySa 145; मिहिरो महंधयारं ... जहा विणसिज्जदि सम्मं तहा कम्मं Raysa. 159; मिच्छंधयाररहिदं ... सम्मरयणदीवकलावं जो पज्जलदि RaySa 160; मोहंधयारसहिओ तेण दु परिपडदि संसारे BaAnu. 34; सावदसयाणुचरिये परिभयभीमंधयार गंभीरे Mals. 765 ( 9 ); गंतुं कडिल्लमिच्छदि अंधलओ अंधयारम्मि Bhaāra. 971मणिदूरमवसारियधया6. V. 47
रत्तीए अंधयारे खमणं तच्चालणे गहणे ChePi 101; M. जाणइ सुयंधयारे वि वच्छओ मायरं गवेसंतो ChaGs. 127; Apa. जोव्वणमउ सिरिमउ जेत्थु फार, बट्टति तेत्थु बहलंधयार JasCa. 1. 5. 10; मोहंधयारि वामोहमूदु Bhavi Ka 2.2; भमिए तमंधयारे वरअच्छिए दिण्णउ दीवउ णं नहल च्छिए Jambus&C. 8.15.5; बहलतमंधयारवारणअरि दीसर उययसिहरे रविकेसरि SudCa.(N.) 5.10.5.
अंध्यारण (andhayārana < andhakārana) n. darkness, Apa. तो हरिखरखुरग्गसंघट्टि छाइड रणु अतोरणे । णं भडमच्छरग्गिसंधुक्कणधूमतमंधयारणे Bhavika. 243.2.
अंधारसंहि (andhayāra-samithii < andhakāra samsthiti) /. form or shape of darkness, AMg. गोयमा ! उड्डीमुहकलंबुयापुप्फसंठाणसंठिया अंधयारसंठिई पण्णत्ता Jambuddr. 7.33; =
Sarap 4.6.
fate (andhayāriya <andhakārita) adj. [denom. ] darkened, blackened, JM धूमनिवहेहिं समंता अंधयारियं नयरं Erz.
3.6.
अंधयारीभूय (andhayāri-bhūya<andhakārī-bhūta) adj. (ppp.) become darkoned, JM ता अंध्यारीभूए जग्गमाणीए चेव नियजीयरक्खणत्थं पासायाओ नाइदूरे गंतूण सुविज्जसु Jinadaākhyā. 18. 29.
अंचल (andhala ) adj. [Hem. (Gr.) 9.178] blind, JM अंधलभत्तो देसी KappBha. 5226; राया य तत्थ अंधलाणं अम्मापियरं KappBhs. comm. on 5226; तम्मि य अणाहा दुवे जणा - पंगलो य अंधलो य AvTY. (H) 71a. 1; मण-मउअत्तयार कामंधल-विज्जु लिआदुरिक्खओ KumsCa (H) 3.90; UvPay. 150; धम्मेण विणा सयलं पि तिहुयणं अंधलं चेव Jug&JiCa. ga. 490.
अंधारिय
अंचलग (andhala-ga < andhala-ka) adj. blind JM. अम्हे अंधलगदासा, जत्थ अम्हे वसामो सो सब्बो वि देसो अंधलगभत्तो KappBhs. common 5226; Js. अंधलगो व चरंतो अरीणमविदिज्जभ चेवः
Bhaāra. 1843.
अंधलय (andhala-ya andhala-ka ) adj. [. या ] blind, AMg. गंतुं कडिल्लमिच्छइ अंधलओ अंधवारे सो ĀrshPad.(V.) 485; अन्नया तेण अंधलया भणिया KappBha. comm. on 5226; अंधलयपयासा णेय होइ दिणयरसणं पि CaupCa. 52. 52; अंधलयतुल्लभोगो पुव्वायरिया तहा चाहु UvPay. 443; JŚ अंधलयबाहिरभूवो व् मणो लहुमेव विप्पणासेर Bhaāra. 135; 771; Apa. कम्मेण केण किय पंगुलय पर कुंट मंट बहिरंधलय PaumCa (S.) 34.2.6; सो अंधलउ जाउ निहिदंसणि BhaviKa 2 12.7; जगु सयलु वि इंदिय चंचलउ मिच्छत्तमोह तिमिरंधलउ JambaSaCa. 2.6.8.
1
अंधलयघोष (andhalaya ghodaya<andhalaka ghotaka) m. a blind horse, Js. तो सव्वपडिकमणं अंधलयघोडयं दिनंत Mala 682( 7 )
अंधलयजट्ठिकप्प (andhalaya jatthi-kappa<andhalakayasti-kalpa ) anilj. resembling the stick of a blind person, JM अंधलयजट्ठिकप्पो, एक्को चिय पुत्त ! अम्ह संजाओ Jinadaākhyā.
ga. 347.
atasfet (andhalarilli<andhayitri) f. magical lore of blinding, JM अंधलरिल्ली नामा पसाहिया जोगिणी विज्जा SupāsCa. 37.66.
अंधलिया ( andhaliyā < andhalikā ) / s blind woman, Js. अतिबाला अतिबुड्ढा घासत्ती गम्भिणी य अंधलिया ... एवंविद्दादिया पुण दाणं जदि दिंति दायगा दोसा Mala 469( 6 )
अंधलीभूय (andhali-bhūya < andhi-bhūta) adj. (ppp.) gone blind, JM. अम्हे अंधलीभूयाणि जर जीवंताणि पेच्छसि तो एहि ĀVTI. (H) 688.4.
अंधार - (andhāra
andhakāraya - ) v. ( pass. ) to darken, JM. मेहच्छने सूरे अंधारिज्जर न किं भुवणं Kum&Pra. 387.5. ef, अंधिज-,
अंधार (andhāra - <andhakāra) m. darkness, AMg. एते उ अणाएसा अंधारे उग्गए वि हु न दीसे OghNi. 270; M. अंधारत्थिर करिमत्थआदु संझाराओऽभं विअलइ सोणिअप्पवाहो KamsVa. 3.15; Aps, पच्छइ अंधारु करंति तेम PaamCa. (S.) 7.3. 8; मोहंधार-विणासयरु केवल किरणायरु PaumCa. (S) 1.16.9; हा पइँ विणु जगु अंधारु जाउ JasCa. 2. 25.4; अंधराई विणु दीवडई अदव कि पिंछह कोई SaDhaDo. 6; घणंधारघोरोः कयंटट्टहासो ( अराइन्नराभो ) BhaviKa. 86. 3; 196. 8; 929.6; चउदिसि घोरंधारु पवन्नउ SandeRs. 139; हा पई विणु कुलि अंधारु जाउ Cand#ppaCa. (Y.) 3. 14. 11; 4.1.10; दिग मग णह अंधार आण खुरसाणक ओला । दरमरि दमसि विपक्ख मारु, दिल्ली महँ ढोल्ला PraPaing. 1. 147; नियमुहकरहिं वि मुद्ध कर (१ किर) अंधार पडिपेक्खर Hem. (Gr.) 4.349.
अंधारय (andhāra-ya<andhāra-ka) m. darkness, Apa खर्णे अंधार खर्गे चंदिणउ णं माहेदु पदरिसर PaumCa. (8.) 10.1.9; वि.उ. अंधारउ तेण रणगणु PaumCa. (8.) 17. 15.2; 9.9.9; महि-चीदु किउ अंधारउ णिस्संचारउ कसणु रउडु भयंकरु PaN&Ca. (P.) 14. 20. 12; धूलीरउ गयणंगणु भरंतु उट्ठिउ जग अंधारउ करंतु Bhavika. 243.7; परिचिंतिवि अंधार हियएँ KarCs. 10.9.7.
अंधारित (andhārinta<andhakārayat) adj. (pr. part.) making dark, JM अंधारितो दिसिमुहसमेयबंभंडखंड उडं Akkha Ma Ko ..
4.13.
अंधारय (andhāriya < andhakārita) adj. ppp.) dark