Dictionary of Prakrit for Jain Literature Vol 02 Fasc 01

Author(s): A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute

Page 144

499
'अंदरी
अंदोलब 'अंदरा (andara<kandara) 1. eave, M. रम्मअंदराअच्छभं रम्म- अंदोलंति त्ति वा बूया Aigvi. 80.22; M. हलंत किरण-विडवा अंदोलन अंदराअच्छों SetuBa. 9.47 (comm. द्वितीये-रम्यकंदरावृक्षकम् । रम्याः मरगअ-प्पहा-वणराई SetuBa. 8.45% अंदोलह ता तुम्हेत्थ होश जेणम्ह कन्दरावृक्षा यत्रेत्यर्थः।... यहा रम्यकन्दराच्छकम् , रम्यकन्दरासु अच्छं निर्मलं परिवाडी Lila. 379; Apa. जो डिंडीर-णियह अंदोलइ णावा सो जे हारु के जलं यत्र ।)
रंखोल PaumCa.(S.) 14.3.73 मंचे मंचे अंदोलइ जणवउ PaumCa.(8.) 'अंदल (andala<kandala) m. a kind of tree, M. वहमाणं 26.7.8. लाधरारं सअंदला कि पडिअंण होइ सिहरं स दलाई SetaBa. 7.47 अंदोल (andola <andola) m. a wing, M. चंदण तरु(comm. कन्दलो नाम वृक्षविशेषः)
सिहरारूढ-माहवी-वर-लयायलंदोले Lila. 336; Apa. ने अंदोला तं जुवईयणु __अंदु (andu) 1. [ also अंदू shain or fetter, AMg. सया पेक्खेवि सहसकिरणु हरिसिय मणु Paum Ca.(S.) 14.4.6. कसिणं पुण धम्मठाणं, गाढोवणीयं अइदुक्खधम्मं । अंदूसु पक्खिप्प विहत्तु देहं अंदोलग (andola-ga<andola-ka) m. [ also अंदोलय] 13 वेहेण मीसं मेऽभितावयंति Say. 1.5.1.21; JS. दमणं च हत्यिपादस्स swing (lit. that which rocks or swings), AMg. तत्थ ... बहवे ... णिगलअंदूवरत्तरज्जूहि BhBAra. 1194.
अंदोलगा RayPa. 180; तेसु ... अंदोलएसु ... बहूई हंसासगारं RayPa. अंदहयय (anduiya-ya<anduyita-ka) adj. (ppp.) ehain- 181; तत्थ-तत्थ देसे खुट्टा खडहडगा अंदोलगा पक्खंदोलगा सब्बरयणामया ed, held in leash, JM. आरोविओ मिठो अंदयओ (हत्थी)Jinada- JIvabhi.3.2923; JM. Jambuddi. comm. p.44b. 1; 2 one who Akhya. II. 60.18.
swings or throws oneself down (from tree top ete.) to commit . अंदुबबूग (andu-baddha-ga <andu-baddha-ka) adj. suicide, AMg. से जे इमे ... मणुया भवंति; तं जहा-... गिरिपक्खंदोलगा, tied with s chain, AMg. से ज्जे इमे गामागर जाव सन्निवेसेसु मणुया तरुपक्खंदोलना, मरुपक्खंदोलगा Uvav. 70 (comm. गिरिपक्षे-पर्वतपा मवंति, तं जहा-अंबद्धगा निअलबद्धगा हडिबद्धगा Uvav. 70.
छिन्नटगिरौ वा आत्मानमन्दोलयन्ति येते तथा, तेषां च तदन्दोलनमन्दोल__अंदुबंधण (andu-bandhana<andu-bandhana). bond कात्पातेनात्मनो मरणार्थम् p. 881.6) of a chain or tetter, AMg. ते बहूणं दंडणाणं बहूणं मुंडणाणं तज्जणाणं अंदोलण (andolana < andolana) n. 1 swinging, a तालणाणं अंदुबंधणाणं जाव घोलणाणं माश्मरणाणं ...बहूणं दुक्खदोमणसाणं swing-ride, JM. अंदोलण-तरु-हिटे गंतुमहं ताहि उवविट्ठो SurSuCa. आभागिणो भविस्संति say.2.2.78 (719); - Naya. 1.3.24; 1.4.18% 4.225; ता एत्येव तरु-वरे तीए अंदोलणेण सुपवित्ते SurSuCs. 4. 233; M. कम्मुणा खलु भो अप्पहीणेणं पुणरवि आगच्छइ ... उदिण्णेण जीवो कोट्टणाणि (भम्हे) अंदोलग-सुह-कोऊहलेण मलय पवण्णाओ Lila. 377; तो पढमयरं... अंबंधणाई नियलबंधणाणि ... पचणुभवमाणे ... चाउरंतसंसारसागरं अणु- दोलण-दोहल-आलुखिएक-भावाहि । परियालिज्जइ छण-वम्महो व्व बाला हि परियट्टति Isibhas. 9.5; जा विय से बाहिरिया परिसा भवति, ... सयमेव दोलहरो Lila, 380; सुइरंदोलण-खेव-संग-सुढिया अंगाई LII. 4625 (विदुषक) गरुयं दंडं वत्तेति, तं जहा- इमं दंडेह, इमं मुंडेह ... इमं अंदुबंधगं करेह ... तारंदोलणहेलासरंतसरिअच्छलेण से हारो KapMah. 2. 35; Apa. जहि इर्म अण्णतरेणं असुभेणं कुमारेणं मारेह AyarDas. 6.3.
जलकीडंदोलण हुंति न देवयह Caseari. 19; 2 setting (something) in अदुयबंधण (anduya-bandhana <anduka-bandhana) motion, agitating, disturbing, JM. अच्छाणियजलेण य दहाइसु पहाणं, 8. bond of a chain or fetter, AMg. जा वि य से बाहिरिया परिसा अंदोलणं, जीवाणं जुज्झावणं ... वज्जणिज्जाई VIMAPra. 3. 293 3 swaying भवइ, तं जहा-... सयमेव गस्य दंड णिवत्तेइ तं जहा-इमं दंडेह, इमं (of trees ete. in the wind), M. वाअंदोलण-ओणविभ-वेणगहणेमुंडेह ...इम अंदयबंधणं करेह, ... इमं अण्णतरेणं असुभेणं कुमारेणं मारेह siv. गिरिग्गामे GaSaSa. 637 (W.); पवणंदोलणचडुलं संझारज्जतकेसरं कुमुअवणं 2.2.58 (713)
SetaBs. 10. 20; उकंठ-बरहि-चूडा-विडवंदोलण-तरंगिओ वहा (समीरो) अंदुया (anduya<anduka) i. a chain (for tying an ele- Gaudva. 379; चंदण-विडवंदालण-सुह-सीयल-पसरिय-समीरं Lina. 3483 phant by the foot), JM. अत्रया य पवत्ते कोमुदीमहसवे... वियरिओ मत्त- 4rippling, undnlating (of the surface of water), M. मंदंदोलणबारणो, तोडियाओ अंदुयाओ, दालिओ आलाणखंभो Samaraka. 530.6. मउआ गआगअ चिअ समुह-सलिलुप्पीडा SetuBa. 8.35 5 moving up
अंदेउर (ande-ura<antah-pura). [Hem.(Gr.) 4. 261] and down, beating (the wings), M. (राजा) पक्खंदोलणमारुएण मसलो inner apartment of a palace, harem, M. णिशंदेउरं तं । गभो दारआए आणंदअंतो महुँ । पलत्था कुसुमाउ पास-गमिअं पाएइ पाणेसरि CandLe.1.22. BriKav. 12. 12; 8. तइ इंदो निश्चिंदो विहरदु अंदेउरम्मि सो दाव Kumi- अंदोलंत (andolanta<andolayat) adj. (pr. part.) swingCa.(म.) 7.93.
_ing, waving, (fig.) agitating, JM. वायंत-मउय-माख्य-मंदंदोलंत धयटेरविधि (andeura-digghiakantahpura-dirghika) वडग्गेहि। सन्नं व करमार्ग आगमगत्थं जणाहस्स SursuCa. 3. 119: M. t. a tank in the harem, S. (विदूषक) इदाणिं पासादेसु वसीअदि उद्धप्फुडिअणइमुहा णिमअट्ठाणसिढिलोसरंतमहिहरा। अंदोलंतसमुद्दा अंदोलंति अंदेउरदिग्घिआसु हाईअदि SvapnaVs. 4.0.5.
वणहं धरणिसंखोहा SetuBa. 8.51. अंदर (andera<?) m. a kind of vegetation, fruits of which अंदोलंतय (andolanta-ya<andolayat ?) adj. (pr. part.) come out in bunches, AMg. गुच्छा अणेगविहा पन्नत्ता, तं जहा -... swinging, waviug, (fig.) stalking with a swing (like the eleवुच्चू पडोलदे विउव्वा वत्थलंदरे Pannar. comm. p. 32b.1.1.[Ldn. phant), Apa. एम पइट्ट विरहि विद्धंतउ गयवइ-वम्मेहि भंदोलंतउ PaumCs. 1.37 reds चुच्चु पडोला कंदलि बाउच्चा वत्थुले बदरे]
(8.) 14.2.8. अंदोयण (andoyana <andolana) n. swinging, Apa. अंदोलमाण (andolamana <andolayamāna) adj. (pr. वायदोयणलीलासारो तरुसाहाए हल्लइ मोरो JasCa. 1. 12.5.
part.) trembling, rolling, M. ओ ससिकराहम्मिललोअणंदोलमाणअंदोल- (andola-<andola-). to swing, to shake, (fig.) वाहतरंग (जणअसुअं) SetuBn. 11.25. to waver in one's resolution, to move to and fro, to give a toss, अंदोलय (andolaya<andolaka)m. [1] [ also अंदोल] JM. अंदोलइ दोलासु व माणो गुरुओ वि विलयाणं Samaraka. 521. 133 1aswing (lit. that which swings or rocks), JM. इमम्मि चूयदुमे। एका लजाएँ घरं आणिज्जा कोउएण दारद्धं । अंदोलइ ब्व बाला गयागएहिं कीलामो ताव खणं बंधिय अंदोलयं अम्हे SurSuCa. 3. 175; सो माणभडो जणसमक्खं KuvMaka. 25.19 अंदोला व धयवडेसु KuvMaKa. 238.73 गाम-जुवाण-वंद-समग्गो अंदोलए अंदोलेउमाढत्तो KavMAKa. 52.35 2 that