________________
सूत्र ३६३-३६४ एकान्त-दृष्टि निषेध
दर्शनाचार [ १८९ रायाणं च खलु मए अप्पाहद समणाउसो!
આયુષ્માન શ્રમણ ! મેં મારી ઇચ્છાથી મનમાં से एगे महं पउमवरपेडिरीए बुइते,
નિશ્ચય કરી રાતને તે પુષ્કરિણીનું એક મહાન
શ્રેષ્ઠ વેત કમળ (પુંડરીક) કહ્યો છે. अन्नउत्थिया य खलु मए अप्पाहटु समणा
હે આયુમાન શ્રમણ !મે મારી ઇચ્છાથી અન્ય उसो! ते चत्तारि पुरिसजाता बुइता,
તીથિકોને તે પુષ્કરિણીના કાદવમાં ફસાયેલા ચાર
પુરુષ બતાવ્યા છે. धम्म ज खलु मए अप्पाइटूटु समणाउसो!
આયુષ્માન ક્રમશે! મેં મારી બુદ્ધિથી ચિત્તન से भिक्खू वुइते,
કી ધમને તે ભિક્ષુની ઉપમા આપી છે. धम्मतित्थं च खलु मप अप्पाहटूटु समणा
આયુષ્માન શ્રમણે! મેં મારી ઇચ્છાથી ૩ો ! એ તને ,
સ્વયમેવ વિચા૨ કી ધર્મતીર્થને પુષ્કરિણીના
તટની ઉપમા આપી છે. धम्मकहं च खलु मप अप्पाहटूटु समणाउलो!
આયુષ્માન શ્રમણા! મે મારા આત્મામાં નિશ્ચય से सद्दे बुहते,
કરી ધર્મકથાને રસાધુના શબ્દોની ઉપમા આપી છે. नेवाणं च खलु मए अप्पाहटु समणाउसो!
- આયુષ્માન થમણે! મેં મારું મન રિથર કરી
નિર્વાણુ (સંપૂણ કર્મ ક્ષય રૂપ મેક્ષ કે સિદીલા से उपाते बुइते,
સ્થાન) ને શ્રેષ્ઠ પુંડરીક-કમળનાં પુષ્કરિણીમાંથી
બહાર આવવાની ઉપમા આપી છે. एवमेयं च खलु मए अप्पाहटु समणाउसो!
| (સંક્ષેપમાં) આયુષ્માન પ્રમાણે ! મે' આ से एवमेयं वुइत ।
( પૂત) પ્રકારે સ્વયં આત્મમાં નિશ્ચય કરી આ
પુષ્કરિણી આદિને આલોક આદિના દષ્ટાંતના રૂપમાં -પૂર્વ, . ૨, ૫. ૧, મુ. ૬૪૪-૬૬
કહેલ છે. અર્થાત આ રૂપકરૂપ મેં રજૂ કરેલ છે. एगंतदिट्ठी णिसेहो
એકાન્ત-દદિ નિષેધ– ३६४. अणादीयं परिणाय,
૩૬૪. વિવેકી પુરુષ આ જગતને ( અને જગતના
પદાર્થોને અનાદિ અને અનંત જાણીને તેમને એકાન્ત
શાશ્વત કે એકાન્ત અશાશ્વત-નિત્ય અથવા અનિત્ય सासतमसासते यावि,
ન માને. “જિ નિ ન ઘાઘ I एतेहिं दोहि ठाणेहि,
એકાન્ત નિત્ય અને એમન્ત અનિત્ય આ બંને ववहारो ण विज्जती।
પક્ષેથી લેકને વ્યવહાર થઈ શકતા નથી. તેથી
એ બંને પક્ષેના આશ્રયથી અનાચારનું સેવન एतेहिं दोदि हिं,
થાય છે એમ જાણવું. अणायारं तु जाणए ॥ समुच्छिज्जिहिति सत्थारो,
શાસન પ્રવર્તક તીર્થંકર ભગવાન તથા તેમના सब्बे पाणा अणेलिसा । શાસનાનુગામી (સર્વ જ્ઞના મતને માનનાર) સવ गंठीगा वा भविस्संति, .
ભવ્ય છે મુક્ત થશે. સવ જીવે પરસ્પર એક सासयं ति च णो वदे ॥
સમાન નથી, અથવા સર્વ જી કમ બધાથી યુક્ત રહેશે. અથવા સર્વ જી શાશ્વત (સદાસ્થાથી એક રૂ૫) રહેશે. અથવા તીર્થકર હંમેશાં શાશ્વત
રહેશે. ઇત્યાદિ એકાનું વચન બોલવા ન જોઈએ. एएहिं दोहि ठाणेहि, ववहारो ण विज्जई ।
કારણ કે આ બંને એકાત પક્ષેથી લોકોને
વ્યવહાર થઈ ન શકે. તેથી એ અને એક एपहिं दोहिं ठाणेहिं, अणायारं तु जाणई ॥
પક્ષના આશ્રયથી અનાચારનું સેવન થાય છે. जे केति खुड्डगा पाणा,
[આ સંસારમાં] જે (એકેન્દ્રિય) આદિ ક્ષક अदुवा संति महालया ।
(નાના) જીવે છે, અથવા જે મહાકાય (હાથી, सरिसं तेहिं बेरं ति,
ઊંટ, મનુષ્ય આદ) જીવે છે, તે બનેની હિંસાથી
સમાન વેર થાય છે અથવા સમાન વેર નથી થતુ असरिसं ति य णो वदे ॥
એમ એમનું ન કહેવું'.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
