________________
५२२ चरणानुयोग दर्शनीय प्राकार अशनादि संबंधी भाषा विवेक
सूत्र ९९६-९९९ जे यावऽण्णे तहप्पगारा एयप्पगाराहिं भासाहिं बझ्या એ સિવાય પણ જે જેવા છે તેવાને તે પ્રમાણે કહેવાથી बुइया णो कुप्पति माणवा ते यावि तहप्पगारा
તે મનુષ્ય કુપિત ન થાય, માટે એવી અસાવદ્ય યાવતુ एतप्पगाराहिं भासाहिं असावज्ज-जाव-अभूतोव
જીવહિંસારહિત ભાષા વિચારીને બોલે. घातिय अभिकख भासेज्जा ।।
___ -आ. सु. २, अ. ४, उ. २, सु. ५३४ दरिसणिज्जे वप्पाइए असावज्ज भासाविही -
દર્શનીય પ્રાકાર આદિના સંબંધમાં અસાવદ્ય ભાષા વિધિ :९९६, से भिक्खू वा भिक्खुणी वा वेगतियाई रुवाई ८.साधु साध्वी ५॥ ३५ो से छ. , -डोट
पासेज्जा तं जहा वप्पाणि वा-जाव-गिहाणि वा तहा (કિલ્લો) યાવતું ભવન-તેના વિષયમાં બોલવાનું वि ताई एवं वदेज्जा, तं जहा-आरंभकडे ति वा, પ્રયોજન હોય તો એ પ્રમાણે બોલે – આ આરંભ सावज्जकडे ति वा, पयत्तकडे ति वा,
કરીને બનાવેલ છે, સાવદ્યકારી બનાવેલ છે, કે પ્રયત્ન
કરી બનાવેલ છે. पासादियं पासादिए ति वा, दरिसणीयं दरिसणीए ति પ્રાસાદગુણીને પ્રાસાદિક, દર્શનીયને દર્શનીય કહે, वा, अभिरूवं अभिरूवे ति वा. पडिरूवं पडिरूवे ति રૂપવાનને અભિરૂપ અને પ્રતિરૂપને પ્રતિરૂપ કહે, આ वा । एतप्पगारं भासं असावज्ज-जाव-अभूतोव
પ્રમાણે વિચારપૂર્વક નિરવધ ભાષા યાવતુ જીવ હિંસા घातियं अभिकख भासेज्जा ।।
રહિત ભાષાનો વિચારપૂર્વક પ્રયોગ કરે. --आ. सु. २, अ. ४, उ. २, सु. ५२६ उवक्खडिए असणाइए असावज्ज भासाविही -
64त मनाहिनां संबंधमा मसावधमा विधि:९९७. से भिक्ख वा भिक्खणी वा असणं वा-जाव-साइम ८८७. साधु साध्वी भशन यावत स्वाहिम उत्तम रन
वा उक्खडियं पेहाए एवं वदेज्जा, तं जहा-आरंभकडे મસાલા સહિત આહારાદિ બનાવેલો દેખી આ પ્રમાણે ति वा, सावज्जकडे ति वा, पयत्तकडे ति वा,
કહે- આ આહારાદિ પદાર્થ આરંભ કરી તૈયાર કરેલાં भद्दयं-- भद्दए ति वा, ऊसडं-ऊसडे ति वा,
છે, સાવદ્યકૃત છે, કે પ્રયત્નસિદ્ધ છે. ભદ્ર હોય તો रसियं-रसिए ति वा, मणुण्णं-मणुपणे ति वा
ભદ્ર કહે, ઉત્કૃષ્ટ આહાર હોય તો તેને ઉત્કૃષ્ટ કહે, एतप्पगारं भासं असावज्ज-जाव- अभूतोवघातिय
રસવાળો હોય તો રસયુક્ત કહે, મનને અનુકૂળ હોય अभिकख भासेज्जा ।
તો તેને મનોજ્ઞ કહે, આ પ્રમાણે નિરવદ્ય કાવતુ -आ. सु. २, अ. ४, 3. २, सु. ५३८ જીવહિંસા રહિત ભાષાનો વિચારપૂર્વક ઉપયોગ કરે. ५९८. पयत्तपक्के त्ति व पक्कमालवे,
૯૯૮.(પ્રયોજનવશ કહેવું પડે તો –ી પકાવેલા ને આ पयत्तछिन्ने त्ति व छिन्नमालवे ।
પ્રયત્નપૂવર્ક પકાવ્યું છે, છેદન કરાયેલા શાકાદિને पयत्तलढे त्ति व कम्महेउयं,
પ્રયત્નથી છેદાયેલાં છે, કર્મહેતુક (શિક્ષા પૂર્વક કર્યા)ને पहारगाढ त्ति व गाढमालवे ।।
પ્રયત્ન લબ્ધ છે, ગાઢ (ઊંડા ઘાવ વાળા ને ગાઢ -दस. अ. ७, गा. ४२
પ્રહારવાલો છે, એમ નિર્દોષ વાક્ય બોલે જેથી કોઈ
સાવદ્ય ક્રિયાની અનુમોદના ન થાય. परिवुड्ढकाए माणुस्साइए असावज्ज भासाविही - पुष्ट शरीरवाणा मनुष्याहन संखiuमा स मावि : ९९९. से भिक्खू वा भिक्खुणी वा माणुस्सं वा, गोणं वा, ८८.साधु अथवा साध्वी मनुष्य, जगह-साढ, पाओ, मृग,
महिसं वा, मिग वा, पसुं वा, पक्खिं वा, सरीसिवं वा, પશુ, પક્ષી, સર્પ-સરીસૃપ આદિને અથવા જલચર जलयरं वा, सत्तं परिवड्ढकायं पेहाए एवं वदेज्जा- પ્રાણીને પુષ્ટ શરીરવાળા જોઈને પ્રયોજન હોય તો આ परिवड्ढकाए ति वा, उवचितकाए ति वा, थिरसंघयणे प्रभारी भोटो, - 'भा मोटो ताल छ, पुष्ट शरीरवाणो ति वा, उवचितमंससोणिते ति वा, बहपडिपण्णइंदिए ति છે, સ્થિર સંહનનવાળી છે, માંસ, રુધિર આદિ वा । एतप्पगारं भासं असावज्ज-जाव-अभूतोवघातिय મેંદવાળો છે, પરિપૂર્ણ ઈન્દ્રિયવાળો છે. આ પ્રકારની अभिकंख भासेज्जा १
અસાવધ યાવત્ હિંસા રહિત ભાષાનો વિચારપૂવર્ક - आ. सु. २, अ. ४, उ.२, सु. ५४० प्रयोग३.
१. पग्वुिड्ढे त्ति ण बूया, बूया उवचिए त्ति य । संजाए पीणिए वा वि, महाकाए ति आलवे ।। - दस. अ. ७, गा. २३ Jain Education International For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
