Bruhad Jain Thoak Sangraha

Author(s): Kantilal J Gandhi, Jashwantlal S Shah
Publisher: SuDharm Prachar Mandal Ahmedabad

Page 251

૨૩૨
શ્રી બૃહદ્દ જૈન થોક સંગ્રહ
કે યાવત્ સંખ્યાત સમયના કે અસંખ્યાત સમયના પ્રવેશ્યા શબ્દ પુદ્ગલને ગ્રહ્યા?' ગુરુ કહે છે 'એક સમયના નહિ, બે–ત્રણ, ચાર યાવત્ સંખ્યાત સમયના નહિ, પણ અસંખ્યાત સમયના પ્રવેશ્યા શબ્દ પુદ્ગલને ચહ્યા.' એમ ગુરુના કહેવાથી પણ શિષ્યને સમજણ પડી નહિ ત્યારે
****
૨. બીજું મક્ષક (સ૨ાવલાનું) દૃષ્ટાંત કહે છે. જેમ, કુંભારના નીંભાડામાંથી તુરંતનું લાવેલું કોરું સ૨ાવલું હોય ને તેમાં એક જળ બિંદુ મૂકે પણ તે જળબિંદુ જણાય નહિ. એમ બે,ત્રણ,ચાર, ઘણાં જળબિંદુ મૂકે પણ તે સ૨ાવલું બરાબર ભીંજાય નહિ. પણ ઘણાં જળબિંદુથી ભીંજાય પછી જળબિંદુ એક ઠરે ને એમ કરતાં વધતાં વધતાં પા સરાવલું થાય, પછી અર્ધ સરાવલું થાય ને ઘણી વખતે પૂર્ણ ભરાય પછી તે સ૨ાવલું ઊભરાય. તેમ કાનમાં એક સમયના પ્રવેશ્યા (પેઠા) પુદ્ગલને ગ્રહી શકે નિહ. જેમ એક જળબિંદુ સ૨ાવલામાં જણાય નહિ એમ બે, ત્રણ, ચાર, સંખ્યાત સમયના પણ પુદ્ગલને ગ્રહી શકે નહિ. અર્થને પકડી શકે, સમજી શકે તેમાં અસંખ્યાત સમય જોઈએ ને તે અસંખ્યાત સમયના પ્રવેશ્યા પુદ્ગલ જ્યારે કાનમાં ભ૨ાય અને ઉભરાઈ જાય ત્યારે 'હું' એમ કહી શકે પણ સમજે નહિ જે એ કોનો શબ્દ, એ વ્યંજનાવગ્રહ, (૨) અર્થાવગ્રહના છ ભેદ :
છ
૧. શ્રોત્રેન્દ્રિય અર્થાવગ્રહ – તે કર્ણે ક૨ી શબ્દના અર્થને ગ્રહે . ૨. ચક્ષુઇન્દ્રિય અર્થાવગ્રહ - તે ચક્ષુએ ક૨ી રૂપના અર્થને ગ્રહે. ૩. ધાણેન્દ્રિય અર્થાવગ્રહ -- તે નાસિકાએ કરી ગંધના અર્થને રહે. ૪. ૨સેન્દ્રિય અર્થાવગ્રહ -- તે જીભે કરી રસ સ્વાદના અર્થને ચહે ૫. સ્પર્શેન્દ્રિય અર્થાવગ્રહ – તે શરીરે કરી સ્પર્શના અર્થને ગ્રહે.
-