Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 14 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२२ व. स.१ वलयवनस्पतिमूलगतजीवोत्प०नि० २८५ असंख्येया वेत्युत्तरम्। अपहारद्वारे-ते मूलजीवा असंख्येयोत्सपिण्यवसर्पिणी पर्यन्तम् यदि प्रतिसमयम् असंख्याता अपि निष्काश्यन्ते तदापि ततो न निष्काशयितुं शक्यते इत्यपहारोऽपि मूलजीवानां वक्तव्यः। अवगाहनाद्वारे-तेषां मूलणीवानां शरीरावणाहता कियती प्रप्तेति प्रश्न:, जघन्येनाङ्गुलस्यासंख्येयभागम् उस्कृष्टतो धनुःपृथक्त्वम् द्विधनुरारभ्य नवधनुःपर्यन्तमित्युत्तरमिति । बन्धनकद्वारे-ते जीवाः खलु ज्ञानावरणीयस्य कर्मणो बन्धका अबन्धका वेति संख्यात और असंख्यातरूप से उत्पन्न होते हैं। अपहारद्वार में-प्रभु से गौतम ने ऐसा पूछा है-हे भदन्त । इनके मूल से यदि जीव प्रति. ममय संख्यात या असंख्यात उत्सर्पिणीकाल तक भी असंख्यातेर निकाले जावे तो वे उसमें से कितने काल में पूरे निकाले जा सकते हैं ? हे गौतम ! यदि प्रतिसमय भी असंख्यात के रूप में संख्यात या असंख्यात उत्सर्पिणी कालतक भी उस में से जीव निकाले जावे-तो भी वे उसमें से पूरे नहीं निकाले जा सकते हैं, उन मूलगत जीवों की शरीर की अवगाहना कितनी कही गई है ? हे गौतम! उन मूलगत जीवों की शरीर-अवगाहना जघन्य से अंगुल के असंख्यातवें भागप्रमाण और उत्कृष्ट से दो धनुष से लेकर९ धनुषतक की कही गई है। हे भदन्त ! वे मूलगत जीव ज्ञानावरणीय आदि कर्मों के बंधक होते हैं या अबंधक होते हैं ? हे गौतम ? वे मूलगतजीव ज्ञानावरणीय आदि છે. અપહરદ્વાર સંબંધમાં ગૌતમ સ્વામી પ્રભુને એવું પૂછે છે કે-હે ભગવન તેને મૂળમાંથી જે જે પ્રતિસમયમાં સંખ્યા અને અસંખ્યાત ઉત્સર્પિણી કાળ સુધી અસંખ્યાતપણાથી કહાડવામાં આવે તો તે કેટલા કાળમાં તેમાંથી પૂરે પુરા બહાર કહાડી શકાય તેમ છે ? ઉત્તર– ગૌતમ! પ્રત્યેક સમયે જે અસંખ્યાત રૂપથી સંખ્યાત અથવા અસંખ્યાત ઉત્સર્પિણી કાળ સુધી તેમાંથી જ બહાર કહાડવામાં આવે, તે પણ તે છે તેમાંથી પૂરે પૂરા બહા૨ કડાડી શકાતા નથી. ગૌતમ સ્વામીને પ્રશ્ન-તે મૂળમાં રહેલા ના શરીરની અવગાહના (લંબાઈ પહોળાઈ) કેટલી કહી છે ? ભગવાનને ઉત્તર હે ગૌતમ! તે મૂળમાં રહેલા એના શરીરની અવગાહના જઘન્યથી એક આંગળના અસંખ્યાત ભાગ પ્રમાણ અને ઉત્કૃષ્ટથી બે ધનુષથી લઈને નવ ધનુષ સુધીની કહી છે. ગૌતમ સ્વામીને પ્રશ્ન-હે ભગવન્ તે મૂળમાં રહેલા જીવ જ્ઞાનાવરણીય વિગેરે કમેને બંધ કરનાર હોય છે ? કે અબંધક હોય
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪
