Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAra pIyUSa zayatatva prajJApanA ja prakAzaka che zrI grAMDa repiDa amerikA mumukSu maMDaLa. amerikA pravacanasAra - pIyUSa
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAra pIyUSa yatatva prajJApano kapyuTara I-buka) InphosophaTa sarvisIjha 707, sTAra cembarsa, harIhara coka, rAjakoTa 360001, phonaH (0281) 2571286 - prathama AvRtti A prata : 500 vi.saM. 2062 I.sa. 2006 - kiMmata - rUA. 10/ - komyuTara TAIpaseTIMga - zivAnI komyuTarsa-prinTarsa 111, komala cembarsa, caudharI hAIskUla sAme, kasturabA roDa, rAjakoTa - 360 001. phona : (0281) 24 71714 - mudraka , kitAba ghara prinTarI zropha roDa, rAjakoTa - 360 001. phona : (0281) 2449678 jJeyatattva - prajJApana
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ C) anukramaNikA 25 gAthA nuM. gAthA - 93 gAthA - 94 gAthA - 95 gAthA - 96 gAthA - 7 gAthA - 98 gAthA - 99 gAthA - 100 gAthA - 101 gAthA - 102 gAthA - 103 gAthA - 104 gAthA - 105 gAthA - 106 gAthA - 107 gAthA - 108 gAthA - 109 gAthA - 110, 111 gAthA - 112 33 35 pAnA naM. | gAthA nuM. gAthA - 125 14 gAthA - 126 18 gAthA - 127 gAthA - 128 27 gAthA - 129 31 gAthA - 130 gAthA - 131 gAthA - 132 39 gAthA - 133, 134 45 gAthA - 135 49 gAthA - 136, 137 gAthA - 138 pAnA naM. | gAthA naM. pAnA naM. 114 gAthA - 159 178 116 gAthA - 160 182 122 gAthA - 161, 162, 163 186 126 gAthA - 164, 165 188 129 gAthA - 166 189 130 gAthA - 167 190 132 gAthA - 168, 169 191 133 gAthA - 170 192 136 gAthA - 171, 172 193 138 gAthA - 173 210 140. gAthA - 174 211 141 gAthA - 175 214 142 gAthA - 176, 177 217 143. gAthA - 178 219 145 gAthA - 179 220 146 gAthA - 180 221 148 gAthA - 181 22 151 gAthA - 182, 183 223 156 gAthA - 184, 185 25 157 gAthA - 186 226 158 gAthA - 187, 188 229 pa2 54 gAthA - 139 68 73 gAthA - 113 gAthA - 114 gAthA - 115 gAthA - 140 gAthA - 141 gAthA - 142 gAthA - 143, 144 gAthA - 145 gAthA - 146 gAthA - 147, 148 gAthA - 149 gAthA - 150 gAthA - 151 gAthA - 152 gAthA - 153. gAthA - 154 gAthA - 155 gAthA - 156 gAthA - 157 gAthA - 158 159 gAthA - 189 230 161 233 164 237 241 243 gAthA - 116 gAthA - 117 gAthA - 118 gAthA - 119 gAthA - 120 gAthA - 121 gAthA - 122 gAthA - 123 gAthA - 124 gAthA - 190, 191 gAthA - 192 gAthA - 193, 194 gAthA - 15 gAthA - 196 gAthA - 197 gAthA - 198 gAthA - 199 gAthA - 200 168 170. 172 174. 17pa 177 245 247 102 104 250 254 107 109 256 pravacanasAra - pIyUSA
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tii namaH zrI siddhabhyaH | Tii namo anekAMtAyaH | dIqI mahAvideha kSetrenA vartamAna tIrthaMkaradeva zrI sImaMdhara svAmI pAsethI maLelA divya jJAna vaDe zrI kuMdakuMdaAcArya vaDe bodha na Avyo hota, zrI amRtacaMdra AcAryadeve temanA hRdayamAM pesI jaIne gaMbhIra Azayone vyakta na karyA hota ane jemano ApaNA upara asIma upakAra varte che tevA parama mahAmaMgalakArI sadguru kahAna gurudeva, svAnubhUti prakAzita pU. bahenazrI ane kuMdakuMda bhAratInA panotA putra AdaraNIya paMDitajInI ApaNI ja mAtRbhASAmAM thayelI jinavANI mAtAnI prabhAvanA atyAre jo vidyamAna na hota to AvA duSama kALanA prabhAva nIce sAcA mArgathI vikhUTA paDelA pAtra jIvone pharI pAchA sAcA mArgamAM susthApita koNa karata? eja duSamakALanI gherI asara uparAMta thoDA vartamAna puNyanA udayaphaLarUpa ane bAhyamAM thoDI sAdhana saMpannatAnI mAdaka asara vacce amo zAMtibharyuM jIvana vItAvatA ane amArI "mAnelI sAcI samajaNapUrvaka" yathAzakti svAdhyAya karatA hatA. tyAM kema jANe "sad avasara A cukA he" evA eka acaMbArUpe pU. gurudevazrI ane pU. bhagavatI mAtAnA aciMtya pratApathI zrI sonagaDha TrasTa prerita pAMca mAsanA TUMkA gALAmAM uparAuparI cAra cunaMdA vidvAna skolarone amArA ghare mokalI ane dararoja bArathI coda kalAka avirata pratibodha ApI emaNe ekavAra to sAkSAt suvarNapurInuM svAdhyAya maMdira jIvaMtarUpe khaDuM karI dIdhuM hatuM ane kema jANe jJAnIonA sAkSAt AzIrvAda amArA upara varasI rahyA hatA. manuSyabhavanI durlabhatA, vartamAna manuSyabhavanI sAcI sArthakatA, sAcA sukhanuM svarUpa, sAcA vItarAgI devaguru-zAstra, vizvanuM kharuM baMdhAraNa, dravyanuM aMtaraMga baMdhAraNa, vizvanuM anekAMtamaya svarUpa ane tene vyakta karanArI svAdvAda kathanazailI, naya ane pramANa jJAnanuM svarUpa, ApaNI mULamAM bhUla, ane teno akasIra upAya. AvI taddana pAyAnI ane mULabhUta mAhitIthI paNa vaMcita evA ama suvarNapurIthI vikhuTA paDelA ane paradezamAM vasatA, paNa paraMtu pAtra jIvone A vidvAna skolaroe AvI ane pUjya gurudevazrI ane pU. bhagavatI mAtAe prarUpela zuddha jainadarzananA siddhAMta mujaba amArA jJAnane vyavasthita na karyuM hota to pU. gurudevanA zuddha mArgamAM ame praveza kema karI zakyA hota? je jaina darzananA zuddha siddhAMto amane prApta thayA te, jijJAsu pAtra jIvone thoDo zrama laIne paNa vyavasthita abhyAsa karavo hoya to upayogI thAya te AzayathI jena tattvadarzana bhAga 1 thI 5 nuM prakAzana karavAmAM sakriya bhAga levAno suavasara amane prApta thayo hato. tene maLelA pratisAdathI amo vadhu utsAhita thayA chIe AcArya bhagavaMtanA mULa zAstronA abhyAsa badhA mumukSuoe karavo joIe evo badhA jJAnIono abhiprAya che. pU. gurudevazrIe badhA zAstro upara pravacano ApyA che ane enA dvArA zAstranA artha karavAnI rIta, cAvI badhA mumukSuone ApI che. jethI zAstra svAdhyAya karavA Icchuka jIvone yogya mArgadarzana avazya maLyuM che. zuddhAtmAne kendramAM rAkhIne ja zAstra svAdhyAya karavAnI rIta ane tenI agatyatA pU. gurudeve spaSTapaNe samajAvI che. pAMca paramAgamomAM pravacanasAra zAstrano abhyAsa badhAne kaThIna lAge che. paraMtu pa.kA. zrI hiMmatabhAI teno ja abhyAsa prathama karavA upara bhAra mUkatA hatA. ane te yogya ja che ema amone paNa lAgyuM che. rAjakoTamAM niyamita be vakhata zAstra svAdhyAya zeyatattva - prajJApana
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che. amoe paNa teno pratyakSa lAbha lIdho che. vaLI parokSapaNe te lAbha hajA paNa cAlu ja che. rAjakoTamAM pravacanasAra zAstra upara svAdhyAya cAlato hato tyAre DaoN. pravINabhAIe potAnA mATenI eka hAtha noMdha paNa taiyAra karI che. je badhAne lAbhanuM kAraNa thAya tema che. tenA AdhAre A lakhANa taiyAra karavAmAM AvyuM che je pravacanasAra pIyUSa bhAga 1, 2 ane 3 rUpe jijJAsu jIvonA nijakalyANa arthe prastuta karatAM amo atyaMta dhanyatA anubhavIe chIe. sonagaDhathI prakAzita pravacanasAra zAstranI prastAvanAmAM paM. zrI hiMmatabhAIe jJAnatattva prajJApana adhikAra viSe je lakhyuM che te ahIM temanA zabdomAM vAMcIe. evA A parama pavitra zAstrane viSe traNa zrutaskaMdha che. bIjA zrutaskaMdhanuM nAma zeyatattva-prajJApana che. anAdi kALathI paribhramaNa karato jIva badhuM karI cUkayo che paNa sva-paranuM bhedavijJAna teNe kadI karyuM nathI. "baMdhamArgamAM tema ja mokSamArgamAM jIva ekalo ja kartA, karma, karaNa ane karmaphaLa bane che, para sAthe tene kadIye kAMI ja saMbaMdha nathI" evI sAnubhava zraddhA tene kadI thaI nathI. tethI hajAro mithyA upAyo karavA chatAM te duHkhamukta thato nathI. A zrutaskaMdhamAM AcArya bhagavAne duHkhanuM mULa chedavAnuM sAdhana-bhedavijJAna-samajAvyuM che. "jagatanuM pratyeka sat arthAt pratyeka dravya utpAda-vyaya-dhro sivAya ke guNaparyAyasamUha sivAya bIjuM kAMI ja nathI. sat kaho, dravya kaho, utpAda-vyaya-dhrovya kaho, guNaparyAyapiMDa kaho - e badhuM eka ja che." A trikALajJa jinabhagavaMtoe sAkSAt dekhelA vastu svarUpano mULabhUtapAyAno- siddhAMta che. vItarAga vijJAnano A mULabhUta siddhAMta zarUAtanI ghaNI gAthAomAM atyaMta atyaMta suMdara rIte koI lokottara vaijJAnikanI DhabathI samajAvavAmAM Avyo che. tyAM dravya sAmAnyanuM svarUpa je alokika zailIthI siddha karyuM che teno khyAla vAMcakane e bhAga jAte ja vAMcyA vinA Avavo azakya che. kharekhara pravacanasAramAM varNaveluM A dravyasAmAnya nirUpaNa atyaMta abAdhya ane para pratItikara che. e rIte dravya sAmAnyanA jJAnarUpI sudaDha bhUmikA racIne, dravyavizeSanuM asAdhAraNa varNana, prANAdithI jIvanuM bhinnapaNuM, jIva dehAdikano kartA-kArayitA-anumaMtA nathI e hakikata, jIvane pudgalapiMDanuM akartApaNuM, nizcayabaMdhanuM svarUpa, zuddhAtmAnI upalabdhinuM phaLa, ekAgrasaMcetanalakSaNa dhyAna vagere aneka viSayo ati spaSTa rIte samajAvavAmAM AvyA che. e badhAmAM sva-paranuM bhedavijJAna ja nItarI rahyuM che. AkhA adhikAramAM vItarAga-praNIta dravyAnuyoganuM sattva ThAMsI ThAMsIne bharyuM che, jinazAsananA maulika siddhAMtone abAdhya yuktithI siddha karyA che. A adhikAra jinazAsananA staMbha samAna che. eno UMDANathI abhyAsa karanAra madhyastha supAtra jIvane "jainadarzana ja vastudarzana che" ema lAgyA vinA rahetuM nathI. viSayanuM pratipAdana eTaluM proDha, agAdha UMDapavALuM che, marma-sparzI ane camatkRtimaya che ke te mumukSunA upayogane tIkSNa banAvI zrutaratnAkaranA gaMbhIra UMDANamAM laI jAya che, koI ucca koTinA mumukSune nija svabhAvaratnanI prApti karAve che ane koI sAmAnya mumukSu tyAM sudhI na pahoMcI zake to tenA hRdayamAM paNa "zrataratnAkara adbhUta ane apAra che" evo mahimA to jarUra ghara karI jAya che. graMthakAra zrI kuMdakuMdacAryadeva ane TIkAkAra zrI amRtacaMdrAcAryadevanA hRdayamAMthI vahelI zrutagaMgAe tIrthakaranA ane zrutakevaLIonA virahane bhulAvyA che. amArI A bhAvanA jinavANImAtA pratyenI bhaktithI ane bhavabhayathI DaratAM DaratAM sAkAra pAme che. je koI kSati rahI gaI hoya te to amArI apUrNatA ja darzAve che. sahu bhavya jIvo Ano pUro lAbha le evI bhAvanA sahita, mahimA aho e kevaLa jJAnano mahimA aho e bhAvi tIrthaMkaradevA sUryakIrtinAthano." zrI grAMDa repiDa amerikA mumukSu maMDaLa vatI, zrI nItinabhAI bhImANI pravacanasAra - pIyUSA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ pra jJeyatattvaprajJApana zAstranA bIjA adhikAramAM zeyanuM svarUpa darzAvyuM che. zeya zabdathI vizvanA padArtho lakSamAM Ave che. jIva pote paNa eka dravya hovAthI padArthanA lakSaNo tene lAgu paDe che. ahIM dravya sAmAnya ane dravya vizeSa evA be bhedo dvArA zeyane darzAvyuM che. dravya sAmAnya kahetAM tyAM padArthanA aMtaraMga svarUpanuM varNana lIdhuM che. dareka padArtha, dravya-guNa ane paryAya tathA utpAda-vyaya ane dhruva evA bhedo dvA2A oLakhAvI zakAya che. A cha ne alagarUpe lakSamAM lIdhA bAda eka bIjA sAthenA saMbaMdhanA joDakAno abhyAsa jarUrI che. jema ke dravya ane guNa vacce saMbaMdha, dravya ane paryAya vacce, utpAda ane vyaya vacce temaja dhruva ane vyaya vacce kevA saMbaMdho che te lakSamAM levuM joIe. tyArabAda padArthanuM vAstavika svarUpa je akhaMDa-ekarUpa che teno paNa abhyAsa jarUrI che. A baMdhAraNa chae dravyo mATe ekasarakhuM che. e lakSamAM lIdhA pachI cha dravyone tenA asAdhAraNa dharmo vaDe jayAre oLakhavAmAM Ave che tyAre te dareka ekabIjAthI judA khyAlamAM Ave che. A rIte padArthanA abhyAsane tene dravyavizeSano 6 abhyAsa kahe che. dravya sAmAnyano artha ahIM padArthano nitya svabhAva nathI, paraMtu Akho padArtha che. jene zAstrabhASAmAM svarUpa astitva kahe che, tene ahIM dravyasAmAnya kahevAmAM Ave che. A svarUpane khyAlamAM letAM cha dravyomAM rahelA sAmyapaNAno khyAla Ave che. dravya vizeSanA jJAnathI bhedajJAna kaI rIte thAya te samajAya che. badhA padArtho potAnuM alagapaNuM TakAvIne ekabIjA sAthe saMbaMdhamAM avazya Ave che. A adhikA2mAM bhedajJAnanI mukhyatA che. dravyasAmAnya ane dravya vizeSanA samacIna jJAna vaDe ja A kArya, prayogAtmaka bhedajJAna zakya bane che. 52mAgamomAM jIvanI mukhyatAthI vAta Ave. anAdinuM mithyAtva kevI rIte nAza pAme ane samyaktva temaja pa2mAtmadazAnI pragaTatA kevI rIte thAya A vAta savizeSapaNe dravyAnuyoganA zAstromAM vAMcavA maLe - paraMtu padArtha baMdhAraNa arthAt dareka padArthanuM aMtaraMga baMdhAraNa kevuM che teno vistAra to pravacanasAra, paMcAdhyAyI ane thoDA aMze paMcAstikAya zAstramAMthI ja jANavA maLe. padArthanuM A aMtaraMga baMdhAraNa eto vastunuM yathArtha anekAMta jJeyatattva - prajJApana
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpa che. dareka padArtha svathI ekatva ane parathI ' evo svataMtra svabhAva che. eTaluM ja maryAdita vibhakta e prakAre asti nAsti anekAMtarUpa che. : tenuM kAryakSetra che. dareka guNa anya guNathI svathI ekatvamAM dareka dravyanA peTALamAM potAnuM judApaNuM sadAyane mATe TakAvIne anaMtaguNo vagere che ane te badhAMne anAdithI : rahelo che ane tema chatAM jayAre dravyanI anaMtakALamAM utpannadhvaMzI evI anaMta paryAyo : sattAne lakSamAM laIe chIe tyAre tyAM ekapaNa che. A rIte guNa ane paryAyonA ekatvarUpa : guNo alaga khyAlamAM AvatA nathI. A dravya che. A adhikAramAM AcAryadeve A ekatva ane vibhakta tathA prabhutva ane vibhutva aMtaraMga baMdhAraNa vistArapUrvaka samajAvyuM che. : lakSamAM letA sAnaMdAzcarya jarUra thAya che. nAnA paM. zrI hiMmatabhAI kahe che ke "tyAM : bALakone sIDInA pagathiyA caDautara karavAnI dravyasAmAnyanuM svarUpa je alaukika zailIthI siddha : jema majhA Ave tema padArthamAM paNa eka-aneka karyuM che teno khyAla vAMcakane e bhAga jAte ja : arthAt mahAsattA ane avAMtAra sattAo vAMcyA vinA Avavo azakya che." A vAta : vacce caDautara karavAnI anerI majhA che. yathArtha che. : tema karavAthI ja tenuM sapratipakSapaNuM ane avinAbhAvapaNa - ata6 bhAva ane dRSTAMtaH : tAdAbhyapaNuM sAcA arthamAM jamAvaTa kare che. koI vyaktinA mAthAmAM raMganI kaNIo : ' : baMdhAraNanI A majhA kharekhara mANavA jevI nAkhI hoya to te jeTalI vAra mAthuM dhue mAma : che. jene baMdhAraNa sAcA arthamAM samajAyuM eTalIvAra temAMthI raMga nIkaLato jAya. : hoya e ja zAstranI gAthAonA bhAvane sArI te rIte A dravyabaMdhAraNane jeTalIvAra : rIte samajI zake che. gAthAonA bhAvanA vAMco ane vicAro eTalIvAra temAMthI navA : UMDANa samajavA mATe e sivAya anya sAdhana navA bhAvo AvyA kare. kharekhara to aMtaraMga : maLavuM muzkela che. jeNe baMdhAraNano yogya baMdhAraNanI cokhavaTa vadhatI jAya ane sAthosAtha A abhyAsa karyo hoya tene dareka gAthAmAM baMdhAraNa teno mahimA paNa vadhato jAya che. nAnI : bharyuM che evo khyAla Avaze. ApaNA upakArI ghaDiyALa, moTara ane jambo jeTa eroplenamAM : paM. zrI hiMmatabhAI zAha (mAmA) haMmezA vaparAtA sperapArTasano vicAra karo to te : A vAtane mahatva ApatA. teo kahetA ke (saMkhyAta che) badhAnuM te mazInamAM yogya sthAna pahelA pravacanasAra zAstrano abhyAsa karavo che. tenI upayogitA che. tenI sAme dareka : jarUrI che. tyArabAda anya zAstro sArI padArthamAM anaMta guNadharmo rahelA che te vAta - rIte samajI zakAya che. A adhikArane darzana lakSamAM Ave tyAre padArthano mahimA keTalo : adhikAra paNa kahyo che. Ano abhyAsa vadhI jAya! dareka guNadharmane teno kahevAya : samyagdarzanamAM upayogI che. pravacanasAra - pIyUSa
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 93 : ke padArtha. sAmAnya rIte padArtha kahetA vastu athavA che artha dravyasvarUpa, guNa-Atmaka kahyAM che dravyane, : cIja evo khyAla Ave che. ahIM padArtha kahetA vaLI dravya-guNathI paryayo; paryAyamUDha parasamaya che. 93. : a A i . jinAgamamAM jIva-pugala AkAza vagerenI vAta - samajavI joIe. padArtha ne dravya svarUpa kahyA che. padArtha dravyasvarUpa che; dravyo guNAtmaka kahevAmAM : bIjA padamAM "guNAtmaka kahyA te dravyane" arthAt AvyA che; ane vaLI dravya tathA guNothI paryAyo : dravya che te guNAtmaka che ema samajAvyuM che. arthAt thAya che. paryAyamUDha jIvo parasamaya (arthAta : dravya ane guNa banne trikALa che. trIjA padamAM "vaLI mithyAdaSTi) che. : dravya-guNathI paryAyo" eTale ke dravyamAM dravyanI A adhikAranI zarUAta dravyasAmAnya svarUpa : paryAya ane guNane guNanI paryAya hoya che. evo darzAvavAthI karavAmAM AvI che. ApaNuM prayojana : bhAva khyAlamAM levo joIe. cothuM pada kharekhara tyAra jIva dravyane mukhyapaNe samajavAnuM che. koIpaNa dravyane : pachInI 94 gAthAnA anusaMdhAnamAM che. have sAmAnya vizeSarUpe joI zakAya tema jIvane paNa : TIkAkAra eno vistAra nIce mujaba kare che. sAmAnyarUpe jotA tyAM dravyarUpa sAmAnyapaNuM che. A dareka padArtha vistAra sAmAnya samudAyAtmaka vizeSarUpe jotAM te anya dravyothI jAdo khyAlamAM : ane Ayata sAmAnya samudAyAtmaka evA dravyathI Ave che. jIvanA svarUpane jANavAnA Icchuka : racAyelo hovAthI dravyasvarUpa che e prakAre dravyanI mumukSue jIvanuM dravyasAmAnya svarUpa jANavuM : vyAkhyA samajAve che. teno khulAso AdaraNIya paM. atyaMta jarUranuM che. te viSaya A adhikAramAM : zrI hiMmatabhAIe phUTanoTamAM karyo che. suMdara rIte levAmAM Avyo che. anya zAstromAM : padArthanuM anekAMta svarUpa che. anekAMta svarUpa eTalA vistArathI vAta levAmAM AvI nathI. * samajAvatA dareka padArthamAM anaMta dharmo che eTaluM A gAthAmAM padArtha dravya-guNa ane paryAya - paryApta nathI. temAM paraspara virodhI lAgatA paraMtu svarUpa che. evI prAthamika vAta lIdhI che. prAthamika : avirodhapaNe rahIne vastune nIpajAvanArA dharmo paNa vAta hovA chatAM agatyanI che. padArthamA dravya-guNa : hovA jarUrI che. AvA virodhI dharmomAM eka-aneka ane paryAyanI vAta Ave che tethI temAM zuM kahevA : tathA nitya-anitya be mukhya che. ahIM eka-aneka mAge che te samajavuM jarUrI che. guNonA samUhane : evA virodhI dekhAtA dharmone samajAvavA mAge che. dravya kahe che AvIdravyanI vyAkhyAno ApaNane khyAla ' eka-aneka evo zabdaprayoga sAMbhaLatA ema lAge che. paraMtu tenA bhAvanI spaSTatA jarUrI che. have A * ke je saMkhyAe eka che evAne evA anyanI vAta gAthAmAM AcAryadeva kaI rIte samajAvavA mAge che : karIe tyAre te saMkhyAe aneka che paraMtu ahIM evo te lakSamAM laIe. pU. gurudevazrInA pratApe dravya- : artha nathI. "eka' zabda ahIM ekatvanA arthamAM guNa-paryAyano sAmAnya khyAla to badhAne hoya che. : levAmAM Ave che. te jenuM ekatva che te saMkhyAe temAM jeTalI vigata puravAnI bAkI hoya te lakSamAM : aneka hovAthI tene aneka kahevAmAM Ave che. tethI levAthI Atmahita thAya che. : eka anekanI jAta ja alaga thaI jAya che. eka ' zabda ekatvarUpa hovAthI te mahAsattAne darzAve che. che artha dravya svarUpa : jayAre aneka tenI avAMtara sattAonI vAta che. gAthAnuM A prathama pada . ahIM artha eTale ke dravya kone kahe che? tenA javAbamAM ApaNe guNonA jJeyatatva - prajJApanA
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ * : : samUhane dravya kahe che tema khyAlamAM lIdhuM che arthAt : spe2 pArTasa vinA moTarane sattA na maLe. vizvanA eka dravya che. te anaMta guNAtmaka che. ahIM anaMta : padArtho saMyogI ekatvarUpa nathI. je rIte guNo guNono samUha evA zabda prayogamAM guNo vaccenA vizvamAM potAnuM eka zAzvata sthAna laIne rahelA saMbaMdhanI vAta avazya AvI jAya che. tethI sAco che. e ja rIte dravya paNa potAnuM evuM ja eka zAzvata javAba e che ke guNonA samUhanA ekatvane dravya sthAna saMbhALIne raheluM che. AMbAmAM kerI che te kahe che. dRSTAMtaH moTa2mAM tenA spe2 pArTasa sivAya kAMI sparza-2sa-gaMdha bhegA karIne banAvavamAM nathI kAMI nathI. moTa2nA spera pArTasano Dhagalo te moTa2 AvI. dravya ane guNo badhA potAnI trikALa sattA nathI. te badhA pArTasa ekabIjA sAthe yogya kramamAM laIne rahelA che e rIte bannenI svataMtra-ahetuka gUMthAyelA che tyAre ja te moTa2 kahevAya che. spe2 sattA lakSamAM laIne pachI eka bIjA sAthenA saMbaMdho pArTasanA DhagalA upara besIe to kyAMya javAya jovA yogya che. tema na karIe to ApaNe jo dravyane nahIM jayAre te yogya saMbaMdhamAM AvIne moTarUpe sattA ApIzuM to guNone tenA bhedarUpa varNana mAtra taiyAra thAya che tyAre tenA vaDe musApharI thAya che. ja mAnIzuM. athavA jo guNone sattA ApIzuM to anaMtaguNonI sAthe vAta karIe te ja dravya che ema mAnI lezuM. A prakAre mAnavAthI guNo dravyanA AdhA2e che ane dravya guNonA AdhAre che evo bhAva lakSamAM Avaze. tema ka2vAthI tenuM ahetukapaNuM khyAlamAM nahIM Ave. trikALa sattA mATe koI anya kAraNa (hetu) na hoya e vAta lakSamAM levI jarUrI che. mATe dravya ane guNa bannene svataMtrapaNe ahetuka mAnavAthI bannenI svataMtratA khyAlamAM Avaze. te rIte vyavasthA samajIne pachI dravya anaMta guNAtmaka che e rIte eka-aneka rUpa vastu lakSagata thaze. kharekhara sattA to padArthane ja maLe che. A to vistA2 sAmAnya samudAyAtmaka te dravya che emAM kaI rIte samajavuM teTalI vAta che. : vistAra sAmAnya samudAyAtmaka dravyane vistAra sAmAnya samudAyAtmaka kahevAmAM AvyuM che. vistAra vizeSo eTale ke guNo guNono samudAya te dravya evo bhAva ahIM darzAvavAmAM Avyo che. jIvanA guNomAM jJAna, darzana vagere Ave che. te dareka ekabIjAthI jAdA che tene kA2Ne te ekabIjAthI 'vizeSapaNu'' laIne rahelA che. temanI vaccenA taphAvatane dU2 ka2vAmAM Ave arthAt ekane bIjAthI judA pADanArA lakSaNo (svabhAvone) gauNa karIe to tyAM badhA guNo che evuM ja sAmAnyapaNuM khyAlamAM Ave. arthAt jJAnadarzana-astitva e badhA guNo ja che evuM lakSamAM Ave paraMtu ahIM guNarUpanA sAmAnyapaNAnI vAta nathI levI. ekatva zabdathI anaMtaguNono samudAya te dravyarUpa hovAthI tyAM dravyarUpa sAmAnyapaNuM evuM darzAvavA mAge che. bIjA zabdomAM kahIe to dravyanI mukhyatAthI vicAratA tyAM badhA guNo potAnuM alaga astitva bhUlIne dravyarUpa thaI jAya che. tyAM : * : : Ayata sAmAnya samudAyAtmaka je dravya vistA2 sAmAnya samudAyAtmaka che te ja Ayata sAmAnya samudAyAtmaka paNa che arthAt je dravya anaMta guNAtmaka che te anaMta paryAyarUpa paNa che. dravya ane guNano vicAra karatA samaye : anaMta guNo anaMtarUpe na bhAsatA ekarUpa-dravyarUpa : ApaNe eka-anekano vicAra karyo hato. ahIM have * bhAse che. e vAta khyAlamAM rahe ke dravya anaMta guNothI nathI banyu. saMyogI ekatvano dRSTAMta laIe to moTa2 to tenA spera pArTasathI ja banelI che. pravacanasAra - pIyUSa nitya-anitya evA be paraspara virodhI dekhAtA dharmono vicAra karavAno che. jema vistA2 vizeSo zabda guNo mATe vA52vAmAM Avyo hato tema ahIM 9
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryAya mATe Ayata vizeSa zabda vAparavAmAM Avyo : dravyathI bhinna svataMtra astitvarUpe guNo kayAMya jovA che. samudAya zabdanA bhAvamAM phera paDe che. anaMta : maLatA nathI tethI guNone dravyanA Azraye darzAvavAmAM guNo to kAyamI che ane tenuM ekatva thaI zake paraMtu Ave che. bajAramAM mIThuM-maracuM maLe paraMtu sparza ke paryAya eka samayanI ja hoya che. paryAyo eka pachI : gaMdhanA paDIkA baMdhAvavA jAva to koI na Ape. eka thaIne anaMta thAya che. ahIM samudAya zabdathI : A apekSAe guNone dravyanA Azraye kahevAmAM Ave traNa kALanI paryAyano saLaMga ItihAsa levA nathI : che. vaLI dravya mahAsattA che ane guNo avAMtara sattA mAgatA. padArthamAM dravya-guNa-paryAya badhuM Ave. : che paraMtu Azraya zabdathI parAdhInatA na samajavI. paramAtmA badhA padArthone tenA traNa koLanA guNonI vAta TUMkamAM karIne have padArthamAM ItihAsa sahita jANe te vAta alaga che. ahI to : paryAyo che tema kahe che. dravya ane guNa banne trikALa dravya sAmAnya svabhAvane Ayata sAmAnya : che mATe te bannene paryAyo hoya che. A rIte samudAyAtmaka darzAvavAmAM Avyo che. AcAryadeva : : dravyaparyAya ane guNa paryAyanI vAta have kare che. guNonI ane paryAyonI vAta to pachI leze. ahIM : to dravya arthAt dravya sAmAnya anaMta paryAyonA : dravyaparyAyA udbhavasthAnarUpe darzAvavuM che. pU. bahenazrInA : dravyane tenI paryAya che. sat haMmezA utpAdavacanAmRtamAM Ave che "dravya tene kahIe jenA ' vyaya-dhruva yukta ja hoya che. TakIne badalavuM te vastunuM pariNAma mATe anya sAdhananI rAha jovI na paDe" " svarUpa che. te paryAyo anAdithI anaMtakALa sudhInI apariNAmI nija AtmA eTale anaMta zaktithI : anaMta che. svabhAvanI ekarUpatA TakI rahe che ane bharacakka bharelo jJAyaka. temAM 2kAlika sAmarthya che. : te svabhAva aMtargata pAra vinAnI khUbIo che je arthAt anAdithI anaMtakALa sudhI thatAM pariNAmone : samaye samaye pragaTa thAya che. jene dravya svabhAvano pahoMcI vaLavAnuM sAmarthya dravyamAM raheluM che. jenAmAM : khyAla na hoya tene tenI paryAyano paNa khyAla na zakti hoya tenI ja vyakti thAya. tamo pahelA mALe ' hoya. tethI jeno khyAla hoya tenA mAraphata dravyanI pANI caDAvavA mATe eka horsapAvaranI moTara laI : paryAya darzAvavAmAM Ave che. te rIta ahIM upayogamAM Avo to pachI pANI caDAvavA mATe eno ja : levAmAM Ave che. upayoga thAya. sonAmAM aneka jAtanA dAgInA : aneka dravyAtmaka ekatAnI pratipattinA thavAnI yogyatA che tethI te sonAmAMthI ja dAgInA : : kAraNabhUta dravya paryAyo upalaka dRSTithI vicAratA bane. A rIte vicAratA ApaNane khyAla Ave che : - A ApaNane na samajAya evuM lAge. zabdo navA ke dravya Ayata sAmAnya samudAyAtmaka te dravya che che. bhAva samajavo sahelo che. nAnA bALakane cetanateno bhAva e prakAre che ke te dravya sAmAnya svabhAva : acetana vacceno bheda samajAvavA ApaNe zuM karIe ja badhI paryAyone dAtAra che. : chIe? daDo pachADavAmAM vAMdho nahIM paraMtu kUtarAne A prakAre AcAryadeve dravya sAmAnyane : mAravo nahIM kAraNake te jIva che. te bALaka moTuM vistAra sAmAnya samudAyAtmaka ane Ayata : thAya tyAre raste marelA kUtarAne darzAvIne te acetana sAmAnya samudAyAtmaka darzAvyuM che. padArthamAM dravya- ' che. maDadu che ema kahIe chIe. khyAla AvI gayo! guNa-paryAya traNe samAya che. tethI have guNanI vAta : prathama deha mAraphata jIvanI oLakhANa karAvI hatI. kare che. "dravya jeno Azraya che evA guNo" arthAt : zarIra dazyamAna che tenA dvArA arUpI jIvanI 10 jJeyatattva - prajJApanA
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ oLakhANa karAvavAmAM Ave che. jIva ane zarIra : che. temAM ahIM jIvanI dravyaparyAya A rIte zarIra judA paDe tyAre te ja zarIrane mRtaka kalevara kahIe : mAraphata darzAvavAmAM Ave che. te asamAna jAtIya chIe. zarIra to pahelethI ja acetana che paraMtu * bhedarUpa che. tene asamAna jAtIya vibhAva vyajaMna laukikamAM jIva ane zarIra eka che evo svIkAra : paryAya evuM nAma paNa ApavAmAM Ave che. jIva karIne vyavahAra karavAmAM Ave che. teno upayoga : ane zarIrane viziSTa eka kSetrAvagAha saMbaMdha che. karIne zarIranA mAdhyama dvArA jIvanI oLakhANa : cha dravyo AkAzanA eka kSetramAM avagAhIne rahyA karAvavAmAM Ave che. jIva ane zarIra - be atyaMta : che te sAmAnya ekakSetrAvagAhapaNuM che. jIva ane judA padArtho che chatAM ahIM tene ekarUpa darzAvIne : zarIranA saMbaMdha tenA karatA thoDA viziSTarUpanA che. te mAraphata jIva darzAvavo tene aneka dravyAtmaka : ahIM kSetrathI pradezatva guNa dvArA jIvane oLakhAve ekatAnI pratipatti (svIkAra) nA kAraNabhUta dravya ' che. vyaMjana paryAya e pradezatva guNanI paryAya che. paryAya kahevAmAM Ave che. : jIvanA pradezatvaguNanI paryAya zarIranA AkAra ApaNe jyAM huMpaNuM mAnyuM che tyAM jIva ane ! ane avagAhana anusAra che te doSita prakArano zarIra banne che. te banne e samaye paNa atyaMta judA : : saMbaMdha hovAthI tene vibhAva vyaMjana paryAya evuM ja che. manuSyanI deha paryAya che te pugalAtmaka che : : nAma ApavAmAM AvyuM che. koI A pradezatva guNanI te zarIramAM rahevAnI jIvanI yogyatA e jIvanI : 11 - paryAyane dravya paryAya mAnavAnI bhUla na kare manuSya paryAya che. dehanI manuSya paryAya mAraphata : 1 * tethI jIvanI dravya paryAya, jIvanI manuSya paryAya jIvanI manaSya paryAya darzAvavAmAM Ave che. pachI ; eTale jIvanI manuSya dehamAM rahevAnI, dehane te bannene judA lakSamAM levAthI ApaNane jIvanI : anurUpa thaIne rahevAnI jIvanI yogyatAne jIvanI paryAya jaNAya jAya che. jIvanI manuSyadehamAM : dravya paryAya kahevA mAge che te rIte ApaNe lakSamAM rahevAnI yogyatA eTale ke jIvane cAra gatimAM : levuM jarUrI che. paribhramaNa karatAM je deha prApta thAya che tene anurUpa : pudagalanI dravya paryAyane jANavA mATe e potAnuM jIvana goThavI le che. devarUpe amRtapAna AcAryadeva samAna jAtIya paryAyanI vAta kare che. karanAro jIva marIne bhUMDa thAya tyAre viSTA khAya * pudagala dravya kone kahevAya? eka paramANu te pagala che. zeThiyArUpe palaMgamAM poDhanAro te ja gharamAM udara : dravya che. ApaNA Indriya jJAnamAM je jaNAya che te bane tyAre nAnuM dara gote che. vAcharaDu janme tyAre : to skaMdho che. te skaMdha aneka paramANuono banelo koInA zikhavyA vinA te gAyanA AMcaLa tarapha jAya che. skaMdhanA pariNAmanA AdhAre paramANunA che. arthAt je deha maLe te anusAra jIva potAnA : pariNAmanI kalpanA karI zakAya che. sonAnI lagaDI bhAva banAvI le che. vAstavikatA to e che ke jIva : hoya to temAM rahelA badhA paramANuo sonArUpa potAnuM svataMtra jIvana bhUlI ja gayo che (kayAreya ' che evuM che : che evuM yuktithI nakkI karI zakAya che. arUpI lakSamAM lIdhuM ja nathI) je deha maLe tenA gulAmarUpe ? jIva jema Indriya jJAnano viSaya nathI thato te jIvavA lAgI jAya che tene ahIM jIvanI : tema paramANu paNa viSaya nathI thato tethI jIva dravyaparyAyarUpe darzAvavAmAM Ave che. - ane pugalanI dravya paryAyane samajAvavA mATe AcAryadeva dravyaparyAyane samAna jAtIya ane 6 AcAryadeve tenA anya dravyonI paryAyo sAthenA asamAna jAtIya evA be bhedarUpe darzAvavA mAge : saMbaMdhano Azraya lIdho che. pravacanasAra - pIyUSa 11 te che
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM "ektAnI pratipatti'' evo zabda : dravyonA pariNAma sAthe ane potAnAmAM rahelA prayoga karavAmAM Avyo che te aMge vicAraNA jarUrI : anaMta guNonA pariNAmo sAthe saMbaMdhamAM joI che. pugalamAM to paramANuo bhegA thAya ane chUTA - zakAya che. paDe tene pugalanA svabhAvarUpe levAmAM Ave che. : have AcAryadeva guNa paryAyanA be bheda darzAve tema chatAM dravya tarIkenuM sthAna to paramANune ja maLe : ke che. svabhAva paryAya ane vibhAva paryAya. bhedone che skaMdhane nahIM. jIvane paradravya sAthe asti nAsti : : aneka prakAre varNavI zakAya. svabhAva ane vibhAva ja varte che. be jIvo saMbaMdhamAM na Ave. jIvanA : : evA ja bhedo paDe evuM ekAMta na karAya. guNa dravyakarma zarIra vagere sAthenA saMbaMdhone vibhAvarUpa : : paryAyane samajAvavA mATe AcAryadeve eka judI ja lIdhA che. jIvane paradravyo sAthe zeya jJAyaka saMbaMdha : : rIte lIdhI che. dravyanI paryAya darzAvavA mATe "aneka ja nirdoSa che. tethI jIvanA asamAna jAtIya saMbaMdho * dravyAtmaka ektAnI pratipatti' evuM lakhANa karyuM kharekhara saMyogI saMbaMdho che. tyAM ekapaNa saMbhavatuM hatuM. guNanI paryAyane darzAvavA mATe "AyatanI nathI chatAM "A manuSya' A prakAre laukikamAM : * (paryAyanI) anekatAnI pratipatti' e pramANe lIdhuM ekapaNAno vyavahAra karavAmAM Ave che. tene ahIM : ' che. be lakhANa vaccenA taphAvatane khyAlamAM levo pratipatti arthAt svIkAra'' evA bhAvarUpe : : jarUrI che. dravyanI paryAyane anya dravya sAthenA darzAvavAmAM Ave che. teno artha e na karavo ke be : 4 4 anakaravA ka ba : saMbaMdharUpe darzAvavAmAM dravya potAnuM bhinna astitva dravyo ekarUpa che. eka dravyanA anaMta guNo potAnuM ; TakAvIne anya dravyo sAthe nimitta naimittika saMbaMdhamAM svataMtrapaNu TakAvIne dravyanI sattA pAse ekarUpa thAya : Ave che te lIdhuM che. jayAre guNa paryAyanI vAta che tyAM dravyanI kharekhara eka sattA che paraMtu te vAta : karatA samaye te guNanI paryAyane anya guNonI dravyamAM lAgu paDatI nathI. arthAt be dravyo kharekhara : paryAyo sAthe athavA te guNa je dravyano che te dravyanI eka kayAreya thAya nahIM. paryAya sAthenA saMbaMdhanI vAta na letA jene ApaNe dareka dravyanI svataMtratA rAkhIne ekabIjA : guNa paryAya kahIe chIe te ekatvarUpa che ane tenA sAthenA saMbaMdho jovAnA rahyA. saMbaMdhamAM parAdhInatA : (guNaparyAyarUpa mahAsattAnA) bhedo evI avAMtara nathI. skaMdhanI racanA samaye paramANunA cikAza- - sattAo aneka che. arthAt je eka che te ekAMtika lUkhAzamAM meLa vizeSa thAya che tyAM parAdhInatA nathI. : eka nathI paraMtu anekAMta svarUpa che. eka guNanA skaMdhamAM paNa paramANu svataMtra dravya che. dravyanI : peTALamAM anaMta niraMza aMzo che. eka guNa paryAyamAM paryAyane anya dravyanI paryAyo sAthe saMbaMdhamAM : anaMta avibhAga paricchedo rahelA che. A rIte joI zakAya che. tema te dravya paryAyane potAnAmAM : guNanI sUkSmatA tarapha ApaNane laI javA mAge che. (dravyamAM) aMtargata rahelA guNonI paryAyo sAthenA : tethI guNa paryAyanI anekatAno ApaNe svIkAra saMbaMdhamAM paNa joI zakAya che. je pILI hoya. pocI " karIe evo bhAva khyAlamAM rAkhIne guNaparyAyanA hoya, sugaMdhI hoya ane mIThI hoya te pAkI kerI : bhabha che : be bheda kaI rIte samajAve che te vicArIe. che ane je lIlI che, kaThaNa che ane khATI che te : svabhAva paryAyamAM AcAryadeva agurulaghu kAcI kerI che. A rIte guNanA pariNAma mAraphata - guNanI paryAya le che. anAdithI anaMtakALa sudhImAM kerInI (dravyanI) kAcI-pAkI dazAnuM varNana karI : dravyanI anaMta paryAyo thAya che. e rIte dravyanI eka zakAya che. Azaya e che ke dravyanI paryAyane anya : khUbI - eka racanA - eka vyavasthA mATe tene eka zeyatattva - prajJApanA 12
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaya maLe. naTa sTeIjha upara hAsyarasa-zauryarasa : paryAyarUpe darzAvavAmAM Ave che paraMtu te mAtra te vagere mudrA dekhADe tyAre teTalo samaya te sTeIjha : guNa puratI ja maryAdita vAta nathI. dravya guNa ke upara sthira rahe che. tethI ApaNane evo khyAla Ave niraMza aMza game te paryAyano vicAra karo to tenI ke dravya jayAre potAnI eka paryAya pragaTa kare tyAre ke eka samayanI paryAyamAM A prakAre sUkSma paryAyano te eka samaya mATe sthira rahe. samaya e kALanuM : pravAha cAlu ja rahe che. arthAt pariNAma vibhAgamAM nAnAmAM nAnuM mApa che tethI ochA kALano vicAra : kayAMya sthiratAnI vAta karI zakAya nahIM. A rIte zakya nathI. pariNAma eka samaya mATe ekarUpa rahe : eka paryAyamAM anekatAnI vAta AcAryadeve karI che. tethI tenA sthirapaNAno bhAva ApaNA khyAlamAM : jethI eka samayanI paryAyamAM paNa aMtargata Ave paraMtu tema nathI sarvajJanA jJAnamAM dareka dravyanI : sUkSmapravAha cAlu ja rahe che. darIyAmAM bharatI ane eka samayanI paryAyamAM paNa aneka SaTaguNa vRddhi : oTa cAlu ja che tyAM sthirapaNuM kayAMya nathI. relve hAni thAya che te spaSTa jaNAya che. cha prakAre vRddhi * sTezananI moTI ghaDIyALamAM ardhI mInITa thAya tyAre hAni thavA chatAM eka samayanA pariNAmo ekarUpa : kAMTo khase tyAM sudhI sthira rahe. paryAyanuM svarUpa ja rahe che. te vAta ApaNA lakSamAM rahevI jarUrI che. ke evuM nathI. dRSTAMtarUpe vicArIe to koI dravyanA pariNAma : vibhAva paryAyanuM svarUpa darzAvatA AcAryadeva asaMkhya samaya sudhI ekarUpa rahe to ja te ApaNA : Indriya jJAnamAM jaNAya che. arthAta ApaNA jJAnamAM : pudgalanA rUpanI arthAt sparza, rasa-gaMdha vagerenI je eka pariNAma khyAlamAM Ave che temAM aMtargata : : ane jIvanA jJAna guNanI paryAyanI vAta kare che. evA ja pariNAma asaMkhya samaya sudhI thayA che. * ahI vibhAvano artha doSa nathI karavo paraMta ahIM tenAthI paNa sUkSmatAno vicAra karIe to kevaLa * vizeSabhAva evo artha karavo yogya che. sva-paranA jJAnamAM eka samayanA pariNAma to jaNAya che paraMtu 5 kAraNe pravartatI pUrvottara avasthAnI tAratamyatAnI ke te eka samayamAM aneka SaTaguNa hAni vaddhi paNa vAta levA mAge che. thAya che je te jJAnamAM jANI zakAya che. eka samayamA jIva-pugalanA A vizeSaguNo che te guNo cha prakAre vRddhi tathA hAni thAya che tyAM samayanA : svabhAvathI ja aMtargata vidhavidhatA laIne rahelA che. bAra bhAga nathI paDatA. dRSTAMta anaMta bhAga vRddhinA : jene kAraNe raMgamAM Acho ane ghero tathA svAdamAM pariNAma paNa eka samayanA che ane anyano paNa : ochI vadhu tikhAza vagere rUpanA taratama bhedo jovA eka samaya ja che. ApaNane IlekaTrIsITImAM je esI : maLe che. alpajJa dazAmAM sUkSmanigodanA jIvanuM jJAna karaMTa maLe che teno khyAla karavAthI samajAze ke kayAMka * ane gaNadharadevano kSayopazama jJAna temAM moTo vRddhi ane kayAMka hAni bhale thAya paraMtu AvA aneka : taphAvata jovA maLe che ane A maryAdAmAM alpajJA pravAho cAle che tenuM chevaTanuM phaLa to ekarUpa : jIvonA pariNAma Ave che. A tenA aMtaraMganA pariNAma ja rahe che. SaTaguNahAnimAM "guNa' zabda : taratama bhedonI vAta thaI. e pariNAmane anyanA Ave che tethI ApaNe jene guNarUpe oLakhIe chIe : saMgamAM jotA tethI paNa vadhu vizeSatA jovA maLe tenI vAta haze ema lAge paraMtu tema nathI. anaMta : che. jema ke jIva jANavAnuM kAma kare che. tene ekarUpa guNI athavA asaMkhyAta guNI e arthamAM zabda gaNIe to te jJAna koIne koI viSayane jANe che. vaparAya che. ; tethI jJAnanI paryAyane zeyanI sApekSatAthI joIe SaguNa hAnivRddhine agurulaghu guNanI : to mati-zrata vagere bhedo lakSamAM Ave che. pravacanasAra - pIyUSa
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMtarUpe saMjJIpaMcendriya jIva te prakArano : te dRSTAMta lAgu na paDe. uparokta be dRSTAMta lIdhA jJAnano ughADa laIne Avyo che te jIva potAnA : che te lAgu paDe kAraNake TerIkoTanamAM to eka ja jJAnamAM ughADa anusAra jANavAnuM kAma kare che te ' tAko bane che. tyAM TerIlIna ane sutarAu evA be e apekSAe ekarUpa che. have te ja jJAnane te kayA * alaga tAkAne joyA che evuM lakSamAM AvatuM nathI. viSayane kaI Indriya (mana) vaDe jANe che te anusAra : ahIM be dravyonI paryAyonA saMbaMdha mAraphata jIvanI temAM bheda paDI jAya che. ahIM paranI sApekSatAthI : paryAya athavA to paramANunI paryAya darzAvavAno thatI paryAyone vibhAva paryAya evuM nAma ApyuM : Azaya che. tethI rezamI kApaDa ane tenuM astara che. te badhI doSarUpa che. ema kahevAno Azaya nathI. : athavA sADIno phola e dRSTAMta lAgu paDe che. ekarUpa paryAyane paranI sApekSatAthI anekarUpa paNuM : AkharamAM AcAryadeva kahe che ke padArthanI A AvI paDe che ema kahevAno Azaya che. : aMtaraMga vyavasthA bhalI-uttama-pUrNa ane yogya che TIkAmAM AgaLa vastrano dRSTAMta ApavAmAM : bIjI koI nahIM. A vAta taddana sAcI che. aNakRta Avyo che. vaNakara vastra vaNe tyAre teno pano A dravya baMdhAraNa e ja yogya che. kAMI karavA dhAre to cokkasa mApano rAkhe che ane laMbAI jeTalI levI : A prakAranuM baMdhAraNa banAvI na zake. kharekhara to hoya te pramANe vaNato jAya che. panAne "avasthAyI : padArthonI A vyavasthA jinAgama darzAve che pachI - sthira rahetA" evA zabdathI oLakhAvavAmAM Ave : paNa teno te rIte svIkAra karavo jIvone muzkela che. ahIM vistAramAM kSetranI vAta Ave che paraMtu : banI jAya che. cothA padamAM paryAyamUDha-parasamaya che siddhAMtamAM guNabhedanI vAta levAmAM Ave che. guNo : te vAta pachInI gAthAnA anusaMdhAnamAM che. dravyanA purA kSetramAM ane sarva avasthAmAM rahelA - gAthA - 94 hovAthI te apekSAe tene vistAramAM gaNavAmAM AvyA che. A siddhAMta cha dravyone lAgu paDe che. paryAyamAM rata jIva je te parasamaya' nirdiSTi che. mAtra astikAyarUpa dravyone nahIM tethI siddhAMtamAM : AtmasvabhAvene sthita je te "svakasamaya' jJAtavya che. 94. kSetranI vAta levAmAM AvatI nathI. vaLI guNane paNa : je jIvo paryAyamAM lIna che temane parasamaya paryAyo che mATe ahIM vistAra ane Ayata bannenI : kahevAmAM AvyA che; je jIvo AtmAsvabhAvamAM vAta laIne te badhu guNAtmaka che ema paNa darzAvyuM : sthita che te svasamaya jANavA. che arthAt guNo trikALa ekarUpa rahIne anAdithI : A gAthAmAM AcAryadeva svasamaya ane anaMtakALanI paryAyane kare che. * parasamaya evA be prakAranA jIvanA pariNAmone dravya paryAyamAM asamAna jAtIya dravyaparyAyanuM darzAvavA mAge che. khyAla rahe ke jIvanA be prakAra svarUpa vastranA dRSTAMtathI samajAve che. rezama pAtaLu : nathI. be prakAranI pravRttio che. samayasAra zAstra hoya tethI temAM astara lagADIne upayogamAM levAmAM : gA.2mAM paNa A ja viSaya levAmAM Avyo che tyAM Ave che.bahenonI sADInI kinArI upara phola : trIjI gAthAmAM tevI mAnyatAmAM bAdhA darzAvavAmAM mUkavAmAM Ave che vagere dRSTAMto laI zakAya. AvI che. koI jIvanuM huMpaNuM potAnA svabhAvamAM zAstramAM be tAkA rezama ane sutarAu sAMdhIne ' hoya ane koI jIvanuM huMpaNuM zarIramAM hoya ema dvipaTika tAkAno dRSTAMta che tyAM ApaNane tenA ' bane nahIM. huM zarIrarUpa chuM evI ajJAnInI mAnyatA sthAne TerIkoTananuM dRSTAMta levAnuM mana thAya paraMtu : hoya zake paraMtu tevI mAnyatA samaye paNa tenuM huMpaNuM jJeyatatva - prajJApanA 14
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ dehamAM saMbhavI zake nahIM te jIva mAnyatAmAM potAnA : karavAnuM mana thAya. pote dravyaparyAyarUpa hovA chatAM mULa svabhAvathI khasyo che paraMtu tyAMthI khasIne te potAne te rUpe na mAnatA mAtra paryAyano svIkAra vibhAva paryAya sudhI AvI zake che. te pararUpa to ' kare che ane dravyasAmAnyane nathI mAnato evo bhAva kayAreya thaI zakato nathI. * Ave. arthAt tyAM bauddhanI mAnyatA che evuM lAge zarIra te huM chuM evI jenI mAnyatA che ke : : paraMtu ahIM e prakArano artha nathI levo. ahIM to O : paryAya zabdathI asamAna jAtIya vibhAva vyaMjana tathA prakAranuM jIvana jIve che. arthAt je dehane te : dhAraNa kare che tene anurUpa e potAnuM jIvana goThavI : che : paryAyanI vAta levI che. jemake huM manuSya che. tyAM : jIva ane manuSyadehane eka mAnIne temAM huMpaNuM le che. nagarazeTharUpe badAmano mesuba khAnAra marIne : * ajJAnIe mAnyuM che. tevA jIvana paryAyamUDha gaNyA siMha thAya athavA svargano deva thAya to tene badAmanA : mesubanuM koI prayojana na rahe. palaMgamAM poDhanAro : che. tevA jIvane pote zarIrathI vartamAnamAM paNa jo marIne uMdara thAya to te daramAM rahevAnuM pasaMda : : atyaMta bhinna chuM evo khyAla nathI. evuM jAdApaNuM kare che. tAjA janmelu vAcharaDuM potAnI meLe gAyanA : : te lakSamAM leto nathI. levA mAgato nathI. AMcaLa sudhI pahoMcI jAya che. A rIte cAra gatimAM : AcAryadeva A asamAnajAtIya vibhAva paribhramaNa karI rahelo jIva pote jIva che e vAta : vyaMjana paryAyamAM huMpaNuM mAnavuM tene "sakaLa bhUlIne manuSya ucita vyavahAra karavA lAge che. tevI : avidyAonuM mULa" darzAve che. avidyA arthAt pravRtine e yogya TharAve che. : ajJAna. anAdi saMsAranuM A eka mULa che. mithyAtva * ane ajJAnanI bhUmikAmAM anaMta saMsAranuM bIja ajJAnI jIva anAdikALathI e prakAranI : * raheluM che. jeNe zarIramAM huMpaNuM mAnyuM che tene pharI parasamaya pravRti karato Avyo che. teNe kayAreya : : pharIne dehanI prApti thayA kare che. dehanI prApti sAthe potAnA jIvarUpanA AcaraNane sevyuM nathI. dehanA : janma-maraNa ane aneka prakAranA saMyogajanya duHkha gulAmarUpe gulAmI mAnasa vaDe e TevAya gayo che. : saMkaLAyelA ja che. tene mATe te pramANe vartavuM sahaja thaI gayuM che. eTale sudhI ke jJAyakane zobhe evuM AcaraNa kevuM hoya ? ahIM kahe che ke jene AvI viparIta mAnyatA teno tene khyAla paNa nathI ane kharekhara e prakAranuM paDI che. te dUra thavI muzkela che. che to agRhita jIvana jIvavAnI tene taiyArI paNa nathI. jIve jayAre : mithyAtva paraMtu anAdikALathI dhArA pravAharUpa cAlu zarIramAM huMpaNuM mAnyuM che tyAre tene anya aneka : rahyuM che. te UMdhI mAnyatAnuM jora evuM che ke tene paradravyomAM mamatva ane hitabuddhi avazya hoya che. : sAcI vAta samajavA na de. pU prArabdha anusAra A rIte zarIra ane zarIrane prApta dravya Indriyo : kadAca jinavANI tenA kAne paDe topaNa te AtmAnA mAraphata e bApAnI duniyAmAM pharavA-rakhaDavA lAgI . bhitra astitvano svIkAra karavA taiyAra thAya nahI. jAya che. A gAthAmAM AcAryadeva AvA be prakAranA : AMdhaLA laMgaDAnI joDInI mAphaka. zarIra (AMdhaLuM) jIvonuM varNana kare che. : ane jIva (laMgaDo). paNa evA eka jevA paraspara - AdhArita jaNAya che ke jIva ane dehanuM atyaMta gA.93nA cothA padamAM paryAyamUDha te * bhinnapaNuM tene mAnya thatuM nathI. jIva cAlyo jAya parasamaya che ema lIdhu che tyAM paryAyamUDha zabdathI te ' tyAre zarIra nakAmuM thAya che te badhAne anubhavamAM jIva potAne paryAya jevaDo ja mAne che evo artha : Ave che. zarIrane prApta Indriyono upayoga na kare pravacanasAra - pIyUSa 15
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ to jIva ekalo potAnI meLe jJAna ke sukhanuM kArya karI zakto nathI. A paNa pratyakSa anubhavanI vAta che. tethI jIva ane zarIranA bhinnapaNAno game teTalo upadeza sAMbhaLe, te aMge game teTalA nyAya yuktio sAMbhaLe, vAMce, vicAre topaNa jIva ekalo potAnI meLe svataMtra jIvana jIvI zake che te vAta tene gaLe : utaratI nathI. te jIva ane zarIranA judApaNAnI vAto paNa karavA lAge. kadAca e mATe pote nyAyayukti paNa darzAve, saMbhava che ke enI vAta sAMbhaLIne koI jIva pUrvanA upadezanA saMskArane tAjA karIne AtmakalyANa karI paNa le tema chatAM A ajJAnI jIva bheda jJAnano prayoga karaze nahIM. : jIva dravyakarma-ghAtikarmonA udayamAM joDAyane rAga dveSa kare che ane evA bhAva pUrvaka te bAhya saMyogone khatave che. A rIte jeNe zarIramAM huMpaNuM mAnyuM che te zarIrane prApta Indriyo mAraphata bAhya saMyogomAM joDAyane potAnA pariNAmamAM rAga-dveSa kare che. jIvanI AvI : moha-rAga-dveSa yukta pariNatine pa2samaya pravRti kahevAmAM Ave che. upalakSaNathI te jIva pa2samaya jIva kahevAya che. : na : jIva ane zarIra atyaMta judA rahIne eka jevA dekhAya che paraMtu te bannenuM bhinnapaNuM Ane bhAsatuM nathI. te to jIva ane zarIranA ekapaNAmAM ja baLa dhA2Na ka2e che. jIva ane dehanA ekapaNArUpa : bhAvamAM ja te ekAMta kare che. A rIte te niraMkuza ekAMta dRSTino dhAraka thAya che. tema thatAM te manuSya dehane anurUpa kArya kare che. jene zarIramAM huMpaNuM che tene anya dravyomAM mArApaNAno bhAva haMmezA hoya : che. jyAM huMpaNuM ane mArApaNuM hoya che. arthAt potAnA jJAyaka svabhAvane bhUlIne jene pa2mAM mamatva hoya che tene paranA kArya huM karuM ane tene huM : ... bhogavuM evI mAnyatA avazya hoya che. pa2nA kArya huM karI zakuM chuM tevI mAnyatA anusAra tene te prakAre ka2vAnI IcchA-bhogavavAnI IcchA vagere avazya hoya che. tene kriyAkalApa zabdathI ahIM varNavavAmAM Avyo che. jIvanI vartamAna IcchA anusAra saMyogo AvatA nathI. TakatA nathI, svAbhAvika bhogavAtA nathI. dUra thatAM nathI. tethI te saMyogonA lakSe rAga-dveSa kare che. kharekhara to te samaye te 16 jJAna * have jJAnInuM varNana kare che. teNe jJAyaka svabhAvane jANyo che. temAM huMpaNuM sthApyuM che. zarIra ane saMyogothI bhedajJAna karIne teNe jJAyakamAM huMpaNuM sthApyuM che. jIvane anurUpa have tenuM AcaraNa che. je svasamaya pravRtti evuM nAma pAme che. potAnA asala svabhAvamAM huMpaNuM sthApavuM tene sakaLa vidyAnuM mULa darzAvyuM che. jene zarIramAM huMpaNuM hatuM te sakaLa avidyAnuM mULa hatuM. jayAre jJAyaka bhAvamAM huMpaNuM sthApe che tyAre tenA bhAvo jJAnamaya che. ajJAnamaya pravRtti aTakI gaI. jJAyakanI mAgaNI anusAra have te vizvano udAsIna jJAtA rahe che. jIva ane za2I2ne eka mAnavArUpa je ekAMtadRSTi hatI tenA sthAne jIva ane deha vacce asti nAsti che evuM anekAMtanuM jJAna tene thAya che. AvA asti-nAstirUpa anekAMta vastu svarUpane covIsa kalAkanI pravRti jIvanA pariNAma naimittika moharAgadveSa zarIranI kriyA naimittika halanacalana bolavuM-khAvuM svAbhAvika rUpALu-kALu jADu-pAtaLu jJeyatattva - prajJApana
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakSamAM letA jIva ane zarIrane eka mAnavArUpa : jatA hatA. jJAnI thAya che tyAre tene jIvanA-zarIranA ekAMta dRSTinA Agraho maMda thAya che. potAnI ane saMyogonA badhAnA alaga svataMtra pravAho covIsa kalAkanI pravRtimAM keTalA jIvanA kAryo ane e khyAlamAM rahe che tethI saMyogo sAthe rAga bhAvathI keTalA zarIranA kAryo evA bhedano vicAra karavA ke na joDAtA mAtra jJAtAbhAve pariName che. A lAge to tevA bheda sahajarUpe samajAya jAya evA : svasamaya pravRti che. te jIva-svasamaya jIva che. A che. tyArabAda darekanA svAbhAvika pariNAmo ane ; rIte vicAratA ajJAna choDIne jJAnI thavA jevuM che. naimittika kAryo evA peTAbheda pADe to te prakAranI : parasamaya pravRttinuM phaLa anaMta saMsAra che. svasamaya vicAraNA tene bhedajJAnamAM upayogI thAya che. . pravRttinuM phaLa sAdi anaMta mukti che. svAbhAvika pariNAma svataMtra che. naimittika : jinAgama alaga pravRttione lakSamAM laIne pariNAma sApekSa che. zarIranA kAryane judu pADIne - svasamaya-parasamaya pravRtti evA bheda pADatuM nathI jIva vartamAnamAM je rAga-dveSa vagere vibhAva bhAva : paraMtu ajJAnI jIvanA badhA pariNAmone parasamaya kare che te doSita pariNAma che. jayAre mAtra jJAtAdRSTA : pravRtti kahe che ane jJAnInA badhA pariNAmone sAkSIbhAve jANavuM te svAbhAvika kArya che. A rIte : svasamaya pravRtti kahe che. ajJAnI dhyAnamAM beThA hoya, vicAratA tene khyAla Ave che ke cAlu jIvanamAM : teNe dravyaliMga dhAraNa karyuM hoya, to paNa te badhI jIvane bhAge to mukhyapaNe samajaNa ja che. saMyogone parasamaya pravRtti che. jayAre jJAnI asthiratAnA anukULa pratikULa mAnIne rAga dveSa kare che te kharekhara rAgamAM UbhA hoya to paNa tenI svasamaya pravRtti vyartha che. jIvane bhAge to badhI pravRti samaye samajaNa ' che evA bheda darzAvavA mAge che. jIva anAdino ja che. te ja karavA jevI che arthAta para sAthenA : ajJAnI che mATe tenI parasamaya pravRtti che. te heya mamatvane hitabuddhi choDIne mAtra jJAtAbhAve : che ema mAnIne choDavA jevI che. svabhAvamAM huMpaNuM jANavAnuM ja prayojanavAna che. jIva jo rAga dveSa na : sthApIne svasamaya pravRtti karavA jevI che. ahIM kare to tene bAhya kriyAmAM joDAvApaNuM paNa na rahe. : javAbadArI che. ekavAra bhedajJAnano prayoga karIne tenI kartA buddhino nAza thAya ane jJAtAbhAva pragaTa - svasamaya pravRtti zarU thAya pachI tenuM phaLa mukti ja thAya. tethI jJAnIne kriyAkalApa aTakI jAya che. e che. te jIva saMsAra avasthAmAM pachI rahI zakato nathI. jJAnIne paramAtmadazA pragaTa thatAM sudhImAM jeTalA ; vaLI sAdhakane thoDA samaya mATe sAdhaka dazAnA bhava bAkI rahe che te bhavamAM te deha pratye tene : kALamAM thoDI parasamaya ane thoDI svasamaya pravRtti Asakti nathI. te tenAthI jAdo ja rahe che. dRSTAMta : hoya che ema na vicAravuM. jIve potAnuM huMpaNuM kyAM Ape che te samayamAM gharamAM eka ja dIpaka raheto je : mAnyuM che tenA upara vajana che. te zuM kare che te gauNa oraDAmAM kAma hoya tyAM tene laI javAmAM Ave che. tethI jJAnI ane ajJAnI evA be bheda ja lakSamAM dIpakane oraDA sAthe kAMI nisbata nathI. tema jIva ke levA jevA che. mAtra anya zarIro ja dhAraNa kare che paraMtu temAM tene : zAstramAM munine paNa sUkSma parasamaya pravRtti mamatva nathI. ajJAna avasthAmAM huM paranuM kArya karuM ' hoya che evuM kathana Ave che. tyAM muni to AtmAnI chuM evI mAnyatA samaye paNa tene bhAge to samajaNa ke ugra ArAdhanA karavA nikaLyA che tene sTeja paNa ja hatI. te samaye zarIra tenuM kArya karatuM hatuM ane : bAhyamAM lakSa jAya te na posAya evo bhAva darzAvavA anya saMyogo tenA pariNAmanA pravAha kramamAM cAlyA : mATenA kathana che. gADAmAMthI paDI jAya to thoDuM pravacanasAra - pIyUSa 17.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ : cholAya che. jayA2e pleIna kreza thAya to mota ja che. : che e badhuM ApaNe jANyuM. A gAthAmAM AcAryadeva dRSTAMta H sahadeva ane nakuLane mA2NAMtika upasarga : utpAda-vyaya ane dhruva evA traNa zabdonI samaye moTA bhAIo (sAdharmI munio) tarapha saheja oLakhANa karAve che. padArthane dravya-guNa-paryAyarUpe lakSa gayuM tyAM be bhava vadhI gayA. anya traNa to vistArathI joI zakAya che. te ja pramANe tene samAdhimAM rahIne mokSe gayA. tethI A pa2samaya utpAda-vyaya ane dhruvarUpe paNa joI zakAya che. banne pravRtti kahevA pAchaLano Azaya ApaNA khyAlamAM prakAranI apekSAone alaga rAkhIne ja abhyAsa rahevo joIe. karavAthI tenI spaSTatA thAya che. gAthA choDayA vinA ja svabhAvane utpAda-vyaya-dhruvayukta che, vaLI guNa ne paryaya sahita je, 'dravya' bhAkhyuM tehane. 95. svabhAvane choDayA vinA je utpAda-vyaya-dhrovya : saMyukta che tethI guNavALune paryAya sahita che, tene 'dravya' kahe che. - 95 choDayA vinA ja svabhAvane AcAryadeva A pUrvazarata mUke che teno dhyAnapUrvaka svIkA2 ka2vo yogya che. dravyanuM akhaMDapaNuM rAkhIne pachI ja bhedano vicA2 ka2vAno che. bhedamAM jatAM jo abheda svabhAva bhUlAya jAya to nakAmuM che. svabhAvanI salAmatI rAkhIne pachI ja AgaLa vicAravAnuM che. vastu anekAMta svarUpa che te vAta sAcI che te ja pramANe tenuM abheda-akhaMDapaNuM paNa eTaluM ja sAcuM che. kharekhara vicArIe to AcAryadeva A gAthAmAM dravyanA akhaMDapaNA upa2 ja vajana devA mAge che. te yogya ja che. vastunA akhaMDapaNAne prathama lakSamAM lIdhA pachI ja tenA bheda sArI rIte samajI zakAya che. ApaNuM jJAna guNa bhedane ja sIdhA lakSamAM laI zake che. ApaNe sIdhI sAkara jANI nathI zakatA.gaLapaNa dvArA ja sAkara sudhI pahoMcI zakIe chIe. ApaNe je koI saMyogI padArthono vaparAza karIe chIe. badhA pahelA spe2 pArTasarUpe hoya che ane pachI ja temAMthI vastu bane che. moTa2nA spe2pArTasa banAvavAmAM Ave che ane pachI temAMthI moTa2 taiyA2 ka2vAmAM Ave che. tethI ApaNane ema lAge ke pahelA bhedane jANIe jJeyatattva - prajJApana : : : AcAryadeva A gAthAmAM pharI mULa dravyabaMdhAraNano viSaya cAlu rAkhe che. 93 ane 95 gAthAmAM vacce 94mI gAthA kevI rIte AvI tenuM Azcarya jarUra thAya. te gAthAne mULa viSaya sAthe kAMI saMbaMdha nathI evuM lAge paNa kharuM paraMtu zAMtithI vicAratA khyAla Avaze ke e gAthA dvArA AcAryadeva dravyabaMdhAraNanA abhyAsanuM prayojana ApaNane samajAvavA mAge che. Azaya e che ke jene nija kalyANa ka2vAnI bhAvanA jAge che tene mATe dravya baMdhAraNano abhyAsa atyaMta Avazyaka che. temAM pAyAnA siddhAMto bharelA che. utpAda-vyaya-dhruva yuktam sat evI eka vyAkhyA che. teno vistAra karatAM pahelA ahIM AcAryadeve mULa gAthAmAM je zabdano prayoga karyo che teno vicA2 karIe. gAthAnuM paheluM pada te pUrvAdha che. : gA.93mAM AcAryadeva padArtha dravya guNa paryAya svarUpa che evuM darzAvI gayA che. temAM dravyane guNa ane paryAyo sAthe kevo saMbaMdha che te vAta lIdhI che. dravya anaMta guNAtmaka che, dravyamAM badhA pariNAmone pahoMcI vaLavAnI zakti che vage2e vAta tyAM lIdhI che. dravyaparyAyane anya dravyo sAthanA saMbaMdha mA2phata darzAvI che. jayAre svAbhAvika guNaparyAyamAM te paryAyanA peTALamAM avAMtara sattArUpe ghaNuM bharyuM : 18
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane pachI abhedamAM jaIe. paraMtu te yogya nathI. vicAra karazo to khyAla Avaze ke moTa2no khyAla karyA bAda ja tenA spe2 pArTasa banAvIne joDavAmAM Ave che. moTaranA khyAla vinA mAtra spera pArTasa pahelA banAvavA e rIta nathI. siddhAMtamAM vastunA akhaMDapaNAne khyAlamAM levAthI ja tenA bheda vaccenA saMbaMdho sArI rIte samajI zakAya che. gA.93nA abhyAsamAM ApaNe e vAta khyAlamAM lIdhI che ke anaMtaguNo ekabIjA sAthe saMbaMdhamAM gUMthAyelA che te ja dravyanuM svarUpa che. guNo vaccenA saMbaMdho avazya che paraMtu te saMbaMdhanA kAraNo to dravyanI sattAne AdhArita che. tethI dravyanA svabhAvane lakSamAM lIdhA pachI ja A badhA bheda sArI rIte samajI zakAya che mATe AcAryadeva jeTalA koI bhedanI vAta ka2vA mAge che te vastunuM akhaMDapaNuM sthApIne pachI ja kare che. TIkAmAM kahe che ke dravya-utpAda-vyaya-dhruva vaDe lakSita thAya che. te dravya-guNa-paryAyanA bheda vaDe paNa lakSita thAya che. padArthamAM dravya-guNa paryAya ane utpAda-vyaya-dhruva evA cha zabdo Ave che. bAdamAM to te badhAno vistAra che. : : : vicAratA guNabhedarUpe ane paryAyanA bhedarUpe jaNAya che tethI ahIM dravyane astitva sAmAnyarUpa anvaya evA zabdathI oLakhAvavAmAM Ave che. : astitva H- AcAryadeva be prakAranA astitva darzAve che. svarUpa astitva ane sAdaza astitva. ahIM padArthanA astitvane svarUpa astitva evuM nAma ApavAmAM Ave che. A rIte A zabda padArthanA akhaMDapaNAnuM sucaka che. temAM dravya-guNa-paryAya tathA utpAda-vyaya-dhruva e badhuM AvI jAya che. pachInI gAthAomAM Ano vistA2 ka2ze. vizvanA badhA padArtho bhinna che. te padArtho anaMta che, tethI vizvamAM anaMta svarUpa astitvo che. have AcAryadeva dravyamAM rahelA anaMta guNomAMthI thoDAnuM varNana kare che. astitvanI vAta prathama lIdhI che. padArtha vidyamAna hoya to ja tenA vizeSa varNana thaI zake mATe anaMta guNomAM tene prAdhAnya ApyuM che. cha prakA2nA dravyo tenA asAdhAraNa guNo dvArA oLakhAya che. ahIM tenuM prayojana nathI. ahIM to dravyanuM sAmAnya svarUpa samajavuM che tethI prathama A astitva guNane yAda karyo. dravyanA svabhAvane AcAryadeva astitva sAmAnyarUpa anvaya evA zabda dvArA oLakhAve che. ApaNe abheda ane bheda evA zabdothI paricita nAstitva H- astivanA pratipakSI dharmarUpe nAstitva chIe. ahIM abhedane sAmAnya ane bhedane vizeSa : levAmAM Ave che. dareka padArtha potAthI samaya che evA zabdothI samajAvavAmAM Ave che. guNabheda ane ... ane anya samasta dravyono temAM abhAva che. anya paryAyabheda e be prakAranA vizeSo che. te bannemAM : dravyanArUpe na hovApaNuM evo nAstirUpa dharma kahyo sAmAnya tattva to dravya ja che. guNonuM abhedapaNuM che. zUnya paNa sattA pratipakSamAM levAmAM Ave che. evuM je dravya te ja paryoyanuM paNa abhedapaNuM ja che. zUnya ane nAstitvamAM moTo taphAvata che. vizvamAM sAmAnya ane vizeSanI jema anvaya ane vyatIreka : zUnyane to kyAMya sthAna maLatuM ja nathI. jayAre je zabdo paNa vA52vAmAM Ave che. anvaya ekarUpatA : anyano eka dravyamAM abhAva-nAstipaNuM darzAve che. jayAre vyatIreka vidhavidhatA darzAve che. : darzAvavAmAM Ave che te dravyo to vizvamAM vidyamAna dravya pote anAdithI anaMta kALa sudhInI paryAyarUpe che. te abhAvarUpa nathI. nAstitvano A prakAre thAya che. sonAmAMthI ja hAra bane che. ghaDAmAM mATI vicAra karyA bAda dareka padArthamAM keTalAka nAstirUpa ja phelAyelI che. tethI ahIM dravya pote apekSA pheravIne : dharmo astipaNe rahelA che, dareka padArthamAM teno pravacanasAra - pIyUSa 19
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ asAdhAraNa dharma hoya che. jemake rUpIpaNuM ene pudgalano asAdhAraNa dharma che. to anya pAMca dravyomAM arUpIpaNArUpa nAstirUpa dharma rahela che. jIva cetana svabhAvI che to anya dravyomAM acetanapaNArUpa nAstirUpa dharma rahela che. A rIte nAstitva dharmane be prakAre khyAlamAM laI zakAya che ane te banne apekSAo lakSamAM rAkhavA yogya che. ekatva :- A eka apekSita kathana che. dareka padArtha svathI ekatvarUpa che. vastunA anekAMta svarUpane samajAvavA mATe je eka che te ekAMtika eka nathI paraMtu anekAMta svarUpa che mATe te ekatvarUpa che. : : vastunA anaMta dharmo mAtra samUharUpe eka nathI paraMtu te anaMtadharmo ekabIjA sAthe tAdAtmyarUpa che. tethI "guNonA samUhane dravya kahe che'' ema kahevAne badale '"guNonA samUhanA ekatvane dravya kahe che'' te prakAre levAthI spaSTatA vadhe che. svathI ekatva evuM badhA padArthonuM svarUpa che. ekatva te guNa nathI. anyatva :- 52thI bhinnapaNA mATe pRthakatva zabda vAparavAmAM Ave che. eka dravyamAM anaMta dharmonA je bheda paDe che tene atadbhAvarUpa athavA anyatvarUpa gaNavAmAM Ave che. eka padArthane abheda dRSTithI jotA tyAM ekatva lakSamAM Ave che. tene ja bheda dRSTithI jotA tyAM anyatva khyAlamAM Ave che. dravyatva :- padArthane ekatvarUpe jotA tyAM dravya lakSagata thAya che ane te ja padArthane anyatvarUpe jotA tyAM bheda khyAlamAM Ave che. : : asarvagatatva H- A zabdane ekatvanA arthamAM laI zakAya. kharekhara to tyAM prabhutva zakti darzAvavAno bhAva che. A rIte te 'svathI ekatva'' nA bhAvathI judo paDe che. jyAM prabhutvano vicAra karIe tyAM dravya-guNa ane niraMza aMzo badhA potAnA svabhAvane dhAraNa karIne rahelA che. te badhA : svataMtratAthI zobhAyamAna che. eka dravyamAM A badhA niraMza aMzo aMtargata che to paNa badhA potAnuM prabhutva jALavIne rahelA che. padArthanA dareka guNa '"nirguNa'' rUpa che. arthAt eka guNano jevo : svabhAva che tevo svabhAva e dravyamAM anya koI che. guNano nathI. dRSTAMtaH jIvamAM jJAnaguNa eka ja jANavAnuM kArya e jJAnaguNa sivAya anya koI guNa na kare A tenI svataMtratA che. A tenuM jAdApaNuM che. samayasAra zAstramAM prabhutva zaktinuM varNana ka2tAM tene svataMtratAthI zobhAyamAna kahyuM che. tethI mAtra eka padArtha anya dravyothI jAdo che eTaluM ja paryApta nathI. asarvagatatvapaNu guNone ane niraMza aMzone paNa lAgu paDe che. zabda dvArA bheda paNa darzAvavAmAM Ave che. be nayanA kathanamAM eka paryAyArthika naya che. te nayano viSaya paryAya to che ja paraMtu guNanA bhedo paNa paryAyArthika nayanA viSaya thAya che. 20 - sarvagatatva :- prabhutva zaktinI sAthe vibhutva zakita paNa darzAvavamAM AvI che. tyAM 'sarvadharma vyApakatva evI vibhutva zakti'' e rIte vyAkhyA bAMdhavAmAM AvI che. eka padArthamAM rahelA eka niraMza aMzane asarvagatatva apekSAe potAnuM svataMtrapaNuM khyAlamAM lIdhA bAda e niraMza aMza AkhA dravyamAM vyApelo : che. eka guNarUpe alaga che paraMtu abheda vivakSAmAM dravya ane guNanuM ekapaNuM lakSamAM letAM AtmA cetana svarUpa kahevAmAM Ave che. A rIte AtmAne jayAre cetana svabhAvI kahIe chIe tyAre AtmAnA anaMta guNo cetanavaMta che ane badhA guNonI paryAyo paNa cetanamaya kahevAya che. arthAt eka cetana guNane asarvagatarUpe joyA pachI te cetanaguNa jIvamAM tenA anaMtaguNomAM ane anya anaMta paryAyomAM vyApe che. A enuM sarvagatvapaNuM che. jJeyatattva - prajJApana : paryAyatva H- epaNa eka apekSita kathana che. paryAya zabdathI dravyanuM kSaNekSaNe je navuM rUpa jovA maLe che te paryAya che. A padArthanuM anitya svarUpa che. paryAya : : * :
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka dravyamAM A rIte sarvagatatvapaNuM lakSamAM che ema na mAnavuM. lokavyApI dharmAstikAya e eka levA mATe ApaNe niraMza aMzathI vicAraNA zarU ka2vI jarUrI bane che. ekavAra dravyanA aMtaraMgano akhaMDa dravya che. jayAre ce ja lokamAM asaMkhya kALANuo che. asaMkhya dharmAstikAya dravyo na kahI zakAya. dharma dravyanA eka-eka pradeze anaMtaguNo che mATe dareka pradeze alaga dravyo mAnI na zakAya. evo vicAra karIe to badhA padArtho eka pradezI ja A prakAre vicAra karyA pachI sarvagatatvano bIjI rIte paNa vicAra karI zakAya che. sarvajJanA jJAnane * sarvagata kahevAmAM Ave che. jJAna sarvagata che mATe AtmA paNa sarvagata mAnya karyo che. vizvanA badhA padArtho ekabIjA sAthe koIne koI prakAranA nimitta naimittika saMbaMdhathI joDAyelA che. A rIte : che. evuM mAnavAno prasaMga Ave. padArthonA nAnA moTAnA bheda na rahe. : koI paNa dravyanA kAryane vizvavyApI saMbaMdhamAM : mUrtatva H- rUpIpaNuM e pudgala dravyano asAdhAraNa dharma che. sparza, rasa, gaMdha, varNa e cAra rUpI guNo ane zabda evI skaMdhanI paryAya e pAMcano rUpamAM samAveza thAya che. joI zakAya che. A tenuM sarvagatapaNuM che. A pramANe asarvagatatva e prabhutva zaktine ane sarvagatatva e vibhutva zaktine darzAve che. sapradezatva H- A lakSaNa astikAyapaNuM darzAve che. cha dravyomAM AkAza, jIva, dharmAstikAya ane adharmAstikAya e cA2 dravyonA pradezonI saMkhyA ekathI adhika hovAthI tene astikAya kahevAmAM Ave che. pudgala paramANu ane kALa dravyane adhika pradezo nathI tethI teo astikAya nathI. pudgalamAM skaMdhanI racanA thAya che. skaMdhamAM aneka pa2mANuo joDAyelA che. tethI tene astikAyamAM gaNIne pAMca sakriyatva H- A zabdathI kSetrathI kSetrAMtarUpanI gatine sakriyatva kahevAmAM Ave che. jIva ane astikAyo che. ema varNana karavAmAM Ave che. tene pudgala be dravyomAM AvI zakti che. tene kriyAvatI ahIM 'sapradezatva' zabdathI varNavavAmAM Ave che. -- amUrtatva :- arUpIpaNuM e nAstirUpa dharma pudgala sivAyanA anya pAMca dravyomAM raheluM che e dharmanA kA2Ne jIvAdi dravyo rUpIpaNuM kayAreya pAmI zakatA nathI. te dravyo jo rUpI thAya to te dravyanA nAzano prasaMga Ave. A prakAranA virodhI dharmo eka ja dravyamAM kayAreya sAthe rahI zakatA nathI. apradezatva :- ahIM'a' akSarathI'eka' evo bhAva khyAlamAM levo jarUrI che. kALANuM ane pudgala 52mANu ekapradezI dravyo che. tethI tene apradezI dravyo kahevAmAM Ave che. apradezano artha kSetra vinAno e pramANe na thAya. A rIte A be dharmo vaDe cha dravyomAM nAnA moTA (kSetra apekSAe) no bheda darzAvavAmAM Avyo che. sapradeza dravyomAM kSetranuM akhaMDapaNu rAkhIne temAM pradezabheda vicAravAmAM Ave che. astikAyamAM pradezabheda laI zakAya ja nahIM evuM ekAMta na karAya. vaLI astikAyarUpa padArthamAM kSetra apekSAe aMza kalpanA ka2vAthI dravya khaMDita thAya pravacanasAra - pIyUSa : : zakti evuM nAma paNa ApavAmAM Ave che. jIvamAM je yoganuM kaMpana jovA maLe che te gati nAma pAmatuM nathI. vaLI cAra gatine paNa sakriyatva sAthe saMbaMdha ... nathI. akriyatva H- dharma, adharma, AkAza, ane kALa e cA2 dravyomAM kSetrathI kSetrAMtara thatuM nathI te apekSAe tene akriyatva kahevAmAM Ave che. cetanatva :- cetanapaNuM e jIvano asAdhAraNa guNa che. jJAna cetanA ane ajJAna cetanA A be cetana guNanI paryAyo che. anAdikALathI jIvanuM hitabuddhipUrvakanuM rokANa paradravyamAM ja raheluM che tethI 21
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ tene ajJAna cetanA kahevAmAM Ave che. e jIva : evI ajJAnInI mAnyatA che. evI mAnyatA samaye jayAre potAnI cetana jAgRti potAnA svabhAvamAM paNa te parane to bhogavI zakato ja nathI. te mAtra rAkhe tyAre tene jJAna cetanA che. ahIM jJAna guNanI . potAnA ajJAnamaya bhAvone kare che ane tene vAta nathI. jJAna kahetA potAnA svabhAvamAM jAgRti : bhogave che. ane ajJAna kahetAM pAradravyamAM cetana jAgRti evo : abhokartutva - paradravyane kayAreya bhogavI zakAtA artha samajavo jarUrI che. : ja nathI evuM A zakti dvArA samajAvavAmAM Ave acetanatva :- AtmA sivAyanA anya dravyo : che. jIve anAdithI Aja sudhImAM koI dravya karmane acetana che. A acetanapaNuM paNa eka nAstirUpa bAMdhyA nathI ke bhogavyA nathI. A vAta samajavI dharma che. te dharmanA kAraNe pagalAdi dravyo kayAreya * ane svIkAravI ajJAnI mATe muzkela banI jAya che. cetana svabhAvI thaI zake nahIM. : chatAM te vAstavikatA che. kartutva - A jIvanA ajJAnanI eka viziSTatA : agurulaghutva - A eka sAmAnya guNa badhA che. koI dravya anya dravyanA pariNAmane kayAreya karI : dravyomAM rahelo che. padArthamAM aMtargata jeTalA koI zake nahIM. paraMtu ajJAnI evuM mAne che ke te : guNo vagere che. te zAzvata che. temAM koI prakAranI padravyanA kAma karI zake che. tene ahIM katva zabdathI ' vadhaghaTa zakya nathI. taduparAMta te guNanuM sUkSmarUpanuM samajAvavAmAM Ave che. ajJAnI jIva paranA kArya kArya paNa paramAtmAnA jJAnamAM AvyuM che. dravyanI to karI zakato ja nathI tethI paranA kArya kare tene : eka samayanI paryAya potAnuM ekarUpapaNuM darzAve kartutva nathI kahetA. paranuM kArya huM karI zakuM chuM evI : che. tethI paryAya eka samaya mATe sthira che tyAM mAnyatA te ja kartutva che. ajJAnI jIva evI : gatizilatA te samaye nathI evI jIvone bhramaNA mAnyatAno kartA avazya thAya che. : thAya che paraMtu anAdithI anaMtakALanA akhkhalita : pravAhamAM kayAMya sthiratAnI vAta na karAya. darIyAmAM akartutva - dareka padArtha satmaya che. sat haMmezA : bharatI-oTa cAlyA ja kare che. sarovaranA pANInI utpAda-vyaya-dhruvarUpa ja hoya che. tethI dareka padArtha : sthiratA jevI sthiratA darIyAmAM kayAreya jovA na potAnA pariNAmone avazya kare che. dravya potAnA maLe. ApaNuM jJAna to eka samayanA pariNAmane pariNAmanuM kartA hovA chatAM te paradravyanA kArya to : paNa jANI zakatuM nathI. jayAre kevaLajJAnamAM eka kayAreya karI na zake. A vAta ekartRtva zakti dvArA : samayamAM paNa anaMta SaTaguNa vRddhihAni thaI rahyAnuM samajAvavAmAM Ave che. A siddhAMta chae dravyone : jaNAya che. A agurulaghuguNanuM kArya che. dareka lAgu paDe che. tethI te ajJAnIne paNa lAgu paDe che. A dravyamAM ane guNomAM temanA eka samayanA ajJAnIne kartutva buddhinuM abhimAna hovA chatAM te : pariNAmamAM A prakAre SaTaguNa vRddhihAnirUpanuM kArya paranuM kArya karavAmAM sarvathA asamartha che. : thaI rahyuM che. bhokartutva :- kartApaNAnI jema ja bhoktApaNAnI : tyArabAda cha dravyo potapotAnA asAdhAraNa vAta che. koI dravya paradravyanA pariNAmone bhogavI - dharmo dvArA ekabIjAthI potAnuM atyaMta bhinnapaNuM zake ja nahIM paraMtu huM aneka prakAranA saMyogone laIne rahelA che. tevA asAdhAraNa dharmonI vAta bhogavuM chuM. tene bhogavatA mane sukha duHkha thAya che : lIdhI che. jJeyatatva - prajJApanA 22
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ utpAda-vyaya-dhruva : vAta karAya. jIva jJAna vaDe jANe che e bhedarUpa kathana have AcAryadeva utpAda-vyaya ane dhruvanuM che. tyAM jJAna e karaNa che. jayAre abheda vivikSA svarUpa samajAve che. satu haMmezA utpAda-vyaya-dhruva : lAgu pADIe tyAre AtmA AtmA vaDe jANe che. e svarUpa ja hoya che. TakIne badalavuM te vastunuM svarUpa : rIte jIva pote ja kartA che ane pote ja karaNa che. che. dravyaparyAyarUpa vastune A traNa apekSAthI joI : dravya pote trikALa upAdAnarUpe anAdithI anaMtakALa zakAya che. tyAM dravya dhruva che ane paryAyamAM utpAda- : sudhInA pariNAmanuM kartA che. e vAta kAyama rAkhIne vyaya lAgu paDe che. e samajAvavA mATe AcAryadeva : vartamAnamAM je koI pariNAmarUpe pariName che te tenI vastrano dRSTAMta Ape che. malina vastrane dhovAthI kSaNika upAdAnanI yogyatA anusAra hoya che. te svaccha thAya che. vastranI be avasthAo che. malina : sonAmAM aneka prakAranA dAgInArUpe thavAnuM sAmarthya ane nirmaLa. malina avasthAno vyaya thAya che ane ; che. te sAmarthya kAyama rAkhIne jayAre temAMthI hAra nirmaLa avasthAnI pragaTatA thAya che. e prakriyA samaye : thAya che te tenI kSaNika upAdAnanI yogyatA anusAra vastra potAnuM vastrapaNuM TakAvIne ja rahyuM che te ekarUpa : thAya che. khyAla rahe ke upAdAna e nathI paraMtu eka che.ahIM nirmaLa avasthAne utpAda zabdathI : ja che. dravya upAdAna che. tene jovAnI be (kharekhara samajAvavAmAM Ave che. tene bhale utpAda zabdo traNa) dRSTio che. dareka dravyanA pariNAmone A vaDe jAdu pADIne samajAvavAmAM Ave paraMtu te nirmaLa rIte svataMtrapaNe lakSamAM lIdhA pachI te dravyano anya avasthA vastranI ja che. tene vastrathI bhinnapaNuM nathI. : sAthenA saMbaMdhono vicAra karIe tyAre tene bAhyamAM vastra tenI malina avasthA choDIne nirmaLa : ghaNA badhA (kharekhara to vizvanA badhA) padArtho sAthe avasthArUpe thAya che. saMbaMdha che. A badhA saMbaMdhane eka nAma ApIe siddhAMta samajAvatA AcAryadeva upAdAna ane : * to te badhA nimitta naimittika saMbaMdha kahI zakAya. nimitta bannenI vAta kare che. : eka dravyanA svataMtrapaNe thatAM pariNAmo sAthe anya dravyanA pariNAmonA meLavizeSa jovA maLe che. ucita bahiraMga sAdhanonI saMnidhinA : khyAlamAM rahe ke be dravyanA samayavartI pariNAmo sadabhAvamAM aneka prakAranI ghaNI avasthAo kare : vacce ja nimitta naimittika saMbaMdha hoya che. AvA che te aMtaraMga sAdhanabhUta svarUpa kartAnA ane svarUpa : saMbaMdha thavA mATe be dravyanI samayavartI paryAyo hovI karaNanA sAmarthyarUpa svabhAve vaDe anugRhita thatAM jarUrI che. A vAta khyAlamAM rAkhIe to nimitta uttara avasthAe UpajatuM thayu te utpAda vaDe lakSita : anusAra naimittika kArya thAya che e vAta na rahe thAya che. : arthAt te siddhAMtane sAcA arthamAM samajanArane A rIte AcAryadeva paryAyanI utpatti nimittAdhIna dRSTi na rahe. dRSTAMtaH koI vAMjhIyo samajAve che. je kAMI kArya thAya che te upAdAnanI : mANasa vevAI gotavA nikaLe to te zakya nathI. yogyatA anusAra ja thAya che. kriyAnA SaTakArakathI : potAne tyAM dikaro ke dikarI hoya to ja vevAI vicArIe tyAre kartA ane karaNa be kArakanI : gotI zakAya. nimitta naimittika saMbaMdha pahelA ane mukhyatAthI vAta laI zakAya. dravyakartA thaIne kArya : dravyanI paryAya pachI ema zakya ja nathI vaLI A kare che. karaNa kahetA sAdhanamAM aMtaraMga bhedarUpa saMbaMdha be padArthanI samayavartI paryAya vacce ja hoya sAdhana paNa darzAvAya ane abhedarUpa sAdhananI paNa ; che tethI nimitta pahelA maLe ane upAdAnamAM kArya pravacanasAra - pIyUSA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI thAya ema na laI zakAya. dRSTAMta: pANI to : malina ane svaccha e be vastranI avasthAo che. ThaMDu che. tene agnino saMga thAya (nimitta maLe) : have vastra e svaccha avasthArUpe utpanna thAya che. pachI te garama thAya tyAM samayabheda paDe che tethI tene " teno vistArathI vicAra karIe. nimitta naimittika saMbaMdha kahI zakAya nahIM. upAdAna ' ane nimitta aMge ATalI cokhavaTa jarUrI che. vastra svaccha avasthArUpe upaje cheH- ahIM : vastra e dravya che ane svacchatA e enI paryAya che. utpAda-vyayanuM svarUpa : te rUpe teno utpAda che. tyAM vastra ane tenI svaccha ApaNe jayAre paryAyano vicAra karIe tyAre e avasthAnI eka ja sattA che. vastra pote te rUpe thayuM paryAyano kALa eka samayano che. te utpanna thAya che ke che. tethI tene tenI sAthe svarUpabheda nathI. paryAyane ane nAza pAme che. svabhAva jema zAzvata che tema : sAcA arthamAM samajavI jarUrI che. A gAthAmAM pariNAmo paNa anAdikALathI anaMtakALa sudhI : AcAryadeva kahe che ke choDayA vinA ja svabhAvane pravAharUpe cAlu ja che. kAraNake svabhAva paryAya : je utpAdarUpa thAya che. have potAnA svabhAvane vinAno kayAreya na hoya. vaLI paryAya dravya vinA : choDayA vinA te utpAdarUpa thAya che. tyAM navuM rUpa paNa jovA na maLe, utpAdamAM ApaNe utpatti ane . jovA maLe che tethI prazna thAya ke mULabhUta svabhAva vRddhi evI be apekSAo lAgu pADI zakIe chIe : to zAzvata che. tenA utpatti-vinAza nathI eTale tethI utpAda zabdanA bhAvane sArI rIte samajavA : temAM vRddhi ane hAni paNa nathI. to te svabhAva mATe tene sarjanAtmaka pravAharUpe lakSamAM levuM jarUrI : Tekorti eno e jo rahe to pachI paryAya konI? che. daSTAMtaH suda ekamathI pUnama sudhImAM caMdranI kaLA : e navArUpe koNa thayuM? svabhAva sivAya anya koI pragaTa thAya che ane vadhatI jAya che. choDa upara nAnI : to che ja nahI. boddha mAne che evuM kSaNika nirapekSa kaLI bese che te moTI thaIne khIle che. bALaka janme : sat hoya zake nahIM. vizvamAM zUnyane kyAMya sthAna che ane moTuM thAya che. evA aneka dRSTAMto laI ' ja nathI tethI zUnyamAMthI sarjana athavA satno vinAza zakAya. utpAda-vyaya vizvanA badhA padArthomAM jovA : e zakya ja nathI. je badalatuM svarUpa paryAyamAM jovA maLe che. maLe che te mULa svabhAva aMtargata ja jovA maLe che. : e dravyanI ja avasthA che ane chatAM ahIM kahe che ke eja pramANe vyayanuM svarUpa vicArIe tyAre ... "choDayA vinA ja svabhAvane"-eno meLa kaI rIte vyaya eTale mAtra abhAva nahIM. abhAvane sat na : besADavo? padArtha potAno svabhAva na choDe eno maLe. utpAdanI jema vyayamAM paNa hAni ane abhAva : artha eTalo ke sonAmAMthI cAMdI ke loDhuM na thAya. e rIte visarjanano pravAha lakSamAM levo jarUrI che. : bAkI sonAnA ghATa to badale arthAt sonuM kayAreka vada ekamathI amAsa sudhIno visarjanano pravAha : lagaDIrUpe ke hArarUpe jovA maLe evA pheraphAra thAya joI zakAya che. A rIte utpAda ane vyayanuM svarUpa ? tyAre paNa sonAnuM sonApaNuM-suvarNatva evuM ne evuM ApaNe samajavuM jarUrI che. : TakI rahe. A prakAranI yukti ApaNane yogya lAge vastunA trikALa ekarUpa svabhAvane ApaNe : ane ApaNane te mAnya karavAnuM mana thAya. paraMtu TakatA bhAgarUpe-dhruvarUpe lakSamAM lIdho che. A rIte ' sonu anya dhAturUpe na thAya eTaluM ja paryApta nathI. utpAda-vyaya ane dhruvanuM svarUpa lakSamAM laIne ApaNe : sonAnA svabhAvane choDavAno to prazna ja nathI. ahIM TIkAmAM je dRSTAMta lIdho che teno abhyAsa karIe. : to potAnA eTale ke dravyanA aMtaraMga baMdhAraNanI zeyatattva - prajJApanA 24
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAta che. tethI dravya abheda ane guNa tathA paryAyo : svabhAvamAM koI pheraphAra karavA taiyAra na thAya tyAre tenA bheda eTalo ja vicAra karIe tyAre dravyanuM - paryAyamAM zuM upajatuM haze ane kevI rIte te thatuM abhedapaNuM evuM ne evuM salAmata rAkhIne temAM ' haze te dizAmAM vicAra cAle. paryAyanA bheda jovAnI vAta che. arthAt dareka samaye : ahIM ApaNane padArthano anya siddhAMta yAda paryAya navAnavA rUpa laIne Ave tyAre paNa teno : Ave. vastu anekAMta svarUpa che. anya dharmo A svabhAva evone evo rahe tema lakSamAM levuM jarUrI : : anekAMta svarUpane mAnatA nathI tethI anekAMta e che. jene ApaNe svabhAvarUpe khyAlamAM lIdho te ; chetenI ' : jaina darzanano ja mULabhUta siddhAMta che. jene ApaNe TaMkolki che mATe tyAM koI jAtanA pheraphAra ApI : : svabhAvarUpe eka kahIe chIe te ekAMtika eka nathI zakAya ja nahIM. e vAta lakSamAM rahevI jarUrI che. A : : paraMtu ekatvasvarUpa che. aMtaraMgamAM aneka bhedone rIte vicAratA paryAya utpanna thaI tyAre zuM upanyuM? : laIne rahelo che. A rIte jayAre anekano vicAra A vAta gaMbhIratAthI vicAravAthI ja paryAya kaI 29 : karIe chIe tyAre te aneka vacce saMbaMdha vizeSo rIte thAya che te samajI zakAya che. paradravyathI asti * thaI zake che. dRSTAMtaH bUphe pArTImAM aneka grupo bane nAsti che tethI svabhAva badalAvavAnI vAta to * ane vikharAya. je navI racanA thAya tene utpAda AvatI ja nathI. mULa svabhAva rAkhIne aMtargata : : kahevAya che ane je jUnI racanA vikharAya tene vyaya aneka prakAranA rUpa te dhAraNa kare che evuM bhale : : kahe che. A rIte racanAnA pheraphAra thAya che te samaye ApaNI sAmAnya mAnyatAmAM Ave paraMtu evuM karavA : paNa te jenI racanA che temAM pheraphAra thatAM nathI. jatAM mULa svabhAvamAM pheraphAra thAya che e vAta * dRSTAMta: AlphAbeTanA 26 akSaro che tenAthI aneka svIkAravI ja paDe; paraMtu te zakya nathI kAraNake evuM zabdo tathA vAkyonI racanA thAya che paraMtu te samaye mAnavAthI mULa svabhAva tamane kayAreya jovA na maLe : : paNa AlphAbeTanA mULabhUta akSaromAM koI prakAranA evo prasaMga Ave. padArtha pariNAma vinAno to pheraphAra zakya nathI. paryAyanuM svarUpa A rIte lakSamAM kyAreya nathI tethI te dareka samaye navA-navA rUpe ja levAthI khyAla Avaze ke paryAyanI vidhavidhatA samaye jovA maLe. vaLI naya vibhAgathI jovAnI je rIta che temAM dravyArthika ane paryAyArthika evI be nayo mukhya : paNa svabhAva ekarUpa avazya rahe che. svabhAvanI e * ekarUpatA be prakAre lakSamAM lIdhI. svabhAvathI che. pramANa jJAnamAM banne nayonuM jJAna AvI jAya : che. padArtha to dravyaparyAya badhuM ekI sAthe ja laIne : * svabhAvAMtara na thAya ane paryAyanI pragaTatA samaye rahelo che. tamo jayAre paryAyArthika nayathI jAo : paNa e svabhAva ekarUpa ja rahe. cho tyAre tamone jo sonAno hAra jovA maLe che : 1 gAthA - 6 to te samaye tame (athavA anya koI) te padArthane : utpAda-dhrovya-vinAzathI, guNa ne vividha paryAyathI dravyArthika nayathI jovA mAge to tene zuM dekhAya? * astitva dravyanuM sarvadA je, teha dravyasvabhAva che. 96. sonuM to hAranuM rUpa laIne rahyuM che. te to ekarUpa : nathI. A prakAre jayAre dalIlanI bhIMsa levAmAM Ave : sarva kALe guNo tathA aneka prakAranA potAnA tyAre paryAya kaI rIte thAya che te vicAravAnuM mana : 1 - : paryAyo vaDe temaja utpAda-vyaya dhrovya vaDe dravyanuM thAya. zUnyamAMthI sarjana zakya nathI. svabhAva ja . je astitva, te kharekhara svabhAva che. paryAyano dAtA che. paryAyanI utpatti samaye jo : AcAryadeva be prakAranA astitvanI vAta kare svabhAva pote akkaDa thaIne bese te potAnA mULa : che. svarUpa astitva ane sAdagya astitva temAM pravacanasAra - pIyUSa 25
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ A gAthAmAM svarUpa astitvanuM svarUpa darzAvavAmAM AvyuM che. vizvanA dareka padArthane svarUpa astitva gaNavAmAM AvyA che. tene dravyanA svabhAvarUpe mAnya ka2vAmAM Ave che. dareka padArtha ekabIjAthI atyaMta bhinna che. tethI dareka svarUpa astitvo bhinna che. dareka padArthanA svarUpa astitvo alaga che * arthAt vizvanA badhA padArtho potAnuM svataMtra sthAna laIne rahelA che. TIkAmAM AvA dravya svabhAvane samajAvavAmAM Ave che. svarUpa astitva anAdi anaMta che. arthAt : ApaNe gA.93 ane 95 gAthAmAM padArthanuM : tenA utpatti vinAza kayAreya bane nahIM. A pramANe svarUpa zuM che te samajavAnI zarUAta karI che. : hovAthItenI hayAtI mATe anya koI dravyanI apekSA padArthamAM dravya-guNa-paryAya tathA utpAda-vyaya-dhruva : lAgu paDatI nathI. sat zAzvata hovAthI te potAnuM A badhuM AvI jAya che. padArtha pote A vizvamAM : ekarUpapaNu TakAvIne rahela che. arthAt tenA mULabhUta potAnuM svataMtra sthAna laIne rahelo che. ahIM : baMdhAraNamAM koI phe2phA2 thAya nahIM. ahIM''ekarUpa astitvane dravyanA svabhAvarUpe darzAvavAmAM AvyuM vRti'' zabdathI mAtra trikALa svabhAva levA mAgatA che. astitva eka guNa che. svarUpa astitva te nathI paraMtu potAnuM dravya-guNa-paryAyapaNu sadAya ekabIjo zabda che bannemAM astitva zabda samAna TakAvI rAkhe che evo bhAva lakSamAM levo jevo che. che tethI ApaNe e vicAravAnuM che ke AcAryadeva A rIte dareka padArtha potAnA mULabhUta baMdhAraNane astitva guNane ja svarUpa astitva kahevA mAge che kayAreya choDatA nathI. 'vibhAva dharmathI vilakSaNa'' ke padArthanI akhaMDa sattAne mATe svarUpa astitva A zabda vAMcIe eTale ApaNane jIvanA zabdano prayoga kare che. eka vAta khyAlamAM rahe ke vibhAvanI vAta saheje yAda Ave. paraMtu ahIM to guNane svataMtra sattA maLatI nathI. guNo dravyanA cha dravyanA siddhAMtanI vAta che tethI te artha yogya Azraye ja rahelA hoya che. sattA padArthane maLe che nathI. vibhAva dharmathI vilakSaNa eTale potAthI jAdA tethI astitva guNa e svarUpa astitva nathI. je koI padArtho che tenA bhAvanI vAta ka2vA mAge che. jIva pudgala dravyathI bhinna che. mATe pudgalanA bhAvano jIvamAM abhAva che. AgaLa vicArIe to be jIvo paNa alaga ja che tethI eka jIvanA bhAvamAM anya jIvanA bhAvano abhAva che. arthAt dareka dravya potAnA svabhAva ane pariNAmane padravyathI atyaMta bhinna rAkhIne sadAyane mATe rahelA che. : koI apekSAe astitva guNane dravyanuM lakSaNa kahI zakAya paraMtu dravyano svabhAva na kahI zakAya. vizvamAM je cha dravyo che te darekane potAnA asAdhAraNa guNo che jenAthI te dareka ekabIjAthI jAdA paDe che. ahIM jayAre dravyanA lakSaNanI vAta hoya tyAre te chae dravyomAM samAna hovuM joIe. tethI asAdhAraNa guNa kAma na Ave. sAmAnya guNo aneka che paraMtu temAM astitvanI mukhyatA che. vidyamAnatA hoya to ja AgaLa varNana thaI zake je avidyamAna hoya tenI AgaLa vAta na cAle. sasalAne ziMgaDA che ja nahIM to pachI tenuM varNana zuM thAya? A rIte aneka sAmAnya guNomAM astitvane mukhya gaNIne tene dravyanA lakSaNarUpe kahI zakAya. te dravyano svabhAva na kahevAya. 26 bhAva ane bhAvavAnaH- ahIM svarUpa astitvae bhAvavAna che ane temAM A guNa paryAya vage2e bheda jovAmAM Ave te bhAva che. A rIte bhAva ane bhAvavAna evA zabdo kathaMcit judApaNAne darzAve che paraMtu jema be padArtho judA che evuM judApaNuM tyAM nathI. jyAM kathaMcit atabhAva che tyAM : tAdAtmyapaNuM paNa che. eka padArtha ane tenA badhA bhedo ekakSetrAvagAharUpa ja hoya che. be padArtho jAdA jJeyatattva - prajJApana :
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ che to temanA pradezo paNa judA che. eka padArtha : ane paryAyanA bhedo athavA utpAda-vyaya vagere aMtargata evA jAdA kSetro hotA nathI. dravya-guNa- : bhedono vicAra karavAmAM Avyo che. abhedane mukhya paryAya badhAnuM eka ja kSetra che. A rIte je svarUpa ane bhedone gaNa karIne vistArapUrvaka astitvane dravyanA svabhAvarUpe darzAvavamAM Ave che ke samajAvavAmAM AvyuM che. AvuM mukhya gauNapaNuM te akhaMDita che. dravya ane guNa vacce atabhAva che ke prayojanavaza che ema khyAlamAM levuM. vyavasthAnI tethI te bannenA svabhAvo kathaMcit jAdA khyAlamAM : mukhyatAthI vicAra karIe tyAre badhuM avinAbhAvarUpa Ave paraMtu tevo bheda lakSamAM letA tyAM bannenA : hovAthI tyAM mukhya gauNa che nahIM. jema guNo dravyanA astitva paNa alaga che ema na levuM. sat zabda : AdhAra vinA na hoya tema dravya paNa guNa vinA na astitva mATe ane tat zabda svabhAva mATe : hoya. paryAya dravyanA Azraye thAya che tema nitya vAparavAmAM Ave che. * svabhAva paNa kSaNika paryAya vinA hoya zake nahIM. TIkAkAra AcAryadeva suvarNanA dRSTAMtathI : nathI : A rIte svarUpa astitvamAM A badhA bhedo siddhAMta samajAve che. sonuM e dravya che. pILAza, : ': avinAbhAvarUpe rahelA che tevuM A gAthAmAM cIkAza, vajana vegere tenA guNo che. kuMDaLa- : : darzAvavAmAM AvyuM che. svarUpa astitvanuM akhaMDapaNuM bAjubaMdha vagere tenI paryAyo che. TIkAmAM "dravya, khyAlamAM levuM jarUrI che. kSetre, kALe ke bhAve" evA je zabdo vAparavAmAM : 4 gAthA - 97 AvyA che te padArthanA akhaMDapaNAnA arthamAM levA : : vividhalakSaNInuM saravagata "sattva' lakSaNa eka che, jarUrI che. kharekhara tyAM dravya vagere bhedathI varNana -e gharmane upadezatA jinavaravRSabha nirdiSTa che. 97. karavA mAgatA nathI. dravya che te guNa ke paryAyathI : juduM hotuM nathI. *: dharmane kharekhara upadezatA jinavara vRSabhe A - vizvamAM vividha lakSaNavALA dravyonuM, "sata" evuM kartA karaNa-adhikaraNa" evo je zabdaprayoga : sarvagata lakSaNa (sAda-astitva) eka kahyuM che te kArakanA bheda darzAvavA mATe nathI. padArthanuM " che. AcAryadeva A gALAmAM sAdazya astitvanuM akhaMDapaNuM che mATe padArtha pote kartA che. guNane ' svarUpa samajAve che. svarUpa astitvo anaMta che sAdhana (karaNa) gaNavAmAM Ave che ane adhikaraNa : tenI sAme sAdezya astitva eka che. e AdhAra arthAta potAnA svakSetramAM A kArya thAya : sau prathama AcAryadeva sAdagya astitva kaI che te samajAvavA mAge che. daSTAMtaH jIva jANe che ' rIte samajAvavA mAge che te joIe. sAdRzya zabda tyAM jIva jJAna vaDe jANe che ema kahevAthI jIva kartA thAya che ane jJAna karaNa thAya che. dravya ane ' * pariNAmonI ekarUpatA darzAve che. sarvagata zabda guNanI eka akhaMDa sattA darzAvavI che mATe tyAM dravyane ' : ema sUcave che ke A sat badhAmAM vyApeluM che. badhA tenI paryAya hoya ane guNone tenI paryAya hoya ? : svarUpa astitvo bhinna che paraMtu jIva sat che pugala evI vAta levI nathI. jayAre akhaMDapaNAne mukhya : ': paNa sat che ema badhA padArtho samaya che. te sat rAkhIne vAta karavAmAM Ave tyAre dravya kartA che ane ' svarUpa astitvanI mAphaka mAtra eka ja dravyamAM guNa tenuM sAdhana che e prakAranuM kathana Ave che. : * sImita nathI paraMtu te badhA dravyomAM eka sarakhuM * * vyApeluM che. e prakArano bhAva darzAvavAmAM Avyo A badhA kathanomAM dravyane mukhya rAkhIne guNa : che. te aMge dRSTAMta paNa ApavAmAM AvyuM che. pravacanasAra - pIyUSA 27
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRkSano dRSTAMta che. jaMgalamAM aneka prakAranA : guNa che. anya paNa guNa che evuM sAmAnyapaNuM lIdhuM vRkSo che. lImaDo, pIpaLo, AMbo vagere vRkSonI : nathI. AtmAmAM jJAna-darzana-sukha-astitva-vastutva saMkhyA paNa aneka che. te badhAmAM vRkSatva samAnapaNe ' vagere aneka guNo potAnA svabhAvathI anya raheluM che. lImaDo vagere vidhavidhatAne gauNa karIe : guNothI potAnuM judApaNu rAkhIne rahelA che. temanI to te badhAmAM vRkSapaNuM ekasarakhuM jovA maLe che. : vizeSatAne gauNa karIe to jJAna guNa che. tema A rIte sAdRzya astitva samajAvavAmAM AvyuM che. : darzana-sukha-astitva vagere paNa guNa che. evuM sAdRzya astitvanI vAta A eka ja gAthAmAM : guNatvarUpanuM sAmAnyapaNuM laI zakAya. paraMtu levAmAM AvI che. anya zAstromAM paNa eno ullekha : AcAryadeva kahe che ke temAM rahelA vizeSapaNAne nathI tethI ema lAge ke tenI koI viziSTatA nathI, : gauNa karIe to tyAM AtmArUpa sAmAnyapaNe lakSamAM vaLI sat badhA dravyomAM ekarUpa raheluM che e vAtamAM Ave che. dravyarUpI sAmAnyapaNe khyAlamAM Ave che. kAMI vizeSatA lAge nahIM tethI teno vizeSa khulAso . arthAt vistAra sAmAnya samudAyAtmaka te dravya che paNa thAya nahIM. - ema kahIne dravya che te anaMta guNonA ekatvarUpa A gAthAno bhAva uMDANathI samajavA mATe : rahela che. te darzAvavAmAM AvyuM che. tyAM guNo : avAMtara sattArUpa che ane dravya che te mahAsattA che. prayatna karavA jevo che. mArI aMgata vicAraNA A pramANe che. tene anya koI AdhAra nathI. mAtra A dareka guNanI sattA te guNa puratI ja maryAdita che : jyAre dravyanuM sat badhA guNone lAgu paDe che. arthAt gAthA ane tenI TIkAne lakSamAM rAkhIne AcAryadeva A badhI baMdhAraNanI gAthAomAM je rIte rajUAta dravyanuM sat badhA guNomAM vyApIne raheluM che. guNo : anaMta che. tethI tenI sattAo anaMta che tenI sAme karatA AvyA che tenA AdhAre mArA vicAro rajU : * dravyanI eka ja sattA che. arthAt je sat dravya karuM chuM. apekSAe eka che te guNabhedanI apekSAe aneka sAdRzya astitva zabdathI AcAryadeva vizvanI : che. tyAM anaMta guNonuM ekatva te dravya che. mahAsattA darzAvavA mAge che evuM mAruM mAnavuM che. : je vAta dravya ane guNo vaccenA saMbaMdhone te A pramANe. ApaNe vastunA anekAMta svarUpano : : lAgu paDe che, te ja vAta have padArtho ane vizvamAM abhyAsa karyo che, anaMta dharmo uparAMta vastumAM : : kaI rIte laI zakAya te vicArIe. TIkAmAM sAdRzya paraspara virodhI dekhAtA paraMtu avirodhapaNe rahIne : ' : astitva kone kahe che te darzAvavAmAM AvyuM che. vastune nIpajAvanArA dharmo paNa avazya hovA * svarUpa astitvo aneka che tenI sAme sAdRzya joIe evuM ApaNe zikhyA chIe. tevA dharmomAM : astitva eka che. padArthanuM alagapaNa kaI rIte che eka-anekano samAveza thAya che. ahIM ekane : : ane vizvanuM ekapaNuM kaI rIte che te vAta TIkAnA ekatvarUpa levAmAM Ave che. eka eTale saMkhyAe : : zabdo dvArA ja samajavAno prayatna karIe. eka ane aneka eTale saMkhyAe aneka ema nathI. gA.93mAM vistAra sAmAnya samudAyAtmaka ane : bA vizvamAM, vicitratAne vistAranA Ayata sAmAnya samudAyAtmaka dravya che ema kahyuM : (vividhapaNuM-anekapaNuM darzAvatA) anya dravyothI che. tyAM phUTanoTamAM te vAta vistArathI samajAvavAmAM : vyAvRta rahIne vartatA ane pratyeka dravyanI sImA AvI che. vistAra vizeSo e guNo che. e badhA : bAMdhatA evA vizeSa lakSaNabhUta svarUpa astitva guNonA vizeSone gauNa karIe to tyAM A paNa : vaDe (sarvadravyo) lakSita thatAM hovA chatAM, sarvadravyonuM, 28 jJeyatattva - prajJApana
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyane AvarI le che. vizvanuM sat sarvavyApI che tethI te sat pratyeka dravyanI baMdhAyelI sImAne avagaNe che. svarUpa astitva maryAdita kSetravALu che. jayAre vizvanI mahAsattAne koI kSetranuM baMdhana naDatuM nathI. vizvanuM astitva vizvavyApI che. dareka svarUpa astitva bhinnarUpa ane vizeSa lakSaNabhUta che. jayAre sAdazya astitva sarvagata ane sAmAnya lakSaNabhUta che. svarUpa astitvo anaMta che. jayAre sAdRzya astitva saMkhyAe eka ja che. jema guNo anaMta che : padArthamAM jema guNo judA che tema vizvamAM padArtho judA che. padArthanuM jema ekapaNuM che tema vizvanuM ekapaNuM che. vAkyanI zarUAtamAM dravyonuM, svarUpa astitvanuM varNana A pramANe lIdhuM che. (1) vividhapaNuM darzAvatA (2) anya dravyothI bhinna rahetA (3) pratyeka dravyanI sImA bAMdhatA (4) vizeSa lakSaNabhUta. jema anaMta guNone badhAne alaga svabhAvo che tema badhA dravyo vividhatA : ane dravya eka che tema padArtho anaMta che ane vizva eka che. : laIne rahelA che. jema eka guNa nirguNaguNarUpe anya guNathI judo che tema eka padArtha anya padArthathI bhinna che. jema dareka guNanI viziSTatA che tema dareka padArthanI viziSTatA che. badhA guNo eka kSetrAvagAhI che jayAre badhA padArthonA kSetra alaga che. tethI ahIM ''pratyeka dravyanI sImA bAMdhatA'' evo zabda prayoga karyo che. eka padArtha ane tenA anaMta guNo kAyamI eka kSetrAvagAharUpa che. jayAre vizvanA dareka padArthane alaga kSetra che. : ane padArthanI sattAne svarUpa astitva nAma lAgu paDe che. dareka padArthane to svarUpa astitva kahyuM che paraMtu sAdRzya astitva e vizvanI mahAsattA che. evuM spaSTa zabdomAM lakhANa nathI, tethI A vidhAna aMge prazno avazya utpanna thAya. : vicitratAnA vistArane asta karatuM. sarva dravyomAM : pravartIne vartatuM ane pratyeka dravyanI baMdhAyelI sImAne avagaNatuM 'sat' evuM je sarvamata sAmAnya lakSaNabhUta sAdazya astitva te kharekhara eka ja jANavuM. sAdazya astitvanuM varNana A pramANe che. (1) sarva dravyonI vicitratAnA vistArane asta karatuM. (2) sarva dravyomAM pravartIne vartatuM. (3) sarva dravyonI baMdhAyelI sImAne avagaNatuM. (4) sarvagata sAmAnya lakSaNabhUta. vistAra vizeSo (guNo)nA vizeSapaNAne gauNa karIe to tyAM dravyarUpa sAmAnyapaNuM khyAlamAM Ave che. tethI dravyarUpa sAmAnyapaNuM te guNonA vizeSone dUra kare che. dravyanI ekatvarUpa sattA pAse koI guNanI vizeSatA dekhAtI nathI. tema vizvanI sattA che te dareka dravyanI vividhatAne asta kare che. dravyanuM sat jema anaMta guNomAM vyApe che tema vizvanI mahAsattA pratyeka pravacanasAra - pIyUSa A rIte AcAryadeve sAddazya astitvanuM varNana karatAM tenI svarUpa astitva sAthe sarakhAmaNI paNa karI che. vizvanI mahAsattAne sAdazya astitva pra. vizvanuM ekapaNuM - padArthanA ekapaNA jevuM che ? u. nA, vizvanuM ekapaNuM padArthanA ekapaNA jevuM nathI. padArthamAM je kAMI che te badhuM eka kSetrAvagAharUpa ane tAdAtmya svarUpa che. jayAre vizvanA padArtho eka kSetrAvagAharUpa nathI. vizvanuM kSetra amaryAda che jayAre AkAza sivAyanA anya dravyo maryAdita kSetravALA che. padArthamAM dravya-guNa ane paryAya vacce kathaMcit atabhAva ane kathaMcit tAdAtmyapaNuM che. jayAre padArtho vacce asti-nAsti che. padArtho vacce tAdAtmyapaNuM nathI. padArthamAM jema anaMtaguNonuM ekatva te dravya che. tema anaMta padArthonuM ekatva te vizva nathI. 29
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ pra. jo padArthanA ekapaNA jevuM vizvanuM ekapaNuM mAnIe to zuM doSa Ave? u. vizvanA ekapaNAne padArthanA ekapaNA jevuM : u. mAnIe to advaitabahma jevuM mAnavAno prasaMga Ave. anya matImAM vizvane adbhutabrahmarUpa mAnanArA jIvo paNa che. jIva ane tenA guNo kathaMcit bhinna hovA chatAM jIva pote saMsAra Icche to tenA anaMtaguNo te pramANe pariName che ane jo te ja jIva mukti Icche to tenA anaMtaguNo te anusAra kArya kare che. ajJAnI jIva bhogavaTA pradhAnI che tethI tenA jJAna darzana-cAritra vagere guNo bAhya viSayone bhogavatA sukha thAya che te pramANe kArya karatA jovA maLe che. te jIva jayA2e potAnuM ajJAna dU2 ka2Ine kartA-bhoktA bhAvone choDIne mokSa Icche che tyAre tenA jJAna darzana vagere guNo bhedajJAna vaDe svarUpamAM lIna rahIne bAhya viSayono tyAga karatAM jovA maLe che. padArthanA ekapaNAnI jema vizvanuM adbhutabrahma svIkArIe to jema Izva2 kartAvAdi mAne che ke IzvaranI IcchA vinA pAMdaDuM paNa hale nahIM arthAt paramAtmAno aMza dareka saceta-acet padArthomAM rahelo che te paramAtmAnI IcchA mujaba kAma kare che evuM adveta svarUpa mAnavAno prasaMga Ave paraMtu ema to che nahIM. koI sarvathA advaita brahmavAdi brahma sat ane jagata mithyA mAne che arthAt vizvanA je aneka padArtho jovA maLe che tene bhramaNA mAne che. evuM paNa vizva nathI. tethI padArthanA ekapaNA jevuM vizvanuM ekapaNuM nathI. pra. jo padArthanA ekapaNA jevuM vizvanuM ekapaNuM nathI to vizvanuM ekapaNuM zA mATe mAnavuM joIe? vizvamAM anaMta padArtho rahelA che 30 tethI vizvane padArthonA samUharUpa mAnIe to zo doSa Ave? jaMgala athavA ToLAnI mAphaka vizvane mAtra samUhavAcaka nAma dvArA ja oLakhAvavAmAM Ave che ema mAnavuM yogya nathI. samUhavAcaka nAmamAM mAtra samUhapaNuM Ave che. tyAM ekapaNuM nAma mAtra rahI jAya che ane te jeno samUha che te vaccenA saMbaMdhonI vAta paNa emAM AvatI nathI. guNono samUha dravya temAM dravya mAtra samUhavAcaka nAma nathI. tethI tenI spaSTatA mATe guNonA samUhanuM ekatva te dravya che ema kahevuM yogya che. ema kahevAthI dravyanI eka sattA khyAlamAM Ave che ane sAtho sAtha badhA guNo eka bIjA sAthe saMbaMdhamAM Ave che enI paNa cokhavaTa thAya che. A samajavA mATe dRSTAMtarUpe moTa2 laI zakAya. moTa2nA spe2 pArTasano Dhagalo te moTa2 nathI paraMtu te spe2 pArTasanuM ekatva te moTa2 che. vizvanuM ekapaNuM padArthanA ekapaNA jevuM na hovA chatAM vizva e mAtra samUhavAcaka nAma nathI. jo vizvane mAtra padArthonA samUharUpa ja mAnavAmAM Ave to vizvanI eka sattA na rahe ane badhA padArtho vaccenA saMbaMdho na darzAvI zakAya. pra.: badhA padArtho svathI ekatva ane parathI vibhaktarUpa sadAya rahelA che. A rIte astinAsti anekAMta svarUpa ame samajayA chIe to pachI padArtha vaccenA saMbaMdhanI zI jarUra che? u. padArtho vacce saMbaMdha jarUra che. te ApaNA jJAnamAM jaNAya che. be padArtho vacce aneka prakAranA nimitta naimittika saMbaMdho ApaNA khyAlamAM Ave che. eka siddhAMta ApaNA khyAlamAM che ke guNo vacce saMbaMdha che. paraMtu te saMbaMdhanA kAraNo dravyanI sattA pAse che. arthAt jJeyatattva - prajJApana
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAsattA pAse kAraNa che ane tenA phaLarUpe : dvArA siddha che; je na mAne te kharekhara parasamaya avAMtara sattAo vacce saMbaMdho che. ahIM vizva : che. e mahAsattA che ane anaMta padArtho avAMtara ' A gAthAmAM dravyanuM svataH siddhapaNuM ane sattAo che. dareka padArtha anya padArthathI atyaMta ' samayapaNuM darzAvavAmAM AvyuM che. vizvamAM zUnyane bhinna che. teno svabhAva alaga che tethI temanI sthAna nathI mATe saMpUrNa vizva samaya che. zUnya na vacce saMbaMdha zakya ja nathI. dareka padArtha potAnA : hovAthI zUnyamAMthI sarjana thAya tema bane nahIM, vaLI svabhAvarUpe ja pariName che. jo vizvanI : sat no vinAza thAya to pharI zUnyano prasaMga bane ekatvarUpa sattA mAnavAmAM na Ave to padArtho : tethI sat anAdi anutpanna-avinAzI che. zAzvata vaccenA saMbaMdho sthApI zakAya ja nahIM. vizva : che. A pramANe hovAthI te svataH siddha che. arthAt jo mAtra samUhavAcaka nAmarUpe ja hoya to pote potAthI ja vidyamAna che. tenI hayAtI mATe padArtho vaccenA saMbaMdho zakya ja nathI. ke anya koInI apekSA AvatI nathI. pra.: vizvanuM ekapaNuM kaI rIte levA mAgo cho? : je navuM utpanna thatuM dekhAya che te paryAya che, u. vizvanuM ekapaNuM padArthanA ekapaNArUpa nathI. : paryAyanA utpatti-vinAza hovAthI te kSaNika che. te vizvamAM advaita brahma jevuM kAMI che ja nahIM. vizva : nitya TakanAra svabhAvanA Azraye ja hoya che. vizvamAM e samUhavAcaka nAma mAtra nathI. vizvanuM . navA navA padArtho utpanna thatAM rahe to vizvanI koI ekapaNuM avazya che. te ekapaNuM nATakarUpe che. * vyavasthA ja zakya na bane. vaLI padArthano nAza thAya nATakanA badhA pAtro potAne bhAge AvatuM : to vizvanA nAzano prasaMga Ave paraMtu ema thavuM ja kArya kare che ane ekabIjA sAthe saMbaMdhamAM : zakya ja nathI. sat haMmezA kAyama TakanAra ja rahe paNa Ave che. saMvAdamAM be vaccenA kathano vacce ; che. zUnyanI dalIla e sanI majabUtI mATe ja meLa vizeSa avazya hoya che. tene ApaNe : karavAmAM Ave che. nimitta naimittika saMbaMdharUpe joI zakIe chIe. : A rIte AcAryadeve dareka dravyanI vAta karatAM A rIte vicAravAthI doSa rahita baMdhAraNa ApaNA khyAlamAM Ave che. vizvanI 11 : tenA svabhAvanuM nitya TakavApaNuM ane TakIne mahAsattAne sAdRzya astitva kahevAmAM Ave : badalavApaNuM A banne vAta karI. kharekhara to TakIne che. te vizvanA badhA padArthone AvarI le che. badalavuM e dareka dravyano svabhAva ja che. A rIte vicAravAthI TIkAmAM je varNana sAdRzya : Avo padArtha pote potAthI ja siddha che. evo astitva mATe karavAmAM AvyuM che. te barobara : svabhAva ApaNA lakSamAM, anubhavamAM Ave che. have lAgu paDe che. - AcAryadeva tenA astitvanI vAta kare che. dravya ane : tenuM astitva ema vaita kare che. kharekhara to padArthanI - gAthA - 98 : eka ja sattA che e vAta ApaNe 9pamI tathA 96mI dravyo svabhAvene siddha ne "sat'- tattvataH zrI jino kahe; ; gAthAmAM joI gayA chIe. dravya ane guNonI e siddha che agama thakI, mAne na te parasamaya che. 98. : kathaMcita eka ja sattA che. A dravya ane A guNa dravya svabhAvathI siddha ane "sata" che ema evA adabhAvarUpanA bheda paDe che paraMtu che badhuM jinoe tattvataH kahyuM che, e pramANe Agama : tAdAbhyarUpa avinAbhAvarUpe raheluM. pravacanasAra - pIyUSa
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ astitva guNa ane dravyo enI eka sattA che : che. evA bhedane adabhAvathI oLakhAvavAmAM Ave ke bhinna bhinna sattAo che tenI ahIM TIkAmAM carcA : che. ati nAsti be padArtha vacce hoya che. jyAre karavAmAM AvI che. * atadabhAva eka ja padArthamAM lAgu paDe che. yutasiddhapaNuM be padArtho judA che tyAM bannenA kSetro paNa gAthAmAM A zabdano prayoga karavAmAM Avyo : judA che. AkAzanA eka kSetramAM lokanA purA che. teno bhAva samajIe. joDAIne siddha thayeluM : bhAgamAM rahelA dharmAstikAya ane adharmAstikAya arthAta saMyogathI siddha thayeluM. dravya ane astitva : evA be dravyo alaga che. e banne kAyamane mATe e banne vacce yutasiddhapaNuM che ke nahIM evo prazna : AkAzanA eka ja kSetramAM avagAhana pAmIne rahelA karavAmAM Avyo che. kharekha2 dravya ane astitvanuM : che topaNa banne padArtha alaga hovAthI bannenA kSetra ekapaNuM hovAthI tyAM yutasiddhapaNuM nathI ema * alaga ja che. atadabhAvane mATe anyatva ane asti darzAvavuM che. A aMge dRSTAMta ApIne tenI : nAsti mATe pRthakatva evA zabdo paNa vAparavAmAM vistArathI carcA karavAmAM AvI che. yutasiddhapaNAnA : Ave che. jyAM anyatva che tyAM eka ja kSetra che ane dRSTAMtamAM lAkaDIvALo puruSa lIdho che. tyAM lAkaDI : jyAM pRthakatva che tyAM bhinna pradezapaNuM che. A siddhAMta ane puruSa banne judA che. lAkaDI hAthamAM levAthI : barobara lakSamAM rAkhavA jevo che. padArtha ane tenuM puruSane lAkaDIvALo kahevAmAM Avyo che. puruSanI : astitva enI eka ja sattA che evuM darzAvavAmAM A lAkaDI ema bhedanuM kathana thaI zake. vaLI anya * Ave che. dRSTAMta laIe to puruSano A hAtha ema paNa bhedanuM : A dravya ane A enuM astitva evo bheda kathana karI zakAya. have bannene sarakhAvo puruSanI : : jyAre jovA mAgIe tyAre ja jovA maLe che. pramANa lAkaDI ane puruSano hAtha e bannemAM koI taphAvata : jJAna to badhuM jema che tema ekI sAthe jANI le che. khyAlamAM Ave che? kathanano prakAra, kathananA zabdo jyAre nayajJAna vaDe jovA mAgIe tyAre abheda eka sarakhA hovA chatAM bannemAM moTo taphAvata che. * jovA mAgIe to te jaNAya ane bheda jANavA puruSa ane lAkaDI jevA judA che evuM puruSa ane mAgIe to te jaNAya. bheda jANavA mAgIe tyAre tenA hAtha vacce nathI. : bheda unmagna thAya che ane jyAre abheda jANavA puruSa ane lAkaDI e be judA padArtho che. ; mAgIe tyAre bheda nimagna thAya che. A pramANeno be svataMtra padArtho che. te be vacce asti nAsti che. : navibhAga che. je saMyogI saMbaMdha jovA maLe che. te temanI vaccenI : asti-nAsti TakAvIne jovA maLe che. puruSa ane ahIM eka prazna e thAya ke pahelA padArthanA teno hAtha tyAM eka ja padArtha che. hAtha zarIranuM ja : svabhAvanI vAta karIne pachI astitvanI vAta zA eka aMga che. hAtha ane zarIra vacce aMza ane aMzI : mATe karI? javAba sahaja che. ApaNe Indriya jJAnamAM evo saMbaMdha che. tyAM be svataMtra padArtho nathI. aMza : rUpI padArthone jANI zakIe chIe tethI prathama ane aMzInuM jAdApaNuM che tene kathaMcit bhinnapaNuM : padArthanI hA Ave che. astitva ene IndriyajJAnano kahevAmAM Ave che. jyAM kathaMcita bhinnapaNuM che tyAM ' viSaya nathI. tarkano viSaya che. astipaNuM hoya to avinAbhAvapaNuM che. ema dravya ane astitva vacce ; ja AgaLa vizeSa varNana zakaya bane che tethI mananA guNI ane guNa aMzI ane aMza evo bheda rahelo : saMge astitvano nirNaya karavAmAM Ave che. 32 zeyatattva - prajJApanA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravya kartA gAthA - 99 : paryAyarUpe thAya che. hAramAM Adi-madhya-aMtamAM sonuM dravyo svabhAva viSe avasthita. tethI 'sata sau dravya che. vyApeluM che. ghaDAmAM e ja rIte mATI vyApelI che. utpAda-dhroca-vinAzayuta pariNAma dravyasvabhAva che. 99. * AvA dRSTAMto levAthI ApaNane dravya-paryAya svarUpa * padArtha kevo che teno khyAla Ave che. dAgInAnA svabhAvamAM avasthita (hovAthI) dravya "sa" che; * badalatA ghATa samaye paNa temAM sonuM ekarUpa ja dravyano je utpAda-vyaya-dhrovya sahita pariNAma : raheluM che. te padArthono svabhAva che. nitya TakavuM jema vastuno paryAya svabhAva che. tema sadAya pariNamana karavuM te paNa vyApaka vyApya vastuno svabhAva che. 98nI gAthAmAM jema dravya : karma ane astitvanI vAta lIdhI hatI tema ahIM : anvaya vyatireka utpAda-vyaya ane dhrovyanI vAta lIdhI che. : dhruva utpAda-vyaya A gAthAmAM anvaya ane vyatireka zabdono : A prakAranuM dravya baMdhAraNa samajAvavAmAM upayoga karavAmAM Avyo che. paryAyamAM utpAda ane : vyaya thatAM hovAthI paryAyamAM dareka samaye navA : Ave che. Ane lakSamAM rAkhIne ApaNe dravya * paryAyarUpa padArtha aMge ApaNI samajaNamAM cokhavaTa pariNAmo, bhAvo, jovA maLe che. nitya svabhAva : karIe. sat ahetukapaNe anAdi anaMta hovAthI zAzvata svataHsiddha jovA maLe che. te TaMkAtkirNa che tethI sadAya padArtha ekarUpa ja che. paryAyonA utpattivRddhinahAni ane abhAva e cAra lakSaNo jovA maLe che. paryAyanA dravya dravya paryAya paryAya eka pachI eka thAya che mATe tyAM krama che. te paryAyo AgaLa-pAchaLa saMdhipUrvaka joDAyelI hovAthI tyAM padArtha baddhatA paNa che. vizvamAM zUnya che ja nahIM tethI ; zUnyamAMthI sarjana ane sano vinAza kayAreya bane : paryAya nahIM. zAzvata svabhAva je che te paripUrNa ane zuddha : ja che. nitya svabhAvamAM traNa kALanA pariNAmone : apariNAmI pariNAmI pahoMcI vaLavAnI zakti che. dRSTi dRSTi paryAya navI utpanna thAya che evuM vAMcIne naM.) pramANe vicAravAthI ApaNA jJAnamAM ApaNane ema lAge ke dRSTAMtarUpe IMDu laI zakAya. : dravya ane paryAyanuM judApaNuM khyAlamAM Ave che. maraghImAMthI IMDu utpanna thAya che. te navIna utpatti : tyAM zAMtithI vicAratA samajAze ke e rIte dravya ja che paraMtu e dRSTAMta lAgu na paDe kAraNake maraghI : ane paryAya ghaMTInA be paDa jevI lAge che. dhaMTInuM ane IMDAnA kSetra judA che. sonuM hAra rUpe thAya che . nIcaluM paDa sthira che jyAre uparanuM paDa phare che. be te dRSTAMta yogya che. sonAmAM badhI jAtanA ' paDa vacce kAMI saMbaMdha nathI. ghaMTInA be paDato sarakhA dAgInArUpe thavAnI zakti che. te sonuM potAnA ' che. banne paDane sattA maLe che paraMtu padArthanuM baMdhAraNa saMpUrNa svabhAva vaDe vyApaka thaIne vyApya evI : e rIte nathI. pravacanasAra - pIyUSa dravya
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ naM. e vastu svarUpa A prakAre che. zUnyathI : rIte samaye samaye navA navA rUpa darzAve che. dravya bacAvIne jenI sarUpe sthApanA karI che. temAM badhA ane paryAyanuM A rIte joDakuM che, avinAbhAvapaNuM pariNAmorUpe thavAnI zakti che. je sonAmAM badhA che. tyAM dravya anvaya che ane paryAya vyatirekarUpa che. dAgInArUpe thavAnI zakti che. te ja sonAmAMthI A rIte anvaya ane vyatireka e banne paNa dAgInA thAya che. je moTaramAM eka horsapAvara jeTalI : joDakArUpe ja lakSamAM Ave che. mAtra anvaya ke mAtra zakti che te ja moTara pANI upara caDAvavAmAM : vyatireka te zakya ja nathI. upayogI thAya che. : ATalI bhUmikA khyAlamAM rAkhIne have darIyAmAM je pANI che te ja bharatI-oTa rUpe ApaNe TIkAmAM kaI rIte levAmAM AvyuM che te thAya che. tethI je dravyasvabhAvane zAzvatarUpe-: joIe. vyatireka lakSaNa darzAvavA mATe prathama kSetrano TaMkotkirNarUpe letA je '"enuM e'' svarUpa khyAlamAM dRSTAMta Ape che. astikAyarUpa padArthane akhaMDita Ave che. te ja svabhAva have pariNAmI dRSTithI jotA kSetra che. jemake jIvane asaMkhya pradezo che. jIvanuM pariNAmano dAtA2 thaIne eka pachI eka badhI kSetra akhaMDa hovA chatAM tenA asaMkhya pradezone koI paryAyorUpe thAya che. A rIte apariNAmI dRSTi ane eka dRSTithI eka pachI eka joI zakAya che. jemake samayavartI pariNAma vacce pariNamatuM dravya e kaDIrUpa che. kharekhara to dravya sAmAnyane jovAnI A be dRSTio che. zUnyathI bacAvIne jyAre satnI svabhAvanI sthApanA karavAmAM Ave che tyAre te ekarUpa TaMkotkirNa dekhAya che te apariNAmI dRSTi che. e dRSTi pariNAmanA kAraNo nathI ApatI. e svabhAva jo ekAMtika hota to paryAya thavAnI zakyatA ja raheta nahIM. e svabhAva anekAMta svarUpa che. arthAt dravya anaMta guNAtmaka che e anaMtaguNo: ekabIjA sAthe tanmaya saMbaMdhamAM ekarUpa rahe che. anekamAM ekabIjA vacce saMbaMdha vizeSo badalAtA : che. eka pachI eka thatAM samayo ekabIjAthI judA jAya che. e badhAnI aneka prakAre goThavaNI zakya bane che jenAthI paryAyo thAya che. o2DAmAM lAdI coDavAmAM AvI hoya to tene eka pachI eka ema gaNI zakAya che. te dareka lAdI anya lAdIothI bhinna che. kSetranA AvA ekamane pradeza kahevAmAM Ave che. : : : che arthAt vyatirekarUpa che. : svabhAva jema anAdithI anaMta kALa sudhI ekarUpa che tema pariNAmo paNa anAdithI anaMta che. pariNAmo eka pachI eka thatAM hovAthI pravAharUpa che. paryAyanA A badalatA pravAhamAM vyatireka lakSaNa lAgu paDe che. pariNamanano atUTa pravAha cAle che tenA nAnAmAM nAnA aMzane samaya kahevAmAM Ave * utpAda-vyaya-dhruvane samajAvavA mATe pharIne kSetrano dRSTAMta levAmAM Ave che. eka saLaMga lAMbI osarI che tenA eka cheDA upara ubhA rahIne eka pachI eka lAdI upara paga mUkIne sAme cheDe pahoMcIe tyAre navI lAdI upara paga mUkIe tyAre tyAra pahelAnI lAdI uparathI paga upADatA jaIe chIe. pahelAnI lAdI choDI tene vyaya ane navI lAdI, pachInI lAdI, upara paga mUkayo tene utpAda jJeyatattva - prajJApana dravya paryAyane A rIte samajavAthI paryAyanA SaTakArako paNa sArI rIte samajI zakAya che. dareka paryAya te karma che to dravya tenuM kartA che. dravya svabhAvathI thatI aneka prakAranI racanAo eja paryAyo che. baudha mAne che evA nirapekSa utpattivinAzanI zakyatA ja nathI tethI nitya TakanAra svabhAvanI othamAM ja te svabhAva 2mate caDe che. te : : 34
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhruva che. gaNavAmAM Avyo che. osarImAM saLaMga lAdI : vyaya-dhruvatva zakti che. te uparAMta bhAva zaktinAkhI hovAthI tenuM akhaMDapaNuM lakSamAM levuM te dhruva - bhAva abhAva zakti ane abhAva bhAva zakti evI gaNavAmAM AvyuM che. paryAyamAM utpAda-vyaya-dhruva : traNa zaktio paNa lIdhI che. koI paNa dravyane samajavA sahelA che. padArthamAMthI eka samaye je racanA ke koIpaNa samaye lakSamAM levAmAM Ave tyAre tenI thaI che tene choDIne pachInA samaye te ja svabhAvathI ; koIne koI eka paryAya avazya hoya che e navI racanA karavAmAM Ave che. je sonuM hArarUpe : bhAvazakti che. je paryAya vartamAnamAM vidyamAna che hatuM te hArane gALIne sonAmAMthI baMgaDI : teno vyaya thAya che e bhAva abhAva zaktinuM kArya banAvavAmAM Ave che. tyAM hArano vyaya ane ' che. bhaviSyanI je paryAya vartamAnamAM avidyamAna baMgaDIno utpAda che. tyAM anvayarUpe je sonuM che te ' che te vidyamAna thAya che evuM abhAva bhAva zakti * dvArA samajAvavAmAM Ave che. A rIte bhAva abhAva A rIte AcAryadeve paryAyamAM utpAda-vyaya- : : ane abhAvabhAva rUpe paryAyono pravAha anAdithI : anaMtakALa sudhI cAle che. dhruva kaI rIte che te samajAvyuM. utpAda-vyaya-dhruva : traNe avinAbhAvarUpe sAthe ja che, tene trilakSaNapaNuM : A rIte A gAthAmAM dravya-paryAyanI eka paNa kahevAmAM Ave che. arthAt e rIte e traNene ' sattA che te darzAvyuM guNabhedano ane paryAyabheda ekarUpe paNa joI zakAya che. A pramANe kahIne : banneno sAthe vicAra karIe tyAre jIvanA dravya "utpAda-vyaya-dhruva yuktam sata" e sUtra anusAra : sAmAnyane ekarUpa gaNIe tyAre temAM asaMkhya sane A pramANe trilakSaNa mAnya rAkhavuM evuM : pradezo evA kSetranA pradeza bhedo che. guNa bhedo che pratipAdana kare che. A siddhAMta samajAvavA mATe : ane paryAyanA bhedo che. te darekamAM kSetramAM aMza laTakatA motInA hArano dRSTAMta Ape che. eka pachI kalpanA, guNonA bheda ane eka pachI eka thatI eka rahelA motIone paryAyanA sthAne gaNe che. evI paryAyonuM vyatirekapaNuM khyAlamAM Ave che. badhA motIone ekasutra rAkhanAra doro che tene ; AvA traNa prakAranA bhedo samaye paNa dravyanuM dhruvagaNe che. kSetranA dRSTAMtanI mAphaka ja A dRSTAMta : akhaMDapaNuM to evuM ne evuM che. gaNAya. te badhI rIte lAgu na paDe. vartamAna upalabdha - gAthA - 100 dRSTAMtamAM sonAnI sAMkaLI laI zakAya. sonAnI kaDIo badhI alaga alaga che tema chatAM badhI kaDIo : utpAdana : utpAda bhaMga vinA nahIM, saMhAra sarga vinA nahIM; sAMkaLIrUpe gUMthAyelI che. motI ane dorAnI jAta : utpAde tema ja bhaMga, dhrovya-padAthe viNa vate nahIM. 100. jAdI che tyAM be alaga dravyo thaI jAya che. sAMkaLInA utpAda bhaMga vinA hoto nathI ane bhaMga utpAda dRSTAMtamAM e doSa Avato nathI. badhI kaDImAM sonu : vinA hoto nathI; utpAda temaja bhaMga dhrovya ja aMtarthApaka che vaLI paryAyo pravAharUpe paNa ; padArtha vinA hotA nathI. ekabIjA sAthe joDAyelI che. A vAta have pachInI : A gAthAmAM utpAda-vyaya-dhruvane hajA gAthAmAM Avaze. * vizeSapaNe carce che. utpAda-vyaya ane dhruvane samayasAramAM jyAM 47 zaktio levAmAM : alagarUpe lakSamAM lIdhA. badhuM abhedapaNe padArtharUpa AvI che tyAM A viSaya levAmAM Avyo che. utpAda- ' che e paNa lakSamAM lIdhuM. have e traNane ekabIjA pravacanasAra - pIyUSa 35
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacce je saMbaMdho che te samajAve che. utpAda ane : che teno nirNaya karI zake che. tethI matijJAna utpAdana vyayane saMbaMdha che. utpAdana ane dhruvane saMbaMdha che . lakSamAM le che tyAra pachI zrutajJAna vyayano nirNaya ane vyayane tathA dhruvane saMbaMdha che. A rIte benA ' karI le che. te ja jJAna vyayanI jema banne avasthAmAM joDakA laIne samajAvavAmAM Ave che. sau prathama : anvayarUpa rahenAra dhruvano paNa nirNaya karI le che. utpAda ane vyaya vaccenA saMbaMdhane darzAvIne pachI ; vaLI te jJAna A badhuM eka svarUpa astitvanI e utpAda-vyaya nitya TakanAra evA svabhAvanI : aMtargata che ema paNa nakkI karI le che. othamAM ja jovA maLe tethI te dareka dhruva evA svabhAva : je rIte utpAda vyayano nirNaya karI le che te vinA jovA na maLe evuM khyAlamAM levuM rahyuM. ; ja prakAre vyaya paNa utpAdano nirNaya karI le che. pariNamanano anAdi anaMtakALa sudhIno - utpAdane vyayanI apekSA che to vyayane utpAdanI pravAha cAle che. te dareka paryAyamAM dravya anvayarUpe * apekSA che. vaLI utpAda ane vyaya banne TakatA vyApe che. paryAyo kramavartI che eTale eka pachI eka ' bhAganI apekSA rAkhe che. thAya che. dravya pote pUrA svabhAva vaDe eka paryAyanI : ghaDAno utpAda che te piMDanA vyaya svarUpa che racanA kare che. te svAMgane choDe to ja te navuM rUpa : tene mATe TIkAmAM A prakAre zabda prayoga karavAmAM laI zake tethI bhAvaabhAva ane abhAvabhAvanuM * Avyo che. kAraNake bhAvanuM bhASAMtaranA abhAva svarUpa paNa ApaNe lakSamAM lIdhuM che. navI payoyanI : svabhAve avabhAsana che.' tene A pramANe samajI pragaTatA pUrva paryAyanA abhAvanI apekSA rAkhanAra : zakAya. ghaDAnuM piMDanA abhAva svabhAve jJAna che. che tethI kahe che ke utpAda bhaMga vinA na hoya ane ; ghaDo bhAva che to tenI apekSAe piMDa e bhAvAMtara saMhAra-sarga (utpatti) vinA na hoya. have AgaLa : che. te piMDano abhAva thAya to ja ghaDAnI utpatti kahe che ke je utpAda che te ja saMhAra che. AvuM kathana : thAya. ahIM bhAvAMtaramAM bhUtakALanI paryAya levAmAM virodhAbhAsI lAge. utpattine vinAza kaI rIte kahI AvI che. e ja rIte piMDano nAza e ja ghaDAnI zakAya? ahIM ApaNe apekSA laIne vicAravuM rahyuM. * utpatti che tene mATe zabdo che. "abhAvanuM svarUpa astitva akhaMDa eka sattA che. te pramANa : bhAvAMtaranA bhAva svabhAve avabhAvasana che" tyAM jJAnano viSaya che temAM dravya-guNa-paryAya-utpAda- : piMDanuM ghaDAnA bhAva svabhAve avabhAsana che. ahIM vyaya-dhruva evI che apekSAthI tene joI zakAya che. : bhAvAMtaramAM bhaviSyanI paryAya levAmAM AvI che. cha alaga vyaktio padArthane alaga apekSAthI jovA : vartamAna paryAyanI utpatti te bhUtakALanI paryAyanA mAge to joI zake che. je padArtha ekane utpAdarUpe ' vyayanI apekSA rAkhe che. jyAre bhaviSyanI paryAya lakSamAM Ave che te ja padArtha e ja samaye anyane eja rIte vartamAna paryAyanA abhAvanI apekSA rAkhe vyayarUpe lakSamAM Ave che. TakatA bhAga upara lakSa : che. vaLI vartamAna paryAya bhaviSyanI paryAyanA rAkhanArane jenI utpatti che teno ja nAza che evuM : utpAdanI paNa apekSA rAkhe che. vartamAna ghaDAnI khyAlamAM Ave che. have bIjI rIte vicArIe. koI : utpAdarUpa paryAya piMDanA vyayane darzAve che ema eka paryAyanI utpatti thAya che. te jenA jJAnamAM : piMDanI vyayarUpa paryAya ghaDAnA utpAdana sUcave che. Ave che te matijJAna che. te jIva tyAMthI tarkaNAtmaka " A banne piMDa ane ghaDArUpa avasthAo mATInI jJAna (zrutajJAna) laMbAve to tenuM jJAna kaI : hAjarI jAhera kare che kAraNake te banne avasthAomAM avasthAnA abhAvapUrvaka vartamAna paryAya pragaTa thaI : mATI anvayarUpa rahelI che. jJeyatatva - prajJApanA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ : : joIe. jene ApaNe apariNAmI dRSTimAM nitya TakanA2 ekarUpe lakSamAM lIdho te ekAMtika eka nathI. te anekAMta svarUpa che. arthAt e potAnA peTALamAM aneka dharmone laIne rahelo hovAthI ekatvasvarUpa che. A eka ane ekatva vacceno taphAvata ApaNA khyAlamAM Avavo jarUrI che. vizeSa cokhavaTa mATe dRSTAMta laIe. kApaDane mApavA mATe mITa2 ekama (Unit) che. jyAre be gAma vaccenA aMtara mATe : kilomITara ekama che. have eka kilomITa2mAM 1000 mITara che te vAta ApaNA lakSamAM che. kilomITa2 kone kahevAya evA praznanA javAbarUpe ApaNe e ja kahIzuM. paraMtu rAjakoTa thI sonagaDha keTaluM ? tenA javAbamAM 143 kilomITa2 kahIzuM. tyA2e te 143000 mITara dUra che evuM koI vicArIzuM nahIM. eka kilomITaranA eka hajAra mITara thAya evuM laIe tyAre tene ApaNe ekatvarUpa joIe chIe. paraMtu jyAre be gAma vaccenA aMtaranI vAta Ave tyAre te ekatvarUpa nahIM paraMtu ekarUpe jaNAya che. apariNAmI dRSTi 'eka'paNuM sUcave che jyAre te ekAMtika eka nathI anekAMta svarUpa hovAthI'ekatva''rUpa che ema jyAre kahIe chIe tyAre ApaNe te ja dravya svabhAvane pariNAmI dRSTirUpe khyAlamAM laIe chIe. apariNAmI dRSTi; jyAre ApaNe satnI ane svabhAvanI sthApanA karIe chIe tyAre tene zUnyathI bacAvIne satpe khyAlamAM laIe chIe. vizva satmaya che. vizvamAM zUnyane kyAMya sthAna nathI. tethI je sat che te anAdi anutpanna ane avinAzI che. zAzvata che. svataHsiddha che. TaMkotkirNa che. te : potAnuM ekarUpapaNuM sadAyane mATe TakAvIne rahela che. A apekSAe e potAno '"enoe'' svabhAva kAyamane mATe TakAve che. e svabhAva paripUrNa che ane zuddha che. jIvanA A svabhAvane ApaNe AzrayabhUta tattvarUpe oLakhIe chIe. : : : : dravya svabhAva dravya svabhAvane ApaNe paryAyanA dAtArUpe lakSamAM lIdho che. tene ApaNe nitya TakanArUpe paNa lakSamAM lIdho che. A be eka ja svabhAvane lakSamAM levAnI be dRSTio che te vAta ApaNA jJAnamAM spaSTa hovI jarUrI che. pariNAmI daSTi : have jayAre padArthanA badalAtA svarUpano vicAra karIe chIe tyAre paryAya kSaNika che. te utpanna dhvaMsI che. te paryAya kayAMthI upaje che teno vicA2 karIe tyAre te ekAMte sarvathA kSaNika hoya na zake. bauddhanI bhale te prakAranI mAnyatA hoya paraMtu vizvamAM zUnyane sthAna ja nathI tethI zUnyamAMthI sarjana ane satno vinAza zakya ja nathI. tethI have satmaya padArtha ja paryAyano dAtAra hovA joIe. samaya padArthane ApaNe je apariNAmI dRSTithI lakSamAM lIdho che te dRSTimAM to utpatti vinAzanI zakyatA ja nathI, janma maraNa nathI to vRddhi ane hAni paNa nathI. te dRSTi to pariNAmanI dAtAra che ja nahIM. tethI pariNAmano dAtA2 koNa che evo prazna thAya. A svabhAva sivAya vizvamAM bIjI kAMI che ja nahIM tethI paryAya temAMthI ja AvavI joIe. e rIte dalIlanI bhIMsa levI pravacanasAra - pIyUSa : A anekAMta svarUpa arthAt ekanA peTALamAM je aneka jovA maLe che te ja paryAyanA kAraNo Ape che. e aneka vaccenA badalatA saMbaMdho thaI zake che. te badalatA saMbaMdho ja paryAyo che. AlphAbeTanA 26 akSo che te akSaromAM koI pheraphAra thato nathI paraMtu temanA saMbaMdha vizaSathI navA navA zabdo bane che. dRSTAMtarUpe RAT, TAR ane ART laI zakAya. ApaNe pahelA 95mI gAthAmAM zikhyA chIe ke svabhAvane choDayA vinA je utpAda-vyaya-dhruvarUpa che. tethI mULabhUta svabhAva to paryAyanA visadeza bhAgamAM paNa evono evo rahe che. A pramANe hovAthI 37
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyArthika nayathI jotA te khyAlamAM Ave che. A : che vizvamAM ja nahIM tethI utpAda sAbita ja na thAya. rIte je dravya svabhAvane ApaNe apariNAmI dRSTithI : TIkAmAM asano utpAda thAya eTale ke AkAzamAM jotA ekarUpa lakSamAM laIe chIe e dRSTi to ' puSpa ugavA mAMDe evuM lakhANa che paraMtu e zakya ja pariNAmanA kAraNo ApatI nathI. e ja dravya ' nathI. have vyayane na mAne to zuM doSa Ave teno svabhAvane "ekarUpa nahIM paraMtu "ekatvarUpe jotA ; vicAra karIe. ahIM AcAryadeva vyayane "utpAdana te pariNAmanA kAraNo purA pADe che. te pariNAmI : kAraNa rUpe oLakhAve che. te samajavA jevuM che. dRSTi che ane e apekSAe te dravya svabhAva : sAcuM svarUpa ApaNA khyAlamAM che ke pariNamatA pariNamatuM dravya che. A vyavasthA TebalanA rUpamAM : dravyanI dareka samaye koI eka paryAya avazya hoya A rIte darzAvI zakAya. * che. te paryAyano abhAva karIne te dravya navI paryAyarUpe - thaI zake. sonuM hArarUpe hoya che temAMthI baMgaDI dravya sAmAnya : banAvavAmAM Ave tyAre sAmAnya rIte ame hAramAMthI : baMgaDI banAvI evuM kahIe chIe. kharekhara to je apariNAmI dRSTi pariNAmI dRSTi : sonuM prathama hArarUpe hatuM te avasthAno vyaya thAya (pariNamatuM dravya) : to ja baMgaDIrUpanI navI avasthA pragaTa thAya. jo A vAta ApaNe 99 mI gAthAmAM paNa pUrva paryAyano vyaya na thAya to uttaraparyAyano utpAda vicArI gayA chIe. baMdhAraNano abhyAsa jarUrI * na thAya tethI pUrva paryAyanA vyayane uttara paryAyanA hovAthI ahIM punarokti doSa na levo. : utpAdana kAraNarUpe gaNavAmAM Ave che. A vAta : lakSamAM rAkhIne have vicArIe to khyAla Ave ke AvuM vastu svarUpa na mAne to zuM doSa Ave : vyayane jo na mAnavAmAM Ave to utpAda thaI ja na e have vistArathI samajAvavAmAM Ave che. traNa : zake e moTo doSa Ave. A rIte vyaya ke dhruvane na prakAranA doSanuM varNana karavAmAM Ave che. e traNe : mAnavAmAM Ave to uparokta be prakAranA doSa Ave. ekAMta mAnyatAne poSaNa karanArA che arthAt : ' arthAt evuM vizvamAM banI ja na zake. utpAda-vyaya ane dhruva e badhAne atabhAvarUpe sarvathA mAnanArA che. jyAM atabhAva che tyAM : kevaLa vyaya mAnanArA. tAdAbhyapaNuM paNa che tema mAne to te to vastunI : kevaLa utpAdanI jema kevaLa vyaya mAnanArA vyavasthA che. : jIvo paNa hoya zake che tyAM paNa e ja prakAre doSa * Ave te samajavAnuM sugama che. ahIM vyayano artha kevaLa utpAda mAnanArA : abhAva na letAM tyAM vyayano artha visarjanano pravAha koI ekAMtavAdI nirapekSa utpAda mAne che. ; ema laIe to tyAM dhruvane lakSamAM levAthI ja te vyaya ane dhruva bannemAMthI koIne mAnatA nathI. : visarjanano pravAha samajI zakAya. utpAdane ahIM AvI mAnyatA bhUla bharelI che te samajI zakAya : "saMhAra kAraNa''rUpe levAmAM Ave che. jema vyayane tema che paraMtu evuM mAnavA jatAM zuM thAya te jANavA : utpAdakAraNarUpe gayuM che eja yukti ahIM lAgu jevuM che. prathama dhruvane na mAne to zuM doSa Ave te * paDe che. pUrva paryAyano vyaya thAya to ja navI paryAya vicArIe. AzrayabhUta dravya vinA utpAda mAnavAmAM : thaI zake te vAta sahajapaNe svIkArI levAmAM Ave Ave to zUnyamAMthI sarjanano prasaMga Ave. zUnya : che. paraMtu koI paryAyanA vyayamAM navI paryAyanI 38 zeyatattva - prajJApanA
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ utpatti anivArya lAgatI nathI. jo kevaLa vyaya : dareka paryAyarUpe thAya che tethI tene paryAyanA utpAdamAnavAmAM Ave to sanA nAzano prasaMga Ave. . vyaya lakSaNa lAgu paDe che. tethI tene kSaNikapaNe lAgu tema thatAM tyAM zUnya mAnavuM paDe te zakya nathI tethI * paDe che. jo A dhruvano, anvayano, svIkAra karavAmAM dhruva vinA vyaya mAnavo nirarthaka che. vaLI jo paryAyano ' na Ave to vyatirekano paNa svIkAra na thAya. tethI nAza thAya ane navI paryAya pragaTa na thAya to te ; vastu sarvathA nitya che evo prasaMga bane. tenI sAme dravya pariNAma vinAnuM rahI jAya te paNa zakya nathI. : dhruva ane apariNAmI dRSTi vacceno bheda jo e vAta bIjI rIte laIe to dhruva vinAno vyaya : khyAlamAM na leto paryAyanA pravAhamAM je ekarUpa mAnatA boddhano prasaMga arthAt sarvathA kSaNika vAdano svabhAva (dhruva-anvaya) lakSamAM Ave che te (paryAyamAM prasaMga Ave. jo utpAdane na mAnavAmAM Ave to . anitya lakSaNarUpe hovA chatAM) tene ja dhruva mAnI dravya paryAya vinAnuM rahI jatAM tyAM vedAMtano prasaMga mAM levAnI bhUla kare che tethI dhruva je kSaNika che tene ja Ave. e banne ekAMta mAnyatAo che. tethI nirapekSa ; nitya mAnavAnI bhUla kare che. tethI dravya sAmAnyane vyaya mAnI zakAya ja nahIM. : jovAnI A banne dRSTione yogya rIte samaje to A banneno sAthe vicAra karatAM khyAla Ave . tene nitya-anitya banne yathArtha rIte khyAlamAM rahe. ke jaina darzana je rIte vastu svarUpa samajAve che te ja lakSamAM rAkhavuM jarUrI che ke kharekhara to paryAya ja satya che. * kSaNika che. dravya sAmAnya to nitya ja che. paraMtu * paryAyamAM anvayarUpa dravya hovAthI (nitya ane kevaLa sthiti mAnanAra anitya dharmo sAthe saMdhirUpa hovAthI) te anityapaNuM A dalIla samajavA mATe dravya sAmAnyane ; laIne raheluM che. te apekSAe tene kSaNika dhruva evuM jovAnI be dRSTiono khyAla jarUrI che. dravya paryAya : nAma paNa kayAreka ApavAmAM Ave che. svarUpa avazya hoya che evI dalIla na karatAM anvaya : 7 gAthA - 101 ane vyatirekanI vAta che. dravya anvayarUpa che ane : utpAda tema ja ghovya ne saMhAra varte paryaye, paryAya vyatirekarUpa che. te banne avinAbhAvarUpa sAthe ; ja che. kharekhara eka sattArUpa ja che arthAta dravya pratyeka ' ne paryayo dravya niyamathI, sarva tethI dravya che. 101. samaye paryAyamAM vyApIne rahe che. apariNAmI : utpAda-sthiti ane bhaMga paryAyomAM varte che; dRSTito vastune kUTastharUpa ja darzAvavA mAge che. e . paryAyo niyamathI dravyamAM hoya che, tethI (te) dRSTimAM to svabhAva eno e ja rahe che. phUTastha : badhuMya dravya che. zabdano prayoga vedAMtamAM thAya che. jyAre jaino tene : cAlu viSayane A gAthAmAM vizeSa carcavAmAM mATe niyata zabda vApare che. pariNamatuM dravya kahIe : : Avyo che. be bhAgamAM tene samajAvavAmAM Ave tyAre te dravya paryAyamAM vyApe che. te dhruva che ane : : che. prathama to paryAya dravyane avalaMbe che. ane anvayarUpa che. tyArabAda utpAda-vyaya-dhruva traNa paryAyane avalaMbe ahIM dalIla karI che ke svabhAvane jovAnI je ' che e rIte rajUAta karavAmAM AvI che. ahIM dravya be dRSTio che te nitya ane anitya evI be ' zabdathI pramANanuM dravya nathI levuM paraMtu dravya sAmAnya apekSAo rAkhe che. apariNAmI dRSTi te nityatAne ; levuM che. tyArabAda te badhuM dravya che ema kahIne mULa darzAve che. jyAre pariNamatuM dravya dhruva-anvayarUpa- : svarUpa astitva sudhI javuM che. Ayata sAmAnya pravacanasAra - pIyUSA 39
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ samudAyAtmaka te dravya che. arthAt dravya sAmAnyamAM : samajI zakIe chIe. tethI te banne apekSAo pahelA anaMta paryAyone pragaTa karavAnuM sAmarthya che. dravya : lakSamAM levI jarUrI che. jethI karIne gAthAno bhAva ane paryAya vaccenA saMbaMdhone ApaNe be apekSAthI ; sArI rIte samajI zakAya. padArtha dravya paryAya pariNAmane kArakanA bhedanI apekSAthI jotAM tyAM pariNamatuM dravya ane paryAya banne sAthe levAmAM Ave che. dravya paNa pariNAmanA pravAhamAM janmamaraNanA lakSaNarUpe kSaNika dhRvarUpe jovA maLe che. utpAda-vyaya paryAyamAM jovA maLe che. (samayasAra 47 zaktimAM 39-40 zakti) apariNAmI pariNAmI dRSTi dRSTi dhruva utpAda zreya - - - - -- -- -- - - - -- - - - - padArtha dravya --paryAya nitya sadRza visadaza pariNAma pariNAma ahIM pariNAmane sadRza ane visadaza e be apekSAe jovAmAM Ave che. temAM utpAda-vyayadhruva lAgu pADavAmAM Ave che. (samayasAra 19mI zakti) dhruva utpAda vyaya -- -- -- -- --------- - - - - - - -- -- - - - - - - A badhuM pharI ekavAra samuccayarUpe vicArIe to nIce mujaba kahI zakAya. padArtha dravya paryAya apariNAmI dRSTi pariNAmI dRSTi sadRza pariNAma visadRza pariNAma jJeyatatva - prajJApana
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pUrvabhUmikA khyAlamAM rAkhIe to ApaNe : jovA maLe che. jo tene nitya svabhAvano Azraya lakSamAM laIe chIe ke sau prathama satne zUnyathI : na hoya to te nirAzraya hoya. zUnyamAMthI sarjana bacAvIne zAzvata lakSamAM levuM jarUrI che. vastu nitya- ' zakya ja nathI kAraNake vizvamAM zUnyane sthAna ja anitya ubhayAtmaka che. paraMtu prathama nitya svabhAvanI ke nathI tethI zUnyamAMthI sarjanano prazna asthAne che. sthApanA karyA bAda ja kSaNika dharma sArI rIte samajI : dravya paryAyane avalaMbe che evuM paNa koI apekSAe zakAya che. nitya TakanAra svabhAvane kAyama rAkhIne : kahI zakAya che. tyAM AzrayanI vAta nathI paraMtu tenI othamAM ja kSaNika paryAya samajavI jarUrI che. ; avinAbhAvapaNAnI vAta che. dravya ane paryAya banne jo nitya svabhAvanI sthApanA na karavAmAM Ave to : paraspara sApekSa che. ekanI siddhimAM ja anyanI siddhi kSaNika dharma lakSamAM ja na Ave athavA anyathA lakSamAM - AvI jAya che. jo eka na hoya to anya paNa na Ave. utpAda-vyaya ane dhruva e paryAyanA ja lakSaNo : hoya. A rIte paryAyane dravyanA Azraye joyA bAda che tema prathama ApaNA jJAnane vyavasthita karavAnI ' have utpAda-vyaya-dhruvane paryAyanA Azraye joIe. jarUra che A vAta virodhAbhAsI lAge che paraMtu zAMtithI vicAratA te satya che ema jarUra jaNAze. utpAda-vyaya-dhruva paryAyanA Azraye ApaNe padArthanA dravya ane payoya evA be bhAga : padArthane niraMtara vahetA pariNAmanA pravAhamAM pADavAne TevAyelA chIe. eka dravyArthika nayano : joIe tyAre tyAM utpAda-vyaya ane dhruva lakSaNo viSaya ane bIjo paryAyArthika nayano viSaya. Avo : khyAlamAM Ave che. padArthane nitya avasthita joIe. bheda eka apekSAe sAco che, vaLI dravyane jovAnI : - zUnyathI bacAvIne sanI sthApanA karIe to tenA be dRSTio che ane e ja rIte paryAyane jovAnI be : ': to utpAda-vyaya hoya ja nahIM. dhruvane anvayarUpa dRSTio che je Tebala naM.3 mAM levAmAM AvI che. ' gaNIne anvaya vyatirekanI sApekSatA levAthI te dravya ane paryAya vacceno saMbaMdha kyAM ane : dhruvane paryAyanA aMgamAM SaTa kArakanA bhedarUpe lakSamAM kaI rIte thAya che tenI cokhavaTa karIe tyAre e levAmAM Ave che. A rIte dhruvane kSaNika lakSaNa jo prathama nitya satnI sthApanA karI haze to te darzAvavAmAM Ave che. tethI nitya ane dhruvanA kSaNika sivAya vizvamAM bIjAM kAMI che ja nahIM. tethI je ; vacce kathaMcit bheda khyAlamAM levo jarUrI thAya che. paryAyanI utpatti thAya che te paryAya A nitya : dravya sAmAnyane be apekSAthI jovAthI e sArI svabhAvanA Azraye ja levI rahI. pariNAmI : rIte samajI zakAya che. apariNAmI dRSTimAM dRSTi A vAtanuM poSaNa kare che. pariNamatuM dravya : zaktirUpa sAmarthya che. jenAmAM zaktirUpa sAmarthya te anvaya che ane paryAyo vyatireka lakSaNa laIne ' hoya tenI ja vyakti thAya. tethI te ja svabhAva, rahelI che te vAta ApaNe 99-100 gAthAmAM : apekSA pheravatA, dareka paryAyamAM anvayarUpe vyApelo zIkhI gayA chIe. te ja siddhAMtane ahIM vizeSa : jovA maLe che. vaLI je dRSTimAM te koI eka avasthA spaSTa karavAmAM Avyo che. utpAda-vyaya paryAyamAM : vizeSarUpe jovA maLe che te ja samaye tyAM apariNAmI na letA sIdhA dravyamAM lAgu na paDAya. e vAta : dRSTine paNa sthAna avazya che. TIkAmAM spaSTapaNe darzAve che. TIkAmAM "dravya paryAyo vaDe AlaMbAya che" paryAya dravyane avalaMbe che. ke tenI spaSTatA karato je dRSTAMta ApavAmAM Avyo kSaNika paryAya nitya svabhAvanA Azraye ja : che te dRSTAMtamAM utpAda-vyaya nathI AvatA. vRkSamAM pravacanasAra - pIyUSa 41
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ skaMdhamULa ane zAkhAonI vAta lIdhI che. tethI tyAM : jene nitya svabhAvarUpe sthApavAmAM Ave che. jenI paryAyane bhedanA arthamAM levAthI samajavuM saheluM paDe . utpatti ja nathI arthAt je anAdino che teno nAza che. thaDa, mULa ane zAkhAo e badhA vRkSanA ja ' thaI ja na zake. vaLI dravyano tathA guNano (satno) aMzo che. vRkSa aMzI che. A rIte A traNane vRkSanA : nAza thAya to zUnya prasaMga Ave. A rIte dravyano (aMzInA) aMza gaNavAmAM Ave che. paraMtu ahIM : nAza mAnavAmAM moTo doSa Ave che. thaDa, mULa ane zAkhAnA sthAne utpAda-vyaya ane : dravyanA utpAdamAM paNa e ja dalIla che. dhruva laI zakAya nahIM kAraNake thaDa-mULa vageremAM : : lokamAM cha prakAranA dravyo che. badhA thaIne anaMtAnaMta paryAyamAM dhvani nathI Avato. vaLI siddhAMtamAM : : dravyo che. je lokamAM potAnuM nizcita sthAna laIne utpAda-vyaya ane dhruvane aMzInA aMzarUpe levA : rahelA che. asatano utpAda arthAt zUnyamAMthI sarjana mAgatA nathI. te utpAda vagereno paryAyanA (aMza) to zakya ja nathI kAraNake vizvamAM zUnyane sthAna ja Azraya lIdhA bAda paryAyane (aMza) dravyanA Azraye * nathI. paraMtu ekamAMthI aneka thaI zake ne! evo levA mAge che. - eka prazna vicAravA mATe laIe. ghauMno eka dANo paryAyo utpAda-vyaya-dhrovya vaDe AlaMbAya che. e pAvAga che : vAvIe chIe tyAre temAMthI aneka dANA Uge che. : navA bALako janme che vagere paraMtu te vAta satya ahIM dRSTAMtamAM bIja aMkura ane vRkSatva nathI. ghauMno dANo nAza pAme che. navA ghau je utpanna levAmAM AvyA che. tyAM paryAyanA lakSaNa barobara : thAya che te to khAtara, pANI, havA, prakAza vagerethI bese che. bIjano vyaya, aMkurano utpAda ane : bane che. tethI ekamAMthI aneka thAya che ema banatuM vRkSatvanuM dhruvapaNuM levAmAM Ave che. vRkSa bIja : nathI. vaLI eka dravyamAMthI anaMta navA dravyo bane avasthAne choDatuM aMkura rUpe upaje che. paryAya eza : evA anaMta dravyo che. temAMthI anaMtAnaMta nAva dravyo che. dravya aMzI che. utpAda-vyaya-dhruva aMzanA lakSaNo bane tenI vyavasthA vizvamAM kevI rIte banI zake ? dharmo che. te aMzInA nathI. arthAt utpAda-vyaya- ' mATe dravyano utpAda paNa zakya nathI. 98nI gAthAmAM dhruva traNeya paryAyane lAgu paDe che. tema na letAM e : AvI gayuM che ke dravyamAMthI dravyAMtara thatuM nathI. je traNeyane sIdhA dravyamAM (aMzImAM) lAgu pADIe to : navuM upaje che te kAdAcUikapaNAne lIdhe paryAya che. zo doSa Ave te vAta AcAryadeva samajAvavA mAge : che. (TIkAmAM vakSane aMzI kahyuM che tenA sthAne paryAya : dravyanuM dhruva - A vAta Ave tyAre dravya to gaNavI jarUrI che). : dhruva ja che mATe hA pADavAnuM mana thaI jAya paraMtu : ahIM ApaNane dravyane jovAnI be apekSAo yAda prathama dravyano vyaya levAmAM Ave che. tyAM be ke AvI jAya to te upayogI thAya. paryAyanA vAta samajAve che. eka dravyano nAza thAya to badhA : kSaNikapaNAnI apekSAe dravya nitya che paraMtu dravyane dravyono nAza thAya. ahIM to dravyanI vAta lIdhI che. : zAzvata apariNAmI ane jo mAnavAmAM to tyAM paraMtu dravyamAM anaMta guNo che. temAM nAma vinAnA : nityapaNuM barobara che paraMtu e ja dravyane jyAre paNa anaMta guNo che. te anaMtamAMthI ekAda guNano pariNAmanA sabhyarUpe dareka utpannadhvaMsI paryAyomAM nAza thAya to zuM vAMdho Ave ? nAma vinAnA (kAma aMtarthApakarUpe joIe chIe tyAre tenuM kSaNika vinAnA) guNanI zI kiMmata? kAnakhajUrAno eka : lakSaNa ApaNA khyAlamAM Ave che. A rIte dhruvamAM paga bhAMge to zuM vAMdho? paraMtu te zakya ja nathI. : anitya lakSaNa ane apariNAmImAM nitya lakSaNa 42 zeyatattva - prajJApanA
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ evA eka dravya sAmAnyane jovAnA be paDakhA : jovAnI be dRSTionI paNa vicAraNA karI laIe. ApaNA khyAlamAM Ave che. te vAta ahIM kare che. dravya sAmAnyanA be paDakhA nitya ane anitya e vAta nathI. Azcaryajanaka lAge paraMtu zAMtithI * paryAyane eka samayapUratI na jotA jayAre tene pravAharUpe joIe chIe tyAre ja tenA A be paDakhA jovA maLe che. sadeza pariNAmanI vAta karIe tyAre samajIne teno svIkA2 ka2vA yogya che. A siddhAMta : eka vAta khyAlamAM rahe ke ahIM anAdithI anaMtakALa samajAya to khyAla Ave ke mAtra apariNAmI : sudhInI sadezatA levAnI rahe che, kSaNika sadezatA mAnIe to kSaNikapaNuM (dhruva) na mAnyuM ane ekaluM : nahIM. dRSTAMtarUpe jIva sadAya jIvarUpe ja pariName te kSaNikapaNuM (dhruva) mAnIe to apariNAmI svabhAva sadazatA ane bahirAtmA-aMtarAtmA ane paramAtmA na mAnyo. evA bheda te visaDhazatA che. : : sonAmAM badhI jAtanA dAgInArUpe thavAnI zakti che. tene trekAlika sAmarthya kahevAmAM Ave che. temAMthI jyAre hA2 bane che tyAre trikALa upAdAna uparAMta ApaNe kSaNika upAdAnanI vAta paNa karavI jarUrI che. mAtra trikALa upAdAnathI ja vicArIe to sonAmAMthI vartamAnamAM hA2 ja kema banyo teno koI buddhigamya khulAso karI na zakIe. mAtra kSaNika upAdAna tatsamayanI yogyatA ja mAnIe to te zakya nathI. jenAmAM traikAlika sAmarthya nathI to tevI kSaNika yogyatA paNa zakya nathI. pudgalamAM sparza guNa che. tenI TADhI-garama avasthAo thAya che. anya dravyomAM sparza guNa nathI tethI zarIra dAjhI jAya che tyAre paNa AkAza ga2ma thatuM nathI ane jIva dAjhato nathI. mATe nitya svabhAva traikAlika sAmarthya, trikALa upAdAna ane kSaNika upAdAna banne mAnavA jarUrI che. e vAta khyAlamAM rahe ke kharekhara be upAdAna kAraNo nathI paraMtu eka paryAya zUnyathI bacAvIne je apariNAmI svabhAvane sthApavAmAM Ave che te ja pote pariNAmI dRSTi vaDe * : upAdAnane jovAnI be dRSTio che. je sonAmAM badhI jAtanA dAgInArUpe thavAnI yogyatA che. temAMthI ja hA2 bane che. tethI dravyanuM ja dhruva mAnavAmAM Ave to ApaNe mAtra nitya mAnyuM tenA sAme mAtra dhruvano svIkAra karIe to mAtra kSaNikapaNuM mAnyuM mATe banne mAnya ka2vA jarUrI che. potAnuM ekarUpa anvayapaNuM (dhruvapaNuM) TakAvIne dareka paryAyamAM vyApe che. anekarUpa, vyatireka paryAyarUpe thAya che. paryAyanA visadeza bhAgamAM paNa svabhAvanuM ekarUpapaNuM evuMne evuM salAmata rahe che. A rIte vastu svarUpane samajayA bAda have te samajaNano upayoga kevI rIte ka2vo te vicArIe. : * - have ApaNe A badhuM arthAt dravya ane paryAyanA bhedono sAthe vicAra karIe ane tenuM prayojana samajavAno prayAsa karIe. Tebala naM.3mAM ApaNe padArthanA dravya-paryAya evA be bhedo ane te darekane jovAnI be dRSTionI vAta lIdhI che. tethI ApaNI pAse nIce mujaba cAra dRSTio eka ja padArthane eka ja samaye jovA mATe che. 1) apariNAmI dRSTi 2) pariNAmI dRSTi 3) sadeza pariNAma 4) visadeza pariNAma dravya ajJAnI jIva paryAyanA visadeza bhAgamAM ja dravyane jovAnI be dRSTionI upayogitA : rAce che. badalatA svarUpamAM rAga ane dveSa kare che. A rIte lakSamAM lIdhI tyAre sAthosAtha paryAyane : mane lADavo bhAve ane zIro na bhAve tyAM ajJAnI pravacanasAra - pIyUSa 43
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ : pahoMcIne temAM huMpaNuM sthApavAnuM che. teno Azraya ... levAno che. dravya sAmAnya be nathI mAtra tene jovAnI dRSTio be che. tethI je pariNamatA dravya sudhI pahoMce che te kSaNika sAmarthyane, kSaNika upAdAnane, gauNa karIne ekarUpa svabhAva sudhI pahoMcI jAya che. sthita che. bAhya viSayone jJAnanA zeya mAtra na mAnatAM te bAhya viSayone pote bhogavI zake che. ane tene bhogavatA tene sukha-duHkha thAya che evI tenI mAnyatA che. mATe to te rAgI-dveSI thAya che. tene jyAre bAhya viSayo mArAthI atyaMta bhinna che evuM jJAna ane zraddhAna thAya che tyAre tenI viparIta mAnyatA chUTI jAya che. te paradravyane mAtra jJAnanA zeyarUpe ja have lakSamAM le che. paradravyanA visadaza pariNAmane jANatA paNa have tene rAga dveSa thatAM nathI tene have lADavAmAM ane zIrAmAM ghI-loTagoLa ja jaNAya che. svAda gauNa thAya che. mAtra zakti mATe dehane TakAvavAnuM ja lakSa che. A rIte te padravyanA visadeza bhAgane choDIne sadaza pariNAmanuM lakSa kare che. kharekhara to pote potAnAmAM thatAM zeyAkAra jJAnane (jJeya jJAyaka saMbaMdhathI potAnI jJAnanI paryAya zeyanA jevuM rUpa darzAve che) gauNa kare che. jyAre zeyanI mukhyatA nathI rahetI tyAre zeyAkAra jJAna paNa gauNa thAya che arthAt te potAnA jJAnanI paryAyanI visadazatAne gauNa kare che. dareka paMcAdhyAyImAM jyAM nayano viSaya lIdho che tene yAda karI laIe. zeyane gauNa karIne prathama zeyAkAra jJAnanI paryAya sudhI AvavuM rahyuM. te jIvanI ja paryAya hovAthI tyAMthI upacarita sadabhUta vyavahA2 naya zarU thAya che. jJAnanI paryAya zeyAkArUpe lakSamAM lIdhI che. tethI jJAnanI paryAyane jJeyanI mAraphata oLakhAvavAmAM Ave che tethI tene upacarita sa. vyavahA2 naya kahevAmAM Ave che. te sAdhana che ane anupacarita sadbhUta vyavahA2 naya sAdhya che. zeyanI sApekSatAvALI zeyAkAra avasthA te visadeza pariNAma che ane ekarUpa jJapti kriyA te sadaza pariNAma che. visadaza pariNAma te sAdhana che ane saddeza pariNAma sAdhya che. have je ahIM sudhI pahoMce : : samaye huM to jANavAnuM ekarUpa kArya ja karuM chuM. . che te jJapti kriyA jJAna guNa vinA na hoya. te abheda che tyAM anyano upacAra nathI tenI anupacAra kahevAmAM Ave che. jJapti kriyA mAraphata jJAna guNa sudhI pahoMcatA have tyAM sadbhUta vyavahAranaya upayogI thAya che. vastuno vacanagocara asAdhAraNa guNa vastune darzAve che. anya dravyothI bhinna darzAve che tethI jJAna guNa mA2phata jIva sudhI pahoMcI javAya che. ahIM guNanI paryAya evA bhedane gauNa karo to paryAyanA visadeza bhAgamAMthI praveza laIne dravya sAmAnya sudhI pahoMcavAno mArga darzAvavAmAM Avyo che. A badhuM zakya che kAraNake A badhuM abhedapaNe jyAre dravyane jovAnI be dRSTiono vicAra karIe : eka padArtha ja che. badhA tAdAtmya saMbaMdhathI gUMthAyelA : che. padArtha baMdhAraNane samajavAnuM A phaLa che. bAhya viSayone bhogavavAnI gauNatA thatAM potAnA zeyAkArapaNAne paNa gauNa kare che. A rIte te visardeza pariNAmamAMthI sadeza pariNAmAM Ave che. ekavAra sadeza pariNAmamAM Ave tyAre te pariNAma mAtrane gauNa karIne pariNamatA svabhAva pAse Ave che. paryAya vyakta che paraMtu te paryAyanI vyaktatA to svabhAvanI zaktine AdhAre che. tethI te svabhAvanI kiMmata samajIne teno mahimA kare che. A rIte sadaza pariNAmamAMthI pariNamatA dravya sudhI pahoMcI zakAya che. ahIM ApaNe vizrAmasthAna mAnIe chIe paraMtuM pra : apariNAmI dRSTi-pariNamatuM dravya ane chIe tyAre khyAla Ave che ke hA maMjhIla dUra che. ApaNe apariNAmI dRSTi sudhI pahoMcavuM che. nava tattvamAM je jIva che te to AsavabaMdha rUpe thAya che. ApaNe to navatattvamAM chUpAyelI Atmajayoti sudhI sadeza pariNAma AvA traNa bheda darzAvavAmAM AvyA paraMtu tyAM badhe eka sarakhuM ja jovA jJeyatattva - prajJApana 44 : :
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLe che to tene eka ja zA mATe na gaNavuM? : che. paryAya pragaTa ka2vA mATe upAdeya hovA chatAM traNa bheda pADavAnI zI jarUra che ? traNa bheda : tenI vidyamAnatAno AdhAra to dravya svabhAva ja che kharA? : u : traNa bheda che kharA, vaLI tene traNarUpe jANavA paNa jarUrI che. jJeya ane jJeyAkA2 jJAna bannenuM varNana ekasa2khuM ja Ave che paraMtu tyAM be dravyo judA che. jene zeyanuM atyaMta judApaNuM khyAlamAM Ave ane je Atmahita ka2vA mAge : che tene mATe zeyAkAra jJAna sudhI AvavuM jarUrI che. bannenA svarUpa ekasa2khA hovAthI e zakya bane che. che. dravyanI kiMmata haMmezA vadhAre ja hoya che. mATe sadaza pariNAma ane pariNamatA dravya vacce koI taphAvata khyAlamAM Ave nahIM. to paNa tyAM moTo taphAvata che. eka paryAya che ane bIjAM te paryAyanuM kAraNa che. bannenuM svarUpa samAna che tethI prayojanane lakSamAM rAkhIne sadeza pariNAma upa2thI kartA aMza evA pariNamatA dravya sudhI pahoMcavAmAM muzkelI nathI. : pariNamatuM dravya ane sadeza pariNAma vaccenA bheda samajavAmAM ghaNI muzkelI paDe che. paraMtu sadeza pariNAma e pote paryAya ja che. paryAyamAMthI anya paryAya nathI AvatI. jyAre pariNamatuM dravya to vartamAna ane bhUta-bhAvinI badhI paryAyano dAtAra pravacanasAra - pIyUSa : apariNAmI dRSTi ane pariNAmI dRSTi e : eka ja dravya sAmAnyane jovAnI be dRSTio che. pariNamatuM dravya (pariNAmI dRSTi) pariNAmanA kAraNo Ape che. te ekatva dRSTi che. ekatva temAM aMtargarbhita anekapaNAno dhvani rahelo che. aneka vaccenA saMbaMdha vizeSothI paryAyanI racanA thAya che. jyAre tene gauNa karIne apariNAmI dRSTi karIe chIe tyAre te ekarUpa che. eka ane ekatva sarakhA lAgatA hovA chatAM ekatvanI dRSTi pariNAmanA ekavA2 je zeyane choDIne jJeyAkAra jJAna sudhI Ave che tene have zeyAkA2ne gauNa ka2vAmAM kAMI vAMdho nathI Avato. jo jJeyanuM prayojana nathI to tene zeyAkAra jJAnanuM paNa prayojana nathI. zeyomAMthI sukha AvatuM nathI ane jJeyo bhogavAtA nathI tethI tenAthI vimukha thanA2 mATe have te zeyane jANavAnI paNa eTalI jarUra lAgatI nathI. vaLI tene jJAyakane prApta ka2vAnI bhAvanA che tethI te potAnA pariNAmane zeyanI sApekSatAthI jovAnuM baMdha kare che. bIjI rIte vicArIe to dareka samaye jIva to jANavAnuM kAma ja kare che. te kriyA to ekarUpa ja che. sadaza ane visardeza banne kharekhara to ekaja paryAyane jovAnI be dRSTio che. bAhya viSayone bhogavavAnI mukhyatA hatI tyAre te jJapti kriyAne gauNa karI jJeya jJAyaka saMbaMdha mAraphata bAhya viSayo (jJeyo)mAM ramavA lAgato hato. have te zeyane gauNa kare che. zeyAkAra jJAnane gauNa kare che ane kSapti : kriyAnI maryAdAmAM Ave che. : : : kA2No Ape che jyAre '"eka'' evI dRSTimAM pariNAmanA kA2No dekhAtA nathI. e ekamAM huMpaNuM sthApavuM che. teno Azraya ka2vo che. mATe pariNamatA dravyamAM apariNAmI dRSTi karavI jarUrI banI jAya che. kharekhara to te abhedapaNe eka ja che. N gAthA - 102 : : utpAda-dhrovya-vinAzasaMzita artha saha samaveta che, eka ja samayamAM dravya nizcaya, tethI e trika dravya che. 102. dravya eka ja samayamAM utpAda, sthiti ane nAza nAmanA artho sAthe kharekhara samaveta (ekameka) che; tethI e trika kharekhara dravya che. AgalI gAthAomAM ApaNe e nakkI karyuM ke utpAda-vyaya ane dhruva paryAyanA Azraye che ane : paryAya dravyanA Azraye che. utpAda-vyaya ane dhruvane 45
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ sIdhA dravyamAM lAgu na paDAya. have A gAthAmAM : have paryAyano vicAra karIe. utpAda-vyayaAcAryadeva utpAda-vyaya ane dhruva je paryAyanA aMga : dhruva traNa paryAyanA bhedo che. paryAyo kramavartI che che. je paryAyane jovAnI traNa dRSTio che temAM samaya : arthAt eka pachI eka thAya che. saMpUrNa dravya paryAyamAM bheda nathI evuM darzAvavA mAge che. paryAya eka - vyApaka thAya che. dravyamAM eka samaye eka paryAya samayanI che tethI A samajavuM saheluM che evuM ; hoya che. e vAta bhAva zaktimAM levAmAM AvI che. ApaNane lAge paraMtu jyAre teno vistArathI vicAra : abhAva zakti ema sUcave che ke anya paryAyo bhUta karIzuM tyAre khyAla Avaze ke mAnIe chIe evuM : ane bhAvinI paryAyo avidyamAna zUnya rUpa che. sahela nathI. : tyAra bAda bhAva abhAva zakti darzAve che ke je paryAya vartamAnamAM vidyamAna che teno bIjA samaye anvayArthamAM "artho" zabdano prayoga karyo : : abhAva thAya che. abhAva bhAva zakti darzAve che ke che. utpAda-vyaya ane dhruvane mATe A zabda vAparyo : bhaviSyanI je paryAya vartamAnamAM abhAvarUpa che te che. gAthA 87mAM dravya-guNa ane paryAya traNane . pachInA samaye bhAvarUpa thaze. A cAra zaktino artha' saMjJA ApI che. artha zabda dvArA jenAthI prApta sAthe vicAra karIe tyAre khyAla Ave ke padArthamAM karAya, pahoMcAya evo bhAva samajAvavAmAM Avyo ke eka samaye eka ja paryAya hayAta che. paryAyo kramapUrvaka che. traNamAMthI koI ekane jANIe to tenA dvArA : eka pachI eka thAya che. vartamAna paryAya bhUtakALamAM anya bene jANI zakAya che. padArthanI akhaMDa sattA : cAlI jAya ane bhaviSyanI paryAya vartamAnarUpa thatI hovAthI e zakya che. ahIM paNa eka ja bhAva levAno ; jAya. je samaye koI eka paryAya hayAta che te samaye che. ahIM utpAda-vyaya ke dhruva e traNamAMthI koI : te eka ja vidyamAna che. A rIte paryAyo kramavartI ekane grahaNa karavAmAM Ave to anya be jaNAya ' che e nakkI thAya che. jAya che. padArthanI akhaMDa sattA to che ja arthAt e : * te paryAyomAM vyatireka lakSaNa paNa che arthAt traNeya tAdAbhyarUpa to che ja paNa AgaLa vadhIne : dareka paryAya anya paryAyothI potAnuM bhinnapaNuM vicAratAM e traNe paryAyanA bhedo hovAthI tyAM : TakAvI rAkhe che. paryAyanA svarUpane samajAvatA samayabheda nathI evuM darzAvavAno Azaya che. : zAstramAM motInA laTakatA hArano dRSTAMta ApavAmAM TIkAkAra AcAryadeva sau prathama tyAM arthAta ' Ave che. tyAM badhA motIo eka pachI eka ' goThavAyelA che ane temane eka sUtra rAkhanAradoro utpAda-vyaya-dhruvamAM samayabheda che evI rajUAta : rAja kare che. utpAda mATe eka samaya TakavA mATe eka ' 5.) che. motIne paryAyanA sthAne gaNavAmAM AvyA che. samaya ane nAza mATe eka samaya. samaya to kALanuM : paryAyanuM A svarUpa lakSamAM rAkhIne utpAdanAnAmAM nAnuM mApa che tethI A rIte traNa samaya : vyaya ane dhruvanuM svarUpa vicArIe. ApaNe vyayano ochAmAM ochA lAge evuM dalIlarUpe kahe che enuM : artha abhAva karIe chIe. be paryAyo ekI sAthe samAdhAna karatAM kahe che ke ema nathI. jo dravya upaje : eka samaye na hoya. eka hayAta che tyAre anya che dravya Take che ane dravya nAza pAme che. evuM laIe avidyamAna che. tethI utpAda ane vyaya vacce to samaya bheda thavAnI zakyatA rahe che. paraMtu dravyano - samayabheda avazya hovo jarUrI che. vyaya te kharekhara to utpAda-vyaya nathI tethI tyAM samayabheda nathI evuM : abhAvarUpa levAthI tene sat kaI rIte kahI zakAya samajAvavA mAge che. : evo prazna paNa thAya kharo. utpAdane ApaNe sat zeyatattva - prajJApanA
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApIe. e utpAda dhruva vinA hoya nahIM tethI : paNa sat lAgu paDe che. A pramANe utpAda-vyaya utpAda ane dhruva to eka ja samaye vidyamAna che . ane dhruva e traNeyane sat gaNavAmAM AvyA che. mATe teno svIkAra Ave che. vyayarUpanI paryAya to ; nitya svabhAvanA lakSaNamAM ApaNe tene vItI cUkI che te to bhUtakALamAM cAlI gaI che 2 . anAdi-anaMta-anutpanna-avinAzIrUpe lakSamAM ane tethI tenI vidyamAnatA ja nathI tethI ja utpAda- : , ' laIe chIe. jyAre paryAyanA lakSaNano vicAra vyaya ane dhruva eka ja samaye zakya nathI manuSya mare : 8 samaja : karIe tyAre te utpannadhvaMzI che. arthAt te navI upaje che pachI deva janme che. A rIte dravyanA janma maraNa : che ane nAza pAme che. utpAdamAM sarjanAtmaka na laIe paraMtu paryAyanA utpAda-vyaya laIe to :. : pravAhano bhAva lakSamAM laIe tyAre tene janma ane paNa tyAM samayabheda avazya Ave che. - enuM : a3 : vRddhi evA zabdothI paNa samajAvI zakAya che. vyayane samAdhAna. je apekSAe paryAyanuM kramavartIpaNuM ane a : e rIte hAni ane abhAvarUpe joI zakAya che. tethI 5 vyatirekapaNuM vicArIe chIe te apekSAe satya , : paryAyanA lakSaNamAM utpatti-vRddhinahAni ane abhAva che. paraMtu e sthULa kathana che. paryAyanA utpAda-vyaya - evA cAra lakSaNo ApaNane jovA maLe che. khyAlamAM aMge pharIthI jAdI rIte vicArIe. svabhAva jema - rahe ke paryAyane pravAharUpe joIe tyAre ja A cAra zAzvata che tema pariNAma zAzvata che. svabhAva potAnuM : lakSaNo ApaNA khyAlamAM Ave che. mAtra eka samaya ekarUpapaNuM rAkhIne zAzvata che. tema pariNAma : ': pUratI ja paryAya lakSamAM laIe to te khyAlamAM na potAnuM kSaNika badalatuM anekarUpa lakSaNa rAkhIne : '; Ave. sAdhakane saMvara-nirjarA tattva sAthe hoya che. paNa anAdi anaMta kALa sudhI eka pravAharUpe hoya ': bannemAM paryAyanI zuddhatAnI vAta che. saMvara e che. paryAyano vicAra karIe tyAre mAtra eka samayanI : paryAya e rIte na vicAratA tene anAdithI che : zuddhatAnI pragaTatA che jyAre nirjarA e zuddhatAnI che. mAtra eka samayanI paryAyano ja vicAra anaMtakALa sudhI cAlatA pravAharUpe jovI jarUrI che. : - : karIe to tyAM nirjarA tattva hovA chatAM te sAbita vizeSa cokhavaTa mATe ApaNe utpAda zabdathI : sarjanAtmaka pravAha evo bhAva lakSamAM laIe chIe. : : na thAya. paryAyano pravAha lakSamAM levAthI ja zuddhatAnI S : vRddhi khyAlamAM Ave. bIjo dRSTAMta AThamanA caMdrano caMdrano suda ekamathI pUnama sudhI paMdara divasano : eka sarjanarUpa pravAha che. mATInA piMDamAMthI ghaDo : che. AThamane divase caMdra artho dekhAya che. te sudanI paNa eja rIte bane che. jema sarjanano pravAha che : - AThama che ke vadanI AThama te mAtra eka ja divasane tema visarjanano paNa eka pravAha che. abhAva e : lakSamAM levAthI nakkI nahI thAya. jo te sada AThama to A pravAhanuM aMtima caraNa che. vada ekamathI : : haze to tyAM sarjanAtmaka pravAha che ane vadamAM amAsa sudhIno visarjanano pravAha che. jema ke visarjanano pravAha che. utpAdane ApaNe sarjanAtmaka pravAharUpe joIe : A bhUmikA khyAlamAM rAkhIne, paryAya haMmezA chIe tema visarjanAtmaka pravAhane vyayarUpe jovAmAM : anAdithI anaMtakALa sudhI cAlatA pravAhanuM ja aMga Ave che. utpAda vyayane A rIte pravAharUpe jovA ' che te vAta khyAlamAM rAkhIne, koI eka samayanI jaIe tyAre tyAM dhRvarUpa pariNamatuM dravya paNa paryAyane lakSamAM rAkhIe tyAre tyAM janma-vRddhinahAni anvayarUpe avazya jovA maLe che. utpAda ane dhruva : ane abhAva A cAra lakSaNo avazya jovA maLaze. jema avinAbhAva rUpa che tema dhruva ane vyaya paNa ; bIjA zabdamAM tyAM utpAda-vyaya ane dhruva traNeya avinAbhAvarUpa che. dhruvane pravAharUpe jovAthI tene : eka paryAyamAM avazya jovA maLaze. have paryAyano pravacanasAra - pIyUSa 47
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALa eka samayano che mATe utpAda-vyaya ane dhruva : ane ghaDAnI utpattine paNa e ja rIte vicArIe traNeya eka samaye avazya hoya che e siddha thayuM. . tyAre piMDarUpa rahelA mATInA paramANuo eka bIjA ahIM eka vAta khyAlamAM levI ke sarjana koI : che . sAthe khasatA-khasatA chevaTa ghaDArUpe thAya che. IMTanA * DhagalAno abhAva ane divAlanuM sarjana vagere. A eka dRSTie che ane visarjana mATe anya dRSTi che. : eka ja dRSTimAM sarjana-visarjana nathI. arthAt : : rIte pravAha jovAnI Teva paDe ane temAM paNa sUkSma mATInA piMDano vyaya ane ghaDAnI utpatti dRSTAMtarUpe : pravAha jovAnI Teva paDe to koI eka aMza sarjananI : kriyArUpe jovA maLe tyAre te ja aMza kyAMyathI laI zakAya che. paryAyanA visadaza pariNAmomAM A : visarjananI prakriyA rUpe paNa che tema lakSamAM Ave rIte utpAda-vyaya khyAlamAM laIe chIe. ApaNe * che. A rIte sarjana-visarjana banne eka samaye lakSagata pahelA paryAyano krama vicAryo hato tyAre eka ' paryAyanA vyaya bAda navI paryAya pragaTa thAya che tyAM : * thAya che. A vAta vizeSa spaSTatAthI samajavA mATe vyaya pUrva paryAyamAM ane utpAda ane dhruva vartamAna : : pharIne paryAyanA lakSaNono vicAra karIe. paryAyamAM che evuM ApaNA khyAlamAM AvatuM hatuM. : paryAyanuM kramavartIpaNuM ApaNe lakSamAM lIdhuM. vyayane abhAvanA arthamAM levAthI tene sat nathI : tema lakSamAM letAM paryAyo eka pachI eka thAya che maLatuM ane tene utpAda sAthe samayabheda che evuM : ane tema vicAratA vyaya ane utpAdamAM samayabheda lakSamAM Ave che. vyayane visarjanAtmaka pravAharUpe : lakSagata thAya che. paryAya kramavartI che teTaluM ja paryApta levAthI tene sat maLe che ane utpAda-vyaya banne : nathI. te paryAyo kramabaddha paNa che. eka ja samaye hoya che tenI hA Ave che. te vAta : : paryAyanuM kramabaddhapaNuM vizeSa vistArathI samajIe. paryAyo eka bIjA sAthe gUMthAyelI che e vAta sthaLa ane sUkSma pravAho * vAMcatA ke sAMbhaLatA ApaNane evuM lakSamAM Ave paryAyanA pravAhane ApaNe sthULarUpe ane ' i che.) : che ke paryAyo kramabaddha hoya to pachI jIvanA sUkSmarUpe banne rIte joI zakIe chIe. sAmAnya rIte : puruSArthane kyAM sthAna maLe che? kharekhara puruSArtha ApaNuM jJAna dhULa hovAthI sthULarUpe ja jovA : : sAthe tene athaDAmaNa nathI paraMtu e carcA vartamAnamAM TevAyelA chIe. utpAda-vyaya evA zabdothI che ane 5 : A gAthA sAthe saMbaMdharUpa nahIM hovAthI nahIM karIe. A : bIjo khyAla e Ave ke badhI paryAyomAM anvayarUpa nathI evA spaSTa jajudA vibhAgo ApaNA jJAnamAM : Ave che. A sthaLa kathana che. jyAre utpAda ane . O : dravya raheluM che tethI badhI paryAyo dravya sAmAnya vyayane sarjanAtmaka pravAha ane visarjanAtmaka pravAha - * mAraphata eka bIjA sAthe saMkaLAyelI che. e dRSTie ema lakSamAM laIe tyAre khyAlamAM Ave che ke sthaLa : e vAta sAcI che. paraMtu ahIM ApaNe paryAyanuM pravAhamAM eka sUkSma pravAha paNa cAlyo jAya che. * baddhapaNa judI rIte vicAramAM levuM che. dRSTAMto : ApaNe hAtha UMco karIe tyAre pahelA : paryAyanA pravAhane sUkSma rIte jovAno ApaNe nIco hato ane have UMco che ema be ja sthiti : prayatna karyo che. divAlamAM eka IMTa mUkavAmAM Ave lakSamAM laIe chIe. sUkSmatAthI joIe tyAre e ' tyAre te kyAMthI AvI teno vicAra ApaNe karIe hAtha dhIme dhIme nIcethI upara jAya che tyAM pravAha : chIe. te IMTa koI eka anya racanArUpe hatI tyAMthI lakSaNa khyAlamAM Ave che. mATInA piMDanA vyayane : chUTI paDIne ahIM AvI che. eka racanA choDIne e jJeyatatva - prajJApanA 48
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ : : thAya che. sadeza pariNAma turata anya racanAmAM lAgI jAya che. paryAyano pravAha : jovAne badale A rIte joI zakAya che. A kayAreya aTakato nathI. darIyAmAM bharatI ane oTa * rIte vicAratA vartamAna eka paryAyamAM bhUta ane cAlyA ja kare che. kyAMya vizrAma nathI. Indriya bhaviSyanI paryAya jovA maLe che. bhUtakALanI jJAnamAM ekasa2khA pariNAma asaMkhya samaya sudhI : paryAyanA visarjanamAM vartamAna paryAyanuM sarjana ane rahe to ja jaNAya che. kevaLajJAna eka eka samayanA vartamAna paryAyanA vyayamAM utta2-bhaviSyanI paryAyanuM pariNAmane jANI zake che. pariNAma eka samaya mATe utpAdarUpa kArya joI zakAya che. A rIte jotA ekarUpa rahe che. samaya kALanuM nAnAmAM nAnu mApa : utpAda vyaya ane dhruva vacce samayabheda nathI e siddha hovAthI padArtha je navA navA rUpa le che te eka samaya pUratA to ekarUpa hovA joIe. Ama hovAthI ApaNe eka samaya mATe pariNAmamAM sthiratA Ave che evuM mAnavAnI bhUla karIe chIe. kharekhara paryAyano pravAha haMmezA gatizIla ja hoya che. TrAnsIsTa2 ghaDiyALanI jema aTakIne pAchI cAle evuM tyAM nathI. eka samayanI paryAyamAM paNa SaTaguNa vRddhi-hAni paramAtmAnA jJAnamAM jaNAya che mATe eka samaya mATe paNa pariNAmanA pravAhamAM aTakavApaNuM nathI. eno artha e thAya che ke visarjanano pravAha ane sarjanano pravAha ekI sAthe cAle che. vartamAna paryAyanA visarjanamAM pachInI paryAyanuM sarjana kArya zarU thaI jAya che. paryAyanA visadeza bhAgamAM to anyano utpAda ane anyano vyaya lakSamAM Ave paraMtu sadeza bhAgano vicAra karIe tyAre tyAM to pariNAmanA pravAhamAMthI pasAra thaIne ekarUpatA ja che tethI tyAM utpAda-vyaya ekI sAthe jovAmAM muzkelI naDatI nathI. paryAyamAM janma-vRddhi hAni ane abhAva lakSaNo che te sadeza paryAyamAM jovA maLe che. paryAyano kALa eka samayano che mATe eka samayamAM utpAdavyaya-dhruva sAthe ja jovA maLe che. A vAta AcAryadeva A gAthAmAM siddha karavA mAge che. : : paryAyanA kramavartIpaNA mATe laTakatA motInA hArano dRSTAMta lIdho hato. have kramabaddha evA paryAyanA lakSaNane samajavA mATe sonAnI sAMkaLIno dRSTAMta sugama raheze. sonAnI sAMkaLImAM badhI kaDI alaga paNa che ane eka bIjA sAthe joDAyelI paNa che. motInA hAramAM anvayarUpa dorAnI jAta jAdI hatI jyAre sAMkaLImAM anvayarUpa sonu che tyAM jAdI jAtano prazna nathI. vaLI badhI kaDIo (paryAyo) A gAthAnA mathALAmAM kahe che ke have dravyanA eka bIjA sAthe gUMthAyelI che. anvaya dvArA be : utpAda-vyaya-dhrovya aneka dravya paryAya dvArA vicAre paryAyo joDAyelI che te vAta kAyama rAkhIne che. A mathALAne lakSamAM rAkhIne gAthAnA bhAva pUrva-utta2 paryAyo sIdhI eka bIjA sAthe joDAyelI : ApaNe samajavo jarUrI che. A pahelAnI che. jma Ane grAphanA svarUpamAM vicArIe. * gAthAomAM AcAryadeve dravyanI paryAyamAM utpAdato eka paryAya A rIte darzAvI zakAya jyAre : vyaya-dhruvanI vAta lIdhI che. tyAM dravyanI paryAyarUpe paryAyone pravAharUpe joIe tyAreA rIte : sonAmAMthI hAra-bAju baMdha vagere tathA mATI piMDa pravacanasAra - pIyUSa 49 gAthA = 103 upaje daravano anya paryaya, anya ko vise vaLI, paNa dravya to nathI naSTa ke utpanna dravya nathI tahIM. 103. dravyano anya paryAya utpanna thAya che ane koI paryAya naSTa thAya che; paraMtu dravya to paNa nathI, utpanna paNa nathI (dhruva che). anya naSTa
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ avasthA choDIne ghaDArUpe thAya che. evA dRSTAMto : asamAna jAtIya dravya paryAya mATe jIva-pudgalanI lakSamAM levAmAM AvyA. have A gAthAmAM zuM levA : vAta kare che. mAge che teno vicAra karIe. sat haMmezA utpAda- * vyaya-dhruva svarUpa ja che. jene ApaNe nitya : - samAna jAtIya aneka dravya paryAya svabhAvarUpe lakSamAM laIe tenA pariNAma utpAda- jinAgamamAM paramANune dravyarUpe mAnya kare vyayarUpe ApaNe lakSamAM lIdhA che. dravya ane paryAya che. paramANu ApaNA Indriya jJAnano viSaya thato - nitya ane anitya A joDakArUpe lakSamAM laIe : nathI. skaMdha che te paramANu bhegA thatAM bane che. tene chIe. have pharI ApaNe 93mI gAthAmAM AcAryadeve : eka dravyarUpe mAnI levAmAM Ave che. vijJAna paNa dravya paryAya kaI rIte darzAvI hatI. tene yAda karIe. : sonuM-cAMdI vagerene mULa dravyarUpe mAne che. ApaNane tyAM samAna jAtIya ane asamAna jAtIya dravya : paNa evuM lAge che ke khANamAM paNa sonAnA kaNo paryAyane samajAvavAmAM AvI hatI. tyAM paNa ApaNe : sonArUpe ja che. vaLI charImAM je lohano bhAga che joyuM ke eka dravyanI paryAyane anya dravyo sAthenA * te ja lohImAM raktakaNamAM jovA maLe che. A rIte saMbaMdhamAM paNa joI zakAya che. vaLI e saMbaMdhamAM je ke pANIne paNa eka dravyarUpe mAnya karIe chIe. jovA maLe che temAMthI eka dravyanI paryAyane kaI rIte : vAstavikatA e che ke jene ApaNe dravyarUpe mAnIe lakSamAM laI zakAya teno paNa ApaNe tyAM vicAra : chIe te kharekhara sthULa skaMdho che. te skaMdha karyo hato. ahIM A gAthAmAM AcAryadeva e vAta : paramANuonA banelA che. skaMdho be paramANuovizeSa spaSTatAthI samajAvavA mAge che. dravyamAM : saMkhyAta-asaMkhyAta ane anaMta paramANuonA bane utpAda-vyaya-dhruvano vicAra ApaNe nIce pramANe che. skaMdhanA cha bheda jinAgama darzAve che. skaMdhane karIe chIe. jinAgamamAM pugalanI paryAyarUpe gaNavAmAM Ave dravya paryAya che. jo eka paramANune pugala dravyarUpe mAnya utpAda-vyaya : karavAmAM Ave to skaMdha e saMyogI padArtha hovAthI anvaya vyatireka : tene aneka dravyarUpa gaNavo yogya che. tethI skaMdha : ane tenI paryAyo badhuM aneka dravya paryAyarUpa arthAt dravya potAnuM ekarUpapaNuM evuM : oLakhAvavAmAM Ave che. evuM TakAvIne paryAyamAM aneka rUpatA darzAve che. : paryAyamAM anekapaNuM (saMkhyAe) paNa che ane : e skaMdha jenA bane che te paramANuonI eka vidhavidhatA paNa che. jyAre dravya sAmAnya svabhAva : ja jAta che. skaMdhanA bhedonI jema paramANunA aneka saMkhyAe eka ane svarUpa paNa eka (ekarUpa). : prakAra nathI. arthAt sonAnA paramANu haMmezA svabhAva ekarUpa che chatAM paryAyomAM vidhavidhatA : sonArUpa ja rahe evuM nathI. jeTalI skaMdhanI jAto dekhAya che tyAM Azcarya jarUra che paraMtu virodhAbhAsa : : eTalI paramANuonI jAto nathI. skaMdhanA aneka nathI. tyAM je vividhatA jovA maLe che te svabhAva : prakAra che jyAre badhA paramANuonI eka ja jAta aMtargata che. A vAta khyAlamAM rAkhIne have eka : che. ApaNe sonA vagere skaMdhone mULabhUta dravyo padArtha anya padArtho sAthe saMbaMdhamAM Ave che te vAta : mAnI lIdhA che. tethI A samajavAmAM ApaNane be alaga dRSTAMto dvArA samajAve che. samAna jAtIya : surakalA jaDa che. dravya paryAya mATe pugalano dRSTAMta le che jyAre : AgaLa vicAra karatAM pahelA ahIM dravya 50 zeyatattva - prajJApanA dhruva
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ skaMdho. zabdano artha pharIthI samajI laIe. zAstramAM : chUTA paDI jAya tethI skaMdha paNa utpAda-vyayarUpa ja phUTanoTamAM tenI cokhavaTa karI che. ApaNe dravya zabda che mATe to tene skaMdha paryAya kahI che. tenI vaLI be arthamAM vAparIe chIe. pramANanA dravyane paNa * paryAyo che evuM ApaNe samajIe chIe. dravya kahIe chIe. jema ke ahIMA gAthAmAM ApaNe ke ahIM paramANuo potAnuM ekarUpapaNuM"aneka dravya paryAya' evo zabda prayoga karyo che. : : anvayarUpa dhruvapaNuM TakAve che. tene dravyanA jyAre kayAMka ApaNe dravya sAmAnya mATe dravya zabda : ekarUpapaNA sAthe sarakhAvavAmAM AvyuM che. jyAre vAparIe chIe. eka ja zabda pramANa jJAnanA viSaya : : eka padArthamAM dhruvapaNAnI vAta laIe tyAre tyAM mATe ane nizcayanayanA viSaya mATe vAparIe chIe : nizcayanayanA viSayabhUta dravya sAmAnyanI vAta che. tethI muzkelI naDe che. jo ke ApaNe je lakhANa : - jyAre skaMdhano vicAra karIe, aneka dravya paryAyamAM lakhIe chIe temAM pramANa jJAnanA viSayane padArtha zabdathI ja varNavIe chIe eTale cokhavaTa sahajapaNe ekarUpa paramANu che teno vicAra karIe, tyAre te rahe che. have A gAthAmAM utpAda-vyaya-dhruva kevI ; : paramANu pramANa jJAnanA viSayabhUta padArtha che. rIte levA te TebalarUpe vicArIe. skaMdhamAM bhAga lenArA badhA paramANuo potAnuM paramANuM rUpanuM ekAkArapaNuM TakAvIne skaMdhanI racanAmAM aneka prakAranI vividhatA darzAve (aneka) utpAda-vyayarUpa che. skaMdhane ApaNe A apekSAe utpAda-vyayarUpa paramANu vyatireka lakSamAM laIe chIe. skaMdhamAM lakSamAM AvatI dhruva bhinna-bhinna : vidhavidhatA te aneka samAna jAtIya paramANunA anvaya : saMbaMdharUpa meLa vizeSane AbhArI che. eka padArtha ekarUpa aMtargata vidhavidhatA potAnA svabhAvane AdhIna ahIM aneka paramANuo ekabIjA sAthe meLa ' che. jyAre skaMdhanI vividhatA be padArthonI vizeSarUpe saMbaMdhamAM AvIne skaMdhanI racanA kare che. : sApekSatAthI thatI jovA maLe che. dRSTAMtarUpe eka paramANuo bhegA maLIne skaMdha bane ane te : paramANu pote raMganI lAla-lIlI avasthArUpe thAya vikharAIne anya skaMdho ane paramANuo bane te : te potAnA aMtaraMga pariNAma anusAra che. jJAnamAM to pudgalano svabhAva che. puda-arthAt pUraNa ane ; : ekendriyanA jJAnathI laIne saMjJI paMcendriya sudhIno gala-arthAt galana tenAthI ja pudgala zabda banyo : tho : ughADa ane kevaLajJAna e badhA jJAna guNanI che. * paryAyanA aMtargata bhedo che. jyAre te ja jJAna kone jANe che. temAM mati-zruta vagere bhedo te anya dravyanI paramANune dravyarUpe mAnyo che jyAre skaMdhane : : sApakSatAthI thatAM vividha bhedo che. A rIte samAna pudgalanI skaMdha paryAya gaNI che. te skaMdhonA paNa ; : jAtIya aneka dravya paryAyanuM svarUpa lakSamAM levuM. pariNAmo jovA maLe che. jema ke ApaNe sonAne ; ': AvI paryAya samaye paNa paramANu eka svataMtra padArtha dravyarUpe mAnIne temAMthI alaga alaga dAgInA bane : : che. e vAta mukhya rahevI joIe. skaMdhanI racanAmAM che. tenI paryAya kahIe chIe. kharekhara sonuM e che ke - parAdhInatA nathI. dravya nathI paraMtu skaMdha che. paramANuo bhegA thAya ' temAMthI sonuM bane te sonAmAMthI vaLI paramANuo : asamAna jAtIya aneka dravya paryAyamAM jIva pravacanasAra - pIyUSA
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane zarIranI vAta levAmAM AvI che. jene manuSyarUpe : TakavApaNuM ane svabhAva aMtargata navI navI oLakhavAmAM Ave che tyAM manuSyadeha ane te dehamAM : racanAomAM utpAda-vyayane lakSamAM laIe chIe. rahevAnIyogyatAvALo jIva ema be che. dehanI paNa manuSya paryAya ane jIvanI paNa manuSya paryAya e be vacce kharekha2 to meLa vizeSa ja che paraMtu te eka jevA lAge che. samAjamAM tene eka gaNavAmAM Ave che. ajJAnI jIvo zarIra sAthe A rIte ja ekatva buddhi karI rahyA che. evA meLa vizeSa samaye paNa jIva ane za2I2 banne judA che. svataMtrapaNe potAnA pariNAmone kare che. je siddhAMta samAna jAtIya aneka dravya paryAyamAM lakSamAM lIdho che te ahIM paNa lAgu paDe che. ahIM vizeSatA e lakSamAM levI che ke AvA asamAna jAtIya aneka dravya paryAyarUpa manuSya paryAya dvArA te samaye paNa jIva jAdo che e vAta lakSamAM laIne jIvanI oLakhANa ka2vI jarUrI che. anya dravyo sAthenA saMbaMdha ahIM manuSya paryAyarUpe ApaNA jJAnamAM pakaDAya che. te mA2phata jIvanI potAnI dravya paryAyanI oLakhANa ane e rIte jIva dravya svabhAva sudhI pahoMcavAnuM prayojana che. gAthA- 104 aviziSTasattva svayaM darava guNathI guNAMtara pariName, tethI vaLI dravya ja kahyA che sarvaguNaparyAyane. 104. sattA apekSAe avizaSTapaNe, dravya pote ja guNamAMthI guNAMtare pariName che (arthAt dravya pote ja eka guNa paryAyamAMthI anya guNa paryAye pariName che ane tenI sattA guNa paryAyanI sattA sAthe aviziSTa-abhinna-eka ja rahe che). tethI vaLI guNa paryAyo dravya ja kahevAmAM AvyA che. utpAda-vyaya-dhruvane kendramAM rAkhIne vicAraNA cAle che. tene nitya-anitya e rIte paNa vicAravAmAM Ave che. dravya paryAyarUpa vastu TakIne badale che. A rIte ApaNe svabhAvanuM nitya para : : : : mahAsattA ane avAMtara sattAono vicAra karIe tyAre dravyamAM dravyanI paryAyo thAya che. tema guNane guNano svabhAva che tethI guNamAM guNanI paryAyo thAya che. e ja rIte niraMza aMzane teno svabhAva che ane tyAM avibhAga pariccheda rUpanA pariNAmo thAya che. A rIte dareka svabhAvanI sAthe tene anurUpa pariNamana thAya che. mahAsattA ane avAMtara sattAno mULabhUta Azaya samajIe to khyAla Ave che ke jema svabhAva mahAsattA ane avAMtara sattArUpe lakSamAM Ave tema te svabhAvothI thatI paryAyo paNa eja rIte eka aneka-ekatvarUpe rahelI che. A pramANe samuccayarUpe vicA2 ka2vAthI ApaNane khyAla Ave ke jyAre koI eka svabhAvanA pariNAmano khyAla karIe tyAre te svabhAvane anurUpa tenuM cokkasa prakAranuM kArya tyAM avazya hoya che. te svabhAvane mahAsattArUpe lakSamAM laIe tyAre temAM rahelI avAMtara sattAonA ekatvarUpa A mahAsattA che. mATe avAMta2 sattAonA pariNAmonA ekatvarUpa bhAvane paNa mahAsattAnA pariNAmarUpe joI zakIe. arthAt avAMtara sattAo vaccenA saMkalananuM kArya mahAsattA pAse jovA maLe che. e svabhAvane mahAsattArUpe jovAne badale tene avAMta2 sattArUpe jovAthI te koI eka mahAsattAnA bhedarUpe khyAlamAM Ave che. A pramANe hovAthI tene tenA jevI anya avAMtara sattAo sAthenA saMbaMdho paNa lakSamAM Ave che. A rIte eka svabhAvane tenA pariNAmathI vicArIe tyAre tyAM traNa apekSAo lAgu paDe che. (1) te svabhAvanuM potAnuM svataMtra kArya. (2) te svabhAvanI avAMtara sattAo vaccenA saMkalananuM kArya. (3) tenA jevA anya svabhAvo sAthenA saMbaMdhanuM kArya. jJeyatattva - prajJApana
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta levAthI A vAta sArI rIte samajI : samaye thAya che. jIvanI oLakhANa paNa, jANe te zakAya evI che. ApaNA dezamAM paMcAyata rAjya : jIva, sukha duHkhano anubhava kare te jIva, rAga-dveSa che. temAM jillA paMcAyata-tAlukA paMcAyata ane grAma ' kare te jIva e rIte thAya che. tethI A gAthAmAM paMcAyata. A traNano sAthe vicAra karIe. prathama ' teno upayoga karavAmAM Avyo che. to e vAta siddhAMtarUpe lakSamAM laIe ke dareka : jyAre dravya ane guNanuM judApaNuM lakSamAM paMcAyatane tenA cokkasa svataMtra kAryo hoya che. : : rAkhIe chIe tyAre jIva tenI paryAyane kare ane tyArabAda tAlukA paMcAyatanA kAryano vicAra karIe : : jIvana jJAna guNa tenI paryAyane kare arthAt bheda to khyAla Ave ke tAlukA paMcAyatane tenuM cokkasa : : dRSTimAM jJapti kriyA e jJAna guNanuM kArya che. kArya avazya hoya che. dareka grAma paMcAyato to tenA svataMtra kAryo avazya kare che paraMtu te badhI grAma : jyAre dravya ane guNane abhedapaNe lakSamAM paMcAyatonA kAryanuM saMkalana to tAlukA kakSAe thAya * laIe tyAre dravyane guNanA kAryanA kartArUpe levAmAM che. vaLI e tAlukA paMcAyata koI eka jillA : Ave che. jemake jIva jANavAnuM kAma kare che. jIvane paMcAyatanI che. jillAmAM AvA aneka tAlukAo : jyAre kartA kahIe tyAre jJAnane karaNa arthAt sAdhana che tethI tAlukA vaccenA saMbaMdho paNa ApaNane tyAM : kahevAmAM Ave che. A rIte bheda dRSTimAM jJAna guNa jovA maLe che. A rIte tAlukA paMcAyata pAse : jANavAnuM kAma kare che ane abheda vivikSAmAM jIva potAnA svataMtra kArya uparAMta grAma paMcAyatonA : jANavAnuM kAma kare che. AvA be prakAranA kathanomAM saMkalananuM kArya ane anya tAlukAo sAthenA : virodhAbhAsa nathI. saMbaMdhanA kAryo jovA maLe che. padArtha ApaNe dravyanA utpAda-vyaya-dhruvano abhyAsa karyo. pachI 103 gAthAmAM dravyanA anya dravyonA dravya - paryAya dravya guNaparyAya saMbaMdhane lakSamAM lIdhA ane have A gAthAmAM guNanI : guNa - paryAya paryAyo dvArA dravyane lakSamAM levAnuM che. A prakAranI mULabhUta vyavasthA khyAlamAM gA. 93mAM ApaNe padArthanuM svarUpa lakSamAM rAkhIne A rIte paNa vicArI zakAya. jJapti kriyAne lIdhuM tyAM dravya ane guNo badhAne tenI paryAyo hoya ? jJAna gaNamAM garbhita karIne pachI guNone dravyanA che e jANyuM. gA. 95-96mAM padArthanuM akhaMDapaNuM : Azraye darzAvI zakAya ane jANana kriyAne sIdhI lakSamAM lIdhuM. te akhaMDapaNAne lakSamAM rAkhIne A : jIvamAM paNa darzAvI zakAya che. banne apekSAomAM gAthAno bhAva ApaNe samajavAno che. ApaNA : padArthanuM akhaMDapaNuM mukhya che. vartamAna jJAnanI e maryAdA che ke ApaNe dravyanA : pariNAmane sIdhA jANI zakatA nathIgaNanI paryAya : TIkAmAM AcAryadeve kerIno dRSTAMta Apyo lakSamAM Ave che. asaMjJI prANIne kerIno svAda Ave : che. kerI lIlImAMthI pILI thAya che. kerI dravya che. paNa e karI che te nakkI na karI zake. saMjJI prANI : lIlI ane pILI e guNa paryAya che. A badhuM guNanI paryAya mAraphata dravyane jANI zake che. abhedapaNe eka ja che. e rIte badhA dravyomAM jovA ApaNane sAkaranI oLakhANa che. tyArabAda paNa maLe che. ahIM dravyane dhruva ane guNanI paryAyane joIne athavA cAkhIne ja sAkarano nirNaya dareka : utpAda-vyayarUpa gaNavAmAM Ave che. pravacanasAra - pIyUSa 53 padArtha
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ vya aneka dravya paryAya dravyanI paryAya guNanI paryAya anya dravya sAthenA saMbaMdhamAM thatI paryAyo skaMdha e samAna jAtIya aneka dravya paryAyo che. manuSya-deva vagere asamAna jAtIya aneka dravya paryAyo che. A badhI paryAyo utpAda-vyayarUpa che. dareka svabhAva potAnA svabhAvarUpe avazya pariName che. A paryAya paNa utpAda-vyayarUpa che. dravya eka guNanI paryAyarUpe pariName che. dravya pAse aneka guNonI paryAyonuM saMkalana paNa jovA maLe che. A badhI paryAyo paNa utpAda vyayarUpa che. - gAthA - 105 padArthanuM vidyamAnapaNuM astitvane AbhArI che. jo te dravya astitvathI bhinna hoya to padArtha jo dravya hoya na sat, Thare ja asatu, bane kayama dravya e? vidyamAna ja na hoya. te hoya ja nahIM to tyAM vA bhinna TharatuM satvathI ! tethI svayaM te sattva che.105. : nityapaNAno ke tenI (nityapaNAnI) othamAM jo dravya (varUpathI ja) sata na hoya to nakkI : anitya evA utpAda-vyayano koI prazna ja te asata hoya; je asata hoya te dravya kema ? raheto nathI. A rIte dravya-guNa-paryAya ke hoya zake? athavA (jo asata na hoya) to te : utpAda-vyaya-dhruva ekapaNa vAta rahe nahIM. A sattAthI anya (juduM) hoya! (te paNa kema bane?) : rIte astitvathI atyaMta bhinna evA dravyanI mATe dravya pote ja sattA che. hayAtI ja na rahe. dravya svabhAva ane astitva kharekhara eka : (2) athavA dravya ane sattA (astitva) be alaga padArtharUpa ja che. te banne judA kayAreya na hoya zake padArtharUpe ja hoya. jo e bene alaga svataMtra e siddhAMta pharIne daDha karAve che. benuM jAdApaNuM : padArtharUpe mAnavAmAM Ave to. astitva vinA mAnanArA jIvo paNa haze tethI ja ATalI alaga : paNa dravyanI vidyamAnatAno svIkAra karavAno alaga rIte dravya ane enA astitvanuM ekapaNuM prasaMga Ave. jo evuM mAnIe to astitva pAku karAvavAmAM Ave che. A gAthAmAM je jIvo : guNa ja na rahe evuM kahevA mAge che. astitvanuM tenuM ekapaNuM nathI mAnatA temane dalIlathI samajAve : kArya arthAt prayojana ja hayAtI che. astitva che. jo dravya ane astitvane bhinna padArtharUpa mAno guNa pote ja hayAta che ane tenA kAraNe dravyane to zuM doSa Ave te kahe che. be doSa eka pachI eka paNa hayAtI bakSe che. have jo dravya pote kahe che. astitva guNathI nirapekSapaNe potAthI Takato hoya, vidyamAna hoya to vizvamAM astitva (1) jo dravya svarUpathI ja sat na hoya to dravya asat : guNanI koI kiMmata ja na rahe. tenI koI Thare arthAt dravyanuM vidyamAnapaNuM ja na hoya ! upayogitA ja na rahe tethI astitva guNano zeyatattva - prajJApana pa4
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja nAza thAya. A rIte be doSa A rIte : tenA bhAganuM kAma karatA dekhAya. mazInamAM pIsTana darzAvyA. eka doSamAM dravya ja na rahe ane bIjA ane rIMgamAM pIsTana AghuM pAchuM thaI rahyuM che. te to doSamAM astitva guNa ja na rahe. - ThIka che paraMtu paiDAne moTaramAM phITa karavAmAM ' lagADavAmAM AvelA cAra naTa bolTa paNa potAnA A vAta vistArathI samajIe. dareka padArtha : ke kAma kare che. te naTa bolTa jo paiDAne pakaDI na rAkhe anekAMta svarUpa che. dareka padArthamAM anaMta guNo : ; to zuM thAya? arthAt moTaranA badhA pArTasa potAnA dharmo che. je ApaNe anaMta dharmatva zakti dvArA samajI : zakti dvArA samajI : kArya kare che. nATaka jovAnI majhA AvI kayAre? zakIe chIe. anaMta dharmanI sAthe viruddha dhamatva : temAM bhAga lenArA badhA pAtro potAne bhAge AvatuM zakti paNa levAmAM AvI che. arthAt e vastumAM : ' ' kArya barobara kare che tyAre. AvA aneka dRSTAMto rahelA anaMta dharmonI sAthe "paraspara virodhI : laI zakAya. vicArI jAo ke nAnI ghaDIyALamAM dekhAtA paraMtu avirodhapaNe vastumAM rahIne vastune : to thoDA pArTasa hoya tenI sarakhAmaNImAM jambo nIpajAvanArA" nitya-anitya ane eka-aneka : mana : jeTamAM keTalA vadhu pArTasa hoya have jambo jeTamAM evA dharmo paNa vastumAM rahelA che. : keTalA nakAmA pArTasa goThavyA haze? javAba zuM eno artha e thayo ke vastamAM rahelA anaMta : Avaze ke koI paNa vastu hoya temAM jenuM koI paNa guNo ane dharmo e vastunI aMtaraMga vyavasthAno ja * kAma na hoya evA eka paNa pArTa na hoya. ApaNane eka bhAga che. e badhA vastunA aMtaraMga baMdhAraNarUpe : javAba maLI gayo. dravyamAM anaMta guNo che. temAM ja jovA maLe che. padArtha enA anaMta gaNothI bhinna : vacana gocara guNo to maryAdita che. nAma vinAnA kayAreya na hoya zake. dravyane dravyano svabhAva che : aneka guNo che. temAM nakAmA - kAma vinAnA guNo ane tyAM dravyanuM kArya che tema anaMta guNone tenA keTalA hoya! eka paNa guNa kAma vinAnA na hoya svabhAvo che ane guNane guNanI paryAyo hoya che. ane dareka guNa vastunA aMtaraMga baMdhAraNanA e vAta kAyama rAkhIne anaMta guNonuM kArya - bhAgarUpe rahIne vastunA kAryamAM bhAga bhajave che. ekatvarUpe dravya pAse paNa jovA maLe che. jene ApaNe : jo badhA guNo kAryakArI che to astitva vinA to jIvanI mokSamArga paryAya kahIe te ja mokSamArganI : cAle ja nahIM. koI vastu vidyamAna hoya to ja tenA paryAyanuM varNana karavAnuM Ave tyAre samyagdarzana- : vizeSa varNana thaI zake. samyajJAna - samyakucAritrANi mokSamArga: evI : gA. 104mAM dravya che te guNanuM kArya kare che rIte tenuM varNana thAya. mokSamArga e jIva dravyanI - : ema lIdhuM hatuM. kerI lIlImAMthI pILI thAya che. jIva abheda paryAya ane samyagdarzana-jJAna-caritra e : jANavAnuM kAma kare che. jIva potAnuM dravyarUpe kArya guNanI bhedarUpa paryAyo che. badhA guNonuM kArya kare che ane guNanuM kArya paNa jIva kare che ema lIdhuM ApaNane dravya pAse ekatvarUpe jovA maLe che. ' hatuM. jyAre A gAthAmAM astitva guNa pote potAnuM saMyogI padArthonA dRSTAMto levAthI A vAta sArI : kArya kare che ane te dravyanI vidyamAnatAnuM kArya paNa rIte samajI zakAya che. moTaramAM AnaMdathI musApharI : kare che arthAt guNa pote guNanA kArya uparAMta dravyanI karatA hoIe tyAre mAtra moTara cAle che ema nathI. : kriyA paNa kare che evI rajUAta karI che. padArthamAM moTaranA badhA bhAgo vyavasthitarUpe kArya karI rahyA : dravya ane guNanI eka sattA hovAthI e pramANe che. moTaranA paiDA ane sTIyarIMga cAlatuM dekhAya. te kahI zakAya che. paramArtha vicArIe to dravya dravyanuM pravacanasAra - pIyUSA 55
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ kArya kare che ane dareka guNa potAnA svabhAvarUpe : paryAyarUpa che. dhruvano vicAra karIe tyAre jyAM eka pariName che. gAthA - 106 jina vIrano upadeza ema --pRthak bhinna pradezatA, anyatva jAN atatvaNuM; nahi te-paNe te eka kyAM ? 106. vibhakta pradezatva te pRtha che ema vIrano upadeza che. atadbhAva (atatvaNuM arthAt tepaNe nahIM hovuM) te anyatva che. je te-paNe na hoya te eka kema hoya? (kathaMcit sattA dravyapaNe nathI ane dravya sattApaNe nathI mATe teo eka nathI). dravya paryAyanI vAta che tyAM anvayarUpa dhruva-dravya sAmAnya tattva che. jyAre aneka dravya paryAyano vicAra karIe chIe tyAre tyAM anvayarUpa-varUpa dravya sAmAnya tattva nathI paraMtu dravya-paryAyarUpa Akho padArtha arthAt pramANa jJAnanA viSayabhUta AkhuM svarUpa astitva te dhruva che. ahIM aneka dravya paryAyano vicAra karIe chIe tethI tyAM mAtra eka ja dravya nahIM paraMtu jeTalA dravyo sAthe maLIne e racanA thAya che te badhA dravyo dhruvarUpa che. arthAt skaMdhamAM be paramANuthI laIne anaMta 52mANuo hoya che tethI tyAM anvayarUpa-dhruvarUpa badhA dravyo 52mANuo hoya che jayAre manuSya paryAya vagereno vicAra karIe tyAre jIva ane deha be dhruvarUpa rahe che. A rIte utpAda-vyaya ane dhruvanuM svarUpa AcAryadeva eka dravya paryAyarUpe ane aneka dravya paryAyarUpe ApaNane samajAvavA mAge che. : : zeyatattva prajJApana adhikA2mAM padArthanA svarUpa astitvanuM akhaMDapaNuM darzAvyuM. temAM dravyaguNa-paryAya ane utpAda-vyaya-dhruva evA cha bhedo paNa darzAvyA. te darekane alagarUpe paNa jaNAvyA ane ekabIjA vaccenA saMbaMdho paNa aneka prakAre dekhADayA. A rIte abheda ane bheda e badhAnI aneka prakAre DrIla levaDAvI vastunA anekAMta : svarUpane A rIte samajAvyuM. dravyanI paryAya ane guNanI paryAya eka dravya padArtha dravya para guNa dhruva paryAya utpAda dravya thaya apariNAmI dRSTi pariNAmI dRSTi A rIte vicAratA mAtra dravya pAse ja nahIM paraMtu kAMIpaNa svabhAvathI vicA2 ka2I zakAya che. te svabhAvanI svabhAvagata paryAyano vicAra karyA bAda tenA uparanA ane nIcenA banne prakAranA saMbaMdho dvArA paNa vicAra karI zakAya. manuSya deha tat - an sat - asat judApaNuM - tene atabhAva athavA anyatva kahe che. jyAM atadbhAva che. tyAM tAdAtmyapaNuM che. padArtha saddeza pariNAma paryAya visadeza pariNAma jJeyatattva - prajJApana
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAraphata jIvanI oLakhANa thAya e rIte jJAna guNa . ane guNa vacce A rIte kathaMcit atabhAva mAraphata paNa jIvanI oLakhANa thAya. Indriya . ane kathaMcit tAdAbhya che. kAraNake temanuM paramArthe jJAnamAM rUpI deha jaNAya che. tenI mAraphata arUpI * eka akhaMDa astitva che ane eka akhaMDa kSetra che. jIvano nirNaya thAya che. jJAna vedanabhUta lakSaNa che ke tenI sAme jyAM be padArthonuM jAdApaNuM che tyAM asti tethI tenI mAraphata paNa jIvano svIkAra AvI zake : nAsti che jene mATe jinAgamamAM pRthakatva zabda : vaparAya che. atabhAvane anyatva paNa kahe che. have anekAMtanuM svarUpa anyarUpe samajAve. * jyAre asti-nAstine pRthatva kahe che. anyatva che. jene asti-nAsti anekAMta kahevAmAM Ave che. : ane pRthatva samAnaarthI lAgavA chatAM e banne dareka padArtha "svathI ekatva ane parathI vibhakta" . * vacce A taphAvata che ke eka padArthamAM aMtargarbhita e rIte ja sadAya rahelo che. A rIte be padArthanI : * je bheda che tene mATe anyatva zabda vaparAya che ane svarUpa astitvarUpa sattAo alaga ja che. jyAM ; : be padArthanA judApaNA mATe pRthakatva zabda vaparAya sat jAdu che tyAM temanuM kSetrapaNa jAduM che evuM : A gAthAmAM kahevA mAge che. eka padArthamAM je : jyAM anyatva che tyAM tAdAmyasiddha saMbaMdha kAMI che te badhuM eka ja kSetramAM che. arthAt je : che. jyAre pRthakatva che tyAM evo tAdAbhya saMbaMdha dravyanuM kSetra te ja guNonuM ane paryAyanuM kSetra che. . nathI. "nAsti sarva api saMbaMdhaH paradravya Atma dravya karatAM guNanuM kSetra moTuM hoya to jeTalA : dravyabhya '' arthAt AtmAne paradravya sAthe koIpaNa bhAgamAM dravya nathI tyAM guNa AdhAra vinA TakI na : prakArano saMbaMdha nathI. A rIte asti ane nAsti zake. jo guNanuM kSetra ochuM hoya to jeTalA : dvArA pRthakatva samajAvavAmAM Ave che. jyAre A bhAgamAM guNa nathI teTalA dravyanA bhAgamAM guNanuM : rIte judApaNAno vicAra karIe tyAre te paNa kArya jovA na maLe. jIva ane jJAnathI vicArIe to : ekAMte nathI evuM ApaNe lakSamAM levuM joIe. jo jJAnanuM kSetra moTuM hoya to teTalA bhAgano jJAna - vizvamAM padArtho vacce aneka prakAranA saMbaMdho jovA guNa jIvanA AdhAra vinA TakI na zake ane jo * maLe che. tethI jo asti nAstinuM ekAMta karIe to jJAnanuM kSetra nAnuM hoya to jIvanA jeTalA bhAgamAM : virodhAbhAsa Ave. be padArtho vacce tAdAsyasiddha jJAna guNa nathI teTalA bhAgamAM jIva jANavAnuM : saMbaMdha nathI kAraNake tAdAbhya-tanmayapaNuM eka ja kAma karI zake nahIM. jema dravya ane guNanuM eka ja : padArthamAM jovA maLe che. tethI be padArtha vaccenA kSetra che temaja dravya ane paryAyanuM kSetra che. jeTaluM : saMbaMdhane nimitta naimittika saMbaMdha kahevAmAM Ave pANInuM kSetra che teTaluM ja bharatI-oTanuM kSetra che. ' che. khyAlamAM rahe ke be padArtho ke be padArthanA guNo jyAM sonuM che tyAM ja teno ghATa che. A rIte : ekabIjA sAthe saMbaMdhamAM nathI AvatA kAraNake dravya eka dravyamAM je kAMI che te badhAnuM kSetra eka ja che. : ane guNanI trikALa sattAo che ane je trikALa jyAre be padArthonA astitva ja jAdA che. tyAM : zAzvata hoya tene ahetuka gaNavAmAM Ave che. tethI temanA kSetro paNa alaga ja che. eka padArthamAM jyAM : be padArthanI samayavartI paryAyo sAthe ja saMbaMdha zakya jemanI vacce atabhAva che tyAM tAdAbhya paNa che . che. nimitta naimittika saMbaMdhanA aneka prakAranA arthAt dravya te guNa nathI tema kahetAM tyAM je 5 varNana karavAmAM Ave che. jema ke biMba-pratibiMba atabhAva kahevAmAM Ave che te kathaMcit che. dravya : saMbaMdha prakAzya -prakAzaka saMbaMdha. pravacanasAra - pIyUSa 57
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka padArtha be padArtho : lAge ke koI evI mAnyatA rAkhatuM hoya che ke padArtha tat-atat asti-nAsti . akhaMDa ja che temAM aMza kalpanA karI ja na zakAya. atabhAva-anyatva pRthakatva * athavA bheda to je vastune na samajatA hoya tene jyAM atarbhAva tyAM jyAM asti-nAsti tyAM : I : samajAvavA mATe ja che. AvA jIvo ekAMtamAM na : kheMcAya jAya mATe ahIM tenI spaSTatA karavAmAM Ave tAdAtmasiddha saMbaMdha nimitta naimittika saMbaMdha : * ; che. padArthanuM akhaMDapaNuM paNa che ane temAM dravyajIva ane zarIra be vacce pRthakatva che chatAM te : guNa-paryAya vagere bhedo paNa che, ahIM TIkAkAra eka jevA lAge che. ahIM ApaNe jIvane ane : dravya ane sattA be vacceno atabhAva siddha kare che. zarIrane temanA svalakSaNothI bhinna khyAlamAM nathI . te pachI upalakSaNathI badhA guNo ane anya bhedone letA te ajJAna che. jema bannenA svabhAvathI ajJAnI : paNa lAgu paDe che. ajANa che. je svabhAvane jAdA rAkhavAmAM bhUla kare : koI jIvo evA hoya che je anaMtaguNonI che te temanI vaccenA saMbaMdhane samajavAmAM paNa bhUla : : sattA mATe ane dravya zabda vApare paraMtu tene kare che. nimitta naimittika saMbaMdho tene tAdAbhyarUpa : samUhavAcaka nAmarUpe ja lakSamAM le anaMtaguNo lAge che. tethI nimittane kartA mAnavAnI bhUla kare ' ekabIjA sAthe saMbaMdhamAM Ave te ja dravya che. te che. kartA karmapaNuM eka ja padArthamAM dravya ane paryAya : : dravyane svataMtra sattArUpe khyAlamAM laI zakatA nathI. vacce hoya. be padArtha vacce to mAtra nimitta naimittika : anaMta guNonA kAryane sAthe jovuM te ja dravyanuM kArya saMbaMdha ja hoya. mATe dareka padArthane tenA svabhAvathI : mAne che. jema guNa eka svabhAva che, zAzvata che, jANavo jeTaluM jarUrI che teTaluM ja saMbaMdhanA prakArane : rina : ahetuka che ane tene tenA pariNAmo che te rIte ja jANavuM jarUrI che. : dravya paNa eka svabhAvI che. zAzvata ane ahetuka TIkAkAra AcAryadeva dravya ane astitva vacce : che. tene tenA svataMtra pariNAma che paraMtu dravya ane anyatva che paraMtu tyAM pRthakatva nathI ema kahe che. : guNa bannene sat svata:siddha sthApIne pachI temanA dravya ane sattA vacce pRthakatva nathI to to anyatva : saMbaMdha lakSamAM levA evuM e karato nathI. paNa nathI ema koI kahe to te paNa khoTuM che. arthAt : anya koI jIvo dravyanI sattA mAne che. te be vacce anyatva avazya che evuM darzAve che. : guNone te dravyanA varNanarUpe ja mAne che. te guNone pRthakatvano bhAva samajAvatA gAthAnA racayitA : svataMtra sattA ane dareka guNane tenA svabhAva anurUpa bhagavAna mahAvIranI sAkSI Ape che. zAstramAM ghaNI kArya hoya che evuM mAnatA nathI. vaLI evA koI jagyAe A rIte arihaMta paramAtmA gaNadhara deva jIvo dravyane sarvathA abheda ja mAne che bheda mAnatA ane zrutakevaLInI zAkha ApatA hoya che. anvayArtha : nathI. bhedathI vAta Ave tyAre te bheda to mAtra vAMcatA ApaNe vicAramAM paDI jaIe. "je te-paNe : samajAvavA mATe ja che evuM mAne che. koI vaLI na hoya te eka kema hoya ?'' A lakhANamAM : vastumAM prayojanavaza bheda pADavAmAM Ave che evuM virodhAbhAsa lAge kAraNake ApaNane khyAla che ke mAne che. zAstramAM "aMza kalpanA' "bheda kalpanA" jyAM atadabhAva che tyAM ja tAdA che. * evA zabda prayogo Ave che. tethI tenI mAnyatAne avinAbhAvarUpa ekapaNuM che. to pachI ahIM "eka ; dRDhatA maLe che. bhedane to kalpanA kahI che arthAt kema hoya?' evo prazna kema karyo? vicAratA evuM : kharekhara vastumAM bheda nathI evA ekAMta abhiprAyane jJeyatatva - prajJApanA 58
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ majabUta kare che. vAstavikatA e che ke padArthamAM : che. temanI sattAo ane kSetro alaga che. tethI tyAM abhedapaNuM paNa che ane bheda paNa che. e apekSAe : AdhAra AdheyapaNuM nathI. eka ja padArthamAM guNo svarUpa astitvane bhedA bheda abheda paNa gaNavAmAM : dravyanA Azraye rahelA hoya che. Ave che. sarvajJa paramAtmA abheda ane bheda badhuM " dravya aneka guNAtmaka che ema kahIe ke te jANe che. kAraNake vastunuM svarUpa ja evuM anekAMtarUpa : : anakAtarU5 : guNavALu che ema kahIe temAM khAsa taphAvata nathI. che. : guNa eka guNarUpa ja hoya tene nirguNa kahevAmAM TIkAmAM AcAryadeva dravyanA ane astitvanA : Ave che. nirguNa zabdano artha samajavo rahyo. eka (guNanA) spaSTa bhedo A pramANe darzAve che. : guNAmAM anya guNo na hoya eTalo ja bhAva paryApta : nathI. dravya guNavALu che ane guNo guNavALA nathI guNa (astitva) dravya e vAtamAM khAsa vizeSatA lAgatI nathI. eka guNane 1) koInA Azraye rahetA 1) koInA Azraya vinAnuM * koI guNo nahIM. arthAt dareka guNa potAnA 2) nirguNa 2) guNavALuM * svabhAvathI paripUrNa che. tethI tene koI guNe arthAt 3) eka guNathI banela 3) aneka guNonuM baneluM : madada kare evuM vastunuM svarUpa nathI. dareka guNa 4) vizeSaNa 4) vizeSya : anAdi-avinAzI-svata:siddha zAzvata ane 5) vidhAyaka 5) vidhIyamAna : paripUrNa zuddha che. parama pariNAmika bhAve rahela 6) vRti svarUpa 6) vRtimAna : che. guNanuM AvuM svarUpa lakSamAM levAthI dareka guNa have te darekanI spaSTatA karIe. guNo haMmezA potAnA alaga svabhAvane sAcavIne rahela che. dravyanA Azraye ja hoya che. dravya vinA ekalA guNo : vastunA anekAMta svarUpano khyAla karIe tyAre kayAMya jovA maLatA nathI. dravyo svataMtrapaNe vidyamAna : dravyamAM jema anaMtaguNo che tema guNamAM paNa anaMta che. dravyane koIno Azraya nathI. dravya guNone Azraya : guNAMzo-niraMza aMzo rahelA che. dravyamAM je anaMta Ape che paraMtu pote Azraya letA nathI. AdhAra : guNo che te badhAnA svabhAvo alaga che. jyAre Adheya mATe dRSTAMta levAmAM Ave che. dUdha tapelInA - guNanA niraMza aMzo badhA eka ja jAtanA che. A AdhAre che. paraMtu te dRSTAMta dravya ane guNanA me eka moTo taphAvata AcAryadeva darzAvavA mAge che. saMbaMdhamAM lAgu na paDe. gAthAmAM saphedI vastranA ; dRSTAMta levAthI samajAze. eka AMbAnuM vRkSa che temAM AdhAre che ema lIdhuM che. eka ja sattAmAM guNo : thaDa-mULa-DALI-pAMdaDA-phUla-phaLa vagere aneka dravyanA AdhAre levAmAM Ave che. dravyane koIno : bhedono vicAra karI zakAya che. te badhA eka AdhAra nathI. tethI "dUdha tapelInA AdhAre che" te : apekSAe AMbAmaya ja che. e vAta kAyama rAkhIne mAtra vyavahAranayanuM kathana thAya. samayasAramAM dareka : mULa ane pAMdaDA taddana alaga svabhAvanA jovA maLe padArtha koI anya AdhAra vinAno che ema darzAvavA : che. have vRkSanI apekSA choDIne mULano vicAra karIe mATe kahe che ke ema vicAro ke AkAza konA AdhAre : tyAre mULIyAno vistAra ghaNo jovA maLe paraMtu te che? kharekhara AkAzane koI anya dravyano AdhAra : badhuM mULamaya ja che. tyAM tenA vistAramAM vidhavidhatA jaNAto nathI. te rIte koIpaNa dravyane anya dravyano : jovA maLatI nathI. tene ahIM nirguNa dRSTi kahevA AdhAra nathI. be padArtha vacce asti-nAstinI ' mAge che. apekSA laIe tyAre banne taddana bhinna lakSamAM Ave : jIvanA anaMta guNo che. jJAna-darzana, pravacanasAra - pIyUSa pa9
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ astitva, sukha vagere te anaMtanA svabhAvo alaga : rahe ke koI guNane jANavA mAge arthAt tenuM lakSya che. temAMthI koI eka guNano vicAra karo. jemake : jo guNa hoya to guNa to sIdho jaNAya che tethI astitva guNa to tenA peTALamAM je anaMta niraMza " tyAM lakSaNa dvArA lakSyanI vAta rahetI nathI. vaLI koI aMzo che te badhAya astitvarUpa ja che tyAM koI : guNa bhedane (lakSaNane) jANatuM na hoya to tene lakSya vidhavidhatA jovA maLatI nathI. tethI siddhAMtamAM dravya : sudhI laI jaI zakAya nahIM. dRSTAMtaH dUdha dhoLu che. aneka guNavALu che jyAre guNa ekarUpa ja che. : tyAM dUdha dravya che ane te lakSya che. saphedapaNuM e guNa svabhAva ekarUpa ane temAM garbhita jeTalA bhedo che : che ane lakSaNa che. mATe evA lakSaNa dvArA lakSya te paNa badhA ekarUpa ja che. evuM darzAvavA mAge che. : jANI zakAya che. (ahIM ati vyApti doSano vicAra A rIte dravya ane guNa vacce taphAvata rahelo che. . nathI karatA) have eka mANasa AMdhaLo che tene saphedI * lakSamAM ja AvatI nathI. tethI te lakSaNane ja jANato vizeSaNa vizaSya * na hovAthI te A lakSaNa vaDe lakSya sudhI pahoMcI zake khAsiyata khAsiyatavALuM ke nahIM lakSaNa lakSya bhedaka bhedya bhedya-bhedaka ahIM abheda evuM dravya guNo vaDe * bhedavA yogya che. evuM kahevA mAge che. abheda dravyanA vizeSaNa zabdathI ApaNe paricita chIe tethI ... bheda arthAta kaTakA thaI jAya che evo Azaya nathI teno bhAva lakSamAM AvI jAya. vastunA bhedarUpa : paraMtu je abheda sattA che te ekAMtika eka abhedarUpa varNanane vizeSaNa kahevAmAM Ave che. vizeSaNane : nathI paraMtu anekAMta svarUpa hovAthI temAM guNanA khAsiyata paNa kahevAmAM Ave che. ahIM guNa ane : bheda avazya hoya che. evo bhAva darzAvavA mAge dravya vacce vizeSaNa vizeSyapaNuM darzAvavAmAM AvyuM : che. tethI dravyane bhedAvA yogya ane guNane bhedanAra che. ahIM koI jIva bhUla kare tevI zakyatA che tethI ' rUpe oLakhAvavAmAM Ave che. cokhavaTa jarUrI che. koI dravyane ja sattA Ape ane guNane to mAtra bhedarUpa varNananA arthamAM ja mAnI : vidyAyaka eTale racanAra e guNo che ane le to moTo anartha thAya. dravya ane guNo badhAne : O : dravya vidhIyamAna che eTale ke te guNo dvArA racAya trikALa zuddha pAriNAmika bhAvarUpe samaje to lAbhanuM : : : che. A bhAva yathArthapaNe ApaNA jJAnamAM samajavA : jevo che. dravyane eka svataMtra sattArUpe lakSamAM lIdhA kAraNa thAya. * bAda te guNo vaDe racAyela che e vAta kevI rIte lakSya lakSaNanuM svarUpa evuM che ke jene lakSya ' mAnya rahe? eka guNa eka svabhAvI che. tyAre dravya khyAlamAM nathI paraMtu jene lakSaNano khyAla che tene bahusvabhAvI eka che. eka moTaramAM rahelA aneka lakSaNa dvArA lakSya darzAvavAmAM Ave che. ApaNuM jJAna : spera pArTasa e moTaranI racanAnA bhAgo ja che. e guNa bhedane jANI zake che paraMtu dravyane sIdhuM jANI : badhA pArTasa maLIne ja moTara taiyAra thAya che. moTaranA zakatuM nathI. ApaNuM prayojana dravyane jANavAnuM che : kAryamAM A badhA pArTasanA kAryo avazya jovA maLe tethI dravya lakSya che ane te guNarUpI lakSaNa dvArA ' che. badhA guNomAM dravyanA svabhAvanI racanA karavAnuM jANI zakAya che. gaLapaNanA svAda dvArA sAkarano * sAmarthya che. dravyanI eka svataMtra sattA lakSamAM lIdhA nirNaya karavAmAM Ave che. te rIte jJAna lakSaNa dvArA ' bAda tene ekatvarUpe lakSamAM laIe chIe tyAre tyAM jIvanI oLakhANa thAya che, eka vAta khyAlamAM : te anaMta guNAtmaka rUpe lakSagata thAya che ane te zeyatattva - prajJApanA 10
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ padArtha badhA guNonA kAryo tyAM eka sattArUpe khyAlamAM : Ave che. huM maMdire Avyo. meM khAdhuM. vagere kahIe . chIe tyAre tyAM e vAta lakSamAM rahe che ke zarIranA dravya - paryAyo judA-judA aMga upAMgo potAnA kArya sArI rIte guNo - paryAyo kare che tyAre ja ApaNe zarIranA eka kAryanI vAta : karI zakIe chIe. nATakamAM bhAga lenArA badhA : padArthanuM dravya-guNa paryAyarUpa svarUpa ApaNe pAtro potAnA bhAge AvatA kAryo sArI rIte kare : lakSamAM lIdhuM che. temAM dravya-guNa, paryAya vacce te ja nATakanI zobhA che. AvA dRSTAMto lakSamAM : atabhAva paNa rahelo che. te vAta paNa ApaNe levAthI A bola pAchaLano bhAva sArI rIte samajI : khyAlamAM lIdhI che. have tenI vizeSa spaSTatA mATe zakAya che. khyAlamAM rahe ke dravya svabhAvanuM potAnuM : dravyanA anaMta guNamAMthI eka guNane alaga pADIne svataMtra kArya paNa che ane anya dravyo sAthenA kAryo : vicArIe. gAthAmAM astitva guNathI vAta lIdhI paNa tyAM jovA maLe che. ahIM to dravyanA guNa sAthenA : che. te astitva guNa potAnA nirguNa svabhAvane saMbaMdhanI ja vAta levAmAM AvI che. * laIne rahelo che tethI te potAnuM tatpaNuM TakAvIne : rahela che. te je rIte potAthI tasvarUpa che. e rIte vRti ane vRtimAna - vRti zabdathI hayAtI- ' te parathI atapaNe paNa che. A rIte te astitvaguNa utpAda-vyaya ane dhruva. ahIM astitva guNathI vAta : anya guNothI, dravyathI ane badhI paryAyothI potAnuM lIdhI che mATe hayAtI artha lIdho che. e ja pramANe : : jAdApaNuM sadAyane mATe TakAvIne rahela che. tethI anya guNanuM paNa vicAravuM. tenI sAme dravya che te * astitva guNa potAthI tasvabhAve ane anya vRtimAna che eTale ke evA svabhAvane dharanAra che. * badhAthI atasvabhAve sadAya rahela che. je vAta A rIte dravya ane guNanuM kathaMcit jAdApaNuM astitva guNane lAgu paDe che. te vAta anya samasta darzAvavAmAM AvyuM che. : guNone lAgu paDe che. badhAnA siddhAMto eka sarakhA anya padArthanI apekSAe eka padArtha potAnuM ja che. ekapaNuM ananyapaNuM rAkhIne rahela che. aMtaraMgamAM : dravya ane guNano vicAra karIe tyAre eka atadabhAva rUpanA bhedone paNa yogya sthAna avazya : siddhAMta dhyAna kheMce evo che. A mi. * siddhAMta dhyAna kheMce evo che. A siddhAMta sAmAnya maLe che. : rIte khyAlamAM Ave evo nathI. dravyane ja mukhyapaNe * gAthA - 107 : sattA ApavAnI ApaNane Teva che. zAstramAM paNa : svarUpa astitvanI vAta Ave che. temAM dravya-guNa satu dravya', "satu paryaya', 'satu guNa' sattvano vistAra che; : vagere bhedo atabhAvarUpe lakSamAM levAmAM Ave nathI te-paNe anyonya teha atatpaNuM jJAtavya che. 107. * che. A atabhAva darzAvatA samaye paNa tyAM temanA sata dravya' "sata guNa' ane "sata paryAya' ema astitvane juduM darzAvavAmAM AvatuM nathI. have jyAre (sattAguNano) vistAra che. (temane paraspara) : A rIte svarUpa astitva ane astitva guNano je "teno abhAva' arthAta "te-paNe hovAno : vicAra karIe tyAre astitvaguNa anya badhAthI abhAva' che te taabhAva" eTale ke "atabhAva' : atabhAve rahela che. paraMtu tene svataMtra astitva : na maLe evo prasaMga Ave. vAstavikatA e che ke pravacanasAra
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema dravya potAnI sattA ahetukapaNe laIne rahela : guNInI eka sattAne kAraNe, dravyamAM Aropita che. tema badhA guNa paNa svataHsiddhapaNe pAriNAmika karavo. ahIM astitva guNathI vAta lIdhI che. tethI bhAve rahela che. dravya guNanA AdhAre nathI ke guNa - astitva guNanA kAraNe "sat dravya' e prakAre kahI dravyanA AdhAre nahIM hajA AgaLa vicArIe dravya : zakAya che. dravyanI abheda eka sattA hovAthI have te sat che ema kahIe chIe ane astitva guNa : abhedanA bhedarUpe rahelA anya guNo ane badhI samaya che. guNo vidyAyaka che ane dravya vidhIyamAna : paryAyone e "sa" no dAvo karavAno adhikAra che evA bheda ApaNe 106 gAthAmAM lakSamAM lIdhela : prApta thAya che. arthAt jyAre ApaNe dravyane samaya che. te anusAra guNo dvArA dravyanI racanA thAya che. - lakSamAM laIe chIe tyAre anya samasta guNo paNa anekAMtanI vyAkhyAmAM paNa e vAta Ave che. . samaya ane badhI paryAyo paNa samaya kahI zakAya "paraspara virodhI dekhAtA paraMtu avirodhapaNe rahIne ' che. dRSTAMtaH eka kuTumbanI eka karoDanI milakata vastune nIpajAvanArA" aneka dharmo. ahIM paNa ' hoya to kuTumbanA badhA sabhyo potAne karoDapatI vastunA dharmo vastune nIpajAve che. A rIte : rUpe oLakhAve. ejInIyara, plambara ane vicArIe tyAre astitva guNa potAno sat svabhAva : IlekaTrIzIyana badhA eka makAna ame bAMdhyuM evo laIne rahelo che. vidyamAnatA aMgenI saMpUrNa : dAvo kare che. nATakamAM bhAga lenArA badhA "ame javAbadArI tenI che. te astitva guNanA kAraNe nATaka karyuM" ema kahe che. A rIte padArthanuM dravyane sattA maLe che. bIjo dRSTAMta laIe to jIvamAM akhaMDapaNuM hovAthI anya guNo paNa satno dAvo eka caitanya guNa che tenA kAraNe jIvane cetayitA kare che. tethI astitva guNane mukhya rAkhIne dravyane kahevAya che. jANavAnuM kAma jJAna guNa kare che. te : sat kahyuM. te ja prakAre anya guNo ane badhI paryAyo jJAna guNane kAraNe jIvane jJAyaka kahevAmAM Ave : paNa samaya thAya che. che. pudgala dravyamA rUpI guNo cAra ja che. te rUpI - padArthamAM astitva guNa eka ja che. te pote guNonA kAraNe pugalane rUpI kahevAmAM Ave che. potAnA : potAnA svabhAvathI paripUrNa che. sArvabhoma che. te A rIte dareka guNane tenA svabhAvathI alaga rUpe : potA laga21 : potAnuM kArya karavA mATe saMpUrNapaNe sakSama che ane jJAnamAM laIne pachI tene dravyamAM abheda karIe tyAre ? 2 : anya guNothI atyaMta bhinnapaNe rahela che. tene te dravya te guNarUpe ApaNA jJAnamAM jaNAya che. . atadabhAvarUpa gaNavAmAM Ave che. tene prabhutva paNa dudhapAka-dUdha-khAMDa ane cokhAthI banelo che tethI me kahI zakAya, e ja astitva have dravyamAM anya dUdhapAkamAM e traNa jovA maLe che. ghI-loTa-goLa : gaNomAM ane samasta paryAyomAM jovA maLe che. te vaDe lADavA thAya che mATe lADavAmAM ghI-loTa-goLa : teno vistAra che. tene vibhutvapaNuM kahevAmAM Ave ekarasarUpe jovA maLe che. saMyogI padArthomAM to : ' che. A rIte badhA guNono vicAra karI zakAya. judA judA padArthone meLavIne saMyogI padArtha : banAvavAmAM Ave che. vizvamAM eka padArtha e rIte : astitva guNa padArtha banato nathI. pahelA guNo hoya ane bAdamAM temane : cetana guNa bhegA karIne dravyanI racanA thatI nathI. dravya-guNa raMga guNa dravya - paryAyo badhuM sAthe ja jovA maLe che. jJAna guNa puruSArtha guNa guNo - paryAyo ekavAra eka guNanA svabhAvane, guNa- : vagere zeyatattva - prajJApanA
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 ke paryAyo A rIte atabhAva lakSamAM lIdhA bAda te : je guNa che te dravya nathI; A atabhAva che; badhA sAthe saMbaMdhamAM kevI rIte Ave che te joIe. . sarvathA abhAva te atabhAva nathI; Ama (jinendra dvArA) darzAvavAmAM AvyuM che. A gAthAmAM pharI anyatva ane pRthakatvano eka guNa guNo - paryAyo : bheda samajAve che. be padArtha vacce pRthakatva che. asti eka guNane atabhAvathI anya joyA bAda : nAsti che. bannenA astitva ane kSetro alaga che. have anya sAthe saMbaMdhamAM jovA mATe te guNane so : be padArtha vacce tAdAbhyapaNuM nathI. mAtra nimitta prathama dravyamAM abheda karavAmAM Ave. tyArabAda jene : naimittika saMbaMdha che. eka dravyamAM je dravya, guNa ane padArthanA svabhAvarUpe lakSamAM levAmAM Ave che te : paryAyo vacce jAdApaNuM levAmAM Ave che tene anyatva lakSaNa anya samasta guNo ane paryAyomAM lAgu ' athavA atabhAva kahevAmAM Ave che padArtha vaccenuM paDe che. * judApaNuM che te sarvathA gaNavAmAM Ave che. jyAre - atarbhAvamAM je judApaNAnI vAta levAmAM Ave - gAthA - 108 : che te kathaMcit che. jyAM atabhAva che. tyAM to svarUpe nathI je dravya te guNa, guNa te nahi dravya che, : tAdAbhyapaNa che. jyAM judApaNuM che tyAM ekapaNuM-Ane atatpaNuM jANavuM, na abhAvane; bhADuM jine. 108. : ekatva paNa che. svarUpa-apekSAe je dravya che te guNa nathI ane : A rIte pRthakatva ane anyatvanA bheda che. pRthakatva anyatva-atarbhAva 1) be padArtho vacce. 1) ekaja padArthamAM dravya-guNa ane paryAyo vacce. 2) be padArthonI sattAo ane kSetro alaga che. 2) jyAM atabhAva che tyAM sattA ane kSetro jAdA nathI. 3) sarvathA judApaNuM che. 3) kathaMcit judApaNuM che. 4) tAdAsyasiddha saMbaMdha nathI. 4) kathaMcit tAdAbhyapaNuM che. tatpaNuM-atANuM : paryAyonA svabhAvathI atatpaNa che. guNa potAnI : svabhAvathI tatpaNa. dravya ane paryAyonA svabhAvathI eka ja dravyamAM A be prakAre bhedathI vicArI : : atatpaNe che. paryAya potAnA svabhAvathI tANe. zakAya che. je bhedane lakSamAM laIe te bheda potAnA ' vibhAvane laIne rahelo che te apekSAe te tat svarUpa : : dravya ane guNo svabhAvathI ataHNe che. che. te bhedamAM anya bhedorUpe na hovApaNuM tene tatpaNuM e atirUpa kathana che. atatpaNuM te ata5NuM arthAt atabhAva anyatva kahevAmAM A nAstirUpa kathana che. tatpaNuM nirapekSapaNe darzAvavAmAM Ave che. A rIte dareka bhedamAM tatpaNuM ane : Ave che. jyAre atatpaNuM darzAvavuM hoya tyAre jenA atatpaNuM lAgu paDe che. : abhAvanI vAta karavI hoya evA anyanI apekSA : levI anivArya che mATe atatpaNuM e sApekSa kathana dravya potAnA svabhAvathI tatpaNa. guNa ane ' che. pravacanasAra - pIyUSa
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirapekSa kathanane nizcayanuM kathana kahI zakAya : abhAva che tyAM be judA padArtho nathI. eka ja che tethI tatpaNuM e nizcayanuM kathana che. sApekSa kathanane : dravyamAM A banne hoya che. tethI tyAM aneka dravyapaNuM vyavahAranA kathanarUpe darzAvavAmAM Ave che. tethI . nathI paNa ekatva che. dravya ane guNane cetana ane atatpaNuM e vyavahAranuM kathana che. ahIM nizcaya ane jaDa jevA mAnIe to tyAM eka dravyapaNuM na rahe te vyavahAra banne kathano sAcA che. * moTo doSa Ave. A gAthAno mukhya Azaya atabhAva ane ' bIjo doSa asti-nAsti vaccenI cokhavaTa karavA mATeno che. * bannemAM judApaNAno dhvani samAna che paraMtu tema : ubhaya zUnya e bIjo doSa che. guNo dravyanA hovA chatAM paNa banne ekArthamAM vAparI zakAya nahIM. : : AdhAre ja hoya che. have jo dravyanI sattA guNathI ': judI mAnavAmAM Ave to jene guNanI sattArUpe dravya ane guNa kathaMcit jAdA che te siddhAMta che. te : kathaMcita jAdApaNuM darzAvavA mATe tyAM atabhAva : : svIkAravAmAM Ave che tyAM dravya to nathI tethI dravyano zabda vAparavAmAM Ave che. dravya ane guNa vacce : sa : abhAva che. vaLI je guNo che te dravyanA Azraya ': vinA rahI na zake tethI tyAM guNano paNa abhAva sarvathA jAdApaNuM nathI. sarvathA judApaNuM to be dravya : vacce hoya. tethI jo dravya ane guNane sarvathA judA : ' thAya e rIte dravya ane guNa bannenA abhAvano prasaMga * Ave. mAnavAmAM Ave to traNa prakAranA doSa Ave evuM : A gAthAmAM vistArathI samajAvavAmAM Ave che. e pramANe je dravyanI sattA guNa vinA mAne * tenA abhiprAyamAM dravya guNa vinAnuM rahyuM arthAt prathama doSa - te dravyane ekAMtika eka mAne che. jyAre jinAgama jinAgamamAM anekAMta vastunuM svarUpa darzAvatA : vastunA anekAMta svarUpano svIkAra kare che. sarvathA tyAM paraspara virodhI dekhAtA dharmo paNa eka dravyamAM : ekAMta vizvamAM koI padArtha ja nathI. koI mAne ke avirodhapaNe rahe che. te vastunA aMtaraMga baMdhAraNamAM : guNo to dravyanA Azraya vinA na hoya. jyAre dravyane phALo Ape che. temAM nitya ane anitya tathA eka- : koInA AzrayanI jarUra nathI tethI dravyanI svataMtra aneka evA be dharmonI vAta mukhyapaNe levAmAM Ave : sattA (guNo vinAnI) saMbhavI zake che. paraMtu ema che. nitya-anityamAM dravya-paryAya lAgu paDe che. A to nathI. dravya e mahAsattA che. je guNarUpa avAMtara jyAre eka-anekamAM dravya ane guNanI vAta Ave sattAnI apekSA avazya rAkhe che. dareka padArtha che. cetana ane jaDa e be evA dharmo che. je evA : anekAMta svarUpa hovAthI temAM guNo avazya hovA virodhI che ke eka dravyamAM sAthe kadI rahI zake nahIM. : joIe. tethI dravya guNa vinA na hoya ane guNo A siddhAMtane lakSamAM rAkhIne pahelA doSano vicAra : dravya vinA na hoya. koI e be alagarUpe rahe che karIe. jIvamAM acetanapaNAno abhAva che ane : evuM mAne to kharekhara bano abhAva rahe arthAt pugalamAM cetanapaNAno abhAva che. tethI cetana : tyAM ubhaya zUnyatAno prasaMga Ave. ane jaDa e be svabhAva be alaga dravyomAM ja saMbhavI - trIjo doSa zake che. arthAtu tyAM aneka dravyapaNuM avayaMbhAvI : mAnache. paraMtu dravya ane guNa eka ane ekatva evA ' ahIM apahapaNuM levAmAM AvyuM che tenA be virodhI dharmo nathI. balka te joDakuM dareka dravyamAM : artha alagarUpe vicArIe. sarvathA nakArAtmakapaNuM avazya jovA maLe che. tethI dravya ane guNa vacce je ; ane sarvathA bhinnatA. 64 jJeyatattva - prajJApanA
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvathA nakArAtmakapaNuM mATe dravya ane guNa vacce jyAM atabhAva anya dharmomAM neti zabdano prayoga karavAmAM : che tyAM ekatva, azUnyatva ane anapohatva paNa Ave che. "na-Iti" eTale ke e rUpe na hovuM. * avazya che ema saMmata karavuM. A rIte A gAthAmAM jIvanA svarUpanuM varNana karavAmAM Ave tyAre jeTalA : atabhAvane sarvathA abhAvarUpa na laI zakAya e Indriya grAhya viSayo che teno temAM abhAva che. e : siddha karyuM. rIte darzAvavuM rahyuM. tethI tame je kAMI jANo cho. ? anyatva ane pRthakatva banne zabdo samAnArthI evo jIva nathI ema Ave. paraMtu mAtra nakArAtmaka * lAgavA chatAM te samAna arthavALA nathI. bannenA varNanathI prayojana na sare. vastu kevI che tenuM bhAvamAM phera che. eka padArtha aMtargarbhita bheda mATe astirUpe varNana avazya karavuM joIe. jo e na : anyatva ane be padArthonA judApaNA mATe pRthakatva karIe to vastu lakSagata thaI zake nahIM. : zabda vAparavAmAM Ave che. jinAgamamAM zUnya zabdano prayoga karavAmAM : jIvanA dravya sAmAnya svabhAvane sva ane tenI Ave che. sanA pratipakSIrUpe tenI vAta Ave che. ke apekSAe zarIra, saMyogo, dravya karmo ane vAstavikatA joIe to vizvamAM zUnya che ja nahIM. : bhAvakarmone para kahevAmAM Ave che. guNa ane zUnya kahetAM sarvathA abhAva. vizvamAM zUnyane sthAna : paryAyone paNa kathaMcit bhinna kahevAmAM Ave che. kayAMya nathI tethI vizva je kAMI che ane jevaDuM che te : tethI jJAyaka svabhAva te sva ane anya badhuM para satya ja che ema temAMthI nakkI thAya che. zUnyanI : ema vibhAga pADavAmAM Ave che. tyAM "para" mAM je dalIla mAtra satnI sthApanA tathA majabUti mATe ja * badhAnI vAta levAmAM AvI che tyAM temanA karavAmAM Ave che. sasalAnA ziMgaDAnuM varNana thaI : judApaNAmAM rahelA taphAvatane paNa dhyAnamAM levo ja na zake kAraNa ke tenuM astitva ja nathI. A rIte ; jarUrI che. kevaLa nakArAtmakapaNuM darzAvavAthI kAMI sAbita na : jIvathI dravyakarmo, zarIra ane saMyogo judA che. thAya. tethI apoipaNuM eTale mAtra nakArAtmakapaNuM e be dravyanuM jAdApaNuM dekhADavA mATe ke dravya ane ; jIvathI bhAvakarma bhinna che. guNanuM jAdApaNuM dekhADavA mATe koI rIte vAparI : jIvathI (dravya sAmAnyathI) guNo ane paryAyo zakAya tema nathI. : paNa bhinna che. tyAM jJAyaka svabhAva A traNeyathI sarvathA bhinnatA : jAdo che ema lIdhuM che paraMtu te traNa vacce eka padArthamAM dravya ane guNa vacce kathaMcita - judApaNAmAM zuM taphAvata che e vAta ApaNA bhinnatA che ane be dravyo vacce sarvathA bhinnatA hoya : : khyAlamAM AvavI joIe. dravya sAmAnya te sva ane che. tethI ahIM dravya ane gaNanI vAta cAle che tyAM : vyakama zarIra tathA saMyogo pa2 ema kahIe tyAM sarvathA bhinnatA zakya ja nathI. dravya te guNa nathI ke temanI vacce asti-nAsti che. tyAM pRthakatva che. ema kahyA bAda e dravya anaMta guNAtmaka paNa che . ' : dravyakarma, zarIra ane saMyogo pugalamaya che. jyAre e paNa eTaluM ja satya che tethI tyAM sarvathA bhinna- : jIva cetana svabhAvI ane arUpI che tethI tyAM paNAno prazna ja raheto nathI. dravya ane guNa banne : pRthakatvarUpa judApaNuM che. dravya sAmAnya jIva, vacce avinAbhAvapaNuM che. tethI tyAM tAdAbhyapaNuM ; (jJAyaka svabhAva) guNa ane paryAyothI kathaMcit bhinna paNa che. tene anapohatva che. : che. tyAM anyatvarUpanuM jAdApaNuM che. pRthakatvarUpanuM pravacanasAra - pIyUSa
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ judApaNuM nathI. bhedajJAnanA prayogamAM jJAyaka : che. mATe e apekSAe vibhAvane jIvathI atyaMta bhinna svabhAvane guNa ane paryAyathI judo pADavAmAM . paNa gaNavAmAM Ave che. Avato nathI kAraNake te jAdA paDI zake tema nathI. bheda jJAnamAM parathI jAdA paDavAnuM nathI kAraNake : - gAthA - 109 padravyo to jAdA ja che. temAM eka paNAnI mAnyatA : pariNAma dravyasvabhAva che, te guNa sata' -aviziSTa che; karI hatI tethI te viparIta abhiprAya ja choDavAno : dravyo svabhAve sthita sat che' - e ja A upadeza che. 109. * je dravyanA svabhAvabhUta (utpAda vyaya dhrovyAtmaka) jIva ane vibhAva paryAyanuM jAdApaNuM jyAre ke pariNAma che te (pariNAma) "sata" thI aviziSTa levAmAM Ave che tyAre tyAM samajaNa jarUrI che. viveka : (sattAthI koI jAdo nahIM evo) guNa che. jarUrI che. vibhAva thAya che jIvanI paryAyamAM tethI : svabhAvamAM avasthita (hovAthI) dravya sata che. te paradravya jevo jAdo nathI. jIvane vibhAva paryAya : evo je (99mI gAthAmAM kahelo) jinopadeza vacce atabhAvarUpanuM bhinnapaNuM che paraMtu te ja samaye : te ja A che. (arthAta 99mI gAthAnA kathanamAMthI tyAM tAdAbhyapaNuM paNa avazya che. tethI jIva ane ' A gAthAmAM kahelo bhAva saheje nIkaLe che.) vibhAva paryAya ekarUpa ja che. zubhabhAve pariNamatA ' Akho jIva zubha che. e ja rIte e azubhabhAva : sau prathama thoDA zabdone jhumakhArUpe lakhIe : ane pachI temanI vaccenA saMbaMdhano vicAra karIe. ane zuddha bhAvamAM paNa tanmaya che A rIte ajJAnI : jIva to pote vibhAvarUpe pariNamavA mAge che ane 5 : padArtha-sat-svabhAva - pariNAma - svarUpa astitva pariName che mATe te to vibhAvathI judo kharekhara : : - utpAda vyaya dhruva, dravya, astitvaguNa, dravyatva guNa, have A badhA zabdono samanvaya karIne ApaNe nathI. * je rIte padArtha baMdhAraNa samajyA chIe te rIte - sAdhakane paNa potAnA asthiratAnA doSano : enI barobara khyAla che ane te doSathI chUTavA mATeno svabhAva sanmukhano teno puruSArtha cAlu ja che. te padArtha svarUpa astitva jJAnI vibhAva samaye paNa te vibhAva sAthe mAre _| | koI saMbaMdha nathI evuM paNa kahe che. tenuM svAmItva : dravya - paryAya choDe che. tyAre paNa potAne barobara khyAla che ke te : guNa potAno doSa che paraMtu pote svataMtrapaNe pariNamIne : zuddha paryAya ja kare che. tethI vibhAvane karmakRta kahe : dhruva utpAda-vyaya che. dravya ane guNa vacce tathA te bannenI paryAyo vibhAvane kare evo koI trikALa svabhAva : vacce kathaMcit atabhAva ane kathaMcit ekatva A jIvamAM nathI. svabhAvanA Azraye ekavAra vibhAvano : rIte vastu svarUpa che. guNone vidhAyaka ane dravyane nAza karavAmAM Ave to te pharIvAra thato nathI. tethI : vidhIyamAna paNa eka apekSAe kahevAmAM Ave che. je bhAva potAnAmAMthI nIkaLI jAya tema chatAM . e rIte vicAratA guNo dvArA dravyanI racanA thAya potAne koI aDacaNa na thAya e potAnuM svarUpa : che anya apekSAmAM dravyanI sattA prathama sthApIne nathI. kharekhara to vibhAva dUra thatAM jIva sukhI thAya ke pachI guNanA bhedone samajavAmAM Ave che. dravyane zeyatattva - prajJApanA
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyanI paryAya che. arthAt dravyane teno svabhAva che : che tene jIvamAM Aropita karIne jIvanA kAryarUpe te svabhAvane TakAvIne, dhruva rAkhIne, te svabhAvane . jovAmAM Ave che. anurUpa - svabhAvanI maryAdAvALA pariNAmarUpe- * A gAthAmAM sattA ane dravyanuM guNa ane utpAda-vyayarUpe thAya che. te pramANe guNo paNa : : guNIrUpe ekapaNuM siddha kare che. gAthA 99 mAM je potAnA svabhAvane salAmata rAkhIne svabhAva : : bhAva darzAvavAmAM Avyo che. tene ahIM pharIthI tAjo aMtargata potAnA pariNAmone kare che. dravya tenI : : kare che. dravya svabhAvamAM sthita hovAthI sat che. paryAyone kare ane guNo potAnA pariNAmane kare : : pariNAmane svabhAvarUpe darzAvyA che. pariNAma evuM bhedarUpe vicAryA bAda jyAre padArthanuM : * utpAda-vyaya-dhruvamaya che. tethI A badhuM bheguM karIe akhaMDapaNuM lakSamAM rAkhIe chIe tyAre anaMta : * tyAre utpAda-vyaya-dhruva svarUpa pariNAma jeno guNonA kAryanuM ekatvarUpa pariNAma-saMkalanarUpa * svabhAva che te dravya samaya che evo bhAva khyAlamAM kArya dravya pAse jovA maLe che. vaLI eka eka guNanA : ; Ave che. A pramANe kahIne ema siddha karavAmAM kAryane paNa dravyanA kAryarUpe jovAmAM Ave che. A ; : Ave che ke je dravyanA svabhAva bhUta pariNAma che te dRSTimAM jIva jANavAnuM kArya kare che tethI jIva kartA : "sa" thI ananyamaya evo guNa che. A vAkyanA che ane jJapti kriyA te tenuM karma che. tyAre jJAna bhAvane samajavAno prayatna karIe. je svarUpa guNa-sAdhanarUpa - karaNarUpa lakSamAM Ave che. A - astitvarUpe padArthanI sattA lakSamAM laIe chIe te rIte badhA guNonA paryAyo samuccayarUpe ane : sat kharekhara to astitva guNano ja svabhAva che. vyaktigata kAryarUpe dravyamAM jovA maLe che. A rIte : astitva guNa potAnA svabhAva vaDe dravyanI sattAnI vicAratA astitva guNa pAse ja vidyamAnatA rUpano : : racanA kare che. guNa ane guNInI eka sattA hovAthI svabhAva che. dravyatva guNamAM dravavuM-pariNamavuM evuM : : Ama bane che. kArya jovA maLe che. tethI kharekhara to utpAda-vyaya- . dhruva e dravyatva guNanuM kArya che. te dravyatva guNano : have utpAda-vyaya-dhruvarUpa evA svabhAvanI, svabhAva che. have jyAre astitva ane dravyatva guNone : pariNAma svabhAvanI, vAta kare che. TakIne badalavuM abheda karIne tene dravyarUpe lakSamAM laIe tyAre sat : evA svabhAvane sat sAthe joDe che. kharekhara e ane utpAda-vyaya-dhruva e badhuM dravyane lAgu paDe che. : svabhAva to dravyatva guNano che. tene ahIM "dravyanA tyAre utpAda vyaya dhruva svarUpa pariNamana svabhAva : svarUpanI vRttibhUta" zabdathI darzAve che. utpAdatene dravyanA pariNAma svabhAvarUpe lakSamAM laIe vyaya-dhruvarUpa tene pariNAma svabhAva kahyo che. te chIe ane evA dravya svabhAvane sat lAgu pADIne : dravyatva guNano svabhAva che. tene sat sAthe joDIne padArtha evA svarUpa astitva svabhAvarUpa lakSamAM : sat haMmezA utpAda-vyaya-dhruva svarUpa hoya che evuM laIe chIe. A rIte vicAratA padArthanI hayAtI : kathana karavAmAM Ave che. tethI TIkAnA bIjA astitva guNane AbhArI che ane teno utpAdana : peregrAphamAM utpAda-vyaya-dhruva evA pariNAmane vyaya-dhruvarUpa pariNAma svabhAva tenA dravyatva guNane : astitvathI ananyabhUta evA guNa (dravyatvaguNa) AbhArI che evuM lakSamAM Ave che. e rIte anya ; sAthe sabaMdhamAM darzAvyuM che. A rIte utpAda-vyayaguNonA kAryo paNa e ja rIte dravyamAM jovA maLe ; dhRvarUpa pariNAma svabhAvane dravyanA astitvarUpa che. jema ke jANana kriyA jJAna guNanuM asala kArya : darzAvIne tene astitva ane dravyatva guNanA kAryarUpe pravacanasAra - pIyUSa
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakSamAM levAthI dravya ane guNanI eka sattA lakSagata : A saMdarbhamAM jyAre ApaNe satno vicAra karIe thAya che. e ja rIte guNanI paryAyone paNa dravyanI . tyAre sat zabda nitya vidyamAnatAnA arthamAM levo paryAyarUpe dekhADavAmAM Ave che. padArthanI akhaMDatA ' rahyo. tethI have ApaNI pAse sat, sat utpAda hovAthI e zakya bane che. * ane asat utpAda evA traNa zabdo rahyA. temanA : bhAvanI cokhavaTa mATe ApaNe pharIne je baMdhAraNa 0 gAthA - 110 : zIkhyA chIe tene yAda karI laIe. paryAya ke guNa evuM koI na dravya viNa viSe dIse; ; padArtha padArtha dravyatva che vaLI bhAva; tethI dravya pote sattva che. 110. ' dravya -paryAya drivya paryAya A vizvamAM guNa evuM koI ke paryAya evuM : va utpAda zreya koI, dravya vinA (dravyathI juduM) hotuM nathI, : 1 ane dravyatva te bhAva che. (arthAta astitva che : sadaza visadaza guNa che); tethI dravya pote sattA (arthAta : pariNAma pariNAma astitva) che. dhruva utpAda-vyaya padArthamAM utpAda, vyaya, dhruva kevI rIte lAgu A gAthAmAM dravya-guNa ane paryAyanI eka : : paDe che te banne rIta khyAlamAM levI jarUrI che. have sattA che te vAta sonAnA dRSTAMtathI dRDha karAvI che. ' * jyAre ApaNe utpAdano vicAra karavA mAgIe gA. 111 : chIe tyAre eka vAta spaSTa thAya che ke ApaNe AvuM darava dravyArtha-paryAyArthathI nijabhAvamAM : paryAyanI ja vAta karavA mAgIe chIe. arthAt : ApaNe svabhAvanI dravyanI vAta karavA mAgatA nathI. sadbhAva-aNasadbhAvayuta utpAdane pAme sadA. 111. * : A rIte ApaNe nakkI karIe to paryAyo vyatirekarUpe AvuM (pUrvokta) dravya svabhAvamAM dravyArthika ane . ApaNA jJAnamAM jaNAze. paryAyo eka pachI eka paryAyArthika nayo vaDe sadabhAva saMbaddha ane ! thAya che ane dareka paryAya tenuM navuM svarUpa laIne asaddabhAva saMbaddha utpAdane sadA pAme che. ' Ave che. have jyAre te utpAdane jovAnI be dRSTio : che ema lakSamAM laIe tyAre paryAyanA sadaza ane A gAthAmAM AcAryadeva utpAdanuM svarUpa : : visadaza evA be bhedathI vicAravuM rahyuM. sat e vistArathI samajAvavA mAge che. utpAda zabda Ave : : hayAtI darzAve che. sat utpAda kahetAM je hatuM te eTale paryAyanI vAta karavA mAge che evuM : utpanna thayuM evo bhAva khyAlamAM Ave che. asat saheje lakSamAM Ave che. AcAryadeva utpAdanA be * utpAdamAM je na hatuM te utpanna thayuM kahevAya. AvA bheda darzAve che. bIjA zabdomAM utpAdane jovAnI . zabdaprayoganI pAchaLa bhAvanI cokhavaTa jarUrI che. be dRSTio che. sat utpAda ane asat utpAda. : "je hatuM te utpanna thayuM" emAM zuM kahevA mAge svabhAva to zAzvata che mATe tenA to utpatti : che? je hatuM te hatuM. athavA te che ja. temAM utpanna vinAza hoya ja nahIM. je navuM upaje te paryAya hoya. : thavAnI vAta kyAMthI Ave ? AvA praznanuM nirAkaraNa A banneno arthAt dravya ane paryAyano sAthe vicAra e che ke dravyanA sadaza pariNAmane AcAryadeva sat karIe tyAre dravya nitya che ane paryAya anitya che. A utpAdarUpe darzAvavA mAge che. paryAyanA bhedano yatattva - prajJApanA
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAra na karIe to dareka samaye navI navI paryAya : dravyarUpe ApaNe jovuM rahyuM. te rIte jotA tene pragaTa thayA kare che. evI navInatAne kAyama rAkhIne : paryAyanA lakSaNo vyavahAranaye lAguM paDe. upacAra te paryAyamAM sadRza ane visadaza evA bhedano vicAra : kathanathI pariNamatA dravyane kSaNikanA lakSaNo lAgu karIe tyAre te dravya paryAyarUpe thatAM janma-maraNanA ' pADI zakAya. paramArthe to te nitya ja che. pherAmAMthI pasAra thAya che. paryAyanA cAra lakSaNo : padArtha che te pramANa jJAnano viSaya che. tene janma, vRddhi, hAni ane abhAva che. have jyAre sadaza : : naya vibhAgathI joI zakAya che. dravya sAmAnyae pariNAmanI vAta karIe chIe tyAre te AvA cAra : dravyArthika nayano viSaya che jyAre paryAya e lakSaNa rAkhIne chevaTa pariNAma to eka sarakhA ja : paryAyArthika nayano viSaya che. ApaNe paryAyArthika batAve che. e ja paryAyane apekSA pheravIne vicArIe : : nayathI ja vastune jovAne TevAyelA chIe. tethI tyAre tyAM visadazatA jovA maLe che. te asat utpAda * ApaNe paryAyane viSaya karIe chIe. kharekhara to che. A rIte vicAravAthI sat utpAda ane asat * paryAyanA navA navA badalatA svarUpane ja joIe utpAda banne paryAyamAM lAgu paDayA. utpAda paryAyano * chIe. sonAnI paryAya kaI evA praznanA javAbamAM ja hoya dravyamAM utpatti-vinAza kayAreya hoya nahIM. : ApaNe sahajapaNe hAra, baMgaDI, bAjubaMdha, kaDA pariNamatuM dravya ane sadaza pariNAma : vagere kahIzuM. kharekhara paryAyane ApaNe visadaza A bannenuM svarUpa ekasarakhuM ja che paraMtu banne . pariNAmanI mukhyatAthI ja jovAne TevAyelA chIe eka nathI. bhAvamAM taphAvata che. pariNamatA, : 14 : paraMtu ApaNe paryAyanA visadaza bhAgane joIe dravyomAMthI paryAyo pragaTa thAya che. jyAre sadaza : gaTa : chIe evuM na lAgatA ApaNe paryAyanuM ja varNana pariNAma pote ja paryAya hovAthI temAMthI bIjI : karIe chIe ema lAge che. paryAya pragaTa na thAya. dravyamAM dhruva ane paryAyamAM : AcAryadeva ApaNane paryAyane be dRSTithI utpAda-vyaya levAmAM Ave che tyAre dravya pote vyApaka : jovAnuM zIkhave che. samayasAra zaktinA varNanamAM thaIne dareka paryAyamAM vyApe che ema laIe chIe. * pariNAma zaktinI vyAkhyA karatAM sadRza ane paryAyamAM vyatireka lakSaNa che ane dravyanuM anvaya : visaTaza jenuM rUpa che evI pariNAma zakti darzAvI lakSaNa che. paryAyanA bhAgarUpe temAM anvayarUpa rahelA ; che. eka vastu khyAlamAM rahe ke jyAre ApaNe eka dravyano vicAra karavAmAM Ave che tyAre tene ApaNe : paryAyane (dravyathI kathaMcita judI che) e rIte lakSamAM pariNamatA dravyarUpe darzAvIe chIe. eka nyAyathI : laIe chIe tyAre tenI visadRzatAthI ja joIe A pariNamatA dravyamAM paryAyanA cAra uparokta " chIe. te paryAyamAM anvayarUpa dravya che evuM ApaNe lakSaNa jovA maLe che. tema hovA chatAM te paryAya : vicArIe chIe. dravya paryAyano A prakAre abhyAsa nathI. tethI tyAM kharekhara utpAda zabda vAparI na : barobara che. paraMtu te sthULa kathana che. paryAyane eka zakAya. sat utpAda, dhruva evA pariNamatA dravyamAM : samayarUpe judI pADIne na jotA paryAyane pravAharUpe lAgu na paDe. pariNamatA dravyamAM kharekhara kAMI utpAda : lakSamAM laIe tyAre paryAyanA badalAtA navA navA lakSaNa nathI, utpAdalakSaNa paryAyanuM che dravyanuM nahIM. : rUpa dhAraNa karatA svarUpamAM ApaNane paryAyanI tethI paryAyamAM dravya svabhAvane avayarUpe jovA be ekarUpatA jovA maLe che. dRSTAMta : ApaNe cAre jaIe tyAre te pariNAmanA sabhyarUpe lakSamAM Ave : bAju najara nAkhIe tyAre aneka padArtho jJAnamAM che. A rIte vicAratA dravya svabhAvane pariNamatA jaNAya che. te dareka padArthane jANatAM jJAnanI paryAya pravacanasAra - pIyUSa
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka prakAranA joyAkArorUpe thAya che. zeya jJAyaka : potAne bhUlIne bahAramAM bhaTake che tethI tene saMbaMdhanI mukhyatAthI jJAnanI paryAya AvI aneka : bhedajJAna karAvIne parathI pAcho vALavAmAM Ave joyAkArarUpa vidhavidhatA samaye samaye darzAve che. " che. AvuM thatAM arthAt jyAre bAhyamAMthI hitabuddhihave zeyane gauNa karo. sAtho sAtha jJAnanI zeyAkAra - adhyavasAna, mithyAtva choDe che tyAre tene jJAnanA paryAya paNa gauNa thaI jaze. tyAM tamone jIva niraMtara : joyAkAra bhAganI paNa upekSA thAya che. mAre bAhya ekarUpa jANavAnuM kArya ja kare che evuM lakSamAM : sAthe nisbata nathI ema vicAranAranI dRSTi potAnI Avaze. dareka samaye jIve to jANavAnuM kArya ja : jJAnanI paryAyanA zeyAkAra bhAga uparathI khasIne, karyuM che. te ekarUpa ja che. AvA ekarUpa jJapti kAryane : arthAt visadaza bhAga uparathI khasIne, prathama sadaza pariNAma kahevAmAM Ave che. te jJAnanI : potAnA jJAnanA sadaza pariNAmamAM Ave che. mohaparyAyane zeyAkAranI mukhyatAthI joIe to te ' rAga-dveSarUpa vikAra chUTI jatAM jJAna paNa nirmaLa visadazarUpa dekhAya che. sadRzatA khyAlamAM levA mATe ' thAya che. huM to mAtra jANanAra chuM tethI jANavuM eTaluM tamAre paryAyane pravAharUpa lakSamAM levI Avazyaka : ja mAruM kArya che evA bhAvapUrvaka te paryAyanA che. mAtra eka ja paryAyano vicAra karavAthI : joyAkArarUpa visadaza bhAvane gauNa karIne potAmAM sadRzatAno khyAla na Ave. anAdithI anaMta kALa : cAlatA jJAnanA ekarUpa pravAhane lakSamAM le che sudhInI AvI paryAyanI ekarUpatAne ja sadaza : arthAt sadaza pariNAmane lakSamAM le che. pariNAma kahevAmAM Ave che. jIva sadAya jIvarUpe : ja pariName che. jJAna niraMtara ekarUpa jANavAnuM kArya : 4 5 : ekavAra paranuM lakSa choDIne je potAnA sva ja kare che. "jaDa bhAve, jaDa pariNAme, cetana cetana : tatvanI maryAdAmAM AvavA mAge che te have bhAva" A lITImAM paNa A ja bhAva darzAvavAmAM : pariNAmane gauNa karIne evo paryAyano pravAha Avyo che. : kyAMthI Ave che tyAM najara kare che ane jenAmAM : evuM naikAlika sAmarthya paDayuM che te huM chuM evuM bhAva paryAyanI vidhavidhatA para sApekSarUpa paNa hoya : bhAsana kare che. A ApaNe nIce mujaba lakSamAM che ane para nirapekSarUpa paNa hoya che. sparza, rasa : laI zakIe. vagere guNonI paryAyonI vidhavidhatA te padArthamAM svataMtrarUpe potAthI ja thatI jovA maLe che. jJAnanI paryAya paryAyamAM ocho vadhato ughADa jovA maLe che. te : visadaza pariNAma (dravyanI sApekSatA gauNa karo to) potAnI ja : yogyatA anusAra che. arthAt ajJAnI jIve : sadRza pariNAma svabhAvano anAdara karavAnA kAraNe alpajJa ane mithyAjJAna rUpanI potAnI hAlata banAvI che. dravya pariNamatuM dravya karma to nimitta mAtra che. potAnI dIna hAlata mATe pote ja javAbadAra che. apariNAmI dRSTi jJAnanI paryAyamAM para sApekSatAthI je : A kramamAM javAthI ApaNane samajaNamAM joyAkArarUpa avasthA thAya che te visadaza pariNAma : cokhavaTa thAya che ane A samajavAnuM prayojana che. ajJAnI hitabuddhipUrvaka bahAramAM rokAya che. : khyAlamAM Ave che. sAmAnya rIte sthULa dRSTithI jJeyatattva - prajJApanA 70
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicArIe tyAre ApaNe nIce mujaba vicArIe : tyAre sva jaNAya evuM ApaNe sahajarUpe svIkArIe chIe. : chIe. vaLI jIvane paryAyArthika nayathI jovAne badale * dravyArthika nayathI jovAthI dravya sAmAnya jaNAya. e paryAyano visadRza bhAga * vAtano paNa svIkAra Ave. ahIM evuM kAMI nathI kahevuM. tame paryAyanA visadaza bhAgane gauNa karIne dravya anvayarUpa : paryAyanI sadazatA jAo. e sadRzatAmAM ja tamane A rIte vicAravAmAM ApaNe paryAyane : (paryAya dravya vinA na hoya mATe) pariNamatuM dravya jovAnI be dRSTio ane dravya sAmAnyane jovAnI : dekhAze. arthAt jyAM potAnI paryAyano svIkAra be dRSTio lakSamAM letA ja nathI. athavA paranI ' Avyo tyAM tenI pAchaLa dravya svabhAvanI hA Avaze. sApekSatA choDI daIe ane huM to mAtra jJAtA dRSTA * svabhAva cokkasa che evo bharoso Avaze. ja chuM. evA bhAvathI saMtoSa mAnI laIe chIe. ; svabhAva dekhAze nahIM chatAM svabhAvano svIkAra AcAryadeve ApaNane A gAthAmAM utpAdane ; Avaze. evo svIkAra AvyA bAda have te svabhAvanI jovAnI be dRSTio je darzAvI che. tenI upayogitA : sanmukha thavA mATe tame upayoga bahAramAMthI ApaNane samajAya te jarUranuM che. : aMda2 lAvo ane paryAyamAMthI svabhAva sudhI * pahoMco. vyatireka paryAyamAM anvayarUpa dravyane samayasAra gA.6mAM Ave che ke "yAkAra * jovAnI vAta che. anvayarUpa je dravyane paryAyanA avasthAmAM je jJAyaka paNe jaNAyo" have A . vAkyano zabda pramANe artha karavA jaIe to muzkelI : pravAhamAM lakSamAM lIdhuM te pariNamatuM dravya che ja paDe kAraNake zeyAkAra avasthAno artha ja e thAya : : temAM paNa apariNAmI dRSTi karavAnI rahe che tyAre ke te jIva zeyane jANe che. upayoga bAhyamAM hoya : : nava tattvamAM chUpAyelI Atmajyoti sudhI pahoMcI : zakAya che. tyAre AtmA jaNAya nahIM tethI joyAkAra avasthAmAM : jJAyaka jaNAya nahIM. jyAre ahIM to kahe che ke : TIkAkAra AcAryadeva sat utpAda mATe zeyAkAra avasthAmAM jJAyakapaNe jaNAyo. tethI sadbhAva saMbaddha ane asat utpAda mATe abhAva zabdono uMDo bhAva samajavAno prayatna karavo rahyo. ' saMbaddha zabdano prayoga kare che. mATe te zabdano je parane anAdi kALathI jANe che te svane jANavA : artha samajavAno prayatna karIe. be Tebala samajI mAge tyAre jANI zakAya. upayoga aMdaramAM vALa : laIe. paryAya sat nitya svabhAva ekarUpa - sat utpAda asat utpAdane paradravyo - - - - - - - - - - - - - - - - - - visadaza pariNAma svabhAva aMtargata vidhavidhatA para sApekSa vidhavidhatA pravacanasAra - pIyUSA
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama visadeza pariNAmane be apekSAe : evA padravyo tenI sAthenA saMbaMdha. visadaza lakSamAM laIe. dravyanI paryAyamAM je vidhavidhatA jovA : pariNAmomAM 52 sApekSatAthI vidhavidhatA thAya che. maLe che. te svabhAva aMtargata vidhavidhatA che. temAM te rIte visadaza pariNAmone asat utpAda athavA vizeSa guNonuM pariNamana mukhya bhAga bhajave che. : asadbhAva saMbaddha kahevAmAM Ave che. sparza guNanI ATha paryAyo, raMga ane svAdanA pAMca prakA2o. vagere rUpI padArthonI paryAyo ApaNA Indriya jJAnamAM jaNAya che. te badhA pariNAmo eka paryAyanA sadaza bhAvane svabhAvanI ekarUpatA sAthe saMbaMdha che. jyAre paryAyanI visadazatAne padravyo sAthe saMbaMdha che. visadaza paryAyanI vividhatA darzAve che. badhA paramANuo : bhAgane paryAyArthi ka nayanA viSayarUpe levAmAM Ave eka pradezI hovA chatAM badhA paramANuonI artha paryAyo alaga alaga hoya che. dareka dravya vizvanA anya dravyo sAthe saMbaMdhamAM AvIne anekarUpatA paNa darzAve che. pudgalamAM skaMdhonI vidhavidhatAthI ApaNe paricita chIe. jIvanA moha-rAga-dveSa evA vibhAva bhAvo ane jJAnanI zeyAkAra avasthA e badhA para sApekSa vidhavidhatAnA dRSTAMto che. dareka padArthamAM aMtargata vidhavidhatA ane 52 sApekSa vidhavidhatA banne sAthe ja hoya che. eka padArthane jAdo lakSamAM laIe ane tenA pariNAmanA pravAhane joIe tyAre tyAM svabhAvagata vidhavidhatA jovA maLe che. e ja padArthane anya dravyo sAthe saMbaMdhamAM joIe tyAre 52 sApekSa vidhavidhatA jovA maLe. visadazatAne A prakAre be bhedarUpe lakSamAM laI zakAya che. A bheda pADavAnuM prayojana have pachI vicArIzuM. che. sadaza pariNAma paNa paryAyano ja bhAga che te apekSAe te paryAyarthika nayanA viSayamAM Ave paraMtu jyAre te sadaza pariNAmane te zemAMthI utpanna thayA che evA pariNamatA dravya sAthe saMbaMdhamAM jovAmAM Ave tyAre te pariNamatuM dravya paNa te paryAyamAM anvayarUpa vyApIne rahyuM hovAthI te pariNAmamAM ja svabhAva lakSagata thAya che. je svabhAva khyAlamAM Ave che te dravyArthika nayano viSaya che. A rIte A gAthAmAM dravyArthika ane paryAyarthika ema be nayanuM kathana karyuM che. A kathana sat utpAda ane asat utpAdane lAgu pADayuM che. A rIte sadbhAva saMbaddha ane asadbhAva saMbaddha zabdano bhAva lakSamAM levo rahyo. paryAyanA sadeza pariNAmane sat utpAda athavA sadbhAva saMbaddha kahevAmAM Ave che. tyAM sat (nitya) + bhAva (svabhAva) + saMbaddha sAthe joDAyela (saMkaLAyela) A rIte sat utpAda kahetAM sadeza pariNAmane trikALa samaya svabhAva sAthe saMbaMdha che. svabhAva ekarUpa che mATe svabhAva sAthe saMbaMdha rAkhanArA sadeza pariNAmo paNa anAdithI anaMtakALa sudhI ekarUpa ja che. TIkAmAM pariNamatA dravyane naya vibhAgathI darzAvavAmAM Ave che. prathama dravyArthika nayathI vAta kare che paraMtu te dravyane phUTastha lakSamAM nathI letuM. paryAyanA dAtArUpe lakSamAM le che. tethI dravya ane paryAya vacce saMbaMdha rAkhIne te be vacce kyA prakArano taphAvata che tenuM varNana kare che. A gAthAmAM paryAyanA sat ane asat evA be bheda darzAvavA che tethI paryAyamAM ja dravyane lakSamAM le che evo bhAva khyAlamAM rAkhIe. dravya ane paryAyanA lakSaNo vacce bheda kaI rIte che te samajavA mATe ApaNe prathama paryAyanA lakSaNo lakhIzuM ane tene dravyanA lakSaNa sAthe jJeyatattva - prajJApana visadeza pariNAmane asat utpAda kahe che tyAM asat bhAva arthAt potAnA svabhAvathI bhinna : sa2khAvIzuM. 72
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravya paryAya : paNa dravyanuM ekarUpapaNuM evuM ne evuM rahe che. te utpatti-vinAza utpatti-vinAza : svarUpamAM (svabhAvamAM) koI phera paDato nathI. tethI * te sadbhAva saMbaddha kahevAmAM AvyuM che. arthAt lakSaNa sahita lakSaNa rahita - svarUpanI ekarUpatA (sadaza pariNAmanI paNa krame pravartatI yugapa pravartatI : ekarUpatA) lakSamAM laIne sat utpAda athavA vyatirekarUpa anvaya zaktio : sadbhAva saMbaddha kahevAmAM AvyuM che. paryAya : ekabIjAthI judI hovA chatAM sadaza pariNAmanA dravya ane paryAyanI eka sattA mAnya rAkhIne : pravAhamAM ekarUpatA ja rahe che. temanA bhinna lakSaNone traNa apekSA rAkhIne samajAve : che. A traNa lakSaNono ApaNane sAmAnya khyAla TIkAnA bIjA peregrAphamAM paryAyanI jarUra che. utpAda ane vinAza paryAyanA ja hoya che . ? , : mukhyatAthI vAta karI che. paryAya dravyane pAme che ema dravyanA lakSaNa kayAreya na hoya e nirNaya sahaja che. ' : lIdhuM che. tyAM dravya gauNa che. paryAyanuM vyatirekapaNuMte pramANe anvaya ane vyatireka lakSaNano paNa : : visadRzatAne mukhya karIne tyAM abhAva saMbaddha ApaNane khyAla che. dareka paryAya eka bIjAthI bhinna : ': arthAt asat utpAdanuM svarUpa varNavyuM che. banne che. judI che ane te dareka paryAyamAM dravya anvayarUpa : : peregrAphamAM zabdo sarakhA ja che mATe ekanI eka ekarUpa jovA maLe che. have je krame pravartavuM evuM je : vAta kare che ema na levuM. dravyanI mukhyatAmAM paryAyanuM lakSaNa che te paNa sahajarUpe mAnya thAya - ekarUpapaNuM ane paryAyanI mukhyatAmAM vidhavidhatA tema che. paraMtu kramathI viruddha je yugapada vizeSaNa - ema taphAvata lakSamAM levo. ekarUpa paNAmAM je hatuM vAparyuM che te avazya vicAra mAgI le che. dravya svabhAva : : te utpanna thayuM ane aneka prakAranI paryAyamAM je na eka ja che to tyAM yugapada zabda kevI rIte lAgu : hatuM te utpanna thayuM evA bhAva laIne sat utpAda paDe? mATe ApaNe tyAM dravyanI vAta na letA guNonI : ane asat utpAdane samajavA. vAta levI rahI. dravya ane paryAya vacceno bheda darzAvIne chellA padArthanuM akhaMDapaNuM hovAthI jIva jANavAnuM : peregrAphamAM te bannenuM abhedapaNuM darzAve che. te dravya kArya kare che ema kahI zakAya che. tyAM jIva kartA : " : anekarUpa paryAyorUpe thAya che ane te vyatirekI paryAya ane jJAna karaNa levAmAM Ave che. te paddhati ahIM : anvaya zaktio dvArA dravyapaNAne pAme che. A lAgu pADavAthI nitya vibhAgamAM "yugapada : * rIte A gAthAmAM dravya ane paryAyanuM kathaMcit pravartatI' evo zabda prayoga karyo che. tenA : ekapaNuM ane kathaMcit bhinnapaNuM darzAvyuM che. anusaMdhAnamAM anvaya zakti ema na letA anvaya : - gAthA - 112 zaktio evuM lakhANa karyuM che. vaLI te guNo : vidyAyaka che ane dravya vidhIyamAna che e vAta je ; : jIva pariName tethI narAdika e thaze; paNa te rUpe gA. 106 mAM lIdhI che te anusAra "dravyanI : 4 : choDato dravyatvane?nahi choDato kayama anya e? 112. nipajAvanArI anvaya zaktio" e prakAre nitya : jIva pariNamato hovAtI manuSya, deva athavA svabhAvane paryAyanA-utpAdanA-kSaNika lakSaNathI : bIjuM kAMI (tiryaca, nAraka ke siddha) thaze. judo darzAvyo che. AvA badalatA pariNAmo vakhate . paraMtu manuSya devAdika thaIne zuM te dravyapaNAne pravacanasAra - pIyUSa 73
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ choDe che? nahi choDato thayo te anya kema ? te svabhAvathI koI eka paryAya vyaktarUpe thaze. je hoya? (arthAta te anya nathI, teno te ja che) : zaktirUpa sAmarthya che emAMthI ja koI eka paryAya 1 12-113 ane 114 gAthAomAM : 1 - thaze. te paryAyanI pragaTatA samaye paNa arthAt zubha anyapaNAnI ane ananyapaNAnI vAta jJAna : * bhAva thAya che te samaye paNa jIvanuM zaktirUpa sAmarthya apekSAe lIdhI che. A gAthAmAM dravyArthika nathI, * to ekarUpa ja che. jIva nigodamAM che tyAre jJAnanI 113mAM paryAyArthika nathI ane 114 gAthAmAM : payoya mAtra TADhA unAne jANI zake eTaluM ja kAma pramANa jJAnathI vastu svarUpa samajAvyuM che. vastune : 5 : kare che. tyAre paNa tene sarvajJa svabhAva to evone pramANa jJAnathI paNa joI zakAya ane nayajJAna vaDe : : evo salAmata che. tethI zubhabhAvarUpe jIva pariNamyo : che te vAta paNa sAcI che ane te samaye jIva ekarUpa paNa jANI zakAya che. * rahyo che te vAta paNa eTalI ja sAcI che. A siddhAMta A gAthAmAM anvayapaNAnI - ekarUpa - badhA dravyone lAgu paDe che. paNAnI vAta levAmAM AvI che. dravya ane paryAyamAM : dravya anvayarUpa che ane paryAyo vyatirekarUpa che. dravya : have ApaNe be dravyonA saMbaMdhano vicAra sAmAnya ekarUpa che. gAthAmAM jIvanI manuSya, deva : karIe. jIvanI manuSya paryAya che tyAre zarIra paNa vagere paryAyanA dRSTAMtathI vAta lIdhI che mATe : manuSyadeharUpe che. gAthA 93mAM dravya paryAyanuM svarUpa gAthAno bhAva vistArathI samajatA pahelA ApaNe : darzAvyuM tyAre samAnajAtIya skaMdho ane asamAna ApaNA jJAnane tAjA karI laIe. A gAthAmAM jAtIya manuSya vagere paryAyanI vAta lIdhI hatI. eka padArthamAM anvaya ane vyatirekanuM svarUpa lIdhuM skaMdhamAM badhA paramANuo ekarUpa thaI gayA che. te che. tethI dravya anvayarUpe dareka paryAyamAM vyApe che. : lakSamAM Ave che. te samaye dareka paramANu te samaye dravya pote paryAyarUpe aneka vidhatA dhAraNa kare che. : paNa svataMtra ane bhinna che tenA tarapha ApaNuM lakSa jene paryAya kaI rIte thAya che teno spaSTa khyAla che : kheMcAtuM nathI chatAM skaMdhamAM paramANu svataMtra ane te to jANe che ke mULa svabhAva to sadAya ekarUpa ja . judA che. jyAre be padArtha vaccenA AvA saMbaMdhano rahe che. je utpatti-vinAza dekhAya che te to vicAra karIe chIe tyAre te banne padArthone pramANa svabhAvathI thatI vyavasthAnA pheraphArane kAraNe che. ke jJAnanA viSayarUpe ekarUpa rahyA che tema vicAravuM arthAt vyavasthAnA utpatti-vinAza thAya che te samaye ; rahyuM. eka padArthamAM anvaya ane vyatirekano vicAra paNa te vyavasthA jenI che te svabhAva to sadAya : karIe tyAre dravya sAmAnya anvayarUpa che paraMtu jyAre ekarUpa ja rahe che. dRSTAMta AlphAbeTanA 26 : manuSya paryAyano vicAra karIe to te asamAna akSaromAM koI pheraphAra nathI. te akSarothI je zabdo : jAtIya vibhAva vyaMjana paryAyanA be sabhyo jIva ane vAkyonI racanA thAya che te samaye akSaronI . ane zarIra te banne alagarUpe anvayarUpe jovA maLe goThavaNImAM pheraphAra thAya che. jIva zubhabhAva rUpe che eno artha e thayo ke jyAre ApaNe jIvano pariName che tyAre jIva zubhabhAvarUpa thaI gayo che ke eka padArtharUpe vicAra karIe tyAre jJAyaka bhAva te vAta sAcI che. tema hovA chatAM te samaye paNa : anvayarUpa che ane manuSya paryAya vyatirekarUpa che. jIve potAnuM ekarUpa zuddhapaNuM evuM ne evuM TakAvI : jyAre jIva ane zarIra baMne eka gaNIne temAM huMpaNuM rAkhyuM che. padArthamAM anAdithI anaMta kALa sudhInA ' rAkhIe chIe te samaye paNa tyAM pramANa jJAnanA pariNAmone pahoMcI vaLavAnuM sAmarthya che. dareka samaye viSayabhUta deha ane jIva judA che. arthAt jIva zeyatattva - prajJApanA 74
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane tenI manuSya paryAya bannene eka gaNIne tene anvayarUpa levAmAM Ave che. jIva apariNAmI dRSTi gAthA 111 mAM utpAdanuM svarUpa samajAvyuM. utpAdamAM sat utpAda ane asat utpAda evA be bheda pADayA. utpAda paryAyano ja hoya dravyano nahIM : sat tethI paryAyane sat utpAda ane asat utpAda ema : (nityapaNuM) be apekSAe joI zakAya che. e vAta tyAM levAmAM AvI. have A gAthAmAM dravyane sat utpAda lAgu pADIne vAta kare che. jIvathI vAta lIdhI che. manuSya, deva vagere pAMca prakAranI paryAyorUpe jIva thAya che tethI jIva anvayarUpa, (ekarUpa) che ane manuSya vagere paryAyo vyatirekarUpa che. e badhI badalatI avasthAmAM jyAre jIvanuM lakSa karIe chIe tyAre jIva tyAM ekarUpe ja, ananyarUpe ja jovA maLe che. jIva manuSyarUpe thAya che. tyAre paNa te potAnuM jIvapaNuM evuMne evuM TakAvIne manuSyarUpe thAya che. jIvapaNuM choDIne manuSyarUpe nathI thato. tethI manuSya, deva vagere badhI paryAyomAM jIva jIvarUpe sadAya jovA maLe che. A rIte jIvanuM ananyapaNuM darzAvyuM che. TIkA samajavA mATe prathama Tebalano abhyAsa karIe. sadeza pariNAma sat utpAda apariNAmI dRSTi pravacanasAra - pIyUSa sat pariNamato jIva paryAya anvaya sat evA anya dravya visadaza pariNAma svabhAva (asat) sAthe sAthe saMbaMdha asat utpAda saMbaMdha gA. 112 ane 113 mAM sat utpAda ane asat utpAda te paryAyamAM lAgu na pADatA dravyane lAgu pADavAmAM Ave che. sat utpAda jIvane apariNAmIrUpe jotA te satpa lakSamAM Ave che. have padArtha paryAya vinAno kayAreya na hoya tethI jIva paNa pariNAma vinAno kayAreya na hoya. ahIM jIvanI dravya paryAyathI vAta lIdhI che. paryAya utpanna thAya che. tethI jIva paryAya apekSAe upaje che. A apekSAe jIvane sat utpAdarUpe jovAmAM Ave che. je satne apiraNAmI dRSTimAM nitya avasthita joyuM hatuM. te ja satna have sat utpAdarUpe jovAmAM Ave che. jIva manuSyarUpe upaje che. te jIvano sat utpAda che. dravya manuSya -deva tiryaMca nArakI sidhdhara gA. 111 mAM sat utpAda ane asat utpAda banne paryAyamAM lAgu pADayA hatA. tyAM sadeza pariNAmane sat utpAda kahyo kAraNake tene sat evA ekarUpa svabhAva sAthe saMbaMdhamAM pariNAmanA vyatireka pariNamatuM dravya paryAyarUpe thAya che mATe sat utpAda 75
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravAhamAM paNa anAdithI anaMta kALa sudhInI : varte che kahIne tyAM sat utpAda darzAvyo che. jIva ekarUpatA che. paryAyanA visadaza pariNAmone asat : AvA pAMca pariNAmamAMthI koI eka paryAyarUpe eka utpAda kahyA. pahelA na hatA evA pariNAmo thAya samaye (vakhate) thAya che te vAta paNa sAcI che ane che mATe tyAM vidhavidhatA jovA maLe che. te ' jIvanI A badhI badalatI avasthAomAM paNa jIva vidhavidhatAne anya dravyanI sAthe (potAnA samaya : potAnA saikAlika sAmarthyane laIne evone evo dravyanI apekSAe paradravya asat che mATe), asat : rahe che. A anvayarUpa ekapaNuM paNa eTaluM ja sAthe saMbaMdha hovAthI visadaza pariNAmane asat : satyArtha che. samayasAra kaLaza-7 mAM paNa A vAta utpAda kahyo che. : lIdhI che. nava tattvarUpe thavA chatAM jeNe potAnuM : ekarUpapaNuM choDayuM nathI. A rIte paryAya apekSAe A dRSTimAM paryAyanA sadaza ane visadaza : : sat utpAdarUpe anya-anyarUpe jIva thayo hovA chatAM evA be bheda pADavAmAM nathI AvatA. ahIM dravyane : ' te paryAyanA pravAhamAM paNa anvayarUpa ja rahe che. sarUpe ane sat utpAda rUpe e be prakAre lakSamAM TIkAmAM AgaLa dravyane trikoTI sattArUpe darzAve che. levAmAM Ave che. jIvane manuSyAdi paryAyarUpe : ' arthAt dravya traNa kALanA pariNAmone pahoMcI jovAmAM Ave te jIvano sat utpAda che. jIva evI : : vaLavAnI zakti-sAmarthya dharAve che. e sAmarthya an manuSyAdi paryAyarUpe thAya che tyAre paNa potAnuM : : anya-ananya arthAt evuM ne evuM rahe che. ekarUpapaNuM choDato nathI e vAta daDha karAve che. gA. 1 11mAM dravyanI paryAyonI vAta karI : gAthA - 113 hatI tyAre dravya ane paryAya bhinna lakSaNo darzAvavA : mAnava nathI sura, sura paNa nahi manuja ke nahisiddha che; mAgatA hatA. yugapade paryAyamAM krama ane e rIta nahi hoto thako kyama te ananyapaNuM ghare? 113. vyatirekapaNuM levAmAM AvyuM tethI dravyamAM ane anvaya : manaSya te deva nathI, athavA deva te manuSya ke zaktio evA zabdaprayoga karyo hato. arthAt tyAM : siddha nathI; ema nahIM hoto thako ananya kema guNonI paryAyane dravyanA pariNAmarUpe darzAvavAmAM : AvI hatI. tethI te paryAyomAM anvayarUpa-anvaya : zaktio kahIne guNonI vAta levAmAM AvI hatI. ' AgalI gAthAmAM dravyane sat utpAdarUpe darzAvyA bAda A gAthAmAM jIvane asat utpAdarUpe A gAthAmAM paryAyarUpe guNanuM kArya nathI levuM : darzAve che. kaI rIte darzAve che te have samajavAno paraMtu dravyanI paryAya darzAvavI che tethI tyAM anvayarUpa : prayatna karIe. gA. 11 1mAM ApaNe paryAyanA dravya ja lIdhuM che. tethI tyAM "dravyatva bhUta anvaya : * visadRza bhAgane asat utpAdarUpe lakSamAM lIdho zakti" evo zabda prayoga karavAmAM Avyo che. : che. ' hato. paryAyo eka pachI eka thAya che. paryAyo TIkAnA bIjA peregrAphamAM kahe che ke jIva dravya : ekabIjAthI jAdI che. dareka paryAyanuM svarUpa bhinna hovAthI ane dravya paryAyamAM vartatuM hovAthI manuSyatva : che. visadaza paryAyamAM vidhavidhatA para sApekSatAthI vagere koI eka paryAye avazyameya pariNamaze. A thAya che evuM ApaNe nakkI karI gayA chIe. 47 vAkyamAM "jIva dravya hovAthI" zabda racanA dvArA ' zaktimAM abhAva bhAva zakti Ave che. je bhaviSyanI jIvanA apariNAmI svabhAvane, nitya svabhAvane : paryAya vartamAnamAM abhAvarUpa che te pachInA samaye sat' rUpe darzAve che. pachI te dravya hovAthI paryAyarUpe : bhAvarUpe thAya che. dareka paryAya A rIte asat zeyatattva - prajJApanA * hoya?
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ utpAdarUpa thAya che. bhaviSyanI paryAya je abhAvarUpa- : puruSArtha sAthe koI virodhAbhAsa nathI. asarUpa hatI te bhAvarUpa arthAt sat rUpa- . paryAyo dravyatvabhUta anvayazakti sAthe utpAdarUpa thAya che. A rIte paryAyo tenA kramamAM * gUMthAyelI che. anAdithI anaMta kALa sudhImAM je eka pachI eka asat utpAdane pAme che. te dareka * : anaMta paryAyo kramapUrvaka thAya che te badhI vyatirekarUpa paryAyamAM anvayarUpa dravya ja che. te dravya anvayarUpe : : paryAyomAM anvayarUpa eka ja dravya raheluM che. A ekarUpa hovA chatAM te dareka paryAyarUpe upaje che : : apekSAe badhI paryAyo dravya sAmAnya svabhAva vaDe tyAre te paryAyonI vidhavidhatAne kAraNe anekarUpa : : eka bIjA sAthe joDAyelI che. dravya vyApaka ane thAya che. dravya anvayarUpa ananya che jyAre te dravyane : : paryAya vyApya che mATe tyAM tAdAmyapaNArUpa gUMthaNI vyatirekarUpe, paryAyarUpe jovA jatA te anyarUpa bhAse : * che. jevI rIte dravya ane paryAya eka sattArUpa che che. A rIte kharekhara paryAya asarUpa che paraMtu : * tevI rIte be paryAyo saMbaMdhamAM nathI kAraNake tyAM paryAyanuM dravya sAthe abhedapaNuM lakSamAM letA dravya : : samayabheda che. anAdithI anaMtakALa sudhInI paryAyo paNa anyarUpa-asat utpAdarUpa lakSagata thAya che. : dravya sAmAnya mAraphata saMbaMdhamAM che. "paryAyo paryAyabhUta sva vyatireka vyaktinA kALe ja sata hovAne lIdhe tenAthI anya kALomAM : dravya che te paryAya sAthe tAdAbhyarUpa che te asat ja che" vAta SaTakAraka anusAra paNa samajAvavAmAM Ave * che. cha kArakomAM paryAyanA bhAge to mAtra karma kAraka TIkAmAM paryAya te "paryAyabhUta svavyatireka : * ja lAgu paDe che. kartA, karaNa ane adhikaraNa to vyakti'' rUpe darzAvI che. arthAt paryAya kahetA ja : kartArUpa nitya che ja ekAMta nathI. cha kArako te kSaNika che ane vyatireka lakSaNavALI che. te dareka : : abhedarUpa ja hoya che. paryAyo kramapUrvaka thAya che e paryAyano kALa eka samayano ja che. dareka dravyamAM : vAta svIkArIne te dravya AvI paryAyone kramapUrvaka koI eka samaye eka ja paryAya bhAvarUpa sarUpa : pragaTa kare che arthAt pote te paryAyorUpe thAya che. hoya che. te samaye anya koI paryAya hotI nathI. * * tethI dravyane paryAya apekSAe asat utpAda che ane anya paryAyo e apekSAe te samaye abhAvarUpa- : : te kAraNe dravya dareka samaye anya anya hoya che. asat-zUnyarUpa ja hoya che. dareka paryAya e rIte : potAnA svakALe ja utpAdarUpa hoya che. te paryAya : sata utpAda ane asat utpAda turata ja nAza pAme che tethI anya samayomAM te : gA. 11 1 thI 113 avidyamAna ja hoya che. tethI kahe che ke paryAya : 1) utpAdane jovAnI be dRSTio che. utpAda svavyatireka vyaktirUpa che. paryAya tenA svakALe ja : paryAyano ja hoya dravya to anAdi anutpanna vyakta hoya che ane te bhinna lakSaNavALI hoya che. ' ja hoya tethI sat utpAda ane asat utpAda A rIte vicAratA paryAyo krame thAya che. e vAta : paryAyane ja lAgu paDe. sahajapaNe AvI jAya che. kramavartIpaNuM e paryAyanuM lakSaNa che. vaLI dareka paryAyanI janmakSaNa nizcita che : * 2) je hatuM te utpanna thayuM mATe sat utpAda. arthAt te apekSAe paryAyane kramabaddha paNa kahevAmAM Ave : svabhAva (sat) jevo che tevI paryAya utpanna che. paryAyo motInI mALAnI jema nahIM paraMtu : thaI mATe sadaza pariNAma te sat utpAda che. sonAnI sAMkaLI jevI che. paryAyanA A lakSaNane : 3) vartamAna paryAya ja vidyamAna che. (bhAva zakti) pravacanasAra - pIyUSa
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ te rIte paryAyane vartamAna vidyamAnarUpe jovI : 7) sat utpAda paryAyane lAgu paDe che. te nizcayanuM te sat utpAda. paryAyane utpAdarUpe lakSamAM A kathana che ane sat utpAda dravyane lAgu paDe lIdhI tethI utpAda ane vartamAna vidyamAnatA : che te vyavahAranayanuM kathana che. mATe sat e rIte paryAyano sat utpAda. : * 8) dravya pote nityapaNuM TakAvIne paryAyarUpe (sat 4) dravya ane paryAyanuM tAdAbhyapaNuM hovAthI dravya : utpAdarUpe) thAya che mATe dravya nizcayanaye sat pote svabhAva apekSAe, apariNAmI dRSTimAM : evuM nityapaNuM ane vyavahAranaye paryAyarUpa saturUpa rahIne paryAya apekSAe paryAyarUpe : (sat utpAda) thAya che. upaje che. tethI je sane koI eka dRSTimAM : : 9) dravya pote ja paryAyarUpe upaje che te apekSAe (apariNAmI) nitya avasthita lakSamAM levAmAM : dravyano sat utpAdae nizcayanayanuM kathana che. AvyuM hatuM te have paryAya dRSTie paryAyarUpe : arthAt paramArtha kathana che. upaje che. tethI dravyane sat utpAda che. A rIte dravyane sat utpAda lAgu paDe che. ahIM kaI : 10) asat utpAda - je paryAya vartamAnamAM sat paryAya tenI mukhyatA nathI. dravya dareka samaye : utpAdarUpe kaI rIte thaI teno vicAra kare tyAre koIne koI paryAyarUpe upaje che te dravyano sat : je bhaviSyanI paryAya asarUpe hatI te utpAda che. A dRSTimAM paryAyanA sadaza vartamAnamAM sarUpe pragaTa thaI che tethI A pariNAma ane visadaza pariNAma evA bheda apekSAe asat utpAda che. abhAva bhAva lakSamAM levAnI jarUra nathI. zaktinuM varNana Ave che tyAM e ja vAta lIdhI che. bhaviSyanI je paryAya abhAvarUpa che te 5) paryAyane sat utpAdarUpe be dRSTithI joI zakAya : have bhAvarUpa thAya che. abhAva kaho ke asat che. eka dRSTimAM paryAya vartamAna mAtra ja kaho ane bhAva kaho ke utpAdarUpa kaho banne utpAdarUpe (sarUpe) vidyamAna che mATe sat : eka ja vAta che tethI abhAvano bhAva te utpAda. vaLI anya dRSTimAM paryAyanA sadaza asat utpAda che. A rIte paryAya asat pariNAmane sat utpAdarUpe lakSamAM levAmAM : utpAdarUpa che. Ave che. tyAM te paryAyane sat evA zAzvata- : ekarUpa dravya sAthe saMbaMdhamAM levAmAM Ave che. : 1 1) visadRza pariNAmane asat utpAda kahevAmAM sat evA svabhAva ekarUpa ane sat utpAdarUpa : Ave che. sat utpAda te sadaza pariNAma che paryAyanA anAdithI anaMta kALa sudhInA tyAre videza pariNAma te asat utpAda che. ekarUpa-(sadaza) pariNAmane, A rIte sadRza : ahIM sat zabdathI pariNAmanI ekarUpatA ane pariNAmane, sat evA potAnA svabhAva : asat zabdathI paryAyonI vidhavidhatA samajAya sAtheno saMbaMdha levAmAM Ave che. 6) sat utpAda e kharekhara paryAyano che. dravya ane : 12) visadaza pariNAma be prakAranA hoya che. eka paryAya to abheda che. tethI dravya paryAyarUpe ' svabhAva aMtargata vidhavidhatA jemake sparza, upajayuM tene sat utpAda kahIe chIe. A rasa, raMga vagerenA ATha ane pAMca bhedo jovA rIte sat utpAda dravyane paNa lAgu paDe che. ; maLe che. pariNAma para sApekSatAthI paNa jJeyatattva - prajJApanA 78
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidhavidhatA darzAve che jemake jIvanI manuSya vagere paryAyo dehanI sApekSatAvALI che. jIva je dehane prApta thAya che te anusAra potAnuM jIvana goThave che. tethI jIvanI manuSya paryAya eTale manuSya dehamAM rahevAnI jIvanI yogyatA. 13) zarI2 jIva bhinna che. jIvane sat kahIe to zarI2 asat che. jIvanI manuSya paryAyane manuSya deha sAthenA saMbaMdhathI jotA te paryAya asat utpAdarUpa che. arthAt manuSya paryAyane asat evA deha sAthe saMbaMdha che. 15) je rIte sat utpAdamAM nizcaya vyavahAra lAgu pADavAmAM Avyo che e rIte asat utpAdamAM paNa nizcaya ane vyavahA2 lAgu paDe che. 14) AvA visadeza pariNAmo asat utpAdarUpe dravya thAya che. arthAt dravya ane paryAyanI eka : sattA lakSamAM letA have dravyano asat utpAda che evuM kathana ka2vAmAM Ave che. gAthA 111 paryAyane jovAnI be dRSTio sAdeza pariNAma sat utpAda ane visardeza pariNAma asat utpAda. gAthA 113 dravyano asat utpAda che be apekSAe kahI zakAya che. gA. 111mAM paryAyamAM sat utpAda ane asat utpAda joyA bAda tene dravyamAM lAgu pADIne dravyanA sat utpAda ane asat utpAda kahI zakAya che. gA. 112mAM dravyane sat utpAdarUpa jovAmAM Ave che tyAre paryAyanA uparokta be prakAranA bhedanI vAta levAmAM AvatI nathI. tyAM to dravya paryAyarUpe utpanna thAya che eTalI ja apekSA che. paryAya kevI che teno vicAra karavAno raheto nathI. gA. 113mAM pharIne eka anya prakAre paryAyanA be bheda vicAravAmAM Ave che. bhaviSyanI paryAya vartamAnarUpa thaI mATe tene asat utpAdarUpa kahI che tyAM paryAyanI sadezatA ke visadvazatAnI vAta nathI. A dRSTimAM sadeza paryAya paNa asat utpAdarUpa : che. visardeza paryAyato asat utpAdarUpa che ja. tethI A gAthAmAM paryAyanA asat utpAdane be apekSAe khatavavAmAM Ave che ane tene dravyamAM lAgu pADavAmAM Ave che. : : : 1) je bhaviSyanI paryAya asatpa hatI te vartamAnamAM satpa thaI tethI dravya A apekSAe asat utpAdarUpa thayuM che. 2) paryAyanA visadeza bhAgane lakSamAM letA pravacanasAra - pIyUSa pariNAmonI vidhavidhatA che mATe tyAM te dravya AvI paryAyarUpe upaje che mATe te dravyano asat utpAda che. gAthA = 114 gAthA 112 dravyane jovAnI be dRSTio apariNAmI dRSTimAM dravya sat svarUpa che. te dravya paryAyarUpe upaje che tethI te dRSTimAM te dravya sat utpAdarUpa che. dravyArthike badhuM dravya che; ne te ja paryAyArthike che anya, jethI te samaya tadrupa hoI ananya che. 114. dravyArthika (naya) vaDe saghaLuM dravya che; ane vaLI paryAyArthika (naya) vaDe te (dravya) anyaanya che, kAraNake te kALe tanmaya hovAne lIdhe (dravya paryAyothI) ananya che. : padArtha dravya-paryAyarUpa che. te padArtha kharekhara akhaMDa, abheda, ekatvarUpa eka satmaya che. padArthanuM eka astitva hovAthI tenuM eka kSetra che. te padArtha pramANa jJAna vaDe jANI zakAya che. te naya jJAnano viSaya paNa thAya che. ApaNe vartamAnamAM nayajJAna vaDe jANIe chIe tethI A gAthAmAM A be naya 79
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyArthika ane paryAyArthika vaDe vastu kevI jaNAya che te ahIM samajAvavAmAM Ave che. pramANa jJAna vastunA svarUpane yathArtharUpe : darzAve che. teno viSaya Akho padArtha che. te jJAna vastunA paripUrNa svarUpane badhe paDakhethI jANe che. naya jJAnano viSaya vastuno eka vidhipUrvakano aMza che. tethI e apekSAe naya jJAnano viSaya Akho padArtha nathI. arthAt naya jJAnane maryAdA hovAthI te mAtra koI eka bhedane ja darzAvI zake che. padArtha anaMta dharmAtmaka che. eka eka dharmane viSaya karanAra eka naya laIe to anaMta nayo thAya. jJAnI gurune svAnubhUti hovAthI teNe potAnA AtmAne jANyo che. svAnubhUti e nayAtikrAMta dazA che. guru jyAre ziSyane samajAvavA mAge che tyAre te bhedamAM AvIne samajAve che. anubhUti e abheda che ane naya e bheda che. ziSya sIdhe sIdhuM vastu svarUpa jANI zake tema nathI. tenI kSamatA mAtra guNa bhedane jANI zake eTalI ja che. mATe jo guru samajAvavA mAge to te paNa guNa bhedamAM AvIne ja samajAvI zake. tethI te pramANajJAnapUrvaka naya jJAna vaDe samajAve che. samajanArane pramANajJAna ke nayajJAna kAMI nathI. te guru pAsethI nayajJAna vaDe samaje che. guru zabdo maryAdita che. samajavA-samajAvavAmAM ziSya : guNabhedanuM varNana kare che ane ziSya te samaje che. ane guru vacce zabdo mAdhyama bane che. tethI naya dvArA ja A zakya bane che. kevaLajJAna e pramANajJAna che. tene anusa2nA2I divya dhvani ekAkSarI che tethI tyAM krama. nathI paraMtu samajanA2naya vibhAgathI guru ane ziSya banne naya dvArA samaje che. ahIM ApaNe thoDuM vizeSa vicArIe. : samyakdnaya ane mithyAnaya ja samajI zake che mATe bhagavAnanI vANIne paNa dvi jene pramANa jJAna hoya che tene nayajJAna nayAzrita gaNavAmAM Ave che. arihaMta paramAtmAnI : sAcuM hoya che. paraspara virodhI dekhAtA dharmo paNa paraMparAmAM anya AcAryo ane jJAnI guru dvArA je : vastumAM avi2odhapaNe rahelA che. jyAM ekabIjAthI samajAvavAmAM Ave che te naya vibhAgathI ja hoya : judApaNuM che tyAM tAdAtmyapaNuM paNa che. vastunuM che. ahIM A gAthAo dareka padArthanI sva vyavasthAne anekAMta svarUpa syAdavAda zailIthI ja sArI rIte samajAvanArI hovA chatAM, arthAt dareka padArtho samajI zakAya che. jene yathArtha jJAna thAya che tene dravyaparyAyarUpa hovA chatAM, ahIM ApaNe jIvanI nayono virodha maTI jAya che. ekAMta naya mithyA che mukhyatAthI vicAravuM rahyuM. pramANa jJAna dvA2A svAnubhUti samajavI rahI. AtmAno anubhava ka2nA2 anya pAtra jIvone AtmAnuM svarUpa samajAvI zake che. e guru ziSyane kevI rIte samajAve che te vicArIe. : jyAre sApekSanaya samyak che. tethI jJAnInA nayo sAcA che. jJAnI jyAre naya vibhAgathI samajAve che tyAre te samyakdnaya vaDe samajAve che. te pramANa jJAnapUrvaka nayamAM Ave che. badhA dharmo padArtha pAse ... ekatva hovAthI ekabIjA sAthe saMbaMdhathI joDAyelA che. temAMthI eka dharmane judo pADIne jJAnI samajAve che. ajJAnI pAse e bhUmikA nathI. tethI ajJAnI to je dharma samajAve teTaluM ja lakSamAM laI zake che. ApaNe anyamatinI vAta nathI karatA. ziSyane ekAMtano durAgraha nathI. te sAcuM samajavA mAge che. mAre bhedane jANIne abheda sudhI pahoMcavAnuM jJeyatattva - prajJApana 80 guru pramANa jJAna samyak naya ziSya pramANa jJAnano abhAva mithyA - (ekAMta) naya | anumAna pramANa
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ che tevo tene khyAla che. gurue evI pUrvabhUmikA : aMza che tethI te rIte ja jaNAya che arthAt badhA bAMdhI ApI che tethI pAtra jIva naya vibhAgathI samaje - dharmo tenI kiMmata sahita ekI sAthe jaNAya che. che tyAre bhale tenA nayo mithyA che paraMtu te - nayajJAna vaDe zuM jaNAya ? ekAMtavAdI jevA nathI. ziSya bhedane jANIne tyAM : aTakato nathI. bheda dvArA te abheda tarapha javA mAge : : 1) nayajJAnano je viSaya hoya te jaNAya. che te mATeno prayatna paNa te kare che. vikalpanI : dravyArthikanayano viSaya dravya sAmAnya che mATe bhUmikAmAM paNa te nayanA viSayone sAma sAmA : te naya dvArA dravya sAmAnya jaNAya. athaDAvato nathI paraMtu temano sumeLa samajavA mAge : 2) nayajJAna vaDe Akho padArtha jaNAya. matijJAna che, te mananA saMge eka sAcu citra taiyAra karavA : vaDe vastuno eka dharma jaNAya che te dvArA lAge che. zrutajJAna AkhA padArthanuM jJAna karI le che. ATalI bhUmikAne samajIe tyAre jJAnI : gaLapaNanA svAda mAraphata sAkara jANI zakAya pramANa jJAnapUrvaka nayanA viSayamAM (bhedamAM) Ave che. badhA dharmo jANIe to ja dharmI jANI zakAya che ane naya vibhAgathI samajAve che. pAtra jIva evuM hoya to dharmI kayAreya jANI na zakAya. vastunA eka bhedane jANIne tenA dvArA abheda sudhI : vaLI naya jJAna mAtra eka dharmane jaNAve eTaluM pahoMcavAno prayatna kare che. alaga alaga bhedono : ja hoya to te dharmane jANavAthI prayojana siddha samanvaya kare che. jJAnI anubhava pramANamAM sthita : na thAya. dravya lakSya che ane guNa tenuM lakSaNa che. jyAre ziSya anumAna pramANa vaDe vastuno yathArtha : che. lakSya lakSaNanI eka sattA che. jene lakSaNa nirNaya kare che. tene anumAna pramANathI saMtoSa nathI jaNAya che te lakSaNa dvArA lakSya sudhI pahoMcI tethI te AgaLa vadhIne anubhava kare che. naya dvArA zake che. ApaNe Indriya jJAna vaDe rUpI padArthone samajavA ane samajAvavAnI A paddhatine khyAlamAM : e rIte ja jANIe chIe mATe nayajJAna dvArA rAkhIne have AgaLa abhyAsa karIe. Akho padArtha-anaMta dharmAtmaka rUpe jANI zakAya pramANa jJAnano viSaya Akho padArtha che ane ; nayano viSaya te padArthano eka aMza che evuM . 3) nayajJAna vaDe e Akho padArtha eka dharmarUpe ja yathArtha jJAna karyA pachI have pharIthI vicArIe tyAre : jANavAmAM Ave che. astitvanI mukhyatAthI khyAla Avaze ke banneno viSaya Akho padArtha che. : Akho padArtha samaya bhAse che. cetana guNanI sApekSa no lakSamAM levAthI eka nayathI jyAre ? mukhyatA karatA AtmA cetApitArUpe bhAse che. vAta karIe tyAre bIjA nayanA viSayano garbhita sparza-rasa vagere guNonI mukhyatAthI pugala svIkAra AvI jAya che. vastu kathaMcit nitya che ema dravyarUpI che. AgalA bolamAM padArtha anaMta kahIe tyAre te vastu kathaMcit anitya che. evuM : dharmAtmaka rUpe lakSamAM Avyo hato jyAre A temAM AvI jAya ja che. tethI nayajJAna mukhya-gauNa : bolamAM te eka dharmAtmaka rUpe lakSagata thAya che. karIne AkhI vastune jANe che. jyAre pramANa : 4) nayajJAna vaDe Akho padArtha eka dharmAtmaka rUpe jJAnamAM mukhyagauNapaNuM nathI evo taphAvata che. * jaNAya che. te padArtha anaMta dharmAtmaka hovAthI pramANa jJAnamAM badhA dharmo yugapada jaNAya che. * have e padArthanA anya dharmo paNa e dharmarUpa tyAM mukhyagauNa nathI paraMtu dravya sAmAnya kiMmatI : lakSamAM Ave che. gAthA 107mAM ApaNe eka pravacanasAra - pIyUSa 81
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNano vistAra kaI rIte levAmAM Ave che te : vacce pradezabheda Ave che tethI vastunA svarUpane sAcA zikhyA chIe. sat astitva guNano dharma che. A arthamAM samajavA mAge teNe vastune akhaMDa eka te sat AkhA padArthane lAgu pADatA padArtha ' samaya ane eka akhaMDa kSetrarUpe lakSamAM levI rahI. samaya che. te padArtha anaMta dharmAtmaka hovAthI : arthAt jyAM dravya sAmAnya trikALa svabhAva che tyAM have te sat anya guNone ane paryAyone paNa ; ja paryAya che ane jyAM paryAyanuM badalatuM svarUpa lAgu paDe che. A rIte nayajJAna vaDe, A cAra : jovA maLe che tyAM ja anvayarUpa dravya raheluM che. tethI apekSAo vicAratA, ghaNuM jANI zakAya. : kSetramAM phera nathI karavAno mAtra apekSA ja pheravavAnI : che. sonAnA dAgIno paDayo che. te eka dRSTimAM tethI nayajJAna vaDeH 1) cetana guNa jaNAya. : hArarUpe ane bIjI dRSTimAM sonArUpe joI zakAya 2) jIva jaNAya. (pramANa : jJAnanA viSayarUpe) 3) jIva cetanarUpa jaNAya. ke badhA jIvo anAdi kALathI paryAya dRSTi ja 4) jIvanA anyaguNo ane ; che. paryAyamUDha ja che. jIva ane zarIrane eka asamAna badhI paryAyo cetanarUpa : jAtIya paryAyarUpe lakSamAM levAnI Teva che. huM manuSya jaNAya. : chuM evuM e mAne che. tyAM jIva ane zarIra be taddana nayajJAna vaDeH 1) sparza vagere gaNo rUpI : alaga dravyo che te tenA khyAlamAM nathI AvatuM tethI * tene paryAyamUDha gaNyA che. eka padArthane lakSamAM letAM jaNAya. 2) pudgala dravya jaNAya. samaye paNa te paryAyanA badalatA svarUpamAM rAce che. 3) pudgala dravyarUpI dravyarUpe : che ke tene ekarUpa dravya sAmAnya svarUpa sudhI javAnI jarUra : nathI lAgatI. dRSTAMta : ApaNe dUdha-dahIM-mAkhaNa jaNAya. 4) pugalanA anya guNo ': ane ghIno upayoga karIe chIe paraMtu gorasanA * svarUpane jANavAnI jijJAsA ApaNane thatI nathI. ane paryAyorUpI kahI - ' tevI jarUrIyAta jaNAtI nathI. anya dRSTAMtamAM zakAya. ApaNe dAgInA kharIdavA jaIe chIe tyAre te dravyArthika ane paryAyArthika nayathI jyAre : sonAnA ja che eTaluM pAku karI laIe chIe paraMtu vicAra karIe tyAre thoDI muMjhavaNa thAya. dravyArthika : tyArabAda paNa ghATanI ja adhikatA rahyA kare che. naya vastunA nitya svabhAvane darzAve che jyAre paryAya : ekarUpa svabhAvano kaMTALo Ave che. vidhavidhatAmAM paryAyArthika nayathI jaNAya che. eka samaye eka nayathI - majhA paDe che. A ApaNI hAlata che. tethI jANapaNuM thAya che. mATe dravya svabhAva jovo hoya ke jinAgamamAM paryAyanA bhedone gauNa karIne svabhAva to paryAyanuM lakSa choDavAthI ja dravya jANI zakAya : sanmukha thavAno upadeza jovA maLe che. vastune che. AvI vAta sAMbhaLIne najara eka sthAnethI bIjA : paryAyArthika nayathI jovAnuM choDIne dravyArthika nayathI sthAne laI javAnI che evuM lAge. vaLI dravya ane ? jovAnuM kahevAmAM Ave che. A kArya kaI rIte thAya? paryAya (kathaMcit) judA che. evuM khyAlamAM rAkhIne . javAba sIdho che. paryAya tarapha jovAne badale dravya vastune ghaMTInA be paDa jevI mAnI levAmAM Ave che. ' svabhAva sAme najara nAkho paryAyArthika nayathI kharekhara vastu evI nathI. be paDarUpa mAnavAmAM be jovAnuM baMdha karo. vAstavikatA e che ke rIta koI jJeyatattva - prajJApanA 82
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ : jAdI ja che. sau prathama dravya paryAyarUpa vastu svarUpa kevuM che te gurugame nakkI karo. ''choDayA vinA svabhAvane, utpAda-vyaya-dhruva yukta je' e rIte dareka paryAyamAM dravya anvayarUpa rahe che. have gurugame dravya sAmAnyanuM svarUpa zuM che te lakSamAM levuM rahyuM. tyArabAda je paryAyane ApaNe joIe chIe. ... AvyuM che. paryAyanA badalatA svarUpamAM anvayarUpa dravya sAmAnya ja vyApeluM che. tethI jo paryAyamAM te dravya sAmAnya svarUpa zodhavAno prayatna karIe to te tyAM jovA maLe che. arthAt paryAyamAM ja dravya sAmAnya jovA maLe che. tamAre naja2 phe2vavAnI jarUra nathI. AvI ApaNane Teva che sInemAM ke TIvI jotA samaye ApaNe naTa ane naTIone aneka prakAranA svAMgamAM joIe chIe tyAre paNa ApaNe tene asala sArAMza moTA bhAganA jIvo to pote koNa che te samajavAno prayatna ja nathI karatAM. koI jIvo potAnA svarUpane samajavAno prayatna kare tyAre koI eka nayathI vastunA svarUpane lakSamAM laIne vastu tevaDI ja che evI ekAMta mAnyatA dharAvatA thAya che. AmAM moTA bhAganA jIvo to potAne vyavahAra svarUpamAM oLakhI laIe chIe. eja ahIM karavAnuM : jIvarUpe lakSamAM letA hoya che. koI pAtra jIva jyAre che. paryAya svAMga che ane svabhAva te svAMgano dharanAro che. tethI paryAyamAM ja svabhAvano nirNaya ka2vAno rahe che. sAcA deva-zAstra-gurunA yogamAM Ave che tyAre pote anekAMta svarUpa che evo pahelo pATha zIkhe che. anekAMtano tene sAco saMpUrNa khyAla nathI Avato paraMtu anekAMtano svIkAra tene sAcuM samajavAmAM sahAyaka thAya che. zrI guru tene samajAve che ke tAru jJAna padArthane sIdhu jANI zake tema nathI. padArthanA bhedane grahaNa karavAnI ja tArI kSamatA che. mATe huM tane nayavibhAgathI vastunA bhedane darzAvIza. mAre tane abheda svabhAva samajAvavo che ane tuM paNa akhaMDa tattvane samajavAnI IcchA rAkhI rahyo : : : : : che. bheda dvArA abhedane sArI rIte samajAvI zakAya che mATe tuM te rIte samajavA mATe taiyA2 thA. huM akhaMDanA jJAnapUrvaka te ja abhedanA bhedamAM AvIne tane bheda dvArA samajAvIza. te samyakdnayano prakAza haze. tuM jyAre A bhedane samajIza tyAre tane abhedanuM jJAna na hovAthI tuM naya vibhAgathI je dharmane jANIza te ekAMtanaya haze. nirapekSa naya haze. mithyAnaya haze. paraMtu te anekAMta svarUpa vastuno gAthAnI TIkAmAM paryAyArthika nayathI jovAnuM baMdha karIne dravyArthika nayathI joIe to dravya svabhAva anvayarUpe lakSamAM Ave. dravyArthika nayathI na jotA jo paryAyArthika nayathI joIe to tyAM manuSya-deva vagere anya-anyapaNuM lakSamAM Ave. tathA pramANa jJAnathI jotA vastu anya anya ane ananyarUpe ema banne rUpe jovA maLe ema lIdhuM che. paryAyArthika nayathI anya-anyapaNAnI vAta lIdhI che tyAM samajAvavA mATe lIdhI che. tyAM jJAna to padArthane jema che tema jANI le che paraMtu pramANa jJAnamAM je jaNAyuM tenuM varNana ka2vuM hoya to nayajJAnarUpe ja tenuM varNana zakya che tethI be nayathI vAta karIne : pachI pramANajJAna A badhuM jANe che ema levAmAM : agnino dRSTAMta lIdho che. agninI paryAya baLavAlAyaka padArthanA AkAre thAya che tema jIvanI paryAya dehanA AkAre thAya che. jIva je deha dhAraNa kare te dehamAM tene anurUpa thaIne rahevArUpa jIvanA bhAva thAya che. padArthane pramANa jJAna ane nayajJAna vaDe joI zakAya che. tyAM nayonA jeTalA viSayo che te badhA pramANa jJAnamAM AvI jAya che. A rIte A gAthA pramANa jJAnamAM jIva kevo dekhAya che te : pravacanasAra - pIyUSa : ja bheda che tevI tArI samajaNa hovAthI tuM bhedane jANIne tyAM aTakIza nahIM. anya bhedane paNa e 83
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ rIte jANavAno prayatna karIza ane pramANa jJAnanA : che. arthAt pradezatva guNanI mukhyatAthI ja te jIvanI viSayabhUta padArtha sudhI pahoMcavA mATe prayatna karIza. . manuSya paryAyane oLakhe che. manuSya paryAya eTale lokikamAM Indriya jJAna vaDe to gaLapaNa uparathI - manuSya dehamAM tene anurUpa thaIne rahevAnI jIvanI sAkara ane khaTAza mAraphata lIMbunuM jJAna thAya che. yogyatA evI cokhavaTa tene nathI. tyAM paNa nayajJAna choDIne tene zrutajJAna vaDe ; sAmAnya rIte ApaNe pramANa jJAnano vicAra laMbAvIne padArthanuM jJAna thAya che. tema svAnubhUti : : karIe tyAre dravya ane paryAya beno ja vicAra karIe. mATe paNa nayajJAnano Agraha choDIne nayAtikrAMta pa2 dravyano vicAra na karIe, paraMtu ahIM jyAre thavuM paDe che. tyAre ja bhAvazruta pramANa jJAnamAM : jIva ane tenI manuSya paryAya eno vicAra karIe anubhava thAya che. A rIte nayonuM sthAna pagathiyA * chIe tyAre manuSyadehanI vAta paNa sAthe levI jarUrI jevuM che. nayane pahelA grahaNa karIne pachI choDavA * che. jIvamAM jema moha-rAga-dveSa evA pariNAmo joIe to ja anubhUti thAya che. evI nirvikalpa : azuddha paryAyo che naimittika bhAvo che. tema manuSya anubhUti lAMbo samaya TakatI nathI ane vikalpa : : paryAyarUpe thavuM e paNa azuddhapaNuM che. jIvanA Ave che tyAre pharI nayajJAna vaDe vastune jANe che. : : vibhAva pariNAmanuM te phaLa che. mATe jIva manuSyarUpe A anubhava pachInA nayo che. banne nayonuM jJAna che : pariName che. te vAta jIvanA doSarUpe vicAravAnI tethI jyAre eka nayane mukhya karIne jANe che tyAre rahe che. anya nayanA viSayano gauNa paNe tene svIkAra che. A apekSAe samyakunayano viSaya eka aMza paNa jIva manuSyaparyAya manuSyadeha che ane mukhya gauNa zailImAM Akho padArtha paNa che. : jIva moha-rAga-dveSa paryAya dravya karmano udaya mithyAnaya vaDe jANatA vastu khaMDita thatI hatI je : jIva joyAkAra jJAna paraNeya have samyakanayamAM khaMDita thatI nathI. vastu anekAMta : ajJAnI jIva karmanA udayamAM joDAya che. svarUpa che evI prAthamika samajaNa pAtra jIvane naya potAne bhUlIne tenI sAthe ekapaNuM mAne che tyAre vibhAga dvArA vastu svabhAva sudhI pahoMcavAmAM : * pote zuddha paryAyarUpe na pariNamatAM moha-rAga ane sahAyaka che. : dveSa evA ajJAnamaya azuddha bhAvarUpe pariName che. A gAthAmAM jIva ane tenI manuSyAdi : zAstramAM dhyAnAviSTa ane bhUtAviSTanA dRSTAMto paryAyonI vAta lIdhI che. temAM ApaNe jIva ane : Ave che. pote manuSya hovA chatAM pADAnuM dhyAna vartamAna manuSya paryAyathI ja vicAra karIe. ajJAnI : karatA pote pADo thaI gayo evuM mAnIne pADA jevuM jIva to manuSya dehamAM ja huMpaNuM mAnIne beTho che AcaraNa karavA lAge che. tema jIva pote zarIrathI tene jIva ane tenI paryAyanuM kAMI bhAna nathI. anya : potAnuM atyaMta bhinnapaNuM sadAyane mATe TakAvIne koI deha uparAMta jIvanI hA pADe che paraMtu tene : rahelo che. chatAM saMsAra avasthAmAM e je deha dhAraNa jIvanA svarUpanI kAMI gatAgama nathI. zAstramAM : kare che temAM huMpaNuM mAnIne dehane anurUpa potAnI asamAna jAtIya vibhAva vyaMjana paryAya evo zabda : paryAya karI le che. tethI jyAre jIva ane tenI manuSya Ave che tethI te jIvano jyAre vicAra kare tyAre paryAya ema bannenuM jJAna karavAmAM Ave tyAre A tene dehamAM avagAhIne rahyo che tethI deha pramANa : manuSya paryAya mane zobhA ApatI nathI e rIte teno AkAra ane kada che e rIte jIvane lakSamAM le ke ApaNI samajaNa thavI joIe, manuSyadehane jANatA zeyatattva - prajJApanA 84
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnanI paryAya joyAkAra thAya paraMtu zarIra jJAnamAM : udayanI vAta gauNa karIne zarIrathI bhedajJAna kevI (jIvamAM) AvI jatuM nathI tethI joya jJAyaka : rIte karavuM tenA tarapha lakSa ApavA jevuM che. mAtra saMkaradoSathI kevI rIte bacavuM ane mithyAtva kevI - maraNa samaye ja jIva ane zarIra judA paDe che ema rIte aTakAvavuM e dizAmAM prayatna cAlu karavA : nathI. vartamAnamAM jIva ane zarIra judA ja che. joIe. : bannenA pariNAmanA meLa vizeSathI banne eka jevA moha rAga-dveSa choDavA joIe evuM ApaNe : : dekhAya che. potAnI IcchA mujaba zarIranA kArya thAya vicAratA AvyA chIe. vibhAva pariNAmane dravyakarma : + : che. tyAre paNa jIva ane zarIra bannenA svataMtra sAthe niyamabhUta nimitta naimittika saMbaMdha che e : " . pariNamana che. jIva zarIranI kriyA karI zakato nathI vAta paNa ApaNe khyAlamAM lIdhI che. karmanA udayamAM : M . ane zarIranA pheraphArane bhogavato nathI. pote na joDAtA jIva potAnA svabhAvamAM sthita rahe te ' R : zarIranI kriyAne kare che evuM mAne tyAre paNa jIva jarUrI che evuM samajIne e prakAre karavA taiyAra thaIe : potAnA pariNAmane ja kare che ane potAnA chIe. paraMtu e ja vAta ahIM jyAre moha rAga- 1 : pariNAmone ja bhogave che. A rIte bannenA svataMtra dveSanA sthAne manuSya paryAyathI vicArIe tyAre : a 3 : pravAha jovA jaIe to lakSamAM AvI zake che. pAtra muzkela banI jAya che. dravyakarma ke teno udaya Indriya jIva sau prathama A rIte jIva ane zarIranA bhinna jJAnano viSaya thato nathI. tethI tyAMthI dRSTi : nathI tethI tyAMthI ri : pravAhone jovAnI Teva pADe che. AvI Teva pADavAthI haThAvavAmAM ApaNane muzkelI jaNAtI nathI paraMtu : batranuM judApaNuM spaSTa lakSamAM AvatuM jAya che je zarIranI upekSA jIva karI zakato nathI. zarIra Indriya : bhedajJAnanA prayoganI pUrva bhUmikA bane che. jIve jJAnamAM jaNAya che eTaluM ja paryApta nathI. jIve : buddhipUrvaka A karavAnuM rahe che. AvuM karavAthI tenI sAthe anAdikALathI khuba tANAvaNA : AgaLanuM kArya sahajapaNe thAya che. A rIte vasthA che. temAM huMpaNuM sthApIne zarIrarUpe ja : pramANajJAna vaDe jIva ane tenI manuSya paryAyane anAdikALathI pariNamana karato Avyo che. zarIrathI - jANIne pote AvA azucimaya dehanI sAthenA judu potAnuM astitva ajJAnI jIve svIkArya : saMbaMdha kevI rIte aTakAvI zake te saMbaMdhI puruSArtha ja nathI, bhavAMtaramAM je deha saMyogarUpa prApta thAya : karavA yogya che. che. temAM, koInA zikhavyA vinA, huMpaNuM karI le - gAthA - 115 che. te pramANenuM jIvana zarU karI de che. zarIranI - nAnI sarakhI pratikULatAmAM paNa zarIramAM ekAkAra : asti, tathA che nAsti, tema ja dravya aNavaktavya che. thAya che. zarIranI anukuLatA samaye deha ane vaLI ubhaya ko paryAyathI, vA anyarUpa kathAya che. 115. jIva jajudA che evI vAto karanArA paNa AMkhamAM : dravya koI paryAyathI "asti', koI paryAyathI kaNu sahana karI zakatA nathI. zArIrika roga samaye : "nAsti' ane koI paryAyathI "avaktavya' che; tattvanuM ciMtavana bhUlI jAya che. * vaLI koI paryAyanI "asti-nAsti' athavA be padArtha judA hovA chatAM tene eka mAnavA : koI paryAyathI anya traNa bhaMgarUpe kahevAmAM te mithyAtva che. tethI jIva ane zarIrane eka mAnavA Ave che. te mithyAtva che. zarIramAMthI ekatvabuddhi choDavI : gA. 111 thI 114 lIdhA bAda A gAthAmAM dehAdhyAsa choDavo te samyagdarzana che. tethI dravyakarmanA : saptabhaMgI levAmAM AvI che. tethI A gAthAonA pravacanasAra - pIyUSa
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMdarbhamAM ja ApaNe saptabhaMgI samajavAno prayatna : lAgu pADyo che. te ja prakAre paradravyanA astitvano karIe. vastu anaMta dharmAtmaka che. evuM lakSamAM laIne potAnAmAM abhAva che tethI svadravyamAM nAsti ane tyAM anekAMta svarUpamAM saptabhaMgIno ApaNe nIce paradravyamAM asti zabda vAparyo che. A rIte vicAratA pramANe abhyAsa karyo che. * svadravyamAM asti ane nAsti banne prakAra laI zakAya : che. ATalo ja vicAra karavAthI svadravyane yAt anaMta guNAtmaka padArtha : asti, smAta nAsti ane syAta asti-nAsti ema : traNa prakAre samajAvI zakAya che. vacana gocara dharmo vacana agocara dharmo padArthamAM dravya ane paryAya banne AvI jAya [11] kathanamAM koI prakAre na * che. tethI A traNa apekSA dravyanI paryAyane lAgu astirUpa nAstirUpa Ave mATe avaktavya. : pADI zakAya che. te A pramANe- dharmo dharmo svadravyanI paryAya padravyanI paryAya A rIte astirUpa dharmo-nAstirUpa dharmo ane : sthAt asti syAt nAsti vacanamAM na Ave evA dharmo. e traNa prakAra thayA. cAt nAsti sthAt asti temAM benA joDakAthI anya traNa bhaMga thAya ane yAt asti-nAsti syAt asti-nAsti traNeyane sAthe sAtamA bhaMgarUpe ApaNe lakSamAM lIdhA che. mArA dravyanI eka samayanI paryAya syAt : astirUpa che. te ja paryAyamAM paradravyanI paryAyano ahIM have A gAthAmAM asti-nAsti abhAva che e apekSAe te syAt nAstirUpa che. anekAMta svarUpane lakSamAM laIne A saptabhaMgI : vaLI A banne dharmo mArI paryAyamAM che evuM sAthe samajavAno prayatna karIe. eka padArthane sAta bhedathI . * lakSamAM levAthI te syAt asti-nAstirUpe khyAlamAM vicAravAnuM che. te padArtha para padArthathI atyaMta bhinna : * AvI zake che. che. jene ApaNe jaina darzanamAM asti-nAstirUpe : lakSamAM laIe chIe. dareka padArtha svathI ekatva ane ; paryAyamAM asti nAsti bIjI rIte paNa parathI vibhaktarUpa rahela che. A rIte dareka padArthanI : vicArI zakAya che. paryAya vartamAnamAM sat laIne bhinna svataMtra sattA lakSagata karavAmAM Ave che. rahelI che teTalI ja apekSA levAthI te atirUpa ATalI bhUmikA ApaNe A prakAre lakSamAM laI - lakSamAM Ave che. bhaviSyanI je paryAya asarUpa zakIe chIe. * (abhAvarUpa-zUnyarUpI hatI. te vartamAnamAM vidyamAna : thaI che e apekSA laIe to paryAyane asat sva dravya anya dravya : utpAdarUpe joI zakAya che. A rIte vartamAna asti nAsti : paryAyamAM sat ane asat banne lAgu paDe che. tethI nAsti asti : paryAyamAM asti nAsti eka ja paryAyane be apekSAthI eka padArtha pote astitvarUpa che. te : jotA lakSagata thAya che. astitvano anya dravyamAM abhAva che. mATe asti : samayasAra zAstra gA. 76mAM prApta, vikArya zabda sva dravyamAM lIdho ane nAsti zabda paradravyamAM : ane nirvatye evI traNa apekSAe karmane darzAvyuM zeyatattva - prajJApanA
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. tyAM pahelAM na hatuM te thayuM ene nirvatye kahyuM che. : ApaNe sAt asti, sAt nAsti ane yAt pahelAmAM pheraphAra karIne thayuM che te vikArya kahyuM che. A asti nAstino abhyAsa karyo te ja paryAyane have A bemAMthI koI apekSA na letA te kArya thayuM che ... anya dravyo sAthenA saMbaMdhamAM vicAra karIe. eTalI ja apekSAe tene prApya kArya kahyuM che. eka - agninA dRSTAMte be traNa saMbaMdhonI vAta karavI hoya paryAyane jovAnI traNa apekSA tyAM levAmAM AvI ; to tenA dAhaya dAhaka vagere nAma ApI zakAya. che temAMthI prApya ane nirvarya ahIM lAgu pADIne ; paraMtu jyAre eka paryAyane vizva vyApI saMbaMdhamAM paryAyane asti nAstirUpe jovAmAM Ave che khyAla : jovAmAM Ave tyAre tenuM varNana-lakhANa zakya ja rahe ke A rIte vicArIe tyAre paradravyanI koI : nathI. e apekSAe eka paryAyanA vizvavyApI apekSA ApaNe letA nathI. A prakAre dravyane ati : saMbaMdhane avaktavya kahI zakAya. guNabhedano vicAra nAstirUpe be apekSAthI joI zakIe chIe. ekamAM karyo hato tyAre to anaMta guNo mATe anaMta zabdo paradravyanI apekSA Ave che jyAre anyamAM paradravyanI : nathI. eTalA mATe zabdo che tene vacana gocara dharmo apekSA nathI AvatI. : kahyA hatA ane anya mATe zabdo ja nathI mATe vacana dareka padArthanA bhinna astitvanI vAta A - agocara athavA avaktavya zabdano prayoga karyo rIte dRDha karI. asti-nAsti TakAvIne be padArtho * hato. ahIM e saMdarbha nathI paraMtu behadatA che mATe saMbaMdhamAM paNa avazya Ave che. ahIM ApaNe nirdoSa : te vacana vyavahAranI bahAra che ema gaNIne se baMdhathI vicAravuM che. AkAza badhA dravyone : avaktavya kahevAmAM Ave che. avagahana Ape che. kALa dravya badhAnA pariNamanamAM : A rIte eka dravyanI eka samayanI paryAyamAM nimitta che. A prakAre jyAre vicArIe tyAre badhA : asti-nAsti ane avaktavya evI traNa dRSTi dravyo ekabIjA sAthe aneka prakAranA saMbaMdhathI : lakSamAM lIdhI. tema karavAthI te traNanA sAta bheda gUMthAyelA che. dRSTAMta : rAtrInA samaye rasoI : thAya che. e rIte tyAM saptabhaMgI lAgu paDe che. A karavAmAM Ave tyAre agnine dAhaya dAhaka, pAcya : rIte asti-nAsti ane kAMta vastu svarUpa pAcaka ane prakAzya prakAzaka vagere prakAranA saMbaMdho saptabhaMgIrUpe darzAvI zakAya che. e kI sAthe jovA maLe che. pacAsa hajAra vidyArthIonI relI-progrAma hoya tyAM te dareka : prazna : eka vastune A prakAre sAta bhaMgathI vidyArthI bAkInA badhA sAthe saMbaMdhamAM che. te samajAvavAnuM prayojana zuM che? vidyArthInA zarIranA aMga upAMganA halana calanane : samAdhAna : vastunA anekAMta svarUpane pAtra jIva paNa badhA sAthe saMbaMdha che. A dRSTAMtane laMbAvatA : sAcA arthamAM samajI zake ane teno ApaNane khyAla Ave ke dareka padArthane A rIte . mahimA kare te mATe A prakAre varNana vizva vyApI saMbaMdha che. be padArtho saMbaMdhamAM na Ave. karavAmAM Ave che. be padArthanA guNo paNa saMbaMdhamAM na Ave. saMbaMdha padArthanuM ekapaNuM lakSamAM lIdhA pachI tene mAtra paryAya dvArA ja hoya che. kharekhara to samayavartI : anekAMtarUpe lakSamAM letA tyAM dravya ane paryAya evA paryAyo ja saMbaMdhamAM Ave che : be bheda athavA dravya guNa paryAya evA traNa bheda A bhUmikA lakSamAM rAkhIe tyAre je paryAyano : lakSamAM Ave che. utpAda-vyaya ane dhruva evA bIjA ApaNe saptabhaMgImAM vicAra karI rahyA chIe jyAM : traNa zabdo umerIe eTale A cha zabdothI padArthanI pravacanasAra - pIyUSA
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAta purI thAya che. atyAra sudhInA ApaNA abhyAsamAM eka cheDe padArthanuM akhaMDapaNuM ane sAme cheDe cha eTaluM ja nathI. ema lakSamAM lIdhuM che. dravya ane guNa, dravya ane paryAya, utpAda ane vyaya, utpAda ane dhruva evA aneka prakAranA be vaccenA saMbaMdho paNa lakSamAM lIdhA che. utpAda-vyaya-dhruva : traNane paryAyamAM laI ane pachI paryAyano dravya sAtheno saMbaMdha joyo che. utpAda ane vyayane paryAyamAM na letA sIdhA dravyamAM lAgu na pADI zakAya. A badhu ApaNe lakSamAM lIdhuM che. mahAsattAmAM padArtha : ane avAMta2 sattAmAM sIdhA niraMza : aMzo nathI. vRkSamAM thaDamAMthI moTI DALI, temAMthI nAnI DALI, peTA DALI, jhUmakhA, pAMdaDA vagere jovA maLe che. mUkhya mULamAMthI paNa eja prakAre aneka prakAranA peTA mULa jovA maLe che. eka bAju lazkara ane sAme sainika ema nathI. vacce aneka prakAranI keDara jovA maLe che. bhArata dezamAM aneka rAjyo, eka rAjyamAM aneka jillAo, eka jillAmAM * aneka tAlukAo ane eka tAlukAmAM aneka gAmo vagere aneka dRSTAMto laI zakAya che. e rIte joIe tyAre ja bhArata deza zuM che te sAcA arthamAM samajI zakAya. evuM ja padArtha aMge samajavuM, AvuM padArtha baMdhAraNa lakSamAM AvatA pAtra jIvane potAno sAco mahimA Ave ane e svabhAvanI anubhUti ka2vAnI bhAvanA jAge. - 1) syAt asti - paryAya potAthI che. (dravya paryAya sattA potAthI sat che. A gAthAthI AcAryadeva navo viSaya zarU ka2e che. jIvanA anAdikALathI je vibhAva thatA Ave che ane tenA phaLamAM je cAra gatinA paribhramaNa thAya che tenI vAta ka2vA mAge che. sAmAnya rIte dRSTAMta dvArA siddhAMta samajAvavAmAM Ave che. te rIte karavAthI sArI rIte samajI zakAya che. jIvano vibhAva ane : tenuM phaLa ahIM samajAvavuM che. te mATe AcAryadeva dRSTAMta zodhavA lAge che. paraMtu ghaNo prayatna karavA chatAM tevuM dRSTAMta maLe tema na hovAthI gAthAnA mathALAmAM ja AcAryadeva kahe che ke jeno nirdhAra karavAno che tene ja udAharaNarUpe darzAvavuM chuM. zAstramAM jJAnanuM svarUpa samajAvavuM hoya tyAre arIsAno dRSTAMta ane rAga mATe sphaTikano dRSTAMta paryAyanI mukhyatAthI saptabhaMgIno vicAra : levAmAM Ave che. vAstavikatA e che ke sphaTikamAM karIe tyAre tyAM jhAMya uThe che te kAMI doSa nathI. vibhAva nathI. tethI te kharekhara yogya ddaSTAMta nathI. vaLI A gAthAmAM vibhAva ane tenA phaLamAM bhaviSyamAM anya gatinI prApti darzAvavI che. evA koI dRSTAMta vizvamAM che ja nahIM tethI jIvanI ja vAta karIne varNana ka2vAmAM Ave che. 2) syAt nAsti - paradravya ane tenI paryAyano mArAmAM abhAva che. 3) syAt avaktavya - vizvanA samasta padArthonI (paryAyo) sAthe saMbaMdha che. tethI badhuM kahI na zakAya e apekSAe avaktavya che. gA. 116 nathI 'A ja' evo koI, jyAM kiriyA svabhAva-nipanna che; kiriyA nathI phaLahIna, jo niSphaLa dharama utkRSTa che.1 16. 88 "A ja evo koI (zAzvata paryAya) nathI; (kAraNake saMsArI jIvane) svabhAva niSpanna kriyA nathI ema nathI (arthAt vibhAva svabhAvathI nIpajatI rAga dveSamaya kriyA avazya che) ane jo parama dharma aphaLa che to kriyA jarUra aphaLa nathI. (arthAt eka vItarAga bhAva ja manuSyAdi paryAyorUpa phaLa upajAvato nathI, rAga dveSamaya kriyA to avazya te phaLa upajAve che) anAdikALathI ajJAnI jIva zarIramAM huMpaNuM mAnIne jIvana jIvato Avyo che tevA jIvane jJeyatattva - prajJApana
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. samajAvavA mAge che. A gAthAmAM zuM samajAvavA : vAta kare tyAre paNa tene zarIra ane jIvanA atyaMta mAge che te prathama joIe. : judApaNAno viveka nathI. te zarIrane sAdhana mAne 1) manuSya zarIra te huM nathI. : che ane pote je kAMI karavA mAge te zarIra mAraphata kare che. dharmanA nAme paNa Izvara ApaNI pAse AvA 2) manuSya dehamAM rahevAnI yogyatAvALI jIvanI : kAryo karAve che evuM mAnIne Izvare jIvane zarIrarUpI manuSya paryAya dehathI bhinna che. : sAdhana ApyuM che te satkArya karavA mATe che ema 3) jIvanI manuSya paryAya zAzvata nathI. te maryAdita : mAnIne bIjAnI sevA-madada vagere je thAya te karavA samayavALI che. : mAge che. dehathI judA jIvanI manuSya paryAyamAM huMpaNuM 4) manuSya paryAya te phaLa che, kArya che. * mAnanArAo paNa A rIte deharUpa ja jIvana jIve : che tyAM koI phera paDato nathI. zarIranuM mRtyu avazya 5) te manuSya paryAyanuM kAraNa pUrvabhavamAM jIve karelA : relA * thavAnuM che tema jIvanI manuSya paryAya paNa nAzavaMta vibhAva bhAvo che. : ja che. A vAstavikatAne kendramAM rAkhIne A gAthA 6) AvuM anAdikALathI cAle che. : lakhavAmAM AvI che. gAthAno bhAva samajavA mATe 7) jIva vibhAva choDIne zuddha paryAya pragaTa karI zake te pahelA thoDI bhUmikA taiyAra karI laIe. : dareka padArtha svathI ekatva ane parathI 8) jIva jyAre zuddha paryAya pragaTa kare che tyAre tene : vibhaktarUpa ja sadAyane mATe rahela che. dareka padArtha saMsArarUpI phaLa prApta thatuM nathI. te apekSAe te : dravyaparyAyarUpa che. dareka padArtha niraMtara pariNamanaaphaLa che. * zIla che. te potAnA svabhAvane TakAvIne anAdithI : anaMtakALa sudhI potAnA svabhAvathI navI-navI zarIra te huM chuM evI vyApaka mAnyatA jIvane ' racanAo kare che. te badhI tenI svabhAva aMtargata varte che. jIva je deha dhAraNa kare che. tene anurUpa : khUbIo che. padArtha A pramANe niraMtara pariNAmana potAnuM jIvana goThavI le che. tenI covIsa kalAkanI : zA mATe kare che tevA praznano javAba te kriyAne pravRtti dehalakSI ja rahe che. jIva che evI vAtone : SaTakArakarUpe jovA maLI jAya che. pote kartA thaIne svIkAryA bAda paNa pote dehAdhyAsa choDato nathI. . je pariNAmane kare che. te paryAya potAnA mATe ja kare maraNa samaye jIva cAlyo gayo evuM kahenArA pote ' che. kArakamAM eka saMpradAna kAraka che. arthAt te paryAya deharUpa nathI paNa pote jIvarUpa che e vAta mAnya : potAne ja arpaNa kare che. bhinna kArakamAM kuMbhAra nathI karatA. huMpaNuM karanAra jIva hato chatAM teNe : dharAka mATe ghaDA banAve che tyAM grAhaka te saMpradAna huMpaNuM zarIramAM mAnyuM hatuM te tenI bhUla hatI. zarIra : che. jyAre abhinna kArakano vicAra karIe tyAre nAzavaMta che te jANatA hovA chatAM te zarIrane : pote je paryAyane pragaTa kare che. te potA mATe ja kare TakAvavA mATenA badhA prayatno te karyA kare che. ' che ema levAnuM rahyuM. dehathI bhinna je jIva che te huM chuM evuM mAnanArA : samayasAra zAstramAM kartA karma adhikAra paNa manuSya paryAyanI vAta karanArA paNa potAnI : alagarUpe levAmAM Avyo che. nava tattvamAM te kyAMya dehalakSI pravRttio ja cAlu rAkhe che. zarIra te huM chuM : na Ave Asrava baMdha tattva pote levAnA hatA chatAM evuM mAnanArA kayAreka A mAruM zarIra che evI : tyAM pahelA A adhikAra lIdho. tyAM ajJAnInI pravacanasAra - pIyUSa 89
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULabhUta bhUmikA samajAvavAno Azaya che. ajJAnI : tenI paryAyanuM kartApaNuM ane bhoktApaNuM paNa eka jIva paNa parathI, zarIrathI judo rahIne ja zarIrane ja samaye che. arthAt jIva zuddha ke azuddha je kAMI jANe che paraMtu tevA bhinnapaNAno tene khyAla nathI. * paryAyane kare che tenuM phaLa te jIva te ja samaye bhogave kharekhara to jJAna kaI rIte kAma kare che teno te ' che. zuddha paryAya atIndriya AnaMdane ApanArI che ajANa che. zeya jJAyaka saMbaMdha thatAM joyo jJAnamAM : jyAre azuddha paryAya tene duHkharUpe anubhavAya che. AvI gayA evuM lAge che. "zeye paviSTa na" arthAt : ATalI vAta cha dravyone lAgu paDatA siddhAMtanI karI. jJAna zeyamAM pravezatuM nathI ane zeya jJAnamAM AvatA : have jIvanI vizeSatA zuM che te vicArIe. nathI evo je pUrvArdha tenAthI te ajANa che. A ; vAta ja mukhya rAkhIne saMbaMdha jovAnA che. : jIva anAdikALathI moha-rAga-dveSa kare che bhinnapaNAnA bhoge saMbaMdha na jovAya. bhinnapaNAno : jo . tethI te tenI svAbhAvika kriyA che evuM mAnavAnuM viveka na rahe to be dravyone eka mAnavArUpa : * mana thAya paraMtu te jIvanI bhUla che. te naimittika mithyAtvano prasaMga Ave. zarIra te zuM che evI : pariNAma che. temAM niyamabhUta nimitta dravya karmano mAnyatA hoya tyAM tenA pariNAmanuM kartApaNuM ane : udaya che. jIvane dravyakarmo sAthe anAdikALathI bhoktApaNuM paNa avazya mAnavAmAM Ave che. A : ubhayabaMdha che. je karmo udayamAM Ave che te kharI rIte ajJAnI jIva mAne che ke huM kartA ane paradravyanA jAya che arthAt te jIvathI judA paDI jAya che, game pariNAma te mAruM kArya che. tene kartA karma pravatti teTalA dravyakarmo jIvanI sAthe baMdhAyelA hoya to kahe che. tenI te mAnyatA samaye paNa te paranuM kArya : paNa te karmo kharI jAya tethI kayAreka eka samaya to karI zakato ja nathI te kartA thaIne potAnA : evo jarUra Ave ke jyAre badhA karmo e rIte judA vibhAva pariNAmane ja kare che. : paDI jAya ane koI karma jIvanI sAthe baMdhAyeluM na hoya. jo evI sthiti Ave to jIvano vibhAva ajJAnInI bhUla samajavA mATe : aTakI jAya. jIva pote ajJAnI rahevA mAge che. amRtacaMdrAcAryadeve kaLaza 49mAM sidhdhAMta samajAvyo : * dareka samaye navA vibhAvo karavA mAge che. tethI che. vyApaka ane vyApyapaNuM eka ja padArthamAM dravya : " * karmodaya na rahe evI sthiti tene na game tethI te ane paryAya vacce hoya che. dravya vyApaka-paryAya : : dareka samaye navA karmo bAMdhe che. jIvanI mAphaka vyApyA. dravyakartA ane paryAya tenuM karma. dravya bhoktA - pudgalamAM paNa vaibhAvika zakti che. te anusAra thaIne potAnI te paryAyane bhogave che. A siddhAMtane jIvanA vibhAvane nimitta banAvIne te kSetre rahelI sAcA arthamAM samajatA tene khyAla Ave che ke be kAzmaNa vargaNa dravyakarmarUpe pariNamIne jIvanI sAthe padArtha vacce evo kartA karma saMbaMdha kayAreya zakya * baMdhAya che. jIvanA vibhAva anusAra dareka samaye banI zake nahIM. : sAta prakAranA (AyuSya karma sivAyanA) dravyakarmo paryAyano kALa ja eka samaya hovAthI te ; baMdhAya che. te karmo paNa sthiti ane anubhAga paryAyane jo bhogavavAnI hoya to te samaye ja : baMdharUpe jIvanI sAthe rahelA che. temanA sthiti baMdha bhogavI zakAya. A rIte jyAre eka padArthamAM kartA : anusAra jIvanI sAthe ubhayabaMdharUpe rahyA bAda ane bhoktApaNAno vicAra karIe tyAre tyAM samaya samaya pUro thatAM te udayamAM AvIne jIvane phaLa bheda zakya ja nathI. banne eka ja samaye hoya che e ' ApIne jIvathI jAdA paDI jAya che, junA karmono vAta nakkI thAya che. jIva paNa eka dravya che mATe : udaya, jIvano vibhAva ane navA dravya karmano baMdha zeyatattva - prajJApana
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvuM anAdikALathI pravAharUpe cAlyA kare che. . jIva - azuddha paryAya tenuM karma (kriyA) AkuLatA dravyakarmo be prakAranA che, ghAti karmo udayamAM AvIne : du:kha tenuM phaLa. jIvane vibhAvamAM nimitta thAya che jyAre aghAti : A gAthAmAM manaSya paryAyane phaLa ane kriyAne karmanA udaya anusAra jIvane zarIra ane saMyogonI : tenuM kAraNa kahyuM che. te A pramANe jIvanI manuSya prApti thAya che. zarIrane prApta Indriyone sAdhana : paryAya (phaLa) tenuM kAraNa pUrvabhavamAM karelA rAgabanAvIne jIva IndriyajJAna kare che ane je saMyogane : TheSa pariNAma. A vAta A pramANe samajIe. jANe temAM hita-ahita buddhi karIne rAga-dveSanA : : jIva vartamAnamAM rAga-dveSa pariNAmane kare che. (kriyA) bhAvone kare che. jethI pharIne navA dravyakarmono baMdha : thAya che. dravyakarmano baMdha - ahIM ApaNe AyuA gAthAmAM jIvanI manuSyAdi paryAyo nAma-gotrano vicAra karIe. te karma te bhavamAM zAzvata nathI ema kahIne tenuM kAraNa darzAve che. : jIvanI sAthe ubhayabaMdha prApta thaIne rahe che. te bhava tenA kAraNarUpe A rAga-dveSarUpa kriyAnI vAta : puro thatA jyAre navo bhava zarU thAya che tyAre te levAmAM AvI che. rAga-dveSarUpa pariNAma, dravyakarmano : aghAti karma udayamAM AvIne phaLa Ape che. te baMdha, aghAti karmano udaya ane pachInA bhAvamAM : anusAra tene deha prApta thAya che. te deha dhAraNa zarIranI prApti. tene anurUpa jIvanI tathA prakAranI ' karatA jIva tene anurUpa pariNAma karI le che. paryAya A rIte ApI kAraNa kArya (nimitta kAraNa) : jIva - rAga dveSamaya pariNAma ne dravyakarmano baMdha zRMkhalA AcAryadeva samajAvavA mAge che. pachInA bhavamAM - manuSyAdi paryAya ane te Asrava zabda dvArA-dravya karmo (maryAdAmAM : pramANe padagalika deha. rahIne) jIva sAthe baMdhAvA mATe Ave che ema : sUcavavAmAM Ave che. ahIM jIvanA vibhAva bhAvo gAthAnI TIkAmAM AcAryadeva jIva anAdi paNa maryAdA yukta che. tyAM kALa ane bhAva banI : kALathI dravyakarmanI sAthe ubhayabaMdhane prApta thaIne maryAdA che. svabhAva amaryAda che paraMtu vibhAva to : : rahelo che te yAda apAve che. jIva te dravyakarmanA haMmezA maryAdita ja hoya che. vaLI pariNAmo jhaDapathI : 3 nI : udayamAM joDAyane rAga-dveSa-moha evA bhAvone kare badalAyA kare che ane teno kALa paNa alpa hoya che. A ' che. A rIte jIvamAM samaye samaye navA-navA bhAva che. A rIte rAganA pariNAma alpa samaya Take che : * karmo thAya che. te bhAvo kSaNika che. bhAvomAM aneka ane teno vibhAva paNa maryAdita che. te anusAra * prakAranA taratamabhedo paDe che. vibhAva amaryAda nathI. : tethI te bhAva anusAra prApta manaSyAdi paryAyo baMdhAtA karmo ane te anusAra prApta thatI manuSyAdi paryAya ane manuSya deha e badhu kALa ane bhAva : 1 : paNa zAzvata nathI. vibhAva paryAya kSaNika che. mATe apekSAe maryAdita ja hoya che. tethI to kahyuM che ke ' te paryAya pUrva paryAyano abhAva karIne pragaTa thAya manuSya paryAya zAzvata nathI. saMyogonI anukULatA : . che. vaLI pote nAza pAme tyAre bhaviSyanI paryAya ke pratikULatA paNa zAzvata nathI. * pragaTa thAya che. badhI paryAyo bhAva abhAva ane abhAvabhAva zaktirUpe pravAhamAM jovA maLe che. - have Tebala dvArA sau prathama eka samayamAM : arthAt je paryAya vartamAnamAM vidyamAna che teno kartA-bhoktApaNuM kriyA ane phaLa vicArIe. : abhAva thAya che ane bhaviSyanI paryAya je abhAvarUpa pravacanasAra - pIyUSa 91
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ che te bhAvarUpa thAya che. A niyama to badhI paryAyone : TIkAkAra AcAryadeva mAtra nAma karmanI vAta lAgu paDe che tethI dareka dravyamAM anAdithI anaMtakALa : nathI karatA paraMtu dravya karmathI vAta kare che. gAthAmAM sudhIno pravAha cAlu che. * jIvanA svabhAvanA parAbhavanI vAta lIdhI che. have * nAma karmamAM jIvanA svabhAvano ghAta arthAt ahIM vibhAva paryAyanI vAta levI che tethI te : * parAbhava karavAnuM nimittapaNuM paNa nathI. ghAtikarmo paryAyane moha (darzana mohanIya dravyakarma) sAthe : * nimittarUpe jIvanA svabhAvano ghAta kare che tethI milana arthAt saMbaMdha che tema kahyuM che. paramANu ane : TIkAkAra AcAryadeva dravyakarmanI ja vAta kare che. cAra skaMdhano dRSTAMta Ape che. be paramANu bhegA thAya : aghAtikarmo Ayu, nAma, gotra ane vedanIya che. to skaMdhanI racanA thAya. jo paramANu chUTA rahe to ke tenA udaya anusAra jIvane zarIra ane saMyogo skaMdhanI racanA na thAya. te rIte jIva dravya karma sAthe ke prApta thAya che. zarIramAM nAma karmanI mukhyatA che. saMbaMdhamAM Ave to potAnA pariNAmamAM rAga-dveSa- ke tethI A gAthAmAM nAma karmathI vAta lIdhI che. moha thAya che. jIva jo karmanA udayamAM na joDAya : jIvanA svabhAvano ghAta evo zabda sAMbhaLatA to rAgAdina thAya. jo rAga thAya che to te manuSyAdi : : sau prathama to AMcako Ave che kAraNake svabhAvano paryAyanuM kAraNa thAya che. jo zuddha paryAya pragaTe che : : parAbhava koI rIte zakya ja nathI. jevo zuddha svabhAva te gatinuM kAraNa thatI nathI. : che evI zuddha paryAya pragaTa na thAya ane svabhAvano - gAthA - 117 : ghAta thayo ema kahevAmAM Ave che. azuddha paryAyanI : pragaTatA e svabhAvano parAbhAva che. ahIM dravyakarma nAmAkhya karma svabhAvathI nija jIvadravya-svabhAvane * potAnA svabhAva vaDe jIvanA svabhAvano parAbhava abhibhUta karI tirthaya, deva manuSya vA nAraka kare. 117. * kare che ema kahevAmAM AvyuM che. A nimittanuM kathana tyAM "nAma' saMjJAvALa karma potAnA svabhAva vaDe : che. tyAM upAdAna kAraNa jIva pote che. pote potAne jIvanA svabhAvano parAbhava karIne, manuSya, : bhUlIne parano Azraya kare che tyAre vibhAva utpanna tiryaMca, nAraka athavA deva (e paryAyone) kare : " che. amRtacaMdrAcArya dIvAno dRSTAMta Ape che. : dIvo temano nAza karIne prakAza Ape che. dIvAnA kuMdakuMdAcArya deva A gAthAmAM manuSyAdi : ; sthAne dravya karma che. ghAti karmo che. tenA sthAne paryAyanA kAraNarUpe nAmakarmanI vAta le che. AgalI : : jIvano svabhAva che. ghAti karmo jIvanA svabhAvano gAthAmAM mAtra rAga-dveSa kriyAne ja manuSyAdi : abhyAdi : nAza kare che. prakAzanA sthAne manuSyAdi paryAyo paryAyanA kAraNarUpe darzAvI hatI. 116 gAthAno : che. aghAtikarmo e rIte manuSya paryAyane pragaTa kare bhAva samajavA mATe ApaNe je pUrva bhUmikA teyAra : che. dRSTAMtamAM dIvo A banne kArya kare che tema karI hatI temAM rAganA phaLa svarUpe aghAtikarma ane siddhAMtamAM dravyakarma jIvanA svabhAvano parAbhava tenA udaya anasAra manaSya gati e AkhI kAraNa- : karIne manaSyAdi paryAya pragaTa kare che. have jyAre kAryanI (nimitta-naimittika saMbaMdhanI) bhUmikA : dravya karmanA be bhedano vicAra karIe tyAre ApaNe samajI lIdhI che. tethI e apekSAe A ; ghAti karmo svabhAvano ghAta kare che ane aghAti gAthAmAM navInatA nathI. paraMtu TIkAkAra AcAryadeva : karmo zarIranI racanA kare che. evuM ApaNA lakSamAM kaI rIte samajAve che te lakSamAM laIe. : Ave che. 92 jJeyatatva - prajJApanA
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 118 tiryaMca-sura-nara-nArakI jIva nAmakarma-nipanna che; nija karmarUpa pariNamanathI ja svabhAvalabdhi na temane. 118. manuSya, nAraka, tiryaMcane devarUpa jIvo kharekhara nAma karmathI niSpanna che. kharekhara teo potAnA karmarUpe pariNamatA hovAthI temane svabhAvanI upalabdhi nathI. - rAgadveSanA bhAvo - dravyakarmo - (aghAti karmo) - manuSya deha : : jevA saMyogomAM hoya tene anurUpa tenA bhAvo thAya che. saMyogo jIvane ghaDe che. cAMDAlanA joDakAM putromAM eka cAMDALane tyAM ane eka brAhmaNane tyAM moTA thAya che te dRSTAMta pracalita che. A badhAne kA2Ne saMyoganA anusAra jIvanA saMyogI bhAva thAya che e mAnyatA pracalita che. : gA. 117nA anusaMdhAnamAM e ja bhAvane dRDha kare che. pUrva bhavamAM karelA bhAvo, kriyA, rAga dveSa evA vibhAva bhAvonA nimitte dravya karmanI racanA thAya che. te (aghAti karmo) udayamAM AvIne pachInA bhavamAM manuSya paryAyarUpI phaLane Ape che. tyAM jIvane manuSya deha saMyogarUpe prApta thAya che. te badhuM nAma karmanA udayarUpe levAmAM Ave che. ATaluM kArya thatAM jIve karelA rAga-dveSanA bhAvonuM phaLa samApta thAya che. : A rIte kA2Na kAryanI saMdhi purI thAya che. e bhavamAM jIva navA rAga-dveSanA bhAvo kare che ane navI zRMkhalA zarU thAya che. TIkAkAra AcAryadeva A vAtane spaSTapaNe samajAvavA mATe be taddana alaga dRSTAMto Ape che. be sidhdhAMta A pramANe che. 1) jIvane zarIra prApta thAya tyAre paNa jIva ane zarIra banne taddana alaga ja che. 2) jIva ghAtikarmanA udayamAM joDAyane navA rAgadveSa-moha kare che. aghAti karmanuM phaLa che. jIvane aghAti karmanA udaya anusAra za2I2 ane saMyogo prApta thAya che. aghAti karmanuM koI phaLa jIvamAM AvatuM nathI. zarIra ane saMyogo paNa jIvanA vibhAvamAM nimitta ajJAnI jIvonI sAmAnya mAnyatA e prakAranI che ke jIva saMyoganA lakSe saMyogI bhAva kare che. potAne saMyogo anusAra sukha duHkha thAya che tema mAnato hovAthI te saMyogone pheravavA mATenA prayatno kare che. zarIra ane saMyogo te pravacanasAra - pIyUSa nathI. jIva zarIrane jANatAM zarIramAM ekatvabuddhimithyAtva kare che evI eka mAnyatA che. jIva saMyoga - jIvanA saMyogI bhAvo - rAga dveSa vagere A rIte vicAravAthI rAga dveSanuM kAraNa aghAti karmo thAya paraMtu tema nathI. mATe te sidhdhAMta darzAvavA mATe amRtacaMdrAcAryadeva sonAnA kaMkaNamAM mANeka jaDavAmAM Ave che teno dRSTAMta Ape che. te samaye paNa sonuM ane mANeka bhinna ja che. e rIte sidhdhAMtomAM jIva ane zarIra (saMyogo) nuM atyaMta bhinnapaNuM ja darzAvavA mAge che. arthAt nAmakarmanA udaya anusAra zarIra prApta thavA chatAM jIvane rAgadveSa thatAM nathI. te zarIra jIvanA svabhAvano parAbhAva karatuM nathI. tethI zarIra ke saMyogo jIvanA rAganA kAraNo nathI evuM siddha ka2vA mAge che. arthAt nIce pramANe nathI. : jIvanA rAga dveSa - aghAti karmo - teno udaya - zarIra ane saMyogo - jIvanA rAga-dveSa te to kaI rIte che te sAcA arthamAM samajIe. jIvanA rAga-dveSa dravyakarma ghAti karmo rAga-dveSa-moha aghAti karmo zarIra saMyogo 93
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIva pote ghAti karmanA udayamAM joDAyane : zaktimAM eka amUtatva zakti lIdhI che tyAM paNa rAga-dveSa kare che ane tevA bhAvapUrvakate saMyoganuM : A bhAva darzAvyo che. samasta karmano abhAva thatAM lakSa karIne saMyogo sAthe joDAya che. A rIte jIvanuM amUrtapaNuM lakSamAM Ave che. zakti e guNanA samajavAthI jIva saMyogone pheravavAnuM choDI deze. : arthamAM nathI. jIva to amUrta ja che paraMtu te karmo rAga-dveSamAM nimitta cAritra mohanIya karma che. : vaDe AcchAdita hovAthI tenuM amUrtapaNuM dekhAtuM vaLI rAga dveSanuM mULa mithyAtva che. tethI rAga dveSa : nathI. jyAre badhA karmono abhAva thAya che tyAre choDavA mAgatA hoya, jene Indriya sukha-duHkhano : siddha dazAmAM jIvanuM amUrtapaNuM lakSagata thAya che abhAva karavo hoya, teNe svabhAvanI oLakhANa : evuM amUrtatva zakti dvArA samajAvavAmAM Ave che. karavI joIe ane ghAti karmodayamAM joDAvuM na : bIjI rIte jIvanA rUpIpaNAno vicAra karIe. joIe. jIvanI badhI paryAyo arUpI ja che. tethI rAganI ahIM AcAryadeva pANIno dRSTAMta Ape che. * paryAya paNa arUpI ja che. A pramANe hovA chatAM pANI pravAhI che ane tene potAno svAda che. te ; jIvanA vibhAva pariNAmane kathaMcit rUpI kahyA che. pANI jyAre vRkSomAM jAya che tyAre tenuM pravAhIpaNuM : vibhAva paryAyanuM kathaMcit rUpIpaNuM paNa be paNa rahetuM nathI ane svAda paNa pharI jAya che. : apekSAe lakSamAM levAmAM Ave che. nimitta lImaDAnuM dAtaNa karIe tyAre te lImaDAnI DALImAM : apekSAe kAraNa kAryapaNuM dravya karma sAthe che. dravya raheluM pANI dhanarUpa che ane teno kaDavo svAda che. karmano udaya nimitta (kAraNa) ane jIvano vibhAva sidhdhAMtamAM jIvanuM arUpIpaNuM che ane svabhAvanI " naimittika (kArya). vaLI jIvano rAga nimitta ane zuddhatA che. e jIva jyAre dravya karma sAthe viziSTa ; navuM dravyakarma naimittika. A rIte jIvanA vibhAvane saMbaMdhamAM Ave che tyAre te bannemAM phera paDI jAya : dravya karma sAthe ja saMbaMdha che. dravyakarma rUpI che che. te A pramANe- . mATe bhAvakarma paNa rUpI gaNavAmAM Ave che. bIjI jIva arUpI che te sadAya arUpI ja rahe che. A rIte vicArIe to moDhAnI ceSTA uparathI tenA dravya-guNa-paryAya badhuM arUpI ja che. paraMtu : jIvanA vibhAvano nirNaya thAya che. anumAna thAya jIvane dravya karma sAthenA ubhayabaMdhane lakSamAM laIe : che mATe paNa vibhAvane rUpI gaNavAmAM Ave che. chIe tyAre khyAla Ave che ke jIvanuM arUpIpaNuM : A rIte jIva karmanA udayamAM joDAyane vibhAvarUpe ApaNA lakSamAM AvatuM nathI. jIvanA asaMkhya : pariName che tethI tenuM amUrtapaNuM nAza pAme che ema pradezonA dareka pradezamAM aneka karmo jIvanI sAthe * levAmAM Ave che. baMdhAyelA che. karmorUpI hovAthI jIvanuM amUrtapaNuM : vibhAva pariNAmamAM mUrtipaNAno vicAra karyA AcchAdita thaI jAya che. dRSTAMtamAM madhapUDo che. te bAda tene zuddha-azuddha apekSAe vicArIe tyAre mINano banelo che paraMtu jyAre tenA upara : : jIvanA svabhAvano parAbhava karIne thatA te pariNAmo madhamAkhIo jAmelI hoya tyAre tenuM asala svarUpa : azuddha jAtanA hovAthI tyAM jAtyAMtarapaNuM che. jovA maLatuM ja nathI. tyAM madhamAkhIo ja ekabIjA upara coMTelI dekhAya che. jyAre badhI madhamAkhIo : A prakAre jIvanA vibhAvamAM amUrtipaNA ane madhapUDAne choDIne jAya tyAre ja temane madhapUDo tenA niruparAga vizuddhimatvapaNAno abhAva thAya che e asala svarUpamAM jovA maLe che. samayasAramAM 47 : rIte darzAvavAmAM AvyuM che. 94 jJeyatattva - prajJApanA
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA. 116 thI 118 ajJAnI jIve anAdi kALathI zarIramAM huMpaNuM A traNa gAthAomAM jIvanI manuSyAdi : mAnya che. tenuM kartApaNuM ane bhoktApaNuM mAnyuM paryAyone lakSamAM rAkhIne vAta karavAmAM AvI che. - che. tethI tene dehalakSI phaLa avazya bhogavavA paDe dareka padArthamAM dravya ane paryAya vacce kartA karma ane ? ane te ApaNe samajI zakIe chIe. kharekhara to bhoktA bhogyapaNuM eka ja samayamAM hoya che. te : jIva pote saMsAramAM paribhramaNa karavAnuM cAlu rAkhavA pramANe jIvamAM paNa ema ja che. jIva jyAre ajJAnI : mAge che mATe vibhAva kare che. te anusAra dravyakarmo che tyAre tenI eka viziSTatA che. ajJAnI vibhAvane : bane che. aghAti karmo jIvane zarIra ane saMyogo kare che ane tenA phaLamAM AkuLatA ane duHkhane te upalabdha karAve che ane ghAti karmo jIvanA vibhAvamAM samaye ja bhogave che. A uparAMta eka anya : nimitta thAya che vibhAva bhAvo kSaNika ane maryAdita apekSAe te jIva potAnA vartamAna pariNAmanuM phaLa : zaktivALA hovAthI tenA nimitte prApta thatAM zarIra bhaviSyamAM paNa bhogave che ema kahevAmAM Ave che. * ane saMyogo paNa maryAdita kALanA hoya che. eka pariNAmanuM phaLa be vAra bhogavavuM paDe ke jIvanA cAritra saMbaMdhI bhAvo be prakAranA e sidhdhAMta barobara nathI tethI bhaviSyamAM tenuM phaLa : che. zubha ane azubha. te anusAra thatAM dravyakarmo bhogavavAnI vAta che tyAM to te jIva te samaye je : paNa puNya prakRti ane pApa prakRti ema be prakAranA navA bhAvane kare che tene ja bhogave che. e rIte : che. tenA phaLa svarUpa anukULa saMyogo ane pratikULa samajAvavAmAM Ave che. tethI be vAra phaLa : saMyogo paNa be prakAranA che. tethI A traNa bhogavavAnI vAta rahetI nathI. vaLI je samaye : gAthAomAM jIvanA pariNAma, karma taMtra ane zarIra pariNAma kare che te ja samaye bhogave che te vAta . e pramANenA nimitta naimittika saMbaMdho darzAvyA che. samajavAmAM paNa muzkelI naDe che. eka vyakti hiMsA * jIva kartA ane manuSya paryAya tenuM karma e rIte na vagere pariNAma kare che ane temAM AnaMda meLave che. : letA rAganA pariNAma kAraNa ane manuSya paryAya tethI pariNAma ane tenA phaLa saMbaMdhI ghaNA dvidhA : tenuM kArya e rIte levAmAM AvyuM che. jIvanA pravarte che. : zubhAzubha ema mAtra be ja prakAra che paraMtu temAM : hinAdhikatAnA ghaNA peTA bheda paDe che. tevA bhedane pariNAmano kALa eka samayano ja hovAthI : kAraNe zarIra uparAMta saMyogo paNa jIvane prApta tenuM phaLa te samaye ja bhogavavAmAM Ave che te vAta : : thAya che. jIva zarIra mAraphata e saMyogone bhogave nyAya saMgata che. SaTa kArakathI vicAra karIe to : ' che evuM ApaNA khyAlamAM Ave che. A rIte jIva kartA ane saMpradAna-dravyakartA thaIne je pariNAma kare : che te paryAya potAnA svabhAvane ja arpaNa kare che. : dehagata sukha ane duHkhane bhogave che. vaLI anya samaye bhogavaTo zakya ja nathI kAraNake : koI vyakti ekane mArI nAkhe athavA anya samaye to te avidyamAna ja che. je paryAya : anekanuM khuna kare - laukikamAM to tene vadhumAM vadhu vartamAnamAM bhAvarUpe che te pachInA samaye abhAvarUpa : ekavAra phAMsI ApI zakAya. paraMtu kudaratamAM tenuM ja thAya che. bhAva abhAva zakti. tethI jo potAnA : phaLa bhogavavAnA sthAno che. manuSya ane tiryaMca be pariNAmane pote ja bhogave che ema levuM hoya to : gati ApaNane jaNAya che. svarga ane narakano yukti te vartamAnamAM ja bhogave che e eka ja zakyatA che. ' dvArA svIkAra Ave che. A rIte zubha ane azubha A sidhdhAMta badhA dravyone lAgu paDe che. : bhAvonA utkRSTa pariNAmone bhogavavAnA sthAno pravacanasAra - pIyUSa 95
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa vizvamAM vidyamAna che. jIva jyAM sudhI zarIramAM : thAya che. tethI upasaMhArarUpe A gAthAmAM badhI vAta huMpaNuM cAlu rAkhe che tyAM sudhI te AvA phaLane avazya : AvarI levAmAM AvI che. padArtha dravya-paryAyarUpa bhogave che. "agni sahe dhanadhAta lohakI saMgata ' che tethI pahelI lITImAM dravya svabhAva ane bIjI pAI'' arthAt ekalA agnine dhaNanA ghA na paDe : lITImAM paryAyanuM svarUpa darzAvyuM che. A gAthAne paraMtu agni ane loDhAno saMga thatA loDhuM nAma : cAra padathI alaga vicAra karIe to thAya che jethI tene TIpI zakAya che. A rIte kharekhara : 1) prathama padamAM apariNAmI dravya svabhAva. to loDhAne TIpavAmAM Ave che paraMtu loDhAnI sAthe : 2) bIjA padamAM pariNamatuM dravya. agnine paNa dhaNanA ghA sahana karavA paDe che. ema . 3) trIjA padamAM sadazA pariNAma. sidhdhAMtamAM jIva jo zarIramAM ekatvabuddhi rAkhe che : to tene dehagata duHkha bhogavavAno prasaMga bane che. : 4) cothA padamAM visadazA pariNAma A pramANe cAra padamAM badhI vAta levAmAM A gAthAomAM je siddhAMta darzAvavAmAM Avyo : : AvI che. TIkAkAra AcAryadeve A vAta jIvane lAgu tenI viziSTatA e che ke rAga, tenuM phaLa dravyakarma : ane te anusAra zarIra eTalo ja nimitta naimittika : : pADIne varNana karyuM che. paraMtu kharekhara A siddhAMta, A vyavasthA badhA dravyone lAgu paDe che. saMbaMdha darzAvyo che ane tyAM te vAta purI karavAmAM : AvI che. navo deha dhAraNa karyA bAda te navesarathI nahi koI upaje viNase temAM ekatvabuddhi kare che ane rAga-dveSa kare che te A pada dvArA apariNAmI dRSTi vaDe dravyanI eka navI ja svataMtra prakriyA darzAvI che. A vAta : ApanA bAta : sthApanA karavAmAM Ave che. vizva samaya che. e spaSTa karavA mATe AcAryadeva sonAnA kaMkaNamAM : sat zAzvata che te ahIM darzAvavuM che. te anAdi mANeka jaDavAno dRSTAMta Apyo che. A rIte A : . : anna utpanna, avinAzI che. sat ahetuka, svataHsiddha gAthAomAM jIvane zarIra sAthe kevI rIte saMbaMdha : ane zAzvata che. te nitya udyotarUpa TaMkAtkirNa che. thAya che e darzAvyuM che badhAnA mULamAM mithyAtva che : e mULabhUta svabhAva che. sat ane svabhAvane tethI tene dUra karavAno prayatna karavA yogya che. : ekapaNe che. tethI sat zAzvata kahetA svabhAva paNa 0 gAthA - 119 - kAyama TakanAra ekarUpa che. te svabhAva zaktirUpa : sAmarthyamaya che. nahi koI Upaje viNase kSaNabhaMgasaMbhavamaya jage, kAraNa janama te nAza che; vaLI janma-nAza vibhinna che. 119. : dravya sAmAnyane jovAnI A eka dRSTi che. kSaNe kSaNe utpAdane vinAzavALA jIvalokamAM : * dravya sAmAnyane anya dRSTithI paNa joI zakAya che. * te bIjI dRSTie jotA samaye khyAlamAM rahe ke koI utpanna thatuM nathIne nAza pAmatuM nathI, ApaNe dravya sAmAnyane ja lakSamAM laIe chIe kAraNake je udabhava che te ja na viliya che; vaLI ubhAva ane vilaya ema teo aneka : ; tyAM be dRSTio avirodhapaNe rahelI che. e anya (arthAta bhinna) paNa che. dRSTimAM dravya pariNamanazIla lakSagata thAya che. : apariNAmIpaNuM ane pariNAmIpaNuM banne ekane zeyatattva prajJApana adhikAramAM dravya baMdhAraNano - lAgu pADavAmAM virodhAbhAsa lAge. paraMtu tyAM je viSaya zarU karavAmAM Avyo che te ahIM puro * kharekhara virodhAbhAsa nathI. jenAmAM zaktirUpa 96 zeyatattva - prajJApanA
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmarthya hoya tenI ja vyakti arthAt pragaTatA thAya. : ke haju ApaNe pariNamatA dravyano ja vicAra karIe svabhAvano jyAre vicAra karIe tyAre anAdithI : chIe. paryAyano vicAra karatA nathI. anaMtakALanA pariNAmane pahoMcI vaLavAnA ' sAmarthyanI vAta Ave che. mULa svabhAva TakI rahe che : eka ane ekatva ane svabhAva aMtargata badhI khUbIo eka pachI : A banne samAnArthI zabdo dravya sAmAnyane eka pragaTa thatI rahe che. TakIne badalavuM evuM vastunuM ; lAgu pADIne teno bhAva samajavAno prayatna karIe. svarUpa gaNavAmAM AvyuM che. sarvathA nitya ke sarvathA : apariNAmI dRSTine 'eka' ane pariNAmI dRSTine anitya koI padArtha na hoya zake. tethI sata kahetA : "ekatva' e rIte lakSyagata karavuM che. vastu ekAMtika ja te utpAda-vyaya-dhruva yukta che evuM ApaNe zIkhyA : eka nathI. anekAMta svarUpa che. tethI je vastu anekAMta chIe. dravya sAmAnya svabhAva dhruva che ane paryAyamAM : svarUpa hoya te ekatvarUpa ja hovI jarUrI che. padArthamAM utpAda-vyaya che. tethI badalavAnI vAta Ave tyAre : rahelA anaMta guNo veravIkhera nathI. dravyanI sattA paryAya ja ApaNane khyAlamAM Ave che. svabhAvane ; pAse jotA te badhA ekabIjA sAthe tAdAbhya to dhRvarUpe ja jovAnI Teva che tethI pariNamatuM dravya : saMbaMdhathI gUMthAyelA che. arthAt dravya svabhAva kahIne dravyanI sAthe anitya dharmane joDavAnuM mana : ekatvarUpa che. vastunuM anekAMta svarUpa ja pariNAmanA na thAya. paraMtu A adhikAramAM ApaNe e rIte kAraNo purA pADe che. ekathI adhikamAM ja eka bIjA abhyAsa karI cUkyA chIe ke paryAya kAMI dravyathI : sAthe saMbaMdhanI vAta Ave. ekAMtika ekamAM badalatA sarvathA bhinna nathI. paryAyamAM dravya ja vyApeluM che. : saMbaMdha kayAreya jovA maLe nahIM. AthI jyAre dravya dravya pariName tene paryAya kahevAmAM Ave che. dravya : sAmAnyane ekatvarUpa joIe tyAre te pariNAmanA vyApaka thaIne kramapUrvaka badhI paryAyomAM vyApe che. kAraNo purA pADe che. A rIte pariNamatuM dravya arthAt dravya pote ja dareka paryAyarUpe thAya che. tethI - ekatvarUpa hovAthI te pariNAmanA kAraNo purA pADe te dravya sAmAnyane apariNAmarUpe lakSamAM laIne : che ane tyAM anAdithI anaMtakALa sudhInA pariNAmo tyAM pariNAma nathI evo dhvani khyAlamAM laIe : thAya che. chIe. te ja dravya sAmAnya pariNAmI thaIne ke je ekatvarUpa che te ja eka che to pachI e be pariNAmanA kAraNo purA pADe che. e rIte vicAravuM : vacce zuM taphAvata che? ekatva zabdano prayoga karIe rahyuM. je sonAmAM badhA prakAranA dAgInArUpe thavAnI : tyAre tyAM zenuM ekatva che te vAta garbhitapaNe sAthe zakti che te ja sonAmAMthI hAra banavo joIe. : rahelI che. jyAre 'eka' zabda to ekamanA arthamAM tyAM mAtra zaktirUpa sAmarthya ja mAnIe ane tenI ' levAmAM Ave che. dRSTAMtaH kApaDa mApavA mATe mITara vyakti kayAreya na thAya to tevI zaktinI koI kiMmata : ekama che. jyAre be gAma vaccenuM aMtara mAravA na rahe. vaLI jenAmAM zakti che te kAryarata na thAya. : mATe kilomITara ekama che. eka kilomITaramAM keTalA to jenAmAM zakti ja nathI temAMthI to kArya : mITara hoya evo prazna Ave tyAre tyAM 1000 mITara AvavAnI zakyatA ja nathI. mATe ApaNe e ' hoya ema kahIe chIe. paraMtu be gAmanuM aMtara vAstavikatAno svIkAra karavo rahyo ke jenAmAM zakti ke darzAvIe tyAre tyAM mITarane yAda paNa nathI karatA. che tenI ja vyakti thAya che arthAt dravya sAmAnyane : A be vacceno taphAvata che. eka e mULabhUta svarUpa A be apekSAe jovuM anivArya che. khyAlamAM rahe : che. tene jyAre ekatvarUpa lakSamAM laIe chIe tyAre pravacanasAra - pIyUSA 97
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravya tenA peTALamAM (garbhamAM-aMtargata rahelA) zuM bharyuM : padArtha che tenA tarapha lakSa laI javAnI taiyArI rAkhIe chIe. : ekatva zabda dvArA garbhitapaNe traNa prakArano paryAya khyAla Ave che. dravya sAmAnya tattva anaMta guNonA : ekatva svarUpa che. anAdithI anaMtakALa sudhI apariNAmI pariNAmI saMdeza videza paryAyonA udabhava sthAnarUpa che ane astikAyarUpa : dRSTi dRSTi pariNAma pariNAma pAMca dravyomAM pradezonA ekatvasvarUpa che. A baMdhAraNane have ApaNe bIjI rIte * vicArIe. te baMdhAraNa samajAvavuM hoya to trikALa jIvanI mukhyatAthI jyAre vicAra karIe : * svabhAvanI sthApanA prathama karavI jarUrI che. tyArabAda tyAre, prayojanavaza huMpaNuM sthApIne Azraya levAnI - te svabhAvane pariNAmI dRSTirUpe lakSamAM laIne pachI vAta Ave tyAre, ekatvanI dRSTi upayogI nathI. : paryAyanuM svarUpa samajAvavAmAM Ave. paraMtu jyAre ekatvanI dRSTimAM guNa bhedo, paryAya bhedo ane : : koI svabhAva sudhI pahoMcavAno prayatna kare tyAre pradeza bhedo tyAM DokiyA kare tethI tyAM anekapaNuM : : paryAyanA visadaza bhAgamAMthI praveza karIne pachI garbhitapaNe lakSamAM AvatA ekAgratA zakya nathI. : : sadaza pariNAma, pariNamatuM dravya ane apariNAmI A rIte jIvamAM "eka' nI dRSTi huMpaNuM sthApavA : : svabhAva e rIte javAnuM rahe kAraNake paryAyano ane Azraya mATe upayogI che. jyAre ekatvanI " * visadaza bhAga ja prathama lakSamAM Ave che. kharekhara dRSTi pariNAmanA kAraNo purA pADe che. khyAlamAM to para dravyanA saMgavALA pariNAma lakSamAM Ave che rahe ke dravya sAmAnyane apariNAmI dRSTithI jotA : : ane tyAMthI eka dravyanI paryAya sudhI pahoMcavAnuM tyAM pariNAmanA kAraNo nahIM maLe jyAre pariNamatA : : rahe che, gAthA 93mAM dravya paryAyane e rIte ja dravyano Azraya nahIM thAya. A rIte A gAthAnI darzAvavAmAM AvI che. skaMdhanI paryAya Indriya jJAnamAM pahelI lITImAM dravya sAmAnyane darzAvanArI be : jaNAya che. tyAMthI eka paramANunI paryAyanuM dRSTionI vAta lIdhI. have bIjI lITIno artha : : anumAna karAvyuM hatuM. manuSyAdi paryAya mAraphata samajIe. arthAt manuSya deha mAraphata jIvanI manuSyarUpanI sau prathama bIjI lITIne pahelI lITIthI : dravya paryAyanI sthApanA karavAmAM AvI hatI. A alaga pADIne samajIe. e rIte samajavA jatA te : rIte jIvanI manuSya paryAya sudhI pahoMcIne pachI banne padono bhAva sArI rIte lakSagata thAya che. jeno : tyAMthI svabhAva sudhI pahoMcavAnuM che. janma che teno ja nAza che ema kahetA tyAM sadaza ' . : 2 gAthA - 120 pariNAma khyAlamAM Ave che. janma ane nAza vibhinna : che zabdo dvArA tyAM visadaza bhAga jaNAya che. tethI svabhAvene sthira evuM na koI che saMsAramAM; paryAyane jovAnI A be dRSTinI : saMsAra to saMsaraNa karatA dravya kerI che kriyA. 120. ApaNe vicAraNA karI ja gayA chIe tethI tenI : tethI saMsAramAM svabhAvathI avasthita evuM koI vistRta carcA nahIM karIe. have banne lITIne saMbaMdhamAM : nathI (arthAta saMsAramAM koIno svabhAva kevaLa vicArIe tyAre ApaNe pahelA je baMdhAraNa lakSamAM : ekarUpa rahevAno nathI) saMsAra to saMsaraNa lIdhuM che te barobara yogya rIte samajAya che. * karatA dravyanI kriyA che. 98 zeyatattva - prajJApanA
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAra : jJAnI svasamaya kahevAmAM Ave che. ajJAnamaya saMsAra eTale zuM? lokika jano strI-putra- : pA pariNAma ajJAnI jIvane, parasamaya jIvane, hoya parivArane saMsAra mAne che. makAna-vADI vagere paNa : 7 141nA 35 che paraMtu jIvanI e be jAta nathI. saMsAramAM gaNe che. paraMtu te saMsAra nathI. AcAryadeva : paradravya tarapha jenuM lakSa che. jenI cetana jAgRti A gAthAmAM saMsAranuM asala svarUpa samajAvavA ; karmaphaLa pratye arthAt para pratye che tenA evA parAzrita mAge che. saMsAra e kharekhara jIvanI eka paryAya che. : bhAvane saMsAra evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. e mukhyapaNe ajJAnI jIvanA pariNAmane saMsAra : jIva saMsArI che. anAdikALathI cAlatI A pravRtti gaNavAmAM Ave che. saMsAra zabdamAM sU dhAtu che. : ne samajavAno prayatna karIe. vibhAva pariNAmamAM teno artha thAya che sarI javuM - khasI javuM. jIva : mukhyatA mithyAtvanI che. moha arthAt viparIta potAnA zuddha svabhAvathI zruta thAya te saMsAranuM ' mAnyatA e mithyAtva che. be dravyo atyaMta bhinna kAraNa che. ajJAnI jIve anAdikALathI potAnA ' hovA chatAM temane eka mAnavA te moha che. jIva zuddha svabhAvane jANyo nathI. te zarIrAdi paradravyomAM ke potAne bhUlIne je potAthI atyaMta juduM che evA huM paNuM - mArApaNuM ane hitabuddhi rAkhIne : zarIramAM huMpaNuM sthApe che te tenI mukhya bhUla che. ajJAnamaya evA mithyAdarzana, mithyAjJAna ane : te paramAM huMpaNuM rAkhIne paranuM kartApaNuM ane mithyAcAritrarUpe pariNamyo che. jIvanA A : bhoktApaNuM mAne che. jinAgama kahe che ke mithyAtva ajJAnamaya pariNAma e ja saMsAra che. : anusAra vizvamAM kAMI thatuM nathI. arthAt be padArtho ajJAnIe potAnA svabhAvane jAgyo nathI : svabhAvathI eka thaI jAya evuM kayAreya banatuM nathI. tethI tenuM huMpaNuM potAnA svabhAvamAM nathI. teNe : vaLI vaDo ; vaLI be padArtho vacce kartAkarma ane bhoktA zarIramAM huMpaNuM mAnyuM che. zarIra paradravya che. te bhogyapaNuM zakya ja nathI. tethI ajJAnInI mAnyatA potAnA svabhAvathI khasyo che. sarI gayo che te rIte ke tene ja mubAraka che. te potAnA te pariNAmone kare saMsaraNanI kriyA tyAM thAya che. teNe zarIra te huM chuM : che . che ane tenuM phaLa bhogave che. ajJAnInI mAnyatA evuM mAnyuM che paraMtu te zarIrarUpa thaI zakto nathI. A anusAra nimitta naimittika saMbaMdha che. te kramataMtra be padArtho jIva ane pudagala atyaMta bhinna che tethI : jIvane ja vaphAdAra rahe che. ajJAnI jIva jyAM sudhI zarIrarUpe thavuM azakya che. tethI te jIva potAnA : * : saMsAramAM rahevA Icche che tyAM sudhI A karmo tene zuddha svabhAvathI khasIne vibhAva paryAyarUpe pariNAme badhA prakAranI anukULatA karI Ape che. jIvane che. pote jJAna svabhAvI hovA chatAM te ajJAnI thAya * saMsAranI pravRti mATenuM mULabhUta sAdhana evuM zarIra * tene karmonA nimitte maLe che. zarIra ane saMyogo - nokarma evuM nAma pAme che. A AkhI ghaTamALa A jJAnI ane ajJAnI evA be prakAranA jIvo ; rIte vicArI zakAya. nathI. jIvanI A be prakAranI avasthAo avazya jIvane ne zarIra saMyogarUpe prApti thAya che. zakya che. paraMtu jIvanA be prakAra nathI. samayasAramAM : svasamaya ane parasamaya evA be prakAranA jIvanI : jIva zarIramAM huMpaNuM sthApe che. mithyAtva - vAta gA. be mAM lIdhI che ane turata ja trIjI gAthAmAM : zreSTha tyAM bAdhA darzAvI che. jJAnamaya pariNAmavALA jIvane : jIva zarIrane prApta Indriyo ane manane bAhya pravacanasAra - pIyUSa che.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhana banAvIne bAhya viSayone jANe che. jIva e : paNa maryAdita che. te anusAra prApta anukULa ane prakAre zeyone jANatA potAnAmAM te saMyogomAM : pratikULa saMyogo ane Indriya sukha duHkha paNa kSaNika ISTa-aniSTapaNuM mAnIne rAga dveSanA bhAvane kare che. judA judA samaye thayelA zubhAzubha bhAvo che. cAritrano doSa. : anusAra baMdhAyelA lAMbI ane TUMkI mudatanA karmo : darIyAnA mojAnI jema vArApharatI AvatA ja rahe jIvane tenA vibhAva pariNAma anusAra je : : che. jIva Indriya sukhamAM rAce che ane du:khanA samaye navA dravyakarmo baMdhAya che tenA phaLa svarUpe tene pharIthI : : hamaNAM pharI sukhanA divaso Avaze evI madhalALamAM zarIra ane saMyogonI prApti thAya che tethI pharIthI : divaso vitAve che. A tene anaMta saMsAranuM kAraNa jIvane navuM zarIra prApta thAya che. te zarIramAM : * thAya che. bAhyamAMthI sukha prApta thAya che evI navesarathI ekatva karIne potAnuM saMsArarUpanuM : ajJAnInI mAnyatA che. bAhyamAMthI sukha Ave ema punarAvartana kare che. : banavuM azakya che. chatAM ajJAnI jIvane saMyogomAM gAthAnA mathALAmAM levAmAM AvyuM che ke : Indriya sukhano anubhava thAya che e paNa jIvanA anavasthita paNAno hetu zuM che? uparokta : vAstavikatA che. jo bAhya viSayane bhogavatA ekAMta vicAraNAthI saMsAramAM paribhramaNanuM kAraNa zuM che ke du:khano ja anubhava thato hota to bAhyamAMthI sukha te ApaNA khyAlamAM AvI jAya che. cAra gatinA : maLe che evI UMdhI mAnyatA TakI zakata ja nahIM, paribhramaNanA mULamAM mithyAtva che te ApaNA saunA : paraMtu bAhyamAMthI sukha maLe che evI mAnyatA khyAlamAM che. paraMtu eTalA mAtrathI cAra gatinA : anusAra viSayo bhogavavAnI IcchA karanArane paribhramaNane samajI zakAya evuM nathI. cAritranA : sukhano anubhava thAya che je tenI viparIta mAnyatAne pariNAmamAM je rAga-dveSa ane zubhAzubha bhAvo thAya ke puSTi Ape che. A rIte vicArIe tyAre khyAla che te cAra gatinA niyAmaka che. gatino baMdha : Ave che ke mAtra mithyAtva ja nahIM paraMtu cAritranA cAritranA pariNAma anusAra thAya che. te uparAMta : pariNAmonuM vaita ane Indriya sukha-du:kha evA bhedo zubhAzubha bhAvo anusAra tene saMyogonI prApti : jIvane anaMta saMsAranuM kAraNa bane che. thAya che. tene Indriya sukha-du:khano anubhava thAya ? jIvanA bhAvano abhyAsa karI laIe. che. A sukha-duHkhanuM kaeNta ja jIvane anaMta saMsAranuM : , * : parama pariNAmika pariNAmika bhAva audayika bhAva kAraNa thAya che. mithyAtva anaMta saMsAranuM kAraNa che : e vAta to sarvamAnya che. ajJAnInA cAritranA : pariNamatu dravya | sadaza pariNAma | kSayopathamika bhAva pariNAmano anaMtAnubaMdhI prakAranA gaNavAmAM : abhedapaNe opazamika bhAva AvyA che. paraMtu tene mithyAtvanuM ja phaLa gaNavAne : dravya sAmAnya kSAyika bhAva ApaNe TevAyelA chIe ane eka apekSAe e vAta sAcI che. bIjI apekSAe jyAre cAra gatinA : visadaza pariNAma bhedano vicAra karIe tyAre cAritranA pariNAmane : dayika bhAva ane jJAnamAM kSAyopathamika paNa sAthe lakSamAM levA jarUrI che. ajJAnI jIvane : bhAva e azuddha paryAya jIvamAM anAdithI che. cAra gatimAM vArA pharatI sukha-duHkhanI anubhUti : opazamika bhAva ane kSAyika bhAva e jIvanI zuddha thAya che. vibhAva bhAvo kSaNika che. vibhAva zakti : paryAya che. 100 zeyatattva - prajJApanA
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhI paryAyo kSaNika ja che. te apekSAe eka : aghAti karmonA udaya anusAra jIvane zarIra samayanI paryAyo sAdi-sAMta che. karmanA udaya : ane saMyogonI prApti thAya che tethI temAM paNa kALa anusAra thatAM azuddha bhAvo te odayika bhAvo che. ane bhAvanI maryAdA jovA maLe che. jIva je prakAranA A gAthAmAM tenI mukhyatAthI vAta levAmAM AvI - bhAvo kare che te anusAra tene phaLa te samaye maLe che che. te audayika bhAvo-paryAyarUpa che mATe sAdi sAMta ; te vAta kAyama rAkhIne jIvanA vibhAva bhAvonuM che. te paryAyo anAdikALathI che paraMtu mokSamArganI ; phaLa te ja samaye saMpUrNapaNe maLe te zakya nathI dekhAtuM. pragaTatA thatAM teno aMta Ave che te apekSAe te : koI eka vyaktinuM khUna kare athavA te eTama bomba anAdi sAMta che. abhavya jIva kayAreya paryAyamAM : vaDe aneka jIvone mArI nAkhe. tyAM tene tIvra zuddhatA pragaTa karavAno nathI te apekSAe te anAdi : hiMsAnA pariNAmane kadAca te samaye AnaMdarUpe anaMta che. : (hiMsAnaMdI) paNa anubhavAya arthAt te bhAva tIvra dayika bhAva A apekSAe kSaNika che. tevA : : duHkha ApavAne badale AnaMda ApanAra che evuM ; paNa khyAlamAM Ave. paraMtu teTalA mAtrathI puruM thatuM pariNAmo maryAdita samaya mATe ja thAya che. : nathI. jIvanA evA zubhAzubha bhAvonA phaLa chagasthanA pariNAmo aMtamUhUrtathI ochA samaya mATe ekarUpa rahe che. tethI A badhA pariNAmo badalAyA bhogavavAnA sthAno-svarga ane naraka paNa vizvamAM che. te jIva tevA pariNAmanA phaLamAM je te sthAnamAM kare che. audayika bhAvo vibhAvarUpa azuddha pariNAmo * upajIne te Indriya sukha-duHkhano anubhava kare che. che. svabhAva amaryAdita sAmarthya laIne rahelo che. : AvA pariNAmanA palaTA ane tenA phaLa svarUpa jyAre vibhAva game teTalo hoya to paNa te behada kayAreya banI zakato nathI. tethI vibhAvamAM tIvra : saMyogo ane Indriya sukha-duHkhanA pheraphAronA : kAraNe jIva anaMta kALathI rakhaDe che te vAta ApaNe ane maMda evA ghaNA bhedo jovA maLe che. A rIte : pahelA ja vicArI gayA chIe. audayika bhAvamAM tenuM kSaNikapaNuM ane maryAdAmAM thatI azuddhatA AvA be lakSaNo khyAlamAM levA jevA ke TIkAmAM jIva svabhAvanuM avasthitapaNuM ane * paryAya apekSAe anavasthitapaNuM darzAvyuM che. have jIvanA AvA vibhAva anusAra dravyakarmo : saMsAramAM koI avasthita nathI ema kahyuM che. jIvanA temaja zarIra ane saMyogo prApta thAya che mATe : saMsArI ane siddha AvA be svarUpo che. tIrthakara uparokta be lakSaNo A badhAmAM jovA maLe che. : paNa saMsArI gaNavAmAM AvyA che. tyAM manuSyaparyAya jIvanA vibhAvane anusarIne dravyakarmanI racanA thAya che ane te nAzavaMta che. siddha paramAtmA azarIri che. karmabaMdhamAM ApaNe prakRti, pradeza, sthiti ane ' che tyAM have sadA ekarUpa pariNamana thAya che. te dhruva anubhAga baMdha ema cAra apekSA e baMdhano vicAra : ane acaLa gati che. tethI saMsAramAM paribhramaNa karIe chIe. sthitibaMdha dvArA e karmo keTalA samaya : karanArA jIvo avasthita nathI ema kahyuM che. te dazAnuM sudhI jIvanI sAthe baMdhAyelA raheze te nakkI thAya : kAraNa "saMsAra" che. jIva eka manuSyAdi paryAyane che. jyAre anubhAgabaMdha te karmanI phaLa ApavAnI : choDIne anya paryAyarUpe thAya che. jIvanA pariNAmane zakti keTalI che te darzAve che. jIvanA vibhAva bhAvo : kriyA kahevAmAM AvI che. tyAM kriyA eTale pheraNI. anusAra A rIte dravyakarmomAM paNa kALa ane ' pUrva paryAyano abhAva karIne uttara paryAyanI bhAvanI maryAdA lakSagata thAya che. : pragaTatA. e rIte corAzI lAkha jIva yonimAM pravacanasAra - pIyUSa 101
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ paribhramaNa thAya che te AkhI saLaMga prakriyAne ahIM : gAthAnA mathALAmAM eka prazna rajapU karavAmAM kriyA kahevAmAM Ave che. kharekhara to saMsAra e AvI : Avyo che ke AvA saMsArI jIvane pugala sAthe eka prakriyArUpe ja lakSamAM levAmAM Ave che. te * saMbaMdha kaI rIte thAya che? teno javAba A gAthAmAM kriyAnA visadaza bhAgane lakSamAM letA tyAM manuSyAdi : ApavAmAM Avyo che. A jIva ane pugala vaccenA paryAyo che evuM varNana karavAmAM Ave che. paryAya- : niyamabhUta nimitta naimittika saMbaMdho anAdikALathI pariNAma-karma vagere zabdono ApaNe upayoga : cAle che. khyAlamAM rahe ke A be dravyo vaccenA nirdoSa karIe chIe tyAre tyAM pravAha lakSaNa bhUlIne : saMbaMdho nathI jIva ane pugala be dravyomAM vaibhAvika sthirapaNAnI kalpanA karavA lAgI jaIe chIe. : zakti che. arthAt bannemAM azuddhatArUpe pariNamavAnI manuSyAdi paryAya 80-100 varSa mATe sthira che . yogyatA che. bhAva karma e jIvanuM azuddha pariNamana evuM mAnIe chIe paraMtu te manuSya paryAya paNa te ' che ane dravyakarma e yugalanI vaibhAvika zakti samaye parivartanazIla-pravAharUpa ja che. tenA pratye : anusAra thatuM kArya che. vibhAva e jIvanuM svAbhAvika ApaNuM lakSa jatuM nathI. A prakAre vicAratA saMsAra : kArya nathI. te azuddha pariNamana che. vibhAva e jIvanuM zabdathI kriyA ane pariNAma banneno khyAla Ave : naimittika pariNAmana che. jIvanA A azuddha che. : pariNamanamAM nimitta paNa azuddha paryAya ja hoya. * vibhAvamAM dravyakarmodaya ja nimitta hoya. anya koI gAthA - 121 * nimitta na ja hoya. jIvanA jIvana-maraNamAM AyuSya karme malina jIva karmasaMyuta pAmato pariNAmane, karma ane sukha-duHkhamAM vedanIya karmanuM ja nimitta tethI karma baMdhAya che, pariNAma tethI karma che. 121. che. koI mAne ke pote bIjAne sukhI-duHkhI karI karmathI malina AtmA karma saMyukta pariNAmane : zake che. to te tenI bhramaNA che. te mAne ke anyanA (dravyakarmanA saMyoge thatAM azuddha pariNAmane) : sukha-du:khamAM pote nimitta che. to te vAta paNa pAme che, tethI karma coMTe che. (dravyakarma baMdhAya taddana khoTI che. je kAMI jovAmAM Ave che tyAM te che); mATe pariNAma te karma che. * kArya karmodaya anusAra ja thatuM dekhAya che. anya ; vadhArAnA nimitto jenI ApaNe ApaNA cAlu jAnA dravyakarmano udaya nimitta - jIvano vibhAva bhAva jIvanamAM vAto karIe chIe tene koI sthAna nathI. naimittika : ahIM nimitta anusAra upAdAnamAM kArya thAya che. jIvano vibhAva bhAva nimitta - navA dravyakarmano baMdha : e siddha nathI karavuM paraMtu jIvanA vibhAvamAM mAtra naimittika * dravyakarmanuM ja nimitta che tyAM anya koI nimittane sthAna nathI e rIte ApaNA jJAnane vyavasthita karavuM A prakAre jIvane junA karmodaya ane navA : : che. DaoNkaTare sAcu nidAna karIne yogya davA ApI dravyakarmanA baMdha sAthe anAdikALathI niyamabhUta : : te lAgu paDI gaI ane sagAoe sArI cAkarI nimitta naimittika saMbaMdha cAlyo Ave che. A : : : karI tethI daradI sAjo thayo e badhI lokika vAtone vAstavikatAno ullekha A gAthAmAM karavAmAM Avyo : : adhyAtmamAM koI sthAna nathI. che. samayasAra kartAkarma adhikAranI zarUAtanI gAthAmAM paNa A viSayanI carcA karavAmAM AvI : anvayArthamAM e rIte rajUAta karavAmAM : AvI ke jIva anAdikALathI karmo sAthe ubhayabaMdhane 102 jJeyatatva - prajJApanA
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ prApta thaIne rahelo che. bhAvakarma ane dravyakarmo banne : "dravya' saMjJA vAparavAmAM Ave che. tethI ahIM AvanA anAdinA che. kAraNake koInI navI zarUAta : vibhAva bhAvane bhAvakarma kahevAmAM AvyA che. ane sAbita thaI zakatI nathI, jIva mukta nathI. potAnA A yugalanA pariNAmone dravyakarma kahevAmAM Ave che. zuddha svabhAvane anusarIne zuddha paryAyarUpe pariNamavA : A rIte anvayArthamAM junAkarmo ane jIvanA mATe te svataMtra nathI evo bhAva darzAvavo che. kharekhara : vibhAva vacce tathA jIvanA bhAvakarmane navA dravyakarmo to vibhAvarUpanuM pariNamana jIva svataMtrapaNe ja kare : sAthe nimitta naimittika saMbaMdho e prakAranA krama che paraMtu bhAvaka evA karmanA udayamAM joDAIne : anusAra darzAvyA che. bhAvyarUpa evA potAnA azuddha pariNAmarUpe : TIkAmAM AcAryadeve krama badalAvI nAkhyo che. pariNamavAnI tene anAdithI Adata paDI gaI che. * jIvanI pradhAnatA rAkhIne jIvanA karma (bhAvakarma) evA saMskAra dRDha thaI gayA che. karmanA udayamAM * anusAra navuM dravyakarma thAya che tethI jIvano "saMsAra" joDAIne tene anurUpa bhAvo kare che. zarIra sAthe : evI kriyA (karma) tene dravyakarmanA kAraNa joDAIne tene anurUpa bhAvo kare che ane saMyogamAM : * : (nimitta)rUpe prathama darzAve che. tyArabAda jIvanA joDAIne saMyogI bhAvo kare che. paryAyane bAhyamAM : : evA vibhAva pariNAmamAM nimitta koNa evo prazna najara rAkhIne para sAthe ja joDAvAnI Teva paDI gaI : : rajU kare che. tyAre dravyakarma tenuM kAraNa (nimitta) che. potAnA svabhAvane lakSamAM laIne zuddha svabhAvane : ' che ema darzAve che. A rIte jIvanA vibhAvanuM kArya anurUpa zuddha paryAyane ajJAnIe kayAreya pragaTa karI ... dravyakarma che ane vibhAvanuM kAraNa paNa dravyakarma che nathI. tethI ahIM kahe che ke karmodaya anusAra jIva - : ema darzAve che. dravyakarmane vibhAvanA kAraNarUpe ane vibhAvarUpe pariName che. jIvanA pariNAmanI : kAryarUpe ema banne prakAre darzAvIne tyAM Itara Itara svataMtratA rAkhIne vAta karavI che. pote paranuM lakSa : : Azraya doSanI bhIti rajU kare che ane turata ja choDIne svabhAvano Azraya kare to zuddha paryAyanI : tenuM samAdhAna kare che. eka asiddha vastune siddha pragaTatA karI zake che. karmano udaya Ave eTale * karavA bIjI asiddha vastuno Azraya levAmAM Ave jIvamAM vibhAva thaI ja jAya ema nathI. paraMtu jIva : * ane e bIjI vastunI siddhi mATe e ja pahelI vibhAvarUpo pariName tyAre tyAM dravyakarmanA udayanuM : : vastunI vAta karavAmAM Ave tyAre banne asiddha ja ja nimittapaNuM niyamarUpe hoya che ema jANavuM jarUrI : : rahe. tene Itara Itara Azraya doSa kahevAmAM Ave che. : che. ahIM bhAvakarma ane dravyakarma vacce sAmasAmA have jIvanA vibhAvanA nimitte te ja kSetramAM : nimitta naimittika saMbaMdha vaDe evA ja doSano prazna rahelI kArmaNa vaNA karmarUpe pariNamI jAya che evo : upasthita karavAmAM Avyo che. paraMtu tenuM samAdhAna paNa eka niyamabhUta nimitta naimittika saMbaMdha te ja e prakAre che ke tene dravyakarma nathI levAnuM. jAnA samaye thAya che. te karma jIvanI sAthe ubhayabaMdhane : dravyakarmono udaya nimitta che. jyAre vibhAva prApta thAya che temAM paNa samayabheda nathI. jIvanA : anusAra to anya kArmaNa vargaNA ja karmarUpe pariName A vibhAva bhAvane bhAvakarma kahevAmAM Ave che. ; che. nava tattvamAM puNya-pApa-Asrava vagere pariNAmonI : jIvanA pariNAmo mATe bhAva' zabda ane vAta che tyAM jIvanA sAta pariNAmone 'bhAva' saMjJA : pudagalanA pariNAmo mATe "dravya' zabda vaparAya che ane pudgala karmanA AvA sAta pariNAmo mATe e vAta ApaNe khyAlamAM lIdhI che. have TIkAmAM pravacanasAra - pIyUSa 103
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravya jIvanA pariNAmo mATe paNa dravyakarma zabda kyA : dravyakarmano kartA kahyo. tethI te kathanane paramArtha kathana saMdarbhamAM vAparavAmAM Ave che te joIe. jIvanA : mAnavAmAM koI bhUla na kare mATe A gAthAmAM jIva pariNAmane dravya karma sAthe saMbaMdha che e vAta ApaNe " dravyakarmono to kartA nathI ema darzAvavA mAge che khyAlamAM lIdhI che. nimitta naimittika saMbaMdhane kAraNa ke tethI gAthAnA mathALAmAM kahyuM ke paramArthe AtmAne kArya paNa gaNavAmAM Ave che. have evA kAraNa kArya : dravyakarmanuM akartApaNuM prakAze che. saMbaMdha anusAra e apekSAe ekabIjAmAM A prakAre : jIvamAM kartApaNuM ane akartApaNuM kaI rIte upacAra kathana karavAmAM Ave che. jemake jJAnamAM cha : laI zakAya e vAta siddhAMtarUpe samajIe jethI dravyo nimitta che tethI cha dravyane jJAna kahevAmAM Ave : : gAthAno bhAva sArI rIte samajI zakAya. kartApaNuM che. navatattvane zradhdhAna ane i jIvAstikAyane : * prathama to sarva dravyomAM kaI rIte levAmAM Ave che te cAritra kahevAmAM Ave che. jIvanA zubhabhAvane dravya * saMkSepamAM vicArI laIe. puNyaAsavamAM nimitta che te apekSAe jIvanA : zubhabhAvane paNa bhAva puNya Asava evuM nAma : padArtha ApavAmAM Ave che. AvA aneka dRSTAMto levAthI : khyAla Avaze ke jIvano vibhAva e kharekhara to : paryAya bhAvakarma ja che paraMtu bhAvakarmamAM nimitta dravyakarma : che ane e bhAvakarma navA dravyakarmamAM nimitta che : apariNAmI pariNAmI A apekSAe levAmAM Ave to bhAvakarmane paNa dRSTi dRSTi upacArathI dravyakarma kahI zakAya che. samayasAra zAstramAM 47 zaktinI vAta lIdhI je nyAye jIvanA bhAvakane dravyakarma kahI : che tyAM eka kriyA zakti che. SaTakAraka anusAra zakAya che e nyAye dravyakarmano kartA paNa kahI zakAya : thatI kriyAnI vAta che. tyAM pariNamatuM dravya ane che. A rIte ajJAnI jIva nizcaye bhAvakarmano kartA : paryAya e bannemAM vyApaka evuM dravya kartA che ane che ane vyavahAra upacArathI dravyakarmano kartA che. ' vyApya evI paryAya karma che. kriyAnA cha kArakomAM arthAt bhAvakarma ane dravyakarma banne vacce nimitta : kartA ane karmamAM evA zabdo Ave che. A siddhAMta naimittika saMbaMdha che tethI jIvane upacAra kathana : cha dravyone lAgu paDe che. mAtrathI dravyakarmano kartA kahI zakAya che. jIvane jyAre kartA kahevAmAM Ave tyAre tyAM 0 gAthA - 122 : kArakanI apekSA levAmAM AvatI nathI. ajJAnI * jIvane kartA kahevAmAM Ave che. ajJAnInI mAnyatA pariNAma pote jIva che, ne che kriyA e jIvamayI; . ' : evI che ke te paradravyanA pariNAmane kare che kiriyA gaNI che karma; tethI karmano kartA nathI. 122. : " : ane tene bhogave che paraMtu te azakya che. tenI pariNAma pote AtmA che, ane te jIvamayI kriyA : A prakAranI mAnyatA anusAra te hAtha UMco che; kriyAne karma mAnavAmAM AvI che. mATe AtmA : karavA mAge che tyAre te to potAnI tevI IcchAno dravyakarmano kartA to nathI. ' ja kartA thAya che. AgalI gAthAnI TIkAmAM jIvane upacArathI - ajJAnI jIva (mAnyatAmAM) paradravyanA 104 zeyatattva - prajJApanA
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariNamano kartA ane bhoktA. ajJAnI jIva (vAstavikatA) potAnA vibhAva bhAvano kartA ane teno bhoktA. be padArtho vacce kartAkarmapaNuM kayAreya na hoya kAraNake be padArtha vacce vyApya vyApakapaNuM kayAreya na hoya. be padArtho vaccenA nimitta naimittika saMbaMdhane lakSamAM laIne tyAM kA2Na kArya evo zabda prayoga ka2vAmAM Ave che. jIvanA vibhAvane anusarIne dravyakarmanI racanA thAya che. tyAM niyamabhUta nimitta naimittika saMbaMdha che. te saMbaMdha dekhIne jIvane vyavahA2naye-upacArathI dravyakarmano kartA kahevAmAM Ave che e vAta ApaNe AgalI gAthAmAM joI gayA chIe. AtmAnA pariNAmane AtmAnI kriyA kahevAmAM AvI che. kriyA ane karma e kArya rUpe darzAvavAmAM AvyA che. sAmAnya rIte kriyA zabdathI cha kArakarUpanA pariNAma lakSamAM Ave che jyAre karma(pariNAma) zabda to cha kA2ka mAMhenuM eka kA2ka ja che. A rIte kriyA ane karma zabdanA bhAvamAM taphAvata lakSagata thAya che. bIjI rIte vicArIe to pariNamanarUpa kriyA to anAdithI anaMtakALa sudhI : askhalitarUpe cAlyA ja kare che. tyAM sthirapaNuM nathI. paraMtu jyAre te kriyAne visadaza bhAvarUpe lakSamAM levAmAM Ave tyAre te pariNAma athavA paryAya e rUpe lakSamAM Ave che. te be paryAyo vacceno taphAvata visadRzatAne kAraNe khyAlamAM Ave che. yAda rahe ke jene ApaNe eka samayanA pariNAma kahIe tyAM paNa sthiratA to nathI ja. kartA-karma ane kriyA : ahIM eka vAta khAsa yAda rAkhavI jarUrI che ke kuMbhAra ghaDAno kartA thAya che evo ajJAnIno anAdirUDha vyavahAra che. be padArthanuM atyaMta bhinnapaNuM samajAvavAmAM Ave tyAre "kriyA vastunI pheraNI'' darzAvavA mATe ane vyApya vyApakapaNuM eka ja padArthamAM dravya ane paryAya vacce hoya te pAkuM karAvavA mATe A vAta ka2vAmAM AvI che. jJAnI nizcaye ke vyavahAre eka dravyane anya dravyanA pariNAmano kartA mAnato nathI. jinAgamamAM jIvane 5dravyanA pariNAmano kartA kahyo hoya tyAM ajJAnIne tenI bhASAmAM samajAvavA mATe kahyuM che. evo Azaya lakSamAM rAkhavo. arthAt be paryAya vacce thatAM pheraphAra. ekarUpa choDIne anyarUpa dhAraNa karavuM tene kriyA kahevAmAM Ave che. dRSTAMtarUpe mATIno pinDa eka paryAya che have temAM phe2phA2 thaIne ghaDo thAya che. te rUpAMtarane ahIM kriyA zabdathI oLakhAvavAmAM Ave che. paryAyanA visadeza bhAga upara lakSa na karo to dareka padArtha pariNamanazIla thaIne ekarUpa kriyAne karI rahyuM che. jIva sadAya jIvarUpe pariName che. pudgala potArUpe potAmayapaNe pariNamI rahyuM che. A rIte pariNAma 105 : badhAne abhedapaNe eka hovAthI ekarUpe darzAve che. prathama to jIvanA pariNAma pote jIva ja che. ema siddhAMta samajAve che. kAraNake pariNAmI evo jIva pariNAma svarUpa kriyAno ka2nA2 che. pote vyApaka thaIne potAnI paryAyamAM vyApe che. tyAM dravyaparyAyanuM tAdAtmyapaNuM che mATe AtmAnA pariNAma pote AtmA ja che. chAbamAM rAkhelA dAgInAne sonu paNa kahI zakAya ane hAra paNa kahI zakAya. dAgIno te bannerUpa laIne rahelo che. : : jIvanA vibhAva anusAra za2I2 ane saMyogomAM tene anurUpa kriyA thAya athavA na paNa thAya tyAM niyama Takato nathI. jo e pramANe nimitta naimittika saMbaMdha thAya to jIve e kArya karyuM evuM vyavahAranaye kathana thAya che. dRSTAMtaHkuMbhAra ghaDAnoM kartA che. TIkAmAM AcAryadeva jIva-kriyA-pariNAma e pIyUSa pravacanasAra -
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane kriyAne kathaMcit judA ane kathaMcit ekarUpe : koNa che? evo prazna upasthita karIne tenuM samAdhAna lakSamAM laI zakAya che. kare che. dravyakarmano kartA pudgala che. jeTalI vAta . jIvanA anusaMdhAnamAM levAmAM AvI che te badhuM TIkAmAM AgaLa jIvamayI kriyAne karma kahe " che. jIva te pariNAmane svataMtrapaNe prApta kare che. * pudgalamAM lAgu paDe che. pugala dravya apariNAmI arthAt azuddha ke zuddha je koI pariNAmane kare che te : : che. te pariNAmI thaIne kriyAne kare che. te anAdithI : anaMtakALa sudhInI saLaMga pugalamayI kriyAnA pariNAma karavAmAM jIva svataMtra che. ahIM jIva : : bhAgarUpe visadaza pariNAmarUpe te pugala pote ja svataMtrapaNe kartA thaIne bhAvakarmane kare che ema : dravyakarmarUpe thAya che mATe dravyakarmano kartA pugala darzAvyuM che. vibhAvamAM dravyakarmanuM nimittapaNuM hovA : ' ja che. pudgala dravya jIvanA pariNAmane kare nahIM. chatAM te pariNAma jIva svataMtrapaNe kare che. arthAt be padArtha sAthe maLIne eka kArya nathI karatA. vaLI ' A rIte A gAthAmAM jIva potAnA eka dravya anya dravyanuM kArya kare, anyane madada kare : pariNAmane kare ane pudgala yugalanA ke anyane preraNA kare evuM kAMI nathI. je koI : pariNAmane kare evuM darzAvyuM. jIvane bhAvakarmano pariNAma thAya che tenuM te dravya svataMtrapaNe kartA che. : kartA ane pugalane dravyakarmano kartA siddha jIvamAM A rIte bhAvakarmane jIvanuM svataMtra kArya karavAmAM AvyuM che. jIva dravyakarmane karato nathI ane darzAvyuM che. tene bhogavato nathI. pudagala dravya acetana hovA * chatAM jaDezvara che. potAnuM saikAlika sAmarthya jinAgamamAM sAdhakadazAnuM varNana Ave tyAre ' laIne raheluM che. te anusAra potAnA anAdithI jIva svataMtrapaNe to zuddha paryAyane kare che ema levAmAM : : anaMtakALa sudhInA pariNAmorUpe thAya che. A Ave che. sAdhaka rAga karavA mAgato nathI tethI sAdhaka : : pramANe vastunI vyavasthAno nirNaya karavo jarUrI rAgano kartA nathI. asthiratAno rAga jIvanI : che. te nirNaya thatAM jIve bhAvya bhAvaka saMkaradoSano sattAmAM ja thAya che mATe te jIva te pariNAmano kartA avazya che. sAdhaka potAnA doSano svIkAra : * abhAva karavo jarUrI che. je dravyakarma phaLa devAnA * sAmarthya rUpe udayamAM Ave che tene bhAvaka paNa kare ane kayAreka ema paNa kahe ke e "mArA : kahevAmAM Ave che. ajJAnI jIva potAne bhUlIne pariNAma nathI-pugala kare to kare" paraMtu te vAta : : te karma mane phaLa Ape che evuM mAnIne te karmodayamAM svachaMda mATe nathI karmo AvIne jIvamAM rAga karI : jAya che evuM mAnavA jaIe to ApaNuM ahita : : joDAIne tene anurUpa potAnA vibhAvabhAva (bhAvya)rUpe pariName che. karmanA udaya anusAra thAya. pote svataMtrapaNe to zuddha paryAya ja kare che * pariNamavuM e jIvano doSa che. tenA phaLamAM jIva paraMtu eTalo ugra puruSArtha na Take ane rAga thAya : duHkhI thAya che. tethI karmodaya (bhAvaka) ane jIvanuM tene karmanI baLajorIthI thayo che ema gaNIne mAro nathI kahe che. ahIM to dravya pote paryAyarUpe thAya che : : bhAvakarma(bhAvya) e be vacce nimitta nemittika : saMbaMdha che. te saMbaMdhane bhAvyabhAvaka saMkaradoSa tethI te paryAya tenuM karma che eTaluM darzAvavuM che. ATalI - kahevAmAM Ave che. ajJAnI jIvane jJeya jJAyaka ane vAta lIdhA pachI kahe che ke jIva dravyakarmano to kartA * bhAvyabhAvaka ema banne prakAranA saMkaradoSa hoya che. nathI ja. : te jIva jyAre jJAnI thAya che tyAre te banne prakAranA jIva dravyakarmano kartA nathI to dravyakarmano kartA - saMkaradoSo dUra thAya che. zeya jJAyaka saMkara doSane 106 zeyatattva - prajJApanA
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusarIne vibhAvabhAvamAM paNa saMka2doSa kahevAmAM Ave che. ajJAna dUra thAya tyAre zeya jJAyaka saMkara doSanA sthAne nirdoSa jJeya jJAyaka saMbaMdha jovA maLe che. ajJAna dUra thatAM bhAvyabhAvaka saMkara doSano abhAva thAya che. bhAvyabhAvaka saMbaMdha evuM kAMI che nahIM. tethI saMkara doSano abhAva thatAM be padArtho judA hatA ane judA rahI jAya che. be padArthane eka mAnavArUpa mithyAtva hoya tyAM ja bhAvyabhAvaka saMkara doSa jovA maLe che. jJAnano gA. 123 thI 126 sudhImAM AcAryadeva svapara prakAzaka-sarvajJa svabhAva hovAthI bhedajJAna jIva ane tenA pariNAmo svataMtrapaNe paradravyathI ka2Ine pa2thI jAduM paDeluM jJAna parathI bhinna : nirapekSapaNe thAya che evuM darzAvavA mAge che. temAM rahIne pa2ne jANe evo jJeya jJAyaka saMbaMdha : ahIM A gAthAmAM prathama jIvane cetana svabhAvI nirdoSarUpe lakSamAM Ave che. jIvane paradravya sAthe * darzAve che. caitanya guNanA pariNAmone jIvanA A prakA2nA zeya jJAyaka saMbaMdha sivAya anya pariNAmarUpe darzAve che. cetavuM eTale jAgRta rahevuM. prakA2no saMbaMdha jJAnInI bhUmikAmAM hoto nathI. potAnI hitabuddhi jyAM hoya tyAM jIvanI cetana tethI A gAthAne paryAyapaNe lakSamAM lenArA e jAgRti rahe che. te pariNAma nIce pramANe che. ... jJAna cetanA ajJAna cetanA nirNaya kare che ke mAre je dravyakarma sAthe nimitta naimittika saMbaMdha che te doSita che. te mane saMsA ane tenA phaLamAM du:kha denA2 che mATe te choDavA lAyaka che. aghAti karmodaya anusAra prApta thatuM zarIra ane saMyogo paNa dravyakarmanI mAphaka, mArAthI atyaMta bhinna che tethI tenI sAthenuM ekatvabuddhirUpanuM mithyAtva dU2 ka2vuM jarUrI che. ghAtikarmoudayamAM AvIne bhAvakarUpe mArA moha-rAga-dveSanA pariNAmamAM nimitta thatAM hatA. aghAti karmo udayamAM AvIne mane vibhAva mATe anukULa saMyogo prApta karAvatA hatA - A rIte banne prakAranA karmo mAro saMsA2 vadhA2vAmAM anurUpa thatAM hatA. mAre have saMsAramAM rahevuM nathI tethI mAre te karmo sAthe kAMI prayojana nathI. e rIte jJAnI karmone potAnAthI bhinna lakSamAM laIne tenI sAtheno saMbaMdha kApI nAkhe che. karmano udaya mAtra karmamAM ja che evuM lakSa karIne jIva potAnA svabhAvamAM Take che. bhAvaka evA karmodayano ti2skA2 karIne zuddhatA pragaTa kare che. pravacanasAra - pIyUSa gAthA = 123 jIva cetanArUpa pariName; vaLI cetanA trividhA gaNI; te jJAnaviSayaka, karmaviSayaka, karmaphaLaviSayaka kahI. 123. AtmA cetanArUpe pariName che. vaLI cetanA traNa prakAre mAnavAmAM AvI che; ane tene jJAnasaMbaMdhI, karmasaMbaMdhI athavA karmanA phaLasaMbaMdhI ema kahevAmAM AvI che. karma cetanA karmaphaLa cetanA ajJAnI jIvanI cetana jAgRti 5dravyo tarapha che. pAMca IndriyonA viSayo bhogavatA potAne sukha thAya che evI mAnyatA che tethI tenI cetana jAgRtine ajJAna cetanA kahevAmAM Ave che. ahIM jJAna eTale abhedapaNe jIva ane ajJAna eTale 5dravya. A rIte ajJAnI jIvanI hitabuddhi bAhya viSayomAM hovAthI tene ajJAna cetanA che. tenA be prakA2 che. karma cetanA ane karmaphaLa cetanA. ajJAnInI mAnyatA e che ke pote padravyanA kAma karI zake che ane pa2ne bhogavI zake che. 5dravyo saMyogo e karmanA phaLa che tethI viSayono bhogavaTo e karmanA phaLano bhogavaTo che. tenA pratye cetana jAgRti te karmaphaLa cetanA che. khyAlamAM rahe ke saMyogo e karmaphaLa che. tene bhogavavAno bhAva e jIvanI cAritra guNanI : 107
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryAya che. viSayane bhogavatA je Indriya-sukha ane : bhogavI zakato nathI. te samaye te mAtra potAnA duHkha thAya che e sukha guNanI paryAya che. A badhuM : vibhAva pariNAmano kartA thAya che ane tenA phaLamAM thavAnuM mULa kAraNa mithyAtva e zraddhA guNanI paryAya * Indriya sukha-du:khane bhogave che. A rIte jIvanA che. - rAga-dveSanA bhAvo athavA IcchAnA bhAvo te karma e jIva jyAre jJAnI thAya che tyAre ajJAna : che. vaLI Indriya sukha-duHkha te karmaphaLa che. A rIte cetanA dUra thAya che arthAt have te jIvane paradravyamAM : ajJAnI mATe rAga-dveSanA pariNAmo (karma) ane hitabuddhirUpanuM mithyAtva-ajJAna rahetuM nathI tethI : Indriya sukha-duHkha (karmaphaLa) e cetana jAgRtinA tenI cetana jAgRti je bAhyamAM hatI teno abhAva : viSayo thAya che. arthAt ajJAnI jIvanI cetana thAya che. jJAnIne sva-paranuM bhedajJAna varte che. tethI : jAgRti potAnA vibhAva pariNAma ane Indriya tene pAko vizvAsa che ke mane sAcu sukha-zAzvata : sukha-duHkha tarapha che ema kahI zakAya. sukha mArA svabhAvano Azraya karavAthI ja prApta : thAya che. tethI tenI cetana jAgRti potAnA trikALa : TIkAnA zabdo che "jJAna pariNati te jJAna svabhAva pratye rahe che. te jJAna cetanA kahevAya che. : che : cetanA karma pariNati te karmacetanA, karmaphaLa pariNati A rIte cetana jAgRtine traNa prakAre darzAvavAmAM : kamaLa jatana : - te karmaphaLa cetanA che" A lakhANano bhAva spaSTa Ave che. - samajavAnI jarUra che. caitanya guNanI paryAya (abheda : gaNIne jIvanI paryAya) ane teno viSaya e be gAthAnI TIkAmAM sau prathama dravya ane guNanA : : vaccenA saMbaMdhane lakSamAM rAkhIne A lakhANa samajavuM abhedapaNAnI vAta lIdhI che. tethI jIva ane caitanya : rahyuM. paraMtu karma kahetA rAga-dveSa tene ja karmacetanA guNa evuM daita na letA tene abhedapaNe jIva ja kahyo mAnI levAnI bhUla na karAya. rAga-dveSa e cAritra che. cetana guNanA kAryane jIvanA kAryarUpe lIdhuM che. * guNanI paryAya che jyAre karmacetanA e caitanya A traNa prakAranI cetanAno kartA jIva che ane ; : guNanI paryAya che. sukha duHkha e sukha guNanI paryAya caitanya guNa karaNa che. A rIte kartA-karaNa ane che te caitanya guNanI paryAya nathI. karma AcAryadeva samajAvavA mAge che. tyArabAda caitanya guNanI (abhedapaNe jIvanI) paryAyano viSaya ajJAnI jIva jyAre jJAnI thAya che tyAre ja zuM che te darzAve che. arthAt jIvanI caitanya jAgRti ' tenI jJAna pariNati che. ahIM jJAna pariNati eTale kyAM che tenI vAta kare che. : jJAnaguNanuM kArya evo artha nathI. tenI cokhavaTa ajJAnI jIvanI cetana jAgati karmaphaLa pratye : 124 gAthAmAM karaze. je potAnuM ajJAna choDIne ane karma pratye che. jJAnInI cetana jAgRti potAnA : hitabuddhipUrvakanuM potAnuM rokANa potAnA jJAyaka svabhAva tarapha che. have jyAre cetana jAgRti paradravya : svabhAvamAM kare che te jJAna pariNati arthAt tarapha che tyAre jIvanA pariNAmo paNa paralakSI che : abhedapaNe jIvano zuddhopayoga pragaTa thAya che. tenA tethI ajJAna cetanAnA viSayanI jyAre vAta Ave : phaLasvarUpe atIndriya AnaMdano anubhava thAya che. tyAre karma ane karmaphaLanI sAthe jIvanA bhAvanI vAta . tethI jJAnIne niraMtara jJAna cetanA varte che. jJAnInI paNa sAthe levI jarUrI che. ajJAnI jIva paradravyanuM - cetana jAgRti potAnA svabhAva tarapha ja rahe che. kartApaNuM ane bhoktApaNuM mAne che. te samaye paNa ; savikalpa dazA samaye asthiratAno rAga hoya che te paramAM to kAMI karI zakato nathI ane parane : ane jJAna parazeyane jANe che temaja Indriya sukha108 jJeyatatva - prajJApanA
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ duHkhano anubhava thAya che te samaye paNa jJAnIne potAnI cetana jAgRti potAnA pariNAmomAM ja jJAna cetanA ja che, ajJAna cetanA nathI. rAkhe che tenI mukhyatAthI kathana ka2vAmAM AvyuM che. Ama hovAthI A gAthAmAM jIvanA pariNAmonI vAta lIdhI che. tene cetana jAgRtinA viSayarUpe darzAvavAmAM AvyA che. A rIte jIvanA anya guNonA pariNAmone cetana guNanA pariNAma sAthenA saMbaMdhanI mukhyatAthI lakSamAM levAthI AcAryadevano Azaya sArI rIte samajI zakAya tema che. A pUrvabhUmikA lakSamAM rAkhIne have gAthAno artha samajIe. : jJAna gAthA - 124 : ... che 'jJAna' arthavikalpa, ne jIvathI karAtuM 'karma' che, - te che aneka prakAranuM, 'phaLa' saukhya athavA duHkha che. 124. artha vikalpa (arthAt sva-para padArthonuM bhinnatApUrvaka yugapad avabhAsana) te jJAna che; jIva vaDe je karAtuM hoya te karma che, te aneka prakAranuM che; sukha athavA du:kha te karmaphaLa kahevAmAM AvyuM che. gA. 123mAM jIvanI cetana jAgRti kyAM hoya che te vAta lIdhI che. te jAgRti jJAna, karma ane karmaphaLa pratye che e prakAre je kahevAmAM AvyuM hatu. teno vistAra A gAthAmAM karavAmAM Avyo che. khyAlamAM rahe ke ajJAnInI cetana jAgRti padravya pratye hatI. paranA kartA ane bhoktApaNAnI tene mukhyatA hoya che. tethI te jIvanA pariNAmomAM paNa tathA prakA2nA pariNAmo thAya che. te vAta ahIM * pharIthI tAjI karI laIe. ajJAnI jIva mAnyatAmAM padravyanA pariNAmano kartA, vAstavikatAmAM vibhAvano kartA. ajJAnI jIva mAnyatAmAM padravyano : bhoktA, kharekhara Indriya sukha-du:khano bhoktA. ethI vibhAva pariNAma e ajJAnI jIvanuM karma che ane te sukha-duHkhane bhogave che. A gAthAmAM jIva N * nirvikalpa dazA upayogAtmakapaNe svane jANe che 52nuM jANapaNuM jarA paNa nathI. cAritramAM vItarAgatA che. badhA guNonI zuddhatA che. atIndriya AnaMdano anubhAva che. jJAna cetanA che. pravacanasAra - pIyUSa : : sarva prathama AcAryadeva jJAnanI vAta kare che. jJAnI jIvanI cetana jAgRti potAnA zuddha svabhAva u52 che e vAta ApaNe gA. 123mAM nakkI karI gayA chIe. jJAna cetanA zabda dvArA cetana jAgRti jJAna upara nahIM paNa abhedapaNe AtmA u52 ane temAM paNa zuddhAtmA u52 che evI spaSTatA paNa ApaNe ka2I che. cetana jAgRta vepAra padravyathI khasIne svamAM Ave che tyAre te jIva jJAnI che. tethI A gAthAmAM jyAre jJAna-karma ane karmaphaLa traNa vAta levAmAM AvI che tyAre jJAnanuM pariNamana jJAnInI bhUmikAmAM kevuM hoya che tenI mukhyatA che. arthAt te ja vAta kahevA mAge che tema levuM rahyuM. te pramANe karma ane karmaphaLanI vAta ajJAnInI bhUmikAnI che. te vAta lakSamAM rAkhavI jarUrI che. savikalpa dazA upayogAtmakapaNe 52ne jANe che. svanuM jANapaNuM pariNatirUpe (labdharUpe) che. asthiratAno rAga che. cAritramAM zuddhatAnI sAthe thoDI azuddhatA che. zAMtinA vedana sAthe thoDI AkuLatA duHkhe che. asthiratAno rAga duHkhanuM kAraNa che. jJAna cetanA che. 109
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnInA jJAnanI vAta jyAre vicArIe tyAre : jJAnane artha vikalpAtmaka kahyuM che. artha eTale sva tene samyagnAna che eTaluM kahevuM paryApta che. paraMtuM ane 52 evA samasta padArtho. vikalpa arthAt te vAta jyAre caitanya guNanA pariNAma sAthenA bhedapUrvaka jANapaNuM. ahIM te jJAna vastunA bheda saMbaMdharUpe vicArIe tyAre tyAM vizeSa spaSTatAnI prabhedane paNa jANe che e rIte na letA te jJAnamAM jarUra rahe che. jJAnInI be prakAranI pariNati che. sva ane 52nuM bhedajJAna varte che e artha yogya che. eka savikalpadazA ane bIjI nirvikalpa dazA. A rIte jJAnIne niraMtara bhedajJAna varte che ema jANavuM. ahIM jJAnInA jJAnane sva-52 prakAzakarUpe : : darzAvyuM che tenI pAchaLanuM prayojana e che ke nirvikalpa anubhUti samaye to jJAna cetanA che paraMtu savikalpa dazA samaye paNa jJAnIne jJAyakanI ja mukhyatA che. tyAM 52 dravyanA jANapaNAne kAraNe koI doSa Avato nathI. tethI jJAnanI paryAyamAM zeyAkA2 jJAnathI vAta levAmAM AvI che. ahIM e vAta lakSamAM levA jevI che ke jJAnIne niraMtara jJAna cetanA che. tyAM savikalpa ane nirvikalpa dazAnA bheda nathI. rucipUrvaka asthiratAno rAga jyAre bAhya viSayamAM lAgelo che tyAre tene te viSayane bhogavavAno bhAva (asthiratAno) che tethI jJAnIne savikalpadA samaye karmaphaLa cetanA arthAt ajJAna cetanA haze ane jJAna cetanA nahIM hoya evuM mAnavAnuM mana thAya paraMtu tema nathI. : samayasAra gA.75mAM jJAnInI vyAkhyA bAMdhatA te jJAnI svane jANe che tema na letA ema lIdhuM ke je dravyakarma ane nokarmanA pariNAmane ka2to nathI. tyAM ajJAnI potAne pa2no kartA bhoktA mAnato hato tenA sthAne potAne 52 prakAzaka mAne jJAnIne sva ane 52 vacce asti-nAsti che, be vacce atyaMta abhAva che, te vAta barobara lakSamAM che. mAtra jJAnamAM benuM jAdApaNuM che ema nahIM paraMtu ... che evI apekSA lIdhI che. tyAM ajJAna dUra thayuM tethI teNe bhedajJAnano prayoga karyo che. dehAdhyAsa choDIne jJAyakamAM huMpaNuM sthApyuM che. mithyAtvano abhAva hovAthI padravyamAM kartA bhoktApaNAno tene abhAva che. bAhya viSayo bhogavAtA ja nathI. bAhyamAMthI jJAnIe 52 sAthenA doSita saMbaMdhane choDIne nirdoSa saMbaMdha mAnyA tethI jJAnI evI vAta khyAlamAM levAmAM Ave che. tyAM jJAnI potAne jANe che te saMdarbha lIdho ja nathI. padravyanA jJAtApaNA sAthe svanA sukha AvatuM ja nathI. mane mArA pariNAmonuM jANapaNAnI vAta AvI jAya che. e pramANe jJAnInuM kartApaNuM ane bhoktApaNuM che evI niHzaMkatA che jJAna sva-52 bannene jANe che te nirdoSatA che. artha vikalpajJAna zabda dvArA AcAryadevanA bhAvane spaSTa ka2vA mATe paM. hiMmatabhAIe kausamAM tethI bhale tenI dazAmAM asthiratAno rAga hoya topaNa te samaye bAhyamAM hitabuddhi nathI. savikalpa dazA te duHkharUpe vedAya che. tyAM atIndriya AnaMdano abhAva che tethI to te savikalpa dazA choDIne pharI nirvikalpa thAya che. A pramANe vastu sthiti hovAthI sAdhakane niraMtara jJAna cetanA ja varte che. savikalpa dazA tene duHkharUpe ja anubhavAya che. : : lakhyuM che ke 'sva-52 padArthonuM bhinnatApUrvaka yuda avabhAsana'' A zabdo dvArA jJAnanI savikalpadazAnuM varNana karIne te samaye paNa jJAna cetanA hoya che ema garbhita sUcana karyuM che. para prakAzaka jJAna samaye jene jJAyakanI mukhyatA che tene sva prakAzaka jJAnamAM jJAna cetanA hoya te sahajapaNe AvI jAya che. have jJAnInI nirvikalpa ane jJeyatattva - prajJApana A bhUmikA paNa khyAlamAM rAkhIne have ApaNe jJAnInuM jJAna kevuM che te joIe. AcAryadeve 110
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ savikalpa dazAne jJAna guNanI mukhyatAthI vicAra : banne kAryo jJAnI potAnI jJAnanI paryAyamAM kevI karIe. jJAnIne bhedajJAna varte che. tyAM sva ane pArane A rIte kare che teno vicAra karIe. tyAganI vAta jJAnamAM bhinna jANe che. parane jANatA samaye je " cAritramAM na letA jJAnamAM levI hoya to tyAM kramathI paradravya jaNAya che te mArAthI jAduM che ema jANIne ke vicAravuM paDaze. arthAt parane pararUpe jANavAnuM kArya tene tyAge che. jIvanA jJAna-darzana ane cAritra : ane teno tyAga karavAnuM kArya temAM samayabheda evA traNa guNonA pariNAmo vaccenA meLa vizeSane : vicAravo paDaze. A mATe ApaNe jJAnanI paryAyanI lakSamAM rAkhIne vicArIe tyAre jJAnI jyAre para : savikalpa ane nirvikalpa evI be dazA je vArApharatI dravyane jANe che tyAre jJAna tene parazeyarUpe jANe : thAya che teno vicAra karavo rahyo. che. zraddhA to potAnA svabhAvamAM ja huMpaNuM rAkhIne : zeyAkAra jJAnanI savikalpa dazAne sAcA rahelI che. tethI tyAM darzana guNanI samyakatvarUpa : * arthamAM samajavA mATe ApaNe jJAna kaI rIte kArya paryAyamAM paranI koI vAta levAmAM AvatI nathI. : cAritranI paryAyamAM je padArtha pararUpe jaNAyo tenA : : kare che te mULa viSaya sudhI javuM paDe. pravacanasAra : 29 gAthA anusAra jIva para dravyathI bhinna rahIne tyAgano bhAva varte che. ajJAnI paradravyane sva mAnIne : : ja parane jANe che. jJAna ane zeyane A rIte judA tene (bhogavavA mATe) grahaNa karato hoya che. tenA : : lakSamAM letA joya jJAnamAM pravezatuM nathI e vAta dRDha sthAne jJAnI tene apohe che. parane para jANIne : - thAya che. have jJeya jJAyaka saMbaMdha taraphathI jotA jANe tyAge che. samayasAra gA. 34mAM AnI spaSTatA ' * ke joyo jJAnamAM AvI gayA hoya evuM kAma thAya che. paradravyanA mAlika thaIne teno tyAga e sAco : ' che. te samaye paNa zeya to potAnA sva sthAnamAM ja tyAga nathI. parane para jANIne tyAga karavAnI vAta ' che. jevo zeyano AkAra che evuM jJAnamAM jaNAya che. paradravyanA tyAganI sAthe paradravya pratyenA mamatva : : che tethI te samaye jJAnanI paryAya joyAkArarUpa thAya bhAvanA tyAganI tyAM mukhyatA che. aMtaraMgamAM jIvanI ' che. arthAt saMbaMdhanA kAraNe jJAnanI paryAyamAM paryAyamAM rahelA moha-rAga-dveSanA bhAvono, bAhya : jANana kriyA ane zeyanuM svarUpa banne eka jevA viSayone bhogavavAnI bhAvono, tyAga karIne tyAM : : dekhAya che. arIsAnA dRSTAMta anusAra jevuM biMba vItarAgI nirvikalpa dazA (cAritranI zuddha paryAya) : : che evuM ja pratibiMba arIsAmAM dekhAya che. tema pragaTa karavAnI vAta che. A rIte jJAnI cAritranI : : jevA zeyo che tevI joyAkAra avasthA jJAnamAM jaNAya paryAyamAM bhoktA bhAvano tyAga kare che ane : : che. jema arIsAmAMthI te samaye pratibiMba dUra karI bAhyamAM viSayono paNa tyAga kare che. jJAnInI A * zakAtuM nathI tema zeyAkAra jJAnanI paryAyamAMthI dazAno ApaNane barobara khyAla che. * zeyAkArone dUra karI zakAtA nathI. te samaye paNa parane pararUpa jANavuM te jJAnanuM kArya che. tema ; jJAnInuM vivekI jJAna jJapti kriyA ane saMbaMdhanA karavAthI parane potArUpa mAnavArUpa mithyAtvano : kAraNe potAnI paryAyamAM jaNAtuM joyAkArapaNuM te abhAva thAya che. tenI sAthosAtha parane bhogavavAnI : be vaccenuM judApaNuM barobara jANe che. khyAlamAM IcchArUpa cAritrano doSa paNa dUra thAya che. tethI : rahe ke je samaye jJAnanI paryAyamA jJayAkAra che te parane bhinna jANavuM te jJAnanuM kArya che ane tene samaye temAMthI joyAkArapaNuM dUra nathI thaI zakatuM. choDavAnuM kArya te cAritra che e rIte samajayA bAda : A rIte jJAnInI savikalpa jJAnanI paryAyane A have parane para jANavuM ane parano tyAga karavo evA : pramANe khatavavAmAM Ave che. pravacanasAra - pIyUSA 111
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1) jIva (jJAna) ane padravya (zeya) banne jAdA : nirvikalpa dazAmAM zeyAkArano tyAga karyo. jene che ane judA ja rahe che - jJeye praviSTa na. pahelA 52 jANyuM hatuM te parano have tyAga karyo. A rIte jJAnanI paryAyamAM ja prathama 52 jANyuM ane pachI parano tyAga karyo evuM laI zakAya che. asthiratAnA rAgane kAraNe je upayoga bahAramAM gayo hato te pharIne potAnA svabhAvamAM AvI gayo. jinAgamamAM savikalpamAMthI nirvikalpanI je vAta Ave che te rAgane choDavA mATe che. tyAM 52nA jANapaNAne doSarUpa mAnIne choDavAnI vAta nathI. 52nuM jANapaNuM e to jIvano svabhAva che. sarvajJa svabhAvane lakSamAM levAthI sva-52 prakAzaka evI potAnI zakti che evuM lakSa thAya che. savikalpa dazA samaye jIva pote jANanAra thaIne potAnI jJAnanI : paryAyane pragaTa kare che ane te paryAyane jANe che. te 2) jJAnanI paryAya jJeyAkAra thAya che te samaye paNa padravya to bhinna ja che - aNa praviSTa na. 3) jJeya jJAyaka saMbaMdha samaye jIvanI paryAyamAM jIva jANavAnuM kArya jJapti kriyA kare che ane paradravya zeyAkAra rUpano phALo Ape che te rIte jJAnanI paryAyamAM jJAna ane jJeyAkAra bhegA thAya che. tyAM zapti kriyAmAMthI zeyAkA2paNuM dUra karI zakAtuM nathI. 4) te samaye jJAnIne jJapti kriyA ane zeyAkArapaNAnA bhinnapaNAno viveka varte che. tethI jJAna jJeyAkArone te samaye bhinna jANe che paraMtu teno tyAga thaI zakato nathI. A rIte jJAnanI savikalpa dazA samaye jJAnamAM sva52no (jJapti kriyA ane jJeyAkArano) judApaNAno viveka che. jJAna jJeyAkArane bhinna jANe che. have jJAnanI nirvikalpa dazAno vicAra karIe. jIva savikalpa dazAmAM upayogAtmakapaNe 52ne jANe che tyAre A jANanAra te huM chuM ane je jaNAya che te mArAthI bhinna che evo viveka che. padravya to bhinna che ja paraMtu potAnI paryAyamAM raheluM zeyAkA2paNuM paNa potAnAthI bhinna che evuM jANapaNuM che paraMtu te samaye zeyAkA2paNuM potAnI paryAyamAMthI dUra thatuM nathI. e jIva jyAre nirvikalpa dazAnI prApti kare che tyAre upayogAtmakapaNe potAne jANe che. pahelA upayogAtmakapaNe 52ne jANato hato. nirvikalpa dazA samaye pa2nuM jANapaNuM chUTI gayuM tyAre jJAnanI paryAyamAMthI zeyAkA2paNuM paNa dUra thayuM. savikalpa dazAmAM zeyAkA2paNAne pa2 jANyuM hatuM. have 112 * : samaye te paryAyamAM jeTaluM zeyAkA2paNuM jaNAya che te mAruM svarUpa nathI evo jJAnamAM viveka varte che. jJAnIno upayoga asthiratAnA rAganA kA2Ne je padravyane jANe che te rAgane choDIne jyAre upayoga aMda2mAM, svamAM Ave che tyAre paradravyanuM jJAna paNa sAthe chUTI jAya che. jJAnInuM vajana 2Aga choDavA upa2 che. have jIvanA karma ane karma phaLanI vAta TIkAkAra AcAryadeve kaI rIte lIdhI che te joIe. jIvanA pariNAmane karma tathA jIvanA sukha duHkhanA pariNAmone karmaphaLa kahyA che. jIva zuddha ane azuddha be prakAranA bhAvone kare che ane be prakAranA phaLa bhogave che. azuddha paryAyanuM phaLa duHkha ane zuddha paryAyanuM phaLa atIndriya AnaMda A badhuM ApaNA khyAlamAM che. ATalI vAta TIkAmAM levAmAM AvI che. A vAta je AzayathI levAmAM AvI che, TIkAkAra AcAryadeva A gAthAono bhAva je rIte samajAvavA mAge che teno vicAra karatA samajAya che ke jIva pote potAnA SaTkAraka anusA2 pariName che. tyAM abhinna SaTkA2ka anusAra jIvanA badhA jJeyatattva - prajJApana :
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariNAmo svataMtra thAya che evo Azaya che. dravya : AtmAmAM vilIna karIne dravya sAmAnya sudhI pahoMcI karmanI sApekSatA levA jatAM jIvanA pariNAmamAM : te zuddharUpe lakSamAM levAnI vAta karaze. potAne zuddharUpe vaita utpanna thAya che te samaye paNa te badhA bhAvono A lakSamAM levAnuM prayojana A rIte siddha kare che. kartA jIva che. te badhA pariNAmo jIvanuM karma che ane jIva tene bhogave che. dravya karma ane paradravyo : have jinAgamomAM je rIte karma ane karmaphaLanI sAthenA saMbaMdha samaye paNa jIva dravya karmane karato vAta lIdhI che. te rIte A gAthAno artha samajavAno nathI ane tene bhogavato nathI. saMyogone goThavato - prayatna karIe. karma ane karmaphaLane ajJAnanI nathI ane tene bhogavato nathI. ATalI bhUmikA : bhUmikAmAM levAmAM Ave che te vAta ApaNe 123 lakSamAM rAkhIne vicArIe tyAre TIkAkAra AcAryadeve : gAthAmAM vicArI gayA chIe. jJAnIne jJAna cetanA A gAthAmAM jIva zuM kare che tenuM varNana karyuM che. te : che jyAre ajJAnInI cetana jAgRti paradravyanA kartA varNanamAM (1) jIva jJAna svabhAvI che. sarvajJa : ane bhoktApaNA upara che. ajJAnI jIvanA svabhAvI che. teno sva-para prakAzaka svabhAva che tethI A pariNAmamAM A rIte paranA kartA bhoktApaNAno te sva-para badhuM jANe che. tene mATe arIsAno dRSTAMta ' bhAvo che. tene vistArathI samajIe. Apyo che. arIsAnI svacchatA ane pratibiMba bane : yugapada arIsAmAM jaNAya che tema jJapti kriyA ane ; ajJAnI jIva mithyAdaSTi che. mithyAtvanA zeyAkArapaNuM banne jJAnamAM yugapa jaNAya che ema : : kAraNe tene (1) pAradravya te huM chuM athavA paradravya lIdhuM che. (2) jJAnanI paryAyane jAdI pADI ane : : mAruM che. (2) paranA kArya huM karI zakuM chuM. (3) have jIvanA anya pariNAmonI vAta kare che. SaTkAraka : 1 * paradravyane huM bhogavI zakuM chuM ane tene bhogavatA anusAra jIva kartA che ane tenI paryAya te karma che. : mane sukha duHkha thAya che - evI traNa prakAranI UMdhI jIva samaye samaye je pariNAmane kare te pariNAma : * : mAnyatA pravarte che. tethI paradravyanA kartAtene karma thAya che. TIkAmAM zabdo che "te(karma) eka bhoktApaNAnA bhAvamAM mithyAtvamULamAM raheluM che. prakAranuM hovA chatAM" evA zabdo paDayA che. teno - te mithyAtva anaMta saMsAranuM kAraNa che. te mithyAtva Azaya e che ke jIva pote kartA thaIne je kare te : ekarUpa che paraMtu te mithyAtvane anusarIne cAritranA tenuM karma che. tyAM ekarUpatA ja che arthAta te badhuM : je pariNAmo thAya che te rAga-dveSa athavA zubhAzubha jIva svataMtrapaNe kare che. tyArabAda kahe che ke jIvanA : da kahe che ke jIvano : bhAvo ema be prakAranA thAya che. A rIte vicArIe pariNAmane dravyakarmanI sApekSatAthI vicArIe tyAre tyAre jIva anAdikALathI kartA karma pravRtti karato tyAM zuddha ane azuddha evA be prakAranA jIvanA karmo - Avyo che. A vAta samayasAra kartA karma adhikAramAM khyAlamAM Ave che. (3) te pariNAmanA be prakAranA : vistArathI lIdhI che. ajJAnI jIva kartA che ane phaLa che. tethI zuddha paryAyanA phaLamAM atIndriya AnaMda : ajJAnamaya pariNAma tenuM karma che. A karmamAM keTaluM ane azuddha pariNAmanA phaLamAM duHkha. A rIte : levAmAM Ave? jIvanA moha-rAga ane dveSa e AcAryadeve sau prathama jJAnane jAdu pADayuM ane pachI : jIvanuM karma che. te jIvanuM karma che tethI tyAM "bhAva" jIvanA be prakAranA karmo ane be prakAranA karmaphaLanI : saMjJA lagADIne tene bhAvakarma kahevAmAM Ave che. vAta lIdhI. A dvaita dravyakarmanI sApekSatAthI thAya che A rIte vicArIe to zraddhA ane cAritra guNanI e rIte rajuAta karI. gA. 125mAM TIkAkAra : paryAyamAM moha arthAt viparItatA Ave che. temAM AcAryadeva A traNeya prakAranA pariNAmane : nimitta darzana mohanIya ane cAritra mohanIya karmo pravacanasAra - pIyUSa 113
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. cAritra guNanI paryAyamAM zubha bhAvo ane : che. A anubhava abheda apekSAe jIvane sukha azubha bhAvo evA be prakAre jyAre levAmAM Ave duHkharUpa vedAya che ane bheda apekSAe A tyAre dravyakarmamAM puNya prakRti ane pApa prakRti evo sukhaguNanI paryAyo che. nimitta naimittika meLa vizeSa lakSagata thAya che. tene : mithyAtva anusAra bAhyamAMthI sukha maLe evo haju laMbAvavAmAM Ave tyAre tyAM anukULa ane ; ' : abhiprAya che te pramANe te IcchA kare che, viSayo pratikULa evA be prakAranA saMyogo jIvane prApta * meLavavA prayatno kare che, prArabdha anusAra saMyogo thAya che. : prApta thAya tene bhogave che ane tenA phaLa svarUpe - ajJAnamaya bhAvane bIjI rIte laIe to : duHkhano anubhava thavo joIe chatAM tene te sukharUpe mithyAdarzana-mithyAjJAna ane mithyA cAritra e * anubhavAya che. khoTI mAnyatAnA phaLamAM sukha na ja traNanI vAta Ave. khyAlamAM rahe ke mithyAtvanA ' thavuM joIe. paraMtu sukha anubhavAya che te cAritranA kAraNe jJAna mithyA nAma pAme che. jJAnamAM AvaraNa ' pariNAmonuM vaita ane tenA phaLanA vaitane AbhArI levAmAM Ave che. viparItatA nahIM, moha nahIM. A che. A prakAre Indriya sukhano anubhava karanAro rIte vicArIe tyAre SakAraka anusAra kartA ane : ajJAnI potAnA mithyAtvane daDha kare che. jo tene karma zabda vAparavAmAM AvatA nathI. abhedathI : duHkhano anubhava ja thato hoya to te potAnI vicArIe to ajJAnI jIva kartA thaIne moha rAga- : viparIta mAnyatAo vahelAsara tyAga karata. dveSa evA pariNAmane kare che. bhedathI vicAratA moha : e zraddhA guNanuM ane rAga-dveSa e cAritra guNanuM ' A rIte vicAratA jIvane mithyAtva anaMta kArya che mATe te be guNo A pariNAmanA kartA che. ' : saMsAranuM kAraNa che paraMtu Indriya sukharUpano anubhava : A mithyAtvane puSTi ApatuM hovAthI mithyAtva dhArA jIvanA pAMca bhAvomAMthI cAra vizeSa bhAvone : pravAharUpa cAlu rahevAmAM Indriya sukhano anubhava lakSamAM rAkhIe to je karma che, bhAvakarma che, te : mahatvano phALo Ape che. A rIte A gAthAmAM audayika bhAva che. temAM karmanA udayanuM nimittapaNuM : jIvanA jJAna guNanuM pariNAma sAdhakanI bhUmikAmAM hovAthI tene audayika bhAva kahevAmAM Ave che. . kevuM hoya te vAta lIdhI. vaLI ajJAnI jIvanA darzanakarmaphaLa. : cAritra ane sukha guNonA pariNamana kevA hoya - ajJAnIne potAnA ajJAnamaya karmanA phaLamAM tenI vAta bhedavivakSAthI samajAvI che. Indriya sukha-duHkhano anubhava thAya che. ahIM : 2 gAthA - 125 aghAtikarmodaya anusAra saMyogonI prApti thAya : : pariNAma-Atmaka jIva che, pariNAma jJAnAdika bane; che tene karmaphaLarUpe nathI levAnA. jIva pote - - tethI karama phaLa, karma tema ja jJAna AtmA jANaje. 125. bhAvakarmano kartA thAya che te jIva tenuM phaLa bhogave che. ajJAnamaya pariNAmanA bhedamAM na jaIe to AtmA pariNAmAtmaka che; pariNAma jJAnarUpa; ajJAnanuM phaLa duHkha ja che paraMtu ajJAnamaya bhAvomAM : karmarUpa ane karmaphaLarUpa thAya che, tethI jJAna, cAritranA pariNAmano vicAra karIe tyAre tyAM : karma ane karmaphaLa AtmA che ema jANavuM. zubhAzubhanuM vaita che. te anusAra phaLamAM paNa Indriya : A gAthAmAM AcAryadeva A viSayane saMkelI sukha ane duHkha evA be prakAranA anubhavo thAya : le che ane phaLasvarUpe AtmAnA ekarUpa dravyasAmAnya 114 zeyatattva - prajJApanA
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpa zuddhAtmA jJAyaka eka bhAva sudhI laI Ave : mAdhyama dvArA paNa jIvanI paryAyano svIkAra thaI che. te anekarIte vicArI zakAya. A gAthAmAM : zake che. Ama aneka prakAre jJAyaka svabhAvano nirNaya pariNAma mAraphata svabhAva sudhI javAnI vAta levAmAM " thaI zake che. mukhya vAta e che ke svarUpa astitvarUpa AvI che. be prakAranA pariNAma mAraphata svabhAva : padArthanI sattA akhaMDa che. temAM dravya, guNa, paryAya, sudhI pahoMcI zakAya che. (1) dravya paryAya ane (2) : utpAda, vyaya, dhruva vagerenI vyavasthA kaI rIte che te guNa paryAya. : vAta A jJeyatattva prajJApana adhikAramAM vistArathI dravya paryAyamAM jIvanA Asava-baMdha-saMvara- : : levAmAM AvI che. Avo eka padArtha anya samasta nirjarA ane mokSa evA pAMca prakAra che. guNa ': padArthothI atyaMta bhinna che. A baMdhAraNane jIvamAM paryAyomAM anaMta guNonI paryAyo laI zakAya che. ' * lAgu pADavAthI jIva lakSagata thAya che. sAmAnya rIte jIvanA asAdhAraNa guNanI paryAyo : TIkAmAM jIvanuM zuddhapaNuM be apekSAthI mAraphata dravya svabhAva sudhI jaI zakAya che. guNanI ; samajAve che. jIvane paradravya sAthe koI tAtvika ke paryAya mAraphata pahelA guNa sudhI Avo ane pachI : pAramArthika saMbaMdha nathI. jIva pote potAnuM prabhutva guNa-guNInuM abhedapaNuM lakSamAM laIne dravya svabhAva : laIne rahelo che mATe zuddha che. ajJAna dazA para sudhI pahoMco athavA guNanI paryAyarUpe jIva ja ' sApekSatAthI thAya che. parano Azraya jIva kare to pariName che ema jIva kartA-jJapti te kriyA ane ? azuddhatA thAya che. karmodaya anusAra jIva sukhI jJAna te karaNa. e rIte samajIne sIdhA jIva sudhI : duHkhI thAya che. AvI jenI mAnyatA che evA ajJAnI pahoMcI zakAya. : jIva mATe A jJAna, A vAstavikatA, upayogI che paryAyanA zuddha paryAya ane azuddha paryAya e ke jIvane kharekhara paradravya sAthe koI saMbaMdha nathI. be prakAra paNa lakSamAM laI zakAya. banne prakAranI : jIva potAnA ajJAnamaya vibhAva bhAvanA kAraNe paryAyanA kartA jIva ja che. e rIte jIva sudhI pahoMcI : sukhI-duHkhI thAya che tyAre bAhyamAM koIne koI zakAya che. kArakanA bhedano vicAra karIe tyAre : karmanA udaya ane saMyogo avazya hoya che paraMtu kriyAnA SakArako che temAM kartAkArakarUpe dravya che. . te sukha-du:khanA kAraNo nathI mATe jIvane paradravya e rIte paNa dravya sAmAnya sudhI pahoMcI zakAya che. e sAthe koI saMbaMdha nathI evuM jJAna upayogI che. guNanA bheda dvArA paNa dravya sAmAnya sudhI pahoMcI - paradravyamAM heya upAdeyapaNuM nathI. te mAtra jJAnanA zakAya che. A rIte padArthanuM aMtaraMga baMdhAraNa : yo ja che. huM parathI taddana alipta rahIne parane jANavAthI ApaNe svabhAvano nirNaya karI zakIe ? jANuM chuM. huM parathI taddana judo chuM mATe zuddha chuM chIe. : ema ekavAra lakSamAM lIdhA bAda mArI paryAyamAM : anAdi kALathI azuddhatA hovA chatAM mAro ApaNuM vartamAna jJAna guNa bhedane jANI zake : svabhAva to evone evo zuddha ja che evo nirNaya eTalI kSamatAvALuM che. dravyanI paryAya sIdhI khyAlamAM : paNa jarUrI che. AvatI nathI. Indriya jJAnanA viSayo evA rUpI : padArthone paNa ApaNe e prakAre ja jANIe chIe. paryAyamAM zuddhatA ane azuddhatA evA be bhedo tethI jIvanI oLakhANa mATe guNanI paryAya dvArA ' hovA chatAM mAro svabhAva to sadAya zuddha ja che. jIvanA svabhAvane prApta karavAmAM Ave che. zarIranA eka nyAyathI azuddha paryAyarUpe pariNamelo jIva te pravacanasAra - pIyUSA 115
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvamAM tadrUpa che. tethI azuddha paryAyarUpe pariName : ema traNanA alaga kAryo paNa joI zakAya che. : ajJAnIe zarIramAM huMpaNuM rAkhyuM che ane lADavA taiyA2 thAya che tenI tene te samaye mukhyatA che tethI te potAne zarIrUpa mAnIne lADavA banAvavAnI IcchA paNa meM karI ane lADavA paNa meM banAvyA evuM mAne che. tyAre zarIranI kriyA e ja mAruM kArya ema na rahetA jIvanuM kArya ane ghI-loTa-goLanuM kArya paNa mAruM kArya che evuM mAnavA lAge che. zarIranI hAtha vagerenI kriyA gauNa thaIne lADavAnI kriyA tene mukhya thaI gaI che. e ajJAnI kadAca jIva te huM chuM evuM mAnIne vicArI tyAre paNa zarIranuM kArya ane lADavA banAvavAnuM kAma huM karuM chuM ema mAne che. mAre bhAge mAtra IcchA ja che zarIranA ke ghI-loTa-goLanA kArya huM na karI zakuM evo tene khyAla raheto nathI. te jIva azuddha che. te samaye paNa jIve potAno zuddha svabhAva evone evo salAmata rAkhela che. gAthA = 126 'kartA, karama, phaLa, karaNa jIva che' ema jo nizcaya karI muni anyarUpa nava pariName, prApti kare zuddhAtmanI. 126. je zramaNa 'kartA, karaNa, karma ane karmaphaLa AtmA che' evA nizcayavALo thayo thako anyarUpe na ja pariName, to te zuddhAtmAne upalabdha kare che. A gAthAmAM AcAryadeva be vAta kare che. dareka padArtha potAnA SaTkAraka anusA2 pariName che mATe badhA padArtho bhinna che. A rIte sau prathama jIva potAnA pariNAmane prApta thAya che. te jIva anya : : padArthothI bhinna lakSamAM levAmAM Ave che. ahIM paradravyathI bhinna lakSamAM letA te zuddha che evuM ekAMta nathI levuM. ahIM to prayoga kevI rIte thAya e vicAravuM che. dareka padArthanA alagapaNAne lakSamAM laI zakAya ane temane anya sAthenA saMbaMdhamAM paNa joI zakAya che. ahIM je aMtima kArya thayuM. lADavA taiyA2 thavAnuM tenA kartArUpe traNa dAvedAra che. jIva, zarIra ane ghI, loTa, goLa. sAco kartA to ghI-loTagoLa che. paraMtu traNa sabhyo vacce nimitta naimittika saMbaMdha hovAnA kAraNe traNeya sabhyo tevo dAvo karI zake che. dRSTAMtaHnATakamAM bhAga lenArA dareka sabhya meM nATaka karyuM evo dAvo kare che. saMbaMdhamAM thatA kAryo pote karyA e rIte : vicAravAnI eka paddhati che kathana zailI che. saMyogI ekatvane kAraNe e prakAre kahevAno adhikA2prApta : A gAthAmAM dravya baMdhAraNanI samajaNanuM phaLa zuM che te darzAvyuM che. padArtha baMdhAraNane samajavAnuM phaLa zuddhAtmAnI prApti che. te kaI rIte zakya che te samajavAno prayatna karIe. jIvane anya dravyo sAthenA saMbaMdhamAM jovAnI ApaNane Teva che. tethI te prakAre dRSTAMta laIe. eka bahena rasoI kare che, lADavA banAve che tema laIe. bahena lADavA banAve che ema paNa kahevAya. tyA2bAda jIva, zarIra ane rasoI ema traNa alaga dravyono vicAra karIe to : ... thAya che. paraMtu tene sAcu mAnI levuM bhUla che. AvA prasaMge te kAryamAM keTalA sabhyo sAmela hatA ane te darekanuM zuM kArya hatuM teno vicAra kare tyAre te darekanA alaga kAryo khyAlamAM AvI zake che. saMbaMdhanA kAraNe darekamAM anya sabhyonA kAryo jaNAya che. paraMtu te tenA kAryo nathI. gaLyA dUdhamAM dUdhamAM sAka2 ane sAkaramAM dUdhano svAda Ave che paraMtu te samaye paNa dUdhamAMthI dUdhano ja svAda ane sAkaramAMthI gaLapaNano ja svAda Ave che. jJeyatattva - prajJApana : te samaye bahenane lADavA banAvavAnI IcchA thaI che. zarIramAM hAtha-AMkha vagerenA kAryo thAya che ane ghI-loTa tathA goLa lADavArUpe pariName che : 116
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte zarIramAMthI Atmabuddhi choDIne : gAthAnI TIkAmAM pahelA ajJAnI jIva ane jJAyaka svabhAva te huM chuM evuM lakSamAM laIne lADavA . pachI jJAnI jIvathI vAta lIdhI che. ajJAnanI bhUmikA banAvatA samaye paNa jIvanuM kArya zuM che teno vicAra * samajAvavA mATe sphaTikamaNinuM dRSTAMta lIdhuM che. karavAmAM Ave tyAre jIva to te samaye lADavA : sphaTika svaccha che. tenA saMgamAM jAsudapuSpa rAkhavAthI banAvavAnI IcchArUpe ja pariNamyo che. te IcchA : sphaTikamAM lAla jhAMya jovA maLe che. anya raMganI anusAra zarIranuM kArya thAya ane zarIranI kriyAne ; vastunA saMgamAM te prakAranI jhAMya dekhAya che. anusarIne lADavA thAya evA nimitta naimittika : siddhAMtamAM jIva svabhAve to zuddha ja che paraMtu karmodaya saMbaMdho jovA maLe che paraMtu A traNa sabhyo vacce - anusAra temAM vibhAva thAya che. jIvane anAdithI kartA karma saMbaMdha to nathI ja. mATe dareka padArtha : ubhayabaMdha che. dareka samaye karmo udayamAM Ave che. potAnA SakArako anusAra pariName che te lakSagata : ajJAnI jIva potAnA svabhAvane bhUlIne bhAvaka karavAthI jIvanA pariNAmone judA lakSamAM laI : evA karmodayane anusarIne bhAvyarUpa evA potAnA zakAya che. alabata ahIM jIva pote IcchAno karanAra ; vibhAva bhAvane karI le che. AvuM anAdikALathI thaIne IcchAnA pariNAmane kare che e rIte lakSamAM : cAle che. Avaze. jIvanA vibhAva bhAvane jIvano kahevo tene have jIvanA pariNAma dvArA jIvanA svabhAva : asabhUta vyavahAranaya kahevAmAM Ave che. anyanA sudhI kaI rIte pahoMcI zake teno vicAra karIe. A * guNane anyano kahevo te asabhUta vyavahAranaya mATe thoDA siddhAMto pAkA karI laIe. che evI vyAkhyA paMcAdhyAyImAM bAMdhavAmAM AvI : che. potAnA pariNAmamAM naya lAgu pADayo che. karmanA dravya paryAyanI eka sattA che mATe pariNAma : udaya pramANe pote vibhAva kare che tethI vibhAvane khyAlamAM AvatA tyAM svabhAva avazya hovo joIe. : anyano guNa kahevAmAM Avyo che. te vibhAvarUpe paryAyamAM uNapa ke viparItatA hoya topaNa svabhAva * jIva ja pariNamyo che paraMtu parAzraye thayelA bhAva to paripUrNa ane zuddha ja hoya che. have mULa viSaya e mAruM asala svarUpa nathI. e rIte tene anyano laIe. ' kahyo che. vibhAvamAM nimitta kAraNa pugala che ane (1) paryAyanI pAchaLa svabhAva avazya hovo : vibhAva anusAra navuM dravyakarma baMdhAya che. mATe tyAM joIe. ahIMyaktinuM avalaMbana che. uSNatA hoya : kAraNa ane kArya banne pugala hovAthI rAganA to tyAM agni avazya hoya. te rIte samajaNanuM kArya : bhAvane anyano guNa kahyo che. jIvamAM rAga thatuM hoya to jJAyaka avazya hoya. samayasAra chaThThI - anAdikALathI thAya che paraMtu svabhAvanA Azraye gAthAmAM AvyuM che ke joyAkAra avasthAmAM jJAyakapaNe : ekavAra teno abhAva karIe to teno sadaMtara nAza jaNAyo. joyAkAra avasthAmAM zeya jaNAya e vAta : thAya che. je pariNAma mArAmAMthI nikaLI jAya e to sAcI paraMtu jene zeya lubdhatA nathI ane je : mAruM svarUpa nahIM. e rIte paNa tene anyanA bhAva jJAyakane lakSamAM levA mAge che te zeyane gauNa kare : kahevAmAM AvyA che. anyanA bhAva kahetA tyAM che. zeyAkAra jJAnane paNa gauNa kare che ane tyAM : jIvanI javAbadArI dhaTatI nathI. te jIva svataMtrapaNe mAtra jANana kriyA ja thAya che tema lakSamAM laI zakAya ke kartA thaIne te bhAvane kare che. tethI sphaTikanA dRSTAMte : ahIM vikArane "para vaDe AropAyelo' kahevAmAM pravacanasAra - pIyUSA 117
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avyo che. ahIM AcAryadeva A 2jAAta karIne ajJAnInuM ajJAna siddha karavA mAge che. tenA phaLa svarUpe te saMsArI che. ahIM je jIva potAnuM ajJAna choDIne jJAnI thAya che te vicAre che ke huM anAdi kALathI A rIte ajJAnI hato. anAdi karma baMdhanI vAta lIdhI, karmo dareka samaye udayamAM Ave che. za2I2 ane zarIrane prApta Indriyo che. saMyogarUpe vibhAvane anurupa sAmagrI che. kudeva, kuguru, kuzAstrano yoga che. AvA aneka prakA2nA saMyogo vacce jIva saMyogI bhAvarUpe thAya che te samaye paNa jIva svataMtra hato. : sAMbhaLavAne ApaNe TevAyelA nathI. ajJAnI jIva kartA che ane jJAnI akartA che. e bhAva ApaNA khyAlamAM che. ahIM e vAta nathI. ahIM to kArakanI apekSAthI kartApaNAno vicAra karavAno che. tethI virodhAbhAsa nathI. TIkAmAM tyArabAda e ja prakAre jJAnInI dazAmAM paNa jIva ja kartA, karaNa, karma ane karmaphaLa che e vAta lIdhI che. ajJAna dazAmAM jIva svataMtra ane ekalo che to pachI jJAnI to svataMtra ane ekalo ja che. e vAta sahajarUpe samajI zakAya tema : ... dravyAnuyoganA zAstromAM niSkriya paramAtmAnA guNa gAna gAvAmAM Ave che. A zabda game che. kAMI karavAnuM nahIM. huM to apariNAmI chuM. paryAya mArAthI bhinna che. paryAya mArAmAM nathI. AvA kathano anekavA2 vAMcavA ane sAMbhaLavA maLe che. vaLI pa2mAtmadazAne kRtakRtya kahevAmAM Ave che. ka2vA jevuM badhuM karI lIdhuM. bhedajJAnano prayoga pUro thayo. have sAdi anaMtakALa anaMtasukhamAM vyatIta thaze. AvA badhA prakAranA kathano naya vibhAga anusA2 che. jo nayArtha yogya rIte samaje to vAMdho nahIM. paraMtu te lakSamAM na rahe to pramAda AvyA vinA na rahe. jIvanA pariNAmathI vicAratA AcAryadeva SaTkArakane yAda kare che. kartA-karaNa, karma ane karmaphaLa e cA2 apekSAthI kathana kare che paraMtu te dareka samaye abhedapaNuM rAkhIne vAta kare che. mAtra 52thI bhinna eTaluM ja nahIM paraMtu kartA jIva che ane karma paNa jIva ja che. e rIte lakhANa che. jIvano dravyasAmAnya svabhAva zuddha ja che, arthAt trikALa svabhAva zuddha ja che. te jIva potAnA kSaNika upAdAna anusA2 pariName che. ahIM te azuddha upAdAna che tethI jIva svataMtrapaNe kartA thAya che te uparakta caitanyarUpa svabhAva vaDe thAya che evuM darzAve che. je svabhAva trikALa zuddha che te ja potAnA kSaNika azuddha upAdAna anusAra kartA thaIne vibhAva bhAvane kare che. te uparakta caitanyarUpa svabhAva vaDe te karaNakarma ane karmaphaLarUpa thAya che ema levAmAM AvyuM : jIva jJAna svabhAvI hovAthI jANavAnuM kArya kare che. 52thI bhinna rahIne ja pa2ne jANe che. jANIne temAM rAga dveSanA bhAvo kare che. anukULa saMyogone * bhogavavAno bhAva kare che. A enuM ajJAna che. tenI sAme jJAnI parane jANe che tyAre paNa te padravya : mArAthI jAduM che evo viveka jJAnamAM satata rahe che. 52mAM ThIka-aThIkapaNuM ke tene bhogavavAnA bhAvo tene thatAM nathI. 52ne 52 jANIne tenA tyAgano bhAva Ave che. jJAtAdRSTA rahevuM e to jIvano svabhAva che. paraMtu tyArabAda 52ne bhogavavAno bhAva thavo te jIvano doSa che tethI mAtra jANanAra : che. : rahevuM ane tyArabAda tethI vizeSa padravyamAM koI prakAranI nisbata na rAkhavI te sAcA arthamAM akartApaNuM che. akartA eTale jJAtA. vacanAmRtamAM Ave che ke apariNAmI eTale che. Ama hovA chatAM jJAnI jIva kartA che evA zabdo : anaMta zaktithI bharelo jJAyaka. je dravya sAmAnya 118 jJeyatattva - prajJApana
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ svabhAva eka apekSAe apariNAmI che te ja apekSA : che. pote sArA narasA pariNAma kare ane badhuM pheravatA pariNAmI thaIne paryAyano dAtA thAya che. bhagavAna karAve che e pramANe mAnIne potAnA te ja dareka samayanI paryAyamAM vyApIne rahe che. tethI doSane DhAMke che. paraMtu kartAbhAvamAM abhimAnanI vastune sarvathA apariNAmI mAnI levI e bhUla che. : vAta nathI. jJAnI jyAre potAne kartArUpe lakSamAM le : : che tyAre tyAM mahAna javAbadArI che. anAdikALathI samayasAramAM vIrya zaktinA varNanamAM : ; jIva ajJAna pariNAmano kartA thato hato te have te svarUpanI racanAnA sAmarthya svarUpa vIrya zakti : : ajJAna choDIne zuddha paryAyano kartA thAya che. tyAM levAmAM AvI che. arthAt potAnA svabhAvamAMthI * teNe samaye samaye jAgRti rAkhavAnI che. anAdinA dareka samaye navI navI paryAyanI pragaTatA karavI e . saMskAra to vibhAva bhAvane karavAnA che. tethI sahaja puruSArtha che. siddha dazAmAM anaMta vIrya che eTale ke : pariNamana to te pramANe ja thAya tenI sAme have te siddha dazA pravAha apekSAe sAdi anaMta che. paraMtu ' : cIlAcAlu pariNAmanA sthAne tenAthI taddana viparIta tyAM paNa dareka samaye siddha bhagavaMta kartA thaIne ; : arthAt zuddha evA pariNAmarUpe pariNamavuM che mATe potAnI siddha paryAyane pragaTa kare che. teNe satata jAgRti rAkhavAnI che. A eka padArtha jema nitya avasthita che te pramANe : javAbadArI bharyuM kArya che. jJAnI jyAre potAne kartA sadAya pariNamanazIla che. tethI tyAM sahajapaNe : svarUpe lakSamAM le che tyAre tene kharekhara eka prakArano paryAyo thayA kare che. je sahajapaNe thAya temAM karavAnuM AnaMda Ave che. kAMIka navIna karyAno AnaMda ane zuM hoya? darIyAmAM bharatI oTa AvyA kare che saMtoSa rahe che. jema abhyAsa karI lIdhA bAda dhaMdho tene koNa kare? vaLI pugala acetana che te potAnI ; kare ane kamANI thAya teno eka AnaMda che. ahIM maLe kAMI na kare. evI paNa mAnyatAo jovA maLe ; to potAnA doSane dUra karIne zuddhatArUpe pariNamatA che. tethI jIvane kartA kahevAnI jarUra nathI. : potAne pUrve na Avyo hoya evo atIndriya AnaMda pariNamanano pravAha sahajarUpe cAlyA kare. vaLI Ave che. zuddha paryAyanI pragaTatA huM na karI zakuM ro ke Tane choDavAmAM Ave tyAre pRthvInA ' evI mAnyatA hatI. upalaka prayatna kare tyAre gurutvAkarSaNanI maryAdA bahAra jAya pachI vagara : vikalpanI bhUmikAmAM paNa svabhAva najIka TakAtuM na prayatna te ja gatithI sahajapaNe AgaLa vadhe che. ; hatuM. tenA sthAne pote jyAre samyak puruSArtha kare AvA aneka dRSTAMto vicArIne jIvanA kartApaNAnI : tyAre huM avazya paramAtmA thaIza evo aMtaraMgamAM vAta svIkAravAnuM mana na thAya paraMtu jJAnI jIva : vizvAsa janme che. jene parAdhinatA anAdithI koThe paNa avazya kartA thaIne samaye samaye potAnA ' paDI gaI hatI te have svAdhIna thAya che. tethI evA pariNAmane avazya kare che te siddhAMta mAnya karavA ke kartApaNAmAM tene umaMga Ave che. A rIte ekavAra yogya che. : sAcI dizAno puruSArtha pragaTe to pachI te vegathI katopaNAnA bhAvamAM abhimAnano dhvani : AgaLa vadhe che. Ave che evI paNa eka dalIla che. anyamatamAM : je trikALa zuddha svabhAva vaDe te ajJAna kartApaNAno bhAva abhimAna choDIne badhuM Izvarane . pariNAmane karato hato te ja svabhAva vaDe have te arpaNa karavAnI vAta Ave che. ApaNe to IzvaranA * zuddha paryAyane kare che. trikALa svabhAva to sadAya aMza chIe. badho dorI saMsAra bhagavAnanA hAthamAM : zuddha ja che. je pariNAma thAya che te potAnA kSaNika pravacanasAra - pIyUSa 119
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdAna anusAra thAya che. ajJAnInuM kSaNika : jAya che. mArI maryAdA mArA sudhI ja che ema nakkI upAdAna azuddha che tethI tyAM "uparakta caitanyarUpa : karIne prathama guNanI paryAya sudhI Ave che. pachI svabhAva" vaDe te kartA thAya che ema levAmAM Ave . paryAyamAMthI guNa mAraphata athavA sIdho dravya sAmAnya che. jJAnInuM kSaNika upAdAna zuddha che mATe tyAM ' svabhAva sudhI pahoMcI jAya che. A pramANe parathI suvizuddha caitanyarUpa svabhAva'' evA zabdano : judA paDIne svabhAvanI prApti dravya baMdhAraNanA prayoga karavAmAM Ave che. : abhyAsathI siddha kare che. kartApaNAnA saMdarbhamAM je vAta levAmAM Ave : kaLaza- 7 che te karaNa, karma ane karmaphaLamAM paNa sahajapaNe : * zlokArtha : jeNe anya dravyathI bhinnatA dvArA lAgu pADavAmAM Ave che. ajJAna dazAmAM jema jIva : AtmAne eka bAju khaseDayo che. tathA jeNe ja kartA-karaNa vagere levAmAM Ave che. tema jJAna : : samasta vizeSonA samUhane sAmAnyanI aMdara magna dazAmAM paNa jIva ja kartA karma vagere che evuM levAmAM : : karyo che evo je A uddhatA mohalakSmIne lUTI Ave che. : lenAro zuddhanaya, teNe utkaTa viveka vaDe tattvane A rIte amRtacaMdrAcAryadeve baMdhamArga ane : vivikta karyuM che. mokSamArga banne avasthAmAM jIva ekalo ja che e : vAta vistArathI samajAvI. have paramANuno dRSTAMta : 126 gAthAne anurUpa bhAva A kaLazamAM Ape che. skaMdhanI racanA samaye paNa paramANu eka : darzAvavAmAM Avyo che. zuddhanayanuM kArya darzAvIne svataMtra dravya che. e rIte parathI bhinna evA ekatva : teno mahimA ane phaLadarzAvyuM che. jIvanA zuddha jJAyaka svarUpanI vAta lIdhI che. aneka padArthonA saMyogomAM : svabhAvane viSaya karanAra jJAnane ahIM zuddhanaya saMyogIbhAvarUpe rahelo jIva paNa e rIte ekatvanI ' zabdathI oLakhAvavAmAM Avyo che. sAmAnya rIte bhAvanA bhAve che. paramANu jema skaMdhamAMthI chaTo : dravyArthikanaya, nizcayanaya ane zuddhanaya ekAryamAM paDe che tema jIva paNa anya dravyo sAtheno saMbaMdha : vAparavAmAM Ave che paraMtu ahIM to nirvikalpa dazAne kApIne parathI judo paDe che. : zuddhanaya zabdathI darzAvavAmAM Ave che. nirvikalpa : dazA e bhAvazruta pramANa jJAna che. pAtra jIvane have TIkAkAra AcAryadeva jIvanuM zuddhapaNuM be : : svabhAvanuM jora to anubhUti pahelA paNa hoya che. apekSA laIne samajAve che. jIva paradravyathI judo : * : te jora nirvikalpa dazA thatAM samyak prakAre hoya che. che mATe zuddha che. ane jIvanA guNa-bheda-paryAyabheda : vagere vizeSone gauNa karIne abheda svabhAvane : * svabhAva uparanA jorane zuddhanaya kahevAmAM Ave che. lakSamAM levAthI zuddhapaNuM che. dareka padArthanuM svarUpa : : AtmAnA anubhavapUrvakanuM jora hovAthI te samya : che. sAdhakane savikalpa ane nirvikalpa banne dazA astitva bhinna che mATe jIva badhAthI bhinna che ja : paraMtu ajJAnIe para sAthe ekapaNuM mAnyuM che. te : : samaye svabhAva uparanuM jora to evuM ne evuM rahe che. jyAre jJAnI thAya che tyAre para sAthe mAre koI saMbaMdha : sAdhaka A zuddhanaya vaDe ja sAdhaka dazAmAM AgaLa nathI e vAta lakSamAM rAkhIne te para sAtheno saMbaMdha * vadhIne paramAtmA thAya che. kApI nAkhe che. prathama bhedajJAna dvArA parathI bhinna ' ahIM A zuddhanaya kaI rIte ane zuM kArya kare thAya che. dehAdhyAsa choDIne jJAyaka svabhAvamAM huMpaNuM : che te darzAve che. prathama to parAzraya bhAvano tyAga sthApe che ane pachI kramazaH para sAthenA saMbaMdha kApato : kare che. bhAvaka evA karmanA udayane anusarIne zeyatattva - prajJApanA 120
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ : ajJAna dazAmAM pote bhAvyarUpe azuddha paryAyarUpe : bhUla che. padArthanuM akhaMDapaNuM rAkhIne temAM dravyapariNamana karato hato te pramANe nathI karato. arthAt : paryAyarUpa bhedo che. utpAda-vyaya-dhruva evA bhedo te zudghanaya nAstirUpe paradravya sAthenA saMbaMdhane kApI nAkhe che. ajJAnamaya saMbaMdha - paradravya sAthe hitabuddhi choDI de che. kharekhara to A rIte te potAnA dravyakSetra-kALa-bhAvanI maryAdAmAM AvI jAya che. vAstavikapaNe te potAnI paryAyamAM AvI jAya che. have tyArapachInuM kArya zarU thAya che. bheda dvArA abheda svabhAva sudhI pahoMcavAnuM kArya che. paNa che. guNonA bhedo-paryAya ane pradeza bhedo paNa che. A badhA che arthAt padArtha bhedAbheda abhedarUpa che. e badhuM vAstavika che. kA2kanA bhedane ... bhrAMti kahevAnuM prayojana to te bheda u52thI dRSTi : haTAvIne dravya sAmAnya svabhAva sudhI javA mATe che. : kA2kanA cha bheda to kriyAnA bheda che. kriyAmAM pariNamatuM dravya ane paryAya banne Ave che. paryAyanA bhedone gauNa karIne dravya sAmAnya upa2 javuM che. tema karatAM apariNAmI draSTithI svabhAvane lakSamA letA tyAM koI bheda dekhAtA nathI mATe bhedane bhrAMti kahevAmAM Ave che. bhedanA lakSe prayojananI siddhi thatI nathI mATe bhrAMti kahevAmAM Ave che. je rIte ApaNe dravya paryAyarUpa vastuno abhyAsa karyo che tethI khyAlamAM rAkhavuM ke paryAyane choDIne dravya svabhAvamAM javuM, paryAyane gauNa karIne svabhAvamAM javuM evI aneka rIto che. paraMtu ahIMto paryAyamAMthI svabhAva sudhI javAnI vAta che. paryAyamAM Adimadhya-aMtamAM dravya ja vyApeluM che tethI paryAyamAM ja dravya svabhAva jaNAya che. arthAt paryAya dvArA paryAyamAMthI svabhAva sudhI javAnI vAta che. dravya ane paryAya evA be atadbhAva vacce avinAbhAva tanmayarUpanA saMbaMdho che. te saMdhi dvArA svabhAva sudhI pahoMcavAno mArga darzAvyo che. padArthanuM akhaMDapaNuM che mATe guNa ane paryAyarUpa bheda dvArA abheda svabhAva prApta thaI zake che. ajJAnI jIva sIdho dravya svabhAva lakSamAM nathI laI zakato. dravya sAmAnya lakSya che ane guNa bheda athavA paryAya bheda te lakSaNa che. lakSaNa jANIne tenA dvArA lakSya sudhI pahoMcavuM e prayoga che. e vyavahA2 jinAgame mAnya karyo che. je abhedano bheda che te bheda dvArA abheda sudhI pahoMcI zakAya che. padArthanuM akhaMDapaNuM che. padArthamAM dravya-guNa paryAya evA atabhAvarUpanA bhedo che. te badhA vacce tAdAtmyapaNuM hovAthI paryAyamAMthI praveza laIne svabhAva sudhI pahoMcAya che. e rIte jIvanuM lakSaNa hAthamAM AvyuM. have jIvanA dravya sAmAnya svabhAva sudhI pahoMcavuM che. dravya ane paryAya vacce tAdAtmyapaNuM hovAthI paryAyamAMthI praveza laIne svabhAva sudhI pahoMcI zakAya che. ekavAra svabhAvanI prApti thAya eTale paryAyanuM lakSa choDI devuM. svabhAvamAM huMpaNuM sthApavuM. tethI ahIM kriyAmAM kArakanA bhedone mukhya karIne paryAya eTale karma ane svabhAva arthAt kartA. evuM lakSamAM lIdhA pachI kartAka2Na, karma ane karmaphaLa badhu jIva ja che ema badhuM jIvamAM abheda karI levAmAM Ave che. A rIte zudghanaya-anAdikALanA Asrava yoddhAne jItI le che tethI uddhata mohalakSmIno nAza kare che evuM darzAvyuM che. 8mAM kaLazamAM zlokArthamAM kartA-karma vagere bhedo hovAnI bhrAMti evA zabdo vaparAyA che tethI koIne ema lAgeke kArakanA bhedo sarvathA nathI to te tenI . : pravacanasAra - pIyUSa AvA zudghanaye Atma svarUpane vivikta arthAt alaga-zuddha karyuM che. be padArtha judA che tene jAdA jANIne jAdA pADavA e bhedajJAna che. zuddhanaya : e rIte potAnA AtmAne 52thI bhinna lakSamAM le che. ahIM 52thI bhinna mATe zuddhapaNuM. parAzraye thato vibhAva utpanna thato nathI mATe zuddhapaNuM. aMtaraMgamAM jJAna padArthanA yathArtha svarUpane jema che tema jANe * : 121
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. ahIMzuddhanaya kahetA bhAvazruta pramANajJAna samaye : padArthone bhinna darzAve che. dareka dravya potAnA dravya-paryAya badhuM ekI sAthe jaNAya che. te jJAna : pariNAmane prApta thAya che. tethI aneka dravyonA dravya ane paryAyane mukhya-gauNa karIne nathI jANatuM. * saMyogonA pariNAmo vacce mAruM huMpaNuM kyAM che mukhya gauNa to nayajJAnanuM svarUpa che. anubhUti to ... ane mArA pariNAmo kyAM che teno khyAla haze to pramANa jJAna che tyAM mukhya gauNa nathI. dravya paryAya : ja te jIvanA eTale ke potAnA pariNAmane paranA vacce nayajJAnarUpa mukhya gauNapaNuM na hovA chatAM te : pariNAmothI bhinna rAkhI zakaze. mATe dravya vizeSa jJAna vivekarUpa che. te jJAne sva-parano viveka to : adhikAra jANavo Avazyaka che. huM jIva dravya chuM. meM rAkhyo ja che paraMtu te jJAna dravya ane paryAyane tenI : mAruM dravyarUpane jANI lIdhuM. have mAtra jIvanuM svarUpa kiMmata sahita jANe che. dravyanI koTi haMmezA UMcI : jANuM eTale mAruM kArya thayuM. mAre anya dravyone ja che evo viveka nirvikalpa dazA samaye paNa varte : jANavAnI zI jarUra che? A prakArano prazna paNa che. dravya ane paryAya ekI sAthe jaNAya eTale bannenuM ... asthAne che. mArI pArTI korI nathI. temAM aneka sthAna samAna che ema nahIM. A prakAre padArtha : prakAranA anya dravyo nA citrAmaNo che. baMdhAraNa dvArA padArthanA anekAMta svarUpane jANavAnuM : anAdikALanA ajJAnamAM meM vizvanA samasta phaLa zuddhAtmAnI prApti darzAvavAmAM AvyuM che. : padArthomAM adhyavasAna karela che. zarIramAM huMpaNuM : ane anya dravyomAM mArApaNuM ane hitabuddhi rAkhela gAthA - 127. : che. paradravyo sadAyane mATe bhinna hovA chatAM temAM che dravya jIva, ajIva cita-upayogamaya te jIva che; : jAdApaNuM rAkhyuM nathI. paryAyo vaccenA nimitta pudgala pramukha je che acetana dravya, teha ajIva che. 127. . naimittika saMbaMdhonA kAraNe te samaye svabhAvanA dravya jIva ane ajIva che. tyAM cetanA : judApaNAno viveka na rahevAthI mArI A dazA thaI : che mATe mAruM ajJAna TALavA mATe mAre cha dravyonuM upayogamaya te jIva che ane pudgala dravyAdika : svarUpa jANavuM Avazyaka che evo khyAla rahevo acetana dravyo te ajIva che. joIe. A gAthAthI dravya vizeSa adhikAra zarU thAya : jinAgamanI upadeza zelI e prakAranI che ke che. ApaNuM prayojana jIva dravyane jANavAnuM che. dravya : sAmAnya adhikAramAM padArthanuM aMtaraMga baMdhAraNa zuM ? * pAtra jIve jJAyaka svabhAvane mukhya rAkhIne jIvanuM che te darzAvyuM che ane evA dareka padArtho paradravyathI : svarUpa vistArathI samajavuM joIe. e ja jJAyakane atyaMta bhinna che. e vAta lIdhI hatI tethI jIva : : mukhya rAkhIne cha dravya ane nava tattvanuM svarUpa samajavuM : joIe. tethI have A adhikAramAM dravyanuM varNana dravyamAM jIva ane dravya bene judA pADIne vicAra : : AvavAnuM che. te mAtra jANavAnA viSayarUpe che tyAM karIe to ApaNe dravya zuM che te jANI lIdhuM. have : : adhyAtmanI koI bhUmikA nathI evo bhAva Avavo jIva kone kahevAya te samajavAno prayatna karIe. : joIe nahIM. te mATe A adhikAranuM prayojana zuM dravya sAmAnya adhikAranI pUrNAhuti karatA banne AcAryoe te samajaNanA phaLamAM zuddhAtmAnI prApti * che te ApaNe lakSamAM levuM jarUrI che. darzAvI che. tethI eka prazna evo thAya ke topaNa dravya ke dravya vizeSa adhikAramAM AcAryadeva cha dravyone vizeSa adhikAranI jarUra zI che? paraMtu zAMtithI : tenA asAdhAraNa lakSaNo dvArA ekabIjAthI bhinna vicAratA khyAlamAM Avaze ke dravya baMdhAraNa be : darzAvaze. te A pramANe. dareka padArthamAM sAmAnya zeyatattva - prajJApanA
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNo, vizeSa guNo ane asAdhAraNa guNo hoya : pravAha cAlI rahyo che. e svAbhAvika paryAya ApaNe che. lakSyarUpa-dhyeyarUpa evuM dravya, lakSaNa evA guNo : sadaza pariNAmarUpe lakSamAM laI zakIe chIe. vaDe lakSyagata thAya che. vastuno koI paNa guNa vastune dRSTAMtarUpe jJAna sadAya jANavAnuM kArya kare tathA darzAve che. te guNa abhedano bheda che ane bheda tathA : pudgala sadAya pudgalarUpe ja pariName che. abhedanI eka sattA hovAthI bheda dvArA abheda sudhI ; padArthanA paryAyanA pravAhane visadaza pahoMcI zakAya che. lakSaNa vaDe lakSya jANI zakAya che : , ? : pariNAmanA pravAharUpe paNa joI zakAya che. te mATe A prakAre sau prathama dravya ane guNanI eka ; : paryAyomAM samaye samaye dazyamAna thatI vidhavidhatA , thanA che te vAta je ApaNe dravya sAmAnya adhikAramAM ke tenA vizeSa gaNonA pariNamananA kAraNe hoya che. zIkhI gayA chIe teno AdhAra laIne AgaLa : te uparAMta te paryAyanA pravAhane anya dravyanI vadhIe. : paryAyo sAthenA saMbaMdhamAM jovAnA kAraNe paNa tyAM lakSaNanI vyAkhyA khyAlamAM laIe tyAre anya aneka prakAranI vividhatAo jovA maLe lakSaNamAM ativyApti, avyApti ke asaMbhava doSa ' che. daSTAMtaH pugala dravyanA sparza-rasa vagere na hovA joIe. tethI padArthamAM traNa prakAranA * asAdhAraNa guNo che. tenI paryAyamAM sparzanI ATha guNomAMthI mAtra asAdhAraNa guNane ja ApaNe A prakAranI tathA rasa ane gaMdhanI pAMca prakAranI padArthanA lakSaNarUpe sthApI zakIzuM. tenA vaDe ja eka : vidhavidhatA paryAyomAM jovA maLe che. te uparAMta cha padArthanuM anya padArthathI bhinnapaNuM khyAlamAM Avaze. : dravyo vizvarUpa che. vizvanA nATakanA sabhyarUpe dareka sAmAnya ane vizeSa guNomAM ativyAptino doSa : dravyanI paryAyane lakSamAM letA dareka padArthanI paryAyane Ave che. mATe cha dravyonA svarUpane lakSamAM levA : vizvavyApI saMbaMdho khyAlamAM Ave che. tevA nimitta mATe darekanA asAdhAraNa dharmo kyA prakAranA che : naimittika saMbaMdhonA kAraNe paNa padArthane paryAyarUpe teno spaSTa khyAla rahevo jarUrI che. A rIte dareka : lakSamAM letA tyAM dareka samaye visadRzatA khyAlamAM dravyanI mAhitI maLI gaI eTaluM paryApta nathI. A ; Ave che. to tenI zAzvata vyavasthA thaI. dareka padArtha ekatva : jIvanA prayojanabhUta asAdhAraNa guNonI nizcayane prApta hovAthI suMdaratAne pAme che. je dravyane bhAge je svabhAva Avyo te zAzvata che. koI padArtha : : paryAyanA bhedarUpe athavA te badhuM jIvanuM pariNamana : che ema abhedarUpe vicArIe tyAre jIvanA potAnA svabhAvane choDI zakAtI nathI. * parimamanamAM zuddha ane azuddha evA be bheda jovA dareka padArthane tenA asAdhAraNa guNo dvArA maLe che. jIvamAM anAdikALathI azuddha pariNamana bhinna khyAlamAM lIdhA bAda te guNonuM abhedapaNe : jovA maLe che. pAtra jIva potAnA doSane lakSamAM vicAratA, te padArthanuM pariNamana kyA prakAranuM che ; laIne potAnI bhUlane jyAre dUra kare che tyAre zuddha te paNa lakSamAM levuM jarUrI che. svabhAvane anusarIne : paryAyanI pragaTatA thAya che ane te paryAyano pravAha thatAM pariNAmone svAbhAvika pariNamana kahevAmAM : anaMtakALa sudhI zuddha ja raheze. azuddha paryAya Ave che. dareka padArtha A rIte potAnA svabhAvanI : parAzraye pragaTa thatI hovAthI tene parasamaya pravRtti maryAdAmAM rahIne anAdithI anaMtakALa sudhInI ' paNa kahevAmAM Ave che. svabhAvanA Azraye zuddha paryAyorUpe thAya che. A rIte badhA dravyomAM anAdithI : paryAyanI pragaTatA thatI hovAthI zuddha paryAyane anaMtakALa sudhIno ekarUpa sadRza pariNamanano : svasIya pravRtti paNa kahevAmAM Ave che. pravacanasAra - pIyUSa 123
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ dareka padArtha asti-nAsti TakAvIne paryAya : ajJAnI jIva zarIranA mAdhyama vaDe aneka prakAranA mAraphata anya dravyonI samayavartI paryAya sAthe nimitta : karmodaya ane saMyogo sAthe saMbaMdhamAM Ave che tenA naimittika saMbaMdhamAM Ave che. A eka nirdoSa : kAraNe (jIvanA) tenA pariNAmomAM aneka prakAranI vyavasthA che. jIva sarvajJa svabhAvI che. te paNa parathI : vidhavidhatAo jovA maLe che. bhinna rahIne sva-para prakAzaka jJAna sAmarthya vaDe : paradravyane jANe che. (jJaye praviSTa na) jIva paradravyane : jIvanA asAdhAraNa guNono vicAra karIe : to jJAna ane sukha be vedanabhUta lakSaNo che. mATe te jANe che tyAre saMbaMdhanA kAraNe zeyanuM rUpa jJAnanA : AMgaNAmAM jovA maLe che. jJAnanI paryAya : : lakSaNo anubhavamAM AvatA te lakSaNa dvArA lakSya : evA AtmA sudhI pahoMcI zakAya. Avo lakSya joyAkArarUpe jaNAya che. jIva asti-nAsti TakAvIne : * lakSaNano sumeLa hovA chatAM ajJAnI jIva zarIrane arthAt parathI bhinna rahIne ja joya jJAyaka saMbaMdha : * prApta Indriyone bAhya sAdhana banAvIne paradravyo dvArA parane jANe che paraMtu A nirdoSa vyavasthAno sAthe saMbaMdhamAM Ave che tethI jJAna ane sukhanA jene khyAla nathI evo jIva potAnA ajJAnanA kAraNe joya jJAyaka ane bhAvya bhAvaka saMkara doSane ke A : anubhavane te dehane prApta IndriyomAM khatave che. kare che je jIvanI parasamaya pravRtti che. vAstavika . tethI jIva svabhAva sudhI pahoMcavAnA badale teNe baMdhAraNamAM dareka padArtha mAM svabhAva ane ; : jyAM huMpaNuM mAnyuM che te zarIramAM ja sukha duHkhanI svabhAvabhUta pariNAmonI salAmatI rAkhIne ja : 6 ': kalpanA kare che. A Indriya sukha-du:khanuM vaita eka saMbaMdhanI vAta levAmAM Ave che mATe dravya baMdhAraNano : a* Sii : apekSAe jIvane anaMta saMsAranuM kAraNa thAya che. jene khyAla che te joya jJAyaka saMbaMdha samaye paNa " dravya vizeSa adhikAramAM mAtra cha dravyonuM jIvane zeyathI bhinnapaNe ja lakSamAM leze. dravya sAmAnya : svarUpa darzAvyuM che mATe te badhuM jANavAnA viSayarUpe adhikAranI samajaNa tene dravya vizeSa adhikAramAM na svIkAratA teno abhyAsa A rIte karavAthI jIvanA pariNAmano abhyAsa karatA samaye upayogI : AtmalAbha thAya evuM lakSamAM rAkhavuM jarUrI che. thAya che. have gAthA 127mAM cha dravyomAM cetana ane jIvanA be prakAranA pariNAmo hovAne kAraNe : acetana evA bheda pADIne samajAve che. jIva cetana tene paradravyo sAthe be prakAranA saMbaMdho hoya che. svabhAvI che ane anya pAMca dravyo acetana svabhAvI ajJAnI jIva parasamaya pravRti karato hovAthI pote che bhAvakarmarUpe pariName che. tethI te bhAvakarma, dravyakarma : ane nokarmarUpe paradravyo sAthe saMbaMdhamAM Ave che. - ekatvanA kAraNabhUta dravyasAmAnyane jJAnI svasamayarUpe pariName che. tethI tene paradravyo : choDavyA vinA ja sAthe zeyajJAyaka saMbaMdha ja che. sarva prathama AcAryadeva dravya sAmAnya adhikAra ajJAnI jIve zarIramAM huMpaNuM rAkhyuM che. tethI : ane dravya vizeSa adhikAranI saMdhi kare che. dravya te zarIrane kendramAM rAkhIne te rUpe pariNamana kare : sAmAnyane ekatvanA kAraNarUpe darzAve che. ahIM dravya che. zarIrane mukhya rAkhIne karma ane saMyogo sAthenA sAmAnya zabda padArthanA saMdarbhamAM che. arthAt saMbaMdho paNa vicAravA rahyA. vaLI zarIra pudgalAtmaka : vizvanA cha padArthomAM padArtharUpa sAmAnyapaNuM raheluM hovA chatAM te jIvanA saMgamAM cetanavaMta jaNAya che. : che. jIva paNa padArtha che ane pudgala paNa padArtha 124 zeyatattva - prajJApanA
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzAvavAmAM Avyo che. tenI sAme anya pAMca dravyone tenA asAdhAraNa guNo dvArA darzAvyA nathI. paraMtu te anya pAMca dravyone acetana lakSaNa dvArA che. padArtha kahetA temAM dravya-guNa-paryAya tathA : gAthAmAM cetanapaNAne jIvanA asAdhAraNa guNarUpe utpAda-vyaya-dhruva badhuM AvI jAya che. A baMdhAraNa ApaNe gA. 95thI 126mAM zIkhI gayA chIe. A mULabhUta mALakhuM badhAmAM samAna che. Avo padArtha ''svathI ekatva'' gaNavAmAM Avyo che. tyAM uparokta dravya-guNa vagerenuM ekatva che arthAt padArthanI vicAraNA vakhate tyAM ekapaNa bheda lakSagata thato nathI. padArthanuM A aMtaraMga baMdhAraNa zAzvata che. have jyAre te cha dravyonuM alagapaNuM lakSamAM levuM hoya tyAre uparokta baMdhAraNane salAmata rAkhIne temAM kaI rIte judApaNuM che te bhAga vicAravAno rahe che. tethI ahIM lakhyuM che ke 'dravya sAmAnyane choDayA vinA''. : : oLakhAvavAmAM AvyA che. acetanapaNuM e : nAstirUpa guNa che. cetanapaNAno abhAva te : acetanapaNuM. te guNa pAMca dravyomAM che mATe te vizeSa guNa che. ahIM mAtra abhAva arthAt na hovApaNuM ke zUnyanI vAta nathI. jene ApaNe nAstirUpa dharmo kahIe chIe te paNa kharekhara astirUpa che. pAMca dravyo acetana che evuM kahetA tyAM cetanano abhAva che eTaluM ja nathI sUcavavuM. paraMtu tyAM acetana evo eka vizeSa guNa che ema darzAvavuM che. ahIM prazna thAya che ke evA guNanI temAM jarUra zI che ? tenuM samAdhAna e che ke e guNa pudgala vagerene cetanarUpa thavA detA nathI. cetana ane acetana e be evA virodhI dharmo che je eka : * dareka padArthamAM anaMtaguNo che. anekAMta vastu svarUpa che. anaMta dharmone ApaNe sAmAnyaguNo, : vizeSa guNo ane asAdhAraNa guNo ema traNa bhedorUpe vicArI zakIe. sAmAnya guNo badhA padArthomAM avazya che. tethI te badhA dharmo dareka padArthamAM eka sarakhA ja che. asAdhAraNa dharmo eka ja padArthamAM hoya. arthAt dareka padArtha potAnA asAdhAraNa dharmo vaDe ja anya padArthothI jAdo paDe che. jemake pudgalamAM sparza-2sa vagere asAdhAraNa guNo che. A rIte badhA padArthomAM asAdhAraNa dharmo avazya hoya te padArthanuM mULabhUta baMdhAraNa che ane te asAdhAraNa dharmonuM viziSTapaNuM te padArthone judA pADavAnuM kAraNa thAya che. asAdhAraNa dharmo uparAMta vizeSa guNomAM paNa pheraphAra jovA maLe che. je guNa : eka padArthathI vadhu padArthomAM hoya paraMtu badhAmAM na hoya te vizeSa guNo che. A rIte vizeSa guNo be thI pAMca dravyomAM jovA maLe che. dravyamAM sAthe rahI na zake. jema dezanuM cokIyAta daLa dezamAM anya dezavAsIne pravezavA na Ape. ema acetana guNa pAMca dravyomAM cetanano praveza thavA detuM nathI. nAstirUpa vizeSa guNo paNa dareka padArthamAM : alaga-alaga hoya che. tene kAraNe zarIra acetana ja rahe che. halana-calana bolavuM vagere kriyAne kAraNe ApaNe tene jIvaMta zarI2 mAnIe chIe paraMtu te maDadAnI mAphaka acetana ja che. ajJAnI jIva A zarIra te huM chuM evuM mAne tyAre paNa te zarIrarUpa thaI zakato nathI. : : have padArtho ekabIjAthI jAdA kaI rIte che teno vicAra karIe. : vizeSa guNomAM keTalAka nAstirUpa guNo che teno ahIM ullekha karavo jarUrI che. jemake A pravacanasAra - pIyUSa A rIte dareka padArthamAM ekatva svarUpa evA padArthanuM akhaMDapaNuM salAmata rahe che. tenuM aMtaraMga baMdhAraNa salAmata rahe che ane dareka padArthamAM tenA asAdhAraNa dharmo ane vizeSa dharmo alaga hovAnA kAraNe te badhA padArtho ekabIjAthI judA paDe che. cha dravyonuM padArtharUpa samAnapaNuM ane asAdhAraNa dharmo vaDe vizeSapaNuM-asamAnapaNuM ApaNe lakSamAM 125
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIdhuM. asamAnapaNA mATe alagapaNuM darzAvavA mATe : akhaMDapaNuM lakSamAM laIne asti nAsti dRDha karyA AthI vizeSa kAMI jarUrata nathI ema lAge che. * bAda be padArthonI samayavartI paryAyo vacce saMbaMdha * jovA maLe che te nimitta naimittika saMbaMdha evuM nAma TIkAmAM AgaLa jIvanA lakSaNanI vAta kare ? * pAme che. A paNa eka nirdoSa vyavasthA ja che. che. anya pAMca dravyo tenAthI bhinna che. jIvanA : svarUpane samajavAnI mukhyatA che. tethI tene tenA : : alabata padArtho vaccenA saMbaMdhanI vAta vizvanA asAdhAraNa dharmathI oLakhAvavAmAM Ave che. jIva : : nATakanA bhAgarUpe ja hoya che. cetanA upayogamaya che ema darzAvavAmAM AvyuM che. : eka prazna evo paNa upasthita thAya che ke ahIM cetanA ane upayoga ema be alaga vAta che : samayasAra zAstramAM "jJAna mAtra AtmA' evuM evuM lakSamAM levuM jarUrI che. caitanya e jIvano : levAmAM AvyuM che arthAt AtmAne jJAna dvArA ja asAdhAraNa guNa che. tethI te lakSaNa dvArA jIva anya : oLakhAvavAmAM Ave che. jJAna vedanabhUta lakSaNa che dravyathI jAdo lakSamAM AvI zake che. paraMtu AcAryadeva " tethI te lakSaNa vaDe jIvane anya dravyothI bhinna upayoganI vAta paNa kare che. upayoga e paryAya : khyAlamAM laI zakAya che. A pramANe hovA chatAM che. A rIte jIvanA lakSaNarUpe upayogarUpanI paryAya : jIvane anya dravyathI bhinna darzAvavA mATe cetana evA paNa levAmAM AvI che. ahIM ene svAbhAvika : lakSaNo darzAvavAmAM Ave che. AvuM zA mATe ? caitanya paryAyarUpe darzAvavAnuM prayojana che. upayogarUpanI : paNa AtmAno asAdhAraNa guNa che mATe tyAM koI paryAya che. paryAyanI vAta levAnI zI jarUra paDI : virodhAbhAsa nathI. cetana ane acetana evA be tevo prazna thaI zake kharo tenuM samAdhAna ApaNe ' zabdo vaDe jIva anya dravyothI kaI rIte bhinna paDe che meLavavuM rahyuM. te sArI rIte samajI zakAya che. have cetananA sthAne : jJAnano vicAra karazo to khyAla Avaze ke ApaNe sau prathama to e khyAla rahe ke pariNAma dvArA : jJAna ane ajJAna evo bheda levo paDe. tema karIe ja svabhAvano nirNaya thAya che. samajaNanuM kArya thAya : tyAre ajJAna zabdathI ApaNA khyAlamAM ajJAnI tyAre jIva che ema nakkI thAya che. asAdhAraNa : : jIva ja Avaze. paradravyanA lakSaNarUpe "ajJAna' zabda guNanI paryAya dvArA ja eka padArthanuM kArya anya : baMdha besato nathI. mATe jIvane anya dravyathI bhinna padArthanA kAryathI bhinna jaNAya che. tethI paryAyanI : darzAvavA mATe cetana-acetana zabda yogya che. have vAta levI jarUrI che. vaLI A pariNAma svAbhAvika : pachInI gAthAmAM vizvanA loka ane aloka evA che evuM ApaNe lakSamAM lIdhuM che te paNa yogya ja : che te che. kAraNake dareka padArtha potAnA svabhAvane TakAvIne : svabhAva aMtargata khUbIone paryAyarUpe pragaTa kare che. gAthA - 128 : AkAzamAM je bhAga dharma-adharma-kALa sahita che, be padArthomAM dravya ke guNo je trikALa che te . jIva-pudgalothI yukta che, te sarvakALe loka che. 128. ekabIjA sAthe saMbaMdhamAM na Ave. tethI mAtra dravya : AkAzamAM je bhAga jIvane pagalathI saMyukta ane guNono vicAra karavAthI asti-nAsti daDha ' tathA dharmAstikAya, adharmAstikAya ane kALathI thAya. paraMtu be padArtho vacce saMbaMdho to temanI ' samRddha che, te sarva kALe loka che. (bAkInuM paryAyo vacce ja hoya che. A rIte dravya-guNa paryAyanuM : ekaluM AkAza te aloka che.) jJeyatattva - prajJApanA 126
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ A gAthAmAM vizvanA loka ane aloka evA : dravyamAMthI eka dravya amaryAda kSetravALu avazya hovuM be vibhAga darzAvavAmAM Avyo che. vizvanA jeTalA . joIe kAraNake maryAdita kSetravALA anaMta dravyo bhAgamAM cha dravyo dRzyamAna thAya che teTalA bhAgane ' hoya to paNa te behadane pahoMcI na zake. vizeSarUpe loka kahevAmAM Ave che. lokanI bahAra badhI : cokhavaTa mATe dRSTAMta laIe. dariyAmAM aneka dizAomAM je amaryAda bhAga che te aloka che. te ; mAchalAo rahe che paraMtu be mAchalA vacce pANI che alokamAM mAtra eka AkAza dravya ja raheluM che. tyAM zUnya nathI. be maryAdita kSetravALA padArtho vacce sarvajJanA jJAnamAM vizvanI AvI vyavasthA khyAlamAM : zuM evo prazna ubhave - tyAM zUnyanI zakyatA ja AvI che. lokanuM kSetra ghaNuM ja maryAdita che. te asaMkhya : nathI. tethI vizvanA samasta kSetrane AvarI lenAra pradeza che. * eka sat avazya hovuM joIe. e AkAza dravya che. * A rIte vizvanA kSetrano vicAra karavAthI cha dravyomAM vizvano prathama vicAra kSetra apekSAe karIe. . amaryAdita kSetravALuM AkAza ane modita tyAre khyAla Ave che ke vizvanuM kSetra amaryAda che. * kSetrovALA anya pAMca dravyo evo vibhAga ApaNA kSetranI maryAdA sAbita thaI zakatI nathI. tenI maryAdA : khyAlamAM Ave che. che nahIM ane hoya paNa zake nahIM. kSetranI maryAdA : to be kSetra vacce hoya. have vizvanuM kSetra maryAdita : vizvanA loka ane aloka evA be bhAga mAnIe to te kSetranI bahAra zuM che te prazna upasthita paDe che mATe AkAzanA paNa be bheda paDe che. lokanA thAya. bahAramAM kSetra to hovuM ja joIe to ja : kSetramAM rahelA AkAzanA bhAgane lokAkAza ane maryAdAno prazna Ave. kSetra hoya tene sata avazya : alokanA kSetramAM rahelA AkAzanA bhAgane hoya to tene vizvano bhAga mAnavAmAM zuM vAMdho : alokAkoza kahevAmAM Ave che. have vicAravAnuM Ave! mATe jo tene vizvamAM gaNI levAmAM Ave che ke jo vizvanuM samasta kSetra AkAze rokI lIdhuM to maryAdAno koI artha raheto nathI. mATe vizvanuM e che to anya dravyone rahevA mATe sthAna kyAM kSetra amaryAda che te mAnya karavuM rahyuM. * maLaze? vadhArAnuM kSetra che ja nahIM tethI jeTalA * bhAgamAM AkAza che tyAM ja temanI vyavasthA vizva samaya ane amaryAdarUpa kSetra laIne : karavAnI rahe che. A rIte lokanA bhAgamAM samasta raheluM che tevuM nakkI thatAM vizvamAM zUnyane kyAMya : dravyo je jovA maLe che te badhA lokAkAzamAM sthAna sthAna nathI e vAta sahajapaNe svIkArya thAya che. : pAme che. tene avagAhana kahevAmAM Ave che. jyAM kAraNake sat ane zUnya be pratipakSI che. zUnyane : eka padArtha (AkAza) che tyAM ja anya padArthane kSetra na hoya. cha dravyono samUha te vizva che. vizva ' rahevAnI jagyA maLe tene avagAhana kahe che. eka samUhavAcaka nAma che. vizvamAM cha dravyo sivAya : avagAhanane samajavA mATe dUdhamAM sAkarano dRSTAMta anya kAMI nathI. ApaNA Indriya jJAnamAM je padArtho : prasiddha che. zAstramAM evA nava dRSTAMto ApavAmAM jaNAya che te badhA maryAdita kSe travALA che. ' AvyA che. paraMtu avagAhanane sAcA arthamAM vAstavikatAmAM je arUpI cAra dravyo jIva-dharmo- : samajavA mATe eka kamarAmAM aneka dIvAnA prakAza adharma ane kALa Indriya jJAnamAM jaNAtA nathI te . samAya jAya che te vadhu spaSTa thAya che. avagAhana paNa maryAdita kSetravALA ja che. have jo vizvanuM kSetra mATe sUkSmatva agatyanuM che. pugalamAM sthULa sUkSma amaryAda che te satno svIkAra karIe. to che : evA skaMdho che. skaMdho tenA sthaLapaNAne kAraNe evuM pravacanasAra - pIyUSa 127
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ avagAhana na pAme dRSTAMtarUpe te ja kamarAmAM peTI : vyAkhyA samAna lAgatI hovA chatAM temAM eka moTo ke paTArA goThavIe to te maryAdita ja samAya : taphAvata che e ApaNI samajaNamAM AvavuM joIe. kAraNake te sthaLa che. arUpI dravyo ane paramANuone guNa jema trikALa zuddha pariNAmika bhAva svarUpa che avagAhanamAM vAMdho na Ave. kAraNake tene kharekhara ' tema dravya paNa potAnI trikALa sattA laIne raheluM sUkSma paNa na kahevAya. tethI lokanA dareka pradeza che che. paraMtu jevI rIte dravya ane guNone sattA maLe dravyo sAmAnya avagAhana pAme che. ekathI adhika : che. evI sattA vizvanI nathI. vizva sAcA arthamAM paramANuo ane jIvo tyAM jovA maLe che. dharma- : samUhavAcaka nAma ja che. pariNAmano vicAra karIe adharma dravyo loka vyApI che. jyAre kALANuo tyAre eka svabhAvanA pariNAmane traNa apekSAe AkAzanA eka eka pradeze eka dravyarUpe rahelA che. * joI zakAya che. jemake jIvanA pariNAmano vicAra teo koI kSetrAMtara karatA nathI. jIvanA pradezomAM ' karIe to jIvanA potAnA svabhAvarUpa saMvara saMkoca vistAra thAya che paraMtu game teTalo saMkoca : nirjarArUpa pariNAma naM.1 - anaMta guNonA thAya topaNa AkAzanA asaMkhya pradeza jeTalI jagyA ; saMkalanarUpa pariNAma jemake samyakdarzana-jJAna. to avazya roke che. jIva sUkSma nigodiyA jeTalA : cAritrarUpa mokSamArga naM.2 ane jIvanA anya dravyo kSetramAM paNa rahe ane kevaLa samughAta samaye : sAthenA saMbaMdhanA pariNAma jemake manuSya paryAya lokavyApI paNa thAya che. AkAzanA eka pradezamAM : naM.3. paNa vizvanA samasta padArthone avagAhana ApavAnI A rIte jIvanA potAnA avAMtara sattAonA zakti che. paraMtu tema banatuM nathI. asaMkhya pradezI : saMbaMdharUpa ane anya dravyo sAthenA saMbaMdharUpa ema dravyo eka pradezI kSetravALA kayAreya thAya nahIM. : traNa kAryo jovA maLe che. vizvano vicAra karIe A : tyAre tyAM padArtho vaccenA saMbaMdharUpa kArya ja jovA A gAthAmAM vizvanA loka ane aloka evA : : maLe che. kAraNake padArtho avAMtara sattArUpa che ane be vibhAga che evuM spaSTa kathana nathI tethI : vizva te padArthonA samUharUpa eTale te mahAsattArUpa samajanArane thoDI muzkelI naDe che. gAthAmAM che. vizva e mAtra samUhavAcaka nAma che tenI svataMtra AkAzanA jeTalA bhAgamAM anya pAMca dravyo rahe che : : alaga sattA nathI. tethI tenuM potAnuM kAMI svataMtra te loka che evuM kathana che. sAcI rIte samajanArane : : kArya nathI. vizva pote mahA sattA ja che. te koInI e vAta khyAlamAM AvI jAya che ke lokamAM AkAza : : avAMtara sattA nathI tethI vizvane anya koI sAthenA uparAMta anya pAMca dravyo paNa che. eTale ke lokamAM : : saMbaMdho nathI. A rIte vicAratA cha dravyonA cha dravyo hoya che. A vAta TIkAmAM vistArathI lIdhI * samudAyarUpa vizva eka nATakanA sthAne che. cha dravyo nATakanA pAtro che. cha dravyo vaccenA saMbaMdha vizeSo vizva viSe aneka prazno udbhave che tethI teno : : ApaNane vizvanA nATakarUpe jovA maLe che. pahelo abhyAsa karI laIe. cha dravyono samudAya : te vizva che. praznottaramALAmAM pahelo prazna - vizva : have vizvamAM cha dravyo kyAM rahe che teno vicAra kone kahe che? tenA javAbamAM cha dravyomAM samUhane : karIe tyAre ApaNe prathama ja joI gayA chIe ke vizva kahe che. A rIte vizva e eka samUhavAcaka eka dravyanuM kSetra to amaryAdita avazya hovuM joIe nAma che. e rIte vicArIe tyAre guNonA samUhane : ane te AkAza dravya che. tyArabAda dharmAstikAya dravya kahe che evI vyAkhyA paNa che. paraMtu A be : ane adharmAstikAya dravyono vicAra karIe to te 128 zeyatattva - prajJApana
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ A vizvanA thoDA bhAgamAM rahelA che. teTalA bhAgane : e to vizva che. alokanA lakSaNarUpe ekalA loka kahevAmAM Ave che. A rIte vizvanA loka ane AkAzasvarUpapaNuM darzAvyuM che. tyAM paNa e ja aloka evA be bhAga dharma ane adharma dravya anusAra A pramANe artha karavo ke alokamAM ekaluM AkAza paDe che. kALANu ane paramANu eka pradezI che ane ; dravya ja che. paraMtu aloka eTale AkAza evo artha teo paNa lokamAM ja rahe che. jIvanA pradezo : na karavo. lokapramANa asaMkhya che paraMtu tyAM saMkoca thaIne : lokanA nAnA bhAgamAM paNa rahe che. A rIte A - gAthA - 129 pAMca dravyo lokamAM ja sthAna pAme che tethI temane : utpAda, vyaya ne dhruvatA jIvapudgalAtmaka lokane lokanA dravyo kahevAmAM Ave che. khyAlamAM rahe ke : pariNAma dvArA, bheda vA saMghAta dvArA thAya che. 129. AkAza vizvavyApI che. mATe lokamAM cha dravyo : pudagala-jIvAtmaka lokane pariNAma dvArA ane dRzyamAna thAya che. lokanI bahAra aloka che ane : saMghAta nA bheda dvArA utpAda, dhrothane vinAza tyAM mAtra AkAza ja che. A rIte cha dravyono loka : thAya che. aloka sAtheno saMbaMdha vicAratA lokamAM cha dravyo : kriyA ane bhAva ema be prakAranA pariNAma che ane alokamAM ekaluM AkAza che. : dvArA cha dravyonA bhedane A gAthAmAM samajAvavAmAM lakSya lakSaNanI vAta Ave tyAre sAmAnya rIte AvyA che. dravya paryAyarUpa vastu svarUpa che mATe ApaNe dravya te lakSya che ane guNa tenuM lakSaNa che e : utpAda-vyaya ane dhruva evuM pariNamana to badhA rIte vicArIe chIe. khare khara to lakSya : dravyomAM avazya thAya che. tene ahIM bhAva kahevAmAM lakSaNapaNAno upayoga badhe karI zakAya che. jenA : Ave che. dvArA lakSya sudhI pahoMcAya te lakSaNa che. lakSaNano : kriyA pudgala ane jIvamAM levAmAM Ave che. khyAla che tethI tenA dvArA lakSya sudhI pahoMcavAnuM ; bhegA thavuM ane chUTA paDavuM evuM je kArya tene kriyA che. A gAthAmAM loka ane aloka ApaNuM lakSya che : kahevAmAM AvI che. pudagala paramANuo maLIne ane cha dravyo ApaNuM lakSaNa che. arthAt cha dravyorUpI : skaMdhanI racanA kare che. skaMdho chUTA paDIne pharI lakSaNa dvArA ApaNe loka ane alokane jANavAnA ' paramANuo athavA navA aMdhArUpe thAya che. A che. te A pramANe. jeTalA bhAgamAM cha dravyo jaNAya : prakriyA cAlu ja rahe che. che te bhAga loka che ane jyAM cha dravyo nathI. mAtra : AkAza ja che te aloka che. A rIte cha dravyo dvArA : dharmAstikAya-adharma-AkAza eka dravyo ja ApaNe loka ane alokano vibhAga lakSyagata karI * che ane teo anya sAthe saMbaMdhamAM AvatA nathI. zakIe chIe. yAda rahe ke loka ane alokano : kALANuM paNa lokokAzanA eka pradezamAM ja sthita vibhAga dharmAstikAya ane adharmAstikAya dravyo vaDe : sidAya ho vara : che ane teo anya sAthe saMbaMdhamAM AvatA nathI. ja siddha thAya che. : jIvamAM yoganuM kaMpana thAya che tenA kAraNe navA : karmo Asave che. vaLI A kaMpananA kAraNe jIva manaTIkAmAM lokanA lakSaNarUpe cha dravyonA samudAya : vacana ane kAyA sAthe joDAya che. tethI jIvano svarUpa paNuM levAmAM AvyuM che. tyAM cha dravyono samUha : pudgala sAtheno A prakArano saMbaMdha e paNa kriyA te loka ema na levuM kAraNake cha dravyono samudAya : gaNavAmAM Ave che. pravacanasAra - pIyUSa 129
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pramANe jIva ane pudgalamAM bhAva ane : samajAvyo hato ahIM kharekhara jIva ane ajIva kriyA banne che. cha dravyomAM mAtra bhAva arthAt * arthAt cetana-acetana evo bheda nathI darzAvavo pariNamana ja che. gAthA- 130 : je liMgathI dravyo mahIM 'jIva' 'ajIva' ema jaNAya che, te jANa mUrta-amUrta guNa, atatpaNAthI viziSTa je. 130. je liMgo vaDe dravyo jIva ane ajIva tarIke jaNAya che, te atadbhAva viziSTa (dravyathI atadbhAva vaDe bhinna evA) mUrta-amUrta guNo : jANavA. : ahIM to rUpI ane arUpI evo bheda levo che. tethI mUrta ane amUrta guNo e prakAre bheda darzAvavA mAge che. pudgala dravyarUpI che ane anya pAMca dravyo arUpI che. A kathana ApaNe sahajapaNe svIkArI laIe chIe. pudgalarUpI hovAthI tenA badhA guNo rUpI che ane anya pAMca dravyo arUpI hovAthI tenA badhA guNo arUpI che. evI sAdI samajaNa ApaNane badhAne che. have vizeSa spaSTatA mATe ApaNe vicArIe. be kathanano abhyAsa karIe. 1) pudgala mUrta dravya che. 2) mUrta guNone kAraNe pudgala mUrta dravya che. dravya guNa guNI guNa liMgI liMga lakSya lakSaNa : A prakAranA zabda prayoga dravya ane guNanuM kathaMcit judApaNuM darzAvavA mATe che. kharekhara dravya ane guNa vacce tAdAtmyapaNuM abhedapaNuM che. A rIte dravya ane guNanI atabhAvarUpe bhedanI bhUmikA che ane tAdAtmyapaNA vaDe akhaMDatA paNa che. : : A be kathanamAM kyuM kathana sAcu che te vicAro. koI kathana khoTu che ke banne kathana sAcA che ? AvI vicAraNA ApaNe karI nathI tethI prathama to mUMjhavaNa thAya paraMtu A jANavuM jarUrI che mATe vicAravAnuM zarU karo. koIne A kathana sarakhA ja lAge paraMtu tema nathI. sAco javAba e che ke naM. 2nuM kathana parama satya che. mUrta guNone kAraNe pudgala dravya mUrta che. cha padArthonuM dravya-guNa-paryAyarUpa aMtaraMga baMdhAraNa badhAmAM samAna che. have be padArthane judA lakSamAM levA mATe bannenA asAdhAraNa guNo ane viziSTa guNonA khyAla jarUrI che. tethI dareka padArtha tenA asAdhAraNa guNonA kAraNe eka bIjAthI jAdo paDe che. A rIte pudgala dravya paNa mUrta evA asAdhAraNa guNonA kA2Ne anya dravyothI judA paDe che. anya dravyomAM mUrta guNo nathI. amUrtapaNuM dravya ane guNano vicAra karIe tyAre sAmAnya rIte dravya sIdhuM jaNAtuM nathI. tethI tene guNanA bheda vaDe jaNAvavAmAM Ave che. tethI dravya lakSya che ane guNa tenuM lakSaNa che evA zabda prayogathI ApaNe paricita chIe ahIM lakSya lakSaNanA sthAne liMgI ane liMga evo zabda prayoga karyo che. : : A apekSAe nAstirUpa vizeSa guNa kahI zakAya. cha dravyonA bhedo darzAvanArI A badhI gAthAo che. temAM ahIM jIva ane ajIvano bheda darzAve che e prakAranA zabdo gAthAmAM che. gA. 1 27mAM paNa jIva ane ajIvanuM jAdApaNuM darzAvyuM che. tyAM jIva eka cetana svabhAvI che ane anya A zAstranI gA. 107ne yAda karIe tyAre khyAla Ave che ke padArthanA koIpaNa eka guNane prathama dravyamAM abhedarUpe lakSamAM levAthI te padArtha te pAMca dravyo acetana svabhAvI che. e prakAre bheda : guNarUpa lakSamAM Avaze. jema ke cetana guNanuM jIva jJeyatattva - prajJApana 130
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAthe tAdAbhyapaNuM lakSamAM levAthI jIva cetayitA : prakAranA thayA. jIvanA ane pugalanA astitva che evo khyAla Avaze. ekavAra A rIte jIvane . guNanI jAta alaga thaI gaI tethI te paNa cetayitA lakSamAM levAthI jIvanA anya guNo ane * asAdhAraNa guNa thaI gayA. je zakya nathI. hovApaNuM badhI paryAyo cetanamaya che ema kahI zakAze. padArthanuM ? ja astitva guNano svabhAva che. cetana guNane kAraNe akhaMDapaNuM hovAthI A pramANe jovA maLe che. jIvane : jIvane cetanamaya banAvI ane pachI badhA guNomAM cetana guNanA kAraNe cetana svabhAvI gaNavAmAM Ave : cetananuM rUpa khyAlamAM levAthI jIvano astitvaguNa che te pramANe mUrti evA asAdhAraNa guNonA kAraNe : cetanamaya che evuM kahI zakAya che. te samaye paNa pudgala paNa mUrti che. A rIte pudgala dravya mUrti che. : astitva guNa to hayAtI mAtra ja che. e kathana sAcu che. paraMtu kyAre? prathama tamo : e ja pramANe pugalamAM mUrta guNo to cAra pugalamAM asAdhAraNa guNo mUrta che e sthApita ja che. eja asAdhAraNa guNo che. pudgalanA anya karo ane e asAdhAraNa guNonuM pugala dravya sAthe : guNo mUrti nathI te apekSAe te badhA guNone amUrta abhedapaNuM lakSamAM lo tyAre ja pugala dravyarUpI ; : kahI zakAya. paraMtu ApaNe tene badhAne potapotAnA kahI zakAya. : svabhAvarUpa kahIzuM ane padArthanuM akhaMDapaNuM lakSamAM A kathana jarA vicitra lAge. ApaNe dravyane rAkhIne temane paNa rUpI kahIzuM. arthAt pugalano ja sattA ApatA AvyA chIe. dravyano ja mahimA : astitva guNa astitva mAtra ja che. A vAtane judI karatA AvyA chIe. dravya svabhAvane ja svabhAvarUpe " rIte vicArIe. sthApatA AvyA chIe. guNone to padArthamAM : dravyanuM jAdApaNuM lakSamAM levuM te eka vAta che bhedarUpe-avAtaMra sattArUpe ja jotA AvyA chIe. : ane guNanuM judApaNuM lakSamAM levuM te alaga vAta A badhuM ApaNA jJAnamAM cokkasa sthAna laIne beThuM : che. dravyanuM tenA asAdhAraNa guNa sAthe tAdAbhyapaNuM, che. vaLI jIvanA badhA guNo cetanamaya che. e vAta : ekapaNuM lakSamAM levAthI be padArthonuM judApaNuM paNa eTalI ja daDha karI che ane koI apekSAe badhuM * khyAlamAM Ave che. tenA badale te asAdhAraNa guNane satya paNa che. zabda corasa kasoTIne yAda karo. UbhI : : anyathI atabhAva lakSamAM levAthI be guNonuM lITImAM je zabda yogya lAge teno ADI lITImAM : meLa na khAya to zuM karavuM? mUrta guNonA kAraNe : na : judApaNuM khyAlamAM Ave che. tethI mUrti guNone : pudgala dravya sAthenuM tAdAbhyapaNuM lakSamAM levAthI pudgala dravya mUrti che ema na letA pudgala mUrti dravya : che ane tenA badhA guNo mUrta che. evuM sIdhuM : che . pudgala dravya anya dravyothI juduM khyAlamAM Ave che. svIkArIe to zuM doSa Ave te vicArIe. dareka * have mUrta guNonuM pudgala dravyathI dravyamAM sAmAnya, vizeSa ane asAdhAraNa ema traNa ke atabhAvapaNuM lakSamAM levAthI e dRSTimAM pugala prakAranA guNo che te baMdhAraNano ApaNe abhyAsa : dravya mUrtarUpe lakSamAM nahIM Ave. mugala dravya mUrtarUpe karI gayA chIe. jo pudgalanA badhA guNo kharekhara : lakSamAM nahIM AvatA pudgalanA anya guNo paNa mUrta ja che. evuM mAnIe to mUrta guNo asAdhAraNa : mUrtarUpe lakSamAM nahIM Ave. tethI asAdhAraNa guNanuM guNo na rahyA. vaLI sAmAnya guNo sAmAnya na * dravyathI atatpaNuM lakSamAM letA guNomAM mUrti ane rahyA. pudgalanuM astitva rUpI thayuM ane jIvano : amUrta evA be bheda paDI jAya che. A prakAre astitva guNa cetanamaya rahyo. to astitvaguNa be : vicAratA jIva dharma-adharma-AkAza ane kALa e pravacanasAra - pIyUSa 131
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca arUpI dravyo hovAthI tenA guNo amUrti che. : A gAthAne A rIte baMdhAraNanI mukhyatAthI pudgala dravyamAM paNa cAra guNo ja mUrti che. pudgalanA : samajavA jatAM ghaNI spaSTatA thAya che. dareka padArthanI anya samasta guNo mUrta nathI e apekSAe amUrta : viziSTatA tenA asAdhAraNa guNonA kAraNe che ja che. ' arthAt enI mukhyatA vicAratA asAdhAraNa guNa * e ja dravyano svabhAva che. A rIte dravya ane guNanA sArAMza e che ke pugala dravyamAM padArtharUpa : : svabhAvo bheLaseLa thaI gayA lAge che. paraMtu padArthanuM sAmAnyapaNuM hovAthI te anya padArtho sAthe : : akhaMDapaNuM lakSamAM letA tevI dvidhAne koI sthAna samAnapaNuM dhAraNa kare che. dareka dravya potAnA : : nathI. asAdhAraNa guNone kAraNe ja padArthanA asAdhAraNa guNa (tathA thoDA nAstirUpa vizeSa : : svabhAva judA che tema na letA badhA padArthonA guNo) vaDe anya dravyathI potAnuM viziSTapaNuM : svabhAva potAthI ja alaga che ema levAmAM zuM doSa bhipaNuM TakAvIne rahyA che. te asAdhAraNa guNo : : : Ave che te vicArIe. jIva cetana svabhAvI mAnIne eka ja dravyamAM hoya che, anyamAM nahIM. dravyanuM : A1 : tenA badhA guNone cetana svabhAvI ekAMte mAnavAthI asAdhAraNa guNo sAthe tAdAbhya che ane kathaMcit : 0 1 : padArthanA guNonA traNa prakAra paDI nahIM zake, atadabhAva paNa che. dravyanuM tenA asAdhAraNa guNo : padArthanA gaNonA traNa bhedo vAstavika che tethI te sAthenuM tAdAbhyapaNuM lakSamAM levAthI eka padAthe ke prakArano ekAMta abhiprAya yogya nathI. anya padArthathI bhinna lakSamAM Ave che paraMtu jyAre asAdhAraNa dharmone te dravya sAthe ane anya guNothI : 1 gAthA - 131 atabhAva che tene mukhya karavAmAM Ave che. tyAre : guNa mUrta iMdriyagrAhya te pagalamayI bahuvidha che; guNo vacce jAdApaNuM khyAlamAM Ave che. arthAt : dravyo amUrtika je tenA guNa amUrtika jANaje. 131. asAdhAraNa guNo vizeSa guNo ane sAmAnya guNo : : Indriya grAhya evA mUrta guNo pudgala dravyAtmaka evA guNonA taphAvata khyAlamAM Ave che. eka padArthamAM anaMta guNo che eTaluM lakSamAM letA tyAM : anekavidha che; amUrta dravyonA guNo amUrta guNo vaccenA bheda khyAlamAM nathI AvatA. : jANavA. astitva-prameyatva-arasapaNuM-jJAna vagere badhA : mUrta guNonuM lakSaNa Indriya grAhyapaNuM che evuM jIvanA guNo che tethI tyAM guNatva sAmAnyarUpe : je kathana TIkAmAM che te prayojanabhUta eka deza khyAlamAM Ave che. paraMtu temanI vacceno atadubhAva : samajavuM. kAraNake temAM lakSaNabhAsa che. pugala lakSamAM levAthI sAmAnya vizeSa ane asAdhAraNa : paramANuM ane sUkSma skaMdhanA rUpI pariNAmo Indriya evA bhedo khyAlamAM Ave che mATe asAdhAraNa : jJAnamAM jaNAtA nathI. tethI tyAM AvyApti doSa Ave guNone te dravya sAthenuM tAdAbhyapaNuM lakSagata karatAM ' che. badhA ajJAnI jIvo anAdikALathI zarIramAM dravyonA judApaNAno khyAla Ave che ane : huMpaNuM mAnatA AvyA che. dehane prApta je Indriyo asAdhAraNa guNone atabhAva rUpe lakSamAM letAM : che tene sAdhana banAvIne jANavAnuM kArya karatA tyAM guNo vacceno taphAvata khyAlamAM Ave che. : AvyA che. zarIramAM vadhumAM vadhu pAMca Indriyo hoya guNano dravya sAtheno tAdAsyabhAva lakSamAM letA : che. te dareka Indriyane potAno viSaya hoya che. pAMca tyAM lakSaNa ane lakSya athavA liMga ane liMgI evo . Indriyo vaDe pAMca rUpI paryAyo jANI zakAya evuM saMbaMdha khyAlamAM Ave che. - temAM nimittapaNuM che. jIva Indriyone sAdhana 132 jJeyatatva - prajJApanA
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ banAvIne mUrti paryAyone jANe che ane tenI mAraphata : 7 gAthA - 132 pudgala dravyane ja jANe che. khyAlamAM rahe ke indriya : che varNa tema ja gaMdha vaLI rasa-sparza pugaladravyane, jJAnamAM je jaNAya che te jADA-moTA skaMdho ja che. ' : -atisukSmathI pRthvI sudhI; vaLI zabda pudgala, vividha je.132. pudagala sivAyanA anya dravyo arUpI che te : varNa. rasa, gaMdha ane sparza (e guNo) sUkSmathI Indriya jJAnano viSaya thatAM nathI tethI Indriya jJAna : mAMDIne pRthvI parvatanA (sarva) pudgalane hoya vaDe jIva jANI zakAto nathI. A rIte ajJAnI jIve : che, je vividha prakArano zabda te pudgala arthAt anAdi kALathI potAne jAgyo ja nathI. Indriya paugalika paryAya che. jJAna vaDe rUpI padArtho jANI zakAya che te vAta sAcI : hovA chatAM te kharekhara te pudagalanA mUrti guNone : pudgala dravyamAM asAdhAraNa guNarUpe cAra mUrta ja jANI zake che. pudagalanA anyaguNo Idriya dvArA : guNo che. temAM varNa, rasa, gaMdha ane sparza e cArano jANI zakAtA nathI. manane paNa eka Indriya : samAveza thAya che. ApaNe abhyAsamAM lIdhuM che ke gaNavAmAM Ave che. mana rUpI-arUpI bannene viSaya : zarIramAM pAMca Indriyo che. te darekane potAnA viSayo kare che paraMtu ajJAnI jIva manano upayoga potAnA ' che. cakSuIndriya, svAdendriya, dhrANendriya ane arUpI AtmAne jANavA mATe karato nathI. vizeSa - sparzendriya, evI cAra Indriyo dvArA anukrame varNa, spaSTatA mATe dRSTAMta laIe. kerInA astitva - rasa, gaMdha ane sparza evI cAra mUrta guNonI paryAya guNano nirNaya kaI rIte thAya? Indriya jJAna vaDe * jANI zakAya che. zrotendriya e pAMcanI Indriya che tenA sparza-rasa-gaMdha ane raMga e cAra mUrta guNo : ane tenA vaDe zabda jANI zakAya che. A rIte rUpI ja khyAlamAM Ave che. enA astitvano nirNaya mAtra : paryAyo pAMca che paraMtu jinAgamamAM rUpI guNo cAra Indriyo dvArA zakya nathI. je manavALA prANIo che : ja mAnya karavAmAM AvyA che. A visaMvAda kaI rIte te ja kerInA astitvano nirNaya karI zake che. sparza- : che te gAthAnI TIkAmAM vistArathI samajAvavAmAM rasa vagere kerInA astitva vinA hoya nahIM evuM - AvyuM che. zabda e mAtra paryAya ja che guNa nathI. mananA saMge nakkI thAya che. tethI ApaNe Indriya ' A vAta sAMbhaLatA manamAM aneka prazno utpanna thAya pratyakSarUpa mUrta guNonI paryAya dvArA mananA saMge : evuM che. TIkAmAM tenuM samAdhAna maLe tyAra pahelA astitvano nirNaya karIe chIe. khyAlamAM rahe che ke ApaNe ApaNI rIte ja vicArI levuM yogya che. ekavAra Indriya pratyakSa dvArA mananA saMge A ; prakArano nirNaya thatAM pachI mana dvArA astitvanI : kSaNika paryAyane nitya svabhAvanI otha hA AvI zakaze. astitva pudgala dravyano guNa hovA : a tA : avazya hovI joIe. sat haMmezA utpAda-vyayachatAM te Indriya jJAnano viSaya nathI te apekSAe te - dhruva svarUpa ja che. TakIne badalavuM evuM ja vastunuM guNane amUrta kahI zakAya. astitva Indriya grAhya * svarUpa che. "pariNAma viNa na padArthane na padArtha nathI tethI mUrti nathI. A rIte TIkAnuM prathama vAkya viNa pariNAma che' sonu na hoya ane dAgInA mUrta guNonuM lakSaNa Indriya grAhyapaNuM levAmAM AvyuM : taiyAra thAya e zakya ja nathI. zabda e paryAya che e che. tethI e paNa nakkI thAya che te Indriya vaDe amarta : vAta nizcita hoya to te konI paryAya che te nakkI guNo jaNAtA nathI. mUrta evA asAdhAraNa guNo * karavuM rahyuM. te guNanI paryAya che evuM ApaNane lAge vaDe padArthamAM pudagala dravyarUpI che ane anya dravyo : che. kAraNake sparza vagere pugalanA mUrta guNo che. arUpI che. te rIte zabdarUpano mUrta guNa hovo joIe paNa pravacanasAra - pIyUSa 133
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ evo guNa nathI. jinAgama tene "aneka dravyAtmaka : evo koI guNa nathI. zabda e guNa nathI e darzAvavA pugala paryAya" kahe che. teno artha e thayo ke eka : mATenA AdhAro Ape che. temAM prathama guNa ane paramANunI te paryAya nathI. paramANue kharekhara " dravyanuM abhedapaNuM darzAvIne kahe che ke dravya-guNa pudgala dravya che, ahIM aneka dravyAtmaka zabda dvArA ' ane paryAyanI eka sattA che mATe zabdanI paryAya skaMdhanI paryAya che evuM samajAvavA mAge che. * pudgala dravyamAM ja jovA maLe che. vaLI zabda e ApaNane khyAla che ke jema guNane tenI paryAya che : zrotendriya dvArA jANI zakAya che mATe te rUpI paryAya tema dravyane dravyanI paryAya che. jANavuM e jJAna guNanI : che ane te apekSAe te mAtra pudgala dravyamAM ja paryAya che ane saMvara-nirjarA e jIvanI paryAya che. : jovA maLe che. anya arUpI dravyomAM zabdarUpanI paraMtu ahIM to aneka dravyAtmakapaNuM skaMdhanI vAta : paryAya hotI nathI. che skaMdhane koI trikALa sattA nathI maLatI. tethI : pharI e prazna thAya ke zabda konI paryAya che? vaLI ' AgaLa spaSTatA karatA TIkAmAM levAmAM AvyuM Tebala-khurazI e badhA skaMdhanA dRSTAMto che paraMtu : : che ke zabdanI paryAya anitya che. kharekhara to evuM Tebala ke khurasImAMthI sadAya avAja Avato rahe : dazAva : darzAvavA mAge che ke zabdarUpanuM kArya niraMtara thatuM evuM banatuM nathI. jIvanI paryAyamAM to Asava- : : nathI. ahIM paryAya kSaNika che ane guNa nitya che e baMdha-saMvara-nirjarA ke mokSa koIne koI paryAya : siddhAMta darzAvavo nathI. eka paramANumAM to zabda avazya hoya che. jyAre zabda to kayAreka sAMbhaLavA : nathI paraMtu skaMdhamAM paNa zabda kAyama nathI. arthAt maLe che. tethI tene e rIte aneka dravyAtmaka pugala : zala skaMdhamAM paNa zabdanI utpatti kayAreka jovA maLe che paryAya kaI rIte mAnI zakAya? have zabdanI utpatti : evuM kadAcitkapaNuM darzAvavuM che. kyAre thAya che teno vicAra karIe tyAre khyAla Ave * kSaNika evI zabdanI paryAya pAchaLa nitya koNa? che ke AvA skaMdho ekabIjA sAthe akaDAya che tyAre : avAja utpanna thAya che. paramANamAM zabdanI utpatti nathI tethI : nityamAM paramANu Ave nahIM. skaMdhamAM zabdanI TIkAmAM sparza, rasa, gaMdha ane varNa e cArane : utpatti thAya che paraMtu te niraMtara nathI tethI skaMdhane pudgalanA cAra bhUta guNArUpa dazAvyA che. gA. : paNa nityamAM laI zakAya nahIM. 131mAM Indriya grAhyapaNAne mUrta guNonA lakSaNa : tarIke darzAvyuM hatuM tenI ahIM vizeSa spaSTatA skaMdhamAM paramANuo tenA sparzaguNanI karavAmAM AvI che. A cAra guNo ane tenI paryAyo - paryAyamAM cIkAza ane lukhAzane kAraNe bhegA thAya Indriya vaDe jaNAya ke na jaNAya paraMtu paramANu ane che ane chUTA paDe che. A rIte skaMdho athaDAvAthI pRthvI skaMdho badhAmAM A cAra guNo ane tenI : zabdanI racanA thAya che. ahIM paMcAstikAya zAstranI paryAyo avazya hoya che. A rIte sUkSma ane sthaLa : gA. 79nI TIkA A samajavA mATe vizeSa upayogI badhAmAM A guNo avazya hoya che. - thaze. zabda Indriya grAhya che mATe mUrti che paraMtu te : A lokamAM bAhya zravaNendriya vaDe avalaMbita, guNa nathI. zabda vividhatA laIne rahelo che. arthAta bhAvendriya vaDe jaNAvA yogya evo je dhvani te zabda bhASAtmaka, abhASAtmaka, prAyogika, vaizrasika che. te (zabda) kharekhara svarUpe anaMta paramANuonA vagere aneka prakAranI zabda paryAyo hovA chatAM zabda : eka skaMdharUpa paryAya che. bahiraMga sAdhanabhUta (bAhya 134 zeyatatva - prajJApana
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNabhUta) mahAskaMdho dvArA tathAvidha pariNAme ... chIe. dRSTAMtarUpe pANIno svabhAva zItala che jyAre agni svabhAve uSNa che. A rIte dareka skaMdhanI koIne koI viziSTatA jovA maLe che. jema ke lIMbu khATuM che ane sAkara gaLI che. ahIM lIMbumAM badhA guNonI paryAyo vidyamAna hovA chatAM ApaNe tenI khaTAzane ja mukhya karIne lakSamAM laIe chIe. (zabda pariName) upajato hovAthI te skaMdha janme che, kAraNake mahAkaMdho paraspara athaDAtAM zabda utpanna thAya che. vaLI A vAta vizeSa samajAvavAmAM Ave cheH- ekabIjAmAM pravezIne sarvatra vyApIne rahelI evI je svabhAva niSpanna ja (potAnA svabhAvathI ja banelI) anaMta paramANumayI zabda yogya-vargaNAo temanAthI Akho loka bharelo hovA chatAM jyAM jyAM bahiraMga sAmagrI udita thAya che tyAM tyAM te vargaNAo zabdapaNe svayaM pariName che. e rIte zabda niyatapaNe (avazya) utpAdya che; tethI te skaMdhajanya che. phUTanoTamAM lakhyuM che ke bhASAvargaNA svayameva zabdarUpe pariName che temAM pavana-gaLuM-tALavuM-jIva-hoTha, ghaMTa-mogarI vagere mahAskaMdhonuM athaDAvuM te bahiraMga kAraNa sAmagrI che. arthAt nimitta che. mATe zabdane vyavahArathI skaMdhajanya kahevAmAM Ave che. AthI A 132 gAthAnI TIkAmAM nityapaNuM darzAvatA nIce pramANe lakhANa che. "je tyAM nityapaNuM che te tene (zabdane) utpanna karanArA pudgalonuM ane temanA sparzAdika guNonuM ja che, zabda paryAyanuM nahIM. ema ati dRDhapaNe grahaNa karavuM'' : : : have bIjI vAta je kharekhara mukhya che te e pramANe che te badhA skaMdho pudgala paramANuonA banelA che. skaMdhanA prakAra game teTalA alaga hoya topaNa 52mAthuM badhAnI jAta eka ja che. A samajavA jevuM che. ApaNI sAmAnya mAnyatA evI che ke charI lohIrUpe pariName. charImAM loha che ane te loha kayAreka raktakaNamAM rahelA hemoglobInarUpe thAya paraMtu lohatattvato enuM e rahe che. sonAnA badhA kaNa sadAya sonArUpa ja rahe che. ApaNI AvI mAnyatA hovA chatAM hakIkata e che ke sonu paNa paramANunI racanA che ane loDhuM paNa paramANuthIja baneluM che. je paramANuo sonArUpe jovA maLe che te 52mANuo chUTA paDI jAya ane loDhArUpe paNa thAya kharA A vAta ApaNane navI lAge paraMtu vAstavika che. TIkAkAra AcAryadeva A gAthAmAM traNa dRSTAMta ApyA che. : : pANIne gaMdha nathI. agnimAM gaMdha ane 2sa nathI ane pavanamAM gaMdha-2sa ane varNa jaNAtA nathI. TIkAnA tyAra pachInA lakhANamAM evuM lakhANa lIdhuM che ke skaMdhanA keTalAka dRSTAMto evA che jemAM gaMdha, rasa ane varNa jaNAtA nathI. A lakhANa vAMcatA prathama to dvidhA utpanna thAya che ke guNanI to paryAya hoya te kema jaNAya nahIM? tenI spaSTatA prathama ApaNe karI levI jarUrI che. ahIM Indriya jJAnamAM jaNAtuM nathI e vAta khyAlamAM rAkhavI jarUrI che. paramANumAM sparzAda cAra mUrta guNo che ane tenI paryAyo paNa che. A Indriya jJAnano viSaya thatA nathI tethI te jaNAtuM nathI skaMdho paramANuonA banelA che. te skaMdhane eka alaga padArtharUpe lakSamAM laI ane teno svabhAva zuM che te rIte tene oLakhIe pravacanasAra - pIyUSa : ... A rIte A traNa dRSTAMtomAM gaMdha-2sa ane varNanI paryAyo dazyamAna nathI paraMtu te traNa jenAthI utpanna thAya che. temAM badhuM jovA maLe che. badhAmAM cA2 mUrta guNo avazya che. caMdrakAMta maNimAM cAreya mUrta paryAyo jovA maLe che paraMtu tenuM jyAre pANImAM rUpAMtara thAya che tyAre tyAM gaMdha jaNAtI nathI. e pramANe : 135 pANI agni pavana caMdrakAMta maNi ariNa java
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhAnuM samajI levuM. bIjo sugama dRSTAMta laIe. : to saune vidita che. ahIM tenuM thoDuM prayojanabhUta mIThuM sapheda dekhAya che. te pANImAM ogaLe che tyAre : varNana vicArIe. teno raMga dekhAto nathI. pANInuM bASpibhavana thatAM ' AkAzano asAdhAraNa guNa avagahana pharI mIThuM jovA maLe che tyAre tenI saphedI khyAlamAM : ' hetutva che. amaryAda kSetrane laIne raheluM AkAza. Ave che. A rIte Indriya jJAnamAM zuM jaNAya che. : vizvamAM kyAMya khAlI jagyA rahevA detuM nathI tethI ane zuM nathI jaNAtuM tenI mukhyatA na karatAM cAra : : anya dravyone vizvamAM kyAM sthAna maLe? AkAza guNo tyAM avazya hoya ja e rIte ApaNA jJAnane : : anya samasta dravyone avagAhana Ape che. AkAza vyavasthita karavuM yogya che. ApaNane khyAlamAM che ke - potAnuM mULa sthAna TakAvIne te sthAnamAM ja anya pRthvIkAya jIvamAM jIva che ke nahIM te paNa samajavuM * dravyone rahevAnI suvidhA Ape che tene avagAhana muzkela che. kadAca pRthvIkAyanA jIvonI hA pADIe ' kahe che. AkAza badhAne ekI sAthe avagAhana Ape topaNa tyAM jJapti kriyA thAya che evA kAMI purAvA : ApaNane maLatA nathI chatAM te jIva che mATe : jANavAnuM kArya avazya hoya te vAta svIkAravI rahI. : AkAzanA eka pradezamAM paNa badhAne : samAvavAnI kSamatA rahelI che paraMtu vizvanA samasta AthI ema siddha thayuM ke pugalamAM cAra mUrta : : padArtho eka pradezamAM AvI zakatA nathI, samAI guNo che tenI mUrti paryAyo che. zabda paNa eka aneka : * zakatA nathI. jIva asaMkhya pradezathI ochA kSetramAM dravyAtmaka mUrta pudgala paryAya che. zabdarUpanI paryAya - * rahI zake evo saMkoca tyAM thato nathI. sthULa skaMdhomAM kayAreka thAya ane na paNa thAya. mUrti paryAyanuM lakSaNa : : anya sthaLa skaMdho AvI zake nahIM. vaLI badhA anya IndriyagrAhyapaNuM darzAvavAmAM AvyuM che paraMtu te haMmezA IndriyagrAhya hoya evo niyama nathI. : padArtho lokanA dravyo hovAthI lokAkAzamAM ja : avagAhana pAme che. alokAkAzanI paNa avagAhana IndriyagrAhya skaMdhomAM ja te jaNAya che. paraMtu tyAM : : zakti eTalI ja che paraMtu tyAM anya dravyo che ja paNa Indriya dvArA jaNAya ja evo niyama nathI. ke nahIM tethI avagAhanano prazna raheto nathI. 1 gAthA - 133-134 AkAza badhAne sAdhAraNa avagAhana Ape avagAha guNa AkAzano, gatietutA che dharmano, : che evuM darzAvyuM che. teno artha e che ke avagAhana vaLI sthAnakAraNatArUpI guNa jANe dravya adharmano. 133. : badhAne samAnapaNe maLe che. jema sUryano prakAza mahela che kALano gaNa vartanA, upayoga bhAvyo jIvamAM. . ane jhUMpaDI badhAne samAnapaNe prakAze che tema e rIta mativihInanA guNa jANavA saMkSepamAM. 134. : AkAza paNa avagAhana ApavAmAM koI bhedabhAva : rAkhatuM nathI. jinAgamamAM viziSTa avagAhananI AkAzano avagAha, dharma dravyano, gamana hetutva : vAta Ave che paraMtu teno AkAza sAthe mukhyapaNe ane vaLI adharma dravyano guNa sthAna kAraNatA : saMbaMdha nathI. lokanuM kSetra asaMkhya pradeza che. pudgala che. kALano guNa vartanA che. AtmAno guNa , gue : paramANuo anaMtA anaMta che tethI teo sUkSmapaNe upayoga kahyo che. A rIte amUrta dravyonA : AkAzanA eka ja pradeze viziSTapaNe rahe, skaMdharUpe guNo saMkSepathI jANavA. * rahe vagerene viziSTa avagAhana gaNavAmAM Ave. arUpI dravyonA asAdhAraNa guNo kyA che te : jIvanA vibhAvane kAraNe dravyakarma sAtheno ubhayabaMdha 136 jJeyatatva - prajJApanA
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane zarIra sAtheno viziSTa saMbaMdha baMdha paNa A ja : sthiti e sahaja pariNamana che. svataMtra kriyA che prakAre che. skaMdha ane jIva-pudgalanI viziSTatAne : tema hovA chatAM te kriyA samaye nimitta paNa che. AkAzamAM avagAhana sAthe saMbaMdha na hovA chatAM : dharmAstikAya ane adharmAstikAya evA be jIva pugala eka kSetrAvagAhe rahe che evuM kathana : lokavyApI dravyonI vAta jinAgama kare che. Ave che. ''dUdhamAM sAkara' e avagAhana : dharmAstikAyamAM gatietutva evo asAdhAraNa samajAvavAno prakAra che tethI AkAza uparAMta anya : guNa che jethI te jIva-pudgalane gatimAM nimitta dravyo paNa ekabIjAne avagAhana Ape che evuM : thAya che. jIva pugalo jyAre gatipUrvaka sthiti mAnavAnuM mana thAya paraMtu ema mAnavAthI avagAhana kare te samaye adharmAstikAya dravyanuM nimittapaNuM e asAdhAraNa guNa nAma na pAme mATe badhA dravyone che kAraNake sthiti hetutva evo eka asAdhAraNa AkAza ja avagAhana Ape che te siddhAMta mAnya : guNa te dravyamAM rahelo che. AkAza jema yugapad rAkhavo. : samasta dravyone avagAhana Ape che tema A be vizvanA cha dravyomAM cAra dravyo to sthira che. : dravyo paNa yugapad badhA jIva pugalone nimitta jIva ane pudagala be dravyo ja eka kSetrathI kSetrAMtara thAya che. jIva-pugalo lokanA badhA bhAgamAM che karIne lokanA anya bhAgamAM jaI zake che. te bannemAM tethI A be dravyo paNa lokavyApI avazya hovo eka kriyAvatI zakti che. tethI temAM gati tathA ke joIe to ja teo badhAne ekI sAthe nimitta thaI gatipUrvaka sthiti zakya che. A banne jarUrI che. : zake. kAraNake dRSTAMtarUpe moTara cAlu thayA pachI aTake : dharma-adharma bannenuM nimittapaNuM samajAvavA nahIM to zuM thAya? moTaramAM breka paNa hovI joIe. ; mATe mAchalIne pANI nimitta che ane taDakAmAM e rIte jIva ane pudgala bannemAM gati ane ar : musApharI karanArane chAMyaDo nimitta che evA dRSTAMto gatipUrvaka sthiti potAnA upAdAna anusAra Ave che. ApaNI cokhavaTa mATe eka prazna vicArIe. kriyAvatI zakti vaDe thayA kare che. A temanuM svataMtra tama svataMtra : oraDAnA khUNAmAM eka Tebala paDayuM che tene bemAMthI rAjA pariNamana che mATe te anya sahAyanI apekSA rAkhatuM : : kyuM dravya nimitta che? tyAre koI heje javAba nathI. khyAlamAM rahe ke kriyAvatI zakti e koI guNa : kAI guNa : Apaze ke adharmAstikAya nimitta che paraMtu zAMtithI nathI ke jethI tenI paryAya thayA kare. vArtAmAM Ave : * vicAraze to tene khyAla Avaze ke tyAM gatipUrvaka ke koIe bhUtane sAdhyuM tyAre bhUte kahyuM ke tAre mane : sirI * sthitinI vAta kyAM che ke adharmAstikAya nimitta kAma sopyAM karavuM paDaze. mAre jyAre kAma nahIM hoya : : thAya? tyAre tane mArI nAkhIza. have te jhaDapathI badhA kAma : karI nAkhe tethI maraNathI bacavA mATe tene eka moTI : (kALa sivAya) bAkInA azeSa dravyone dareka sIDI banAvI tenA upara caDavuM ane utaravuM evuM : paryAye samayavRttinuM hetupaNuM kALano vizeSa guNa karyA karavAno hukama karyo. tema ahIM jIva pugala : che. dareka padArtha utpAda-vyaya-dhruva evuM sat laIne zAMta besI ja na zake evo koI kriyAvatI zaktino : rahelo che. tethI darekamAM TakIne badalavApaNuM artha thato nathI. A zakti to eka yogyatA che . sahajapaNe jovA maLe che. A pariNamanamAM kALa jenA kAraNe jIva-pugalo kSe trAMtara karI zake che. * dravyanuM nimittapaNuM raheluM che. kALa dravyamAM kriyAvatI zakti anusAra thatA gati ane gatipUrvaka : vartanAhetutva nAmano asAdhAraNa guNa rahelo che. pravacanasAra - pIyUSa 137
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ te guNane kAraNe kALadravya anya pAMca dravyone nimitta : dravya che mATe kALANunI saMkhyA paNa loka pramANa thAya che. ahIM vicAra karanArAone sahajapaNe prazna : asaMkhya che. te kALa dravya te kSetre je anya dravyo thAya ke kALa dravyanA pariNamanamAM nimitta koNa? . rahelA che. tenA pariNamanamAM nimitta thAya che. jo tene nimittanI jarUra nathI to anya dravyone : - eka prazna vicArIe alokAkAzanA pariNamanamAM nimittanI zI jarUra che? AvA prazno udbhavavA : - : nimitta koNa? javAba e che ke AkAza eka akhaMDa joIe. to ja yuktipUrvaka vastu vyavasthA samajI : dravya che. alokAkAza koI bhinna sattA nathI. tethI zakAya. siddhAMta e che ke vizvanA badhA padArtho svataMtra : lokAkAzamAM rahela kALa dravya tenA pariNamanamAM rahIne potAnA upAdAna anusAra pariName che. : nimitta che. vizvamAM cha prakAranA dravyo che. badhAne tenA : asAdhAraNa dharmo che. jyAre eka padArthane lakSamAM : gAthA - 135 lIdhA bAda tene anya dravyo sAthenA saMbaMdhano vicAra : jIvadravya, pagalakAya, gharma, adharma vaLI AkAzane karIe tyAre dareka dravyane vizvavyApI saMbaMdho hoya che svapradeza aneka, nahi varte pradezo kALane. 135. che. sAmAnya rIte dareka padArtha potAnA asAdhAraNa jIvo, pudgalakAyo, dharma, adharma ane vaLI guNa mAraphata anya dravyo sAthe saMbaMdhamAM Ave che. AkAza sva pradezonI apekSAe asaMkhyAta dRSTAMtarUpe ujANIne laI zakAya. badhA gharethI eka ka che; kALane pradezo nathI. cIja banAvIne jAya ane ghaNI cIjo khAyane pAchA : Ave. tema ahIM vizvanA nATakamAM dareka dravyo : gA. 135 thI 137 mAM padArthanA kSetra potAnA asAdhAraNa dharmo vaDe ja anya sAthe : apekSAe bheda darzAvyA che. dareka padArtha satya saMbaMdhamAM Ave che. have ahIM ApaNe kALa dravyano . che. jene sat maLe tene rahevA mATenuM sthAna kSetra vicAra karIe chIe. ApaNane sekanDa mInITa . paNa avazya hoya che. sat ane kSetra banne kalAka, divasa, varSa vagere vyavahAra kALano svIkAra : drA : avinAbhAvI che. je padArthone ghaNA pradezo hoya che che. teno svIkAra thAya to tyAM nizcayakALa avazya : tene astikAya kahevAmAM Ave che. kAya = pradezone hovo joIe. tethI tenI hA Ave. kALanuM nAnAmAM : samUha. je padArtho atirUpa hovA uparAMta potAnuM nAnuM mApa, ekama, eka samaya che. eka padagala kSetra moTuM laIne rahelA che te astikAya che. paramANu AkAzanA eka pradeza jeTalI jagyA maMda : cha dravyomAM AkAza vizvavyApI hovAthI tene gatie khase temAM jeTalo vakhata jAya tene eka samaya : anaMta pradezo che. dharmAstikAya ane adharmAstikAya kahevAmAM Ave che. A rIte samaya e kALa dravyanI ' lokavyApI dravyo asaMkhya pradeza svarUpa potAnuM akhaMDa paryAya che. A badhuM kArya AkAzanA eka pradezamAM : kSetra laIne rahelA che. jIvanA pradezonI saMkhyA paNa thAya che mATe te samaya nAmanI kALa dravyanI paryAyanuM : loka pramANa asaMkhya che. A rIte A cAra dravyo kSetra eka pradeza che. dravya ane paryAyanuM kSetra eka ja : sAcA arthamAM astikAyo che. kALANa ane pugala hoya tethI kALa dravya paNa eka pradeza che. jema yugala : paramANu eka pradeza che. paramANu eka pradezI hovA dravyane paramANu kahevAmAM Ave che tema kALa dravyane ? chatAM tenA sparza guNanI cIkAza ane lukhAzanA paNa kALANuM kahevAmAM Ave che. lokanA pradezonI ; kAraNe te ekabIjA sAthe joDAya te skaMdhanI racanA saMkhyA asaMkhya che. lokanA dareka pradeze eka kALa : kare che. saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta paramANuo 138 zeyatattva - prajJApanA
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ A prakAre maLIne skaMdharUpe thAya che. skaMdhanA cha prakAre : saMkhyA paNa asaMkhya mAnavAmAM zuM doSa Ave? che. temAM sthaLa evA cAra skaMdho Indriya jJAnano : javAba e che te vastunI vyavasthAne ApaNe yuktithI viSaya thAya che. be sUkSma skaMdho ane paramANuo ' karavAnI nathI paraMtu jema che tema samajavAnI che. Indriya jJAnano viSaya thatAM nathI. skaMdhanI racanA dharma dravyanA pratyeka pradeza anaMta guNo rahelA che te thAya che tyAre skaMdha nAnA moTA hovAne lIdhe, ekathI : vAta sAcI paraMtu dharma dravya e rIte khaMDa khaMDa eka adhika pradezavAna hovAne lIdhe pugalane paNa ; dravya nathI. A viSaya paMcAdhyAyI zAstramAM levAmAM astikAya gaNavAmAM Ave che. A prakAre jinAgama : Avyo che. cha dravyomAM pAMcane astikAyarUpa mAne che. akhaMDa eka pradezI vastu hoya che te pramANe astikAyapaNAne kAraNe dravyomAM nAnA : aneka deza akhaMDa vastu paNa hoya che. paraMtu khaMDa moTAno bheda paDe che. kSetranA ekamarUpe eka pradeza : khaMDa aneka deza vastu kayAreya saMbhavI zakatI nathI. gaNavAmAM Avyo che. cha dravyomAM paramANu ane : cha dravyomAM paramANu ane kALANu eka pradezI che kALANuo nAnAmAM nAnA dravyo che. tethI AkAzamAM : ane zAzvata che. prANI jagatamAM amIbA ane jeTalI jagyA eka paramANa roke che tene eka pradeza : hAIDrA evA dRSTAMto maLI rahe che. tyAM te eka ja gaNavAmAM Ave che. tenAthI ochu kSetra mApI zakAtuM : koSa zvAsocchavAsa, AhAragrahaNa, tathA maLatyAga nathI kAraNake tene mApavA mATe koI dravya nathI. A ; badhuM kArya kare che. A rIte te ekakoSI prANI potAnuM pramANe hovAthI eka pradezane avibhAgI paNa ke jIvana jIve che. tenI sAme ApaNuM manuSya zarIra gaNavAmAM Ave che. kSetranA ekama evA pradezathI : aneka koSonuM banavuM che. manuSya zarIra akhaMDa che. mApavAmAM AvatA AkAza anaMta pradezI tathA dharma, : tenA koIpaNa koSa amIbAnI jema potAnuM svataMtra adharma ane jIva loka pramANa asaMkhya pradeza che. . jIvana jIvI zakatA nathI. sArAMza e che ke aneka A cAra dravyonuM kSetra akhaMDa che. kAraNake temanI : deza akhaMDa padArtha hoya zake che paraMtu khaMDa khaMDa aneka eka sattA che. te akhaMDa kSetramAM aMza kalpanA paNa ; deza vastu saMbhavatI nathI. vaLI bIjI yukti e che avazya thaI zake che. paraMtu AvA bheda vastune khaMDita : ke jo ApaNe astikAyarUpa eka padArthanuM akhaMDapaNuM karatA nathI. AkAzanA lokAkAza ane alokAkAza : na mAnIe ane dareka pradeza dITha alaga dravyo mAnya evA be bheda avazya lakSamAM AvI zake che paraMtu karavAno prasaMga Ave arthAt vizvanA badhA padArtho tethI AkAzanuM kSetra khaMDita thatuM nathI. e ja pramANe e eka pradezI ja sAbita thAya eTale ke padArthomAM sarvanuM samajavuM. : nAnA moTA evA bhedo ja na rahe. avagAhanano : prazna na rahe tethI AkAza dravyanI siddhi ja na thAya. lokavyApI dharma dravya saMkhyAe eka che. te : che. 1 : tethI astikAyarUpa padArtho paNa che ane padArthomAM pramANe adharma paNa eka dravya che. jyAre lokamAM : kSetra apekSAe nAnA moTAno bheda paNa che. kALAzuM asaMkhya che ane eka pradeza che. ahIM eka : prazna cokhavaTa mATe jarUrI che. guNo dravyanA pUrA : pugala paramANu eka pradezI hovA chatAM tene bhAgamAM rahe che tethI dharmAstikAyanA eka eka : astikAmAM gaNavAmAM Ave che. te vAta TIkAmAM pradezamAM samasta guNo rahelA che. tethI evo prazna- . A pramANe lIdhI che. "pudgala, jo ke dravya pradeza tarka karI zakAya ke kALANunI jema dharmAstikAyanI - mAtra (eka pradezI) hovAthI apradeza che to paNa, pravacanasAra - pIyUSa 139
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ be pradezothI mAMDIne saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta : eka pradeza che ane lokanA dareka pradeze eka kALANu pradezovALA paryAyanI apekSAe anizcita : rahelA che. A cAra dravyo sthira che. tethI vizvamAM pradezovALuM hovAthI pradezavAna che." ke temanuM sthAna nizcita che. jIva ane pudgala be dravyo ahIM apradezano artha eka pradezI gaNavAmAM : gatizIla che. te lokanA dravyo hovAthI temanI sthiti : lokamAM ja che paraMtu lokanA kayA bhAgamAM te nizcita Ave che. apradeza eTale kSetra rahita ema mAnavuM : nahIM. pudgala skaMdhamAM saMkhyAta-asaMkhyAta ke anaMta : *** : nathI. paramANuo bhAga le che. skaMdhanA nAnA moTAno : lokanA jeTalA asaMkhya pradezo che teTalA bheda darzAvavA mATe saMkhyAta pradezI vagere zabdano : asaMkhya pradezo jIvanA che paraMtu mAtra kevaLa prayoga karavAmAM Ave che. ahIM "pradezI' zabdano - samudyAta samaye ja jIvanA pradezo lokanA pUrA bhAva samajavAnI jarUra che. teno artha pradeza karIe : bhAgamAM vyApelA che. anya samaye te lokanA to kharekhara muzkelI thAya tema che. kAraNake pugala ; kSetrathI ochA kSetramAM rahe che. jIvanA pradezonI e lokanuM dravya che ane lokanA asaMkhya pradezo ja : saMkhyA eTalI ja rahe che. temAM koI pheraphAra che. tethI koI aMdha anaMta pradezomAM vyApelA che : zakya ja nathI. jIvanI eka viziSTatA che ke evo artha karI zakAto nathI. kArpaNa vargaNA ane : tene deha sAthe ghaNo gharobo che. jIvane saMsAra bhASA vargaNA loka vyApI che ane te anaMta : avasthAmAM dehanI sAthe viziSTa ekakSetrAvagAha paramANuonI banelI che. tethI saMkhyAta pradezI vagere * saMbaMdha che. tethI te dehamAM vyApIne rahe che. ApaNane zabdano artha saMkhyAta paramANuono banelo skaMdha : khyAla che ke vizvamAM corAzI lAkha jIva yonI e rIte karavo yogya che. arthAt "pradezI' zabda : che. te badhA dehanA avagAhana alaga hoya che. pradezanA arthamAM nahIM paraMtu paramANuonI saMkhyAnA : manuSyabhavano ja vicAra karIe tyAre garbhathI arthamAM vAparavAmAM Avyo che. : laIne manuSya moTo thAya tyAre zarIranA * avagAhanamAM ghaNo pheraphAra thAya che. pukhta zarIra * gAthA - 136-37 thayA bAda paNa temAM ghaNA pheraphAro thayA kare che. loke aloke Abha, loka adharma-dharmathI vyApta che, ke zarIra nAnu moTuM hoya to paNa te zarIranA che zeSa-Azrita kALa, ne jIva-pudgalo te zeSa che. 136. : pUrA bhAgamAM jIva vyApIne rahelo che. jIvamAM je rIta Abha-pradeza, te rIta zeSadravya-pradeza che. pradezo no saMkoca vistAra thAya evo eka apradeza paramANu vaDe udbhava pradeza taNo bane. 137. : - dharma che. te dharmanA kAraNe jIvanA pradezonI saMkhyA * nizcita eTale ke loka pramANa asaMkhya rahe che AkAza lokAlokamAM che, loka dharma ane adharmathI . ane te saMkoca vistAra karIne dehamAM vyApe che. vyApta che, bAkInA be dravyono Azraya karIne : zarIramAM to paramANuono jaththo che temAM kALa che, ane te bAkInA be dravyo jIvone : vadhaghaTa thAya che. jyAre jIvamAM evuM banatuM nathI pugalo che. : arthAt tyAM navo jIva paNa Avato nathI ane tenI A gAthAmAM cha dravyo vizvamAM kyAM rahelA che pradezonI saMkhyAmAM paNa vadhaghaTa thatI nathI. te viSaya lIdho che. AkAza pUrA vizvamAM vyApeluM : saMkoca vistArane samajavA mATe rabarano dRSTAMta che. dharma ane adharma dravyo lokavyApI che. kALANuM : sugama che. rabarane kheMcavAthI te lAMbu thAya che 140 zeyatattva - prajJApanA
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane choDI devAthI sthitisthApaktAne kAraNe te : hoya te eka pradeza jeTalI ja jagyA roke che. tenAthI potAnA mULa svarUpe AvI jAya che. mATInA : ochI ke vadhAre jagyA te rokatuM nathI. be moTA pinDamAMthI ghaDo thAya che luvAmAMthI roTalA thAya * skaMdho AkAzanA eka kSetramAM na rahI zake paraMtu vagere dRSTAMto paNa che. pANInI varALa thAya . eka jADA pULa skaMdhamAM sUkSma skaMdho rahI zake che. tyAre ane varALanuM pAchuM pANI thAya. A : badhA dRSTAMtomAM paramANuono jaththo to eTalo * gAthA - 138 ja rahe che ane saMkoca vistAra jovA maLe che. : che kALa to apradeza; eka pradeza paramANu yadA zarIra sAthenA AvA saMbaMdhane kAraNe jIvane : : AkAzadravya taNo pradeza atikrame, varte tadA. 138. nAnA dehamAM jatA samaye ghaNo saMkoca karavo paDe : kALa to amadezI che. pradeza mAtra pugala paramANu che. pUjAmAM Ave che ke jema loDhAno saMga karavAnA : AkAza dravyanA pradezane maMda gatithI oLaMgato kAraNe agnine paNa ghaNanA ghA sahana karavA paDe che* hoya tyAre te varte che arthAta nimitta bhUtapaNe tema jIvane paNa zarIra sAthenA saMbaMdhanA kAraNe : pariName che. chedana-bhedana vagere aneka prakAranA duHkho sahana : A tathA 139 gAthA kALa dravyanI siddhi mATe karavA paDe che. : che. kALa dravya eka pradeza che. kALANuo saMkhyAe jIvamAM je saMkoca vistAranI vAta lIdhI che : asaMkhya che. lokanA dareka pradeze eka kALANu sthita te kSetra apekSAe ja che. samayasAramAM 47 zaktimAM : che. koLANumAM gati nathI tethI be kALANuo bhegA eka asaMkucita vikAsatva zakti che. te tadana alaga thavAno prazna ja nathI. A rIte kALANu koI apekSAe vAta che. te to sAdhakane je zuddhatA pragaTe che te : astikAmAM AvI zakatA nathI. AkAzanuM kSetra vRddhigata thaIne paramAtmadazArUpa thAya che te darzAve : akhaMDa che. temAM pradezonA bheda lakSamAM Ave che paraMtu che. sAdhakane saMvara nirjarA tattva sAthe ja hoya che. : be pradezo vacce aMtara nathI. kALANuM eka pradeza che sAdhaka svabhAvanA Azraye zuddhatA vadhArato jAya. tethI tenI paryAya paNa eka pradeza che. dravya paryAyarUpa ane e apekSAe azuddhatAne dUra karato jAya che. kALa dravyane potAnA anAdithI anaMtakALa sudhInI pU.gurudevazrI pharamAvatA hatA ke bIja ugI te pUnama : payoyo che. thaye chUTako. kALanI paryAyane vyavahArakALa paNa kahevAya padagala dravyamAM saMkoca vistAra thato nathI : che. ApaNe divasa, mAsa, varSa vagere vyavahArakALathI paramANu eka pradeza che. tethI tenAthI ocha kSetra che : paricita chIe. te kALanuM mApa ApaNe pugalanA ja nahIM mATe saMkocane koI sthAna nathI. vaLI . pariNAma dvArA nakkI karIe chIe. pRthvI potAnI paramANu be pradeza jeTalI jagyA roke evo vistAra ' dharI AsapAsa eka cakkara pUruM kare tene divasa paNa tyAM zakya nathI. skaMdha nAnA moTA thAya che tyAM : gaNavAmAM Ave che ane te pRthvI sUryanI AsapAsa paramANuonI saMkhyAmAM vadhaghaTa thAya che. vaLI vadhu : pharIne mULa sthAne Ave tene varSa gaNavAmAM Ave paramANuo nAnA kSetramAM rahe che te tenA avagAhana : che. A rIte kALa dravyanI paryAyanuM mApa pudagalanA vaDe ja rahI zake che. tyAM kSetra nAnA moTa thAya evI : pariNAma mAraphata gaNavAmAM Ave che. kALanA zakyatA ja nathI. paramANu ekalo hoya ke skaMdhamAM : nAnAmAM nAnA mApane eka samaya kahevAmAM Ave pravacanasAra 141
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. te samayanuM mApa kaI rIte gaNavAmAM Ave che te ahIM kahevAmAM Avaze. (gA. 139 mAM) vartanA hetutva te kALa dravyano asAdhAraNa guNa che. tenA kAraNe anya pAMca dravyo potAnA utpAda-vyaya-dhruva svabhAvanA kAraNe svayaM pariNamana kare che tyAre tyAM kALa dravyanI paryAyane nimitta gaNavAmAM Ave che. A gAthAmAM pudgala paramANunuM mAtra pariNamana nathI lIdhuM paraMtu te potAnI kriyAvatI zakti anusAra kSetrathI kSetrAMta2 ka2e che tevI kriyAnI vAta laIne temAM kALanI paryAyanuM nimittapaNuM darzAvyuM che. gAthA = 139 te dezanA atikramaNa sama che 'samaya', tatpUrvApare je artha che te kALa che, utpannadhvaMsI 'samaya' che. 139. jema moDhAnA hAvabhAva u52thI jIvanA hAsya-zoka vagere arUpI pariNAmano nirNaya thAya che tema pudgalanA pariNAma dvArA arUpI kALa dravyanI paryAyano nirNaya thAya che. pudgalanA pariNAma dvArA kALanI paryAya jANI zakAya che tenuM ApaNe pRthvI vagerenA pariNAma vaDe khyAlamAM lIdhuM. A gAthAmAM kALanI paryAyanuM ekama arthAt nAnAmAM nAnu mApa zuM che te nakkI karavuM che. te mATe kevaLI bhagavAnanA jJAnano AdhAra laIne vicAravAmAM Ave che. : : paramANu eka AkAza pradezane (maMda gatithI) oLaMge tyAre tenA barobara je vakhata te 'samaya' che; samayanI pUrve tema ja pachI evo (nitya) je padArtha che te kALa dravya che; 'samaya' utpanna dhvaMsI che. : ApaNe 138 gAthAmAM je vicArI gayA te anusAra eka pudgala 52mANu maMdagatie AkAzanA eka pradezane oLaMge temAM jeTalo vakhata jAya che tene eka samaya kahevAmAM Ave che. A rIte kALa dravyanuM nAnAmAM nAnu mApa eka samaya che. paramANu pudgala dravya che te TakIne badalato hovAthI tenA anAdithI anaMtakALa sudhInI anaMta paryAyo che. te dareka paryAya potAnuM svarUpa keTalA samaya sudhI batAvI zake che tevA praznano javAba e che ke dareka paryAya mATe tene eka samaya jeTalo ja vakhata phALavavAmAM Ave che. ahIM pudgalanA eka paramANunI vAta lIdhI che te 52mANu pote anAdithI anaMtakALa sudhI potAnA pariNamananA pravAhamAM che. te pravAhanA eka bhAgarUpe te A samaye AkAzanA eka cokkasa pradezane maMda gatie oLaMge che. tethI paramANunuM te vakhatanuM kArya to AkAzanA : eka pudgala paramANu maMdagatie pravAsa kare tyAre eka AkAzanA pradezane oLaMgatA : jeTalo vakhata lAge tene eka samaya kahevA mAge : eka pradezane maMdagatie oLaMgavAnuM ja thayuM. te kArya jeTalA vakhatamAM thayuM tene eka samaya kahevAmAM Ave che. A 'samaya' te kALa dravyanI paryAya che. te : che. gA. 138mAM to mAtra pudgala paramANunI gatine tathA kALa dravyanI paryAyane nimitta naimittika * saMbaMdha che eTalI ja vAta lIdhI che. naimittika evI paramANunI gati mAraphata nimitta evI kALa dravyanI paryAyanI prasiddhi ka2vAmAM AvI : che. khyAlamAM rahe ke kALANu ane tenI paryAya eka pradezI ja che. tethI te pradezamAM rahelA anya dravyone ja te paryAya pariNamanamAM nimitta thAya che. 142 kALa dravyanuM nAnAmAM nAnu mApa che. te paryAya niraMzarUpa hovAthI avibhAgI che. 'samaya' te kALa dravyanI paryAya hovAthI tenA utpatti ane vinAza avazya hoya che. te jenI paryAya che te kALa dravya nitya che. A rIte kALa dravya ane tenI eka sUkSma paryAya jene 'samaya' kahevAmAM Ave che. tenI sthApanA A gAthAmAM karavAmAM AvI che. jJeyatattva - prajJApana
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaya" nA mApa mATe paramANunI maMdagatinI : javI joIe. eka paramANu maMdagati e eka pradeza vAta lIdhI che tethI prazna thAya ke nAnAmAM nAnu mApa : khase che tyAre te kriyA tyAM pUrI thAya che. mATe kALanA levuM hoya to zIghragatithI vicAraNA karavI joIe. : ekama mATe paramANunI maMdagatinI ja vAta levAmAM paraMtu tema na letA maMdagati zA mATe lIdhI tenuM * Ave che te yogya che. Azcarya avazya thAya. tenuM samAdhAna e prakAre che ke : paramANunI maMda ane tIvra gati vacce ghaNuM moTuM : - gAthA - 140. aMtara che. paramANu maMdagatie AkAzano eka pradeza : AkAza je aNuvyAkha, "Abhapradeza' saMjJA tehane; eka samayamAM oLaMge che jyAre te ja paramANu : te eka sau paramANune avakAzadAnasamartha che. 140. zIdhragatie lokanA aMta sudhI arthAt 14 : eka paramANu jeTalI AkAzamAM rahe che teTalA rAjuloka jato hoya che. have 14 rAjuloka sudhImAM : * AkAzane "AkAza pradeza'' evA nAmathI to ghaNA AkAzanA pradezone te oLaMge che. eno kahevAmAM AvyuM che; ane te sarva paramANuone artha e thayo ke maMdagati ane zIghragati vacce ghaNo moTo taphAvata che tema chatAM kALanI maryAdA to eka : - avakAza devAmAM samartha che. samaya ja rahe che. have AcAryadeva AkAza dravyanuM svarUpa samajavA mATe vicArIe to eka paramANane samajAve che. ApaNane khyAla che ke AkAza vizva 100 pradezo zIghragatie pasAra karavAmAM eka ke vyApI anaMta pradezI dravya che. arthAtu AkAzanA samaya lAge to eka pradeza pasAra karavAmAM tene : anaMta pradezo che. paraMtu ahIM paramANu mAraphata 1/100 samaya lAge. evI vAta karavI paDe arthAta : AkAzanA pradezane oLakhAve che. AkAzanA jeTalA eka samayanA so bhAga pADavAnI vAta Ave. : bhAgamAM eka paramANu rahe che tene "AkAza pradeza" kharekhara samaya avibhAgI che mATe te zakya nathI. : evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. A pramANe vAMcatA mATe paramANunI zIghragatinA sthAne maMdagati ja . ApaNane temAM koI khAsa viziSTatA nalAge. paraMtu levAnI rahe. * zAMtithI vicArazo tyAre khyAla Avaze ke kharekhara * to tyAM AkAzanuM kSetra apekSAe akhaMDitapaNuM vaLI paramANu zIdhragatimAM 100 pradezo eka : : samajAvavuM che. navAI lAgIne! evuM ja che paraMtu samayamAM pasAra kare che tyAre temAM nimitta jo kALa : : A rIte vicAratA ApaNA jJAnamAM keTalI cokhavaTa dravyanI paryAya levAmAM Ave to tene paNa 100 : che teno A - : che teno khyAla Avaze. pradezamAM rahelI gaNavAmAM Ave. vaLI AkAzanA ' kyAM 100 pradezo te paNa nakkI na thAya. mATe ' cha dravyomAM astikAyarUpa dravyo kharekhara cAra ApaNe kALa dravyane paNa dharmAstikAya dravyanI mAphaka che, AkAza, dharma, adharma ane jIva e cAra svataMtra lokavyApI akhaMDa eka dravya ja mAnavAno prasaMga : dravyo che, ahIM pugalanA skaMdhane astikAyamAM nathI Ave. e paNa zakya nathI. tethI vAstavikatAne : gaNatA kAraNake te kharekhara eka dravya nathI paraMtu lakSamAM rAkhIe. kALANu eka pradeza che. tenA paryAya : pugalanI paryAya che. jyAre astikAyarUpa dravyanuM paNa eka pradeza che. te paryAyanuM nAnAmAM nAnuM mApa : ekapaNuM lakSamAM laIe chIe tyAre tenuM eka kADhavuM hoya to AkAzanA eka pradezanI ja vAta ' akhaMDita kSetra che. e vAta sahajapaNe ApaNA levI rahI. vaLI te pradezamAM saMpUrNa kriyA pUrI thaI : khyAlamAM AvavI joIe. A rIte AkAza paNa pravacanasAra - pIyUSa 143
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka akhaMDita kSetrane laIne raheluM dravya che e pramANe : anya traNa astikAyarUpa dravyonuM kSetra apekSAe ApaNI samajaNa kAma kare che. : akhaMDitapaNuM che. AkAza anaMta pradeza che evo paNa ApaNane tethI ahIM TIkAmAM AkAzanA eka pradezamAM khyAla che ane tenI sAthe tenI akhaMDatAne lakSamAM : eka paramANu rahI zake che ema na letA AkAzanA levAthI e badhA pradezo vacce koI aMtara nathI : jeTalA bhAgamAM eka paramANu rahe che teTalA bhAgane te rIte te badhA saLaMgarUpe goThavAyelA che evuM : "AkAza pradeza" kahyo che. arthAt AkAzamAM e ApaNe mAnI laIe chIe. A prakAre pradezonuM : eka pradeza ane A bIjo pradeza evA bheda nathI. anaMtapaNuM ane akhaMDapaNe banne ApaNe mAnya : AkAzanuM to eka ekhaMDita kSetra che. avagAhana karIe chIe. vaLI zAstramAM pradeza bhedanI vAta e AkAzano asAdhAraNa dharma che. ahIM Akhu Ave tyAre tyAM "bheda kalpanA' evo zabda prayoga : AkAza nahIM paraMtu eka AkAza pradezamAM paNa paNa jovA maLe che. tyAre teno artha zuM karavo? : eTalI ja avagAhana zakti che evuM darzAvavAmAM AvA badhA vidhAno zAstramAM Ave che ane ApaNe ; AvyuM che. aMza-aMzInuM akhaMDapaNuM hovAthI te te vAMcatA samaye teno svIkAra karatA AvyA : dravyanA eka aMzamAM, pradezamAM, paNa eTalI ja zakti chIe. have astikAyarUpa padArtha aMgenuM ApaNuM : che e prakAranuM kathana karavAmAM Ave che. tyAM dareka mAnasika ci tenI spaSTatA mATe eka prazna : pradeza alaga che evuM darzAvavAno Azaya nathI. eka vicArIe. eka oraDo 20' x 30' no che. evuM : AkAza pradeza keTaluM avagAhana ApI zake tenuM sAMbhaLatA ApaNane e oraDAmAM (dRSTAMtarUpe) : varNana joIe. "bAkInA pAMca dravyonA pradezone 1' x 1" phUTanI 600 lAdIo patharAyelI : tathA parama sUkSmatArUpe pariNAmelA anaMta lakSamAM Ave che ke e oraDAmAM dhAbo nAkhyo che : paramANuonA skaMdhane avakAza devAmAM samartha che'' athavA gAra karI che evuM lakSamAM Ave che?.. prazna : AthI ema nakkI thayuM ke AkAzanA eka pradeze anaMta jarA vicitra lAge evo che paraMtu teno javAba : paramANuo ane eka kALANu rahI zake. alabata upayogI che. sAmAnya rIte ApaNane oraDAmAM sukSma skaMdha hovA jarUrI che. dharma, adharma ane jIva lAdI coDelI che ane e badhI bAjA bAjumAM : asaMkhya pradeza che tethI te eka pradezamAM na samAya goThavAyelI che evuM lAge che. e pramANe jyAre : zake paraMtu teno koI bhAga eka pradeza hoya che. ApaNe AkAza anaMta pradeza che ema vicArIe : TIkAmAM AkAzanuM kSetra apekSAe akhaMDapaNuM chIe tyAre oraDAmAM patharAyelI lAdInI jema ' rAkhIne temAM aMzakalpanA kevI rIte che te vAta dRSTAMta AkAzamAM tenA pradezo patharAyelA che ema lAge ke dvArA yaktithI samajAvavAmAM AvI che. tene che. vaLI te dareka pradeza upara anya dravyo avagAhana : yathArthapaNe khyAlamAM levI jarUrI che. akhaMDita kSetrano pAme che. arthAt lokAkAzanA eka pradeza para eka : vicAra karIe tyAre tyAM eka kSetranI vAta Ave kALAnuM sthita che. jema cesanA borDa upara cokaThA : ane temAM aMzakalpanA karIe tyAre alaga kSetra dorelA che ane tenA upara pyAdA goThavavAmAM Ave ' kahI zakAya. ATaluM lakSamAM laIe to dRSTAMtamAM je che. kharekhara AkAza evuM nathI. AkhA oraDAmAM ke prazna rajaju karyo che teno ukela sArI rIte AvI zake. dhAbo nAkhyo hoya to tyAM tenuM oraDA vyApI eka : hAthanI be AMgaLIo AkAzamAM prasArIne te benuM akhaMDapaNuM che. tyAM bheda nathI tema AkAzanuM ane : eka kSetra che ke aneka kSetra che evo prazna karyo che. 144 jJeyatattva - prajJApana
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka kSetra che evo eka javAba ane aneka kSetra che : 2 gAthA - 141 evo bIjo javAba Apyo che. jinAgama anekAMtane varta pradezo dravyane, je eka athavA be ane mAnya kare che mATe banne javAba sAcA che evuM svIkArI : : bahuvA asaMkhya, anaMta che; vaLI hoya samayo kALane. 141. laIe paraMtu jinAgamamAM te javAba apekSA sahita : che. tethI tenI apekSA ApaNA khyAlamAM barobara * dravyone eka, be, ghaNA, asaMkhya athavA anaMta hovI joIe. jo teno khyAla na hoya athavA : pradezo che, kALane samayo che. ApaNI viparIta mAnyatA hoya to anartha thAya. : A gAthAmAM astikAyarUpa padArthone tiryak AkAzanuM akhaMDita kSetra lakSamAM laIe to be : pracaya hoya che ane badhA dravyone urdhvapracaya hoya che AMgaLInuM eka kSetra che ane AkAzamAM aMzakalpanA : evuM darzAvavA mAge che. astikAyarUpa padArthone karIe to alaga kSetro che. have jene A apekSAno ekathI adhika pradezo che. tethI tene kSetra apekSAe khyAla nathI eTale ke AkAzanuM akhaMDa kSetra ane ; vistAra che ema levAmAM Ave che. ahIM eka vAta temAM bheda kalpanAno khyAla nathI teno javAba khoTo : pharIne khyAlamAM rAkhavI ke jIva-dharma-adharma ane che. jemake koI eka vyakti evI che ke je AkAzanuM : AkAza akhaMDa dravyo hovAthI temanuM kSetra paNa akhaMDa akhaMDa kSetra ja mAne che ane temAM aMzakalpanA hoya : che. pudagala skaMdhane upacArathI astikAmAM lIdhuM ja nahIM evuM mAne che te jo be AMgaLInuM eka kSetra : che paraMtu te kharekhara pugalanI paryAya mAnavAmAM che ema kahe to tenI vAta khoTI che. koI anya * Ave che. tethI tyAM akhaMDita eka dravyapaNuM nathI. vyakti AkAzane khaMDakhaMDa aneka deza vastu mAne che ke tethI tenA kSetrano paNa koI niyama nathI. kALa dravya te jo be AMgaLInA alaga kSetra che ema kaheto : koI apekSAe astikAmAM AvatuM nathI tethI tene tenI vAta paNa khoTI che kAraNake tene AkAzanA : tiryaku pracaya nathI. kSetranA akhaMDapaNAne mAnya nathI. teNe AkAzane : : urdhvapracaya eTale pariNAma vibhAgamAM ekAMte khaMDakhaMDarUpa mAnyuM che. anAdinI anaMtakALa sudhIno ekarUpa akhaMDa pravAha. jIva paNa eka astikAya che. jIvanA asaMkhya : badhA padArtho utpAda-vyaya-dhruvarUpa sat laIne rahelA pradezo kahevAmAM Ave che. paraMtu jIva eka akhaMDa : hovAthI te badhAne urdhvapracaya avazya hoya che. pradezI dravya che. te pramANe jIvanA anaMta guNonuM : kALa dravya sivAyanA anya pAMca dravyomAM A paNa eka akhaMDita kSetra che. mATe jIvanI eka ja : paryAya eka samaye hoya che te pramANe tenA gaNonI : prakAra ja payayano pravAha cAle che temAM kALa dravyanI paNa asaMkhya pradeze eka samaye eka ja paryAya che. : payoyanuM nimittapaNuM che mATe te padArthonI paryAyane jIvanA asaMkhya pradezamAM dareka pradeze eka alaga : : "samaya viziSTa' kahevAmAM Ave che. kALa dravya pote ; paNa svayaM pariName che paraMtu tyAM koI nimitta nathI jIva dravya che evuM nathI. arthAt eka eka pradezane ; ': mATe te kALa dravyanI paryAyane "samaya viziSTa'' alaga jIva dravya mAnavAthI badhA alaga kArya kare : che evuM mAnavAno prasaMga Ave je banatuM ja nathI. : O : gaNavAmAM AvatI nathI. mATe jIvanuM paNa akhaMDapaNuM ja mAnya rAkhavuM. te pariNamanano pravAha je anAdithI anaMtakALa akhaMDatA rAkhIne temAM pradezanI aMzakalpanA avazya : sudhI ammalita cAle che te paNa akhaMDa che. jema thaI zake che. : astikAyarUpa padArthonuM kSetra akhaMDa che. tema dareka pravacanasAra - pIyUSa 145
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ padArthanI paryAyano pravAha- urdhvapracaya te paNa akhaMDa : adhikAramAM nakkI thayela che. te vAta ahIM pharIthI che. jema astikAyarUpa padArthonuM kSetra akhaMDita : levAnI zI jarUra che? tenA upara vicAra karIe to rAkhIne temAM pradezanI aMzakalpanA karavAmAM Ave * khyAla Avaze ke ahIM to dravya vizeSa adhikAramAM che. tema urdhvapracayanuM akhaMDapaNuM rAkhIne temAM aMza che. ahIM kALadravyanI siddhi karavI che. zvetAmbara kalpanA karavAmAM Ave che. kALa dravyanA akhaMDa : kalAka, divasa vagere vyavahAra kALane mAne che paraMtu pravAhamAM A samaya, sekanDa, kalAka, divasa, varSa : te eka kALa dravyanI paryAya che evuM nathI mAnatA. vagere bheda levAmAM Ave che. : tethI ahIM paramANu mAraphata samayanI sthApanA karIne : have te paryAya ekAMta nirapekSa kSaNika na hoya e gAthA - 142 * darzAve che. eka ja samayamAM dhvaMsa ne utpAdano sadbhAva che jo kALane, to kALa teha svabhAva-samavasthita che. 142. koI padArthane utpAda vinAza thavAnI zI jarUra : che? tene badale te vRti aMzane (vRtyazane-paryAyanA) jo kALane eka samayamAM utpAda ane dhvaMsa varte ' ja utpAda vinAza thatA mAnI laIe to zI harakata che, to te kALa svabhAve avasthita arthAta dhruva : che? A pramANe tarka karIne tenuM samAdhAna TIkAmAM (Thare) che. karavAmAM AvyuM che. pudagala paramANu maMdagatie AkAzanA eka . AgaLa vAMcatA pahelA ApaNe gA. 101mAM pradezane oLaMge teTalA vakhatane eka samaya kahe che. . je siddhAMta samajAvavAmAM Avyo che te pharIne yAda pugalanI gati dvArA samayanuM mApa nakkI karavAmAM ' karI laIe. utpAda-vyaya ane dhruva pahelA paryAyane AvyuM. te samaya e kALa dravyanI sUkSma paryAya che. : lAgu pADI ane pachI te paryAyane dravyamAM abheda paramANunI maMdagati thaI che ane aTakI. . levAmAM Ave che. te gAthAno bhAva jo barobara arthAtu paramANunI gatinA utpAda ane vyaya dvArA : khyAlamAM haze to A tarkanuM samAdhAna saheluM thaze. samayamAM paNa utpAda ane vayanI sthApanA karavAmAM : vaLI tyArabAda utpAdanA bhedo darzAvanArI AvI. paryAyanI sthApanA, kALanI paryAyanI : gAthAono paNa ApaNe abhyAsa karI gayA chIe. sthApanA, kahetA ja tyAM kALa dravyanI siddhi thaI : have ahIM AcAryadeva "samaya" nAmanI eka kALa jAya che. paryAyanA utpatti vinAza koI dravyanA : dravyanI paryAyane kALa dravyathI te nirapekSa che evuM Azraye ja hoya che. nitya svabhAvanI othamAM ja ' mAnIne dalIla kare che. arthAt trikALa svabhAvanI kSaNika paryAya samajI zakAya che. TakatA evA bhAva : otha vinAnI ekalI eka samayanI paryAyamAM utpAda vinA jo nirapekSa utpAda-vyaya mAnavAmAM Ave to : ane vinAza mAnavAthI zuM doSa Ave che te ahIM zUnyamAMthI sarjana ane sanA nAzano prasaMga Ave : dezove che. je zakya ja nathI. tethI kSaNika evI samayarUpa : utpAda ane vinAza be paraspara virodhI paryAyanI, paramANunI gati mAraphata siddhi thavAthI : kriyAo che je eka aMzamAM sAthe saMbhavI zake nahIM. te samayarUpa paryAya eka kALANurUpa dravyanI che te : tethI paryAyamAM utpAda ane vyaya yugapada thaI na vAta ahIM siddha karavAmAM Ave che. sat haMmezA : zake evI prathama dalIla karavAmAM Ave che. have jo utpAda-vyaya-dhruva svarUpa ja hoya e to dravya sAmAnya ' te bannene yugapada thatA na mAne ane tene kramapUrvaka 146 zeyatattva - prajJApanA
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ thatA mAne to eka samayamAM prathama utpAda ane pachI : che tema jyAre lakSamAM laIe tyAre deva zabdathI nAza mAnavAno rahe. te tyAre ja zakya bane ke jyAre A paryAyanI utpatti khyAlamAM Ave che. jIva zabdathI tamo "samaya" nA vibhAga karavA taiyAra ho. kharekhara ' dhruva svabhAva lakSagata thAya che. kAraNake deva ane samaya avibhAgI aMza che mATe tyAM utpAda ane * manuSya banne paryAyomAM anvayarUpa jIva dravya ja raheluM vyaya kramapUrvaka paNa thatAM nathI eTale ke eka samayanI : che. tethI jIva dravyarUpa (dhruvarUpa) khyAlamAM Ave che. paryAyane ekAMta nirapekSa (arthAt dravyanA otha : vaLI te jIva devarUpe kyAre upajI zake teno vicAra vinAnI) mAnIe to tyAM utpAda ane vinAza zakya : karIe to jIva deva paryAyarUpe thAya che tyAra pahelA ja nathI. utpAda ane vinAza yugapada paNa thaI zakatA : te koI anya paryAyarUpe avazya hovo joIe. vaLI nathI ane kramapUrvaka paNa thaI zakatA nathI. te pUrva paryAyano abhAva karIne ja deva paryAyarUpe dravya paryAyanI eka sattA mAno to padArthamAM : 1 i . thaI zake tethI jIvanI vartamAna deva paryAya ja pUrvanI : manuSya paryAyanA abhAvanI jAherAta kare che. nitya-anitya dharmo avinAbhAvarUpe avirodhapUrvaka : avazya rahe che te ApaNe dravya sAmAnya adhikAramAM : A rIte jIvane tenI deva paryAyarUpe lakSamAM vistArapUrvaka abhyAsamAM lIdhuM che. khAsa karIne : letA devarUpanI paryAyanuM utpAdalakSaNa, manuSyarUpanI 100mI gAthAmAM padArthanA utpAda-vyaya-dhruvanuM : paryAyano abhAva ane jIvanuM dhruvapaNuM ema traNeya avinAbhAvapaNuM spaSTa samajAvyuM che. have TIkAmAM A vAta ekI sAthe khAvAmAM Ave che kAraNake te jIvanI A vAta kaI rIte samajAve che te joIe. e paryAyamAM A traNa lakSaNo avazya che. ahIM kALa dravyanI eka sUkSma paryAya jene samaya : gA. 100nI TIkAmAM A vAta vistArathI kahevAmAM Ave che tenI pAchaLa (arthAt tenI sAthe ; levAmAM AvI che. tyAM ekAMta (nirapekSa) utpAda abhedarUpa) kALadravya avazya hoya che tema darzAve : mAne ane vyaya tathA dhruva na mAne to zuM doSa Ave che. te kALadravyane kharekhara eka vRtyezamAM paNa ' te spaSTa samajAvavAmAM AvyuM che. tyAM vyayane utpAda-vyaya avazya saMbhave che tema samajAvavAmAM : "utpAdana kAraNa" rUpe darzAvavAmAM AvyuM che. jo Ave che. te sArI rIte samajavA mATe ApaNe : pUrva paryAyano vyaya na thAya to uttara (vartamAna) zAstramAM je dRSTAMta zIkhI gayA chIe teno sahAro : paryAyanI utpatti ja na thAya. je jIva manuSyarUpe che laIe. jIva eka dravya che. manuSya ane deva tenI be : tenuM maraNa thAya to te jIva devarUpe janmI zake che. avasthAo che. manuSya mare che ane deva janme che : sonAnA hArane bhAMgo to ja te sonAmAMthI baMgaDI ema kahevAmAM Ave tyAre teja vAta bIjI rIte paNa * banI zake. sonuM hArarUpanI avasthA choDe nahIM to kahI zakAya che. je jIva manuSyarUpe mare che te ja jIva : te baMgaDIrUpa thaI na zake. A rIte vyayane utpAdana devarUpe upaje che. A rIte kahetA ApaNane jIvano : kAraNa darzAvyuM che. mAtra paryAyane ja mAne ane jIva dravyarUpe ane manuSya tathA deva evA be paryAyo tathA : dravyane na mAne to zUnyamAMthI sarjana zakya ja nathI temAM utpAda ane vyayano khyAla Ave che. mATe dhruva evA svabhAvane mAnavuM Avazyaka che. mAtra deva paryAyano ja vicAra karIe to tyAM A rIte jyAre jIvane vartamAna deva paryAyarUpe mAtra utpAda ja lakSagata thAya che. tyAM vyaya ke dhruvanI - lakSamAM laIe chIe tyAre te manuSyanA maraNanI vAta rahetI nathI. paraMtu jIva deva paryAyarUpe upaje : sApekSatA laIne ja rahela che. A rIte jIvane pravacanasAra - pIyUSa 147
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ devaparyAyarUpe lakSamAM letA utpAdanI sAthe manuSya : padArtha zAzvata che. temAM paryAya paNa niraMtara paryAyanI abhAvanI vAta sAthe AvI ja jAya che . thayA kare che. tethI jo eka samayarUpe pariNamelA mATe dravyane koI eka paryAyanA utpAdarUpa lakSamAM * dravyamAM utpAda-vyaya ane dhruva sAbita thAya che to letAM tyAM vyaya paNa sAthe ja jaNAya che, hoya che. ke pachI kALa dravyanI dareka samayanI paryAyamAM paNa e mATe dravyane paryAyarUpe jotA tyAM utpAda ane vyaya : ja pramANe utpAda-vyaya ane dhruva sAbita thAya che. yugapa khyAlamAM Ave che kAraNake tyAM utpAda ane : dravya paryAya vinA kayAreya na hoya arthAt sAmAnya vyaya sAthe ja che. ekalI (nirapekSa) paryAyanI : astitva (dhruva) ane vizeSa astitva (paryAya) banne vicAraNA karatA samaye ApaNe utpAda ane vyaya : avinAbhAvarUpa ja che. kharekhara to astitva eka be virodhI kriyA che tethI sAthe na hoya zake e rIte ja che. tenA sAmAnya ane vizeSa evA bheda to siddhAMta mAnya rAkhyo hato. paraMtu tyAM dhRvarUpa dravyanI : samajavA mATenA atabhAvarUpanA bhedo che. A paryAya che evuM lakSamAM AvatA utpAda-vyaya ane dhruva traNeya eka ja samaye che te vAstavikatAno . . gAthA - 144 svIkAra AvI jAya che. jIvanI deva paryAyanA : je arthe na bahu pradeza, na eka vA paramArthathI, dRSTAMtanA sthAne have kALa dravyanI eka sUkSma paryAya : te artha jANo zUnya kevaLa - anya je astitvathI. 144. je "samaya" che. teno vicAra karatA kALadravya A je padArthane pradezo athavA eka pradeza paNa paryAyarUpe thAya che te pUrva paryAyano abhAva karIne : paramArthe jaNAto nathI, te padArthane zUnya jANa ja thAya che tevuM lakSagata thatAM have tyAM virodha raheto : rAhata : ke je astitvathI arthAtarabhUta (anya) che. nathI. utpAda-vyaya yugapa che evo svIkAra : AvavAnA kAraNe have samayanA bheda karavAnuM rahyuM : gAthAnuM mathALu vAMcatA khyAla Avaze ke A nahIM. samaya avibhAgI che tethI have pahelA utpAda : gAthA kALANuM eka pradezanI che te siddha karavA mATe ane pachI vyaya evA kramanI vAta rahetI nathI. A : che. A gAthAthI kALa dravyanI vAta paNa pUrI kare che rIte dravya paryAyarUpa vastu svarUpa samajavAthI kALanI . ane dravya vizeSa adhikAra paNa ahIM pUrNa thAya che. paryAyanI sAtho sAtha kALa dravyanI siddhi paNa : A gAthA mULamAM to padArthanA astitvanI sahajapaNe thaI jAya che. A rIte A gAthAmAM kALa : sAthe kSetranuM avinAbhAvapaNuM darzAve che. vizva AkhuM dravya eka samayamAM utpAda-vyaya-dhruvarUpa che. ema : ga : samaya che. vizvamAM zUnyane kayAMya sthAna ja nathI. timAM che siddha karyuM. : je padArtha samaya che tene potAnuM kSetra avazya hoya 0 gAthA - 143 - che. te kSetra eka pradeza paNa hoya zake ane bahupradezI paNa hoya zake che. sat ane zUnyanI dalIla ApaNe pratyeka samaye janma-dhovya-vinAza artho kALane : dravya sAmAnya adhikAramAM vicArI gayA chIe mATe varte saravadA; A ja basa kALANuno sadbhAva che. 143. * : ahIM teno vistAra karatA nathI. A gAthAnI TIkAmAM eka eka samayamAM utpAda, dhrovya ane vyaya : sarva prathama chellI be gAthAmAM je siddhAMta vistArathI nAmanA artho kALane sadAya hoya che. A ja . samajavAmAM Avyo hato te pharIne TUMkAmAM levAmAM kALANano sadbhAva che arthAta A ja kALAnA : AvyA che. dravya sAmAnya vinA paryAya hoya zake ja astitvanI siddhi che. : nahIM. ahIM pugalanI gati uparathI kALanI paryAya 148 jJeyatatva - prajJApanA
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddha karI che. tethI dravyanI sthApanA karyA vinA ja : vyaya che mATe A rIte paryAyanA pravAhamAM utpAdaparyAyanI sthApanA thaI che. have paryAya dravya vinA ' vyaya-dhruva traNa lakSagata thAya che. dravya sAmAnya sudhI na hoya e siddhAMta samajAvavAnI jarUra rahe che. ke javAnI jarUra nathI. arthAt mAtra kALanI paryAya ja samayasAramAM 14 pazUnA kaLaza che temAM eka ke mAnIe tyAM kALANunI siddhi karavAnI jarUra nathI. kaLazamAM evI dalIla karavAmAM AvI zake che ke ghaDo ; paraMtu te bhUlI jAya che te dravya sAmAnya vinA eka che tyAre te jaNAya che. ghaDo na hato tyAre te jaNAto : paryAya paNa pragaTa thatI nathI. to pachI anAdi anaMta na hato. tethI koInI mAnyatA evI che ke ghaDA saMbaMdhI : pravAhanI to vAta ja nathI. kharekhara to dravya sAmAnya jJAna paNa ghaDAne AdhArita che. arthAt evo jIva : svabhAvathI thatI eka racanA e ja paryAya che. dareka jJAnane zeyanA sahArAnuM mAne che. pote jANanAra : paryAyamAM dravya vyApe che. dravya vyApaka che ane paryAya che mATe jANavAnuM kArya thAya che evuM te mAnato ke tenuM vyApya che. tethI jo dravya sAmAnyano svIkAra nathI. kharekhara to jJAna jJAnanA sahArAnuM che. arthAt : karavAmAM na Ave to paryAyanI racanA zakya nathI. jJAyaka che mATe jANavAnuM kArya thAya che. tethI jenI ' sonu na hoya to hAra ke baMgaDI banI zake ja nahIM. ekAMta mAnyatA che ke zeyathI ja jJAna thAya che tene ' sonAthI nirapekSa hAra-baMgaDI-vITI vagere pravAhanI e samajAvavuM jarUrI che ke jJAna jJAnanA arthAt : zakyatA ja nathI. dravya baMdhAraNane pharIne yAda karI jJAyakanA sahArAnuM che. A siddhAMta gA.142mAM ' laIe. vistArathI lIdho che ke nirapekSa kALa dravyanI paryAyamAM : padArtha padArtha utpAda-vyaya lAgu paDatA nathI paraMtu kALadravyanI : 1 sthApanA karIe to tenI eka paryAya samaye tyAM : | | | | utpAda-vyaya-dhruva traNa lAgu paDe che. : dravya paryAya dravya paryAya uparokta dalIlanA anusaMdhAnamAM bIjI . || - * utpAda vyaya : sadazatA visadazatA rajUAta kare che ke koI evuM mAne ke dravya sAmAnya : dhruva * dhruva utpAda-vyaya vinA mAtra paryAyamAM paNa utpAda vyaya-dhruva saMbhave : che tenuM nirAkaraNa kare che. gA. 142nA mathALAmAM : A siddhAMta kAyama rAkhIne paryAyamAM paNa ema levAmAM AvyuM hatuM ke "kALa padArthano . sadaza-visadaza evI be dRSTi karavAthI temAM utpAdaurdhvapracaya niranvaya hovAnuM khaMDana kare che. tyAM : vyaya-dhruva lAgu pADavAmAM Ave che. paraMtu te samaye niranvaya kahetA eka pravAharUpa na hoya evo - : te paryAyorUpe paNa dravya ja thAya che. e vAta to rahe khaMDita - ekarUpatA rahita - vagere artha phUTanoTamAM : ja che. anAdithI anaMtakALanI paryAya mAtrano levAmAM AvyA che. have A dalIla karanAranI : svIkAra karanAro (dravya sAmAnyane na mAnanAro) mAnyatA evI che ke paryAyano pravAha anAdikALathI . mAtra paryAyanA asmalita pravAhane ja ekarUpa-dhruva anaMta kALa sudhI ammalita cAle che. te tUTaka pravAha : mAnavAnI bhUla kare che. tene trikALa svabhAvanuM nathI mATe tene akhaMDita pravAha, eka dhAro, eka : dhruvapaNuM lakSamAM AvatuM nathI ane paryAyanI sadRzatA pravAharUpa lakSamAM Ave che. te pravAhanuM dhruvapaNuM che. : je dhruva kare che teno paNa khyAla nathI. AvA vaLI paryAyo eka pachI eka thAya che temAM utpAda- . ajJAnInI mAnyatA A prakAre che. pravacanasAra - pIyUSa 149
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryAya : pradeza jeTalA kSetrane maMdagatie oLaMge ane aTakI anAdithI - akhalita-aTaka-akhaMDita- jAya paramANunI te gati e kArya che. tenuM kArya kSetra ekarUpa pravAha che arthAt kayAreya ' AkAzanA eka pradeza jeTaluM che arthAt paramANunI pariNAma aTakatA nathI mATe ekarUpa - A gati eka pradeza jeTalI jagyAmAM thaI che. te ja tathA dhruva nathI. temAM eka paryAyano : kSetre eka kALANa rahelo che. tenI paryAya te eka anaMtakALa vyaya ane anya paryAyanI pragaTatA : samaya che ane A samaya te paramANunI gatimAM mATe utpAda-vyaya. : nimitta che. paramANunI gatinuM kArya paNa puruM thayuM enI A mAnyatAne kAraNe te dravya-paryAyarUpa * che ane temAM nimitta evI eka samayarUpa kALanI vastunI anivAryatA samajato nathI. vaLI te jo : payayanuM kArya paNa pUruM thayuM che. have jo samayarUpanI AvI mAnyatA mAtra kALa dravya puratI ja rAkhe to te : paryAyanuM kSetra pradeza hoya to te paryAya je dravyanI to AzcaryanI avadhi ja gaNAya. mULa mArgathI alaga : a : (kALadravyanI) hoya tenuM kSetra paNa evaDuM ja arthAt pADavA mATenI eka mUrkhAmI ja gaNAya. : eka pradezI hovuM joIe. kALa dravyane asaMkhya pradezI : mAnIe ane tenI paryAya mAtra eka pradezI mAnIe AcAryadeve A prakAre kALANunI dravyarUpe : to teno yogya nathI. mATe kALANuM eka pradezI ja sthApanA karI ane pachI jo dravyane sat rUpe : mAnya karavA yogya che. ziSya potAnI mAnyatA svIkAravAmAM Ave che to tene kSetra avazya hovuM : choDato nathI ane anyatarka rajU kare che. kahe che ke joIe. tene apradezI (arthAt kSetra vihoNu) na : kALa dravya asaMkhya pradezI hoya to paNa samayanI mAnI zakAya. ahIM "apradezI' zabdano artha eka ' siddhi thaI zake che paraMtu te kUtarka che. evuM mAnatA pradezI nathI thato paraMtu kSetra vihoNo evo thAya : be doSa Ave che te doSa darzAvavAmAM Ave che. pahelo che. jene kSetra na maLe - na hoya te to zUnya che jyAre : doSa e che ke dravyanA eka deza pariNAmane sarva deza ApaNe kALANunI sarUpe sthApanA karI che. : pariNamana mAnavAno prasaMga Ave che. ahIMkhulAso have kALANanuM kSetra kevavuM te vicAre che. temAM ' e che ke ApaNe kALanA pravAhanuM ekama je samaya prathama ziSya prazna raju kare che. dharmAstikAya eka : che tenI siddhi karavI che. tyAM kSetranA ekamano prazna dravya loka vyApI asaMkhya pradezI che te pramANe : nathI. kALanA pravAhanA ekamanA sthAne ziSya kALANune paNa loka vyApI asaMkhya pradezI eka dravya : asaMkhya pradezI kALadravyanA eka pradezamAM je kArya kema na mAnavuM? thAya che tene ekama mAne che. kharekhara to kALa dravya * asaMkhya pradezI hoya to tenA sarvapradeze eka sarakhuM AvA praznano uttara to AcAryadeve prathama ja ' * ja kArya thAya. alaga alaga kArya nathI. paryAya paNa gA. 139mAM ApI gayA che. kALA eka pradezI : ': asaMkhya pradezI akhaMDa ja hoya tethI ziSyanI mAnyatA che ane asaMkhya pradeza nathI te yukti pUrvaka : : khoTI che. samajAvavAmAM Ave che. tenA mATe kALanI paryAyanuM ekama je "samaya" che tene lakSamAM rAkhIne dalIla : vaLI jo ema mAnavAmAM Ave ke paramANu karavAmAM Ave che. arthAt jo kALa dravya asaMkhya : jyAre maMdagatie AkAzanA pradezone oLaMge che pradezI hoya to "paryAya samaya" siddha nathI thato. : tyAre dareka samaye te pradeza rahelo kALANa samayarUpanuM te A pramANe che. eka paramANu AkAzanA eka : pariNamana kare che. A rIte kALa dravyanI paryAya dareka 150 jJeyatatva - prajJApanA
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradeze vArApharatI thAya che evuM mAnavAno prasaMga : paradravyathI judo ja che paraMtu ajJAnIne evuM Ave. arthAt je tiryapracaya che tene urdhvapracaya : judApaNuM lakSamAM AvatuM nathI. mAnavAno prasaMga Ave. A rIte eka pradezamAM kALa : ajJAnIe anAdikALathI zarIramAM huMpaNuM dravyanuM pariNamana thAya che tevuM mAnavAthI ; mAnyuM che. ekatvabuddhi to vizvanA samasta padArthomAM lokAkAzanA asaMkhya pradezomAM dareka pradeza eka : che paraMtu zarIra te huM chuM ane bIjA badhA mArA che kALANuM che tema nakkI thAya che. te to ISTa ja che. ema paramAM mamatva rAkhyuM che. havenI gAthAmAM jIvanA ahIM pharIthI khyAlamAM rahe ke yuktinA AdhAre : zarIra sAthenA saMbaMdhane mukhya rAkhIne vicAraNA vastunI vyavasthA nathI. paraMtu vastanI vyavasthA che : karavAmAM AvI che. jIva potAnI jIvatva zaktithI rIte che te samajIne tyArabAda tene anurUpa yukti : jIve che. tene bhAva prANa paNa kahe che. jIva je zarIrane vicAravAthI samajavuM ane yAda rAkhavuM sugama paDe : dhAraNa kare che te anusAra tene cAra athavA vadhumAM che. jo siddhAMta yuktithI mAnya karyo haze to tyAM : vadhu dasa padagalika prANo sAthe saMbaMdha che. tene : dravya prANa kahevAmAM Ave che. jIva kharekhara dravya dhAraNA jJAnanI jarUra nahIM paDe. * prANathI nathI jIvato paraMtu saMsAradazAmAM zarIranI kALANu eka pradezI ja che. tethI tene jema che : sAthe A dravya prANI hoya che mATe tene vyavahAra tema mAnya karavo yogya che. tene dharmAstikAyanI : jIvatva kahevAmAM Ave che. jIvane zarIrathI judA mAphaka asaMkhya pradezI eka dravya mAnavA jazo to * pADavAmAM ja ghaNI muzkelI che. tamo koLanA sUkSma aza eka samayanA siddhi kAI : tethI havenI gAthAomAM vyavahAra jIvatvano rIte karI nahIM zako. tethI mAtra tarka choDIne satno : : hetu arthAt kAraNa zuM che te vicAravAmAM Avaze svIkAra karavo yogya che. kALanI paryAya mAnya : teno abhyAsa karIne pAtra jIva evA kAraNone dUra rAkhavI ane kALa dravyane mAnya na karavuM e to taddana ' kare che. potAne bhUla thavAnA kAraNo kayA che te siddhAMta viruddha che. : lakSamAM laIne tevA kAraNothI dUra thavA mATe prayatna - A rIte AcAryadeve dravya vizeSa adhikAra : karavA yogya che. bhUla pratye jAgRti jo rAkhavAmAM ahIM pUrNa karyo che. navo adhikAra zarU thAya che. * Ave to bhUla na thAya mATe A gAthAo barobara vizvanA cha dravyo badhA svathI ekatva ane parathI : abhyAsa karavA yogya che jethI zarIrathI bhedajJAna vibhakta kAyama mATe rahelA che. Ama hovA chatAM : sugama paDe. ajJAnI jIva Ano svIkAra karato nathI. cha dravyamAM * 0 gAthA - 145 jIvamAM jJAnatva ane zeyatva banne dharmo che. jyAre ? sapradeza arthothI samApta samagra loka sunitya che; anya pAMca acetana dravyomAM mAtra yatva ja che. ' jJAnano svabhAva to vastu svarUpa jema che tema : : tasu jANanAro jIva, prANacatuSkathI saMyukta je. 145. jANavAno che paraMtu ajJAnI saMkara doSa kare che. - sapradeza padArtho vaDe samAti pAmelo Akho loka ajJAnI paNa parathI bhinna rahIne ja parane jANe che. : nitya che. tene je jANe che te jIva che ke je jJeya jJAyaka saMbaMdhanuM svarUpa ja evuM che ke saMbaMdhanI : (saMsAra dazAmAM) cAra prANothI saMyukta che. mukhyatAthI jotA zeyo jJAnamAM pratibhAse ane jJAna , vizvanA samasta padArtho samaya che. te samaya zeya niSTha bhAse e samaye paNa jJAna arthAt jIva : hovAthI tene sapradeza kahyA che. arthAt temane eka pravacanasAra - pIyUSa 151
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradeza athavA adhika pradezo avazya hoya che. vizvamAM : jinAgama pharamAve che. jJAnamAM sva-parane jAdA zUnya che ja nahIM. je avidyamAna hoya tene kSetra na : darzAvavAnI zakti che. te ja pramANe jJAnamAM bhUlano hoya. vizva cha dravya samudAyarUpa che. arthAt vizvamAM : prakAra ane bhUla dUra karavAnI rIta darzAvavAnI paNa cha dravyo sivAya anya kAMI nathI. ahIM vizvanA : tAkAta che. keTalI zuddhatA thaI ane keTaluM kAma bAkI sthAne loka zabda vAparyo che. paraMtu bhAvamAM taphAvata : che te badhuM jJAna ja nakkI kare che. je jJAna ajJAna nathI kAraNake alokamAM mAtra AkAza ja che. cha : dazAmAM bhavaheturUpa thAya che. te jJAna guNa have jIvane dravyo nathI. je sabhaya padArtho hoya che te zAzvata ja : vyavahAra jIvatvanuM kAraNa zuM che te nakkI karavA mATe hoya che. tenA utpatti vinAza hoya zake nahIM. : vAparavAmAM Ave che. jIvanA anaMta guNomAMthI A kAraNake vizvamAM zUnyane sthAna nathI. : nirNaya mAtra jJAna ja karI zake tema che. evo nirNaya cha dravyonA jIva ane ajIva evA be bheda : karIne karIne jJAnane bhAge e kArya soMpavAnuM rahyuM. e ja pADavAmAM Ave che. cha dravyomAM prameyatva arthAt : ''. ahIM A gAthAnuM prayojana che. paramArtha joIe to zeyatva che tethI te badhA padArtho jJAnamAM jaNAvA : * jIvane jyAM sudhI saMsAra ruce che tyAM sudhI badhI yogya che. jIvamAM zeyatva uparAMta jJAnatva paNa che. ' : guNo ajJAnarUpe pariName che. te jIva jyAre : saMsArathI sAcA arthamAM thAke tyAre te mokSArthI thAya tethI jIva jANavAnuM kAma kare che. jIva anya badhA : : che. jJAnanI sahAyathI bhUlanA kAraNo zodhIne tene padArthone jANe che. sva para badhAne jJAna jANe che. : : dUra karavA mATe prayatnazIla thAya che. A rIte jJAnanI A rIte jIva pAMca acetana padArthone ane anya : ka : mukhyatA karIne cha dravyonA bheda darzAvyA. samasta jIvone jANe che. ahIM cetana ane acetana evA vibhAga : have jIvane anAdikALathI zarIra sAthe saMbaMdha lakSamAM levA tenI mukhyatA nathI. kAraNake A vAta : che te vAta vistArathI samajAve che. ajJAnI jIva to gA. 127mAM AvI gaI che. ahIM to prayojana : anAdi saMsArathI zarIra sAthenA saMbaMdhanA kAraNe jAdu che. ahIM to jIvanA vyavahAra jIvatvanuM kAraNa : ochAmAM ochA cAra dravya prANo vaDe jIve che. tene zuM che te jANavAnuM prayojana che. ahIM e vAta lakSamAM : kendramAM rAkhIne tema thavAnuM kAraNa vicAre che. cAra rAkhavA jevI che ke jIvamAM anaMta guNo hovA chatAM : prANone dravyaprANa paNa kahevAmAM Ave che. tene jJAna guNanI mukhyatA che. jIva jJAna guNa vaDe ja : vyavahAra prANa paNa kahevAmAM Ave che. lokikamAM anya dravyo sAthe saMbaMdhamAM Ave che. ajJAnI jIva : jIva cAra prANathI jIve che ema mAnavAmAM Ave che. padravyathI bhinna rahIne ja parane jANe che paraMtu have AcAryadeva jIva kharekhara potAnI jIvatva ajJAnI jIvane evA bhinnapaNAno viveka nathI. tene ' zaktithI jIve che ema kahevA mAge che. jIvatva eTale jJAna kaI rIte kAma kare che tenI ja khabara nathI. jIvanuM jIvapaNuM. jema sonApaNAne suvarNatva jJAnamAM saMkara doSa thAya eTale zraddhA-cAritra vagere : kahevAmAM Ave che. samayasAra zakti adhikAramAM badhA guNomAM viparItapaNuM jovA maLe che. jo jJAna : prathama jIvatva zakti levAmAM AvI che. tyAM jIva sarva prathama sva-paranA viveka pUrvaka (prajJArUpe) kArya : kone kahevAya arthAt jIva zenA vaDe oLakhAya te kare to anya guNomAM paNa pariNAma badalI jAya. . samajAvavA mATe tyAM caitanya bhAva prANa evo zraddhAnA pariNAma anusAra baMdha mokSanI vyavasthA zabdaprayoga karavAmAM Avyo che. caitanya e jIvanuM che. jJAnamAM moha arthAt viparItatA nathI evuM : asAdhAraNa lakSaNa che ane sAmAnya rIte cha dravyonA 152 zeyatattva - prajJApana
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ cetana acetana evA bheda levAmAM Ave che mATe te : paratI vibhaktarUpa ja ApaNe mAnya karIe chIe. prakAre tyAM lakhANa che. bhAvaprANa zabda to te jIvanI : paraMtu zAMtithI vicArazo tyAre khyAla Avaze ke paryAya che ema darzAvavA mATe che. cAra prakAranA ... kharekhara tema nathI. podagalika prANone dravya prANa kahevAmAM AvyA che ? parathI, zarIrathI bhinna AtmAno ApaNane to ahIM bhAvaprANa evo zabda vAparavAmAM Avyo : : anubhava nathI. jIvanuM svataMtrapaNuM ApaNe svIkAryuM che. : nathI. je jJAnane jIvanA asAdhAraNa lakSaNarUpe ahIM ahIM A gAthAmAM jIvatvane darzAvavA mATe : sthApavAmAM AvyuM che te jJAna guNa paNa svataMtrapaNe caitanyanA sthAne anaMtajJAna zaktinI vAta lIdhI : jANavAnuM kArya kare che te vAta ApaNe yuktithI che. vaLI nitya TakavApaNAnI vAta paNa sAthe lIdhI bhale svIkArIe. paraMtu evuM vAstavika vizvamAM che. arthAt jIva zAzvata che. jIvatva zAzvata che ane ... ApaNA anubhavamAM AvatuM nathI. ahIM jIvanA te jIvatva jJAna zakti dvArA lakSita thAya che evo : zarIra sAthenA saMbaMdhane kendramAM rAkhIne gAthAo temAM bhAva rahelo che. ahIM anaMtajJAna zaktine : zarU thaI che tethI te rIte vicArIe to zarIrane prApta jIvatvanuM kAraNa kahyuM che. tyAM kAraNa kArya saMbaMdha : Indriyo dvArA ja jIva jANavAnuM kArya kare che evo nathI darzAvavo. paraMtu guNa ane dravya vacceno saMbaMdha : ApaNo anubhava che. darzAvIne guNa bheda dvArA jIva dravyanI oLakhANa athavA deha ja AtmA athavA Indriya prANa karAvavAno hetu che. jIva potAnI jIvatva zaktithI mithyA judo mAnavo, nahIM judu eMdhANa jIve che tene ahIM nizcaya jIvatva kahevAmAM AvyuM : janmathI maraNa sudhI jIva ane zarIra eka : jevA thaIne rahe che. bAhyamAM paNa teno ekarUpe ja zarIra : vyavahAra karavAmAM Ave che. ajJAnI jIva kayAreka jIvatva zarIra saMbaMdhI cAra prANo ' : A mAruM zarIra che evuM paNa kahe che. tema chatAM te nizcaya jIvatva vyavahA2 jIvatva * samaye tene jIva ane zarIranA jAdApaNAno khyAla nizcaya prANa vyavahA2 prANa : nathI. maraNa samaye jIva cAlyo gayo evuM kahetA bhAva prANa dravya prANa : samaye paNa tene jIva ane zarIranA judApaNAno dareka padArtha sat ehatuka paNe svathI ekatva : khyAla nathI. kadAca upakarUpe te jIva ane ane parathI vibhaktarUpe kAyama rahelA hovAthI jIva : zarIranI alaga sattA mAne che to paNa tene AMdhaLApaNa potAnI jIvatva zakti anusAra zAzvatapaNe ' laMgaDAnI joDI rUpe khyAlamAM le che. jema rahelo che, koI dravyanI hayAtI mATe pa2 dravyanI : AMdhaLo ekalo jaI na zake ane laMgaDo paNa jaI parAdhInatA nathI. tethI jIvane paNa zarIrAdinI : na zake. paraMtu AMdhaLAnA khabhA para laMgaDo besI apekSA nathI. jIva potAnI rIte sat ahetuka che. : jAya to banne potAnA sthAne pahoMcI zake. siddhAMtamAM tethI sau prathama to A nirNaya pAtra jIve karavo : jIva laMgaDAnA sthAne che ane zarIra AMdhaLu jarUrI che. ApaNane lAge ke A koI ApaNA mATe " che. jIva ane zarIra sAthe eka thaIne eka jevA navo siddhAMta nathI. ApaNe to cha dravyonuM svarUpa : thaIne bhAgIdArImAM ja kAma karI zake evuM lAge jANIe chIe. tethI badhA dravyo svathI ekatva ane che. jIva cAlyo jAya tyAre zarIra nakAmuM lAge che. pravacanasAra - pIyUSa 153 jIva
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ evo ApaNane anubhava che. te ja pramANe koI : mithyAtvanA kAraNe ajJAnI jIva paramAM AMdhaLo ke bahero thAya tyAre jJAna kAma karI zakatuM : kartApaNuM ane bhoktApaNuM mAne che. bAhya viSayone nathI. evo paNa anubhava che. ApaNe AMdhaLA paNa " bhogavatA mane sukha thAya che evI mAnyatApUrvaka thavAnI jarUra nathI. ghaDiyALamAM keTalA vAgyA te ' bAhya viSayone bhogavavAnI IcchA kare che, prayatna jANavuM hoya to jANavAnuM kArya acUka jIva ja kare : kare che ane Icchita viSaya bhogavatA Indriya sukhano che evo jene barTilakSI jJAnamAM vizvAsa che tene : anubhava paNa kare che. te kAraNe te dareka samaye paNa AMkhanA upayoga vinA te keTalA vAgyA te : mithyAtvane puSTa kare che. AvA Indriya sukhamAM jANI zakaze nahIM. jANavAnuM kArya jJAna kare che paNa zarIrane prApta Indriyo nimitta che mATe te zarIra AMkha temAM sAdhana che. A prakAre tyAM bhinna : sAtheno saMbaMdha choDavA taiyAra nathI. tene je Indriya sAdhanapaNuM hovA chatAM tenA vinA kArya thAya ja : du:khano anubhava thAya che. temAM zarIra mukhya che. nahIM evo ApaNane anubhava hovAnA kAraNe zarIra ; AMkhamAM nAnu kazu paNa poSAtu nathI. zarIra mArAthI vinA jIva paNa nakAmo che evI ajJAnI jIvanI : judu che evuM game teTaluM jJAnamAM nakkI kare to paNa mAnyatA che. bAhyamAM evA prakArano anubhava : duHkhanA samaye zarIra sAthe ekAkAra thaI jAya che. hovAthI tenI te mAnyatAne ghaNA TekA maLe che. jIva : zarIranI sAdhAraNa pratikULatA samaye tattvanA jANavAnuM kArya paNa svataMtrapaNe karI zakato nathI. * ciMtavanamAM paNa tenuM citta lAgatuM nathI. bhedajJAnanI evA anubhavanA kAraNe tene jIvanA svataMtra * suMdara vAto karanAro paNa zarIranA roga ane du:kha astitvano bharoMso Avato nathI. bharoMso na Ave pAse lAcAra banI jato jovAmAM Ave che. tyAM sudhI te bheda jJAnano prayoga karato nathI. : jIva eka deha choDIne navo deha dhAraNa kare pote je kAMI pravRtti kare che tene cAra bhedathI : che tyAre tyAM vAtAvaraNa taddana navuM che. zarIra paNa vicAre to khyAla Ave ke jIva ane zarIra : ajANyuM che ane saMyogo paNa ajANyA che. tema bannenA svataMtra pariNamana paNa che ane ekabIjA hovA chatAM jIvane zarIra pratye evuM adbhUta sAthe meLa vizeSavALA pariNAmo paNa che. zarIranuM AkarSaNa che ke devano bhava choDIne bhUMDano avatAra kALu-dhoLu-jADuM vagere pariNAma e svAbhAvika : dhAraNa kare to tyAM paNa te jIva te dehamAM huMpaNuM pariNAmo che ane jIvanI hAjarImAM thatAM : sahajapaNe sthApI le che. devanA bhavamAM tene khyAla halanacalana-bolavuM khovuM vagere naimittika : Ave ke ahIMthI marIne bhUMDa thavAno chuM tyAre tene pariNAmo che. zarIranA lakSe jIvamAM je vibhAvabhAvo . AkuLatAno koI pAra nathI. e ja jIva bhUMDa thayA thAya che te naimittika pariNAmo che. jyAre jJAna e * bAda ArAmathI jIvana jIve che. tene navA dehamAM svAbhAvika pariNAmo che. AvA spaSTa bheda hovA : kAMI ajANyuM lAgatuM nathI e eka moTuM Azcarya chatAM jJAna paNa Indriyo dvArA ja thAya che tethI tene ; che. jIvanuM koI kArya lakSamAM AvatuM ja nathI. Indriya : narakamAM janme tyAre A duHkhamAM kevI rIte jJAnano viSaya jIva nathI tethI jJAna ane sukha : rahevAya evo anubhava karanArane paNa badhuM koThe je jIvanA kAryo che te paNa IndriyonA kArya hoya ! paDI jAya che ane sudIrdhakALa sudhI tyAM rahe che. evuM mAnIne zarIra pUratI ja potAnI sattA mAne : badhI paristhitimAM TevAya javuM e eka rIte sAru : kahI zakAya paraMtu te ja tene vairAgya lAvIne pAchA 154 zeyatattva - prajJApanA
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ pharavAmAM bAdhArUpa bane che. pote A bhava bAda kyAM : je svabhAva hoya te paripUrNa ja hoya evo siddhAMta : : : javAno che te potAnA bhAva anusAra ja nakkI thAya che. pote zarI2 Icche che ane potAne za2I2 prApta thAya che. zAstramAM Ave che ke je potAne rAgano kartA mAne che tene rAganA pariNAmo ja thAya che. je potAne vItarAga Icche che tene vItarAgatAnI ja prApti thAya che. je azarIrI thavA mAge tene siddha dazAnI prApti thAya. siddha bhagavaMto deha vinA paNa anaMta avyAbAdha sukhanA dhAraka thayA che. jIva sukhaM svabhAvI che mATe te sukhI thaI zake che. acetana evA zarIramAM sukha nAmano guNa ja nathI tethI tene sukha na hoya ane tenI mAraphata sukhano anubhava na hoya. prAptanI prApti che. jIva sukha svabhAvI hovAthI siddha bhagavaMtone atIndriya sahaja svAbhAvika sukhanI anubhUti sAdi anaMtakALa sudhI rahe che. zAstramAM dRSTAMta Ave che. agni jo lokhaMDano saMga kare to ghaNanA ghA tene paDe che tema jIva jo za2I2no saMga kare to tene duHkhano anubhava thAya che. che. jo pote vartamAnamAM prayatna karI zake che to potAnA puruSArtha guNanuM amaryAda sAmarthya ja hoya. sukhano anubhava thAya che mATe sukha guNa mArAmAM hovo ja joIe ane tenuM sAmarthya paripUrNa ja hovuM joIe. ItyAdi potAnA anaMta guNo ane tenA svabhAvane lakSamAM laIne tenA jo2mAM jo puruSArtha upADe to avazya kArya thAya. jJAnIoe pote mArganI ArAdhanA karIne mArganI spaSTatA karI che. mArganA bhaya sthAno paNa darzAvyA che. pAtra jIvono preraNA paNa ApI che ane Thapako paNa Apyo che. ApaNe to mAtra temanI pAsethI zuddhAtmAnuM sAcuM svarUpa jANI tenI pratIti karI temAM huMpaNuM sthApIne teno Azraya karI levA jevo che. A kArya mATe : manuSyabhava sarvotkRSTa che. huM zAzvata TakanA2 chuM e vAta u52 paNa A gAthAmAM varNana che. te paNa agatyanuM che. pote kAyama TakanA2 che tevo nirNaya thatAM tene sAta prakA2nA bhayamAMthI eka paNa prakArano bhaya raheto nathI. A zarIra te huM nathI mArA asaMkhya pradezo che te mAruM zarIra che. tethI zarIranI vedanA mane nathI mane to * : A badhI vicAraNA karatAM ema lAge che ke jIva zarIrathI potAnuM judApaNuM rAkhI zake nahIM; paraMtu eTalA mAtrathI nAsIpAsa thaIne aTakavA jevuM nathI. anAdithI Aja sudhImAM anaMta jIvo bheda jJAna karIne 52mAtmadazAne prApta thayA che. ApaNe pahela nathI ka2vAnI. vaLI A manuSya bhavamAM AtmakalyANanI uttama taka che. ApaNane zrI guru maLyA che ane sAco mArga darzAvyo che. vaLI A ja ka2vA jevuM che evo bhAva paNa ApaNane jAgyo che tyAre sarva prayatna karI levA jevA che. anAdino ajANyo mArga che tethI mUMjhavaNa to thAya paraMtu : : jo mAre zarIra sAthe ja saMbaMdha nathI to pachI jJAnIo karuNA karIne aneka prakAre mArgadarzana : mAre saMyogonuM kAMI prayojana nathI. saMyogonI Ape che ane aneka rIto paNa darzAve che. mAgaNIo to dehalakSI hoya che. jo saMyogonI jarUra nathI to mAre IndriyothI paNa prayojana nathI. mane bAhya viSayo prApta thatA nathI. mane bAhya 155 potAnA svabhAvanA sAmarthyano nirNaya ka2vo e khuba ja mahatvanuM che. koI paNa kriyAnI pAchaLa pravacanasAra - pIyUSa : mArA asaMkhya pradeze jJAna ane sukha vistarelA che tethI mane to mAtra sukhanuM ja vedana che. huM kAyama TakanA2 chuM mATe mane arakSA, agupti ke maraNA kema hoya zake ? svayaM rakSitanI rakSA koNa kare? ItyAdi ciMtavananI daDhatA thatAM ane teno vizvAsa vadhatA zarIra e ja mAruM jIvana che, zarIranA nAzathI mAro nAza che vagere vicAro to kyAMya adazya thaI jAya che.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ : acetana padArthomAMthI Indriya sukha paNa AvatuM nathI. ItyAdi siddhAMto to sahajapaNe kasoTIe caDAvIne mAnya karI zakAya tevA che. te siddhAMtano svIkAra Ave to IndriyonuM koI prayojana na rahe. vaLI jene potAnA asalI svabhAvane badhAthI jAdo svataMtratAthI zobhAyamAnarUpe jovAnI jijJAsA jAge tene IndriyonuM kAMI prayojana nathI kAraNake bhagavAna AtmA Indriya jJAnano viSaya thato nathI. mATe IndriyanI parAdhInatA choDIne jJAnane tenAM avalaMbanathI choDAvIne svabhAva sanmukha karavuM rahyuM. jJAnanI pUrI jAgRti rAkhe ane bAhya viSayo na le to jJAna aMtaraMgamAM potAnA svabhAva tarapha vaLe. : aMtaraMgamAM svabhAvane jANavAnI tIkhI tamannA jAge ane bAhya viSaya na le to upayoga aMda2mAM avazya jAya. ApaNane Indriyo uparAMta mana paNa * : saMyogarUpe, sAdhanarUpe prApta che. mana pAse moTe bhAge rUpI viSayonI ja jANakArI che. kAraNake manano upayoga rUpI padArthane jANavA mATe ja karyo : choDavAlAyaka che. che. tethI mananI caMcaLatAne kAraNe aneka nirarthaka viSayo paNa keDo choDatA nathI. jIva jyAre potAnA svabhAva sanmukha thavA mAge che tyAre mana pUrve jANelA aneka viSayo jIvanI sAme ghare che. evA viSayono paricaya anAdithI hovAthI temAM upayoga cAlyo jAya che. tethI tyAM jAgRti rAkhavI atyaMta jarUrI banI jAya che. A gAthAnI TIkAmAM jIva vAstavikapaNe potAnI jIvatva zakti vaDe jIve che. e vAta lIdhA 156 ekendriya jIva be Indriya jIva traNa Indriya jIva cAra Indriya jIva asaMzI paMcendriya saMjJI paMcendriya Ayu Ayu Ayu Ayu Ayu Ayu pachI kahe che ke Ama hovA chatAM jIva saMsAra avasthAmAM anAdi pravAharUpe pravartatA pudgala saMzleSa vaDe pote dUSita hovAthI tene cA2 prANothI saMyuktapaNuM che. A rIte anAdi kALathI jIvane vyavahA2 jIvatvanA hetu tarIke jIvanI vibhAva paryAya darzAvI che. jIva pote judo hovA chatAM te pudgala sAthe viziSTa saMbaMdhamAM Ave che. jJAna 52thI bhinna rahIne ja 52ne jANe che paraMtu jJAna kaI rIte kArya kare che tenAthI ajANa evo ajJAnI jIva zeya jJAyaka saMbaMdhathI zeyanuM (zarIranuM) rUpa jJAnamAM joIne, : zeyAkA2 jJAna kaI rIte thAya che. teno viveka na hovAthI zarIra svabhAvathI potArUpa che evuM mAnavA lAge che. jIva ane zarIra bannenA svabhAva ekameka thaI gayA evuM lAge tene jJeya jJAyaka saMka2doSa kahe che. kharekhara to ahIMthI ja ajJAnanI zarUAta thAya che. tene anusarIne zraddhA-cAritra vagere guNonA pariNamanamAM doSa jovA maLe che. A badhuM : : gAthA - 146 : IMdriyaprANa, tathA vaLI baLaprANa, AyuprANa ne, : vaLI prANa zvAsocchavAsa - e sau, jIva kerA prANa che . 146. Indriya prANa, baLa prANa, Ayu prANa tathA zvAsozvAsa prANa e (cAra) jIvonA prANo che. A gAthAmAM dravya prANa kyA che tenuM varNana che. Indriya prANamAM pAMca Indriyo ane manano samAveza thAya che. bala prANamAM mana, vacana tathA sparza Indriya zvAsozvAsa zvAsozvAsa zvAsozvAsa zvAsozvAsa zvAsozvAsa zvAsozvAsa kAyA kAyA-vacana kAyA-vacana kAyA-vacana kAyA-vacana kAyA-vacana-mana jJeyatattva - prajJApana sparza-rasa sparza-2sa-gaMdha sparza-2sa-gaMdha-varNa pAMceya Indriyo pAMceya Indriyo
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyAnI vAta che. saMsArI jIvone A cAra prakAranA : rAkhavI ke A vyavahArajIvatva te sAcuM jIvatva nathI. prANo avazya hoya che. * saMsA2 avasthAmAM paNa jIva to potAnI jIvavA * zaktithI ja jIve che. bhAva prANa vaDe jIve che. nizcaya AyuM ane zvAsozvAsa to dareka saMsArI- - jIva- vaDe jIve che. jIvanuM jIvatva zAzvata che. sazarIrI jIvone hoya che. ekendriya jIvone mAtra : eka sparza Idriya che ane kAyA che tethI tene cAra : gAthA - 148 dravya prANI che. be Indriya jIvone sparza-rasa be : Indriyo uparAMta vacana paNa che. tethI tene cha dravya : bhADA : mohAdikarmanibaMdhathI saMbaMdha pAmI prANano, prANo hoya che. traNa Indriya jIvane gaMdha vadhe che : jIva karmaphaLa-upabhoga karatAM, baMdha pAme karmano. 148. ane cAra Indriya jIvane AMkha vadhe che. asaMjJI ' mohAdika karmo vaDe baMdhAyo hovAne lIdhe jIva paMcendriya nava dravya prANI hoya che jyAre saMjJI : prANathI saMyukta thayo thako karmaphaLane bhogavatAM paMcendriya jIvane dasa dravya prANo hoya che. : anya karmo vaDe baMdhAya che. A rIte sazarIrI jIvone 4 thI laIne 10 : jIvane zarIra sAtheno saMbaMdha kaI rIte thAya dravya prANo hoya che. A gAthAmAM Indriya prANamAM : che te prathama joIe. mohanIya karmanA udayamAM cha Ave che ane bala prANamAM traNa AvI jAya che . joDAyane jIva vibhAva bhAva kare che. vibhAva bhAvane mATe badhA saMsArI jIvone cAra prANa hoya che ema ' nimitta banAvIne navA dravya karmo jIva sAthe baMdhAya lIdhuM che. ' che. te karmomAM je aghAtikarmo che te udayamAM Ave 0 gAthA - 147 : tyAre tenA nimitte pachInA bhavamAM jIvane zarIra ': sAtheno saMyoga prApta thAya che. je cAra prANe jIvato pUrve, jIve che, jIvaze, te jIva che; paNa prANa to pudgaladaravaniSpanna che. 147. zarIra prApta thayA bAda jIva zuM kare che? je je cAra prANothI jIve che, jIvaze ane pUrve : * zarIra prApta thAya temAM jIva huMpaNuM sthApe che arthAt : darzana mohanIya karmodaya anusAra bhAva mithyAtvanA jIvato hato, te jIva che. Ama chatAM prANo to : : pariNAmo thavAnuM cAlu rahe che. te zarIrane prApta che pudagala dravyothI niSpanna che. Indriyo hoya che tene sAdhana banAvIne jIva A gAthAmAM jIva cAra prANothI jIve che ema : jANavAnuM kArya kare che. Indriya jJAnanI sAthe rAgalakhyuM che. tyAM jIva zabdathI saMsArI-sazarIrI jIva * draSanA bhAvo saMkaLAyelA che. A rAga-dveSanA samajavo. siddha bhagavAnane zarIra ja nathI tethI : bhAvomAM nimitta cAritra mohanIya karma che. jIvanA vyavahAra jIvatva ja nathI. tethI tene cAra prANo paNa : AvA moha-rAga-dveSa bhAvonA kAraNe jIvane pharIne nathI. ajJAnI jIva anAdi kALathI saMsArI hovAthI : navA dravyakarmo baMdhAya che. A rIte zarIrane prApta bhUtakALamAM te cAra prANothI jIvato hato. jene : karIne A jIva potAnI anAdi kALathI cAlI upadeza devAmAM Ave che te vartamAnamAM saMsArI : AvatI vibhAva pariNati cAlu rAkhe che. e rIte hovAthI dasa prANathI jIve che ane te jIva bhaviSyamAM ke jIva rAga dveSanA bhAvapUrvaka bAhya saMyogonA jyAM sudhI saMsArI raheze tyAM sudhI ochAmAM ochA : saMparkamAM Ave che. jIvane zarIra sAthenA saMbaMdha cAra prANothI jIvaze. eka vAta spaSTapaNe khyAlamAM : uparAMta dravyakarma ane anya saMyogo sAthenA pravacanasAra 157
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ : saMbaMdhanI vAta paNa ahIM levAmAM AvI che. anAdikALathI AvA saMbaMdhonI hAramALA cAlu ja che. dravyakarmo ane saMyAgo banne paudagalika che. zarIra paNa paudagalika che. jIva eno e che. dravyakarmomAM jAnA ane navA evA bhedo paDe che. e prakAre zarIra paNa badalAtA jAya che. saMyogo paNa badalAtA jAya che. kharekhara to dravya karma, zarI2 ane saMyogo te badhAnuM kAraNa jIvano vibhAva ja che. jIva pote vibhAva karavAmAM ane teno nAza karavAmAM bannemAM svataMtra che. paraMtu ahIM saMsA2 siddha ka2vo che. tethI nimittanI mukhyatA karIne kathana karavAmAM Ave che ke jIva mukta nathI. baMdhAyelo che. tethI tene zarIra sAthenA saMbaMdha thAya che. vaLI za2I2 prApta thatAM zarIranI jarUriyAta anusAra tene bAhya sAmagrInIM paNa jarUra paDe che. tethI te navesarathI saMyogone meLavavA ane bhogavavA mATe prayatno kare che. saMyogo to jIvanA vartamAna prayatna anusAra nathI AvatA paraMtu pUrvanA baMdhAyelA aghAti karyodaya anusAra prApta thAya che tethI te prApta saMyogomAM navA rAga-dveSa-mohanA bhAvo kare che. jethI navA dravya karmo baMdhAya che. je navA ghAti karmo baMdhAya che te pharIne bhaviSyamAM udayamAM AvIne jIvanA vibhAvamAM nimitta thaze ane aghAti karmodaya anusA2 za2I2 ane saMyogo upalabdha thaze. A rIte jInA karmo udayamAM AvIne kharI jAya che ane navA karmo baMdhAya che. temAM vacce jIva ane zarIranI vAta A gAthAmAM vaNI levAmAM AvI che. dehalathI vibhAva bhAvonI mukhyatA darzAvavAno Azaya che. jo jIvane deha sAtheno Avo ghaniSTha saMbaMdha na hoya to tene saMyogonI mAgaNI na rahe evo bhAva darzAvavA mAge che. : darzAve che. dravya prANo svayaM paudagalika che ane tenA kAraNa kAryo paNa paudgalika che evuM jaNAve che. gAthA - 149 jIva moha-dveSa vaDe kare bAdhA jIvonA prANane, : to baMdha jJAnAvaraNa-Adika karmano te thAya che. 149. jo jIva moha ane dveSa vaDe jIvonA (sva tathA para) prANone bAdhA kare che, to pUrve kahelo jJAnAvaraNAdika karmo vaDe baMdha thAya che. karmodaya kA2Na ane za2I2 ane tenA saMbaMdhI cA2 prANo e kArya evuM vistArathI lIdhA bAda A gAthAmAM cAra prANo e kA2Na ane navIna dravya karmano baMdha e kArya evuM darzAvavA mAge che. e vAta khyAlamAM rahe ke navA dravya karmanA baMdhanuM kAraNa * to jIvano vibhAva bhAva ja che. cA2 prANo sIdhA : : navA karma baMdhanA kA2No nathI. paraMtu jIva zarIrane sAdhana banAvIne vibhAva kare che. tethI ahIM cAra prANone karmabaMdhanA kAraNarUpe darzAve che. cAra prANomAMthI Indriya ane bala e be prANo dvArA ja jIva vibhAva kare che e paNa khyAlamAM rAkhavuM. gAthAmAM jIva moha ane dveSa kare che evuM lakhANa che. tyAM rAganuM nAma nathI. dveSa e azubhabhAva che. siddhAMta e che zubha ane azubha banne bhAvo navA karmabaMdhanA kAraNo thAya che. tyAre saheje thAya ke kadAca padyanI racanA anusAra rAga zabdano upayoga zakya nahIM hoya. paraMtu ahIM dveSa zabda dvArA hiMsAnI vAta lIdhI che. hiMsAmAM paNa sva ane 52 bannenI vAta lIdhI che. AcAryadeva sva hiMsA u52 vajana devA mAge che mATe mAtra dveSa ane hiMsA evo zabda vAparyo che. ApaNane pU. e vAta lIdhA pachI pharIne prANonuM gurudevazrInA pratApe e khyAla che ke mithyAtva e paudagalikapaNuM darzAve che. te prANone paudagalika ja moTAmAM moTI hiMsA che. vaLI zubhAzubha banne karmonA kAryarUpe ane paudagalika karmonA kAraNarUpe : bhAvo navA karma baMdhanA kAraNa che. jIvane anya : jJeyatattva - prajJApana 158
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvone bacAvavAno bhAva Ave te bhAva paNa svanI : dveSa e be vAta ja lIdhI che. ahIM hiMsAnI mukhyatA hiMsA to avazya kare ja che. tethI A vAta lakSamAM laIne kahe che ke potAnA AvA moha ane dveSanA rAkhIne A gAthA samajavI jarUrI che. * bhAvathI parajIvanI hiMsA thAya ke na paNa thAya paraMtu * potAnA bhAva prANone to avazya bAdhA kare che. jIva anAdikALathI moha-rAga-dveSa karato : * arthAt potAnA azuddha pariNAmone kAraNe potAnuM Avyo che. tene bAhyamAM zarIranI prApti thatAM te ; : bhAva maraNa to avazya thAya ja che. te vibhAvane zarIrane prApta Indriyo ane mana-vacana-kAyAne ; : nimitta banAvIne navuM dravyakarma avazya baMdhAya che. sAdhana banAvIne moha-rAga-dveSanI pravRtti cAluM : rAkhe che. jJAna guNa Indriyone sAdhana banAvIne : A rIte jIvanA vibhAva bhAvamAM zarIrane jANavAnuM kArya kare tyAre te Indriyo mAtra rUpI : prApta prANo sAdhana hovAthI dravya prANIne navA padArthane ja darzAve che. vaLI Indriya jJAna sAthe rAga- . paudagalika karmonA kAraNarUpe darzAvavAmAM AvyA dveSa vaNAyelA hovAthI pote rAgI thaIne ja Indriyo ' che. dvArA para dravyone, saMyogone jANe che. pote mohanIya ? kamodaya anusAra rAga-dveSa karIne evA bhAva va . - gAthA - 150 saMyogomAM joDAya che. saMyoganA lakSe rAga-dveSa thAya : karme malina jIva tyAM lagI prANo ghare che pharI pharI, che evI jo mAnyatA che to te jIva saMyogone pheravavA : mamatA zarIrapradhAna viSaye jyAM lagI choDe nahIM. 150. prayatna kare che. paraMtu karmodaya anusAra arthAt karmanA : jyAM sudhI deha pradhAna viSayomAM mamatva choDato udayamAM joDAvAthI rAga dveSa thAya che evuM mAnavAmAM : nathI. tyAM sudhI karmathI malina AtmA pharI pharIne Ave to jIva rAga-dveSane choDavA mATe mAre : anya anya prANo dhAraNa kare che. karmodayamAM na joDAvuM joIe, mAre mArA svabhAvamAM sthita rahevuM joIe evo nirNaya kare che. AvA jIvane pharI pharIne dehanI prApti zA mATe thAya nirNayano amala kare to acUka tene lAbha thAya che. : che te A gALAmAM samajAvavAmAM AvyuM che. jIvane saMyogomAM to jIvanI sattA paDatI ja nathI. e to : anAdikALathI karmo, zarIra ane saMyogo sAthe aghAti karmodaya anusAra ja prApta thAya che. ' saMbaMdha cAlyo Ave che. dravyakarma Indriya jJAnano : viSaya nathI. ajJAnIe zarIramAM huMpaNuM ane TIkAmAM prathama ema levAmAM AvyuM ke ajJAnI * saMyogomAM mArApaNuM mAnyuM che. zarIramAM huMpaNuM jIva bhogavaTA pradhAnI che. tethI tene je zarIra prApta : ' ' hovAthI jIvane saMyogonI mAgaNI che. jIva pote thAya che, tene je Indriyo prApta thAya che tenA dvArA : : jJAna svabhAvI che ane paryAyamAM mAtra jJAtApaNuM te saMyogo ke je aghAti karmanA phaLa che tene bhogavaTA * rahe to tene mATe AkhuM vizva jJAnanA kSeya mAtra ja lAgI jAya che. te jIva potAnA bhogavavAnA : : rahe. tenAthI vizeSa nahIM. arthAt ajJAnI mATe zarIra bhAvanA kAraNe navA karmono baMdha kare che, bAhya : sa : e baddha nokarma che ane saMyogo abaddha nokarmo che. viSayo bhogavavAnuM kArya thAya ke na thAya paraMtu jIvane - jJAnIne mATe te mAtra paraNeya che. potAnA bhAva anusAra karmabaMdha avazya thAya che. saMyogonA lakSe te moha arthAt saMyogomAM ekatva - jIvane zarIra, karmo ane saMyogo sAtheno buddhi kare che. saMyogomAM ISTa aniSTanI kalpanA : saMbaMdha jIvanA moha, rAga, dveSa evA vibhAva karIne rAgI-dveSI thAya che. ahIM mAtra moha ane : bhAvanA kAraNe che. temAM ahIM zarIrane pradhAna gaNIne pravacanasAra - pIyUSa 159
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ rajUAta karI che. ajJAnInI badhI pravRttio : che. bhale te samaye rAgano pravAha cAle che tene paNa dehalakSI cAle che. paramArtha vicArIe to jIvana jIvanA pariNAmarUpe sthAna Ape. jIva ane zarIranA zarIra sAthe koI saMbaMdha nathI. mATe jIva zarIra : jAdA pravAho mAtra svAdhyAya samaye ja lakSamAM sAtheno saMbaMdha kApI zake che. ajJAnI jIve zarIrathI * Ave teTaluM paryApta nathI. covIsa kalAkamAM jeTalo bhinna AtmAnI sattA mAnI nathI. kyAreka jIva ane samaya temanA judApaNAno khyAla rahe te upayogI zarIrano saMyoga ane viyoga mAnya kare che to paNa ; thAya che. vikalpAtmaka AvI bhUmikA paNa Ave janmathI maraNa sudhInA samayamAM jIvanuM zarIrathI : che kharI ane AvavI joIe. e samaye paNa jIva ekapaNuM ja tenA khyAlamAM rahe che evuM rahevAne : ane zarIra eka che evo zraddhA ane AcaraNano kAraNe jIvane pharI pharIne dehanI prApti thAya che. : pravAha to cAlu ja che. tene vikalpa karIne TakAvavo . . nathI paDato te sahaja che. enA pravAhane judA A gAthAnuM prayojana to jIvanuM zarIra pratyenuM : mamatva choDAvavAnuM che. AcAryadevano Azaya lakSamAM che . jovA mATe ja puruSArtha jarUrI che. judA pravAha * jovAnI Teva paDaze to judA pADavAno ane bhinna laIne ApaNe e prayatna karIe to ja A gAthAno : abhyAsa karyo lekhe lAge A mATe sau prathama to : : paDavAno puruSArtha AgaLa thaI zakaze. pU. gurudevazrI : pharamAvatA hatA re hA pADavAnI Teva paDaze, lata jIvanI sattAno svIkAra jarUrI che. huM eka zAzvata : : paDaze, to hAlata evI thaze. TakanAra svataMtra padArtha chuM. evo nirNaya anivArya : che. huM mArA anAdithI anaMta kALa sudhInA : jIvanA ane zarIranA alaga pravAhane lakSamAM pariNAmone pahoMcI vaLu chuM e vAta paNa nakkI * lIdhA bAda te banne pravAhamAM svAbhAvika paryAyo rAkhavI joIe. : kaI che ane naimittika pariNAmo kayA che evo mArI covIsa kalAkanI je pravRtti cAle che : vibhAga jJAnamAM levo jarUrI che. jIvanA svAbhAvika te badhAmAM meM zarIramAM huMpaNuM rAkhyuM che. have jyAre pariNAmo jJAna ane sukha levAya ane zarIranA meM huMpaNuM jyAM mAnyuM che tyAM mAtra deha nathI jIva " sparza, raMga vagere svAbhAvika che. naimittika pariNAmo paNa tyAM che ane te jIva padArtha te huM chuM evo jIva ane zarIra sAthenA saMbaMdhavALA che. A svIkAra Avyo hoya to mArI dainika pravRttimAM : naimittika pariNAmo azuddha che. khAsa karIne deha keTalA zarIranA kAryo che ane keTalA jIvanA kAryo : laze je moha, rAga, dveSa jIvanI dazAmAM thAya che te che e beno taphAvata-bheda khyAlamAM levo jarUrI : jIvanA azuddha vibhAva bhAvo che. te choDavAlAyaka che. ekabIjA sAthe meLa vizeSavALA pariNAmo " che. A vAta siddhAMtarUpe mAnya karyA bAda paNa haze paraMtu tenuM jAdApaNuM ApaNA jJAnamAM levuM ke dehalakSI mamatva ane rAga dveSa choDavA sahela nathI. jarUrI che. hajI pariNAma pheravavAnI vAta nathI. mAtra ke tethI te samajavAno prayatna karIe tyAre pahelA jIva ane zarIranA alaga pravAho jJAtA bhAve : jIvanA saMgamAM zarIranA naimittika pariNAmo kyA jovAnI vAta che. badhuM kArya dehamAM arpaNa karato : che te vicArI laIe. halana, calana, khAvuM, bolavuM hato, mAnato hato, tenA sthAne je jANavAnuM kArya : vagere zarIranI kriyAo ApaNane je cetanavaMta lAge ane sukha duHkhanA anubhavo che te IndriyonuM kArya : che te zarIranI naimittika kriyAo che. kharekhara to te nathI e jIvanuM kArya che. ema jJAna ane sukha ke zarIranI ja kriyAo hovAthI podagalika ja che. jIvanA guNo che mATe te kArya jIvanA bhAge rAkhe : sAMdhAnA halanacalana e jaDa kriyA ja che. paraMtu jJeyatatva - prajJApanA
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanI hAjarImAM ja thAya che tethI te cetanamaya : kaI rIte kArya kare che te vAta samajIe. jIva je hovAnI ajJAnIne bhrAMti thAya che. jIva cAlyo jAya : dehane prApta kare che temAM rahelI Indriyone sAdhana tyAre te kriyAo aTakI jAya che. tyAre zarIrane banAvIne te jANavAnuM kArya kare che. AvA Indriya mRtaka gaNIe chIe. te zarIra tyAre sAcA arthamAM ke jJAnanI sAthe rAga-dveSa avazya hoya ja che. te podagalika jaDa lakSagata thAya che. te zarIra nakAmuM : vibhAvane nimitta banAvIne navA dravyakarmo baMdhAya dekhAya che. ajJAnI jIvane paNa evA zarIramAM mamatva nuM che. te aghAti karmo bhaviSyamAM udayamAM AvIne nathI. jene jIvaMta zarIra mAnavAmAM Ave che evuM : jIvane navA dehano saMyoga prApta karAve che. A zarIra e samaye paNa atyaMta jaDa ja che evo khyAla : rIte anAdinI deha prApti thatI AvI che te ApaNe ApaNane rahevo joIe. jIvanA saMgamAM cetanavaMta . jANIe chIe. lAgatuM zarIra paNa potAno paudagalika svabhAva to samayasAra gAthA 31 mAM jItendriya jinanuM te samaye paNa evone evo salAmata rAkhIne raheluM : che. tyAM cetanapaNuM to AbhAsa mAtra che. je cetanamaya : : svarUpa samajAvyuM che. lAge che evI kriyAo paNa kharekhara padagalika : jIva bhAvendriya, dravyaIndriya, IndriyanA viSayabhUta padArtho che. evo nirNaya thatAM zarIra pratyeno ahIM jIva kahetA zuddhAtmA vicAravuM rahyuM. je yogya che. * jJAnanI paryAya IndriyanuM avalaMbana laIne jANavAnuM * kArya kare che. te bhAvendriya che. zarIra pariNAmane jIvane zarIranuM ekatva-mamatva chUTe te mATe : * prApta e dravya Indriyo che. dareka Indriyane potAnA bAra bhAvanAmAM anitya bhAvanA, azuci bhAvanA vagere bhAvanAono pharI pharIne abhyAsa karavo : : nizcita viSayo che. pAMca Indriyo pudgalanI pAMca joIe. evuM kharekhara vizvamAM thaI rahyuM che evA ' rUpI paryAyone jANavAmAM nimitta che. purAvAone najaramAM rAkhIne jIvanuM zarIrathI : mithyAdRSTi jIvanI mAnyatA che ke te paradravyanA atyaMta bhinnapaNuM pharI pharIne bhAvavuM joIe. pariNAmone kare che ane bhogave che. bAhya viSayone bhogavatA tene Indriya sukha duHkha thAya che. tethI - gAthA - 151 : ajJAnI jIva je zarIrane saMyogarUpe prApta kare te karI iMdriyAdika-vijaya, dhyAne Atmane - upayogane, : zarIranI Indriyone sAdhana banAve che. tyAM kharekhara te karmathI raMjita nahIM; kyama prANa tene anusare? 151.to te jANavAnuM kArya kare che. parazeyane jANatA te je IndriyAdino vijayI thaIne upayoga mAtra * jJAnanI paryAya zeyAkAra thAya che. te jIva potAnI AtmAne dhyAve che, te karmo vaDe raMjita thato * e joyAkAra jJAnanI paryAyane bhogave che ane mAne nathI; tene prANo kaI rIte anusare ? (arthAta : che ke mane paradravyano bhogavaTo che. lakSamAM rahe ke - pa2dravyo to jIvathI sadAya atyaMta bhinna ja che. tene prANono saMbaMdha thato nathI) : jJAnane mAtra rUpI paryAya sAthe ja meLa vizeSa che. jIvane pharI pharIne deha dhAraNapaNuM kaI rIte : tethI jIva paradravyane to bhogavI zakato ja nathI. aTake te mULa vAta A gAthAmAM AcAryadeva karavA ... mAtra enI eka rUpI paryAya saMbaMdhI potAnA jJAnane mAge che. Indriya jaya karIne A kArya thaI zake che * bhogave che. jema ke kerIno rasa khAtA samaye kerIno evuM darzAvavA mAge che. mATe sau prathama Indriyo ; rasa to moDhAmAMthI peTamAM cAlyo gayo che. tyAM tenuM pravacanasAra - pIyUSa 161
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka prakAre rUpAMtara thAya che ane e kerInA rasanA : dharanArA tIrthakara ane siddha paramAtmAnA lakSe paNa paramANuo potAnA svataMtra pravAhamAM cAlyA jAya . ekalo rAga ja thAya che. temanI pAsethI sukha to che. jIvane jyAre tenA raMganuM jJAna che tyAre tenI ' AvatuM ja nathI. paradravya sAthe kartA karma ane bhoktA sugaMdha, tenI ThaMDaka ke tenA svAdanuM jJAna nathI. jIva : bhogyapaNuM zakya ja nathI. A prakAranuM jJAna pAtra alaga Indriyo dvArA te badhAne vArApharatI jANe ke jIvane upayogI che. e vAstavikatAnA svIkAra upara che. tene jANatA tenI paryAya zeyAkAra jJAnarUpe thAya : to vairAgya zakti kArya kare che. je Indriya vijayI : thavA mAge che teNe A vairAgyanuM kArya to avazya ahIM paradravya ya ane dravya Indriyano tenI karavuM ja rahyuM. sAthe meLavizeSa eTalo bhAga prathama lakSamAM laIe. : jIvane jo bAhya viSayonuM atyaMta judApaNuM zarIrane prApta IndriyonI racanA ane kArya kSetra evuM : bhAse to have tene te viSayane meLavavA ane che ke jevuM bAhya padArthanuM svarUpa hoya evuM Abehuba : bhogavavAnuM na rahe. kharekhara to have tene e viSayone dravya IndriyanuM rUpa thAya che. ApaNane khyAla che ke - jANavAnI jarUra paNa na rahe. Ama hotA tene AMkha arIsA athavA kemerA jevuM kArya kare che. jevA * Indriyane sAdhana banAvavApaNuM paNa na rahe. A padArtho hoya evA phoTAmAM AvI jAya che. e rIte ke pramANe bAhya viSayothI virakta thatAM tene zarIra prakAzanA mAdhyama dvArA AMkhanA paDadA upara paNa : pratye paNa atyaMta viraktapaNuM Ave che. Indriyane evA dRzyo goThavAya jAya che. zarIrane prApta Indriyo : sAdhana banAvavAnuM choDI de te ja Indriya jaya che. paNa podagalika che ane tenA viSayo paNa pIdagalika : vairAgyanuM kArya eka apekSAe nAstirUpa kArya che che. bannenI acetana jAta che. IndriyonI vaphAdArI : e astirUpa evI jJAna zaktinI apekSA rAkhe che. pudgala pratye ja tethI tene sAdhana banAvavAmAM : ahIM ApaNe jJAna zaktine alagarUpe lakSamAM Ave tyAre te mAtra rUpI viSayo ja darzAve che. : - * levI che. bhAvendriya e kSayopazama jJAnanI paryAya bhagavAna AtmA Indriyano viSaya nathI tethA . che. te Indriyane sAdhana banAvIne rUpI padAthone potAnA svarUpane jANavA mATe Indriyo taddana nakAmI * jANe che. tethI te paryAya jIvanuM kalyANa karanArI na che. : hovAthI te paryAyano abhAva karavA yogya che. ahIM prathama e siddhAMta nakkI karIe ke : potAnA je pariNAma parAzraya kare tene doSa IndriyanA viSayabhUta padArtho atyaMta judA che. : gaNavAmAM Ave che. jJAna sarvajJa svabhAvI che. svaajJAnI mAne che ke huM temane bhogavuM chuM te samaye . para prakAzaka zakti che. paraMtu te jJAna svane prasiddha paNa te to bhinna ja che. bhogavuM chuM evI mAnyatA ' karavAne badale mAtra para dravyanI ja prasiddhi kare che samaye paNa tene te dravyanI sAthe mAtra jJeya jJAyaka : mATe te doSarUpa che. A rIte jJAyaka svabhAva saMbaMdha ja che. ajJAnI jIva zeyAkAra jJAnane bhogave : bhAvendriyathI bhinna che. zarIra ane saMyogo to che ane mAne che ke mane viSayo bhogavAya che. tethI : pudagala dravyarUpa che tethI AtmAthI bhinna che. A to je potAnuM ajJAna dUra karavA mAge che teNe A sat : jIvanI potAnI ja paryAya che. jIva vyApaka thaIne to svIkAravuM ja rahyuM ke pa2 dravya atyaMta bhinna che. . te pariNAmane kare che. jema bhAratano nAgarika anya acetana padArthomAM sukha nAmano dharma nathI tethI : deza vatI kAma kare, jAsusI kare to tene nAgarikanuM temAMthI sukha AvavAnI zakyatA nathI. anaMta sukhanA : rakSaNa na maLe te sajAne prApta thAya che. tema A 162 zeyatattva - prajJApana
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvendriya rUpI viSayanI ja prasiddhi kare che mATe te : thAya tyAre te jIvane jitendriya kahevAmAM Ave che. doSita che. te bhAvendriyathI jJAyaka judo che. te kAraNe : jJAnIe paradravyamAMthI ekatvabuddhirUpanA mithyAtvano bhAvendriya heya che. : nAza karyo che. tethI tenA badhA bhAvo jJAnamaya che. bhAvendriyanI sAthe arthAt vikalparUpa : * jitendriyapaNuM ane jitamohapaNuM jJAnIne sAthe ja * hoya che. tethI jJAnIne asthiratAno rAga che ane zrutajJAnanI sAthe rAganuM avinAbhAvapaNuM che. : - te paNa Indriyane sAdhana banAve che. e rIte vicAravuM jJAnanI paryAya alpajJarUpa che. bAhyanA viSayo aneka : : yogya nathI. jJAnI AsavothI nivaryo che mATe te che. anekamAMthI ekane jANavuM hoya to mukhya-gauNa : : bhAvendriyathI paNa pAcho pharyo che. e rIte ja vicAravuM karavuM paDe. tyAM rAga-dveSa dAkhala thAya che. A prakAre : yogya che. rAga sAthe joDAyela hovAthI zeyAkAra jJAnane paNa : doSa lAge che. ajJAnInI mAnyatA che ke te paradravyane : gAthAnI TIkAmAM e rIte lIdhuM che ke pogalika bhogavI zake che. te mAnyatA thavAnuM kAraNa zuM teno ' prANonI saMtati arthAt paraMparAnuM kAraNa jIvanA vicAra kare to tyAM che to zeya jJAyaka saMbaMdha ja. * vibhAva bhAvo che. tethI jIvane deha sAtheno saMbaMdha paradravya to bhogavatA ja nathI. jJAnanI paryAya ' chUTavAnuM kAraNa paNa e che ke jIva vibhAva karato saMbaMdhanA kAraNe joyAkAra thAya che. pote te zeyAkAra : aTake che. ApaNe vartamAna bhavano vicAra karIe jJAnane bhogave che tyAre jo viveka na rahe to bAhya : tyAre khyAla Ave che ke jyAre ApaNe pUrva bhava viSaya bhogavAya che evuM mAnavA lAge che. paradravya : choDIne A manuSya deha prApta karyo tyAre to bhogavAya che evI mAnyatA thavAnA kAraNanI : sahajapaNe A zarIramAM huMpaNuM sthApIne Indriyone spaSTatA mATe zeyAkAra jJAna bhogavAya che evuM kathana : sAdhana banAvIne anAdinA saMskAra anasAra mohakaravAmAM Ave che. kharekhara to ajJAnIne rAga : rAga-dveSanA bhAvo karatA AvyA chIe. have jyAre kiA2 jJAna bhogavAya che. e pramANe ke ApaNane zrI guru maLyA ane AcAryadevanA A cokhavaTathI kahevuM joIe. A pramANe kathana karIe : zAstro maLyA tyAre jAgyA tyArathI savAra gaNIne eTale heje rAgano anubhava che paraMtu jJAnano nahIM : bhAvendriyathI judA paDavAno prayatna karIe. arthAt e prakAre samajaNa kAma kare che. rAga ane kSayopazama : vibhAva bhAvane choDIe. vairAgyanI bhAvanA bhAvIne jJAna sAthe ja hovAthI rAganA tyAganI sAthe : bAhya viSayo pratye udAsIna thaIe. astipaNe parAvalaMbI jJAnano paNa sAthe niSedha AvI jAya : jJAyaka svabhAvamAM huMpaNuM rAkhatA A kArya thAya che. che. zAstramAM jyAM upayogane bAhyamAMthI choDAvIne jIvanA vibhAva bhAvamAM nimitta to pUrve baMdhAyelA svabhAvamAM joDavAnI vAta Ave che tyAM jJAnanA * dravya karmono udaya che te vAta ahIM lIdhI che. ahIM para prakAzapaNAno niSedha nathI paraMtu rAga choDavA : jIvanA vibhAvane kAraNe navA karmo baMdhAya che ane mATenI vAta che. e rIte samajavuM yogya che. jene : : tenI paraMparAmAM pharI pharIne dehanI prApti thAya che A siddhAMta samajAto nathI te paranA jANapaNAne : e nathI levuM. ahIM to jIvanA vibhAvamAM nimitta doSa mAnavA lAge che. : kyu che te darzAvavuM che. ghAti karmodaya anusAra jIva ahIM jJAna zakti dvArA jJAyakane bhAvendriyathI . vibhAva kare che. je jIva jitendriya thAya che te jIva bhinna karavAnI vAta che ane vairAgya zakti dvArA ja A prakAre kArya karI zake che. ema kahIne A bAhya viSayothI pAchA pharavAnI vAta che. A pramANe : gAthAmAM Indriya jayanI mukhyatA darzAvI che. pravacanasAra - pIyUSa
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 152 ApaNA Indriya jJAnamAM pugalanA skaMdho astitvanizcita arthano ko anya arthe Upajato ' ja jaNAya che. A sonuM che. A Tebala che. vagere je artha te paryAya che, jyAM bheda saMsthAdino. 15ra. : ane ApaNe tene ekarUpe ja lakSamAM laIe chIe. * kharekhara je sonAne ApaNe eka dravyarUpe joIe astitvathI nizcita arthano (dravyano) anya chIe te aneka pudagala paramANuono banelo skaMdha arthamAM (dravyamAM) upajato je artha (bhAva) te ' che. paramANumAM sparza guNa che. cIkAza ane lukhAza paryAya che ke je saMsthAnAdi bhedo sahita hoya : te guNanI paryAya che. be paramANuomAM be guNa : adhika evI cIkAza ke lakhAza hoya to te paramANu A gAthAmAM aneka dravya paryAya samajAvavA : bhegA thaIne aMdha bane che. cIkAza-lukhAzamAM phera mAge che. aneka dravya paryAyo eTale be padArtho : paDI jAya to paramANu pAchA chuTA paDI jAya che. be vaccenA viziSTa saMbaMdhavALI paryAyo. dareka dravya ' paramANuo, saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta potAnuM svataMtrapaNuM rAkhIne vizvanA samasta padArtho ' paramANuonA A prakAre aMdha bane che. skaMdhanI sAthe nimitta naimittika saMbaMdhamAM Ave che te vAta : racanA A prakAre cIkAza ane lukhAzane AbhArI ahIM nathI levI. ahIM to viziSTa saMbaMdhanI vAta : che. badhA paramANuo samAna ja che tethI temanI vacce che. lokikamAM jeno 'eka' rUpe ullekha thAya che tenI : samAna jAti che. lakSamAM rahe ke sonAnA paramANu vAta che. AvI aneka dravya paryAya be prakAranI che. : sadAya sonArUpa ja rahe evuM ApaNe mAnIe chIe samAna jAtIya ane asamAna jAtIya. pudgala . paraMtu ema nathI. sonAmAM rahelo paramANu chUTo paramANuo ekabIjA sAthe saMbaMdhamAM AvIne paDIne anya skaMdhamAM jAya che tyAM te rUpa dekhAya che. skaMdhanI racanA kare tene samAna jAtIya aneka dravya ke kharekhara badhA paramANuo samAna ja che. ekabIjA paryAya kahevAmAM Ave che. AkAza, dharmAstikAya : vaccenA saMbaMdhanA kAraNe skaMdhanI racanA thAya che ane adharmAstikAya eka dravyo ja che. temAM aneka : ane te aMdha eka dravyarUpe ja ApaNA jJAnamAM Ave dravya paryAyanI zakyatA ja nathI. koLANuo ane : che te samaye paNa te skaMdhamAM rahelo pratyeka paramANu jIvo saMkhyAo aneka che paraMtu tyAM paNa evA aneka : : eka svataMtra dravya che. te samaye paNa te svataMtrapaNe dravya paryAya rUpano saMbaMdha nathI. jIvane pudgala sAthe pariNamana karI rahyo che evuM jinAgama ApaNane viziSTa prakAranA saMbaMdho thAya che. jemake jIvano : : samajAvavA mAge che. A rIte skaMdhamAM koI eka dravya karma sAthe ubhayabaMdha tathA jIvano zarIra sAtheno : : apekSAe paramANuo potAnuM svataMtrapaNuM TakAvIne viziSTa saMbaMdha baMdha, jene kAraNe jIva ane zarIrane : ' ekabIjA sAthe saMbaMdhamAM paNa avazya che. tyAM eka ja gaNavAmAM Ave che ane lokikamAM temano : : saMbaMdhanA kAraNe dekhAtI ekarUpatA paramANunI ekarUpe vyavahAra kahevAmAM Ave che. jIva ane zarIra : : svataMtratAno niSedha karatuM nathI. banne alaga svabhAvanA dravyo che mATe temanI vaccenA : A saMbaMdhane asamAna jAtIya aneka dravya paryAya : skaMdhanI A rIte samAna jAtIya aneka dravya kahevAmAM Ave che. ajJAnI jIvone zarIra ane : paryAyarUpe oLakhANa karIne have jIva ane zarIrano AtmAnA judApaNAno koI khyAla ja nathI. tethI * asamAna jAtIya aneka dravya paryAyarUpe abhyAsa te to AvI aneka dravya paryAyamAM ja huMpaNuM sthApe : karIe. jIva ane zarIra banne potAnuM svataMtra che ane te rIte potAnuM jIvana jIve che. : astitva TakAvIne ekabIjA sAthe viziSTa saMbaMdhamAM zeyatattva - prajJApana
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ave che. A vAta siddhAMta rUpe prathama pAkI karIne : padArthonA svataMtra pariNAmane bAdhA nathI AvatI pachI saMbaMdhanA kAraNono vicAra karIe. eTaluM ja siddhAMtarUpe mAnya karavuM che. ajJAnI jIvane zarIra ane AtmA vacce daita asamAna jAtIya aneka dravya paryAyane dekhAtuM ja nathI. tenuM huMpaNuM zarIramAM che. tyAM huMpaNuM : jinAgamamAM asamAna jAtIya vibhAva vyaMjana paryAya rAkhIne badhA kAryo huM ja karuM evI mAnyatA che. ' kahevAmAM Ave che. ahIM vibhAva zabda eTalA mATe zarIranA kAryo to zarIra kare paraMtu jIvanA jJAtA : che ke te saMsArI jIvane arthAt vibhAvarUpe pariNamatA ane sukhanA anubhavo paNa pote ja kare che evuM : jIvane ja hoya che. jIvano zarIra sAtheno A saMbaMdha mAnIne te jIve che. mAthuM du:khe che. evuM kahetA samaye . paNa rAkhavA yogya nathI. vyaMjana paryAya zabdano du:kha zarIrane na hoya e vAta tenA lakSamAM rahetI " artha thAya che pradezatvaguNanI paryAya. ahIMjIva ane nathI. kadAca zarIrathI bhinna jIvanI hA pADe to paNa ' zarIrano viziSTa ekakSetrAvagAha saMbaMdha che mATe zarIra vinA jIva ekalo potAnuM kArya karI zake che ke tyAM vyaMjana paryAya zabda vAparavAmAM Avyo che. A teno tene svIkAra nathI. jJAna ane sukha jIvanA ja ; rIte asamAna jAtIya aneka dravya paryAya ane guNo che paraMtu IndriyanA sAdhana vinA te kArya thatuM : asamAna jAtIya vibhAva vyaMjana paryAya banne dekhAtuM nathI. mATe ajJAnIne jIvanuM svataMtra kArya : samAnArthI zabdo che paraMtu bhAvanI cokhavaTa mATe lakSagata thatuM nathI. zAMtithI vicAra kare to zarIra * jinAgamamAM uparokta zabda prayoga yogya che. paraMtu tenI svataMtra cAlamAM cAlyuM jAya che. evuM khyAlamAM : A Azayane na samajanArA moTA bhAganA to jIva Ave. bALaka-yuvAna-vRddha e enuM sahaja kArya che. ane zarIranA avagAhananI ja mukhyatAthI vicAre zarIranI aMtaraMga aneka vyavasthAo ane kAryo : che. kema jANe jIvane eTalo ja saMbaMdha hoya evuM jIvanI jANa bahAra ja thatAM rahe che. ane temAM : mAnavAnI bhUla kare che. vAstavikatA e che ke eka jIvanA bhAvane kAMI saMbaMdha nathI. jIva kudaratanA kSetrAvagAhapaNuM to eka taddana sAmAnya vAta che. badhA niyamonuM pAlana kare. kasarata, ArAma, yogya . kharekhara to dehanI manuSya paryAyamAM rahevAnI tene khorAka badhAnuM dhyAna rAkhe to zarIra yuvAna ja rahe : anurUpa potAnuM jIvana goThavavAnI jIvanI yogyatA ane temAM roga na Ave evuM banatuM nathI. tethI : te jIvanI manuSya paryAya che. A rIte jIvanuM samasta zarIranuM svataMtra pariNamana lakSamAM levA jevuM che. e : jIvana dehane, dehanI mAgaNIne anusarIne che. A samaye jIvanuM paNa svataMtra astitva evuM ja salAmata : dRSTie jotA jIva kharekhara dehanA gulAma tarIke ja che potAnA badhA kAryo jIva ja kare che. jIvanA ' jIve che. zarIranI jarUriyAta saMtoSavAnuM ja kema bhAvane ane zarIra tathA tene prApta Indriyo vacce jANe jIvanuM kArya hoya evI paristhiti che. ajJAnI nimitta naimittika saMbaMdha ja che tyAM kartA karmapaNuM : jIva mAne che ke pote zarIrane sAdhana banAvIne kArya to nathI ja. jIvanA pariNAmamAM je alpajJatA che. ; kare che. te potAne mAlika mAne che. tene kSayopazama jJAna che tenA kAraNe tene Indriyono : vAstavikatAnuM bhAna thavuM jarUrI che ke pote mAlika sAdhanarUpe upayoga karavo paDe che. tevI paristhitinuM : nathI paraMtu gulAma che. te khyAla Ave to ja te nirmANa paNa jIve potAnA vibhAva bhAvane kAraNe A zarIrathI chUTavAno prayatna kare. tene khyAlamAM AvavuM ja karyuM che. te viSaya have pachI ApaNe lezuM. hAla : joIe ke jIvane je Indriya duHkhano anubhava thAya puratu to nimitta naimittika saMbaMdha samaye paNa te : che te mukhyatve dehalakSI ja che. pravacanasAra - pIyUSa 165
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanA vibhAvanA kAraNe navA dravyakarmo : che ane zarIra tenA pravAhamAM che.A siddhAMtanI sthApanA ane svIkA2 ka2vAthI jIvane zarIrathI bheda jJAna karavAnI sugamatA rahe che. baMdhAya che ane tenA udaya anusAra tene za2I2no saMyoga prApta thAya che. e vAta ApaNe samajaNamAM lIdhI che. jIvanA vibhAva anusA2 pachInA bhavamAM te dehamAM rahevAnI jIvanI yogyatA paNa vibhAvane ja AdhIna che te vAta samajavI jarUrI che. jIvanA bhAva ane zarIrano meLa hoya to ja jIvana zakya bane. deva marIne bhUMDa thAya e vakhate devagatinA jIvanA bhAvo badalAya jAya che ane bhUMDanI gatine anurUpa tene bhAvo thAya che. jo pUrvanA bhAva cAlu rahe to te bhUMDanI gatimAM rahI ja na zake. mahelamAM rahenAra jo uMdara thAya to teNe rahevA mATe dara ja pasaMda karavuM paDe. jo moTA oraDAmAM rahevA jAya to bilADIno zikAra avazya bane. A rIte sahajapaNe thatAM bhAva parivartananA kAraNe ja jIvana sahya bane che ane te rIte dhArA pravAharUpa saMsAra cAlu rahe che. A vAtanA anusaMdhAnamAM padArthanuM aMtaraMga baMdhAraNa paNa yAda karI levuM yogya che. dravya vyApaka eka anvaya paryAya vyApya kramapUrvaka aneka vyatireka dravya svabhAva ekarUpa rahIne kramapUrvaka thatI vyatirekI paryAyamAM vyApe che. have jyAre be padArtho vaccenI aneka dravya paryAyanI vAta che to tyAM dravya paryAyarUpa jIva pote anvayarUpa rahIne kramapUrvaka thatI zarIronI vyatireka paryAyo sAthe saMbaMdhamAM Ave che. tyAM jIvanA dravya sAmAnya svabhAvanI ekarUpatAne yAda nathI karatAM. jIvanI dehamAM rahevAnI yogyatAnI vAta karIe chIe. ahIM "zarIramAM rahevAnI yogyatA'' e jIvanI paryAya che ema lakSamAM levuM. saMsArI jIvamAM te jyAM sudhI saMsArI rahe che tyAM sudhI tenAmAM A prakAranA paryAya che. mATe to jIvane vyayahAra jIvatva che. A rIte zarIra sAthenA saMbaMdhano vicAra karIe tyAre jIvane pramANanA dravyarUpa laIe chIe eTale ke dravya paryAyarUpa svIkArIne cAlIe chIe. ahIM jIvanI paryAya kaI levI tenI spaSTatA aneka dravya paryAya zabdanI vizeSa cokhavaTa jarUrI che. be padArtho maLIne eka paryAya kare evo dvikriyAvAdIno siddhAMta AcAryadeva nathI sthApavA mAgatA. te to azakya ja che. ahIM to AvA saMbaMdhone kA2Ne je eka jevA lAge che teTalA pUratI ja vAta levI che. mATe to be dravyonI alagatAnI : vAta paNa eTalI ja makkamatAthI ahIM rajU karavAmAM : AvI che. be dravyonA svabhAva to alaga che. paraMtu bannenI paryAyo paNa alaga ja che. nimittanaimittika : kIteno artha e nathI ke jIvamAM anya koI paryAyo : : ... hoya ja nahIM. te jJAnI hoya, ajJAnI hoya te pramANe : tenA guNonI paryAyo paNa hoya, tene rAga-dveSa saMbaMdhanA kAraNe te paryAyomAM meLa vizeSa hoya te jAdI vAta che. paraMtu tyAM be padArtho maLIne eka paryAya kare che ema to banatuM ja nathI. jIva ane zarIranA bannenA svabhAva ekarUpa thaI gayA evI : saMbaMdhanI vAta levI che mATe zarIramAM rahevAnI ... badhuM hoya paraMtu ahIM to zarIra sAthenA viziSTa ajJAnInI mAnyatA khoTI che. jIvanA ane zarIranA yogyatAne jIvanI paryAyarUpe laIne tene jIvamAM ae badhA kAryo huM karUM chuM evuM ajJAnI mAne che tethI tenA ajJAnane dU2 ka2vA mATe jIva ane za2I2 banne taddana judA che. jIva potAnA pariNAmanA pravAhamAM : abheda gaNIne evo jIva eka pachI eka navA navA dehane dhA2Na ka2e che. prApta dehane anurUpa potAnI yogyatA paNa phe2vato jAya che. jema ke manuSya . deha jJeyatattva - prajJApana 166
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ prApta thatAM jIvane manuSya paryAya hoya che. A gAthAno abhyAsa ka2vAnuM phaLa e che ke jIva ane zarIrano saMbaMdha jIvanA vibhAvanA kA2Ne che. te samaye paNa jIva svataMtra che mATe potAnI svataMtratAne lakSamAM rAkhIne za2I2thI bhedajJAna ka2vA yogya che. * : TIkAmAM kahe che ke dareka padArtha potAnuM svarUpa astitva sadAya TakAvIne rahe che arthAt nitya TakavuM ane TakIne badalavuM evuM anAdithI anaMtakALa sudhI badhA padArthomAM thayA kare che. dareka padArtha e rIte parathI bhinna potAnuM svarUpa jALavI rAkhe che. A baMdhAraNa abAdhita che. Avo svarUpa astitvamaya eka padArthano evA bIjA padArthamAM viziSTarUpe upajato bhAva tene aneka dravyAtmaka paryAya kahI che. : ahIM siddhAMtamAM jIva ane za2I2 janme che ane mare che. arthAt jIvanI manuSya paryAya ane dehanI manuSya paryAya banne vaccenA saMyoga ane viyoganA kA2Ne jene janma ane maraNa evuM nAma ApavAmAM Ave che. A rIte ajJAnI jIvane zarIra ane jIvanuM ekapaNuM ja bhAse che. jIvana daramyAna badhuM kArya huM karuM chuM evuM mAne che. A ghaDiyALa ane teno jANanA2 huM evuM kahenArane huMpaNAmAM dvaita dekhAtuM nathI. jyAre tyAM rahelA dvaita pratye tenuM dhyAna kheMcavAmAM Ave tyAre ja tenI bhramaNA bhAMge paraMtu tema chatAM ajJAna sahelAIthI chUTatuM nathI. jIva ane za2I2 vacceno saMbaMdha e saMyogI ekatva che. te kharekhara trikALa sattA nathI paraMtu ajJAnI jIva evA saMyogI ekatvamAM huMpaNuM mAnI beTho che te tenuM ajJAna che. 5ramArtha jovA jaIe to jIvanI covIsa kalAkanI pravRttinI javAbadArI koNa svIkAre che? zuddha jIva ane zuddha pudgala tenI spaSTa nA pADe che. vAstavikatA A vAta spaSTatA mAge che. be padArtho alaga che ane svataMtra che e vAta lakhyA bAda eka dravyano : anya dravyamAM upajato viziSTa bhAva dvArA evuM samajAvavAmAM Ave che ke be dravyo vacce evo meLavizeSa ke te be rUpa lakSamAM na AvatA tyAM ekaja kriyA thAya che ane te eka ja dravyanuM kArya hoya evuM : lAge che. A vAta samajavA mATe, jIva ane zarIranI : : joIe to ajJAna bhAve pariNamato jIva paNa badhuM kArya nathI karato. te pramANe zarIra paNa jJAna sukha ane rAganA pariNAmane nathI karatuM. tethI ajJAnInI covIsa kalAkanI pravRttinI javAbadArI : vAta siddhAMtarUpe sArI rIte samajAya te mATe, alaga : jIva ke zarIra bemAMthI koIpaNa svIkArI zake tema dRSTAMto levA upayogI thaze.gAyanA AMcaLamAMthI : nathI. maLatuM dUdha eka dravyarUpe badhAne khyAlamAM che ane te rIte teno vaparAza che chatAM tyAM panIra ane pANIno bhAga avazya alaga che. te bannenA mULabhUta svarUpo ane poSaNa ApavAnI zaktimAM ghaNo taphAvata che. saMgItanA rasIlA jIvoe sitA2 ane tabalAnI jAgalabaMdhI sAMbhaLI haze. eka bIjAne harAvavA mATe jhaDapathI rAga-rAgiNI badalAve ane bIjo paNa evo ja ustAda hoya ke tenI sAthe meLa turata karI le che. sAMbhaLanArA maMtramugdha thaI jAya. AvA aneka dRSTAMto vicArI zakAya. pravacanasAra - pIyUSa : kharekhara saMsAra tattva kevI rIte sAbita thAya teno vicAra karIe to khyAla Ave ke tenuM udbhavasthAna ajJAna che. jIva ane zarIranI eka sattA mAnavI ane te sattA ja A badhuM kArya kare che evuM vicAravuM rahyuM. A rIte A badhuM ajJAnInA ajJAnanuM phaLa hovA chatAM saMsAra paNa che te vAstavikatAno InkA2 thaI zake tema nathI ajJAnanI maryAdA mAtra ajJAnI jIvanA pUratI ja sImita che ema nathI. jIvanA vibhAvanI sAthe dravyakarma ane nokarmanI saMdhi paNa avazya che. jIva potAnA 167
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaTakAraka anusAra pariName che tethI tyAM kartApaNuM : bhaviSyamAM je saMyogo prApta kare che. te to potAnA ane saMpradAna sAthe ja che. jIvanI paryAyanI avadhi : pUrve karelA vibhAvanA phaLarUpe che. jIva jo pharI eka samayanI ja che mATe tene bhogavavAnI koI saMyogamAM Atmabuddhi karIne joDAya to te avazya vAta hoya to te samaye ja tene bhogavI zakAya. * saMyogone bhogave che. e hakIkata paNa sAcI che. pachI to te nAza pAmI jAya che ane je abhAvarUpa : have jo dvidhA cAlu rahe to tenuM samAdhAna meLavIe. hoya teno bhogavaTo zakya ja nathI. tethI jIva dareka : jIva te samaye paNa potAnI rAgamizrita samaye pote kartA thaIne potAnA pariNAmane kare che : : joyAkAra jJAnanI paryAyane bhogave che. paradravyane ane tene te samaye ja bhogave che e vAta siddhAMtarUpe : : nahIM. arthAt te samaye paNa saMyogo to tenA mAnya karavI rahI. * pravAhamAM cAlyA gayA che. tame te saMyogamAM levA jIva bhaviSyamAM saMyogarUpa phaLane bhogave to ' bhAvathI joDAva cho tevo ja ane teTalo ja tamane eka pariNAmanuM phaLa be vAra bhogavavAno prasaMga : bhogavaTo maLe che. mATe jIve kharekhara to potAnI Ave che te banI na zake. mATe jIva saMyogone ja : te samayanI paryAyane ja bhogavI che mATe paryAyano bhogave che (je badhAne anubhavamAM Ave che) te : bhogavaTo eka ja samaye che. bevAra bhogavaTo nathI. mAnya rAkhIe ane te potAnI paryAyane te samaye : jIva jo jJAnI thAya ane svarUpamAM joDAya to te ja bhogave che te mAnya na rAkhIe. evo tarka jarUra : nirvikalpa dazA samaye kevA saMyogo AvyA tenuM thaI zake. have paryAya eka samayanI ja che ane tyAM jJAna paNa nathI. tethI bhogavaTAno prazna nathI. vaLI SaTakAraka che te vAta mAnya karIe to jIva bhaviSyamAM : munine savikalpa dazAmAM upasarga zarU thAya to saMyogone bhogavato nathI. evI ekAMta mAnyatA : tenuM lakSa choDIne svarUpamAM jAmI jAya che mATe karavI joIe. e prakAre dalIla thaI zake. : te saMyogane bhogavato nathI paraMtu svarUpalIna jIvane saMyogono bhogavaTo che ja nahIM evuM : : rahIne atIndriya AnaMdane bhogave che. TIkAmAM * AgaLa jIvano zarIra sAtheno saMbaMdha eTaluM ja mAtra ekAMta paNa zakya nathI. koI vyakti ekanuM khUna : ke nathI lIdhuM. tyAM zarIranAmakarmanA udaya anusAra kare ane anya aneka jIvonI ekI sAthe hiMsA kare : : zarIranA saMsthAna-saMhanana vagere sAthe paNa jIva te bannenuM phaLa alaga hovuM ja joIe. vaLI je : : saMbaMdhamAM Ave che. A rIte jIva aneka sAthe hiMsAnA bhAvane kare che. te duHkhI thavAne badale te samaye AnaMdano anubhava karato jovA maLe che. jo : saMbaMdhamAM Ave che evuM darzAvavAmAM AvyuM che. potAnA pariNAmone A rIte bhogavavAno ekAMta - 7 gAthA - 153 niSedha karavAmAM Ave to svarga ane narkanI sAbitI : tiryaMca, nAraka, deva, nara- e nAmakarmodaya vaDe ja na thAya. cAra gati ja sAbita na thAya. kharekhara A gAthAmAM gatinI to sAbitI karavAmAM Ave che che jIvanA paryAya, jeTha viziSTa saMsthAnAdike. 153. che. jIvanA tIvra maMda pariNAmone bhogavavAnA : manuSya, nAraka, tiryaMca ane deva e nAma karmanA sthAno avazya che teno InkAra thaI zakato nathI. udayAdikane lIdhe jIvonA paryAya che ke jeo have vAta rahI eka pariNAmanuM phaLa bevAra : saMsthAnAdi vaDe anya prakAranA hoya che. bhogavavAnI. tyAM samAdhAna e prakAre che ke jIva : AgalI gAthAmAM jIvane zarIrAdinI prApti 168 jJeyatatva - prajJApanA
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che e vAta lIdhA pachI have cAra gatimAM jIvane kevA dehanI prApti thAya che ane tene anurUpa jIvanA pariNAma kevA hoya che e vAta levAmAM AvI che. manuSyAdi cAra gati che. aghAtikarmo cAra che. temAM zarIranI racanAmAM mukhyapaNe : nAmakarmanI prakRtti nimitta che. Ayu ane gotrane paNa deha sAthe saMbaMdha che. vedanIya karmano udaya mukhyapaNe saMyogonuM kAraNa thAya che. te karmodayanI asa2 zarIra u52 paNa hoya che. ApaNA jIvana da2myAna eka samaya evo Ave che jyAre gatino baMdha paDe che. te samayanA bhAvane anurUpa gati prApta thAya che. sa2La madhyama pariNAmathI manuSya ane kapaTanA bhAvathI tiryaMca gatino baMdha paDe che. UMcA prakAranA zubha ane azubha bhAvo anusAra svarga ane naraka gati maLe che. je te gatine anurUpa deha ane saMyogo upalabdha thAya che. A badhuM aghAti karmodayanuM phaLa che. ahIM za2I2nI mukhyatAthI vAta lIdhI che mATe mAtra nAmakarmane yAda karyuM che. gatinA baMdha anusAra pachInA bhavamAM Avo deha ane saMyogo prApta thAya che. : : vastuno eka aMza che. te aMzanuM je nAma che te nAma nayane ApavAmAM Ave che. jJAnane viSaya ka2nA2A naya jJAnane jJAna naya kahevAya che. astitvane jANanArI jJAnanI paryAya astitvanaya nAma pAme che. te pramANe je prakAranA deha prApta thAya che e anusAra jIvanI paryAyane te nAma ApavAmAM Ave che. jyAre jIvane manuSya deha saMyogarUpe prApta thAya che tyAre te jIvanI paNa manuSya paryAya che evuM kathana ka2vAmAM Ave che. manuSya dehanI prAptimAM nimitta nAmakarma che mATe jIvanI manuSya paryAya paNa nAmakarma anusAra kahevAmAM Ave che. zarIrane ane nAmakarmane je prakArano nimitta naimittika saMbaMdha che evo : nAmakarmane ane jIvane nathI. aghAti karmanuM phaLa zarI2 ane saMyogomAM Ave che. jyAre jIvanA pariNAmomAM nimitta ghAtikarmodaya che. A siddhAMta sAcA arthamAM samajavo jarUrI che. dravyakarmanA be prakA2 che. ghAti karma ane aghAti karma. je karma udayamAM AvIne jIvanA svabhAvano ghAta thavAmAM (jIvamAM vibhAva thavAmAM) nimitta bane tene ghAti karmo kahevAmAM Ave che. jIva pote jo karmanA udayamAM joDAya to vibhAva thAya. te ja pramANe jIva jyAre zuddha paryAyanIpragaTatA kare tyAre ghAti karmono nAza thAya. A rIte jIvanA vibhAvane ane ghAti karmone eka bIjAnA ghAtamAM nimitta thavAnuM bane che. ghAti karmanuM koI phaLa zarIra ane saMyogomAM nathI. : : jIvanA bhAva anusAra gati prApta thAya che e vAta ApaNe pahelAnI gAthAmAM vistA2thI lakSamAM lIdhI che. eka prazna jarUra thAya ke koI AkhI jIMdagI zubhabhAvo karato hoya ane AyuSyanA baMdha samaye ja kapaTanA bhAva hoya to tene svarga ke manuSya gatinA sthAne tiryaMca gatimAM javuM paDe e jarA ajugatuM lAge. paraMtu vyavasthA e prakAre ja che. tiryaMca gatimAM paNa tene zubha bhAvanA phaLa svarUpe aneka prakAranI anukULatA : avazya prApta thAya che. aghAti karmo jIvanA vibhAvanA nimitte bane : che paraMtu aghAti karma udayamAM Ave tyAre jIvane zarIra ane saMyogonI prApti karAve che. aghAti karmanA udayanuM koI phaLa jIvamAM nathI AvatuM. sAmAnya mAnyatA evI che te jevA saMyogo hoya evA saMyogI bhAva arthAt vibhAva thAya che. evI ... jIvane saMyogarUpe je deha prApta thAya che tene anurUpa te potAnuM jIvana goThavI le che. tethI zarIranI paryAya pramANe jIvanI gatinA nAma : mAnyatAne poSaNa maLe evA aneka dRSTAMto paNa ApavAmAM AvyA che. dRSTAMta H naya jJAnano viSaya : maLI rahe che. jenI evI mAnyatA che te potAnA pravacanasAra - pIyUSa 169
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariNAma-vibhAva mATe, Indriya sukha-duHkha mATe, : ja che. dareka padArtha svathI ekatva ane parathI saMyogone ja javAbadAra mAne che. tethI tenA prayatno : vibhaktapaNe sadAyane mATe rahelA che. dareka padArthamAM haMmezA saMyogo pheravavAnA rahe che. paraMtu te khoTo bheda vivikSAthI vicAratA temAM dravya-guNa-paryAya rasto che. jIvanA vibhAvanuM kAraNa ghAti karmano ' tathA utpAda-vyaya-dhruva evA bhedo avazya che. paraMtu udaya che. mithyAtva che tyAM sudhI rAga-dveSa che. ' te bheda vastunI akhaMDatAne bAdhArUpa nathI. be padArtho mithyAtvano abhAva na thAya tyAM sudhI rAga-dveSa : be maTIne eka thAya evuM kayAreya banatuM nathI. be maTe nahIM. arihaMta bhagavAnane aghAti karmonA udaya : padArtho atyaMta judA rahIne temanI vartamAna paryAya Ave che paraMtu te paramAtmAne vibhAvamAM nimitta : dvArA anya dravyo sAthe saMbaMdhamAM Ave che. te nimitta nathI. paramAtmAne vibhAva nathI kAraNake koI ghAti : naimittika saMbaMdha che, be dravyo ke be dravyanA guNo je karma bAkI nathI ke je udayamAM AvIne jIvanA ' trikALa che te vacce saMbaMdha thatAM nathI. vibhAvamAM nimitta thAya. jIva ane zarIranI "aneka dravyaparyAyarUpa'' A rIte jIvanA vibhAvanA nimitte banne : eka paryAyarUpe vicAraNA karIne have te vacce prakAranA dravyakarmo baMdhAya che. paraMtu banne prakAranA : bhedajJAna karAvavA mATe A gAthA levAmAM AvI karmonA phaLa alaga ja che. ghAti karma jIvanA : che. jIva ane zarIra be alaga padArtho che. te bannenA vibhAvamAM ja nimitta thAya che ane aghAti karmo : svarUpa astitva bhinna che. svarUpa astitva judA che zarIra ane saMyoganI prApti karAve che. jIva pote : te vAstavikatAnA AdhAre AcAryadeva bhedajJAna vibhAvarUpe pariNamIne saMyogamAM joDAya che. zarIrane ' karAvavA mAge che. prApta Indriyone sAdhana banAvIne saMyogamAM joDAya che. je samaye IndriyajJAna thAya che te samaye rAga svarUpa astitvane dravya-guNa-paryAya evA hAjara ja che. pahelA jANe ane pachI rAga kare ema . bhedarUpe athavA utpAda-vyaya-dhrovya evA bhedarUpe na letA ajJAnI jIva rAganA kAraNe koI viSayane ? jovAmAM Ave che. tyAre paNa svarUpa astitvanuM mukhya karIne tene jANe che. A dRSTie vicAratA : akhaMDapaNuM ja che. e vAta mukhyapaNe levAmAM AvI saMyoganA kAraNe rAga thAya che evo vicAra choDIne : che. padArtha baMdhAraNamAM A viSaya vistArathI levAmAM rAgathI chUTavA mATe, Indriya sukha-duHkhathI mukta : Avyo che. ApaNe tene abhyAsamAM paNa lIdho che. thavA mATe mithyAtvane dUra karavAno puruSArtha karavA . tethI ahIM svarUpa astitva sattA kaI rIte che te lAgI jAya che. : TUMkAmAM joIe. - gAthA - 154 padArtha - svarUpa astitva astitvathI niSpanna dravyasvabhAvane trivikalpane dravya paryAya je jANato, te AtamA nahi moha padravya lahe. 154. : guNa paryAya je jIva te (pUrvokta) astitva niSpanna, traNa : prakAre kahelA, bhedovALA dravya svabhAvane jANe : dhruva utpAda vyaya che, te anya dravyamAM moha pAmato nathI. : ahIM mAtra astitva guNanI vAta nathI paraMtu dareka padArthanI svarUpa astitva sattA bhinna : padArthanI sattAnI vAta che te svarUpa astitvane 170 zeyatattva - prajJApanA
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka dravyanA svabhAvarUpe darzAvavAmAM Ave che. AvA : rAkhIne "jIvanI zarIra sAthe zarIrane anurUpa svarUpa astitvanuM akhaMDapaNe ahIM vistArathI : hovAnI yogyatA' evo jIva potAnI AvI samajAvavAmAM Ave che. teno upayoga zarIrathI - ekarUpa avasthAne kAyama rAkhIne judA judA zarIro bhedajJAna mATe karavAmAM Avyo che. teno AgaLa ' sAthe saMbaMdhamAM Ave che e rIte vicAravuM rahyuM. A vicAra karatA pahelA ahIM prathama baMdhAraNane thoDuM ; rIte judA judA zarIronA saMbaMdhathI je aneka dravya prayojanarUpe vicAra laIe. : paryAya thAya che tyAM Akho jIva arthAt svarUpa : astitvarUpa jIva anya svarUpa astitvarUpa pugala paryAya - kramapUrvaka aneka : (zarIra) sAthe saMbaMdhamAM che. bannenA svarUpa astitvo dravya sAmAnya "aneka dravyaparyAya' samaye paNa judA ja che mATe svabhAva jJAna tene svarUpa astitvathI judA paDe che ane : bhedajJAna kare che. anvaya vyatireka vyApaka vyApya : cetanadravya-cetana paryAyo jIva padArtha, cetana dravya cetana vizeSa svarUpa ! sAmAnya paryAyo utpAda cetana guNo I astitva. A rIte eka padArthano aMtaraMga vicAra karIe : dhruva ) ane vyayarUpa. chIe tyAre dravya sAmAnya svabhAva ekarUpa-anvaya A rIte jIvanA astitvamAM tenA dravya-guNarahIne eka pachI eka thatI paryAyamAM kramapUrvaka vyApe : paryAya evA bhedo cetanamaya che. tenA utpAda-vyayache. : dhruva evo bhedo paNa cetanamaya che. have jyAre be padArtho vaccenA saMbaMdhano : eka vAta khyAlamAM rahe ke asala cetana vicAra karIe. jIva eka pachI eka navA navA : svabhAva to cetana guNano che. dravya ane guNanI deha dhAraNa kare che. teno vicAra karIe tyAre eka sattA hovAthI jIvane cetana svabhAvI AkhA svarUpa astitvathI vicAra karavAmAM Ave ; kahevAmAM Ave che. svarUpa astitvanuM akhaMDapaNuM che. tyAre dravya-guNa-paryAya evA bhedane tyAM : hovAthI have jIvanA anya anaMta guNo tathA sthAna nathI. jIva nAmano Akho padArtha anya : tenI badhI paryAyo paNa cetanamaya kahevAya che. padArtha sAthe saMbaMdhamAM Ave che e rIte levuM rahyuM. ' A vAta ApaNe dravya sAmAnya adhikAramAM tyAre anvayarUpa dravya sAmAnya nathI paraMtu svarUpa : vistArathI abhyAsamAM lIdhI che mATe ahIM teno astitva che. : vistAra nathI karatA. - manuSya deha jIva - guNa-guNInA saMbaMdhathI cetanamaya jIva padArtha - deva deha : cetana guNa/ A tiryaMca deha anya guNo ane anya guNonI nArakI deha paryAya-cetanarUpa A rIte tyAM bhale jIvanI manuSya paryAya ane : svarUpa astitvanA akhaMDapaNAne kAraNe anya dehanI manuSya paryAya vacce ja saMbaMdha che to paNa ' guNo ane paryAyo paNa cetanamaya. Avo jIva padArtha jIvamAM dravya-guNa-paryAyanuM abhedapaNuM lakSamAM : zarIrathI jAdo che. pravacanasAra - pIyUSA 171
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarIra / acetana acetana : jAdApaNuM kare che. tyAre mithyAtva utpanna thatuM ja acetana dravya-acetana paryAyo). ( pudgala 3 dravya paryAyarUpa : nathI je lAbhanuM kAraNa thAya che. be padArthanuM acetana guNo _) svarUpa (sAmAnya) utpAda : jAdApaNuM-bhedajJAna tene sthULa bhedajJAna mAnavAmAM : astitva. dhruva vyaya : Ave che paraMtu evuM sthaLa bhedajJAna karavAthI paNa A rIte zarIranuM pudgalarUpa svarUpa astitva : jIvanuM prayojana siddha thAya che. jAdu darzAvavAmAM AvyuM. ahIM mAtra pugala ja gAthA - 155 paramANunI vAta nathI lIdhI paraMtu zarIrane eka dravyarUpe lIdhuM che. e khyAlamAM rahe ke pudagala : che AtamAM upayogarUpa, upayoga darzana-zAna che; svabhAvanI jyAre vAta karIe tyAre tyAre tyAM sparza- - upayoga e AtmA taNo zubha vA azubharUpa hoya che. 155. rasa vagere rUpIpaNAnI vAta karavI joIe kAraNake : AtmA upayogAtmaka; upayoga jJAna-darzana jema jIvanuM asAdhAraNa lakSaNa cetana che. tema : kahela che; ane AtmAno te upayoga zubha yugalanuM asAdhAraNa lakSaNarUpIpaNuM che. paraMtu : athavA azubha hoya che. ahIM rUpIpaNuM zabda na vAparatAM tyAM acetanapaNuM : A gAthAthI AcAryadeva navo viSaya zarU kare lIdhuM che. tyAM jIvanA cetanapaNA sAtheno virodha : : che. kharekhara to navo nathI. jIva ane zarIra sAthenA darzAvavo che mATe rUpIpaNAnA sthAne acetanapaNuM : ke : saMbaMdhanI gAthAomAM jIvane zarIranI prApti kaI levAmAM AvyuM che. jethI cetana ane acetana evA : tA : rIte thAya che te pUrvArdha ane zarIranI prApti pachI spaSTa vibhAga khyAlamAM rahe. eka-aneka tathA : ' : jIva zuM kare che uttarArdharUpe ApaNe vicArI gayA nitya-anitya e paNa virodhI dekhAtA dharmo che : te 2 : chIe. zarIranI prApti bAda jIva zuM kare che teno paraMtu temane eka dravyamAM sAthe rahevAmAM virodha nathI. : - : have vistAra karavAmAM Ave che. havenI gAthAomAM kharekhara temane eka dravyamAM yogya rIte samajavAthI : : jIvane paradravyanA saMyoganuM kAraNa vicAravAmAM Ave ja anekAMta vastu svarUpanI siddhi thAya che. cetana ' che tana : che. te sau prathama ApaNe ApaNI rIte vicArI ane acetana evA vira evA virodhI dharmo che ke tenI eka : laIe. dravyamAM sthiti na ja hoya. arthAt eka dravyamAM cetana : ane acetana evA dharmo na hoya. A pramANe : jIva je dehane prApta thAya te deharUpa je : dravya Indriyo che tene sAdhana banAvIne jJAna hovAthI jene ApaNe aneka dravyaparyAyarUpa manuSya : vagere vibhAva vyaMjana paryAyarUpe mAnya karIe chIe : * paraNeya (pugala) ne jANavAnuM kArya kare che. te te kharekhara eka padArtha nathI. tyAM jIva ane zarIra : : jJAna sAthe rAga avinAbhAvarUpe rahelo che. te : zraddhA ane cAritranA pariNAmonA zuddha ane be jAdA che ane temane bhinna lakSamAM levAthI Atma : : azuddha evA be bheda paDe che. te azuddhanA pAchA kalyANa thAya che. te bannene judA pADavA mATe A : gAthAmAM svarUpa astitvanA akhaMDapaNAne sAdhanarape * zubha ane azubha evA be bheda paDe che. jIvanA : AvA vibhAvane nimitta banAvIne navA karmo darzAvavAmAM AvyuM che. : baMdhAya che. te bhaviSyamAM udayamAM AvIne jIvane be padArtho atyaMta bhinna hovA chatAM temane pharIne deha ane saMyoganI prApti karAve che. eka mAnavA te mithyAtva che. mithyAtva anaMta : A rIte jIvane paradravyanA saMyoganuM kAraNa saMsAranuM kAraNa che. mATe jIva jyAre zarIrathI : potAno vibhAva bhAva ja che. ajJAnI jIvanA 172 jJeyatattva - prajJApanA
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariNAmano vicAra karIe to tene A pramANe : bhinna che evo viveka te samaye ja jAgRta rahe che. te samajAvI zakAya. have jIvamAM huMpaNuM rAkhIne potAnuM jIvana jIve che. tethI have tyAM zuddha paryAyano pravAha zarU thayo che. te karmanA udayano tiraskAra karIne bhAvyarUpa potAnA jJAna Indriyone sAdhana banAvIne rUpI : pariNAmane karato nathI. zeya jJAyaka saMka2 doSa dUra thatAM tyAM zeya jJAyaka saMbaMdha che. paraMtu bhAvya bhAvaka saMbaMdha evuM kAMI nathI. jIva - za2I2 - za2I2ne prApta Indriyo - : parazeyone jANe che. kSayopazama jJAna ane rAga alpajJa dazAmAM avinAbhAvarUpe sAthe ja che. jIva 52thI bhinna rahIne ja pa2ne jANe che paraMtu ajJAnI jIva jJeya jJAyaka saMka2 doSa ane bhAvya bhAvaka saMkara doSa kare che. A banne doSa jIvanI ajJAna dazAmAM hoya che. padravya jIvathI sadAya bhinna ja che paraMtu jJAna jyAre pajJeyane jANe che tyAre saMbaMdhanA kAraNe jANe ke zeyo jJAnamAM AvI gayA hoya evuM lAge che. tyAM kharekhara to zeya potAnA svabhAvane sAcavIne potAnA svakSetramAM ja che paraMtu ajJAnIne paraNeyanA bhinnapaNAno khyAla nathI. zeyane jJAna jANe tyAre jAduM rahIne jANe che. e pUrvArdhano tene khyAla nathI. mATe te potAnA jJAnamAM sva ane 52nA svabhAvo bheLaseLa thaI gayA evuM mAne che tene zeya jJAyaka saMka2 doSa kahevAmAM Ave che. ajJAnI jIva karmodayamAM joDAyane potAnI paryAyamAM bhAva mithyAtva kare che. zarIramAM huMpaNuM ane padravyamAM mArApaNAno tathA paramAM kartA ane bhoktApaNAno abhiprAya e mithyAtvanuM lakSaNa che. te mithyAtva anusAra ajJAnI jIvane bAhya viSayone bhogavavAno bhAva thAya che. zraddhA ane cAritranI paryAyo sIdhI padravya sAthe saMbaMdhamAM AvatI nathI. tethI jJAna mA2phata Indriyane sAdhana banAvIne 52zeyane jANavAnuM kArya thAya che. jIvanA pariNAma je hitabuddhipUrvaka bAhyamAM jAya che te paradravyanA : saMgamAM AvatA rAga-dveSa evA be bhAvarUpe thAya che. A rIte je jIva vibhAvarUpe pariNamIne jJAna dvArA paradravyonA saMbaMdhamAM Ave che mATe vibhAva ja paradravyanA saMbaMdhanuM kAraNa che ema nakkI thAya che. : : * : upayoga bhAvaka e karmano udaya che. bhAvya e karmanA udayamAM joDAvAthI thatAM azuddha pariNAmo che. jIve kharekhara to potAnA svabhAvano svIkAra karIne svabhAvane anurUpa zuddha paryAya pragaTa karavI joIe. paraMtu ajJAnI jIvane potAnA svabhAvano khyAla ja nathI. tethI te karmodayamAM ekatvabuddhipUrvaka joDAya che ane jevA karmanA udaya hoya te anusA2 : jIva upayoga svabhAvI che. upayoga zabda paryAya mATe vaparAya che. jIvanA pariNAmane upayoga kahevAmAM Ave che. te uparAMta jJAnanI paryAyane jJAnopayoga ane darzananI paryAyane darzanopayoga potAnAmAM vibhAva bhAva-moha-rAga-dveSanA : kahevAmAM Ave che. jJAnopayoganA pAMca (athavA pariNAmane karI le che. te jIvano doSa che ane tene bhAvya bhAvaka saMka2 doSa kahevAmAM Ave che. jIva jyAre jJAnI thAya che tyAre banne prakAranA saMka2 doSano abhAva thAya che. kAraNake te jIve bhedajJAna * gAthAmAM jJAna ane darzana upayoganI vAta nathI ajJAna sAthe laIe to ATha) bheda che ane darzanopayoganA cAra bheda che. te vistAra niyamasAra zAstranI zarUAtanI gAthAomAM che. ahIM A : mATe teno vistAra karatA nathI. upayoganA nIce karIne potAnA jJAyaka svabhAvane judo pADI lIdho : che. te have 5dravyane jANe che te samaye te potAnAthI : pramANe bheda levAmAM Ave che. pravacanasAra - pIyUSa 173
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 zabdo .. upayoga - (jIvanA pariNAma) * gAthA - 156 : upayoga jo zubha hoya, saMcaya thAya puNya taNo tahIM, zuddhopayoga azuddhopayoga : ne pApasaMcaya azubhathI; jyAM ubhaya nahi, saMcaya nahIM. 156. : upayoga jo zubha hoya to jIvane puya saMcaya zubhopayoga azubhopayoga : pAme che a * pAme che ane jo azubha hoya to pApa saMcaya lakSamAM rahe ke jIvanI paryAyamAM baMdha : pAme che. temanA (bannenA) abhAvamAM saMcaya thato ane mokSanI je vyavasthA che te zraddhA guNanA pariNAma : nathI. anusAra che. cAritranI paryAya zraddhAne anusare che. * have AcAryadeva cAritranA pariNAma anusAra tethI ajJAnIne mithyAdarzananI sAthe mithyAcAritra ' kevA prakAranA karmo baMdhAya che te vistArathI che. jJAnIne samyagdarzananI sAthe samyakacAritra che. : samajAvavA mAge che. tyAre ApaNe mULa vAta prathama khyAlamAM rahe ke jJAnamAM AvaraNa che paraMtu tyAM : yAda karI laIe. mithyAtva e eka ja baMdhanuM kAraNa viparItatA nathI. moha arthAt viparItatA zraddhA ane : mAnya rAkhavAmAM AvyuM che. mithyAtva e vibhAva cAritramAM che ane ATha karmomAM je mukhya mohanIya : pariNAmano saradAra che. te Asava yoddho che je karma che te paNa be prakAranuM che. darzana mohanIya ane anAdikALathI vijayI rahyo che. te mithyAtva jAya cAritra mohanIya. A be guNonA pariNAmone ' tyAre vibhAvanI senA hataprabha thAya che. vibhAvanA jIvamAM abhe da gaNIne jIvanA upayogane : nAzanA zrIgaNeza zarU thayA che. saMvara yoddhAe zuddhopayoga ane azuddhopayoga kahevAmAM Ave che. : Asava yoddhAne jItI lIdho che. pU. gurudeva kahetA azuddhatAnA zubha ane azubha be bhedo cAritranI ke bIja ugI te pUnama thaye ja chUTako te rIte paryAyanI makhyatAthI che. mitva to azubha ja : mithyAtvane ekane ja baMdhanuM kAraNa svIkAravuM rahyuM che. dravyakarmomAM ghAti karmo to badhA pApa prakRttirUpa : ane teno abhAva thatAM vibhAvano nAza nakkI ja che. aghAti karmomAM pApa ane puNya prakRttio : karavo. have cAritranA doSano vicAra karIe. evA be bheda paDe che. jIvanA pariNAma mATe : mithyAtvanI sarakhAmaNImAM cAritrano doSa zubhabhAva ane azubhabhAva evA zabdo vAparavAmAM : vAmaNo lAge che. mithyAtvanA pApane moTuM pApa Ave che ane dravyakarmo mATe pApa ane puNya evA : gaNavAmAM AvyuM che. cAritranA doSane alpa doSa zabdo vaparAya che. jIvanA zubhabhAva anusAra puNya ' gaNavAmAM Avyo che. ajJAnIne banne prakAranA prakRtti ane azubhabhAva anusAra pApa prakRtti : vibhAva bhAvo che ane moha rAga-dveSa badhA baMdhanuM baMdhAya che. jIvanA zubhAzubha bhAvo vaDe ghAti karmo : kAraNa thAya che tema chatAM mithyAtvanA baMdhanI ja to baMdhAya ja che ane te badhI pApa prakRttio che. : agatyatA levAmAM Ave che. cAritranA pariNAmamAM eka vAta ApaNA khyAlamAM levI jarUrI che ke jIvanA : je dvaita che te khataranAka che e vAta lakSamAM levA pariNAmane zuddhopayoga zubhopayoga-azubhopayoga : jevI che. cAritranA pariNAmamAM zubha ane azubhanA evA je nAma ApIe chIe. te zraddhA ane ' vaitanA kAraNe jIva anAdikALathI saMsAranuM cAritranA pariNAma anusAra che. tema chatAM zraddhA : paribhramaNa cAlu rAkhe che te vAta moTA bhAge ane cAritranA pariNAmane upayoga kahetA nathI. : khyAlamAM rahetI nathI. e vAta jo khyAlamAM rahe to 174 zeyatattva - prajJApana
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNe cAritranA doSanI sAcI pichANa karI ema : muddatanA karmo baMdhAya che. jJAnI zakyataH azubha bhAva jANavuM. bIjuM e paNa khyAlamAM levuM ke ' karato nathI. savizeSapaNe te zubha bhAva ja kare che samyagdarzananI pragaTatA jIvano anaMta puruSArtha ke tethI tene anukULa saMyogonI prApti vizeSarUpe prApta mAgI le che. paraMtu tyArabAda sAdhaka dazAmAM - thAya che. zuddhatAmAM AgaLa vadhavA mATe samaye samaye anaMta : ajJAnI jIva saMyogomAM navesarathI ekatvabuddhi guNo puruSArtha joIe chIe. puruSArtha karavAnI ; : karIne pharIne navA karmone bAMdhe che. kaLA prApta thaI mATe sugama hovA chatAM tyAM mahenata cAlu ja rAkhavAnI che. sAdhaka dazA ardha pugala jJAnI zubhAzubha bhAvonA sthAne vItarAgatA parAvartana jeTalI paNa lAMbI hoya zake che tenA : pragaTa kare che. banne prakAranA azuddhopayogane choDIne uparathI ApaNane khyAla Ave ke cAritranA doSa zuddhopayogarUpe pariName che. tethI udayamAM AvelA mAnIe evA saraLa rIte dUra nathI thatA. A bhUmikA : karmonI nirjarA thAya che. navo karmabaMdha thato nathI khyAlamAM rAkhIne have A gAthAno abhyAsa karIe. ; tethI tene zarIra saMyogo vagerenI paNa prApti kramazaH jIvane padravyo saMyogamAM Ave che tenuM kAraNa : : ghaTatI jAya che. tethI azuddha upayoga choDIne zuM che te A gAthAmAM levAmAM AvyuM che. jIvanA : : zuddhaupayoga karavo yogya che. azuddha upayogane tenuM kAraNa darzAvavAmAM AvyuM * gAthA - 157 che. gA. 155mAM jIvanA azuddha upayoganA zubha ; jANe jinone jeha, zraddhe siddhane, aNagArane, ane azubha evA be bhedanI vAta levAmAM AvI : 2 - je sAnukaMpa jIvo prati, upayoga che zubha tehane. 157. che. mithyAtva e baMdhanuM kAraNa che. ajJAnI jIva moha rAga-dveSarUpe pariName che ane dravyabaMdha thAya : : je jinendrone jANe che, siddhone tathA - aNagArone (AcAryo, upAdhyAyo ane dravyakarmamAM ghAti ane aghAti evA be bheda : sAdhuone) zraddhe che, jIvo pratye anukaMpA yukta che. A gAthAmAM aghAti karmonI vAta mukhyapaNe : che, tene te zubha upayoga che. levAmAM AvI che. te aghAti karmomAM puNya prakRti : A gAthAmAM AcAryadeva jJAnInA zubha ane pApa prakRti evA be bheda paDe che. A aghAti : bhAvanuM vAstavika svarUpa darzAvavA mAge che. tethI karmodaya anusAra jIvane saMyogonI prApti thAya : TIkAmAM tenI spaSTatA karavAmAM Ave che. jIvanA che. jIvanA zubhabhAvane nimitta banAvIne puchyuM " cAritranA zubha bhAva dvArA jIvanA zubha upayogane prakRti baMdhAya che. tenA udaya anusAra jIvane samajAve che. zarUAta te bhAvamAM nimitta evI anukULa saMyogo maLe che je jIvane Indriya sukhanuM : dravyakarmathI kare che. jIvano vibhAva che temAM mohanIya kAraNa thAya che. jIvanA azubhabhAva anusAra pApa : karmanA udayanuM nimittapaNuM che. AcAryadeva ahIM prakRti baMdhAya che jenAthI jIvane pratikULa saMyogo : karmanA udayanI vAta nathI karatA paraMtu kSayopazamanI prApta thAya che ane jIva duHkhI thAya che. A . kare che te dhyAna kheMce evI bAbata che. vaLI darzana saMyogone abaddha nokarma gaNavAmAM Ave che. jJAnIne ' mohanIya ane cAritra mohanIya ema banne prakAranA mithyAtva nathI paraMtu jeTalo asthiratAno rAga che : viziSTa kSayopazamanI vAta kare che. tethI tene yogya te anusAra alpa saMsAranuM kAraNa thAya evA TUMkI ; rIte samajavuM jarUrI bane che. pravacanasAra - pIyUSA 175
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzana mohanIya karmanA udayamAM joDAvAthI : jarUrI che. ajJAnIne aneka prakAranI lokika jIvane anAdikALathI bhAva mithyAtvanA pariNAma : abhilASAo hoya che. ajJAnI anyamatI potAnI thAya che. ajJAnIne darzana mohanIya karmanA upazama : ISTadevanI bhakti kare tyAre tenI pAsethI aneka kSayopazama ke kSaya na hoya. samyagdarzananI prApti : prakAranA anukULa saMyogo meLavavA mAge che. e thatAM sarva prathama darzana mohanIya karmano upazama thAya jIva jenA mata anuyAyI hoya ane paMca parameSTinI che ane pachI alpa kALamAM te karmano kSayopazama : bhakti kare to paNa tene lokika lAbhanI ja gaNatarI thAya che. jIvane prathama upazama samyagdarzana thAya che : hoya che. arihaMta deva vItarAga che teno tene khyAla je alpa samayamAM kSayopazama samyagdarzana thAya che. : che paraMtu ajJAnInA bhAvamAM tethI koI phera paDato jIva jJAnI thAya tyAre ja karma prakRttinA upadamAdi : nathI. koI ajJAnI jIva evI mAnyatA rAkhe che ke thAya che. tethI ahIM darzana mohanIya karmano kSayopazama : vartamAnamAM bharatakSetramAM Atma-kalyANanuM kArya thaI che evuM lakhANa che tethI ahIM jJAnInI vAta karavA : na zake. tethI te bhagavAnanI bhaktinA phaLamAM mane mAge che tema nakkI karavuM. - mahAvideha kSetramAM janma maLaze. tyAre tyAM : AtmakalyANa karIza ema mana manAve che. koI cAritra mohanIya karmanA kSayopazama anusAra : : ajJAnInI evI mAnyatA che ke zubha bhAvanA phaLamAM jIvane aneka prakAranA bhAvo thAya che. temAM ahIM : : paraMparA mokSa - Atma kalyANa thAya che tethI te zubha bhAvanI vAta karavA mAge che. karmanA kSayopazama : : mokSanI abhilASAthI bhakti kare che. jJAnInA samaye jIva zuddhatArUpe pariName che ema darzAvavuM : nathI paraMtu te karmamAM joDAyane pote zubha bhAvarUpe : : zubhabhAvane vyavahAre mokSamArga mAnavAmAM Avyo pariName che tema darzAvavuM che. have karmanA kSayopazamanI : * che. jJAnI evA zubha bhAvanA kAraNe mukti pAme ' che evuM A mAnI bese che. je bhAve tIrthakara gotra kyA prakAranI viziSTatA te vicArIe. kharekhara to jIvanA pariNAmanI viziSTatA che. jIva je prakAranA : * baMdhAya te zubha bhAva che. tethI tenAthI mukti nakkI : thAya che evuM mAnavA lAge che. paraMtu te bhUlI jAya bhAvo kare te prakAre karmanA upara upacAra karavAmAM Ave che. karma udayamAM Ave ane jIva zuddhatArUpe : che ke solaha kAraNa bhAvanA paNa baMdhanuM ja kAraNa pariName to karmano udaya hovA chatAM tyAM karmanI : : che. te muktinuM kAraNa nathI. te jIvanA svabhAva nirjarA che ema kahevAmAM Ave. ahIM jIva eka * sanmukhanA pariNAmane kAraNe tenI mukti thAya che. * je jIva tIrthakara gotra bAMdhe che te trIjA bhave mokSe viziSTa prakAranA zubha bhAvarUpe pariName che tethI ' * jAya che. jo tIrthakara gotra na bAMdhavAmAM Ave to cAritra mohanIya karmano paNa viziSTa kSayopazama : tabhava mokSano puruSArtha karI zakAya. alabatta eka bhAva che ema kahevAmAM Ave che. : vAta khyAlamAM rAkhavI ke je tIrthakaranuM dravya che te aneka prakAranA cAritranA pariNAmamAM ahIM : A pramANe tIrthakara gotra avazya bAMdhe che. je zubha bhAvanI vAta kare che mATe tene viziSTa kahevAya. : tIrthakaranuM dravya nathI te bhale soLa bhAvanA bhAvavAno te uparAMta eka bIjI rIte vicArI zakAya. je : prayatna kare paraMtu tene tIrthakara prakRtti baMdhAtI nathI. ApaNA mATe vadhu upayogI che. ajJAnInA zubha : jenI A evI mAnyatA che ke AvA UMcA prakAranA bhAva ane jJAnInA zubha bhAvamAM moTo taphAvata : zubha bhAvanA phaLamAM mukti thaze tene mATe pU. gurudeva che. ajJAnI paMca parameSTinI bhakti kare ane jJAnI : kahetA ke te tIrthakara gotra nahIM paraMtu tetara thaze. kare temAM zuM taphAvata che te ApaNA lakSamAM Ave te : arthAt tiryaMca gatimAM cAlyo jaze. solaha kAraNA 176 zeyatattva - prajJApanA
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanArUpa zubhabhAva jo jIvane baMdhanuM kAraNa che. : kAMI meLavavuM nathI. A rIte jJAnIne bhaktino prakAra to anya zubha bhAvo to avazya baMdhanuM kAraNa hoya : taddana judo che. ajJAnI ane jJAnInA bhAvano che. A rIte ajJAnI bhagavAnanI bhakti kare che . taphAvata samajavA mATe bilADIno dRSTAMta sugama tyAre kAMIka meLavavA mAge che. che. bilADI udarane moDhAthI pakaDe che ane potAnA jJAnI paNa bhagavAnanI bhakti kare che paraMtu A - baccAne paNa moDhAthI ja pakaDIne anya sthaLe laI jJAnIne sva-parano viveka barobara che. te bAhyamAMthI ' ' : jAya che. paraMtu pakaDamAM moTo taphAvata che. mATe ahIM kAMI meLavavA mAgato nathItene paramAtmadazAno : che : jJAnInA paMca parameSTinA bhaktinA bhAvane paNa aMdaramAM mahimA che. tevI pavitra dazA pote pragaTa : viziSTa zubha bhAva kahevAmAM Avyo che. potAnA karavA mAge che. tethI jeNe te kArya karI lIdhuM che : : : bhAvanI viziSTatA che tethI temAM nimitta evA evA paramAtmAno tene ghaNo mahimA Ave che. ane : * 3 karmanI paNa viziSTatA darzAvavAmAM AvI che. jyAre A prakArano mahimA Ave tyAre saheje tenA : samasta jIva samUha pratye anukaMpAnA bhAvane pratye pUjanIya bhAva-bhaktibhAva Ave che. te . paNa zubha bhAva kahyo che. ahIM aneka prakAranA zubha paramAtmA pAsethI potAnA asala svarUpane jANavA * bhAvomAM ajJAnI jIva potAnuM ajJAna dUra karIne mAge che. paMca parameSTie AtmAne oLakhyo che. ke jJAnI kevI rIte thAya evI bhAvanAne anukaMpAmAM teNe svabhAvanA Azraye paryAyamAM zuddhatA pragaTa karI : levI yogya che. bAhyanI pratikULatA e duHkhanuM kAraNa che ane atIndriya AnaMda anubhavyo che. pote paNa ; nathI paraMtu ajJAna sarva duHkhanuM kAraNa che evuM jJAnI te mArge javA mAge che tethI pAtra jIvanuM mukhya : jANe che mATe jJAnIne tenI ja adhikatA rahe che. prayojana to zuddhAtmAnA svarUpanI prAptinuM che. zrI : anya rIte bhUkhyAne anna vagere prakAranA zubha bhAvane guru te darzAve che. tethI tene anusarIne jJAnI AgaLa ' ahIM gauNa gaNavA yogya che. vadhe che. jJAnIone haMmezA vizeSa guNavAnano : mahimA hoya che. ApaNe traNe kALanA parameSTine gAthA - 158 namaskAra karIe chIe. tyAM vyakti vizeSatA nathI : kuvicAra-saMgati-zravaNayuta, viSaye kaSAye magna je, paraMtu e padano mahimA che. bhaviSyanA tIrthakara : je ugra ne unmArga para, upayoga teha azubha che. 158. vartamAnamAM ekendriya rUpa hoya to paNa tene namaskAra : jeno upayoga viSaya kaSAyamAM avagADha (magna) karavAmAM Ave che. te naigama naya che. paryAyamAM pragaTa * che, kuzruti, kuvicAra ane kusaMgatimAM joDAyelo thanArI pavitratAno mahimA karavAmAM Ave che. ke che, ugna che tathA unmArgamAM lAgelo che, tene te jJAnIo je prakAre Atma sAdhanAmAM AgaLa : azubha upayoga che. vadhI rahyA che teno pratyakSa paricaya karIne pAtra jIva : gA. 157 mAM je rIte lakhANa hatuM te ja AgaLa vadhe che. jJAnInuM aMtaraMga zuddhatArUpanuM : prakAre ahIM lIdhuM che. azubha upayogamAM ajJAnanI AcaraNa te pAtra jIvane mATe aMtaraMga nimitta che. : mukhyatA che. mithyAtva e moTAmAM moTuM pApa che. jJAnIno upadeza e bahiraMga nimitta che. mArI : tethI ahIM darzana mohanIya tathA cAritra mohanIya pariNati zuddha thAya tyAre paMca parameSTi nimitta che. karmanA udayanI vAta lIdhI che. kSayopazamanI vAta A rIte te paramAtmAne potAnI pariNati pharavAmAM * lIdhI nathI. karmanA udayamAM joDAyane jIva bhAva nimitta ja mAne che. tene paramAtmA pAsethI bIjAM : mithyAtva ane anaMtAnubaMdhInA kaSAya bhAvo kare pravacanasAra - pIyUSa 177
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. azubha bhAvamAM cAritranA doSarUpe pharI paMca : lIdhI che. te anya dravyanA anusaMdhAnamAM lIdhI che. parameSTinI vAta laIne teno anAdara ane kudeva- . eka vAta khyAlamAM rahe ke potAnA bhAvamAM kuguru-kuzAstrano Ada2 tenI zraddhA tene madhyasthatA Ave tyAre bAhya viSayomAM madhyasthatA azubhabhAvamAM lIdhI che. ahIM kudevanA zraddhAna dvArA lakSagata thAya. potAnI jovAnI dRSTi badalAya to jIvane gRhita mithyAtva che tema samajavuM. paramAM ? ja A pheraphAra khyAlamAM Ave. paraMtu ahIM vairAgyanI ekatvabuddhi evA mithyAtva uparAMta A eka viziSTa : mukhyatAthI vAta levI che. mATe anya dravyathI vAta prakAranuM mithyAtva che. tevI jIvane Atma kalyANano : lIdhI che. ajJAnI jIvane ajJAna cetanA che. tenI upadeza prApta thavo paNa muzkela che. cetana jAgRti para dravyomAM ja che. ajJAnIno te uparAMta ajJAnIne vAMcana, vicAra ane ? hitabuddhipUrvakano pariNamana pravAha bAhya tarapha ja sAMbhaLavuM paNa evuM ja game che. jethI potAnuM ane : ghase che. ene potAnA svabhAvano khyAla nathI. paranuM bannenuM ahita thAya. anyanuM ahita : mahimAM nathI. jIvano A azuddha upayoga jyAre IcchanArane khyAla nathI ke anyanuM hita ahita to : bAhya viSayanA saMgamAM Ave che tyAre te mohanuM be (nimitta apekSAe) tenA vedanIya karma anasAra : bhAgamAM vibhAjana thAya che. jIvanA potAnA che. jIvana maraNa AyuSya karma anusAra che. anya : : pariNAmamAM parazeyanA lakSe rAga ane dveSa thAya che. jIvanA bhAva anusAra anyane sakha du:kha nathI, ke te je paradravyane jANe che te mane upayogI ke bina arthAtu eka jIva anya jIvanuM kAMI karI na zake : upayogI evI vicAra dhArA aMdaramAM cAle che. moha ane bIjo jIva potAne sukha duHkha ApI na zake. : pote adyata che paraMtu temAM A prakAranuM vaita thAya che. A siddhAMta hovA chatAM je anAryavRtti dvArA anyanuM : tethI anya dravya pratye te madhyastha nathI raheto. ahita Icche che tenA potAnA te azubha bhAva : mithyAtva mAtrathI vicArIe to ajJAnI anusAra pApa prakRttino baMdha avazya thAya che. jene : jIvane badhA paradravyo pratye mamatvano bhAva - hita anAryavRtti che te kusaMga ja zodhe che. vaLI kaSAyanA : buddhi che. te bhAvamAM vaita nathI. cAritranI paryAya e tIvra ane maMda evA bhedathI vicAra karIe to ' mithyAtva anusAra ja thAya che paraMtu tyAM samayavartI pariNAmonI tIvratAne azubha gaNavAmAM Ave che. * bhAva kAma karI jAya che. ane padArtha kAmano hoya A rIte A gAthAmAM azubha upayoganuM svarUpa : to rAga ane nakAmo hoya te dveSa thAya che. eka ja darzAvyuM. : padArtha kayAreka kAmano ane kyAreka nakAmo paNa ' lAge. bhUkhyo hoya tyAre bhojana ISTa lAge ane 0 gAthA - 159 - peTa bhareluM hoya tyAre aniSTa lAge. cAritranA madhyastha paradravya thato, azubhapayoga rahita ne - pariNAmomAM AvA prakAro jovA maLe che. jIvanA zubhamAM ayukta, huM dhyAuM , nija Atmane jJAnAtmane. 159. : cAritranA pariNAmo, karmanA udaya, zarIranI sthiti anya dravyamAM madhyastha thato huM azubhapayoga : ane bAhyanA saMyogo A badhA vacce aneka prakAranA rahita thayo thako temaja zubhopayukta nahi thayo : badalAtA nimitta naimittika saMbaMdho evA che ke A thako jJAnAtmaka AtmAne dhyAvuM chuM. . badhAnI zarUAta kyAMthI thaI eno nirNaya karavAnuM azuddhopayogano vinAza kaI rIte thAya e : jJAnIne paNa muzkela lAge. eka vAta sAcI ke A gAthAnuM prayojana che. ahIM madhyasthatAnI vAta : mithyAtva che tenA kAraNe ja A badhuM bane che. 178 zeyatattva - prajJApanA
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtva gayA bAda cAritranA doSa lAMbo samaya : paradravyanA saMyoganuM kAraNa jIvano azuddha TakatA nathI. te doSa dUra thatAM zarIra, dravya karmo ane upayogI che ane azuddha upayoganuM kAraNa mohanIya saMyogo badhA jJAnanA Seya banI jAya che. karmano tIvra athavA maMda udaya che. A prakArano saMbaMdha samyagdarzananI prApti thatAM jIva potAnA : dezovavAmAM Avyo che. jIvanA azuddha upayogamAM svarUpa astitvamAM rahe che ane pAradravyanA dravya- - : zubha ane azubha evA be bhAva levA che mATe kSetra-kALa-bhAva mArAthI atyaMta bhinna che evuM jJAna : che : karmodayanA paNa maMda ane tIvra evA be bheda levAmAM ane zraddhAna tene hoya che. te samyak nirNayanA : [; AvyA che. ahIM moha arthAt zraddhAno doSa to che joramAM astipaNe mAruM sarvasva mArAmAM ja che. evuM : ' ja evuM ApaNI samajaNamAM rAkhavuM. tethI cAritra - mohanIya karmano ja tIvramaMda udaya eTaluM mAtra jJAna zaktinuM kArya ane paragneya mArAthI atyaMta : bhinna hovAthI mane bAhyamAMthI kAMI prApta thatuM nathI ? * nimitta na letA darzana mohanIya karmano udaya paNa mATe tIvra vairAgyanuM kArya A banne jJAna-vairAgya : : che ja e rIte vicAravuM. zubha azubha bhAvo e * rAga ane dveSarUpa che evo khyAla karavAthI sagamatA. zaktio sAdhaka dazAmAM sAthe ja kAma kare che. ahIM : vairAgya zaktinI mukhyatA rAkhIne anya dravyamAM : : paDaze. madhyasthapaNAnI vAta kare che. jJAnIne para dravyo mAtra : ahI jIvanA azuddha upayogane kAraNa jJAnanA zeya bhAse che. jJAnamAM sva-parano viveka : batAvyuM che. arthAt te jIva azuddha upayogarUpe (rAga hovAthI jene para jANe che tene tyAge che evI : Sa athavA zubhAzubha bhAvarUpe) pariName che. te jJAnInI eka sAmAnya bhUmikA che. parane tyAge che : have paradravya sAthe joDAya che arthAt te paradravyanA temAM para pratye dveSa buddhi nathI. paraMtu te paradravya : saMyogamAM Ave che. te prakAre samajAvavA mAge che. heya-upAdeyanI pele pAra mAtra jJAnanA zeyarUpa bhAse : vaLI jIvanA azuddhopayoganuM kAraNa karmano che. paradravyathI mAruM hita ke ahita thatuM navI evI : (cAritra mohanIya karmano) tIvra maMda udaya lIdho. niHzaMkatAnA kAraNe jIvanA pariNAmamAM A prakAre : ahIM garbhitapaNe darzana mohanIya karma anusAra jIva pheraphAra thAya che. * bhAva mithyAtvarUpe pariName che. te vAta to che ja. jJAnIne mATe paradravya mAtra jJAnanuM joya che : lakSamAM rahe ke paramAgamomAM asthiratAnA rAganuM e siddhAMta mAnya rAkhIne AgaLa vicArIe tyAre : vizeSa varNana nathI kAraNake tene mithyAtvano Teko sAdhaka dazAmAM e jIva cAritranA pariNAmamAM : - : nathI mATe te alpa kALamAM nAza pAme che. ahIM vItarAgatAnA aMzo, svarUpa lInatAnA aMzo - mAtra tIvra maMda udaya che eTalI ja vAta nathI paraMtu vadhArato jAya che ane rAganA bhAvane toDato thAya * tevA karmodayane jIva AdhIna thAya che ema spaSTapaNe che. te anusAra bAhya parigraha paNa ghaTato jAya che. lAla cha. 2 - lIdhuM che. jIva jo potAnA svabhAvamAM sthita rahe bAhya tyAga na thAya to paNa tenA pratyenI upekSA : ane karmodayano tIraskAra kare to azuddhopayoganA jovA maLe che. : sthAne zuddhopayoga thAya che. A rIte azuddhatArUpe : pariNamavAnI saMpUrNa javAbadArI jIvanI ja che. have TIkAmAM kaI rIte lIdhuM che te vicArIe. : rIe. : azuddhopayoga e jIvanI naimittika dazA che. temAM maMda tIvra jIvano azuddha , : nimitta karmano maMda athavA tIvra udaya che. jIva tene karmodaya upayoga - 1 : AdhIna thAya to azuddhapayoga thAya che e lakhyA pravacanasAra - pIyUSA 179
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ : te potAne upayogI che ke nahIM te rIte ja jAe che. tenI sAme jJAnI jIvane karmodayamAM na joDAvAnA kAraNe moha-rAga-dveSa thatAM nathI tethI tene have koI * saMyogo kAmanA ke nakAmA bhAsatA nathI. te tene mAtra 52zeyarUpe ja lakSamAM le che. tethI ahIM kahe che ke huM padravyamAM madhyasthI thAuM. arthAt te bAhya : viSayo potAne bhogavAtA ja nathI tevuM jANato : hovAthI tene mana bAhya viSayo mAtra jJAnanA zeya rahyA. tethI potAnA bhAvanI madhyasthatAno bAhya : bAda kahe che ke 'paraMtu anya (koI) kAraNa nahi' Ano bhAva samajavA jevo che. ahIM 'anya koI' zabdathI saMyogo ema samajavuM. sAmAnya rIte evI mAnyatA che ke jIva saMyogomAM joDAIne saMyoga anusA2 saMyogI bhAva kare che tevI mAnyatAne puSTi Ape evA ghaNA dRSTAMto paNa maLI rahe che. paraMtu ahIM teno niSedha kare che. jIva karmodayamAM joDAIne vibhAva kare che ane azuddhopayoga dvArA e saMyogomAM joDAya che. A rIte vicAratA saMyoga anusAra saMyogI bhAva thAya che ema na lIdhuM. : viSayomAM Aropa karIne bAhya viSayo paNa ajJAnI jIva anAdithI mAne che ke saMyoga anusA2 : madhyasthatAne dhAraNa kare che ema levuM rahyuM. saMyogo potAne saMyogI bhAva thAya che ane te anusA2 : anukULa ane pratikULa evA be bhAgarUpe na rahyA. pote Indriya sukha-duHkhano anubhava kare che. tenI ... te mAtra 52 saMyogarUpa ja rahyA. evI mAnyatA hovAthI te anukULa saMyogone meLavavA ane rAkhavA mATe prayatna kare che. vaLI te pratikULa saMyogo na Ave athavA AvyA ja hoya to kema jaladI dUra thAya tevA prayatno kare che. AvuM anAdikALathI karato Avyo che. tene khyAla nathI ke saMyogo to aghAti karyodaya anusA2, sthiti anubhAga pramANe rahe che. te samaye jIva je kAMI prayatna kare tenI koI asa2 tenA upara nathI. vicAraNA mATe eka navI dizA prApta thAya. tene vibhAva aTakAvavA hoya to astipaNe potAnA svabhAvamAM hitabuddhipUrvaka Take ane karmodayamAM na joDAya. vaLI saMyogone pheravavAnA nirarthaka prayatno na kare. AnA anusaMdhAnamAM hA eka navI vicAraNA karavA mATe hA AgaLa lakhANa kare che. mATe badhAya 5dravyamAM huM A madhyastha thAuM. padravyane AdhIna na thavAne kAraNe pote jIva nakkI kare ke potAnA zubhAzubha bhAvo athavA rAga-dveSanA pariNAmo karyodaya anusAra ja thAya che ane pote te bhAva anusAra arthAt azuddhopayogane choDe che. arthAt azubha ke zubha bhAvane karato nathI. pote mithyAtvane choDe che te vAta mukhya che. svabhAvamAM huMpaNuM sthApyuM hovAthI have tene rAga-dveSa thavAnA koI kAraNa na rahyA. cAritranA vibhAva bhAvane mithyAtvano AdhAra na : : rAgI dveSI thaIne saMyogomAM joDAya che to tene : rahyo tethI te thatA ja nathI athavA thAya che tyAre 180 jIva rAga (zubha bhAva) dveSa (azubha bhAva) vItarAga bhAva-madhyasthatA ajJAnI jIva saMyogone lakSamAM le che tyAre padravya anukULa saMyoga pratikULa saMyoga parajJeya-madhyasthatA : paNa lAMbo samaya TakatA nathI ane TakavAnA paNa nathI. astipaNe A vAta mukhya rAkhIne have pa2dravya ta2pha lakSa jAya che tyAre zuM thAya che te vicAravAmAM Ave che. astipaNe thatAM kAryamAM to zuddhopayoga dazA thAya che e vAta levAmAM AvI. have jJAnIne savikalpa dazAmAM padravya jaNAya che tyAre zuM thAya che te vicA2vAnuM rahe che. jJAnamAM padravya jJAnanA parazeyarUpe jaNAya che. ajJAnanI bhUmikAmAM : padravyane grahaNanA bhAva cAritra apekSAe rahetA jJeyatattva - prajJApana
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatA tenA sthAne jJAnI parane 52 jANIne tyAge che : paNa kSaNa kSaNa ghaTatI jAtI sthitimAM'' A badhuM enuM jinAgamanuM kathana che. 52mAM hitabuddhi hatI tethI grahaNano bhAva hato have hitabuddhi nathI tethI ... tyAgano bhAva che. A rIte paralakSa choDIne jJAnIno upayoga pharIne nirvikalpa thAya che. have cAritranA pariNAmanA bhedano vistArathI abhyAsa karIe . vicAra mAge che. ''dravya anusAra caraNa'' arthAt jJAnIne aMtaraMganI zuddhatA je prakAre vadhatI jAya che te pramANe bhUmikAne yogya zubha bhAvanA prakAra paNa badalatA jAya che. A prakriyA sahaja che. sAdhakanI bhUmikAmAM haThaprayogane sthAna nathI. jJAnIe svabhAvamAM huMpaNuM sthApyuM che ane jJAyakane zobhe tevuM AcaraNa zarU karyuM che. sAdhaka dazAmAM pUrvanA saMskA2 anusAra dehalakSI pravRttio paNa jovA maLe che. paraMtu te ghasAtA bhAvo che. bhAva mokSa dazA pragaTatA tyAM ekalI zuddhatA ja rahI jAya che. 52mAtmAnA jJAnamAM sAdhakane guNa sthAnanI paripATI anusAra badhA bhAvo kevA che tenuM jANapaNuM che. pa2mAtmA temAM ajJAnI bAhya viSayane jANato tyAre tene te bhogavavAno bhAva thato hato. te azubha bhAva hato. jJAnIne bAhya viSayo jaNAya kharA paraMtu te potAthI atyaMta bhinna che ane te bhogavI : koI pheraphAra karatA nathI. mAtra jANe che ane bAhya viSayo anukULa lAgatA jIva rAga karato hato. pratikULa lAgatA dveSa karato hato. jJAnIne bAhya viSayo anukULa ke pratikULa jaNAtA nathI tethI tene rAga ke dveSa thatA nathI. : : zakAtA nathI. kartA karma ane bhoktA bhogyapaNuM eka ja dravya che. evuM niHzaMka jJAna ane zraddhAna jJAnIne che mATe tene padravyane bhogavavArUpa azubha bhAvato nathI thato. arthAt jJAnI padravyane bhogavavAno azubha bhAva to ka2to ja nathI. A rIte jJAnI paralakSe azubha bhAva nathI karato. te sahajapaNe samajAya che. jJAnI 52ne tyAge che. tethI tene paralakSe zubhabhAva thAya che evuM ApaNane lAge che che ane koI apekSAe te sAcuM paNa che. paraMtu ahIM to kahe che ke jJAnI pa2lakSe zubhabhAva paNa karato nathI. A kathana thoDuM vicitra lAge. paraMtu zAMtithI vicA2 ka2tAM te taddana sAcuM che evo nirNaya karI zakIzuM. : : A vyavasthA trikALa che mATe jema che tema divya dhvanimAM e vAta Ave che. tethI te jina AjJA mujaba che ema nakkI thAya che. A rIte muninA zubhabhAva badhI rIte yogya ane sahaja hovA chatAM munirAja evA bhAvane paNa choDIne svarUpa lInatA kare che. zubha bhAvamAM rahevuM nathI mATe choDe che. ema astipaNe nakkI karyA bAda paradravyanA lakSe zubha bhAva na thAya evuM kAMI che ke nahIM te ApaNe vicArIe. * : : zAstramAM kathana Ave che ke bAhyamAM vajrapAta thAya to paNa temAM evI tAkAta nathI ke jIvane pharIne vibhAva-moha karAve. A rIte samyagdarzanano mahimA darzAvavAmAM Ave che. teno vicAra karIe to jyAre moha karAvavAnuM paNa padravya (saMyogo) mAM zakti nathI to zubhabhAva karAvavAnuM sAmarthya paNa nathI e vAta sahajapaNe khyAlamAM Ave tema che. munidazAnuM varNana zrImad rAjacaMdre karyuM che te 'apUrva avasa2 evo kyAre Avaze''. kAvyamAM munine je bAhya yoganI pravRtti che tenI yogyatA traNa apekSAe samajAvI che. te saMyamanA hetue che. te svarUpanA lakSe che ane jina AjJA pramANe che. zubha bhAvane jinAgamamAM dhUrta abhisArIkA A rIte tenI sahajatA darzAvyA bAda kahe che ke "te : kahevAmAM Ave che. puNyanI mIThAza ajJAnIne che. pravacanasAra - pIyUSa 181
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ jene zarIramAM huMpaNuM hoya tene puNyanI mIThAza gAthA = 160 : huMdeha nahi, vANI na, mana nahi, temanuM kAraNa nahIM, kartA na, kArayitA na, anumaMtA huM kartAno nahIM. 160. : avazya hoya. jeNe dehAdhyAsa choDayA che, tene puNyanI mIThAza na hoya. tene khyAla che ke zubha bhAvanA phaLamAM jIvane puNya baMdhAya che. tethI te zubha bhAva ane tenA phaLane kALA nAgarUpe lakSamAM le che. svAnubhUti pahelAM ja pAtra jIve A badhA nirNaya karI lIdhA che. tene khyAla che ke zubha bhAvanA phaLamAM puNya baMdha ane anukULa saMyogo bhogavatA je Indriya sukha thAya che tenA kAraNe ja jIvano anaMta saMsAra cAlyA kare che. anaMta saMsAranuM mULa kAraNa mithyAtva che paraMtu jIvone bAhya viSayone bhogavatA je sukhano anubhava thAya che te jIvanI khoTI mAnyatAne puSTa kare che. bAhya viSayo bhogavAya ja nahIM ane acetana padArthomAM sukha che ja nahIM tethI tyAM sukhanA sthAne kharekhara duHkhano anubhava thavo joIe. jo jIvane duHkhano anubhava thAya to te acUka potAnI mithyA mAnyatAne choDe che. : : ahIM zarIra, mana, vANI e traNe paudagalika che. pote arUpI jJAyaka che. jJAnI potAne A badhAthI jAdo jANe che. zarIrAdinuM potAthI atyaMta bhinnapaNuM bhAse che mATe have potAne tenA tarapha koI pakSapAta nathI. arthAt koI zarIra anukULa lAge, zarIranI koI sthiti anukULa lAge ane koI pratikULa lAge evuM have banatuM nathI. tethI pote badhA pratye madhyastha evo bhAva darzAve che. bheda jJAnanA kAraNe potAne atyaMta judApaNuM anubhavAya che. : che : A rIte badhI rIte vicAratA e nakkI karavuM ke jJAnIne savikalpa dazA samaye padravya jaNAya tyAre tenA lakSe te azubha bhAva to ka2to ja nathI paraMtu tenA lakSe zubha bhAva paNa na karatA pharIne nirvikalpa dazAmAM AvI jAya che. kadAca eTalo puruSArtha na Take topaNa tene paralakSe thatAM zubha bhAvamAM kAMI rasa nathI tethI te padravyano udAsIna jJAtA ja rahe che. 182 huM deha nathI, mana nathI, temaja vANI nathI; temanuM kAraNa nathI, kartA nathI, kArayitA (karAvanAra) nathI, kartAno anumodaka nathI. jJAnIne anubhUtimAMthI bahAra AvatA duHkha anubhavAya che. te samaye tenA pariNAmamAM bhagavAnanI bhakti-pUjA athavA zAstra svAdhyAya ke tattva ciMtavana AvA koIpaNa zubha bhAva hoya to paNa teno atIndriya AnaMda cAlyo jAya che. tene tevA bhAva paNa kharekhara sahajapaNe duHkharUpe saMsAra avasthAmAM pote A badhA sAthe kevA bhAvathI joDAyela hato. te badho bhUtakALa yAda karIne pote te bhAvonuM pratikramaNa kare che. pote kArya to vartamAnamAM kare che paraMtu temAM bhUtakALanA pratikramaNa AvI jAya che. bhUtakALamAM je bhAva thayelA tenuM sat to paDI cUkyuM che te anyathA nathI thavAnuM. paraMtu vartamAnanA zuddhopayogamAM traNe kALanA doSa chUTe : : che evuM jinAgamanuM kathana che. anubhavAya che. je pariNAma duHkharUpe vedAya evA bhAvamAM jIva zA mATe Take ? sau prathama AcAryadeva TIkAmAM AdhAra nathI. moTA bhAge ApaNe AdhAra AdheyapaNAnI AdheyapaNAnI vAta le che. mULa gAthAmAM e vAta : spaSTatA karatAM nathI. tethI prathama teno vicAra karI laIe. AdhAra AdheyapaNArUpa bhedano vicAra eka ja dravyamAM ka2vAmAM Ave che. padArthanuM akhaMDapaNuM kAyama mATe salAmata rAkhIne bhedano vicAra karavAmAM Ave che. dravya, guNa, paryAya traNeya tAdAtmyarUpa jJeyatattva - prajJApana
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane avinAbhAvarUpa che. tema chatAM guNo dravyanA : bIjI vastu nathI. mATe temanI vacce AdhAra AdhAre darzAvavAmAM Ave che. khyAlamAM rahe ke sattA : AdheyapaNuM nathI. Asavano nirodha te saMvara che. to padArthane ja maLe che. tethI A dravya ane A guNa ke A pramANe saMvaranI vyAkhyA khyAlamAM rAkhIe tyAre evA atabhAvarUpanA bheda bhale paDe. e bhedathI : khyAla Ave ke TIkAkAra AcAryadeva jJAnI ane vicArIe tyAre kahevAmAM Ave ke jema dravya svataMtra : ajJAnI banne jIvone teo atyaMta bhinna che e rIte jovA maLe che tema guNo jovA maLatA nathI. kerI : darzAvavA mAge che. eka ja jIvanI be alaga samaye bajAramAM maLe paraMtu sparzanA paDIkA bajAramAM na : thatI avasthAo che tethI tyAM atyaMta abhAva na maLe. tethI guNo haMmezA dravyanA Azraye AdhAre : lAgu paDe evuM mAnavAnuM mana thAya. paraMtu svabhAva mAnavAmAM Ave che. te pramANe dravya ane paryAyano : ane vibhAvanI jAta atyaMta bhinna che. tethI be jIvo vicAra karIe tyAre dravya nitya che ane paryAya ja judo che evuM darzAvavAmAM Ave che. ajJAnI anitya che. vizvamAM zUnyane sthAna nathI. tethI sat : jIvanA pariNAmamAM mithyAdarzana, mithyAjJAna ane anAdi autpanna, avinAzI che arthAt zAzvata : mithyAcAritra che. jJAnInA pariNAmamAM samyagdarzana, nitya che. A rIte padArthanI sattA prathama to : samyajJAna ane samyakucAritra che. jinAgamamAM sthApavAmAM Ave che. tyArabAda jyAre paryAyanA : evA kathana Ave ke kAM to jIva jJAna kare athavA svarUpano vicAra karavAmAM Ave tyAre paryAya kSaNika : rAga kare. tyAM paNa A ja bhAva darzAvavA mAge che. che. utpanna vaMzI che. te paryAyane nirapekSa mAnavA * tyAM mAtra be guNanA pariNAmanI vAta nathI karavI. jaIe to bauddhano prasaMga Ave. zUnyamAMthI sarjana - be guNanI jJAna ane cAritranI paryAya dareka jIvamAM mAnavAno prasaMga Ave je zakya ja nathI. tethI : dareka samaye thayA ja kare che. paraMtu jIva jJAna kare paryAyanuM badalatuM svarUpa TakatA evA nityanI : eTale samyagdarzanAdi bhAvane kare ane rAga kare othamAM ja jovuM rahyuM. A apekSAe paryAya paNa . tyAre ajJAnamaya bhAvane kare evuM ApaNI dravyanA ja Azraye che, eTale ke dravya ja paryAyano : samajaNamAM levuM rahyuM. jJAnInA badhA bhAvo jJAnamaya AdhAra che. A pramANe padArthamAM bheda vivakSAthI che ane ajJAnInA badhA bhAva ajJAnamaya che. enA vicAratAM AdhAra AdheyapaNuM darzAvavAmAM Ave che. pariNAmamAM meLa khAya evuM kAMI nathI. tethI banne be padArtha vacce AdhAra AdheyapaNuM hoya ja :) ta, : jAdA ja che. A gAthAmAM ajJAnI ane jJAnI banne ': judA che rIte samajAvyuM che ane te rIte samajavuM nahIM. kAraNake tyAM atyaMta abhAva che chatAM ApaNane : : rahyuM. ahIM jJAnIne asthiratAno rAga thAya che e be bhinna padArtho vacce AdhAra AdheyapaNuM jovA . * vAta levAnI nathI. asthiratAnA rAgano khulAso maLe che. zAstra ThavaNInA AdhAre che. ThavaNI jamInanA : AdhAre che. dUdha tapelInA AdhAre che. vagere aneka : " : thaI zake tevuM A gAthAmAM nathI. dRSTAMto laI zakAya. jIvanuM zarIrAdithI atyaMta : ajJAnI zarIra ane jIva vacce AdhAra bhinnapaNuM che mATe te be vacce AdhAra AdheyapaNuM : AdheyapaNuM mAne che. agni haMmezA baLavAlAyaka na hoya evuM ahIMTIkAmAM prathama darzAvavAmAM AvyuM : padArthanA saMgamAM ja jovA maLe che. tema ApaNe * jIvane zarIranA saMgamAM ja jovAne TevAyelA chIe. samayasAra saMvara adhikAramAM prathama gAthAomAM siddha bhagavAna azarIrI che evuM ApaNe kahIe A viSaya lIdho che. TIkAmAM Ave che ke eka vastunI : chIe paraMtu eno pAko nirNaya thAya evuM kAMI pravacanasAra - pIyUSA 183
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLatuM nathI. mAtra bharoMso karavAno rahe che. tethI : khyAlamAM che paraMtu vartamAnamAM te zarIra sAthe saMbaMdha jIva zarIranA AdhAre rahe che. bhagavAna jema : rAkhavA mAgato nathI. mAre za2I2 sAthe koI saMbaMdha * maMdiramAM rahe che. tema jIva mATe zarIra e devaLa che. evI vyApaka mAnyatA pravarte che. kharekhara jIva ane zarI2 taddana jAdA che. be padArthanA kSetra paNa judA che. AkAzanA eka kSetre rahevA chatAM banne jAdA ja che. mATe AdhAra AdheyapaNuM tyAM nathI. : TIkAmAM AgaLa kahe che ke huM zarIrAdinuM kAraNa nathI. ahIM kA2Na zabdathI nimitta kAraNanI vAta che. zarIranI racanA potAnA (paramANunI) upAdAna anusAra thAya che. te kriyAmAM jIvanuM nimittapaNuM nathI evuM ahIM kahevA mAge che. jIvanA vibhAva bhAva anusAra karmano (AyuSyano) baMdha paDe che. te aghAti karmodaya anusAra jIvane saMyogarUpe zarIranI prApti thAya che. ajJAnI jIve zarIramAM huMpaNuM mAnyuM che. zarIramAM ja sarvasva mAnyuM che. tethI tene pharI pharIne dehanI prApti thAya che. ajJAnI jIva potAno saMsAra cAlu rAkhavA mAge che. tethI ja tenA bhAva anusAra karmataMtranI racanA thAya che. jIvanA e vibhAvane kAraNe vizvanA padArtho jIvanA jJAnanA zeya hovA chatAM te ajJAnIne te padArtho nokarmarUpa bhAse che. A rIte ajJAnI dravyakarma ane nokarma sAthe nimitta naimittika saMbaMdharUpe joDAyelo che. nathI. e rIte te potAnA jJAna ane zraddhAnane vyavasthita kare che. AvI niHzaMka dazA nirNayAtmaka bhUmikA hoya to ja te pramANe AcaraNa karI zakAya. cAritra vibhAganA kAryano AdhAra A niHzaMkatA upa2 che. tethI ahIM huM zarIranuM nimitta kAraNa paNa nathI evuM kahe che. pote jevuM mAne che tevuM kahe che. : N zarIra upAdAna anusAra pudgala paramANunI racanA che. tyAM nimitta paNa avazya che. tethI kahe che ke zarIranI racanAmAM bhale huM kAraNa nathI paraMtu tyAM aghAti karmano udaya avazya nimitta kAraNa che. tethI kahe che ke zarIrAdi '"kharekhara kAraNavALA che.'' zarIranI racanAmAM pote nimitta nathI eTalI vAta khyAlamAM Ave tyAre have bIjI rIte vicArIe. ajJAnI jIva zarIrane prApta Indriyone sAdhana (nimitta) banAvIne jANavAnuM kArya kare che. arthAt jJAnamAM Indriya ane manane nimitta banAve che. kharekhara to mAtra jJAna ja nahIM paraMtu sukha tathA rAga-dveSa vagere paNa e rIte IndriyanA mAdhyama dvArA ja kare che. A ajJAnInI dazA che. jJAnI have te rIte bAhya viSayo sAthe saMbaMdhamAM AvavA mAgato nathI. bAhya viSayo bhogavAtA ja nathI ane tyAMthI : sukha AvatuM nathI evI niHzaMkatA hovAthI tene * : jIvano vibhAva nimitta ane dravyakarma naimittika. dravyakarma nimitta ane zarIra tathA saMyogo naimittika. AvA saMbaMdho anAdikALathI cAle che. e jIva jyAre potAnuM ajJAna dUra karIne jJAnI thavA mAge che tyArathI tenI vicAra dhArA badalAya jAya che. jIva ane zarIranuM atyaMta bhinnapaNuM bhAse tyAre bene eka mAnavArUpa mithyAtva utpanna na thAya. A rIte jJAnI zarIra sAtheno saMbaMdha choDe che. potAne vartamAnamAM je zarIra prApta thayuM te potAnAM bAhya viSayone bhogavavAno bhAva have raheto nathI. te pote tevA bhAvathI nivartavA mAge che. tethI tene have Indriya ane manane sAdhana (nimitta) banAvavAnuM paNa mana thatuM nathI. munidazAnA varNanamAM "tene pAMca IndriyanA phelAva rahita deha mAtra parigraha che'' evuM je varNana Ave che te jJAnInI aMtaraMga pariNati darzAve che. bAhya kAraNa choDe che. pote svataMtrapaNe kartA thaIne potAmAM ja TakavA mAge che ane e rIte pUrvabhavanA vibhAva anusA2 che. te vAta tenA : IndriyanA kAraNe (nimitte) 52 dravyane grahavAnuM choDe 184 jJeyatattva - prajJApana
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. samayasAra 49 gAthAmAM arasanA trIjA bolamAM : DaoNkaTarane nimitta kahevAya ane marI jAya to AyuSya A vAta lIdhI che. jIvane dravyendriyanuM svAmitva nathI . karmane nimitta kahevAya. rAtrInA samaye rasoI taiyAra tethI te jIbha dvArA paNa rasane cAkhato nathI mATe * thAya tyAre agni eka ja che. paraMtu tene lAkaDA arasa che. - sAthe dAhaya dAhaka saMbaMdha, cokhA sAthe pAcya pAcaka | jIva zarIrAdino kartA nathI. jJAnIne khyAla : saMbaMdha ane bIjAnI vastu sAthe prakAzya-prakAzaka che ke zarIrAdinuM kartA pudagala dravya ja che. pote : saMbaMdha che. lakSamAM rahe che te dareka padArtho svataMtrapaNe acetana dravya nathI mATe pote teno kartA nathI. jIva - pariNamIne eka bIjA sAthe saMbaMdhamAM Ave che. jyAre zarIrAdinI racanAmAM nimitta paNa nathI e : be padArtho vaccenA samayavartI pariNAmo vAta lIdhI che. tyAM have akartApaNAnI vAta to : vaccenA meLa vizeSane nimitta naimittika saMbaMdha sahajapaNe svIkArya che. zarIranI racanA aneka : kahevAmAM Ave che te siddhAMta khyAlamAM rahe to pudagala paramANuo vaDe thAya che. paramANuno jaththo ' nimitta paradravyamAM kAMI kare che evI bhramaNA na vadhavAthI ja zarIra vadhe che ane te jaththo ocho : rahe. kAraNake anya dravyanuM tyAM pariNamana hoya pachI thavAthI zarIra nAnuM thAya che. A badhAnA anubhavanI : ja saMbaMdhanI vAta lAgu paDe che. tethI kahe che ke mArA vAta che. bALaka nAnAmAMthI moTuM thAya che ane moTI : kartA thayA vinA ja zarIra pote svataMtrapaNe karAya umare zarIra ghasAtuM jAya che e paNa lakSagata thAya : che. A rIte kharekhara to te zarIramAMthI huMpaNuM choDe che. yuvAnImAM paNa AhAranA paramANuo Ave che : che. ane zarIranA paramANuo chUTA paDatA jAya che. : ajJAnanI bhUmikAmAM aneka prakAranA nimitta : pote je koI kArya na kare ane anya mAraphata naimittika saMbaMdho vidyamAna che. te samaye paNa karAvavAmAM Ave tene kArayitApaNuM kahevAmAM Ave zarIrAdinuM pariNAmana to potAnA upAdAna che. AnA ghaNA dRSTAMto ApaNA jIvanamAMthI laI anusAra svataMtra ja cAle che. zarIranI racanA paNa * zakAya. laukikamAM kahevAmAM Ave che ke AMgaLI paramANu dvArA svataMtra ane tyArabAda zarIranI badhI : cIMdhavAnuM puNya arthAt je sat kArya pote karI zake kriyAo paNa svataMtra. jIvane hAtha UMco karavAnI : tema na hoya paraMtu anyanI te trevaDa hoya to A IcchA thAya ane hAtha UMco thAya te samaye paNa : kArya karavA jevuM che e pramANe enuM dhyAna kheMcIne zarIranI kriyAno kartA zarIra ja che. : tenI mAraphata te kArya thAya tyAre meM A kArya karAvyuM : ema kahevAmAM Ave che. sArA kAryanI jema hiMsAdi bolavAnI IcchA, te anusAra hoTha-jIbha : ' kAryo paNa anya dvArA karAvavAmAM Ave che. anya vagerenuM halana-calana ane bhASA vargaNAnuM zabdarUpe ' pAse sArA kAma karAvavAmAM Ave temAM ahita thAya pariNamavuM badhuM svataMtra che. be padAtho svataMtrapaNe ' che e vAta lakSamAM AvatI nathI. potAne AnaMda pariName ane pota potAnA pariNAmane kare : Ave che ane tevuM karavuM joIe evI aMdaramAM tyArabAda koI eka padArthanA pariNAmane kendramAM : mAnyatA paDI che tenI dRDhatA thAya che. kharekhara to rAkhIne anya dravyanA pariNAmo sAthe tene meLa : kartApaNAmAM jevo doSa che. evo ja doSa karAvavAmAM vizeSa che ke nahIM te jovA jaIe tyAre jyAM je ' che. e vAta lakSamAM rahevI joIe. prakArano meLa vizeSa hoya te prakAre nimitta naimittika : saMbaMdhanA nAma paDe che. dardI sAjo thAya tyAre : tyArabAda zarIrAdimAM anumodanano doSa pravacanasAra 185
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa mane have lAgato nathI ema kahe che. koI kArya : paNa mULa svabhAva ekarUpa ja rahe che evI samajaNa svataMtrapaNe thAya tyAre te sAruM che evA bhAvane . jarUrI che. jIva pote cetanapaNuM choDIne acetana anumodanA kahevAmAM Ave che. ahIM evA kAryanI pugalarUpa na thAya eTaluM ja paryApta nathI. potAnI vAta che jemAM potAne kAMI nisbata na hoya. AvA : paryAyanI vidhavidhatA svabhAvanI aneka prakAranI anumodanAnA bhAvo jIva karato rahe che. zubha : racanAne AbhArI che. badalatI racanA navA navA kAryomAM paNa anumodanA Ape che ane koI satyane : rUpa darzAve che. te badalatI racanA jenI che te svabhAva khAtara athavA anyanA rakSaNa mATe hiMsA Acare : to evone evo ja rahe che. A rIte paryAyanA tene paNa ApaNe sahajapaNe anumodanA ApIe : svarUpane samajavuM jarUrI che. chIe. kayAreka nirarthaka viSayomAM paNa Apane vinA : svabhAvamAM traNa kALanA pariNAmane kAraNa joDAIe chIe. jJAnIne AvI badhI * pahoMcavAnuM sAmarthya che. te svabhAvathI jeTalI racanA pravRttiomAM rasa nathI. te potAno puruSArtha cAle ; tyAM sudhI svarUpamAM lIna rahe che. bAhya pravRttio : : thAya teTaluM ja tenuM sAmarthya che. raMganI lAla-lIlI : avasthAo thAya paraMtu temAMthI khAro-khATo svAda mAtra jarUra pUratI ja rAkhe che. nisbata vinAnI : : na Ave. svabhAvathI eka samaye eka racanA, eka pravRttimAM joDAto nathI. tenA tarapha lakSa paNa na : paryAya thAya che. jAya evA prayatno kare che. A rIte A gAthAmAM jIva zarIrAdithI keTalA dravya paryAyarUpa AvuM svataMtra astitva, * utpAda-vyaya-dhrovyarUpa sat barobara potAne dRDha thAya prakAre jAdo paDe che te vAta vistArathI samajAvavAmAM - pachI ja anya dravya sAthenA saMbaMdhono vicAra kare AvI che. munidazAmAM A pramANe sahaja pariNamana : che. anya sAthe saMbaMdhano abhyAsa karavA jatAM hoya che. ajJAnI jIve paramAM ekatva mAnyuM che mATe nimittAdhIna koI paNa bhAva jora karI jAya to te te to sarva prakAranA doSamAM sthita che. pAtra jIva anya sAthenA saMbaMdhano vicAra paDato mUkIne svarUpa A gAthAnA bhAvane samajIne jIvanuM zarIrAdithI astitvanI dRDhatA kare che. nimitta anusAra atyaMta bhinnapaNuM che evuM potAnA jJAna-zraddhAnamAM : upAdAnamAM kArya thAya che evo kAMI paNa bhAva have dRDha karavAno prayatna kare che. je dravya baMdhAraNanA : : Avavo na joIe. be dravyonA svataMtra pariNamananI abhyAsathI upADa kare che te sarva prathama satne zUnyanI : : sthApanA karyA bAda ja saMbaMdhane sthAna che. je A dalIla svIkArIne potAnA zAzvata satno svIkAra * : rIte prathama to dravya baMdhAraNano vyavasthita abhyAsa kare che. te svabhAvanI barobara majabUti na thAya ? * kare che ane pachI pote je mAnyatA rAkhe che, anubhave tyAM sudhI AgaLa abhyAsa karato nathI. tyArabAda che temAM lAgu pADe to have tene potAnuM svataMtra te paryAyanuM svarUpa lakSamAM le che. paryAyanA kSaNika : : sthAna ane pariNAmano vizvAsa Ave. anAdinA lakSaNano nitya svabhAva sAthe avirodha che. potAne : saMyogAdhIna saMskAra sAme TakavA mATe A dRDhatA te anekAMta svarUpa yathArthapaNe lakSamAM Ave te atyaMta : : ane niHzaMkatA jarUranI che. jene baMdhAraNanI jarUrI che. jo paryAyanA svarUpane lakSamAM levA jatAM trikALa svabhAvamAM pheraphAra thaI jAya che evuM lAge : " * majabUti hoya te sahajapaNe A kArya karI zake che. to tene tyAM aTakIne trikALa sattAnI vizeSa dRDhatA : jAdo paDavAno puruSArtha AcaraNa thAya tyAra karavAnI jarUra rahe che. paryAyanI vidhavidhatA samaye : pahelA tene jJAna ane zraddhAnanI tyAM niHzaMkatA zeyatattva - prajJApanA
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ jarUrI che. tenA upara ja cAritramAM kArya thaze. : paramANuone meM skaMdharUpa banAvyA nathI. nirNayanI kacAza haze to kArya nahIM thAya. tethI A ' arthAt pudgalo, paramANuo svataMtrapaNe gAthAno abhyAsa karIne mAre zarIrAdi sAthe kAMI . potAthI ja skaMdharUpa thAya che temAM jIvanuM kAMI kartavya saMbaMdha nathI evo nirNaya karavo jarUrI che. : nathI. - gAthA - 161 : - gAthA - 163 mana, vANI tema ja deha pudgaladravyarUpa nirdiSTa che; : paramANu je apradeza, tema pradezamAtra, azabda che, ne teha pagaladravya bahu paramANuono piMDa che. 161. te snigdha rUkSa banI pradezaDhiyAditatva anubhave. 163. deha, mana ane vANI pudgala dravyAtmaka (vItarAga : paramANu ke je apradeza che, pradeza mAtra che ane deve) kahyA che; ane te dehAdi pudgala dravyA pote azabda che, te snigdha athavA rUkSa thayo paramANu dravyono piMDa che. - thako dvipradezIpaNuM anubhave che. A gAthA ane pachInI gAthAomAM : sarva prathama paramANunuM svarUpa darzAve che. pudgala paramANuo vaDe zarIrAdinI racanA kevI : paramANu apradeza che arthAt paramANu astikAyarUpa rIte thAya che tenuM varNana che. ajJAnIe zarIramAM : nathI. ahIM "apradezI' zabda dvArA astikAyano huMpaNuM mAnyuM che. tethI tene zarIrAdi pratye rAga niSedha che. koI jagyAe apradezI zabdano che. paramAtmA te rAga choDIne paramAtmA thayA : artha eka pradeza karyo che. paraMtu ahIM apradezI che. zarIrAdi pudgalAtmaka che evA kathanamAM : kahyA bAda tene pradeza mAtra paNa kahyo che. tyAM paramAtmAnI sAkSI Ape che tyAM paramAtmAne sarvajJa : pradeza mAtrano artha eka pradezI levo rahyo. A rIte na kahetAM vItarAga deva kahe che. : eka paramANu astikAyarUpa nathI paraMtu eka * pradezI ja che. ema khyAlamAM levuM rahyuM. paramANumAM paramANune dravya ane skaMdhane pudgalanI paryAya * zabda evI rUpI paryAya nathI. zabda skaMdhajanya che. mAnavAmAM Ave che. paramANuo cikAza-lukhAza : paramANumAM zabda nathI. anusAra skaMdhapaNAne pAme che. paramANumAM cAra rUpI guNo che. temAM sparza gAthA - 162 : guNanI ATha prakAranI paryAyomAMthI mAtra cAra ja huM paudgalika nathI, pudgalomeM piMDarUpa karyA nathI; * zakya che. je cIkAza ane lukhAza tathA TADhI ane tethI nathI huM deha vA te dehano kartA nathI. 162. : uSNa. evA be joDakArUpe hoya che. eka samaye huM pugalamaya nathI ane meM pudgalo meM piMDarUpa : ho 5 jA : joDakAnI eka ja paryAya hoya che. A rIte karyA nathI, tethI huM deha nathI temaja te dehano : paramANumAM eka samaye sparza guNanI be paryAyo kartA nathI. : hoya che. cIkAza-lukhAzamAMthI eka ane zIta : uSNamAMthI eka ema be paryAyo hoya che. rasa ane jIva pote cetana svabhAvI che. te acetana : varNanI pAMca paryAyo hoya che. tethI te bannemAM jaDa evA pudgalarUpa nathI. pote zarIrarUpa nathI. * pAMcamAMthI eka paryAya hoya che. gaMdhanI be temaja je paramANuo zarIrarUpe thayA che te : paryAyamAMthI eka paryAya hoya che. pravacanasAra - pIyUSA 187
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ skaMdhanI racanAmA sparza guNanI cIkAza ane lukhAza e paryAyo ja upayogI che. te anusAra skaMdhanI racanA thAya che. jIva temAM akiMcitkara che. * praticcheda zabdano prayoga kare che. eka aMzathI * laIne anaMta aMza sudhInA bhedone sthAna che. arthAt cIkAza ochI hoya tyAre cIkAzanA avibhAga praticcheda ochA che ane te vadhu hoya tyAre avibhAga praticcheda vadhAre hoya che. ahIM e khyAla rahe ke cIkAzanA taratama bhedane darzAvavA mATe A varNana ka2vAmAM Ave che. eno artha e thayo ke eka paramANunA sparza guNanI paryAyamAM mAtra cIkAzano ja vicAra karIe tyAre : anAdithI anaMtakALa sudhInA pariNAmo eka sarakhA na hoya. cIkAzanA taratama bheda anusAra cIkAza phera paDato jAya che. : gAthA = 164 ekAMzathI AraMbhI jyAM avibhAga aMza anaMta che, snigdhatva vA rUkSatva e pariNAmathI paramANune. 164. paramANune pariNAmane lIdhe ekathI (eka avibhAva praticchedathI) mAMDIne ekeka vadhatA anaMtapaNAne (anaMta avibhAga praticcheda paNAne) pAme tyAM sudhInuM snigdhatva athavA rUkSatva hoya che ema (jinadeve) kahyuM che. : skaMdhanI racanA kaI rIte thAya che tenI pUrva bhUmikA A gAthAmAM AcAryadeva bAMdhe che. anvayArthamAM jinadeve A pramANe kahyuM che ema lakhANa che. ahIM e vAta khyAlamAM rAkhavI ke 5ramANunuM svarUpa Indriya grAhya nathI. tethI te chadmasthathanA jJAnano viSaya nathI. mATe A jeTaluM varNana Ave che. teno AdhAra sarvajJanuM jJAna ja che. : : eka paramANumAM anaMta guNo che. temAM ahIM tenA sparza guNanI vAta ka2vA mAge che. sparza eka paramANumAM tenA anAdithI anaMta kALa guNanI paryAyamAM cAra joDakA eTale ATha : sudhI thatAM pariNAmomAM ATalI vidhavidhatA thAya prakAranI paryAyo zakya che. paramANumAM zIta-uSNa : che te badhAne e 52mANu svataMtrapaNe prApta kare che. tathA snigdha ane rUkSa e be joDakAmAMthI eka : arthAt A badhuM paramANunuM svataMtra kArya che. eka paryAya hoya che. skaMdhamAM cAra paryAya thAya che kAraNake tyAM bhAre-halakuM tathA lIsu-kharabacaDuM. evA bIjA be joDakAmAMthI eka eka paryAya hoya che. ahIM paramANumAMthI skaMdha kevI rIte thAya che te viSaya che mATe mAtra sparza guNa ane tenI cIkAza ane lukhAza evI paryAyanI ja vAta levA mAge che. gAthA- 165 : : ho snigdha athavA rUkSa azu-pariNAma, sama vA viSama ho, baMdhAya jo guNakraya adhika; nahIM baMdha hoya jaghanyano; 165. paramANu-pariNAmo, snigdha ho ke rUkSa ho, bekI aMzavALA ho ke ekI aMzavALA ho, jo samAna karatA be aMza adhika aMzavALA hoya to baMdhAya che; jaghanya aMzavALo baMdhAto nathI. jJeyatattva - prajJApana 188 cIkAzanI mAphaka lukhAzamAM paNa e ja prakAre aneka bheda paDe che. ane sparza guNanI anya paryAyomAM paNa ema samajI levuM. kharekhara to pudgalanA tenA dareka guNamAM anAdithI anaMtakALa sudhInI paryAyono vicAra karIe tyAre badhAmAM navA navA svarUpa jovA maLe che. khyAlamAM rahe ke padArthanA vizeSa guNo ja A prakAranI aMtaraMga vividhatA laIne rahelA che. sAmAnya guNonuM pariNamana to ekasarakhuM rahe che. cIkAzanI mAtrA samajavA mATe avibhAga
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ - gAthA - 166 : aMza (be avibhAga pratiSThada) adhika cIkAza caturaMza konidhANu sahaya-aMzamaya nivvANuno; athavA lakhAza hovI jarUrI che. tema hoya to ja paMcAzI aNu saha baMdha thAya trayAMzamaya rUkSANuno. 166. . * skaMdhanI racanA zakya che. be paramANunA cIkAza ke " : lukhAzamAM be aMza karatA ocho ke vadhAre phera hoya snigdhapaNe be aMzavALo paramANu cAra : to skaMdha na bane. mAtra be aMzano ja phera hoya to aMzavALA snigdha (athavA rUkSa) paramANu sAthe ke banne joDAIne skaMdhanI racanA thAya che. ahIM ekI baMdha anubhave che; athavA rUkSapaNe traNa ; saMkhyAno ekI sAthe ane bekI saMkhyAno bekI aMzavALo paramANu pAMca aMzavALA sAthe joDAyo : saMkhyA sAthe ja meLa khAya evuM samajI zakAya tema thako baMdhAya che. * che. taduparAMta bannemAM cIkAza hoya athavA lakhAza A be alaga gAthAomAM svataMtra paramANuo ' hoya evuM bane. zarata mAtra eTalI ja che ke be skaMdharUpe kyAre pariName che ane skaMdha thatAM temAM : paramANumAM cIkAza ke lukhAzanA aMzo vacce be kevA pheraphAra thAya che e darzAvavAmAM AvyuM che. A : aMzano taphAvata jarUrI che. badhA pariNAmo mAtra kevaLIgamya che. tethI sarvajJanA : jJAnamAM je prakAre vastu sthiti AvI che tenuM ahIM : skaMdhanI racanA thAya tyAre kevA pheraphAra thAya varNana che. ahIM koI nyAya athavA yukti ApavAmAM Ave AvyA nathI. je paramANunA aMzo adhika hoya che. tene paramANunA sparza guNanI cIkAza tathA lakhAza - pariNAmika kahevAmAM Ave che. pariNAmika eTale evI paryAyo ja skaMdhanI racanAnuM kAraNa bane che. pariNAmavanAra. je paramANunA aMza ocho che tene mAtra cIkAza ja baMdhanuM kAraNa thAya che ema nahIM. : paraNamya kahevAmAM Ave che. pariNamya eTale lakhAza paNa baMdhanuM kAraNa thAya che. gA. 164mAM : pariNamanAra. ahIM A prakAre kahevAno eka Azaya ApaNe paramANunA svataMtra pariNAmano abhyAsa : che. skaMdha thAya tyAre jenA aMzo ochA che temAM karyo. anAdithI anaMtakALa sudhInA badhA pheraphAra thAya che. pariNAmikanA jevA pariNAma che pariNAmone pahoMcI vaLavAnI tenAmAM kSamatA che. ' evA ja pariNAma pariNamyanA thaI jAya che. ochI-vadhAre cIkAza evo vicAra karatAM tenA : pariNamyanA be aMza avibhAga praticcheda vadhI jAya anaMta taratama bhedo paDe che. dareka paramANanuM AvuM ; che. pariNAmikamAM cIkAza hoya to pariNamya paNa svataMtra pariNamana svIkArIne have tyAM skaMdhanI racanA : cIkAzarUpa thAya che. daSTAMtaH 2 aMza cIkAza ane kevI rIte thAya che te joIe. : 4 aMza lukhAzano skaMdha thAya to bannenA 4 aMza lukhAza thaI jAya che. AvI vyavasthA anAdikALathI eka paramANumAM eka aMza arthAt eka : * . cAlu che. A vyavasthAne lakSamAM levAthI pugalanuM avibhAga pratiSThada karatA adhika aMza cIkAza riA svataMtra pariNamana ApaNA khyAlamAM Ave che. tema athavA lukhAza hovI joIe to ja tyAM skaMdhanI : : thatAM jIvanI paramAM kartutva buddhino nAza thAya che racanA zakya che. mAtra eka ja avibhAga praticcheda : : e jarUrI che. vizvamAM ATalA skaMdho jovA maLe che. hoya to te skaMdhamAM joDAvAne yogya nathI. : varga-vargaNA e badhI racanAo svayaM thAya che. tenuM anya paramANumAM have A paramANu karatA be : badhAne Azcarya lAge. paraMtu vAstavikatA che. pravacanasAra - pIyUSA 189
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka paramANu anya paramANu 1 aMza cIkAza athavA lakhAza baMdha na thAya. 2 aMza cIkAza athavA lakhAza ) baMdha thAya (4 aMza cIkAza athavA lakhAza. 3 aMza cIkAza athavA lakhAza 8 che. 15 aMza cIkAza athavA lakhAza 501 aMza cIkAza athavA lukhAza ) (503 aMza cIkAza athavA lakhAza pariNamya pariNAmika 2 aMza cIkAza athavA lukhAza 4 aMza cIkAza 4 aMza cIkAza. 103 aMza cIkAza athavA lakhAza 105 aMza lukhAza 105 aMza lukhAza skaMdha thatAM uparokta pheraphAra thAya che. - gAthA - 167 lokanA pradezo asaMkhya che. paramANuo anaMtAnaMta che. tethI lo kAkAzanA dareka pradeze e kathI skaMdho pradezayAdiyuta, sthUla-sUkSma ne sAkAra che, adhika paramANuoe avagAhanamAM rahevuM pharajIyAta te pRthvI-vAyu-teja-jaLa pariNAmathI nija thAya che. 167. che. te avagAhananI viziSTatA samajavA mATe dvipradezAdika skaMdho (be thI mAMDIne anaMta dRSTAMta laIe. barapha, pANI ane varALa, traNeya pradezavALA kaMdho) ke jeo sUkSma athavA bAdara keTalI jagyA roke che teno vicAra karavAthI A hoya che ane saMsthAno (AkAro) sahita hoya spaSTa samajAya jAya tema che. dhana evA baraphamAM che. teo pRthvI, jaLa, teja ane vAyurUpa potAnA * eTalA ja paramANuo ochA kSetramAM rahelA che. pariNAmothI thAya che. ke tethI te sthULarUpe khyAlamAM Ave che. tenI : jyAre varALa thAya che tyAre te ghaNA bhAgamAM pudagala paramANuothI thatI jAdI judI * phelAya jAya che. arthAt paramANuo chUTA paDI racanAo e pudgalanuM svataMtra kArya che ema * jAya che. varALamAMthI pAchuM pANI ane baraka thAya darzAvavAmAM Ave che. sau prathama skaMdhanA sUkSma : che. varALa sUkSma che. barapha sthaLa che. ane bAdara (dhULa) evA be bheda kaI rIte paDe che : te samajAve che. A rIte ApaNA mATe taddana navI : skaMdhanA AkArano vicAra karIe tyAre tenI lAge che. ahIM tene paramANunI viziSTa avagAhana : viziSTa AkAra dhAraNa karavAnI zakti yAda karavI zakti anusAra A thAya che ema kahevAmAM AvyuM - joIe. vAdaLonA aneka AkAro thatAM jovA maLe che. ahIM AkAza dravyanI vAta nathI. ahIM to . che. vaLI agni baLavA lAyaka padArthanA AkAre jovA AkAza badhAne avagAhana ApavA taiyAra che tyAre ... maLe che. A rIte skaMdho sUkSma-dhULarUpe tathA aneka paramANuo kevI rIte avagAhana le che te vAta che. * AkArorUpe thatA jovA maLe che. 190 zeyatattva - prajJApana
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvA skaMdho vaDe pRthvI-pANI, teja tathA : 2Ite karavAmAM Ave che. lokanA asaMkhya pradezomAM vAyunI racanA thAya che. anyamata jene mahAbhUtarUpe : anaMtAnaMta pudgala paramANuo rahelA che mATe tyAM mAne che te kharekhara to pudgala paramANuthI banelA viziSTa avagAhananI vAta gA. 163mAM lIdhI. skaMdhonI racanA che. eka vAta khyAlamAM rahe ke badhA have e skaMdhonA cha bhedamAMthI mAtra sUkSma skaMdho ja 52mANuo samAna ja che. sonAno eka pa2mANu : karmarUpe jovA maLe che. anya skaMdho karmarUpe chUTo thaIne cAMdIrUpa thAya, pANIrUpa thAya, vAyurUpa : pariNamavAne mATe ayogya che. karmarUpe pariNamavA thAya ane chUTTA pa2mANurUpe paNa rahe. gA. 132 : yogya kArmaNa vargaNA AkhA lokamAM phelAyelI che. mAM pahelA vAta AvI gaI che ke pudgalanA cA2 : tethI jIva jyAre vibhAvarUpe pariName che tyAre te rUpI guNo che. tenI paryAyo kayAreka vyakta hoya * kSetre rahelI kAryaNa vargaNA karmarUpe pariNamIne che. kayAreka avyakta paNa rahe che. A gAthAnI * jIvanI sAthe baMdhAya che. jIva sAthe baMdhAvA mATe TIkAmAM e vAta saMkSepamAM lIdhI che. A rIte karmone bahA2thI kyAMya AvavAnuM nathI. tethI kahe vicAratA A cAra pRthvI Adi e mULabhUta tattvo che ke jIva skaMdhone lAvanA2 nathI. : nathI. A gAthAmAM mukhya sAra e che ke jo pudgala pote jaDezvarUpe AvA aneka skaMdhorUpanA svAMga svayaM potAnI meLe dhAraNa kare che to temAM jIvane kAMI ka2vApaNuM na rahyuM. pudgalanA AvA sUkSma bhedo ane apA2 vicitratAone lakSamAM letA, tene sAcA arthamAM samajatAM, jIvane kartRtva buddhino nAza thayA vinA rahe nahIM. pud arthAt purAvuM ane gala kahetAM chUTA paDavuM e ja pudgala dravyano svabhAva che. gAthA = 168 avagADha gADha bharela che sarvatra pudgalakAyathI A loka bAdara-sUkSmathI, karmatvayogya-ayogyathI. 168. loka sarvataH sUkSma temaja bAdara temaja karmatvane ayogya temaja karmatvane yogya pudgala kAryo vaDe (pudgala skaMdho) vaDe (viziSTa rIte) avagAhAIne gADha bharelo che. jIvane pudgala skaMdhonuM akartApaNuM gA. 167mAM darzAvyA bAda A gAthAmAM kahe che ke jIva pudgala skaMdhono lAvanAra paNa nathI. rajUAta A pravacanasAra - pIyUSa Asrava baMdha tattvanI vAta Ave tyAre karmo jIvanI sAthe baMdhAvA mATe Ave che tene Asrava kahevAmAM Ave che. tethI koIne ema lAge ke jIvanA vibhAvane kAraNe karmo kheMcAyane AvatA haze. lokhaMDano vera lohacUMbaka vaDe kheMcAya che. paraMtu kyAMya : bahArathI lAvavAnI vAta nathI. kArmaNa vargaNA ane jIva banne ekakSetrAvagAharUpe ja rahelA che. : yoganA kAraNe karmo Ave che ane vibhAvanA kAraNe baMdhAya che. sayogI jIvane IryApatha Asrava che paraMtu baMdha nathI. tethI Asrava ane baMdha evA be bhAga darzAvavAmAM Ave che. paraMtu ahIM e vAta darzAvavI che ke koI anya kSetramAMthI karmo AvavAnI vAta nathI. jIva jyAre vibhAva kare che tyAre karmo svayaM jIvanI sAthe baMdhAya che. gAthA- : 169 : skaMdho karamane yogya pAmI jIvanA pariNAmane karmatvane pAme; nahIM jIva pariNamAve temane. 169. karmapaNAne yogya skaMdho jIvanI pariNatine pAmIne karmabhAvane pAme che; temane jIva pariNamAvato nathI. 191
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ kArmaNa vargaNAthI Akho loka bharelo che. : ane pRthvInuM paribhramaNa to svataMtra ja che. te pramANe arthAt lokanA dareka pradeze kArmaNa vargaNA rahelI : sarvatra samajI levuM rahyuM. che. jIva jyAre vibhAva kare che tyAre te kSetre rahelI kArmaNa vargaNA dravyakarmarUpe pariName che te vAta ApaNe jANIe chIe. A gAthAmAM e vAta kAryaNa vargaNAne kendramAM rAkhIne karI che. kArmaNa vargaNA svayaM karmarUpe pariName che. je pudgala paramANuo pariNamananA pravAhamAM prathama kAryaNa vargaNArUpe thAya che. te paramANuo have karmarUpe thAya che te paramANuo jyAre udayamAM Avaze tyAre karmarUpanI avasthA choDIne anya avasthArUpe anya skaMdhorUpe thaze athavA pAchA chUTA paramANuo raheze. vaLI koI navI skaMdhanI 2canA ka2ze. : A rIte 52mANuothI zarUAta karI aneka prakAranA skaMdhonI racanA ane pAchA paramANurUpe thavuM. evuM svataMtra pudgala pariNamana cAlyA kare che. ahIM kAryaNa vargaNAmAMthI karmarUpa thavAmAM niyamarUpa nimitta te kSetre rahelA jIvano vibhAva che. pudgalanA svataMtra pariNamanane mAnya rAkhIne A nimittanI vAta che. nimitta che mATe A kArya thAya che ema nathI. jIva ane pudgala be alaga dravyo che. bannenA svataMtra pariNamana che. be vacce kartA karmapaNuM nathI. jIva dravya karmane ka2to nathI ane karAvato paNa nathI. tulya kSetrAvagAhI zabdano artha eka kSetrAvagAhI thAya che. kArmaNa vargaNA jIvanA vibhAvano Azraya karIne karmarUpe thAya che evA lakhANano bhAvaH-Azraya eTale ke 'jIvanA vibhAvane nimitta banAvIne'' e prakAre levo rahyo. pudgala acetana hovAthI Azraya zakya nathI. : niyamabhUta nimitta naimittika saMbaMdha khyAlamAM AvatA jo pariNamananI svataMtratA nathI evo jo bhAva Ave to ApaNe dareka padArthanI tathA tenA pariNAmonI svataMtratAnI jeTalI dRDhatA karavI joIe teTalI dRDhatA karI nathI ema lakSamAM levuM rahyuM. anya sugama dRSTAMto levAthI A daDhatA thaI zake che. sUrya-caMdra tathA pRthvI eka sIdhI lAInamAM Ave tyAre grahaNa thAya che te vAta sAcI che. paraMtu teno vicAra karIe tyAre khyAla Ave ke tyAM caMdra 192 vaibhAvika zakti jIva ane pudgala bannemAM che. tyAM niyama banne mATe samAna ja che. vibhAvarUpe pariNamavAmAM azuddha paryAyanuM ja nimittapaNuM hoya, anya koI nimitta hoya nahIM. e rIte pudgala paramANunuM dravya karmarUpe thavuM e eka ja vaibhAvika zakti anusAra pudgalanuM naimittika pariNamana che. gAthA = 170 : karmatvapariNata pudgalonA skaMdha te te pharI pharI zarIro bane che jIvane, saMkrAMti pAmI dehanI. 170. karmapaNe pariNamelA te te pudgala kAryo dehAMtararUpa pheraphArane pAmIne pharI pharIne jIvane zarIro thAya che. A gAthAno mULa Azaya to e che ke jIvane pudgala karma ke zarIra sAthe pA2mArthika saMbaMdha nathI. paramANuo svataMtra rahe, skaMdharUpe pariName, karmarUpe ke zarIrUpe paNa thAya. e badhI pudgalanI racanAomAM dareka paramANu svataMtrarUpe pariName che ane nimitta naimittika saMbaMdhomAM Ave che. ahIM te vAta nIce pramANe levAmAM AvI che. jIvano vibhAva nimitta, kAryaNa vargaNAnuM dravyakarmarUpe thavuM naimittika. bhavAMta2mAM aghAti karmodaya nimitta - yogya zarIranI prApti - naimittika. bhAvakarma - ane dravyakarmanI racanA - eka ja samaye jJeyatattva - prajJApana
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che. te pramANe aghAti karmodaya ane zarIranI : AtmAnA asaMkhya pradezomAM anaMtakarmo prApti eka samaye thAya che. paraMtu karma baMdhAya ane coMTelA che. tethI te karmo paNa zarIrAkArarUpa dekhAya udayamAM Ave tyAM samayabheda rahelo che. * che. tene kAzmaNa zarIra kahevAmAM Ave che. te ja prakAre * : eka tejasa zarIra paNa jIvanI sAthe raheluM che. jIvane junA dravyakarmo - navA dravyakarmo - " zarIra ane saMyogo e badhA sAthe koIne koI prakAre A : AhAraka zarIra be prakAranA hoya che te viziSTa nimitta naimittika saMbaMdho che te pratyakSa jovA maLe. . prayojanavALA hoya che. che. paraMtu tyAM dareka padArthanuM svataMtrapaNuM ane atyaMta : A gAthAmAM e bhAva darzAvavA mAge che ke bhinnapaNuM darzAvavAmAM Ave che. anAdi kALathI : jIvane tenI sAthe kharekhara koI pAramArthika saMbaMdha dhArA pravAharUpa je saMbaMdho thAya che. teno abhAva : nathI. karIne jIva saMpUrNapaNe bhAvakarmathI paNa rahita : thAya. jethI karIne dravyakarmo ano nokarmo sAthenA - gAthA - 172 saMbaMdho chUTI thAya e ja prayojanane lakSamAM rAkhIne ' che cetanAguNa, gaMdha-rUpa-rasa-zabda-vyakti na jIvane, jIvanuM bhinnapaNuM darzAvavAmAM AvyuM che. : vaLI liMgagrahaNa nathI ane saMsthAna bhAkhyuM na tehane. 172. - gAthA - 171 : jIvane arasa, arUpa, agaMdha, avyakta, cetanA : guNavALo, azabda, aliMgagrahaNa (liMgathI je deha dArika, ne vaikriya-tejasa deha che, : agrAhya) ane jene koI saMsthAna kahyuM nathI kArpaNa-ahAraka deha je, te sarva pudgalarUpa che. 171. : evo jANa. audArika zarIra, vakriyika zarIra, tejasa, A gAthAnuM mahatva eTalA mATe che ke AvA zarIra, AhAraka zarIra ane kAzmaNa zarIra , nizA sArA : zabdo vALI gAthA kuMdakuMdAcAryadeve pAMca badhA pudgala dravyAtmaka che. * paramAgamomAM lakhI che. tethI te prakAre ApaNe paNa zarIranA pAMca prakAra jIvathI atyaMta bhinna : tenA bhAvane sAcA arthamAM samajavAno prayatna karavo che. zarIra zabdathI kAyava paNa oLakhAvAya che. : rahyo. TIkAkAra AcAryadeve samayasAra zAstramAM kAyatva eTale pradezone samUha e vAta ApaNe : arasa vagere anirdiSTa saMsthAna, avyakta vagere astikAyamAM lakSamAM lIdhI che. ahIM pradezonI vAta : bolano vistAra karyo che. A zAstramAM aliMga nathI paraMtu paramANunA skaMdhonI vAta che. vaLI tene grahaNa zabdamAMthI vIsa bola utAryA che. zarIra sAthe saMbaMdhamAM A vAta levAmAM AvI che. : A badhA bolano vicAra karIe tyAre khyAla je zarIrano ApaNane paricaya che. tene zAstra : Ave ke A badhA nAstirUpa bola che. jIva cetana bhASAmAM audArika zarIra kahevAmAM Ave che. manuSya : svabhAvI che te eka ja astirUpa dharma che. jIvane ane tiryaMcane A prakAranA zarIro hoya che. jene : anAdi kALathI IndriyajJAnamAM rUpI viSayono ja AvA zarIro hoya che tene AhAra- pANInI jarUra : paricaya che. tethI jIvanuM pudgalathI atyaMta bhinnapaNuM rahe che. devo ane tiryaMcone vaikriyika zarIra hoya ke darzAvavA mATe jIvanA 'arUpI" evA nAsirUpa che. tenA kAraNe te aneka prakAranA AkAro grahaNa : dharmano vistAra karIne A gAthAmAM vAta levAmAM karI zake che. : AvI che. rUpa zabdamAM sparza, rasa, gaMdha, varNa ane pravacanasAra - pIyUSa 193
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda e pAMca pugala dravyanI paryAyonI vAta : A sAMbhaLIne ziSya have kevaLajJAnanI vAta samuccayarUpe AvI jAya che. gAthAmAM e pAMcano : kare che. kevaLajJAnamAM rasa jaNAya che. tamoe alaga ullekha karIne tenuM varNana karyuM che. jethI - bhAvendriyanI nA pADI have zuM karazo? tyAre sahaja jIva koIpaNa prakAre AcAryadevanA bhAvane ke uttara A pramANe che ke kevaLajJAnamAM vizvanA samasta samajIne potAnA jIvane tenAthI atyaMta bhinna : padArtho tenA traNe kALanA pariNAmo sahita eka kare. jIvone koIne koI IndriyonA viSayonI ; ja samayamAM yugapada jaNAya che. A badhAmAM rasanuM vizeSa lolupatA hoya che. tethI dareka jIvane teno : jJAna AvI gayuM che. paraMtu prazna karanArane jevI rasanI vistAralakSamAM letA pote kyAM aTake che teno khyAla : vizeSatA che evI koI adhikatA paramAtmAne nathI. AvI jAya. * paramAtmAne to potAnA svabhAvanI ja mukhyatA che. samayasAramAM arasa vagere dharmane samajAvavA : * AthI to pote samasta vizvanA jJAtA hovA chatAM mATe cha bhedathI tenuM vistRta varNana karavAmAM AvyuM : ke paramAtmA potAne jANe che ane vizva potAnA che. prathama be bolamAM jIvanuM pudgala dravyathI : : jJAnamAM jaNAya jAya che. evA zabda prayogo paNa atyaMta bhinnapaNuM darzAvyuM che. jIva pugala dravya : : karavAmAM Ave che. A rIte paramAtmAne paradravyonI nathI arthAt jIvanuM sthAna arUpI jJAyaka svabhAvarUpe : atyaMta upekSA che. te saMpUrNapaNe svarUpalIna ja che. rUpI dravyarUpe te nathI. pudgalano rasa guNa paNa * hovAthI arasa che. e ja rIte jIvathI atyaMta judo che. jIva jIbhane : chaThThI bolamAM e ja kevaLajJAnanI vizeSa sAdhana banAvIne rasane cAkhe che tenA anusaMdhAnamAM spaSTatA karavAmAM Ave che. ajJAnI paNa paradravyathI kahe che ke jIva jIbhano svAmI nathI. mAlika nokara : bhinna rahIne ja parane jANe che paraMtu te parane jANatA mAraphata kAma karAve tema jIva jIbha mAraphata rasanuM : para sAthe potAnuM tanmayapaNuM mAne che. jyAre ahIM jJAna kare che. ahIM kahe che jIva jIbhano mAlika : paramAtma dazA pragaTa thAya che, jJAna sva-para ema nathI tethI jIva arasa che. vAstavikatAno vicAra : samasta padArthone jANe che tyAre te svane nizcayanaye karIe to jIva mAlika to nathI paNa kharekhara ' jANe che ane parane vyavahAranaye jANe che evI zarIrano gulAma ja che. : spaSTatA karavAmAM Ave che. paramAtmA vItarAga che. cothA bolamAM jJAnanI paryAyanI. bhAvedriyanI : ane mukhya gauNa karyA vinA badhuM yugapa jANe che vAta kare che. je jJAnanI paryAya Indriyane sAdhana . chatAM tyAM sva ane parane jANavAmAM taphAvata banAvIne jANavAnuM kArya kare tene bhAvendriya darzAvavAmAM Ave che. pote zrutajJAnanI bhUmikAne kahevAmAM Ave che. AcAryadeva kahe che ke bhAvendriya ; choDIne kevaLajJAna pragaTa karyuM che. tethI tyAM nayajJAna e jIvanuM asala svarUpa nathI. jIva sarvajJa svabhAvI : nathI chatAM tyAM be nayano Aropa karavAmAM Ave che. vizvane eka samayamAM yugapada jANe tevo teno : che. ahIM jANapaNuM to svanuM ane paranuM samAna ja svabhAva che. paraMtu khaMDa jJAna vaDe viSayone eka pachI : che. temAM arthAt jANapaNAmAM koI taphAvata nathI. eka grahaNa kare evo teno svabhAva nathI mATe je potAne tanmaya thaIne jANe che mATe tene nizcaya nayajJAna rasane jANe che te mAruM svarUpa nathI. mAro + arthAt yathArtha kahevAmAM Ave che. tyAM naya nathI. jJAyaka svabhAva tenAthI bhinna che mATe jJAyaka svabhAva : parathI atyaMta bhinna rahIne jANe che. paramAM tanmaya arasa rasa che. : jarA paNa thato nathI. ajJAnI paNa mAtra abhiprAyamAM 194 zeyatattva - prajJApana
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja tanmayapaNuM mAnato hato. paramAtmA parathI : nathI. ochA ke moTA kSetramAM jIvanA pradezo saMpUrNapaNe virakta che mATe bhAvamAM paNa para sAthe : asaMkhya ja rahe che. paraMtu pradezonA saMkoca-vistAra jarApaNa tanmayapaNuM nathI. tethI para prakAzaka jJAnane ' anusAra tenuM avagAhana nAnuM moTuM thAya che. e vyavahAra kahyo che. A rIte rasathI atyaMta bhinna bIjo bola che. hovAthI AtmAne arasapaNuM kahevAmAM Ave che. zarIranI racanA nAmakarma anusAra thAya che. lakSamAM rahe ke je pugalano rUpI svabhAva che. : jIvane nAmakarma sAthe saMbaMdha nathI mATe anirdiSTa asAdhAraNa dharma che teno pratipakSI nAstirUpa dharma : saMsthAna gaNavAmAM Ave che. anya pAMca dravyamAM che jene "arUpI' zabdathI : cotho bola upayogI che. zeyajJAyaka saMbaMdha oLakhAvavAmAM Ave che. A arUpI evo nAsirUpa : samaye zuM thAya che. tethI jene samajaNa hoya te ja te dharma, cokiyAtanuM kAma kare che jethI e pAMca dravyomAM : vAta sAcA arthamAM khyAlamAM laI zake che. jJAna ane rUpano jarA paNa praveza na thAya. jIva paNa arUpI : parazeyanA kSetro alaga ja che paraMtu saMbaMdha samaye hovAthI jIvamAM paNa rUpano praveza azakya ja che. : jJAna jANe ke zeyanA kSetromAM pahoMcI gayuM hoya ajJAnI jIvanI game teTalI rUpanI mAgaNI hoya evuM kAma thAya che. joyo jJAnamAM jaNAya ane jJAnanI to paNa te zakya ja nathI. pote rUpI thavA mAge to . paryAya joyAkAra thAya che e bhAvathI ApaNe paricita thaI zakato nathI. potAnAmAM rUpane praveza karAvavA ' chIe. parayanA kSetrane jANatA jJAnanI paryAya e mAge to rUpa AtmAmAM pravezI zakatuM nathI. : rUpe thAya te mAnya karIe chIe paraMtu jJAna zeyanA parigraha kadi mAro bane to huM ajIva banuM khare; : AMgaNAmAM jovA maLe e vAta navI lAge. prakAza huM to khare jJAtA ja, tethI nahi parigraha mujabane : jema anya dravyone vyavahAre prakAzita kare che e rIte samayasAra * A jJAnano arUpI prakAza paNa zeyanA kSetramAM vyApe A rIte arthAt rasanI mAphaka anya cAra rUpI ' che evuM saMbaMdhanA kAraNe kahevAmAM Ave che. tene paryAyonI vicAraNA karavAthI jIvanuM pudagalathI : jJAnanI paryAyanuM vyavahAra kSetra paNa mAnavAmAM Ave atyaMta bhinnapaNuM lakSamAM laIne pugala sAtheno : che. jJAnanI paryAyane zeyanA kSetramAM jotA samaye saMparka choDavA mATe puruSArtha karavA yogya che. : paNa zeyanuM kSetra ane jJAnanI paryAyanuM kSetra bhinna ' ja che mATe anirdiSTa saMsthAna kahevAmAM AvyuM che. anirdiSTa saMsthAnanA cAra bola lIdhA che. ' ajJAnI jIva zarIranA AkArane ja potAno AkAra : have avyaktanA cha bolane saMkSepamAM vicArI mAnI le che. paraMtu bannenA kSetro alaga che. * laIe. AkAzanA eka kSetramAM rahelA che e alaga vAta : jIva-jJAyaka vizvanA samasta anya padArtho zeya che. paraMtu jIvane potAno AkAra che ane zarIrane teno svataMtra AkAra che. mATe zarIrano AkAra e : jIva tenAthI bhinna che. jIvano AkAra nathI e prathama bola che. : mATe avyakta zarIra nAnuM-moTuM thAya tyAM tenA paramANuomAM : ahIM anya dravyo joya che mATe pragaTa gaNIne vadhaghaTa thAya che. zarIranA pUrA bhAgamAM eka ja : vyakta kahyA che. jIva tenAthI jAdo rahIne tene jANe jIva rahe che. tenA pradezonI saMkhyAmAM vadhaghaTa thatI : che. mATe avyakta kahevAmAM Ave che. pravacanasAra - pIyUSA vyakta 195
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ bola naM.2 - kaSAyonA samUha-bhAvaka-vyakta : avyakta che. dUdha-dahIM-mAkhaNa-ghI vyakta che. gorasa ? jIva bhinna mATe avyakta. kaSAya zabda cAritranA avyakta che. doSa mATe sAmAnya rIte vAparavAmAM Ave che. rAga- : cothA bolamAM kahe che ke kSaNika vyakti mAtra dveSa-krodha-mAna-mAyA-lobha-hAsya-zoka vagere : nathI mATe avyakta che. arthAt vartamAna eka paryAya badhAne kaSAya kahevAmAM Ave che. jema svAdamAM : pragaTa che paraMtu dravya eTaluM ja nathI. svabhAvamAM to kaSAyelo svAda sAro na lAge tema ahIM paNa AvA : anaMta paryAyone pragaTa karavAnuM sAmarthya che. padArthano pariNAmanuM phaLa duHkharUpa hovAthI tene kaSAya : vyakta bhAga thoDo che ane avyakta svabhAva ghaNo kahevAmAM Ave che. A rIte jIvanA vibhAva bhAvane ' moTo che. sthaLa dRSTAMta AIsa barga dekhAya nAno ahIM kaSAyono samUha kahyo che. temAM mithyAtvano paraMtu pANInI sapATI nIce te ghaNo moTo che. jamIna paNa samAveza karI levo. jIvanA vibhAva jevA ja : uparathI vAdaLa nAnuM lAge. paraMtu vimAnamAM besIne dravyakarmo che. tethI tene paNa kaSAya kahevAmAM Ave : te vAdaLane joIe to te kadamAM ghaNuM moTuM hoya che. dravyakarmane bhAvaka ane jIvanA vibhAvane bhAvya : zake che. te rIte anaMta pariNAmone pahoMcI vaLavAnA paNa kahevAya che. jIva anAdi kALathI AvA vibhAva : avyakta sAmarthya apekSAe vyakta paryAya to te pariNAmane karato Avyo che. tethI teno badhAne : anaMta mATenI eka ja racanA che. anubhava che. e apekSAe tene vyakta kahyA che. jIva bola naM 5 - padArtha arthAt dravya ane paryAyanI bhAvakarma ane dravyakarma bannethI jAdo che. mATe tene : * eka ja sattA che. koI eka apekSAe dravya pote ja avyakta kahevAmAM Ave che. * paryAyanuM rUpa dhAraNa kare che. jyAre bIjI apekSAe trIjA bolamAM paryAya mAtrane arthAt badhI : jyAre dravya ane paryAya vacce atabhAva lakSamAM paryAyone vyakta kahe che paraMtu te badhI paryAyo jyAMthI : laIe tyAre dravya che te paryAyane sparzatuM nathI. ahIM Ave che te svabhAva avyakta che. svabhAvamAMthI : sparza zabdathI tyAM bhinnapaNuM che ema lakSamAM levuM. paryAyo Ave che paraMtu svabhAvamAM paryAya nathI. . jIvamAM sparza guNa nathI. zAstramAM be padArthane judA dRSTAMtaH maraghI roja eka IMDu mUke che. koI mAne darzAvavA mATe paNa eka dravya anya dravyane sparzatuM ke maraghImAM to ghaNA badhA IMDA che. tene mArI nAkhIne ke nathI ema lakhANa Ave che tyAM paNa sparza zabdano badhA IMDA laI laIe to tema nathI. maraghImAM eka : artha e rIte samajavo rahyo. paNa IMDu nathI. ghaDiyALanA DAyalamAM vartamAnamAM . chaThThA bolamAM evI vizeSatA che ke jJAnIne eka vAra ane eka tArIkha jovA maLe che paNa ke anubhUti to vartamAna paryAyanI che. jenA kAraNe tyAM bAkInA vAra ane tArIkho aMdaramAM rahelA : tene atIndriya AnaMda Ave che. svabhAvanuM jJAna ja che. je eka pachI eka bahAra Ave che evuM : hoya-vedana na hoya. paryAyanuM jJAna ane vedana banne paryAyanuM nathI. dareka dravya potAnA trikALa : hoya che. pUrve kayAreya na Avyo hoya evo atIndriya svabhAvathI dareka samaye navI navI racanAo kare : AnaMda jIvane prathamavAra ja anabhavAya che ane teno che. tethI mIkeno seTamAMthI thatI alaga racanAono mahimA hoya che. tema chatAM jJAnIne svabhAvanI kiMmata dRSTAMta lAgu paDe che. A rIte svabhAvane paryAyathI * haMmezA adhika rahe che. te apekSAe jJAnI vyakta kathaMcit bhinna paraMtu paryAyanA dAtArarUpe lakSamAM : paryAya pratye udAsInapaNe pradyotamAna che ema levo. paryAya vyakta che ane paryAyanI gaMgotrI : kahevAmAM AvyuM che. 196 zeyatatva - prajJApana
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ have pravacanasAra zAstramAM aliMga grahaNa : ja che. kharekhara vicAravAmAM Ave to lakSamAM Avaze zabdamAMthI vIsa prakAranA alaga bhAvo AcAryadeva * ke jyAre jIva Indriyane sAdhana banAvIne jANapaNuM darzAve che. temAM liMga ane grahaNa zabdanA alaga kare che te samaye paNa jJAna to vAstavikapaNe prakAre artha ka2vAmAM Ave ane 'a' akSara atIndriya ja che. arthAt te samaye paNa Indriyo nakArAtmakarUpe tenI sAthe joDIne temAMthI navA navA jarApaNa jANavAnuM kArya karatI nathI. jJapti kriyA bhAvo kholavAmAM Ave che. to jJAna guNanuM ja pariNamana che. cazmA paheryA vinA na vAMcI zakanArane paNa cazmA to prakAzanA kiraNone AMkhanA paDadA upara vyavasthita lAvavAnuM ja kAma kare che. jovAnuM kArya to te samaye paNa AMkhano paDado ja kare che. tema Indriya jJAna samaye paNa jANavAnuM kArya to jJAna guNa ja kare che. te apekSAe jJAnanI paryAyane te atIndriyarUpe kArya kare che ema kahI zakAya. ahIM e khyAlamAM rAkhavuM ke te paryAya vartamAnamAM arUpIne viSaya karatI nathI. bola naM. 1 :- jIva jJAna svabhAvI che. tethI jIva sadAya jANavAnuM kArya kare che. anAdi kALathI e prakAre jIva Indriya jJAna karato Avyo che. A bolamAM liMgano artha Indriya ane grahaNano artha jJAna kare che ane pharamAve che ke jIva Indriya vaDe jANato nathI. pratyakSa anubhava karatAM A vAta taddana jAdI lAge che. prAthamika jIvane samajAvavAmAM Ave ke Tebala e jIva nathI paraMtu kUtaro jIva che. tyAra bAda maDadu dekhADIne te jIva nathI paraMtu rAga dveSane kare ane Indriya sukha duHkhane anubhave te jIva kahevAmAM Ave. tyArabAda rAga dveSa kare te jIvanuM lakSaNa nathI. jJAna e jIvanuM lakSaNa che. ema eka pachI eka rIte tene samajAvavAmAM Ave. samayasAra kartA karma adhikAramAM rAgane vibhAva kriyA kahIne teno niSedha karyo che. jyAre jJAna svAbhAvika kriyA hovAthI tene mAnya rAkhI che. have vicAra karazo to khyAla Avaze ke rAga ane jJAna be vacce sa2khAmaNI karIe tyAre rAga e vibhAva kArya che. jyAre jJAna to jIvano svabhAva che. paraMtu jyAre paramAtmAnA jJAna sAthe sarakhAvavAmAM Ave tyAre Indriya jJAna e jJAna ja nathI ema kahevAno prasaMga Ave. : A rIte jJAnanuM kArya svataMtrapaNe nakkI karyA bAda paNa jo Indriyane sAdhana na banAve to jANapaNuM thatuM nathI evo badhAne anubhava che tethI mAtra yuktinA AdhAre Indriyano niSedha thato nathI. rAtre sutA samaye ApaNe samagra Indriyano upayoga baMdha karI daIe chIe tyAre uMgha AvI jAya che. arthAt jJAna gAphela thAya che mATe ajJAnI jIva nyAyanA AdhAre Indriyano upayoga choDavA taiyAra thato nathI. evA jIvane have bIjI rIte samajAvavAno prayatna karIe. tAre rUpI viSayo jANavA che ke potAnA svabhAvane jANavo che? jo rUpI viSayo jANavAnuM prayojana hoya ane tuM alpajJa cho to tAre IndriyonuM avalaMbana levuM ja paDaze. jJAnIne paNa keTalA vAgyA te jANavAnuM mana thAya to ghaDiyALa sAme jovuM paDaze. AMkhane sAdhana banAvavuM paDaze. paraMtu jo tene jJAyakane jANavo haze to Indriyo nakAmI che. Indriyano viSaya mAtra rUpI A bolamAM AtmAne atIndriya jJAnamaya kahevAmAM Avyo che. AtmA svayaM jJAnamaya che. tene jJapti kriyA mATe IndriyanA avalaMbananI jarUra nathI mATe tene atIndriya kahevAmAM Ave che. A rIte : Atma svabhAvane atIndriya jJAnamaya kahe te yogya : padArtha ja che. tethI jo pAtra jIva potAnA svabhAvane pravacanasAra - pIyUSa 197
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ jANavA mAge che to tene IndriyanuM avalaMbana choDavuM : kaI rIte thAya teno vicAra karIe to jevuM jJAna ja paDaze. : gurune che tevuM jJAna ziSyane thAya to guru-ziSya potAnA AtmAne jANe tyAre Indriyane : * saMbaMdha kahevAya. guru ziSyane jJAna kaI rIte Ape? ke tenA be bhAga che. prathama to AtmAnuM svarUpa zuM che sAdhana banAvato nathI ke jyAre IndriyanuM avalaMbana, : : te samajAvavuM. ahIM zabdonuM mAdhyama anivArya che. teno Agraha choDe tyAre ja potAno svabhAva jaNAya : : ApaNe laukikamAM e rIte ja jANapaNuM karIe chIe. che evI dvidhA thAya kharI. zuddhatA pragaTa thAya tyAre : Tebala dekhADIne tene mATe Tebala zabdano prayoga vikalpa chUTI jAya ke zubha bhAvano niSedha kare tyAre : : kare. lIMbu cakhADIne te svAda-khaTAza che ema zabda zuddhatA pragaTe? AvA praznano javAba e che ke jIvane : - vAparavAmAM Ave. samajanAra Tebalane jANe che ane zubha bhAvano ane IndriyanA avalaMbanano eka pakSa : che. te Indriyane jJAnamAM sAdhana mAnI beTho che. tethI : * tene mATenA zabdane paNa jANe che. bannene jANe che : ane potAnA jJAnamAM cIja ane te mATenI zabdano jo te Indriyane sAdhana na mAnatA tene bAdhaka mAne : meLa besADe che. zabda vAcaka che ane cIja vAcya che. ane choDe to ja atIndriya jJAnanI pragaTatA thAya. : jema jJAna sva-para prakAzaka che. tema zabda paNa svatene khyAla Avavo joIe ke Indriya sAdhana nathI parane darzAvanAra che. sAkara zabdathI zabdanuM ane paraMtu Indriyano Agraha tene svabhAvanI prApti karavA * sAkara cIja bannenuM jJAna thAya che. ApaNe A rIte detuM nathI. badhA padArthone jANIe chIe. zabda prayoga dvArA bola naM. 2 - jANavA yogya evo potAno AtmA ' ja eka bIjA sAthe vicAra vinimaya thAya che. Indriya vaDe jaNAto nathI ema darzAvavA mAge che. : khyAlamAM rahe ke zabda vAcaka thaIne vAcyane darzAve A bola samajavA mATe sahelo che. Indriyane darekano : che te vAta satya hovA chatAM mAtra zabda dvArA vAcyanuM potAnA nizcita viSaya che. pudgala dravyanI pAMca : jJAna thatuM nathI. khaTAza zabdathI khaTAzanuM jJAna na rUpI paryAyo che. dareka Indriya eka rUpI paryAyane ' thAya. zabdarUpI che ane pugala padArtharUpI che. banne viSaya kare che. A rIte Indriyo dvArA AtmA jANI * Indriya jJAnanA viSayo thAya che. tethI ApaNe zakAya nahIM. AtmA arUpI che. ATalo siddhAMta : padArthane jANI zakIe chIe. jyAre AtmAne lakSamAM levAthI jIve potAnA svabhAvane jANavo : jANavAnI vAta che tyAre AtmA arUpI che. te Indriya hoya to Indriya temAM sAdhana nathI mATe IndriyanuM : jJAnano viSaya thato nathI. mAtra zabdo dvArA ja avalaMbana choDavuM joIe. : AtmAne jANI zakAya nahIM. A bhUmikA AcAryadeva darzAvavA mAge che. ahIM prazna thAya che ke jo tema che to pAtra te bhUmikA khyAlamAM rAkhIne have AtmajJAnamAM : jIva AtmAne kaI rIte jANI zake che? dRSTAMtaH Indriyo koI rIte sahAyaka che ke nahIM teno vicAra ; koI vyakti guma thaI gaI hoya to chApAmAM tenuM karIe. jeNe AtmA jAmyo che te AtmAnuM svarUpa : varNana Ave. kadAca teno phoTo paNa Ave tenA anyane darzAvI zake. jeNe AtmA jANyo nathI paraMtu : uparathI vyaktine zodhI zakAya che. te rIte jJAnI je potAnA svabhAvane jANavA mAge che te jJAnI : AtmAnuM svarUpa kevuM che tenuM varNana kare che te varNana gurune zodhe che ane tenI pAsethI Atma svarUpa vAMcIne AtmA kevo che teno pAtra jIvane khyAla samajavA mAge che. guru ane ziSya vacce saMbaMdha : Ave che. have te jIva e lakSaNanA AdhAre AtmAnI 198 zeyatattva - prajJApana
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ oLakhANa karI zake che. eka vizeSatA e che ke : te zabdo dvArA pAtra jIva AtmAne jANI zake che. te jIvanA jJAna ane sukha be guNa badhAne anubhavamAM : be Ave tevA che. Indriya jJAnamAM pudgalanArUpI guNo jaNAya che tenA upa2thI pudgalanuM jJAna thAya che kaI rIte ? te samajavA mATe trIjA bolano abhyAsa karIe. thoDI dhIrajathI samajIe. tema ahIM AtmAnA paNa be guNo anubhavamAM Ave: che tethI tenI mAraphata AtmA jANI zakAya che. jJAna ane sukha e mAtra zabdo dvArA ja ApaNe jANIe chIe tema nathI. banne vedanabhUta che tethI tyAMthI praveza maLe che. bola naM. 3 :- pahelA be bolamAM IndriyanI mukhyatAthI vAta lIdhI. jIva Indriyo vaDe jANato nathI ane Indriyo vaDe jaNAto nathI. have AcAryadeva manane dAkhala kare che. jIva mana dvArA rUpI ane arUpI banne padArthone viSaya karI zake che. ajJAnI jIva manano upayoga mAtra rUpI padArthone jANavA mATe ja kare che. mana mukhyapaNe pAMca IndriyonA viSayonuM saMkalana kare che. dRSTAMtaH- je sapheda gAMgaDo hoya : pAtra jIvane mAtra AtmAnA svarUpane jANIne saMtoSa nathI thato. te evo AtmA kevI rIte prApta thAya te paNa jANavA mAge che. jJAnI pote AtmAnI ArAdhanA karI rahyA che. te Atma prAptino mArga che. prayoga che tethI pAtra jIva tevA prayogane lakSamAM laI ane mokSa mArganuM svarUpa nakkI karI le che. jJAnI te prakAre upadeza paNa Ape che. paraMtu tyAM upadezanA zabdo gauNa che. mukhya kArya to prayogane lakSamAM levAthI thAya che. dRSTAMtaH mAtA rasoI karatI jAya che ane putrIne zikhavatI jAya che. ae ane mITho hoya to te sAka2 che. e rIte raMgaAkAra ane svAda mAraphata jIva sAkara cIjane oLakhI le che. mana vinAnA prANIo svAdane cAkhe kharA paraMtu zeno svAda che tema padArtha sudhI tenuM jJAna laMbAtuM nathI. mana vALA prANI ja A rIte guNa bhedamAMthI praveza laIne padArthanuM jJAna karI zake che. AtmAnI oLakhANa paNa tenA guNa bhedamAMthI praveza ka2Ine ja thAya che. ahIM eka vAta khyAlamAM rahe ke pudgalanA rUpI guNo Indriya pratyakSano viSaya thAya che. paraMtu e rIte AtmAnA koI dharmo IndriyanA viSayo thatAM nathI. A rIte Indriya pratyakSa pUrvaka anumAna varDa paNa AtmA jANI zakAya nahIM. Indriya jJAnamAM AtmAno eka paNa guNa jaNAto ja nathI. tethI mana pAse javAno prazna ja raheto nathI. mATe A bolamAM kahe che ke Indriya pratyakSa pUrvaka anumAna vaDe paNa AtmA jaNAto nathI. jinAgamamAM dezanA labdhino niyama darzAvavAmAM Ave che arthAt anAdi ajJAnI jIva ekavAra jJAnI gurunA pratyakSa samAgamamAM Ave che ane upadeza grahaNa kare che. pachI ja svAnubhava karI zake che. A rIte jJAnInI sAdhanA aMtaraMga nimitta thAya che ane upadeza bahiraMga nimitta thAya che. : A pramANe A bolano vicA2 ka2vAthI eTalo khyAla Ave che ke AtmA Indriya pratyakSano viSaya nathI. tethI Indriyo dvArA AtmA jANI zakAya nahIM. te Indriyo koI rIte upayogI thAya ke nahIM tenA anusaMdhAnamAM e lakSamAM lIdhuM ke kAna dvArA guruno upadeza ane AMkha dvArA zAstrano abhyAsa thaI zake che. A rIte AtmA viSenA zabdonuM jJAna thAya che. zabda vAcaka thaIne vAcyane darzAve che. tethI pravacanasAra - pIyUSa : : A bolamAM dhumADA ane agnino dRSTAMta lIdho che. agni ane dhumADAne viSamaprApti che. arthAt agni hoya tyAM dhumADo hoya ja evo niyama nathI paraMtu dhumADo agni vinA to hoya ja nahIM. A rIte koIne mAtra dhumADo ja dekhAya tyAre te dhumADo Indriya pratyakSano viSaya che. te dhumADo agni vinA hoya nahIM. tethI mananA saMge jJAna agnino 199
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ svIkAra karI le che. dRSTAMta yogya che. paraMtu AtmA : ApaNe ApaNA pitAne athavA dAdAne joyA hoya Indriya pratyakSano viSaya na hovAtI A rIte AtmA jANI zakAto nathI. che. paraMtu ApaNI bhUtakALanI pAMcamI peDhIe je dAdA hatA tene joyA nathI. chatAM ApaNe vartamAnamAM mANasane joyA che. tethI te paNa manuSya ja hatA. vAnara na hatA. evuM jJAna ApaNe karI zakIe chIe. zabdo dvArA athavA citra dvArA paNa mananA saMge anumAna karI zakIe chIe. A rIte bhale mana dvArA te viSayane grahaNa karI zakIe chIe. paraMtu tyAM ATakatarI rIte IndriyanuM avalaMbana to raheluM ja che. ApaNe cha dravyomAMthI dharma-adharma-AkAzakALa e cA2 dravyono svIkAra zAstra, zabdo ane yuktinI othamAM ja karIe chIe. mana A rIte arUpIne viSaya karI zake che. A pramANe matijJAna ane zrutajJAna Indriya ane mana dvArA thAya che. A rIte mAtra manano viSaya kadAca koI nathI. have bIjA bolamAM je vAta lIdhI ke Indriyo koI rIte AtmAnI oLakhANamAM sahAyaka thAya ke nahIM. tyAM Indriya pratyakSano viSaya to AtmAno kAMI dharmo nathI. paraMtu zabda Indriya jJAnano viSaya thAya che. khyAlamAM rahe ke zabda e AtmAno guNa nathI. e to bhASA vargaNAnuM arthAt pudgalanuM kArya che. paraMtu te zabda vAcaka thaIne vAcya evA jIvane darzAvI zake che. tethI Indriya mAraphata zabdanuM jJAna. zabda vAcaka thaIne vAcya evA AtmAne darzAve ane saMjJI jIva e rIte AtmAnI prApti karI zake che. A rIte paramparA dvArA AtmajJAna thAya che. mATe Indriya gamya zabdo dvArA manane sAdhana banAvIne AtmA jANI zakAya che. paraMtu Indriya pratyakSa pUrvaka mana dvArA nahIM e rIte ApaNA jJAnane vyavasthita karavuM rahyuM. bola naM. 5 :- jIva mana vaDe jANato nathI ema ahIM levAmAM AvyuM che. pahelA bolamAM jema jIva Indriya vaDe jANato nathI kahyuM che tema ahIM paNa samajI levuM. mananA saMge paNa jANavAnuM kArya to jIva ja kare che. te samaye mana paNa pudgala dravyarUpe potAnuM kArya kare che. pAMca bolanI sAthe vicAraNA ajJAnI jIva anAdi kALathI Indriya athavA mananA avalaMbana vaDe jANavAnuM kArya karato Avyo che. anAdithI teno viSayarUpI padArtho ja rahyA che. tethI ajJAnInI duniyA rUpamaya ja banI gaI che. ajJAnIe zarIrathI bhinna AtmAne lakSamAM lIdho nathI. jIva ane zarIranA bhinna lakSaNo tenA khyAlamAM nathI. jJAna ane sukha paNa teNe za2I2 ane IndriyanI othamAM nAkhyA che. A rIte te mAtra zarIrano ja svIkAra kare che. kadAca zarIra ane jIva jAdA che kayAreya na joyelA padArthone paNa mana dvArA jANI zakIe chIe. te A pramANe che. ahIM paNa kAMIka Indriya pratyakSapUrvaka ja A jJAna thatuM hoya che. ahIM zuM phera paDe che te dRSTAMtathI samajIe. : evI vAto kare to paNa tene jIvanA svataMtra astitvano svIkAra nathI. te zarIrane sAdhana mAne 200 jJeyatattva - prajJApana bola naM. 4 :- cA2 ane pAMca bolamAM mAtra mananI vAta ka2vAmAM Ave che. A bolamAM bIjAo vaDe mAtra anumAna dvArA AtmA jaNAto nathI ema lIdhuM che. ahIM prathama mAtra mana dvArA keTaluM jANI zakAya che teno vicA2 karIe. sAmAnya rIte to je viSayo prathama Indriya pratyakSa thayA hoya tene ja mana dvArA jANI zakAya che e ApaNA khyAlamAM che. ekavA2 joyelA jANelA padArthane pachI ApaNe IndriyanA avalaMbana vinA mAtra mana vaDe ja viSaya banAvI zakIe chIe. game te gAmamAM hoIe to paNa mananA saMge sonagaDhanA maMdiranA darzana karI AvIe chIe.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ane zarIrane prApta Indriyo ane mananA saMge : potAnI covIsa kalAkanI pravRttimAM dareka prasaMge A jAgRti rAkhe to tene niHzaMkatA Ave ke jeTalA bhAgamAM mAre paradravya sAthe zeya jJAyaka saMbaMdha thAya che eTalo ja bhogavaTo thAya che ane te samaye padravyo to tenA pravAha kramamAM cAlyA ja thAya che. A nirNaya dRDha thatAM sheje pAMca IndriyonI pravRtti bhoga upabhoga mATe nathI e rIte tenI nirarthakatA lAge che. have te anya IndriyonuM lakSa choDIne AMkha ane kAnano upayoga mAtra jJAnIno upadeza meLavavA mATe ja kare che. lakSamAM rahe ke IndriyonI pravRtti taddana baMdha thavAnI nathI paraMtu te jIva have prayatnapUrvaka teno upayoga savizeSapaNe Atmahita mATe ja karavA mAge che. mAtra jANapaNuM na karatA navA moha rAga dveSanA bhAvone kare che ane e rIte te potAno saMsAra * cAlu rAkhe che. evA bhAvo vaDe pharI navo deha dhAraNa karIne paribhramaNa cAlu rAkhe che. jene saMsA2nA paribhramaNano thAka lAgyo hoya teNe sau prathama e nirNaya ka2vo joIe ke mAre pudgala dravya sAthe kAMI prayojana nathI. sva ane 52nA AvA judApaNAno nirNaya thatAM tene khyAla Avaze ke mAre mATe Indriyo kAMI upayoganI nathI. kAraNake teno viSaya mAtra rUpI padArtho ja che. teNe e paNa nakkI karavuM paDaze ke meM manano upayoga mAtrarUpI padArthone jANavA mATe ja karyo che. tethI mAre manano upayoga te prayojana mATe karavA yogya nathI. ATalo nirNaya karyA bAda te have vicAre che ke je saMjJI jIva che te ja svAnubhUti karI zake che ema jinAgama pharamAve che. tethI mananI upayogitA zuM che teno vicAra karatAM tene khyAlamAM Ave che ke mana arUpIne paNa viSaya karI zake che. svAnubhava pahelA anumAna jJAna eka pUrva bhUmikArUpe hoya che. tene khyAla che ke anAdino ajJAnI jIva jJAnI guru pAsethI zuddhAtmAnA svarUpane jANe che ane tenI prAptino upAya meLave che. guru-ziSya vacceno saMbaMdha zabdo dvArA thAya che. tethI have te AMkha ane kAnano upayoga kyA prakAre ka2vo joIe teno nirNaya kare che. : : manano upayoga pudgalanI rUpI paryAyonA jJAna mAraphata tenuM saMkalana karIne cIjane jANavAmAM karato hato. tenA sthAne have te zrIguru pAsethI naya vibhAgathI ApavAmAM AvatA upadezanuM saMkalana karIne AcAryadeva padArthanuM anekAMta svarUpa kaI rIte samajAve che teno nirNaya ka2vA mATe kare che. arthAt te mananA saMge eka aneka tathA nitya-anitya evA paraspara virodhI dekhAtA dharmo vastumAM avirodhapaNe kaI rIte rahelA che teno nirNaya kare che. padArtha baMdhAraNanI A rIte majabUti ka2vAmAM te manano sahAro le che. guru AtmAnuM svarUpa kaI rIte darzAve che te samajavAno prayatna kare che. jJAnI gurue AtmAno anubhava karyo che ane te naya vibhAgathI samajAve che. jJAnI mAtra naya vibhAgathI varNana ja kare che tema nathI. te vastunA dharmone tenI kiMmata sahita samajAve che. A rIte pAtra jIva mananA saMge potAnA AtmAnuM eka vAstavika citra potAnA anumAna jJAnamAM UbhuM kare che. sarvajJa paramAtmAe AtmAne jevo jANyo che. tevo ja potAnA anumAna jJAnamAM Ave tevo prayatna kare che. te citramAM koI uNapa athavA bhUla lAge to Agamano AdhAra : ajJAnI jIva baMdhAyelo che mukta nathI. parAdhIna che. tethI te saMpUrNapaNe Indriya ane mananuM avalaMbana choDI zakato nathI paraMtu saMsAra parita thavAno mArga tenA khyAlamAM Avyo che mATe te sau prathama Indriyono gulAma thavA rahevA mAgato nathI. bAhya viSayo bhogavAtA ja nathI ane tyAMthI sukha AvatuM ja nathI enI DhaDhatA kare che. bhogavaTAnA bhAvathI chUTavA mATe A DrIla (kvAyata) jarUrI che. pravacanasAra - pIyUSa : 201
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ laIne potAnA citrane vyavasthita kare. jyAM jarUra : paNa zabda prayoga jinAgamamAM jovA maLe che. lAge tyAM te pramANe Indriyono upayoga karIne : upayoga e pariNAmanA arthamAM levAmAM Ave che. svAdhyAya kare ane pachI IndriyanuM avalaMbana choDIne jIvanA svabhAvane upayoga svabhAvI gaNavAmAM Ave mananA saMge ciMtavana vadhAre che. A badhuM svAnubhavanI : che. ahIM A bolamAM jJAnanA upayoganI vAta pUrvabhUmikArUpe pAtra jIvane hoya che. A pramANe : ka2vAmAM Ave che. jIva - liMga - grahaNa - a. Indriyo ane mananuM avalaMbana saMpUrNapaNe choDatA pahelA teno jeTalo lAbha laI zakAya teTalo lAbha le che. meDI u52 javA mATe jema pagathiyA hoya che = : tenA upara paga mUkavo paDe ane upADavo paNa paDe. te rIte pAtra jIva Indriya ane manano upayoga : jIvane liMga upayoga vaDe grahaNa = 52zeyanuM avalaMbana - a = nathI. eTale ke jIva pote parazeyanA avalaMbana vinA ja jANavAnuM kArya kare che evuM ahIM kahevA mAge che. A viSayanI spaSTatA ApaNane thAya te mATe thoDI vicAraNA ane thoDA siddhAMto ApaNe khyAlamAM laIe. AtmAnI prApti mATe kare che. AcAryadeva A pAMca bolamAM Avo bhAva ApaNane samajAvavA mAge che. Indriya ane mananuM avalaMbana sarvathA choDI devAthI zuM thAya ? javAba e che ke A rIte je Indriya ane mananI bhUmikAne oLaMge che tene svAnubhava thAya che. e vAta have : chaThThA bolamAna samajAvavAmAM Ave che. jinAgamamAM be prakAranA kathano Ave che. jJAna (arthAt jANavAnuM kArya) jJAnanA (jJAyakanA) sahArAnuM che. bIjuM kathana che. jJAna jJeyanA sahArAnuM che. te banne kathano yogya rIte ApaNe samajavA joIe. jJAna zeyanA sahArAnuM che te kathananA bola naM. 6 :-pahelA pAMca bolamAM 'a' ne grahaNanI ... anusaMdhAnano A bola che mATe prathama teno vicAra karIe. sAthe saMbaMdhamAM lIdho hato. ahIM tene liMga sAthe joDe che. liMga - Indriya ane mana teno niSedha eTale aliMga - jJAna-jJAyaka. tenA vaDe grahaNa arthAt jANapaNuM A rIte jIva pote jJAna svabhAva vaDe jANe che ema darzAvavA mAge che. pahelA pAMca bolamAM A vAta AvatI hatI. paraMtu tyAM Indriya ane mana jANavAnuM kArya nathI karatA. e rIte nAstinI mukhyatA hatI. A bolamAM jJAna jANavAnuM : jJAna zeyanA sahArAnuM che teno sIdho artha ajJAnI A prakAre kare che ke zeyathI jJAna thAya che. zeya hoya to jaNAya. zeya na hoya to jaNAya nahIM. ghaDo che tyAre tenuM jJAna thAya che. ghaDo na hoya to tenuM jJAna na thAya. vizvamAM sasalAne ziMgaDA ja nathI tethI tenuM jJAna thatuM nathI. A lakhANano bhAva samaje nahIM te aneka prakAre bhUlo kare che. A badhI bhUlo na thAya e mATe jIva jANavAnuM kArya kaI kArya kare che ema asti dvArA samajAve che. jJAna jIvano svabhAva hovAthI A kArya thAya che. dareka dravya potAnA svabhAvarUpe pariName che. bola naM. 7 :- have pachInA pAMca bolamAM liMgano artha upayoga karavAmAM Ave che. jIvanA pariNAmane upayoga kahevAmAM Ave che. te pramANe jJAnamAM jJAnopayoga ane darzanamAM darzanopayoga e rIte rIte kare che teno tene barobara khyAla hovo jarUrI che. jJAna 52 zeyathI jAduM rahIne 52ne jANe che. jJeya jJAyaka saMbaMdha taraphathI jotA jJeyo jJAnamAM AvI gayA hoya evuM lAge che. jJeya jJAyaka saMbaMdhane kAraNe jJAnanI paryAya jJeyAkAra thAya che kharI paraMtu te samaye paNa jIva to arUpI jJAnanI paryAyarUpe ja pariName jJeyatattva - prajJApana : 202
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. paranneya to pArakSetramAM ja rahIne pariName che. : che paraMtu tyAM zeyanuM avalaMbana nathI evuM A bolamAM saMbaMdhane kAraNe zeyanA jevuM rUpa jJAnanI paryAyamAM : kahevA mAge che. jovA maLe che. e rIte ApaNe ApaNA jJAnane : - bola naM. 8:- liMga - jJAna guNa ane jJAnanuM kArya vyavasthita karavuM jarUrI che. : upayoga grahaNa = bahArathI lAvavAnuM a = nahIM. jJAna guNa potAno ekarUpa svabhAva TakAvIne : A rIte A bolamAM jJAnanuM jIva sAthenuM kAyamane mATe rahelo che, tene paryAya apekSAe : vicAratA tenA pati Adi aneka bhedo paDe che. : : tAdAsya darzAve che. anyamatamAM jIva ane jJAnane : saMyoga siddha saMbaMdha mAne che. paraMtu vastu svarUpa e darekanA kSayopazama anusAra aneka taratama bhedo : * prakAre nathI. svarUpa astitvanI akhaMDa sattA che. tyAM paDe che. A badhI jJAnanI arUpI paryAyo che. te rUpe : dravya-guNa-paryAya badhuM avinAbhAvarUpe eka rasa jJAna thAya che. paraMtu jJAna sivAya anya koI kArya : che. anyamatamAM jIva ane jJAna vaccenA saMbaMdhane jJAna guNa karI na zake. e rIte vizvanA padArtho : : samajAvavA mATe daMDI puruSano dRSTAMta Ape che paraMtu parayo potAnA svabhAvane TakAvIne svabhAva : : te yogya nathI. mANasa ane lAkaDI judA padArtho aMtargata aneka paryAyone anAdithI anaMtakALa : : che. je potAnA hAthamAM lAkaDI le te daMDI puruSa sudhImAM karatAM rahe che. saMbaMdha samaye paNa koI : * kahevAya. jIva ane jJAna evA jAdA nathI. potAnA svabhAva uparAMta anyanuM koI kArya karI : zakatA nathI. eka ja dravyanA aneka guNo che. temAM : chaThThI vibhaktinA kathananA AdhAre samajAve eka guNa anya guNanuM kArya na karI zake. daSTAMtaH : ke jema devadattanI gAya tema agninI uSNatA. bannemAM raMga guNanI lAla-lIlI avasthAo thAya paraMtu tyAM : chaThThI vibhaktino prayoga che paraMtu tyAM paNa devadatta khaTAza gaLAza evuM kArya na thAya. : ane gAya jevA jAdA che ema agni ane uSNatA jJAnanI paryAya jJAyaka svabhAvamAMthI Ave che : judA nathI. jIva ane jJAna jo judA hoya to pugala paNa jJAnane grahaNa karIne jANavA lAge tyAM dravya paryAyanuM tAdAbhyapaNuM che. jJAna A * : paraMtu ema banatuM nathI. padArthanuM akhaMDapaNuM jenA apekSAe jJAnanA sahArAnuM kahevAmAM Ave che. ' : jJAnamAM yathArthapaNe Ave che. te evI bhUla karato jANavAnuM kArya thAya ane teno koI viSaya na nathI. vaLI koI paNa guNa dravyanA AdhAra vinA hoya ema bane nahIM. A rIte jJAnanI paryAya zeyanI : : hoya zake ja nahIM. tethI jo jJAna jIvano guNa na prasiddhi kare che ane jJAyakanI paNa prasiddhi kare che. hoya to te anya dravyano guNa avazya hovo joIe. mATe jJAnanI paryAya dvArA jJAyaka ane zeya jaNAya paraMtu tema to vastu svarUpa nathI. tethI jIvanuM jJAna che. A rIte jJAna jJAnanA ane zeyanA sahArAnuM guNa sAthe tAdAbhyapaNuM nakkI karavuM. svabhAva ane kahevAmAM AvyuM che. paraMtu zeyathI jJAna thAya che e : paryAyanA kSetra paNa eka ja che. tethI jyAM jIva che mAnyatA to khoTI che. zeya jJAyaka saMbaMdhane yogya : tyAM ja jJAna guNa che ane jJAnanI paryAya che. rIte samajatAM A khulAso thAya che. : bola .9 - liMga - jJAna - upayoga | vizvamAM jIva sivAya anya padArtho paNa che. ' grahaNa = haraNa a. = nahIM. jJAnano sarvajJa sva-para prakAzaka svabhAva che. mATe : jJAna te parazeyane jANe che. eTale Seya sAthe saMbaMdha : arthAt jJAnanuM haraNa karI zakAtuM nathI. pravacanasAra - pIyUSa 203
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAno jJAna guNa jIvamAM zAzvata che. koI anya : anubhavAya che. bhava palaTatA bhavAdhIna jJAna paNa dravya te guNane jIvamAMthI bahAra laI jaI zakato : cAlyuM jAya che. ApaNe AgalA bhavanuM jJAna nathI. nathI. padArtha baMdhAraNano jene spaSTa khyAla che. tene " koIne jAti smaraNa jJAna thAya che kharuM paraMtu te mATe A siddhAMta sahajapaNe samajAya ema che. jJAna jJAna paNa lAMbo samaya TakatuM nathI. kSayopazama jJAnanuM guNanI jema jJAnanI, paryAya paNa koI laI jaI : AvuM ja svarUpa che. ahIM zAstra saMbaMdhI, jJAnanI zake nahIM. A vAta siddhAMtarUpe mAnya rAkhyA bAda ; paNa e ja sthiti che te ApaNA khyAlamAM rahevuM bIjI rIte vicArIe. * joIe. jJAnIo potAnuM jJAna chUTathI badhAne Ape : have vAta rahI Atmika jJAnanI, svAnubhUti che ane pAtra jIvo hoMze hoMze te meLave che. ahIM ' e Atmika jJAna che. te jJAna have kAyama raheze paNa siddhAMta tUTato nathI. jevuM jJAnInuM jJAna che : (koI jIva pharI mithyAdRSTi thAya e gaNatA nathI) evuM ja jJAna pAtra jIva potAnA prayatnathI : e bhavAMtaramAM paNa cAlu raheze. jIvamAM asaMkucita (puruSArthathI) meLave tyAre jJAnIe ziSya upara : vikAsatva zakti che. jJAnanI paryAyanI nirmaLatA anugraha karIne jJAna ApyuM ema kahevAmAM Ave : je pragaTa thaI che te have sarvajJarUpa thaye ja chUTako. che. guru ane ziSya vacce jJAnanI letI detI che. : bAhyamAM vajapAta thAya to paNa jJAnI potAnA tenI hA ane nA banne kevI rIte che te yathArtha rIte . mArgathI khasatA nathI. samajavuM joIe. - bola naM. 10:- liMga = upayoga grahaNa - uparAga jJAna bIjAne ApavAthI kharekhara potAnuM ; - malinatA. AtmA zuddhopayoga svabhAvI che ema jJAna vadhe che. mAtra anyane ja phAyado thAya che ema : darzAve che. ahIM upayoga eTale jIvanI paryAya. nathI. bIjAne samajAvavA mATe pote potAnA jJAnane : upayoga svabhAvI eTale AtmA. ahIM tene vyavasthita karavuM paDe che. samajAvavA mATe kyo krama : zuddhopayoga svabhAvI kahyo che. Atma svabhAvamAM pasaMda karavo teno nirNaya karavo paDe che. eka siddhAMta malinatA nathI. sUryano dRSTAMta Apyo che. sUryamAM pAko karAvavA mATe aneka apekSA lAgu pADIne : malinatA nathI. caMdramAM DAgha dekhAya che. kharekhara to samajAvavuM paDaze ane ATaluM karyA bAda paNa sAmI : te caMdranuM bhUpRSTa ja che. caMdrano prakAza to sUryanA vyaktine jyAre prazna uThe tyAre tenuM samAdhAna paNa : prakAzanuM pratibiMba che. karAvavAnI ApaNI javAbadArI AvI jAya che. A : badhA padArthonA svabhAva haMmezA paripUrNa ane rIte samajAvavAmAM paNa potAnA jJAnanI vRddhi ja * zuddha ja hoya che. anya dravyonI paryAyo zuddha che. thAya che. potAne siddhAMtanI majabUti thAya e paNa - ajJAnI jIvanA jJAna ane vIrya guNamAM uNapa ane lAbha ja che. have te jJAnane anya apekSAthI : : zraddhA tathA cAritra guNanI paryAyamAM viparItatA vicArIe. : jovA maLe che. te samaye paNa jIva ane tenA guNo jeTaluM Indriya jJAna che te badhuM nAzavaMta che. : zuddha ja che. svabhAvanI paripUrNatA sAthe sarakhAvIne koI laI na jAya to paNa teno abhAva thAya che. * uNapano nirNaya thAya ane zuddhatAthI azuddhatAno ApaNe jeTaluM jANIe te badhuM yAda rahe evuM banatuM : nirNaya thAya. jIva potAnA svabhAvanI zuddhatA ane nathI. yAda rAkhavA jevI vAtonI paNa vismRti thatI : paripUrNatA TakAvIne paryAyamAM malinatA ane 204 zeyatattva - prajJApana
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ ochapa darzAve che. paryAyanA pravAhamAM paNa svabhAva : ajJAnI jIva paNa paradravyathI bhinna rahIne ja parane to ekarUpa ja rahe che. . jANe che paraMtu te joya jJAyaka saMkara doSa kare che. te * ja samaye paradravya potAmAM AvIne potArUpa thaI ajJAnI jIve paNa potAno sarvajJa svabhAva choDayo nathI. tevA svabhAvane rucipUrvaka jANavo * gayA evI tenI sAthe ekatvabuddhi ane rAga-dveSa * paNa kare che. mithyAdarzana-mithyAjJAnajarUrI che. te rIte jANIne teno mahimA lAvI temAM : huMpaNuM sthApIne teno Azraya pAtra jIva le che. : : mithyAcAritrarUpe pariName che. jIvanA te vibhAva bhAvane nimitta banAvIne te kSetre rahelI kArpaNa jIvano svabhAva-sAmarthya evuM ne evuM che. tethI tenA : vargaNA dravyakarmarUpe pariName che ane jIvanI sAthe bharoMse tenA joramAM pAtra jIva potAnA pariNAmane * ubhayabaMdhane prApta thAya che. te samaye paNa jIva badalAve che. ajJAna dUra karIne jJAna pragaTa kare che. paramAtmadazA pragaTa kare che. svabhAvamAM to malinatA : * dravyakarmane kharekhara bAMdhato nathI. jIva tenAthI atyaMta nathI. paNa have paryAyanI azuddhatA paNa dUra thaIne : : bhinnarUpe ja rahelo che. zuddhatA pragaTa thAya che. tethI paryAyamAM (upayogamAM) : aghAti karmo udayamAM AvIne saMyogarUpa phaLa paNa have uparAga nathI. svabhAvanI zuddhatA mAtrathI : Ape che. jIva te saMyogone bhogavavAno bhAva kare A kArya thatuM nathI paraMtu svabhAvanI zuddhatAno : che. te samaye paNa te karmanA phaLane bhogavato nathI. svIkAra jyAre Ave che tyAre A kArya thAya che. A rIte jIva dravyakarmane bAMdhato nathI ke bhogavato svabhAvane kAraNa paramAtmA paNa kahe che. paraMtu tene ' nathI. kAraNarUpe svIkAre tyAre kArya paramAtmAdazA pragaTa : kharekhara to kArmaNa vargaNA svayaM karmarUpe thAya che. je potAnI paryAyamAM rAgano sadbhAva dekhIne jIvane vibhAvano kartA mAne che tenI : pariName che. thoDo samaya mATe jIvanI sAthe eka : kSetrAvagAharUpa rahe che ane chUTI paDe che. karma jIvathI paryAyamAM azuddhatA ja pragaTa thAya che. je potAnA svabhAvane zuddhopayoga svabhAvI arthAt uparAga : : jAdA paDe tene udayamAM AvyA kahevAmAM Ave che. * te samaye karma tenuM phaLa Ape che ema paNa kahevAmAM rahita mAne che. tene ja bhavanA abhAvanuM kArya thAya : Ave che. ahIM aghAti karmonuM phaLa je saMyogo che che. svabhAva paripUrNa ane zuddha che. evA A bolano : : tenI vAta karavAmAM Ave che. karma to udayamAM AvIne artha A rIte pAtra jIvane lAbhanuM kAraNa thAya che. : kharI jAya che. A rIte te potAnA pravAha kramamAM bola naM. 11H- liMga = upayoga : cAlyA jAya che. jIva tenAthI taddana alipta ja che. grahaNa = dravya karmanuM grahavuM a =nahIM. A jIva ane kAzmaNa vargaNA jema jAdA che. tema jIva rIte A bolamAM be padArthanuM atyaMta bhinnapaNuM : ane karmo paNa kharekhara jAdA ja che. dravyakarmanuM phaLa darzAvavAmAM Ave che. upayogano artha pahelA : kharekha2 dravyakarmamAM che. jIva to teno jANanAra ja jJAnopayoga karIne pachI jIvanA pariNAmathI : che. A rIte jIvanuM dravyakarmathI atyaMta judApaNuM vicArIe. - darzAvavAmAM Ave che. nava tattvamAM jIvanA pariNAma ane dravyakarma * bola naM.12 - liMga = Indriyo. grahaNa = viSayono vaccenA niyamabhUta nimitta naimittika saMbaMdhanI vAta : upabhoga. je rIte jIva dravyakarmathI judo che. te rIte levAmAM Ave che. tyAM kharekhara kartA karmapaNuM nathI. : jIva zarIra ane saMyogothI paNa bhinna ja che. zarIra pravacanasAra - pIyUSa 205
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane saMyogo nokarma che arthAt jeTalo ghaniSTa saMbaMdha : samAna bhUmikA kevA prakAranI che teno khyAla karI jIvane dravyakarma sAthe che. tenAthI ocho saMbaMdha tene H laIe. nokarma sAthe che. tethI je rIte jIva karmone bhogavato : lakSaNa dvArA lakSya jANI zakAya che. A traNa nathI te ja rIte te saMyogone paNa bhogavato nathI. ' : bolamAM lakSya jIva padArtha che. jIvanuM svarUpa dravyakarmo Indriya jJAnano viSaya thatA nathI. tethI : : astitva-dravya-guNa ane paryAya svarUpa che. tethI karmanuM baMdhAvuM ane karmano bhogavaTo e mAtra : : ahIM dravya-guNa ane paryAya e traNane lakSaNarUpe zAstranA AdhAre kahevAmAM AvatI vAta che. saMyogo : : gaNavAmAM AvyA che. lakSaNa dvArA lakSya sudhI pahoMcI Indriya jJAnano viSaya thAya che ane jIva tene bhogave * zakAya che paraMtu lakSaNa uparanI dRSTi choDe to lakSya che. evo tene anubhava varte che. tethI saMyogo * sudhI pahoMcI zakAya che. meDI upara javuM hoya to bhogavAtA nathI e vAta bhale te nyAya yuktithI * pagathiyA upara paga mUkavo paDe ane pachI choDavo svIkAre paraMtu kharekhara tene te vAta aMtarathI besatI : paDe. tema jene jIvano koI khyAla nathI tene AvA nathI. mATe saMyogAdhIna dRSTi chUTatI nathI. bAhya : ; lakSaNa dvArA praveza levo paDe ane pachI tene choDIne viSayone meLavavA ane bhogavavA mATenA tenA : : AgaLa vadhavuM paDe. padArthamAM dravyaguNa-paryAya tathA prayatno cAlu ja rahe che. * utpAda-vyaya-dhruva A badhuM AvI jAya che evuM ajJAnI jIvane tenAthI choDAvavA mATe A . ApaNe gA. 93mAna khyAlamAM lIdhuM che. tyAM dravya bola upayogI che. jo te satno svIkAra kare ke : sAmAnya te abheda che. guNa tathA paryAyo tenA bAhya viSayo tenA pravAhamAM cAlyA jAya che. jIvane : bhedarUpe rahelA che. e rIte rajUAta karavAmAM AvI to jeTalI mAtrAmAM tenuM jJAna thayuM teTalI ja nisbata : hatI. vistAra sAmAnya samudAyAtmaka ane Ayata che. jIva potAnA rAgane ane joyAkAra jJAnane ja : sAmAnya samudAyAtmaka te dravya che. vaLI samayasAra bhogave che. bAhya viSayone nathI bhogavato, to : zAstramAM kuMdakuMdAcAryadeve jJAyaka svabhAvane tenA pariNAma bahirlakSa choDIne svabhAva sanmukha darzAvavAnI pratijJA karI. te dravya sAmAnya svarUpa thAya. evuM che ke tyAM jemAM paryAyanA bhedo nathI ane guNa : bhedo nathI ema samajAvyuM. vaLI e be gAthAomAM A be bolamAM jIvane paradravya sAthe atyaMta : : paryAya ane guNa bheda dvArA dravya sAmAnya sudhI kevI bhinnatA che. te vAta siddhAMtarUpe samajAvIne jIvano : : rIte pahoMcI zakAya che te paNa TIkAkAra AcAryadeve sva-pa2 prakAzaka svabhAva hovAthI jIva parane jANe : * vistAra karIne samajAvyuM. AThamI gAthAmAM vyavahAra eTalo ja vyavahAra mAnya rAkhavAmAM Avyo che. * vaDe paramArtha prApta thAya che ema kahyuM. arthAt je para dravyanA koI kArya jIva karI zake ke parane bhogavI : * abhedanA bhedo che te abhedane avazya darzAve che zake evuM to traNa kALamAM zakya ja nathI. : ema lIdhuM. anAdi ajJAnI jIva mATe ATalo bola naM.18 - bola naM.1 3 thI 17 mAM : vyavahAra Avazyaka che. arthAt ajJAnI jIva sIdho anyamatIo jIvane zarIra sAthe kaI rIte saMbaMdhamAM : jJAyakane jANI zakato nathI. Indriya jJAnamAM rUpI jue che te viSaya levAmAM AvyA che. tethI teno " viSayonuM jANapaNuM paNa ApaNe guNa dvArA ja karIe vistAra na karatA aliMga grahaNanA chellA traNa bola : chIe. te ja prakAra ahIMarUpI jIvane jANavA mATe che teno abhyAsa karIe. sau prathama A traNa bolanI : karavAno rahe che. 206 zeyatattva - prajJApanA
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastu baMdhAraNa A prakAre che. : pramANa jJAna che. te lakSya che. jIva padArtha sudhI padArtha : pahoMcavA mATe dravya-guNa-paryAya traNeya tenA lakSaNa che. te lakSaNane grahaNa paNa karavA che ane choDavA dravya - paryAya : paNa che. tethI A traNa bolamAM guNa-paryAya ke dravyathI : tenuM ekAMta pakaDavAthI svAnubhUti nathI ema guNa paryAya : darzAvavAmAM AvyuM che. ApaNe dravyane abheda kahIe tyAre guNa ane ; have dareka bolano alaga abhyAsa karIe. paryAyane bheda kahevAmAM Ave che. jyAre padArthane : eka gaNIe chIe tyAre dravya-guNa-paryAya badhAno : : 18mAM bolamAM guNabhedathI vAta lIdhI che. liMga = temAM samAveza thAya che. guNa ane paryAya e vyavahAra - * guNa. grahaNa = arthAvabodha. ahIM arthAvabodha - zabda dvArA artha eTale ke padArtha teno avabodha eTale nayanA viSayo che. temanA dvArA dravya sAmAnya che : nizcayanayano viSaya tenI prApti thAya che. nizcayanaya : : jJAna. arthAvabodha = padArthajJAna = pramANajJAna. : jyAre padArthanA jJAnanI vAta karIe chIe tyAre te vyavahAra nayano niSedhaka che. te rIte dravya sAmAnya : : pramANa jJAna che ema ApaNe lakSamAM levuM rahyuM. A sudhI pahoMcavAnI vAta jinAgamamAM AvelI che. : nayAtikrAMtano bola che evuM lakSamAM levAthI teno ahIM have eka jAdI rIte pratipAdana che te : bhAva spaSTa khyAlamAM AvI jaze. lakSamAM levA jevuM che. jJAnIne to svAnubhava sahita nayajJAna che. tethI te samyakunayo che. anyane haju ApaNane guNa bhedamAMthI praveza laIne : dravya sAmAnya sudhI javAnuM khyAlamAM Avaze. paraMtu samajAvavA mATe athavA pote jyAre vikalpAtmaka dazAmAM hoya che tyAre tevA naya jJAna vaDe te ciMtavana : - : guNabheda e vyavahAranayano viSaya che. ane dravya kare che. ajJAnI jIvanaya vibhAgathI samaje che tyAre : sAmAnya e nizcayanayano viSaya che. haju ApaNe nayamAM ja sthita chIe. te ApaNA khyAlamAM nathI tenI pAse mithyAnayo che. tethI te pahelA guNa bheda ke paryAya bhedamAM Ave te jarUrI che. alabatta e AvatuM. ApaNe maMjile pahoMcI gayA evuM lAge khyAlamAM rahe ke prAthamika bhUmikAmAM tenI pAse : 1 : che. paraMtu e mithyAnaya che. svAnubhUti vinA nayo - : sAcA na hoya. tethI nayAtikrAMta thavAnuM bAkI rahe zabdanuM ja jJAna che. tyAM naya lAgu paDatA nathI. te : jyAre jIvanA arUpI guNo ane paryAyane viSaya : * : che. te karIe tyAre padArtha anekAMtarUpe lakSagata thAya kare tyArathI ja navo zarU thAya che. A rIte arUpImAM : praveza te mukhya che. e rIte jo te dravya sAmAnya * have ApaNe "a" arthAt nahIM teno vicAra svabhAva sudhI pahoMce to te paNa nizcayanaya ja che. ke karavo che. dravya sAmAnyamAM guNa bheda nathI evuM tyAM sudhI anubhUti nathI. nayAtikrAMta thAya tyAre ke ApaNe samayasAra gA.7mAM vAcyuM che. tyAM to dravya ja anubhUti che. A rIte guNa bhedamAMthI praveza : ane guNa vacce atabhAva rahelo che te vAta lIdhI laI tene choDavA che. paryAyanuM lakSa paNa choDavuM che. : che. e apekSAe te kathana satyArtha che. ahIM jyAre e ja pramANe nizcayanayane paNa choDavAnI vAta che. . padArthanI vAta karIe chIe tyAre apekSA badalI to ja nayAtikrAMta thaIne anubhava thAya che. A vAtane ' jAya che. padArthamAM to dravya-guNa-paryAya badhuM che. A traNa bolamAM levAmAM AvI che. anubhUti e ke tethI jyAre padArthamAM guNa bheda nathI evuM kahIe pravacanasAra - pIyUSa 207
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAre padArtha guNa mAtra nathI ema samajavuM rahyuM. : potAnA AtmAne, AkhA jIva padArthane, yugapad paMcAdhyAyImAM "na Iti etAvanmAtra'' evo zabda - jJAna vaDe jANI lIdho che ane tyArabAda te padArtha prayoga Ave che. eTale ke guNathI vAta karIe tyAre nayajJAna vaDe jANe che. A rIte jyAre jJAnI padArthamAM guNa uparAMta paNa bIjuM ghaNuM che e rIte : savikalpadazAmAM potAnA AtmAne, tenA koI eka vicArI zakAya che. A rIte kathananuM prayojana e che ke aMzane jANe che tyAre tene te aMza to jaNAya che ke tamo guNa bhedamAMthI AgaLa vadhIne vastuno : paraMtu tenI sAthe Akho AtmA paNa jaNAya che. anubhava karI lo. : dRSTAMta : tame koI eka makAnane bahArathI cAre : dizAmAMthI joyuM che ane aMdaranA oraDA vagereno bola ne.19:- A bolamAM liMga = paryAya. grahaNa : : barobara abhyAsa karyo che. have tame te makAnano = arthAvabodha vizeSa. upara je pramANe guNa bhedathI : vicAra karyo te pramANe ahIM paryAya bhedathI * koI eka bhAga jozo to paNa tamane AkhuM makAna : khyAlamAM AvI jaze. joyelo bhAga mukhya haze ane vicAravAnuM che. ahIM paNa ajJAnI prAthamika praveza : : bAkInuM AkhuM makAna gauNa haze. tamane eka bhAgane le che te mithyAnayo che. tethInayAtikrAMta thAya tyAre ja anubhUti thAya che teTalI bhUmikA samAna ja che. : jANatA AkhA makAnanuM citra tamArI sAme AvI : jaze. siddhAMtamAM jJAnI jyAre potAnA AtmAne A bolamAM grahaNa zabdano artha arthAvabodha : paryAyanI mukhyatAthI vicAre che tyAre te potAnA vizeSa e pramANe karyo che. tethI teno prathama vicAra - AtmAne paryAyarUpe anubhavamAM le che. jJAnI potAne karI laIe. prathama to nayajJAna ane pramANa jJAnanA : paryAyArthika nayathI lakSamAM le che tyAre tene potAno viSayono vicAra karIe. ApaNA jJAnane tAjA : AtmA sAdhakarUpe lakSamAM Ave che. guNasthAna karI laIe. : anusAra pote kyAM Ubho che teno tene barobara ': khyAla Ave che. ahIM mAtra sAdhakadazA ja khyAlamAM pramANa jJAnano viSaya Akho padArtha : nathI AvI, pote sAdhakarUpe jaNAyo che. arthAt naya jJAnano viSaya - padArthano eka aMza - * tyAM mAtra paryAya nathI khyAlamAM AvI paraMtu nayanajJAnano viSaya - Akho padArtha. : paryAyarUpe raheluM dravya jaNAyuM che. A bolamAM ATaluM barobara samajAya che ke virodhAbhAsa : paryAyarUpe pariNamelA dravyanA jJAnane arthAvabodha Ave che te ApaNe prathama joI levuM jarUrI che. nayano : vizeSa evuM nAma ApyuM che. viSaya vastuno eka aMza che chatAM tyAM nayano viSaya nA vijaya : anubhUtipUrvakanA naya samyaka nAyo che. tenA Akho padArtha ema paNa lakhyuM che te barobara samajavuM : vaDe vastu khaMDita thatI nathI. vastunuM akhaMDapaNuM jarUrI che. potAnA jJAnamAM TakAvIne bhedanuM jJAna thAya che. pramANa jJAna - Akho padArtha - yugapa6 : A pramANe hovA chatAM teno paNa niSedha karavAmAM jJAnamAM mukhya gauNa karyA vinA jaNAya che. jyAre : Ave che. mithyAnayane choDIne nayAtikrAMta thavAnI naya jJAnano viSaya vastuno eka aMza che. khyAlamAM : vAta ApaNe prathama ja vicArI lIdhI che. have to rahe che. ahIM ApaNe samyanayathI vicArIe che. * jJAnI paryAyArthika nayathI potAnA AtmAne jANe arthAt jJAnInA nayathI vicArIe chIe. jJAnIe ke che. tene paNa te savikalpa dazA choDIne nirvikalpadazA nirvikalpa anubhUtimAM bhAvazruta pramANa jJAna vaDe : pragaTa karavAnI vAta che. tethI A bolamAM jJAnI 208 zeyatattva - prajJApana
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe paNa nayanI bhUmikA choDavAnI vAta karavAmAM : ja paramAtmadazAnI pragaTatA thAya che. A rIte A AvI che. : bolamAM e vAta darzAvavAmAM AvI che ke padArtha AtmA paryAyathI nahIM AliMgita evuM zuddha : * potAthI ja samaya ane paripUrNa che. tethI paryAyanuM : lakSa choDIne svAnubhava karavA yogya che. dravya che. A bolamAMthI uparokta bhAvane grahaNa : : bola naM. 20 - liMga = pratyabhijJAnanuM kAraNa = karAvavAmAM Avyo che. temAM AliMgita ane zuddha dravya sAmAnya svabhAva, grahaNa = arthAvabodha dravya A be zabdonA bhAvanI cokhavaTa jarUrI che. : sAmAnya = padArthane dravya sAmAnyarUpa lakSamAM levo, anahIM. A rIte AcAryadeva pharamAve che ke ajJAnI zuddha dravyano sAmAnya rIte ApaNe dravya sAmAnya : * jIva to guNa ke paryAyanA bheda dvArA ja praveza laI e prakArano artha karIe chIe. ahIM teno padArtha : e prakAre artha karavo joIe. dareka padArtha anya : : zake che. paraMtu padArthanI apekSAe dravya paNa eka : bheda che. te A pramANe - jyAre dravya zabda kahevAmAM padArthathI potAnuM bhinna astitva sadAyane mATe : : Ave che tyAre tyAM guNa ke paryAyanI vAta levAmAM TakAvIne rahyo che. e ja tenuM zuddhapaNuM che. pramANa : jJAnane lagato A bola che mATe nayano viSaya na : : AvatI nathI. paraMtu padArtha kahIe tyAre dravya uparAMta letA pramANa jJAnanA viSaya evA AkhA jIva : : guNa ane paryAya paNa emAM AvI jAya che. A rIte koI eka apekSAe padArtha e ja dravya che ane padArthanI ahIM vAta lIdhI che. : bIjI apekSAe temAM bheda paNa khyAlamAM Ave che. padArtha e eka svarUpa astitvarUpa sattA che. : kAraNake dravya kahetA tyAM guNa ane paryAya levAmAM vizvamAM tene ja svataMtra sthAna maLe che. dravya-guNa- : AvatA nathI. paryAya badhuM temAM samAya jAya che paraMtu dravya ke : : khyAlamAM rahe ke dravyasAmAnya e paNa paryAyane padArtha jevI koI svataMtra sattA nathI maLatI. sat - sattA haMmezA utpAda-vyaya-dhrovyarUpa ja hoya : nizcayanayano viSaya che. mATe tyAM anubhUti nathI. che. mAtra nitya athavA anitya koI sattA ja nathI : AnaMda nathI. nayAtikrAMta thAya tyAre ja svAnubhava paryAya dvavyanA Azraye che. paryAya padArthanA Azraye ! thAya che. atIndriya Anada vedAya che. che. kSaNika sat = nitya satnI othamAM ja jovA : ajJAnI nizcayanaya vaDe potAnA AtmAnuM maLe che. Ama hovAthI have AliMgita zabdano : lakSa kare tyAre tenA jJAnamAM mAtra trikALa svabhAva bhAva samajavAno prayatna karIe. AliMgana athot " ja jaNAya che bIjAM kAMI nahIM. jJAnI jyAre savikalpa joDAyelA rahevuM. Azraye rahevuM. AcAryadeva kahevA : dazAmAM potAnA zuddhAtmAne viSaya kare che tyAre tene mAge che ke dravya paryAyanA Azraye nathI. dravya paryAyathI : dravya sAmAnya svabhAvanI mukhyatA pUrvaka Akho jIva joDAyeluM nathI. arthAt padArtha eka svataMtra sattA : padArtha jaNAya che. tene ja ahIMarthAvabodha sAmAnya che. ane e rIte ja tene jJAnamAM levI jarUrI che. evA zabdo dvArA varNavavAmAM Avyo che. paryAyamAMthI praveza laIne padArtha sudhI pahoMcI zakAya che evI parAdhInatA paNa padArthane nathI. arthAt : pratyabhijJAnanuM kAraNa evA bhedanuM lakSa choDavAthI ja anubhUti thAya. vaLI : ahIM liMga zabdano A pramANe artha karyo savikalpa dazA choDIne nirvikalpatA pragaTa karavAthI : che. ekavAra joyelA jANelA padArthane kALAMtare pravacanasAra - pIyUSa 209
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ pharIne jovA-jANavAmAM Ave tyAre meM pahelA : AgalA be bolanI mAphaka ahIM paNa jJAnInI joyelo te ja A padArtha che. vyakti che. sthaLa che. : nirvikalpa ane savikalpa dazAthI vicAra karI zakAya vagere prakAre je jJAna thAya che tene pratyabhijJAna * che. savikalpa dazA nayajJAnarUpa che. tyAM potAno kahevAmAM Ave che. svabhAvanuM ekarUpapaNuM sadAya ? AtmA dravya sAmAnyanI mukhya tArUpe anubhavAya che. rahe che. tethI ja A zakya bane che. tethI liMga eTale ke jyAre nirvikalpa avasthAmAM vastu jevI che tevI dravya sAmAnya ema sIdhI rIte na kahetA pratyabhijJAna : yugapa jJAnamAMbhAvazruta pramANa jJAnamAM jaNAya mAraphata svabhAvanI ekarUpatAnI vAta karI che. dravya : che ane tyAre atIndriya anubhavAya che. sAmAnya nitya che. TaMkAtki che, zAzvata che. potAnuM : A bolamAM paNa AliMgita zabda che teno svarUpa sadAya TakAvI rAkhe che. * artha ApaNe AgalA bolamAM vicArI gayA chIe. nitya svabhAvane jovAnI be dRSTio che. eka ' vaLI 19 mAM bolamAM zuddha dravyano je artha karyo dRSTimAM te apariNAmI lakSamAM Ave che. dRSTi ; hato te ja ahIMzuddha paryAyane lAgu pADavo. arthAt pheravatA enA ja pariNAmo thAya che. jenAmAM : A badhA zabdo pramANa jJAnanA viSayabhUta AkhA zaktirUpa sAmarthya hoya tenI ja abhivyakti zakya : padArthane lAgu paDe che. tethI zuddha paryAyano artha bane che. jenAmAM sAmarthya ja na hoya tyAM pariNAma : pramANanuM dravya karavAthI vastu svarUpa sahajapaNe zakya ja nathI. apariNAmI zabdathI to vastunuM svarUpa : samajAya che. zAzvata che te sahajapaNe khyAlamAM Ave che. e ja . svabhAvane jyAre pariNAmI dRSTithI jovAmAM Ave : - gAthA - 173 tyAre te svabhAva vyApaka thaIne anAdithI anaMtakALa : anyonya sparzathI baMdha thAya rUpAdiguNayuta mUrtine; sudhInI anaMta paryAyamAM vyApe che. te paryAyarUpe : paNa jIva mUrtirahita bAMdhe kema pudgalakarmane? 173. thAya che. paryAyo vyatireka lakSaNavALI che. tethI : : mUrta (evA pugala) to rapAdi guNavALA hovAthI paryAyamAM aneka prakAranI vidhavidhatA jovA maLe : anyonya (paraspara baMdha yogya) sparzI vaDe che. jIva zubha-azubha ke zuddha paryAyarUpe jovAmAM * baMdhAya che; (paraMtu) tenAthI viparIta (amUrta) Ave che. jIva je bhAvarUpe pariNAme tenI sAthe te ; : evo AtmA paudagalika karma kaI rIte bAMdhI tanmaya che. tethI svabhAva pote ja anekarUpa thAya che. : zake ? tyAre prazna thAya ke jo svabhAva anekarUpa thAya che to : te svabhAvane ekarUpa kaI rIte kahI zakAya? jeNe : A gAthAthI AcAryadeva eka navo viSaya paryAya kaI rIte thAya che te sAcI rIte ane sArI zarU kare che. rUpI ane arUpI vacce saMbaMdha kaI rIte rIte samajI lIdhuM che tene A prakArano prazna nahIM ke zakya che tenI vicAraNA karavAmAM Ave che. A thAya. te jANe che ke paryAyanI vidhavidhatA to : gAthAmAM eka prazna rajU karavAmAM Avyo che. prazna vyavasthAnA pheraphAranA kAraNe che. te vyavasthA jenI : karanArane skaMdhanI racanA kaI rIte thAya che. teno che te svabhAva to sadAya ekarUpa ja rahe che. A rIte : tene spaSTa khyAla che ane te tene mAnya paNa che. svabhAvane apariNAmarUpe lakSamAM lo ke tene paramANumAM sparza guNa che. tenI paryAyamAM snigdha pariNamananA pravAhamAM juo-svabhAva to sadA - ane rUkSa evA be prakAranA pariNAmo thAya che. be ekarUpa ja rahe che te ja pratyabhijJAnanuM kAraNa che. paramANuo vacce snigdha-rUkSanA pariNAmo vacce zeyatattva - prajJApanA 210
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ be guNano taphAvata hoya to aMdha bane che. ahIM : chIe. have AcAryadeve teno javAba kaI rIte Ape lukhAza vagerenA taratama bhedamAM rahelA taphAvatanI che te joIe. vAta che. jaghanya arthAt eka aMza ane traNa aMza : lukhAza hoya to baMdha thato nathI. 0 gAthA - 174 jIva arUpI che. amUrti che. temAM asparza : je rIte darzana-zAna thAya rUpAdinuM -guNa-dravyanuM. nAmano eka nAstirUpa dharmo rahelo che te guNanA te rIta baMdhana jANa mUrti rahitane paNa mUrta. 174. kAraNe jIvamAM sparza saMbaMdhI koI kArya thaI zake : je rIte rUpArirahita (jIva) rUpAdikane dravyone tema ja nathI. A sparzanI lukhAzarUpa-snigdhatvarUpa : tathA guNone (rUpI dravyone tathA temanA guNone) paryAya anusAra ja baMdha zakya che. jIvamAM to teno : dekhe che ane jANe che, te rIte tenI sAthe atyaMta abhAva che. jo A pramANe che to amUrta : (arUpIne rUpI sAthe) baMdha jANa. evA jIvane mUrta evA dravyakarmo sAthe ubhayabaMdha : kaI rIte zakya bane che te pote jANavA mAge che. : jIva je rIte rUpI padArthane jANe che te rIte ahIM potAnA mananA samAdhAna mATe prazna karavAmAM : ' : tenI sAthe baMdhAya che. evuM saMkSepamAM mULa graMtha kartA Avyo che. ziSyano prazna yogya ja che ane have ' kahevA mAge che. ApaNane khyAla che jANavuM e pachInI gAthAmAM AcAryadeva teno javAba ApavAnA : jIvanuM svAbhAvika kArya che ane vibhAva karavo e che. paraMtu AgaLa vAMcatA pahelA ApaNe svataMtra : jIvanuM azuddha kArya che. tethI A prakArano javAba rIte A praznano javAba vicArI levo joIe. : zA mATe Apyo evo vicAra avazya thAya. enI : spaSTatA mATe A prakAranA javAbano Azaya ApaNane khyAla che ke jJAnIo jIvanA : samajavAno prayatna karavo rahyo. graMthakartAnuM hRdaya vibhAva bhAvane baMdhanA kAraNarUpe darzAve che. : zuM kahevA mAge che te zodhavuM rahyuM. samayasAra baMdha adhikAramAM dRSTAMta che. eka vyakti zarIra upara telanuM mAlIsa karIne dhULa bharelA jinAgamamAM dareka padArthanuM bhinna astitva sthAnamAM vyAyAma vagere kare che tyAre zarIra upara : darzAvavAmAM AvyuM che. dareka padArtha, svataMtratAthI dhULa coMTe che. te vyakti sAbuthI zarIrane svaccha karIne : zobhAyamAna che. darekanA svarUpa astitvo judA ja pharI te ja prakAre vyAyAma kare to paNa tene dhULa : che. dareka padArthamAM dravya-guNa-paryAya tathA utpAdacoMTatI nathI. bIjA badhA saMyogo samAna ja che. . vyaya-dhruva evA bhedo rahelA che. e badhA tethI dhULa coMTavAnuM kAraNa telanuM mardana che. e pramANe ke atabhAvarUpanA bhedo che. kharekhara sattA to padArthane jIvanA vibhAva anusAra karma baMdhana thAya che. jJAnIne ' ja maLe che. guNa ane paryAyone evI svataMtra sattA moharUpa vibhAvano abhAva hovAthI anaMta saMsAranuM : nathI. eka padArtha aMtargata je kAMI che te badhuM kAraNa thAya evo karmabaMdha thato nathI. paramAtmA : tAdAbhyarUpa-tanmayarUpa che. te badhA avinAbhAva vibhAva rahita hovAthI tene jarApaNa karmabaMdha thato : saMbaMdhathI gUMthAyelA che. koI ekabIjAthI kayAreya nathI. tethI jIvanA vibhAva bhAvo ja karmabaMdhanuM . judA paDI zake tema nathI. ApaNe satnI sthApanA kAraNa thAya che. A rIte samayasAra zAstramAM ' karatA samaye e lakSamAM lIdhuM ke sat ane kSetra banne samajAvavAmAM AvyuM che. te yogya ja che. tethI koInA : avinAbhAvarUpa che. jene sat nathI tene kSetra paNa AvA praznano ApaNe e prakAre uttara ApI zakIe : nathI. eka padArthamAMthI tenA guNo to jAdA na paDe pravacanasAra - pIyUSa 211
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu paryAyo paNa jAdI na paDe. be padArtho vacce : ghaNA prakAre mahimA karavAmAM Avyo che. jJAna parane asti nAsti che. * jANe che. te vAta badhA sahajapaNe mAnya kare che. * svIkAre che. tethI tene A prakAre arUpI jIva rUpI jinAgamamAM A astinAstine ghaNI ja dRDha * padArthane jANe che. temAM koI virodha lAgato nathI. karAvavAmAM AvI che. ajJAnI jIve paradravyo sAthe ; aneka prakAranA doSita saMbaMdho bAMdhyA che. tethI : : jIva parathI bhinna rahIne ja parane jANe che. ajJAnI temAMthI tene choDAvavA mATe dareka padArthanuM svataMtra : : ane abhavI jIva paNa parathI judo rahIne ja parane : jANe che. A paNa gurugame ApaNe mAnya karIe sat tene samajAvavAmAM AvyuM che. asti nAsti : ': chIe. A rIte ApaNe jJAnanuM mahAbhya karIe eTale svathI ekatva ane parathI vibhaktapaNuM. dareka : jIva potAnA pariNAmone kare che. ane tene ja : * chIe. bhogave che. koI paradravyanA pariNAmone karI zakatuM . paradravyane jANavA eka alaga vAta che ane nathI ane parane bhogavI zakatuM nathI. A prakAre : dravyakarmarUpa paradravya sAthe baMdhAvuM e eka alaga vAta ApaNe paNa abhyAsa karelo che ane te siddhAMto : che. jANavuM e svabhAva che ane baMdhAvuM e doSa che. mAnya karyA che. ; tethI ahIM AcAryadeva zuM kahevA mAge che te vicAravuM A siddhAMtane anusarIne je jIva Atma : rahyuM. kalyANa karavA mAge che tene bheda jJAnano prayoga : asti nAsti paNa kharekhara ekAMtarUpa nathI. karavAno rahe che. : te paNa anekAMta svarUpa che. A kathana barobara bheda jJAnano prayoga karatA pahelA te jIva : : khyAlamAM levA jevuM che. be padArtho taddana bhinna rahIne ane pudgalanA svabhAvone lakSamAM le che. dravyakarma, * paNa kSaNika saMbaMdhamAM AvI zake che. dravya ane guNa - to zAzvata che. tethI be padArthonA dravya ane guNo zarIra ane saMyogo yugalarUpa che. tethI vacce to koI prakArano saMbaMdha zakya ja nathI. paryAya AtmAthI atyaMta bhinna che. jIva ane pAradravya kSaNika che. be padArthonI samayavartI paryAyo vaccenA eka che ema mAnavuM e mithyAtva che. tethI enA : : saMbaMdhane nimitta naimittika saMbaMdha kahevAmAM Ave judApaNAno prayoga kare te kharekhara vibhAvathI : paNa jAdo paDe che. kAraNake be dravyone jAdA lakSamAM letA mithyAtva utpanna ja thatuM nathI. A ke tAdAbhyAsiddha saMbaMdha ane nimitta naimittika rIte bheda jJAnano prayoga karavAthI jIva bhAvakarma, ; saMbaMdha vacceno taphAvata AcAryadeva darzAvavA mAge dravyakarma ano nokarma badhAthI jAdo paDI jAya che. A gAthAmAM jyAre A dalIla karavAmAM AvI che. paramAtma dazA pragaTa thatAM jIva caitanya goLo : ke je rIte jIva rUpI padArthane jANe che te rIte rUpI chUTo paDIne lokAgre birAjamAna thAya che. A ' padArtha sAthe baMdhAya che tyAM A bhAva AcAryadeva badhuM ApaNe abhyAsamAM lIdhuM che. tethI jIva para darzAvavA mAge che. dravyathI atyaMta bhinna che te siddhAMta ApaNe : be padArthonI vaccenA samayavartI paryAyo apanAvyo che. : vaccenA meLa vizeSane nimitta naimittika saMbaMdha kahyA jJAnano sarvajJa svabhAva che. sva-para prakAzaka : che. biMba pratibiMba saMbaMdha, prakAzya prakAzaka saMbaMdha jJAnanI zakti che te rIte jJAnano paNa jinAgamamAM : vagere nimitta naimittika saMbaMdhanA ja prakAro che. e 212 zeyatattva - prajJApanA
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ rIte zeya jJAyaka saMbaMdha e paNa eka prakAre nimitta : tethI dareka padArtha potAnuM bhinna-svataMtra svarUpa naimittaka saMbaMdha ja che. be paryAyo dvArA be padArtho : astitva TakAvIne vizvanA anya samasta dravyo sAthe vacce game teTalA ghaniSTa saMbaMdho lakSamAM Ave paraMtu : koIne koI prakAranA saMbaMdhamAM avazya hoya che tyAM tAdAbhyapaNuM to kayAreya zakya ja nathI. tethI : evuM darzAvavAmAM AvyuM che. tethI arUpIne rUpI sAthe be padArtho sadAya judA ja rahe che. A gAthAmAM : saMbaMdha kaI rIte hoya te prazna kharekhara asthAne che. evo siddhAMta darzAvavAmAM Ave che ke dareka padArtha : jJAnIne paradravya sAthe zeya jJAyaka saMbaMdha che ane potAnuM svataMtrapaNuM TakAvIne avazya anya dravyo : ajJAnIne paradravya sAthe nimitta naimittika saMbaMdha sAthe saMbaMdhamAM Ave che. AkAza potAnA avagAhana : che. te banne avasthAmAM arthAt jIva jJAnI hoya ke hetutva guNa dvArA ane kALa dravya vartanA hetutva guNa : ajJAnI jIva parathI potAnuM atyaMta bhinnapaNuM dvArA samasta padArtho sAthe saMbaMdhamAM rahelA ja che. - sadAyane mATe TakAvIne rahelo che. paramAtmA badhAthI bhinna thayA paraMtu potAnA : have TIkAkAra AcAryadeva A gAthAno bhAva asAdhAraNa jJAna guNa dvArA vizvanA samasta : : kevI rIte khole che teno abhyAsa karIe tyAra pahelA padArthone jANe che. arthAt paramAtmAne vizvanA : : ApaNe eka Tebala banAvI laIe. samasta padArtho sAthe zeya jJAyaka saMbaMdha rahelo che. jIva astinAsti paradravya Azaya e che ke vizvanA samasta padArtho potAnuM bhinna astitva TakAvIne vizvanA anya dravyo saMbaMdha sAthe saMbaMdhamAM paNa avazya Ave che. jo asti dravya ane guNo saMbaMdhamAM AvatA nathI. nAstine sarvathApaNAmAM kheMcI javAmAM Ave to dareka samayavartI paryAya - samayavartI paryAya padArtha eka vizva banI jAya. cha dravyo ane tenA ni. ne. saMbaMdha saMbaMdho miththA sAbita thAya. jIvamAM saMsAra ane tAdAbhya saMbaMdha nathI mokSa evI be avasthAo siddha na thAya. arthAt ' TIkAkAra amRtacaMdrAcAryadeva jJeya jJAyaka badhuM viplava pAme. e ja prakAre be padArtho saMbaMdhamAM : saMbaMdha darzAve che. AvIne eka thaI jAya che. jIva ane zarIra eka ja : jIva zeya che evI je ajJAnInI mAnyatA che te paNa taddana : juThI ja che. samayasAranI trIjI gAthAmAM Ave che : (AbAlagopAla) sAco athavA kRtrima baLada ke vizvanA badhA padArtho ekatva nizcayane prApta : hovAthI ja zobhA pAme che. be padArtha eka thAya to : jJAnanI paryAya .jJA. 9 zeyanI paryAya eka padArthanA (saMkhyA apekSAe) nAzano prasaMga : saMbaMdha baLadanA AkAre bane. vaLI dRSTAMtarUpe jIva ane zarIrane eka : 2 mAnavAthI temAM sparza, rasa vagere tathA jJAna-sukha - zeyAkAra jJAna vagere badhA dharmo jovA maLe. A kadI zakya ja nathI. : khyAlamAM rahe ke jIvanI jJAna paryAya to ane kadAca AvA pragaTa virodhI dharmo eka padArthamAM ' ekarUpa ja che. te joya jJAyaka saMbaMdhanA kAraNe kharekhara hoya to tene zuM nAma ApavuM? kyA lakSaNathI : joyAkAra thAya che. jJAnanI paryAya nirapekSapaNe to tene oLakhavo vagere aneka prazno UbhA thAya che. : jJAnarUpa ja hoya che. pravacanasAra - pIyUSa 213
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ jevI rIte bALa athavA gopAlane (jIvane) : levAmAM Ave che. tyAM doSita saMbaMdha dAkhala thAya pRthaka rahelA mATInA athavA sAcA baLada (jJeya) ne ... che. ahIM paNa e ja prakAre samajAvavAmAM AvyuM che. jANatA baLada sAthe saMbaMdha nathI. A rIte jIva jyAre ... jIvane dravyakarma sAthe koI saMbaMdha nathI. jIva arUpI baLadane jANe che tyAre jIvane baLada sAthe saMbaMdha che tethI temAM sparza guNa nathI. jIva ane karmanuM nathI ema darzAve che. A kathana virodhAbhAsI lAge judApaNuM darzAvIne pachI saMbaMdha darzAve che. to paNa tyAM virodha nathI. jenI spaSTatA tyAra pachInA lakhANa dvArA thAya che. : jIva dravyakarma - atyaMta bhinnapaNuM topaNa (viSayapaNe rahelo baLada) jJeya jemanuM nimitta che evA je upayoga (jJAnanI paryAya naimittika) (baLadanA AkAre thayeluM jJAna) zeyAkA2 - (naimittika) temanI sAtheno saMbaMdha = jIvane potAnI zeyAkAra jJAnanI paryAya sAthe tAdAtmya siddha saMbaMdha che. baLadarUpa zeya-(parazeya) sAthenA (saMbaMdharUpa vyavahA2nuM) sAdhaka jarUra che. = tAdAtmyapaNuM ni. nai. saMbaMdha vibhAvabhAva zabda prayoga A rIte che. ekAvagAhapaNe rahelA karma pudgalo jIvanI sAthe ubhayabaMdhane prApta rahelA karmano udaya = nimitta. = upayogamAM ArUDha rAga dveSAdi bhAvo jIvanA vibhAva bhAvo = naimittika pariNAma. jIvane vibhAva paryAya sAthe tAdAtmyasiddha saMbaMdha. = A rIte AcAryadeva pharamAve che ke jANanA2 vyakti baLadathI jAdI rahIne jANe che. te baLadane jANe che tyAre paNa jIva dravyane baLadanA dravya sAthe saMbaMdha nathI. jIva pote jJAna arthAt jANavAnuM kArya kare che. e ekarUpa jJAna che. jJeya jJAyaka saMbaMdhanuM svarUpa ja evuM che ke jIva paradravyathI bhinna rahIne ja tene jANe che. jANavA rUpanuM kArya ahIM naimittika gaNavAmAM AvyuM che ane jJeyane temAM nimitta gaNyuM : : che. AvA saMbaMdhanA kAraNe jJAnanI paryAya 52 zeyAkA2 rUpa thAya che. te samaye paNa jIva dravya ke jIvanA koI guNo parazeyanA dravya ke guNo sAthe saMbaMdhamAM nathI. tyAM to bhinnapaNuM ja che. dareka dravya potAnI vartamAna samayavartI paryAya dvArA ja anya dravyanI te samayanI paryAya sAthe saMbaMdhamAM Ave che. te pramANe dareka dravya potAnI paryAya dvArA ja anya dravya sAthe saMbaMdhamAM Ave che. A padravya sAthenA gAthA - 175 saMbaMdhanI vAta che. mATe tene vyavahAra kahevAmAM Ave : vidhavidha viSayo pAmIne upayoga-Atmaka jIva je che. jJeya jJAyaka saMbaMdha paNa eka prakArano nimitta : pradveSa-rAga-vimohabhAve pariName, te baMdha che. 175. naimittika saMbaMdha ja che. zeya jJAyaka saMbaMdha nirdoSa je upayogamaya jIva vividha viSayo pAmIne moha che. have tyArabAda je dravyakarma sAthenA baMdhanI vAta : kare che, rAga kare che athavA dveSa kare che, te 214 jJeyatattva - prajJApana jIvanA vibhAvane dravyakarma sAthe nimitta naimittika saMbaMdha. A rIte eka vizeSatA - jIvanA vibhAvamAM je nimitta che te to jIvanI sAthe ubhaya baMdhane prApta karma che. te dravyakarma to bhUtakALamAM jIvanI sAthe baMdhAyeluM hatuM. jIva vartamAnamAM je vibhAvabhAva kare che te vibhAvane nimitta banAvIne jIvanA kSetramAM ja ekakSetrAvagAharUpe rahelI kAryaNa vargaNA dravyakarmarUpe pariName che ane te dravyakarma jIvanI sAthe ubhayabaMdhane prApta thAya che. A rIte jIvane junA ane navA ema be prakAranA dravyakarmo sAthe ubhayabaMdha rahelo che.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIva temanA vaDe (moha rAga dveSa vaDe) baMdharUpa : tenuM tAdAbhyapaNuM che. ahIM ajJAnamaya ane jJAnamaya thAya che. : be jAtanA pariNAmono ja vicAra karIe. jJAnI - jJAnarUpe pariName che arthAt tyAM samyagdarzanaA gAthAmAM AcAryadeva bhAvabaMdhanuM svarUpa : : samyajJAna ane samyakracAritra rUpanA pariNAmo che. darzAve che. jIva vibhAvarUpe pariName che. te bhAvabaMdha ane tenAthI tanmaya che. ajJAnI jIva mithyAdarzana, che. arthAt jIva ane vibhAva paryAya vaccenA mithyAjJAna ane mithyAcAritrarUpe pariName che ane saMbaMdhane bhAvabaMdha kahe che. te samaye paradravya temAM : : te jIva te bhAva sAthe paNa tanmaya che. jIva zuddhatArUpe nimitta che. have siddhAMta samajIe. : pariName te baddhatA che ane jIva azuddhatArUpe jIvane potAnA pariNAmo sAthe tAdAbhyapaNuM : pariName te bhAvabaMdha che. zuddhatArUpe pariNameto jIva che. tethI jIva ajJAna bhAvarUpe, sAdhakarUpe ane : sva samaya ane azuddhatArUpe pariNAmelo jIva siddharUpe ema je avasthArUpe pariNAme tenI sAthe : parasamaya che jJAnI ajJAnI. 1) jANe che. rAgane kare che. 2) samyagdarzana, samyakajJAna, samyacAritra | mithyAdarzana, mithyAjJAna, mithyAcAritra svasamaya pravRtti para samaya pravRtti zuddha paryAya azuddha paryAya paryAyanuM svabhAva sAthe tanmayapaNuM paryAyanuM svabhAva sAthe tanmayapaNuM bhAvabaMdhano abhAva bhAvabaMdhano sabhAva dravyakarmo jJAnamAM nimitta dravyakarma vibhAvamAM nimitta saMyogo jJAnamAM nimitta saMyoganA lakSe vibhAvabhAva paryAya sAthe baddhatA paryAya sAthe bhAvabaMdha A rIte A gAthAmAM jIva ane vibhAva : sadAyane mATe jIvanI paryAyamAMthI jAya che. je kAyama paryAya vaccenA saMbaMdhane bhAvabaMdharUpe darzAvyA che. mATe jAya te jIvanuM svarUpa nathI tethI jIvane vibhAva jIvane zuddha paryAya sAthenA saMbaMdhane baddhatA . paryAya sAthe je saMbaMdha che tene bhAvabaMdha kahyo che. gaNavAmAM Ave che. jyAre vibhAva paryAya sAthenA samayasAra 294 gAthAmAM paNa jIva ane baMdhanA saMbaMdhane baMdha arthAt bhAvabaMdha kahevAmAM Ave che. * svalakSaNa e rIte ja darzAvyA che. tyAM jIvanuM lakSaNa baddhatA e zuddhatAnuM sUcaka che ane baMdha zabda : caitanya ane baMdhanuM svalakSaNa rAga darzAvyuM che. azuddhatA darzAve che. jIvane karma sAthe ubhayabaMdha : ajJAnI jIvane bhAva-Asrava ane bhAvabaMdha banne ane zarIra sAthe viziSTa saMbaMdha baMdha - e rIte . sAthe ja hoya che. tethI ahIM bhAvAsavano alaga ApaNe zabdano prayoga karIe chIe. jIvamAM jyAM : ullekha karyo nathI. jIvanA ajJAnamaya pariNAmane sudhI vibhAva thAya che tyAM sudhI to e vibhAva paryAya : A banne nAma ApavAmAM Ave che. khyAlamAM rahe ke jIvanI sAthe bhAvabaMdharUpa che ane tAdAbhyarUpa paNa * Asrava ane baMdha e be zabdo dravyakarmanI mukhyatAthI che. jIva svabhAvanA Azraye ajJAna ane vibhAvano : levAmAM AvyA che. dravyakarmonuM jIva sAthe baMdhAvA abhAva karIne vItarAga thAya che tyAre vibhAva : mATe AvavuM e dravyAsava che ane tenuM jIva sAthe pravacanasAra - pIyUSa 215
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhAvuM e dravyabaMdha che. jene ubhayabaMdha paNa kahevAmAM : mULa kAraNa zuM che ane teno abhAva kevI rIte thAya te jANavAnuM ApaNuM prayojana che. baMdhanA kAraNomAM * mithyAtva-avirati kaSAya ane yoga levAmAM Ave Ave che. je rIte jIvanI vibhAva paryAyano jIva sAthe saMbaMdha e bhAvabaMdha nAma pAme che. tema pudgalanuM dravyakarmarUpe thavuM e dravyabaMdha che. jIvanA bhAvabaMdha ane pudgalanA dravyabaMdha vaccenA saMbaMdhane ubhayabaMdha kahe che evuM paNa sUkSmapaNe vicArI zakAya che. jinAgamamAM yoganA kaMpanane ja AsavanA kAraNerUpe mAnya karyo che. vibhAvane baMdhanA kAraNamAM levAmAM Ave che. Ama hovAthI vItarAgatAnIprApti thayA bAda paNa yoganA kaMpanane kAraNe karmo Ave che tene IryApatha Asrava kahe che. tyAM vibhAvano abhAva hovAthI karmo jIvanI sAthe baMdhAtA nathI. : che. tethI mithyAtva e to mukhya che. zraddhAno doSa hoya tyAM jJAnamAM paNa doSa gaNavAmAM Ave che. kharekhara to jIva jJAna mA2phata ja anya dravyo sAthe saMbaMdhamAM AvI zake che. tethI TIkAmAM jJAnanI vAta lIdhI che. ajJAnI jIva parathI bhinna rahIne ja pa2ne jANe che chatAM te jJeya jJAyaka saMkaradoSa kare che ane te jJAnapUrvaka zraddhAnamAM paNa mohanI utpatti thAya che. zeyo jIvathI sadAya bhinna ja che. paraMtu jJeya jJAyaka saMbaMdhanA kAraNe jANe ke zeyo jJAnamAM AvI gayA evuM bhAse che. tethI 52ne potAnA mAnavArUpa moha utpanna thAya che. tene paranA kArya huM karI zakuM chuM ane 52ne bhogavI zakuM chuM evI mAnyatA thAya che. bAhya viSayone bhogavatA mane sukha-duHkha thAya che evI mAnyatAnA kAraNe tene bAhyamAM hitabuddhi che. A gAthAnI TIkAmAM AtmAne upayoga svarUpa kahyo che. ahIM upayogano artha jIvanI paryAya samajavo. te upayogane darzana ane jJAnamaya kahyo che ane jJeya padArthonA samaye samaye thatAM visardeza pariNAma anusAra jIvamAM moha rAga-dveSa thAya che ema lIdhuM che. jIvanA pariNAmamAM moha rAga-dveSanI vAta che. tethI tyAM mAtra jJAnanI paryAya lAgu na paDe mATe upayogano artha jIvanI paryAya levI jarUrI : che. rAga athavA dveSa evA be bheda samajAvavA mATe padravyo saMyogonI vAta levAmAM AvI che. ajJAnI jIva saMyogonA lakSe saMyogIbhAva kare che. saMyogomAM anukULa ane pratikULa evA bheda pADIne rAga ke dveSanA bhAvo kare che evo badhAne anubhava che. jIvanA traNa prakAranA vibhAvanI vAta levI che mATe sphaTIkanA dRSTAMtamAM anya traNa raMganA padArthothI vAta karavAmAM AvI che. jethI siddhAMta samajavAmAM sugamatA rahe. A gAthAmAM jyAre bhAvabaMdhanI vAta levAmAM AvI che tyAre ApaNe bhAvabaMdha aMge thoDI vizeSa vicAraNA karI laIe. temAM bhAvabaMdhanI utpattinuM : 216 je upayoga (jIvanA pariNAma) hitabuddhipUrvaka bAhyamAM jAya che. tene koI paNa bAhya viSaya maLatAM te upayoga be bhAgarUpe thaI jAya che. arthAt saMyoganA lakSe te rAga-dveSa karI le che. A rIte ajJAnI jIva potAnA mohanA kA2Ne arthAt padravyamAM ekatvabuddhi dharAvato hovAthI svayaM rAgadveSarUpe pariName che. jIvanA A moha rAga-dveSanA niyamabhUta nimitta kA2Na ghAti karmodaya che. A rIte ajJAnI jIva vibhAvezvara thaIne svayaM rAgIdveSI thAya che ane evA bhAvathI te bAhya saMyogomAM joDAya che. je saMyogonA nimitte rAga-dveSa mAne che te saMyogo badalAvavA mATe prayatna kare che je vyartha che. saMyogo to pUrvanA prArabdha anusAra prApta thAya che ane saMyogo rAga-dveSanuM kAraNa nathI. cAritranA doSanuM kAraNa mithyAtva che. mATe je jIva rAga ane dveSane TALavA mAge che teNe A siddhAMtane yogya rIte samajIne je rIte mithyAtva maTe te prakArano jJeyatattva - prajJApana
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSArtha karavo joIe. saMyogone AghA pAchA : 0 gAthA - 177 karavAnA prayatnonI nirarthakatA bhAse te jarUrI che. - rAgAdi saha AtmA taNo, ne sparza saha pudgala taNo, sva ane para taddana judA ja che. dareka padArtha svathI ' ekatva ane parathI vibhaktarUpa sadAya che. tenI : acAnya ja avagAha tene baMdha ubhayAtmaka kahyo. 177. khAtrI karIne jIvanuM parathI atyaMta bhinnapaNuM bhAse : sparzI sAthe pudagalano baMdha, rAgAdika sAthe to ja te mithyAtvano tyAga karI zake che. : jIvano baMdha ane anyone avagAha te pudgala : jIvAtmaka baMdha kahevAmAM Avyo che. gAthA - 176 A gAthAmAM traNa prakAranA baMdhanI vAta je bhAvathI dekhe ane jANe viSayagata arthane, * levAmAM AvI che. bhAvabaMdha, dravyabaMdha ane tenAthI che uparaktatA; vaLI karmabaMdhana te vaDe 176. : * : ubhayabaMdha. sAmAnya saMyogomAM sAmAnya samajaNa jIva je bhAvathI viSayamAM Avela padArthane dekhe : mujaba jIvane dravya karma sAthe baMdha thAya tene dravyabaMdha che ane jANe che, tenAthI ja uparakta thAya che; ; mAnavAmAM Ave che. ahIMAcAryadeva tene ubhayabaMdha vaLI tenAthI ja karma baMdhAya che; ema upadeza : evuM nAma Ape che ane te spaSTatA jarUrI paNa che. che. nava tattvanA abhyAsamAM ApaNe jIva ane A gAthAmAM saMyogo, bhAvakarma ane dravyakarma : ajIva (pugala) baMne dravyarUpe banne dravyonI sAta vaccenA saMbaMdho darzAvyA che. jIva pote rAgI-dveSI : prakAranI paryAyo thAya che. e rIte samajIe chIe. thaIne saMyogomAM joDAya che. ane navA dravyakarmone ke tyAM jIvanI paryAyane ajIvanI paryAyathI jAdI bAMdhe che. ahIM rajUAta e pramANe karI ke jIva : khyAlamAM levA mATe jIvanI paryAyane "bhAva" ane saMyogone jANe che. jANavAnI sAthe ja rAga kare che : pugalanI paryAyane 'dravya" zabda dvArA samajIe chIe ane navA karmane bAMdhe che. jANavA dekhavAnuM kAma . ane te pramANe lakhIe chIe. to jJAnI ane ajJAnI banne kare che. ajJAnI pa2 : sAthe ekapaNuM mAnato tene jANe che tethI saMyogo : A rIte baMdha paryAyane bhAvabaMdha ane dravyabaMdha : e rIte lakSamAM letA bhAvabaMdha e jIvanI vibhAva mArAmAM AvI gayA evuM mAnIne rAga-dveSa kare che. : A rIte ajJAnI jIva eka ja samayamAM parane jANe : : paryAya che ane dravyabaMdha e pudgala-dravyakarma che evuM paNa che ane te ja samaye moha tathA rAga athavA : samajIe chIe. dveSa kare che. sAmAnya rIte ajIvanI sAta paryAyo eTale : dravyakarma evo bhAva lakSamAM laIe chIe ane jIvanI jANapaNA uparAMta A je vibhAvabhAva thAya : : vibhAva paryAya apUrNa zuddha paryAya ane paripUrNa che te uparaktatA arthAt malinatA che. te vibhAvanA : : zuddha paryAya sAthe teno meLa vizeSarUpa saMbaMdha joIe nimitte jIva navA dravya karma sAthe baMdhAya che. : : tyAre dravyakarmanA udaya-upazama-kSayopazama ane pudgalanA skaMdharUpanA pariNamanamAM jema cIkAza kSayathI vicArIe chIe. ane lukhAsa kAma karI jAya che. tema jIvano : vibhAvabhAva e cIkAzanA sthAne che tethI jIvane : A rIte jIvanI paryAyane dravya karma sAthe dravyakarma sAthe saMbaMdha thAya che. : niyamabhUta nimitta naimittika saMbaMdha mAnya rAkhIe pravacanasAra - pIyUSa 217
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ chIe. jIvane vibhAva bhAva dvArA ja dravyakarma sAthe : zuddhatA che te baMdha nathI. ema pudgalamAM te saMbaMdha che mATe eTalo ja nimitta naimittika saMbaMdha : paramANurUpe rahe ke anya aMdhArUpe rahe to zuddhatA na letA zuddha paryAyane dravyakarmanA abhAva sAthenA ' che. paramANuo bhegA thAya ane chUTA paDe. pu ane saMbaMdhanI vAta paNa laIne jIvanI badhI paryAyone ' gala ane svAbhAvika kriyArUpe gaNavAmAM Ave che. dravyakarma sAthe saMbaMdha svIkArIe chIe. : pudgalanuM dravyakarmarUpe pariNAmavuM eTaluM ja jIva ane ajIvanI paryAyone A rIte bhAva : : azuddhatAmAM gaNavAmAM Ave che. tethI tene mATe ane dravya zabda dvArA jAdA rAkhIne nimitta naimittika : ': dravyabaMdha zabda vAparavAmAM Ave che. e vAta lakSamAM : rahe ke bhAvabaMdha ane dravyabaMdha banne anukrame jIvanI saMbaMdha che e rItenI ApaNI mAnyatA sAcI che. be : : ane pudgalanI azuddha paryAyo che. dravya paryAyanuM padArtho jIva ane ajIva jAdA rahIne potAnI : : ekapaNuM lakSamAM levuM te baddhatA che ane azuddha paryAya paryAyo dvArA ekabIjA sAthe saMbaMdhamAM Ave che. ' - sAthe ekapaNuM lakSamAM levuM tyAM baMdha che. e siddhAMta A gAthAmAM darzAvavAmAM Avyo che ane teno ApaNe svIkAra karIe chIe. jIva ane pudagala be dravyomAM ja vebhAvika * zakti che. vaibhAvika zakti eTale vibhAvarUpe jIva ane ajIvanI paryAyo A rIte jAdA : * pariNamavAnI yogyatA. vaibhAvika zakti che. mATe khyAlamAM levI jarUrI che. tema karavAthI dravyabaMdha ane ; vibhAva niraMtara thayA kare ema nathI. jIva pudgala ajIvanI ja paryAya che. ema ApaNe jJAnamAM levuM : : bannemAM vibhAvarUpe pariNamavAnI yogyatA che ane jarUrI che. dravyabaMdha eTale dravyakarmano jIvanI sAthe : : te yogyatAne anusarIne je azuddhatA paryAyamAM baMdha ema nahIM. paraMtu pugala dravya pote dravyakarmarUpe : pragaTa thAya e svAbhAvika paryAya nathI paraMtu pariName e dravyabaMdha che ane e karmanuM jIvanI sAthe ke te ila : naimittika paryAya che. vaLI A naimittika paryAya baMdhAvuM te to ubhayabaMdha che ema ApaNe have vicAravuM : * cokkasa nimittanI apekSA rAkhe che. te nimitta eTale rahyuM. tema karavAthI dravyabaMdha ane ubhayabaMdha e be : ke azuddha paryAya. A rIte jIvanI vibhAva paryAyamAM zabdo vaccenA bhAvano taphAvata ApaNA khyAlamAM : dravyakarmanA udayanuM nimittapaNuM che ane navA Ave che. : dravyakarmanI racanAmAM jIvanA vibhAvanuM nimittapaNuM gA. 174mAM bhAvabaMdhanuM svarUpa lIdhuM tyAM : che. A pramANe jyAM sudhI jIva ajJAnI rahevA mAge jIva dravya sAmAnya ane tenI vibhAva paryAya ema che tyAM sudhI te karmanA udayamAM joDAyane vibhAva be vaccenA saMbaMdhane bhAvabaMdha kahyo hato. tyAM dravya * kare che. junuM karma to udayamAM AvIne kharI gayuM paryAyanI eka sattA hovA chatAM tyAM baMdha zabda : paraMtu jIvanA vibhAvane nimitta banAvIne je kArpaNa vAparavAmAM Avyo hato. ahIM e ja prakAre pudagala : vargaNA karmarUpe pariName che te karma have jIvanI sAthe dravya pote dravyakarmarUpe pariName che tene dravyabaMdha : baMdhAya che. te karma potAno abAdhAkALa pUro karIne kahevAmAM Ave che. bhAvabaMdhanI mAphaka pudagala : udayamAM Avaze ane e karmodaya bhaviSyamAM jIvanA paramANu e dravyarUpe eka ane tenI dravyakarma rUpanI : navA vibhAvamAM nimitta thaze. avasthA ane be ema vaita karIne tene dravyabaMdha jIva, junA dravyakarmo ane kArmaNa vargaNA gaNavAmAM Ave che. e badhA AkAzanA eka kSetre avagAhIne rahyA che. khyAlamAM rahe ke jIva jJAnabhAve pariNAme te : junA karmonuM udayamAM AvavuM. jIvanuM vibhAvarUpe 218 zeyatattva - prajJApanA
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. pariNamavuM ane kAzmaNa vargaNAnuM karmarUpe pariNamavuM : pariNAmanI vAta lIdhI ane tenA kAraNe dravyakarma A traNeya kAryo traNeya padArthomAM ekI sAthe thAya : sAtheno baMdha thAya che tema nakkI karyuM. jIvanA che. tyAM samayabheda nathI. A traNeya dravyo : pariNAmamAM te samaye yoganuM kaMpana paNa thAya che. ekabIjAthI atyaMta jAdA rahIne pota potAnI A gAthAmAM e yoganA kaMpananuM zuM phaLa che te vibhAva paryAyo vaDe eka bIjA sAthe saMbaMdhamAM Ave ke darzAvavAmAM AvyuM che. ahIM karmanuM jIvanI sAthe : baMdhAvA mATe AvavuM. dravya Asava e yoganA A jIva jyAre saMsAranA paribhramaNathI thAke : kaMpananuM phaLa che ema darzAvavA mAge che. alabatta ' : yoganuM kaMpana e nimitta che ane karmonuM AvavuM e che tyAre potAnA svabhAvamAM huMpaNuM sthApe che. : : naimittika kArya che. pradezo kaMpana-mana-vacana ane dehAdhyAsa choDe che. svabhAvano Azraya kare che. ane : karmodayamAM joDAto nathI. tyAre tenI paryAyamAM : kAyAnA yoga thAya che. te vAta ahIM A rIte * samajAvavAmAM AvI che. AkAzanA je kSetramAM zuddhatA pragaTa thAya che. je vRddhigata thaIne saMsAranA abhAvarUpa paripUrNa mokSadazAnI prApti jIvane thAya ? * jIva potAnA asaMkhya pradeze avagAhIne rahela ' che te ja pradezomAM manovargaNA, kAyavargaNA ane : vacanavargaNA rahela che. kharekhara to kAzmaNa vargaNA gAthA - 178 : paNa e ja kSetramAM rahelI che. jyAre AtmAnA sapradeza che te jIva, jIva pradezamAM Ave ane : pradezomAM kaMpana thAya che tyAre A traNa vargaNAmAM ': paNa kaMpana thAya che. A rIte mana sAthe athavA vacana pudgalasamUha rahe yathocita, jAya che, baMdhAya che. 178. : * sAthe athavA kAyA sAthe athavA traNeya sAthe A te AtmA sapradeza che; e pradezomAM pugala : prakAre saMbaMdha thAya che. tema thatAM je kArmaNa vargaNA samUho praveze che, yathAyogya rahe che, jAya che . karmarUpe thaI che teno jIvanA pradezo sAthe eka ane baMdhAya che. : viziSTa prakArano saMbaMdha thAya che. te darzAvavA mATe jIvane dravyakarma sAtheno saMbaMdha kaI rIte che . kahe che ke pudgala samUho jIvanA kSetramAM praveze che, te A gALAmAM samajAvavAmAM AvyuM che. * rahe che ane jAya che. jinAgamamAM Asrava ane baMdha ema be alaga : lokAkAzanA dareka pradeze anya pAMca dravyo alaga tattvanI vAta nava tattvanA varNanamAM Ave : eka sAmAnya avagAhana pAme che. tenA karatAM ahIM che. A banne zabdono prayoga dravyakarmanI mukhyatAthI ' vizeSa vAta, vizeSa saMbaMdha darzAvavo che. jIvane manakaravAmAM Ave che. dravyakarmanuM jIvanA pradezomAM ' vacana-kAyAnA paramANuo-skaMdho, vargaNAo sAthe AvavuM e Asava che ane jIvanI sAthe baMdhAvuM te ; Avo viziSTa saMbaMdha che. kAzmaNa vargaNA te ja kSetre baMdha che. ApaNe e nakkI karI gayA chIe ke : che paraMtu tene jIva sAthe viziSTa saMbaMdha nathI. e dravyakarmano jIvanI sAthe je ubhayabaMdha thAya che temAM : kAzmaNa vargaNA jyAre dravyakarmarUpe thAya tyAre ja tene javAbadAra jIva ja che. arthAt bhAvabaMdhanA kAraNe : jIva sAthe viziSTa saMbaMdha thAya che. yoganA kAraNe ja jIva karmathI baMdhAya che. tyAM dravyabaMdhanI koI : dravyakarmo jIvamAM Ave eTaluM kArya thayuM. javAbadArI pUrvakanI bhUmikA nathI. jIvanI paryAyamAM te samaye vibhAva pariNAma jIvanA pariNAmamAM ApaNe vibhAva : hoya che to te karma jIvanI sAthe baMdhAya che. ApaNe pravacanasAra - pIyUSA 219
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ e lakSamAM lIdhuM ke saMsArI ajJAnI jIvone yoga : nirdoSa saMbaMdhano prakAra che. jIvanA vibhAvane ane ane upayoga (vibhAvabhAva) sAthe ja hoya che eTale : dravyakarmane niyamabhUta nimitta naimittika saMbaMdha che. dravyaAsava ane dravyabaMdha arthAt karmanuM jIvanA . kharekhara to dravyakarma che e jIvanA vibhAvanuM ja pradezamAM AvavuM ane jIva sAthe baMdhAvuM A banne pratibiMba che. ajJAnI jIva pote potAno saMsAra kAryo sahajapaNe ekI sAthe thAya che. paraMtu jIva : cAlu rAkhavA mATe ja dravyakarmanI racanA kare che ane jyAre vItarAga thAya che tyAre mithyAtva, avirati ; tene poSaNa Apato rahe che. te jyAre jJAnI thavA kaSAya A traNeya vibhAva bhAvono abhAva hoya : mAge che ane jJAnI thAya che tyAre mAtra jIvanA che mAtra yoganuM kaMpana rahI jAya che. tethI te dazAmAM vibhAvano ja abhAva thAya che ema nathI paraMtu sAtho vItarAga dazAmAM karmonuM AvavuM thAya che paraMtu ' sAtha karyataMtra paNa vIkharAya che. e vAta TIkAkAra karmabaMdha thato nathI. A rIte je karmo mAtra Ave ja . AcAryadeva spaSTa kare che. vibhAva karanAro jIva che eka samaya mATe jIvanA pradezomAM sthiti pAme : dravyakarmathI avazya baMdhAya ja che mukAto nathI. ane che ane cAlyA jAya che tene IryApatha Asrava kahe : vibhAva rahita thayelo jIva karmane bAMdhato nathI paraMtu che. tyAM baMdha nathI kAraNake vibhAva nathI. : tenAthI chUTato jAya che ema astipaNe ane A rIte AcAryadeve A gAthAmAM yoga ane e nAstipaNe banne rIte rajUAta karIne ghaNI ja malina upayoga evA jIvanA be prakAranA : * * spaSTatA karavAmAM AvI che. pariNAmanA be prakAranA alaga phaLa darzAvyA che. - AcAryadeve cokhavaTa mATe jAnA karmo ane alabatta e badhA nimitta naimittika bhAvo ja che. navA karmo ema banne prakAranA karmono ullekha karyo kAraNake jIvane ane dravyakarmane bhinna padArthapaNuM che. : che. 1 gAthA - 179 ajJAnI jIva samaye samaye navA dravyakarmone * bAMdhe che. ajJAnIne pUrve baMdhAyelA karmo je jIva rakta bAMdhe karma, rAga rahita jIva mukAya che; : vartamAnamAM sattAmAM paDayA che temAM paNa pheraphAra -A jIva kerA baMdhano saMkSepa nizcaya jANaje. 179. : G+ : thAya che. tyAM utkarSaNa, apakarSaNa, saMkramaNa vagere rAgI AtmA karma bAMdhe che, rAga rahita AtmA : thAya che. paraMtu sattAmAM paDelA karmono nAza thato karmathI mUkAya che; A jIvonA baMdhano saMkSepa : nathI. A rIte jIvanA vibhAvane kAraNe navA nizcayathI jANa. * dravyakarmo baMdhAya che ane jAnA sattAmAM paDelA karmo A gAthAno saMdezo spaSTa ja che. vibhAva : baMdhAyelA ja rahe che. have jJAnIno vicAra karIe. bhAvanA kAraNe ja dravya karma ane nokarma evI nimitta : sAmAnya nyAye jJAnI navA karmone bAMdhato nathI. naimittika saMbaMdhanI hAramALA hoya che. jIva be prakAre : vizeSa spaSTatA karIe to jJAnI nirvikalpa paradravya sAthe saMbaMdhamAM Ave che. dazAmAM ekapaNa prakAranA navA dravyakarmone bAMdhato * nathI. savikalpa dazAmAM asthiratAnA rAganA kAraNe jIva jJeya jJAyaka saMbaMdha saba paradravya : thoDA navA dravyakarmo baMdhAya che. paraMtu te bhAvakarmadravyakarmano karma : anaMtAnubaMdhInI jAtanA nathI arthAt tene alpa : sthitinA karmo baMdhAya che. je apekSAe ene jJAnI eka doSita prakAranA saMbaMdho che ane anya : gaNavAmAM Ave che e apekSAe e AsavothI 220 zeyatattva - prajJApanA
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivarta ja che. tethI jJAnI kharekhara to A baMdha ja che. : thAya che ke jIvamAM vibhAvane kare evo koI trikALa have ahIM khAsa to sattAmAM paDelA karmonuM : * svabhAva nathI. vaLI eTalI vizeSatA ke vaibhAvika * zaktine anusarIne jIva kadAca vibhAva kare to teno zuM thAya che te samajavA jevuM che. e khyAlamAM rAkhavuM : : nAza karavAno jIvano svabhAva che. Avo jIvano ke karma jyAre udayamAM Ave che tyAre eTale tyArabAda : : svabhAva hovAthI jIva vibhAva no to nAza kare ja temAM koI pheraphAra thatAM nathI. ajJAnIne je prakAre : ': che paraMtu sAtho sAtha dravyakarmano paNa abhAva kare baMdhAyelA karmomAM apakarSaNa vagere thAya che evA : : che. je jIva potAno saMsAra laMbAvavA mAgato nathI pheraphAra to jJAnIne paNa thAya che. tauparAMta jJAnIne : tene have dravyakarmanuM koI prayojana nathI. tene sattAmAM rahelA karmono nAza paNa thAya che. te vAta : jIvanamAM tIvra vairAgya che. bAhya viSayo bhogavI AcAryadeva TIkAmAM spaSTa kare che. * zakAtA ja nathI evo nirNaya che ane viSayane jIva anAdino ajJAnI che mATe ajJAna : bhogavavAno bhAva potAne baMdhanuM kAraNa che evo kALanI apekSAe sAdhaka dazAno kALa alpa che. : jene nirNaya che. tene aghAti karmanA udayamAM paNa lAMbI mudatanA baMdhAyelA karmo alpakALamAM nAza : rasa nathI, vaLI pote vibhAva karavA mAgato nathI pAme che. tethI e vAta khyAlamAM AvavI joIe ke : tethI vibhAvamAM nimitta evA ghAti karmodayamAM paNa jJAnI sattAmAM paDelA karmono nAza kare to ja te : tene rasa nathI. mATe te pote saMsAra cAlu rAkhavA zakya che. badhA karmo jIve bhogavavA ja joIe evo mATe UbhA karelA karmataMtrane saMkelI le che. arthAt koI niyama nathI. lakSamAM rahe ke svAnubhUti pahelA ke te dravyakarmono nAza karato jAya che. jIva jyAre karaNa labdhinA pariNAma kare che tyAre ? 70 koDA koDI sAgaropamanI sthitinuM darzana : gAya - : - 180. mohanIya karma che tenI sthiti ghaTI jAya che ane pariNAmathI che baMdha, rAga-vimoha-dveSathI yukta je; svAnubhava samaye teno upazama thAya che arthAt te : che moha-dveSa azubha, rAga azubha vA zubha hoya che. 180. udayamAM AvatuM nathI. mokSamArganI zarUAta pahelA ke pariNAmathI baMdha che, (je) pariNAma rAga-dveSajo A vAstavikatA che to pachI jJAnI thayA bAda : moha yukta che, (temAM) moha ane dveSa azubha to sahajapaNe sattAmAM paDelA karmono udayAbhAvi : che. rAga zubha athavA azubha hoya che. kSaya vagere thAya che. jIva jyAre guNa sthAnanI : paripATImAM AgaLa vadhe che tyAre guNa zreNI nirjarA : A gAthAmAM jIvanA azuddha pariNAmonuM thAya che arthAta te samaye ghaNA badhA karmo kharI jAya : svarUpa samajAve che. moha e zraddhAno doSa che ane che. nirvikalpa dazAnuM A prakAranuM phaLa sAdhaka dazAmAM : rAga tathA TheSa e cAritrano doSa che. have A traNa jovA maLe che. : prakAranA doSane zubha ane azubha evA be prakAranA bhedarUpe khatave che. A prakAre A gAthAmAM AcAryadeve spaSTatA karI ke vibhAvanA phaLamAM jIvane avazya karmabaMdha azubha zubha thAya che ane paryAyanI zuddhatA pragaTa thatAM navA moha rAga dravyakarmo to baMdhAtA nathI paraMtu sattAmAM paDelA dveSa karmono paNa nAza thAya che. tethI e siddhAMta nakkI : rAga pravacanasAra - pIyUSa 221
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte moha ane dveSane to azubhabhAvo : jIvanA bhAva dravyakarma ja gaNavAmAM AvyA che. rAgamAM paNa je pariNAma : zubha bhAva (kAraNa) puNya prakRtti (kArya) viSayamAM anurAgavALA che te to azubha ja che. azubha bhAva (kAraNa) pApa prakRtti (kArya). paraMtu dharmAnurAgane zubha bhAvamAM levAmAM AvyA zuddha pariNAma (kAraNa) karma kSaya (kArya) kAraNamAM kAryano upacAra karavAthI azuddha pariNAmanI eka ja jAta nathI. ' zubhabhAvane puNya kahI zakAya. tenA darzana ane cAritra guNanA pariNAmo evA : azubhabhAvane pApa kahI zakAya. bheda paDe che ane zubhAzubha evA bhedo paNa ; zuddha bhAvane mokSa kahI zakAya. paDe che. A gAthAmAM temanA zubha ane azubha : A rIte jinAgamamAM je zabda prayogo evA be bheda darzAvyA che. tenuM prayojana e che ke : [; karavAmAM Ave che te kaI rIte che teno ApaNane jyAre jIvanA pariNAmamAM AvA be bheda paDe : : khyAla Ave che. jIvanA azuddha pariNAmanA be bheda che tyAre nimitta nemittika saMbaMdhathI dravyakarma : che jene zubhAzubha bhAvo kahevAmAM Ave che. vageremAM paNa bheda paDe che. te vAta 181 * dravyakarmanI prakRtti mATe puNya-pApa kahevAmAM Ave gAthAmAM levAmAM AvI che. * che jIvanA pariNAmane paNa puNya-pApa kahevAmAM 0 gAthA - 181 : Ave che. kharA paraMtu tyAM kAraNamAM kAryano upacAra para mAMhI zubha pariNAma puNya, azubha paramAM pApa che; : karIne A kathana karyuM che e prakAre ApaNA jJAnamAM : cokhavaTa karavAnuM A gAthAmAM samajAvavA mAge nijadravyagata pariNAma samaye duHkhakSayano hetu che. 181. : che. sAmAnya rIte ApaNe zubhabhAva ane puNya para pratye zubha pariNAma puNya che ane (para : zabdone ekArthamAM laIe chIe. pratye) azubha pariNAma pApa che ema kahyuM che; para pratye nahi pravartato evo pariNAma (te) : A gAthAmAM jIvanI zuddha paryAyanuM phaLa karmakSaya : levAmAM AvyuM che. e vAta pahelA gA. 179 mAM samaye duHkha kSayanuM kAraNa che. : vistAramAM lakSamAM lIdhI che mATe ahIM e samajavuM A gAthAmAM jIvanA badhA pariNAmonI vAta : sugama paDe che. zuddha paryAyanA phaLa svarUpe navo karmabaMdha lIdhI che. arthAt zuddha pariNAma ane azuddha : thato nathI. te samaye udayamAM AveluM dravyakarma to pariNAma bannenI vAta lIdhI che. te uparAMta jIvanA . kharI jAya che ane saMbhavataH sattAmAM paDelA karmono bhAva anusAra dravyakarma sAthe tene kevA prakArano paNa nAza thAya che. e rIte jIva karma rahita dazA saMbaMdha che te paNa levAmAM AvyuM che. tyAM jIvanA : tarapha AgaLa vadhe ane chevaTe mokSanI prApti thAya pariNAmane (nimitta) kAraNa ane dravyakarmane kAryarUpe : che arthAt siddha dazAmAM te sarvathA dravyakarmathI mukta darzAvavAmAM AvyA che. thAya che. te uparAMta kAraNamAM kAryano upacAra karIne : A gAthAmAM azuddha paryAyane paradravya pravRta paNa A gAthAmAM vAta lIdhI che. tethI te samajavAno ' kahyA che tene samayasAramAM parasamaya pravRtti kahI prayatna karIe. e rIte vicAravAthI jIvanA dravyakarma : che. jIvanI zuddha paryAyane svasamaya pravRtti kahevAmAM sAthe saMbaMdhanI chaNAvaTa thAya che. : Ave che tene ahIM svasamaya pravRtta kahevAmAM AvI 222 zeyatattva - prajJApanA
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. parasamaya pravRtti karanAranI hitabuddhi bAhya : che. be Indriya vagere trasa jIvo che. tyAM paNa be viSayo pratye che ane sAdhakano hitabuddhipUrvakano . Indriya prApta zarIrathI laIne jemAM pAMca Indriyo upayoga potAnA svabhAvamAM ja lAgelo che. ane mana hoya evA saMjJI paMcendriya vagere zarIranI A rIte A badhI gAthAomAM jIvanA : A; ja vAta che. e ja rIte A manuSya che A tiryaMca che : ema samajavuM. pariNAma ane dravya karma sAthenA nimitta naimittika : pariNAmonI spaSTatA sAthe jIvanA pariNAmonuM phaLa : je zarIrathI jIva oLakhAya che te zarIra paNa darzAvavAmAM AvyuM che. : jIvathI atyaMta bhinna che. e vAta AcAryadeva A : gAthAmAM ApaNane samajAvavA mAge che. jamInane 0 gAthA - 182 * ApaNe acetana ja mAnIe chIe paraMtu temAM jIva sthAvara ane trasa pRthvI Adika AvakAya kahela je, rahela che. ane jamIna to tenuM zarIra che. e vAta te jIvathI che anya tema ja jIva tethI anya che. 182. ; mAnyAmAM na Ave evI che. paraMtu vAstavikatA che. have sthAvara ane trasa evA je pRthvI Adika : jIva ane zarIranuM atyaMta bhinnapaNe zA mATe jIvanikAyo kahevAmAM AvyA che, te jIvathI : 0 : darzAvavAmAM Ave che. te have pachInI gAthAmAM anya che ane jIva paNa temanAthI anya che. : " : kahevAmAM Avaze. jene sva parano viveka nathI te paramAM ekatvabuddhi rAkhIne parasamaya pravRtti kare che sva ane paranA bheda darzAvavA mATe AcAryadeva . ane jeNe svabhAvamAM huMpaNuM mAnyuM che. te svasamaya jIvane zarIrathI bhinna darzAve che. saMyogathI : pravRtti kare che. jAdApaNAno to jIvane khyAla Ave che. dravyakarma tenA jJAnano viSaya ja nathI. paraMtu zarIra sAthe to : = gAthA - 183 tene panAro che. kAyamI panAro che. janmathI maraNa : parane svane nahi jANato e rIta pAmI svabhAvane, sudhIno te saMgAthI che. zarIranI nAnI moTI : te "A huM, A muja" ema adhyavasAna moha thakI kare. 183. jarUriyAto ane nAnA moTA pheraphAro enI sIdhI . - je e rIte svabhAvane pAmIne (jIva pudgalanA asara jIvane thAya che. zarIramAM nAnAmAM nAnuM du:kha : Ave e paNa jIvathI sahana thatuM nathI. tethI jIva : : bhinna svabhAvane nakkI karIne) parane ane svane ': jANato nathI, te mohathI "A huM chuM, A mAruM ane zarIra jAdA che. e vAta ja tene mATe asthAne : : che" ema adhyavasAna kare che. che. ahIM trasa jIvo ane sthAvara jIvo e be : prakArathI vAta lIdhI che. kharekhara jIvanA be prakAra : ahIM je sva ane paranA bhinnapaNAne jANato to jIvane prApta zarIra anusAra levAmAM AvyA nathI te bannenA svabhAvane potAnA jJAna ane che. jIvanikAya zabda vAMcIne te jIvane paryAya haze : zraddhAnamAM bheLaseLa kare che. lakSamAM rahe ke be ema mAnavAnuM mana thAya paraMtu ahIM jIvane je "kAya' : padArthonA svabhAvo sadAya bhinna ja che ane AgAmI 2 prApta thAya che tenI vAta che. pRthvI- : anaMtakALa e rIte bhinna ja rahevAnA che. mAtra pANI-agni-vAyu- vagere jIvanA zarIro che. - svabhAva judA che ema nahIM svabhAva ane mAchalA e pANInA jIvo nathI. pANI pote ja je . pariNAmanI eka sattA hovAthI bannenA svataMtra jIvanuM zarIra che tene pANIkAya jIvo kahevAmAM Ave ke svAbhAvika pariNAmo thAya che. paraMtu ajJAnIne pravacanasAra - pIyUSa 223
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ano khyAla nathI. teNe vizvanA padArthonI A : che. AthI e nakkI thAya che ke jIvamAM ajJAna vyavasthA khyAlamAM lIdhI nathI. vizvanA samasta : anAdikALathI che. padArtho potAnuM svataMtra astitva TakAvIne potAnI be padArtho vaccenA nimitta naimittika saMbaMdho paryAyo dvArA anya dravyo sAthe saMbaMdhamAM Ave che : - evA gADha jaNAya che ke be padArtho sarvathA bhinna che e nimitta naimittika saMbaMdho che ane e paNa badhuM 3 : e vAta mAnya karavAnuM mana thatuM nathI. tyAM eka ja nirdoSa ja che. : sattA che evuM lAgyA kare che athavA jo jIva ane jIva paNa potAnA svabhAvane parathI judo : zarIra vacce judApaNAno khyAla kare to paNa banne rAkhIne ja parane jANe che paraMtu svabhAvanA : eka bIjAnA pUraka thaIne ja rahI zake. AMdhaLAbhinnapaNAnuM tene bhAna nathI. zeya jJAyaka saMbaMdhathI . laMgaDAnI joDInI mAphaka evuM lAgyA kare che. tethI potAnA ekarUpa jJAnanI paryAya zeyAkAra thAya che ke nyAya yuktithI jIva ane zarIranuM bhinnapaNuM mAnya tyAre te bhramathI evuM mAnavA lAge che ke paradravyo : kare topaNa bhedajJAnano prayoga karavAmAM Avato svabhAvathI mArAmAM AvI gayA. mArA svabhAvarUpa : nathI. thaI gayA. e rIte e be dravyo vacce svabhAvanI . Avo jIva jyAre saMsAranA paribhramaNathI bheLaseLa thaI gaI evuM mAne che. ajJAnInI e ' thAke tyAre ja sAcuM samajavA Ave che. tene zrI guru mAnyatA te adhyavasAna che, mithyAtva che. te : jyAre bannenA svabhAvanI atyaMta bhinnatA darzAve mithyAtvanuM svarUpa A prakAre che. : tyAre te prayoga karavA taiyAra thAya che. dRSTAtaH : agnino lokhaMDa jo saMga kare to tene ghaNanA ghA jIva zarIramAM huMpaNuM, saMyogomAM mArApaNuM : sahana karavA paDe che. tema jIva jo zarIramAM mAne che. paranA kAryo huM karI zakuM chuM ane paradravyane . - ekatvabuddhi rAkhe to tene dehalakSI sukha duHkhane huM bhogavI zakuM chuM. tenI A prakAranI mAnyatAne : * bhogavavA paDe che. je temAMthI kharekhara chUTavA mAge kAraNe tene paradravyamAM hitabuddhi che. A prakAre : che tene mATe guruno upadeza kAryakArI che. pAtra hovAthI ajJAnInI cetana jAgRti paramAM ja che - . : jIva jyAre dehAdhyAsa choDIne jJAyaka svabhAvamAM ajJAna cetanA. vaLI cAritranA pariNAmamAM : haMpaNuM sthApe che tyAre ane tyArathI tenI svasamaya bhogavaTAno bhAva ane rAga dveSa paNa AnA kAraNe : pravRtti zarU thAya che. jIva ane zarIra pugala bannenA thAya che. ajJAnI jIvanA AvA pariNAmane parasamaya : svasvabhAvo A rIte bhinna che. jIva-cetana ane pravRtti kahevAmAM Ave che. jyAM sudhI paradravyamAM : zarIrarUpI. A rIte banne te tenA asAdhAraNa A prakAranI ekatvabuddhi che tyAM sudhI te ajJAnI - lakSaNathI jAdA khyAlamAM lIdhA bAda jIva arUpI che. ane tenI parasamaya pravRtti cAlu rahe che. ane zarIra acetana jaDa e rIte nAstirUpa dharmothI samayasAra gA. 19mAM jIva ajJAnI kyAM sudhI rahe : vicAravAthI enuM atyaMta judApaNuM khyAlamAM Ave che e vAta spaSTapaNe samajAvI che tyArabAdanI traNa : che. jIva cetana svabhAva uparAMta arUpI paNa che. gAthAomAM para dravyo sAthe evuM ekatva mAtra : tethI te zarIrarUpa kayAreya na thAya tema zarIra-rUpIvartamAnamAM che ema nahIM paraMtu bhUtakALamAM paNa . pudgalamaya ja che. te cetanavaMta dekhAya to paNa temAM hatuM ane jyAM sudhI ajJAnI raheze tyAM sudhI ke acetanapaNA rUpa nAsti dharma hovAthI te kayAreya bhaviSyamAM paNa ema ja raheze e vAta spaSTa karI : cetanamaya na thaI zake. zeyatattva - prajJApanA 224
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 2 jene jIva ane pugalanA svabhAvo jAdA : che ema nathI. badhA jIvonA svabhAva sadAya zuddha ja khyAlamAM Ave che tene bannenA kAryo paNa alaga che . che. abhavi jIvano svabhAva paNa zuddha ja che. evuM jovA maLe che. tema jovAnI Teva paDatA bannenA : meLa vizeSavALA kAryo gauNa thaI jAya che. tenA ' je rIte jIva potAnA pariNAmane kare che ema upara vajana Apato nathI. : pugala tenA pariNAmane kare che. jIva pugalanuM : kArya kayAreya karI zakatuM nathI. ahIM TIkAmAM jIva gAthA - 184 : pugalanA kArya karI zake e asaMbhava che ema kahyuM nija bhAva karato jIva che kartA khare nija bhAvano; che. jinAgamamAM anya sthAnamAM anya apekSAe paNa te nathI kartA sakala pudgaladaravamaya bhAvano. 184. : jIvanA vibhAva pariNAmane pugalanI paryAya kahI potAnA bhAvane karato thako AtmA kharekhara : che tyAM vibhAvano dravyakarma sAtheno nimitta naimittika potAnA bhAvano kartA che; paraMtu yugala dravyamaya : : saMbaMdha darzAvavAno hetu che. te vibhAva kharekhara kAMI sarva bhAvono kartA nathI. : pugalanuM kArya nathI. paraMtu je apekSA na samaje : tene bhUla thavAnI zakyatA che ane jene be padArthonA cAlu viSayanuM anusaMdhAna rAkhIne A : svataMtrapaNAno vizvAsa che. tene mithyAtvanA gAthAno artha samajavo rahyo. be padArthonuM judApaNuM : pariNAma thatAM ja nathI. levuM che. dareka padArthane teno svabhAva che. te svabhAva nitya Take che. temAM kALAMtare paNa koI pheraphAra zakya nathI. dareka padArtha potAnA svabhAvarUpe pariName che. : jIva sarva kALe pugalonI madhyamAM varte bhale, tethI badhA dravyomAM svAbhAvika pariNamana thAya che. paNa nava grahe, na taje, kare nahi jIva pudgalakarmane. 185. dareka padArtha potAnuM bhinnapaNuM TakAvIne ekabIjA sAthe saMbaMdhamAM paNa Ave che. jIvamAM be prakAranA : jIva sarva kALe pudagalanI madhyamAM rahelo hovA pariNAmo thAya che. jIva azuddhatArUpe paNa pariName ; chatAM paNa pIdagalika karmone kharekhara grahato che. vaibhAvika zaktinA kAraNe temAM te prakAranI : nathI, choDato nathI, karato nathI. yogyatA che. vibhAva pariNAma e jIvanI naimittika jIvane paradravyanuM kartApaNuM nathI. be dravyo paryAya che. * sarvathA bhinna che. ahIM eka kSetrAvagAha saMbaMdha hovA A rIte jIvamAM svAbhAvika ane naimittika : chatAM paNa banne atyaMta judA che ema samajAvyuM che. ema be prakAranI paryAyo thaI zake che. jIva banne : jIvanA kSetramAM ja dravyakarmo, zarIra, kArmaNa vargaNA, prakAranI paryAyano kartA che. ajJAnI jIva kartA thaIne : bhASA vargaNA vagere aneka pudgala skaMdho che. jIvanI potAnI ajJAnamaya paryAyane kare che ane jJAnI : kSetranI bahAra paNa badhe pugalo rahelA che. tethI potAnI zuddha paryAyane kare che. ajJAnI jIva kartA : jIvane pugalanI madhyamAM rahela kahevAmAM Ave che. kahevAya che. jJAnIne jJAtA athavA akartA paNa ' sarva kALe kahetA mAtra saMsArI jIva ja nahIM paraMtu kahevAmAM Ave che. jIva be prakAranA paryAyo karavAmAM : siddha paramAtmAnA kSetramAM ane tenI bahAra svataMtra che paraMtu kayAreka azuddha paryAya kare ane : pudgalanI jamAvaTa che. siddha bhagavAnane zarIra ane kyAreka zuddha paryAya kare evuM nathI. vaLI paryAyo be : dravyakarmo nathI paraMtu pudgala skaMdho to jarUra saMbaMdhamAM prakAranI che mATe jIvanA svabhAva paNa be prakAranA : che. pravacanasAra - pIyUSa 225
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinAgamamAM kAdavanA saMgamAM loDhAno ane : sattAnI vAta che. jAdApaNA uparAMta have je be padArtha sonAno dRSTAMta che. loDhu kAdavamAMthI bheja grahaNa : vaccenA saMbaMdho che te vyavahAra darzAvavAmAM Ave karIne kaTAya che jyAre suvarNa alipta ja rahe che. ' che. jIva jANanAra rahIne parane jANe e vyavahAra e rIte ahIM siddhAMta darzAvavo che ke game tevA eka - zuddha che. ahIM te jIva azuddha paryAyarUpe pariNamIne kSetrAvagAha saMbaMdha hoya topaNa be padArtha atyaMta : dravya karma sAthe saMbaMdhamAM Ave che evo vyavahAra bhinna ja che. : darzAvavAmAM Ave che. mATe te doSita vyavahAra che. samayasAramAM 47 zaktiomAM eka tyAga : be dravyo vacce judApaNuM rAkhIne je saMbaMdha upAdAna zUnyatva zakti che. te be padArthonuM atyaMta : hoya che tene nimitta naimittika saMbaMdha kahe che ane bhinnapaNuM darzAvavA mATe che. dareka padArthanuM svarUpa : te nirdoSa che. paraMtu jyAre jIva eka sabhya che tyAre astitva juduM che. dareka padArthane tenA kahevAya evA : saMbaMdhanA be prakAra thaI jAya che. jIva zuddhatArUpe dravyaguNo paryAyo che. koI padArthamAMthI dravya-guNa : pariNamIne saMbaMdhamAM Ave te jJeya jJAyaka saMbaMdha ke eka samayanI paryAya paNa judI paDatI nathI. tethI ' che. te nirdoSa che. paraMtu ajJAnI jIva vibhAvarUpe koI padArtha potAnuM kAMI tyAgI zakatI nathI. ane * pariNamIne anya dravyo sAthe saMbaMdhamAM Ave che te bAhyamAMthI kAMI lAvI zakato nathI. sva-bhAvano badhA saMbaMdho doSita che. tene nimitta naimittika saMbaMdha tyAga nathI tethI tyAga zUnya ane para-bhAvanuM grahaNa : evuM nAma ApavAmAM Ave che. zakya nathI eTale upAdAna zUnya. have e apekSAe : vicAratA paradravyanA grahaNa ane tyAga bannenI nA : A gAthAmAM jIvanA dravya karma sAthenA evA Ave che. tethI jIva dravyakarmane karato nathI. dravyakarmane doSita nimitta naimittika saMbaMdhanI vAta grahato nathI ane tene choDato paNa nathI. A rIte : samajAvavAmAM Ave che. TIkAmAM rahelA zabdono bannenuM atyaMta bhinnapaNuM darzAvyuM. : bhAva samajavAno prayatna karIe. 0 gAthA - 186 1) AtmA paradravyanA grahaNa tyAga vinAno hovA chatAM A rIte AtmAne paramArthe paradravyanA te hAla dravyajanita nija pariNAmano kartA bane, grahaNa tyAga nathI e darzAvyuM che. have A tethI grahAya ane kadApi mukAya che karmo vaDe. 186. : vAstavikatA pharatI nathI Ama "hovA chatAM" te hamaNA (saMsAra avasthAmAM) dravyathI (Atma " kahIne paradravyanA grahaNa ane tyAga kaI rIte dravyathI) utpanna thatAM (azuddha) pariNAmano kartA che te samajAve che paraMtu eno artha e nathI ke thato thako karma raja vaDe grahAya che ane kadAcita : pUrve je vAta kahI che te nathI rahetI. arthAt be mukAya che. padArtho vacce grahaNa tyAga hoya ja nahIM e be padArtho sadAya bhinna ja che. e darzAvyA : vAta kAyama rAkhIne vyavahAre grahaNa tyAga kaI bAda have temanI vacceno saMbaMdha darzAve che. be rIte che te samajAve che. eTale ke be vaccenA padArtho-pariNamI rahelA svataMtra dravyo enuM judApaNuM : nimitta naimittika saMbaMdhane samajAve che. jethI darzAvyuM. A nizcayanayanuM kathana che. A nizcayanayamAM ' grahaNa tyAga jevuM kArya thatuM dekhAya che. mAtra svabhAvanI vAta nathI. paraMtu AkhA svarUpa : 2) hamaNAM "saMsAra avasthAmAM" - Azaya e astitvanI vAta che. eTale ke dravyaparyAyarUpa akhaMDa : che ke je nimitta naimittika saMbaMdha darzAvavAmAM 226 zeyatattva - prajJApanA
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ave che te saMsAra avasthAmAM ja lAgu paDe che. : dravyakarmo jIvanI sAthe ubhayabaMdharUpe baMdhAya che. siddha dazAmAM lAgu nathI paDato. abAdhAkALa sudhI jIvanI sAthe baMdhAyelA rahe che 3) dravyanA pariNAma = jAnA dravyakarmano udaya te . ane pachI chUTA paDe che. tene karma udayamAM AvyuM nimitta che. * ane kharI gayuM ema kahevAmAM Ave che. A rIte * jIva potAnA vibhAva bhAva dvArA dravyakarmanI sAthe 4) kevaLa sva pariNAma mAtranuM = jIvanI vibhAvarUpa * : A prakAre baMdhane prApta thAya che. e baMdha che. te avasthA (naimittika) ahIM kevaLa ane mAtra : : nimitta naimittika saMbaMdharUpa che. eka dravyarUpa tAdAbhya evA be zabdono prayoga karavAmAM Avyo che. : : nathI. arthAt evA saMbaMdha samaye paNa jIva dravyakarmathI eTale ke jIva te samaye vibhAva bhAva ja kare : : atyaMta jAdo ja che. che. te potAnI zuddha paryAyane karato nathI ane . padravya-karma karavAno to prazna ja nathI. sAmAnya rIte jIva karmane bAMdhe che ane jIva 5) te pariNAma dravyatvabhUta hovAthI = vibhAva : karmane choDe che. e rIte ApaNe sAMbhaLavAne, * vAMcavAne, vicAravAne TevAyelA chIe. tethI te rIte pariNAma jIva dvArA ja karavAmAM AvyA che. ' tenA ApaNe svIkAra karIe chIe. A gAthAmAM 6) kartApaNuM anubhavato thako = potAnI paryAya : karmo jIvane grahe che ane choDe che. ema lIdhuM che. che mATe pote kartA che. vaLI te azuddha paryAya ' tethI te rIte vicArIe. jIvanA vibhAva anusAra hovAthI kartApaNuM yogya che. jIva jyAre zuddha : dravyakarmo Ave che ane baMdhAya che. dravya Asava ane paryAyane kare che tyAre tene akartA athavA jJAtA : dravyabaMdhanuM e svarUpa ApaNA khyAlamAM che. jIva kahevAmAM Ave che. A rIte ajJAnI jIva banne : jyAre zuddhatArUpe pariName che tyAre navA karmo baMdhAtA apekSAe vibhAva paryAyano kartA che. : nathI ane sattAmAM paDelA karmo kharI jAya che. tethI 7) tenA te ja pariNAma = jIvanA te samayanA ' jIva karmane choDe che. te karmanI nirjarA kare che. e vibhAva pariNAma A pariNAma junA karmodaya : rIte ApaNe samajIe chIe. A rIte AkhuM vajana anusAra naimittika che paraMtu navA dravyakarmanI : jIvanA bhAva upara Ave che. apekSAe nimitta che. have karma jIvane bAMdhe che ane mUke che. evA karma pariNAmane pAmatI pugala raja = jIva : zabda prayoga thAya tyAre ApaNe sTeje bhAvakarmathI je samaye vibhAva kare che te samaye te ja kSetre rahelI : vicArIe chIe ane te yogya che. jIva potAnI kArmaNa vargaNA navA dravya karmarUpe pariName che tethI ... vibhAva paryAya sAthe bhAva Asava ane bhAvabaMdharUpe ahIM pudgala raja zabdathI kAzmaNa vargaNA samajavuM. : thAya che. e jIva baMdha che. e paNa ApaNe abhyAsamAM : lIdhuM che. have ApaNe e ja vAta dravyakarmathI je kArmaNa vargaNA karmarUpe pariName che te navA vicArIe. dravyakarmanI racanA kaI rIte thaI che? dravyakarmo jIvanI sAthe viziSTa avagAharUpe jIva jIva pote saMsArI rahevA mAge che mATe vibhAvarUpe vaDe grahAya che. * pariName che. potAno saMsAra cAlu rAkhavA mATe e samaye je jAnA dravyakarmo udayamAM AvyA ajJAnI jIva ja dravyakarmanI racanA kare che. ghAti hatA te jIvathI judA paDe che. tethI jIva dravyakarmathI ' karmo udayamAM AvIne jIvanA vibhAvamAM nimitta mukAya che ema kahevAya che. Azaya che ke navA : thAya ane aghAti karmo tene saMyogarUpa sAmagrI pravacanasAra - pIyUSa 227
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ upalabdha karAve che. jemAM joDAyane navo vibhAva : A prakAre prayoga ane abhyAsa karyo che te kharekhara ane navA dravyakarmonI racanAno pravAha cAlu rahe : paradravyathI judo paDayo che. zAstramAM vAta Ave ke che. A rIte vicAratA dravyakarmanuM kArya ja jIvane : pahADa upara vIjaLI paDe ane be bhAga parvatanA saMsAramAM rakhaDAvavAnuM che e nakkI thAya che. ApaNe : thAya e pharIne saMdhAya nahIM. tema samyagdaSTi e gAthA 79 mAM puNyane dhUrta abhisArIkA sAthe : svaparano vibhAga karyo che. tene pharIne ajJAna sarakhAvavAmAM Ave che teno abhyAsa karyo che. vezyA : arthAt mithyAtva-paramAM ekatvabuddhi thatI nathI. tene jema khoTo prema darzAvIne anyane lUMTe che tema puNyanA : paradravyamAM rAga thAya evA koI kAraNo rahyA nathI. udayo aneka prakAranA lobhAmaNA saMyogo dvArA : nirvikalpa anubhUti atIndriya AnaMda rUpe jIvane tenA tarapha AkarSe che. jIva enA premamAM . anubhavAya che. jyAre vikalpa mAtra du:kharUpe vedAya gAMDo bane che. ApaNe pAMca IndriyonA viSayonA ' che. A pramANe sAdhaka dazA che. lobhamAM prANa gumAvanArA jIvonA dRSTAMtothI : paricita chIe. jemake dIpakanA premamAM pataMgiyuM : sAdhaka dazAno kALa aMta mUrtithI laIne ardha : pugala parAvartanarUpa che e moTuM Azcarya che. e baLI jAya che. kayAreka Icchita viSayonI prApti na : : darzAve che ke jJAna ane zraddhAnamAM be padArtho spaSTa thAya tyAre jIvo prANa tyAga paNa kare che. vaLI : : bhinna hovA chatAM te pramANe AcaraNa karavuM muzkela puNyanI mAphaka pApanA udayo paNa Ave che. paraMtu * che. cAritranI paryAyamAM asthiratAno rAga jeTalo A duHkhanA dahADA thoDA samayamAM dUra thaze ane * laMbAya teTalo mokSa dUra thAya che. pAkA nirNaya bAda vaLI sukhanA divaso Avaze evI AzAmAM jIva paNa e prakAranA AcaraNa mATe uttarottara anaMto e pratikULa saMyogone paNa bhogave che. mANaso, : puruSArtha jarUra paDe che. e darzAve che ke jIve pote ja nAnA bALako, pAlatu kUtarA vagerene kayAreka khAvA saMsAra cAlu rAkhavA mATe UbhA karelA dravyakarmano Ape ane kayAreka TaTaLAve paNa che. tema dravyakarmo keTalo prabhAva che? jJAnI duHkhano anubhava karavA puNya ane pApa evI be prakAranI pravRtti vaDe kyAreka * chatAM vikalpano sarvathA nAza tAtkAlika karI zakato jIvane TaTaLAve che ane kayAreka baTaku roTalo ApIne * nathI. dRSTAMta: dArU athavA aphINano baMdhANI te rAjI paNa karI le che. jIvane duHkha gamatuM nathI chatAM : : choDavA mAge to sahelAIthI choDI zakato nathI e pratikULa saMyogomAM paNa ekAkAra thaIne joDAya : ; kAraNake zarIra enA sevanathI TevAya gayuM che. A che e moTuM Azcarya che. : rIte A gAthAmAM AcAryadeva karmo jIvane grahe che A rIte vyakarmo jIvane potAnI sAthe ' ema kahyuM che. teno Azaya ApaNe vicAryo. e joDAvA mATe AkarSe che evuM ApaNA khyAlamAM Ave * rIte vicAryA bAda paNa mukhya javAbadArI to jIvanI che. AvuM ajJAnI jIva anAdikALathI karato Avyo ke ja rahe che. dravyakarmo jIvane choDe che eno zabda che. evuM karavAnA saMskAra khuba ja UMDA paDayA che. : pramANe artha nahIM karI zakAya. jIvanA pariNAmamAM jIva jyAre potAnuM ajJAna choDIne jJAnI thAya che : viraktapaNuM Ave tyAre karmo jIvanI sAthe rahI ja tyAre sarva paradravyo pratyenuM adhyavasAna dUra thAya : na zake. kharekhara to dravyakarmo tenA pravAha kramamAM che. te potAnA Atma svabhAvane vibhAva bhAvothI : che. jIva sAthe viziSTa saMbaMdhamAM rahevAno kALa hato. ane samasta paradravyothI judo pADIne potAnA zuddha : teTalo samaya sAthe rahe che. ane pachI potAnA svabhAvano anubhava karI le che. je jIve bhedajJAnano : pravAhakramamAM cAlyA jAya che. acetana padArthane 228 zeyatattva - prajJApanA
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvane sukhI karuM ke du:khI karuM evA koI bhAvo : te dareka samaye navA navA rUpa dhAraNa kare che. to zakya ja nathI. skaMdhomAM to evA aneka pa2mANuo maLelA che. tethI tyAM to khUbImAM paNa anekavidha khUbI jovA maLe. gAthA - 187 jIva rAga-dveSathI yukta jyAre pariName zubha-azubhamAM, jJAnAvaraNaItyAdibhAve karmadhUli praveza tyAM. 187. : jyAre AtmA rAga dveSa yukta thayo thako zubha ane azubhamAM pariName che, tyAre karmaraja jJAnAvaraNAdI bhAve tenAmAM praveze che. : A gAthAmAM pudgala paramANu aneka prakA2nI racanAo kare che ane te tenuM svataMtra kArya che ema darzAvavA mAge che. paramANunA be aNuthI laIne anaMta paramANuonA skaMdho bane che. varga ane vargaNAo aneka prakA2nI bane che. te 26 vargaNAmAM eka kArmaNa vargaNA che. je pUrA lokamAM phelAyelI che. te svayaM ATha prakAranA karmarUpe pariName che. A ATha to mukhya karmo che. peTA bheda 148 che ane uttara bheda asaMkhyAta loka pramANa che. A prakAranA karmo thavAmAM jIvano eka samayano vibhAva nimitta che. nimitta eka che ane naimittika dazAo aneka che A kAMI navI vAta nathI. ApaNA cAlu jIvanamAM AvA aneka prasaMgo jovA maLe che. eka zikSaNa varganA 40 vidyArthIone eka sarakhuM zIkhave che paraMtu dareka vidyArthI potAnI yogyatA anusAra grahaNa kare che. eka ja vIjaLInA pravAhane lIdhe gharanA badhA IlekaTrIka sAdhano potAnI rIte kArya kare che. ahIM vizeSatA e levI che ke ApaNe pudgalane ekarUpa gaNIne temAM thatI anekavidhatAno vicA2 karIe chIe. : * gA. 187mAM jIvanA vibhAvanA nimitte pudgala aneka prakAre thAya che. te vAta lIdhI ane tyAM te pudgalanuM svataMtra kArya che ema siddha karyuM . te rIte A gAthAmAM jIva pote bhAvabaMdharUpe thAya che e jIvanuM svataMtra kArya che ema nakkI kare che. jIva pote vibhAvarUpe pariNamIne bhAvabaMdharUpe thAya che eTaluM ja paryApta nathI paraMtu te samaye te dravyakarmathI paNa avazya baMdhAya che. AcAryadeva varasAda paDatAM jamIna upara aneka prakA2nI jIvAto ane bilADInA Topa vagere ugI nIkaLe che te dRSTAMta Ape che. tyAM varasAdato nimitta mAtra ja che. te rIte ATha prakAranA karmonI utpatti e pudgala dravyanuM svataMtra kArya che ema kahevA mAge che. gAthA - 188 : : sapradeza jIva samaye kAyita moharAgAdi vaDe, saMbaMdha pAmI karmarajano, baMdharUpa kathAya che. 188. sapradeza evo te AtmA samaye moha-rAga-dveSa vaDe kaSAyita thavAthI karmaraja vaDe zliSTa thayo thako (arthAt jene karmaraja vaLagI che evo thayo thako) 'baMdha' kahevAmAM Ave che. : : lokikamAM bhale enI navAI lAge paraMtu jene baMdhAraNano abhyAsa che. tene kAMI vizeSatA na : lAge. eka pudgala paramANunA anAdithI anaMtakALa sudhInA pariNAmono vicAra karo to pravacanasAra - pIyUSa : ahIM jIvamAM bhAvabaMdha ane dravyabaMdha ema banne vAta lIdhI che. e pramANe ja vastunI sthiti che. tyAM e prakAre ja nimitta naimittika saMbaMdha niyamarUpe jovA maLe che. jIva pa2nirapekSapaNe vibhAva karato nathI te rIte kAryaNa vargaNA paNa ekAMte dravyakarma thatI nathI. vaLI jIva bhAvabaMdharUpe pariName ane pudgala dravyakarmarUpe pariName eTalethI 229
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUruM thatuM nathI. jIva ane dravyakarma vacce ubhayabaMdha : dUra karyo che. have to alpa doSa ja bAkI rahyo che. paNa avazya thAya che. A prakAre vAstavikatA hovA . tene samajAvavuM eTale ke tenA dvArA badhA pAtra jIvo chatAM jIva pote mAtra potAnA doSane kAraNe baMdhAya ' sudhI A saMdezo pahoMcADavo. ApaNane khyAla che che evuM AcAryadeva samajAvavA mAge che ane te ke bhagavAnanI vANInA mukhya grAhaka gaNadharadeva yogya ja che. ' che. te bhAva liMgI saMta che. ane tabhava mokSagAmI : che. paraMtu gaNadharanI hAjarImAM ja bhagavAnanI vANI jIva pote azuddha paryAyarUpe pariName to ja : : chUTe che. gaNadharadeva bAra aMganI racanA kare che ane te dravya karma sAthe baMdhAvA mATe yogya thAya che. jIva : : tenI paMraparAmAM anya AcAryo vagere upadeza Ape jo vItarAgatArUpe pariNAme, jo te nirvikalpadazA che ane zAstronI racanA kare che. jJAnI ja jJAnInA pragaTa kare to te samaye te dravya karma sAthe baMdhAto : bhAvane sAcA arthamAM samajI zake che. ane anya nathI. A siddhAMta eka dRSTAMta dvArA samajAvavAmAM * alpamatI jIvone teo samajI zake te rIte samajAve Ave che. ' che. have paramAtmAe ahIM nizcaya ane vyavahAra koI sapheda vastrane raMgamAM boLIne sukavavAmAM ke kaI rIte samajAvyA che te vicArIe. Ave to te raMgIna dekhAya paraMtu vastrane dhovAmAM : gAthA 188 nI TIkAnI chellI lITImAM che Ave to badho raMga nIkaLI jAya. paraMtu jo te vastrane " ke "nizcayano viSaya zuddha dravya che." A lITInA pahelA lodhara-phaTakaDI vagerenA pANImAM boLIne : bhAvanuM anusaMdhAna A gAthA sAthe che. tethI tenI pachI tene raMga caDAvavAmAM Ave to te raMga vastra : vizeSa spaSTatA te gAthAmAM karI na hatI. jIva baMdhAya upara kAyama TakI jAya. e rIte zuddha jIvane karmabaMdha : che e be prakAre levAmAM Ave che. thato nathI paraMtu azuddhatArUpe pariName to jIva : avazya karmathI baMdhAya che. e samaye paNa baMdhananI : jIva potAnA vibhAva bhAva vaDe bhAvabaMdhane pUrI javAbadArI jIvanI ja che. * prApta thAya che. te nizcayanaya che jIva dravyakarma vaDe baMdhAya che e vyavahAranayanuM kathana che. khyAlamAM - gAthA - 189 : rahe ke be kathanono sAthe vicAra karIe to ja ane -A jIva kerA baMdhano saMkSepa nizcaya bhAkhiyo : tyAre ja tyAM naya vibhAga lAgu paDe che. mAtra eka ahaMtadeve yogIne; vyavahAra anya rIte kahyo. 189. : kathanamAM naya lAgu paDI zake nahIM. A (pUrvokta rIte) jIvonA baMdhano saMkSepa - jinAgamamAM nayanA kathana mATenA niyamo nizcayathI ahaMta devoe yatione kahyo che; ; che, siddhAMto che. te A pramANe mukhya te nizcaya vyavahAra anya rIte kahyo che. * ane gauNa te vyavahAra. A gAthAno bhAva samajavo jarUrI che. jIvanA : sva-Azrita te nizcaya ane para-Azrita te baMdhanuM svarUpa saMkSepamAM paramAtmAe divyadhvani dvArA : vyavahAra. yatione samajAvyuM che. yati arthAt munione A ' A pramANenI zailI kuMdakuMdAcAryadevanA svarUpano barobara khyAla che. jIvanA svabhAvano : zAstromAM levAmAM AvI che. A gAthAmAM svAzrita khyAla che ane vibhAvano baMdhano paNa khyAla che. ; ane parAzrita apekSAe nizcaya ane vyavahAra teNe svabhAvanA Azraye ghaNo badho baMdha (vibhAva) : nayanA kathana karavAmAM AvyA che. zeyatattva - prajJApanA 230
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAmAM sarva prathama nizcaya nayanuM varNana : vizeSa kAMI levuM nathI. ahIM jIvanA vibhAvamAM karavAmAM Ave che. rAga pariNAma (vibhAva bhAva) : puNya-pAparUpa dvaita paNa thAya che eTalo vistAra ja AtmAnuM karma che. te pariNAmano ja AtmA kartA lIdho che. tyArabAda azudgha dravyanuM nirUpaNa che. tene grahaNa ka2nA2 che ane choDanA2 che. A (vyavahAranayanuM kathana) nIce pramANe kare che. te jIva kathanane zuddhadravyanA nirUpaNa svarUpa nizcayanaya kahyo pudgala pariNAmano kartA che. te pudgala piraNAma che. tenuM karma che. te dravyakarmane grahaNa kare che ane choDe paNa che. A pudgala pariNAmamAM paNa puNya ane pAparUpa dvaita raheluM che. : Ano bhAva samajavAmAM muzkelI paDe tema che. ajJAnI jIva kartA ane moha-rAga-dveSa rUpa pariNAma te kartAnuM karma che e vAta mAnya karIe. paraMtu tene 'zuddha dravya' nuM nirUpaNa kahevAmAM Ave te jarA jIva dravyakarmano kartA che ane te karmathI baMdhAya che e vyavahAranayanuM kathana che ane te azudva dravyanuM ayogya lAge. be kathano sApekSatAthI samajavAne- : nirUpaNa che e samajavAmAM have kAMI muzkelI nathI. vicAravAne TevAyelA jIvane A kathana nizcayanayanuM che anI avazya hA Ave kAraNake anya kathana je jIvane dravyakarmano baMdha darzAve che. te parAzrita che mATe te vyavahAranayanuM kathana ja thAya teno tene khyAla hoya che. paraMtu jIva potAnA vibhAva pariNAmane kare che ane tenAthI baMdhAya che. tene zuddha dravyanuM nirUpaNa kaI rIte kahevuM te jarA barobara nathI lAgatuM. AcAryadeve te kathana karyuM che. mATe satyArtha 5radravyarUpa dravyakarma jIvathI atyaMta bhinna che tethI jIvane karmathI baMdhAyelo kahevo e azuddhapaNuM che. kharekhara to A gAthAmAM je jIva bhAvabaMdharUpe pariNamyo che. tene zudgha dravya kahyuM che. te paNa paramArthe to azuddhapaNuM che. to 52dravya sAthenA saMbaMdha to azuddha che ja. : : che ema svIkAryA bAda tema kahevAno bhAva ApaNe TIkAmAM AgaLa kahe che ke A banne nayo che - arthAt nayano artha ja dorI javuM thAya che. banne nayo dvArA dravyanI pratIta karAya che. bhAvabaMdha ane dravyabaMdha banne dvArA jIvanI oLakhANa karAvavAno : samajavo jarUrI che. te kArya A zAstrano gujarAtI anuvAda karanArA ApaNA AdaraNiya paM. zrI hiMmatabhAI zAhe kahyuM che. tenI spaSTatA pote phUTanoTarUpe karI che. ahIM A kathana sva - Azrita che mATe zuddha che tevI cokhavaTa pote karI che. paryAya nayano Azaya rahelo che. banne nayono samAna Azaya darzAvyA bAda paNa vyavahAranayanA kathanano niSedha karIne nizcayanayanA kathananI mukhyatA ka2vAmAM AvI che. jIva vibhAva bhAvathI baMdhAya che sAdhakatama kahyo che. sAdhya sAdhana bhAva azuddha che ke zuddha te prazna nathI. vaLI te jIva paryAyanI ... evA kathanane nizcayanayanuM kathana kahIne tene mukhyatAthI vicAratA baMdhAyelo che-mukta nathI. e vAta paNa ahIM vicAravAnI nathI. ahIM to je kAMI kathana che te potAnA dravya-paryAya puratu ja maryAdita che ke temAM anyanI apekSA levAmAM Ave che teTalI ja vicAraNA karavAmAM AvI che. vibhAva paryAyamAM dravyakarmodayanuM nimitta che e vAta ahIM nathI levI. jIva svataMtrapaNe vibhAva kare che eTaluM ja tyAM levAmAM AvyuM che. te vibhAva karI zake che ane karyo che. pravacanasAra - pIyUSa A gAthAmAM jIva bhAvabaMdharUpe pariNamyo che tene sAdhana kahyuM che ane tenA dvArA zuddhAtmA-dravya sAmAnya svabhAva - sAdhya thAya che tema samajAvavA mAge che. ahIM pharIne prazna udbhAve che. azuddhatArUpe : pariNamelo jIva kaI rIte zuddhAtmAnI prApti karAve ? 231 -
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthAnI phUTanoTamAM A viSaya prazna-uttararUpe spaSTa karavAmAM Avyo che. jinAgamamAM dravya sAmAnya be kathanomAM naya lAgu pADavo e pramANamAM saheluM hatuM. paraMtu A praznanuM samAdhAna eTaluM saheluM nathI. paMcAdhyAyImAM jIvano jJAna sAtheno saMbaMdha sadbhUta : evo jJAyaka svabhAva eka ja Azraya mATe upAdeya vyavahA2nayarUpe samajAvyo che. jyAre jIva rAgarUpe : darzAvavAmAM Avyo che. dravya-guNa-paryAyarUpe Akho pariName che tene asadbhUta vyavahAranaya kahyo che. : padArtha potAnuM eka svataMtra svarUpa astitva sadAyane tyAM rAga mAruM svarUpa nathI ema samajIne sadbhUta : mATe TakAvIne rahelo che. tema hovA chatAM guNa ane vyavahA2nayamAM AvIne jJAna mA2phata jIva svabhAva : paryAyanA bhedathI kathaMcit bhinna evuM dravya sAmAnya sudhI pahoMcavAnI vAta ka2I che. vaLI jIvane tattva ja Azraya mATe upAdeya che evuM ja vastunuM anAdikALathI rAga-dveSa thAya che mATe rAga-dveSane kare te jIva evI ja ajJAnInI mAnyatA che. ApaNe judA judA padArthone eka pachI eka jANIe chIe. tethI jJAna A rIte ja jANavAnuM kAma kare evuM * svarUpa che. 52mAtmAnA jJAnamAM paNa vastu svarUpa e prakAre ja AvyuM che. have jyAM trikALa zuddha guNo : : ane zuddha paryAya paNa AzrayabhUta tattvamAM sAthe levAmAM AvatA nathI tyAM azuddha paryAyarUpe ApaNe mAnI laIe chIe. paraMtu bannemAM ApaNe : pariNamelA dravyane upAdeya kaI rIte svIkArI zakAya : evo prazna ahIM upasthita ka2vAmAM Avyo che. thApa khAIe chIe. rAgane kare evo jIvano svabhAva ja nathI vaLI jJAna paNa sarvajJa svabhAvI ja che. azuddha paryAyanI jAta jIvanA zuddha svabhAvathI viruddha ja che. tethI azuddhatA dvArA zuddha svabhAvano nirNaya kaI rIte kahyo ? ApaNe bhedajJAnanuM svarUpa samajyA chIe. tyAM vibhAvathI jIvane judA praznanA uttarUpe prathama to vAstavika padArthanI nirdoSa vyavasthA darzAvavAmAM Ave che. jIva rAga bhAva ane vItarAga bhAva banne karI zake che. banne pariNAma ka2vAmAM jIva svataMtra che. vastunI A vAstavikatA jema che tema potAnA jJAna-zraddhAnamAM : pADavAno prayoga karavAno che. tyAM svabhAvane jANanA2 ja vibhAvathI potAne bhinna pADI zake che paraMtu svabhAva sudhI pahoMcavuM kaI rIte ? levuM e prayojanavAna che. saMsAra vyavasthA paNa jIva svataMtrapaNe ekalo ja kare che. je bhUla kare che te ja bhUla bhAMgI paNa zake che. badhA pariNAmo jIva svataMtrapaNe kare che. evuM samajanA2ne potAnA dravya sAmAnya jJAyaka svabhAvanA sAmarthyano barobara khyAla che. sAmAnyanA sAcA jJAna vinA vizeSanuM sAcuM jJAna zakya ja nathI. ajJAnIne svabhAvano to khyAla nathI tene paryAyanuM jJAna che paraMtu te jJAna yathArtha nathI arthAt te paryAyane paNa sAcA arthamAM : samajI zakato nathI. jene svabhAvano sAco khyAla Ave tene ja potAnI paryAyano sAco khyAla AvI : zake che. Ama hovAthI jene jIva ajJAna bhAvarUpe pariName che evuM sAcuM jJAna che tene potAnA jJAyaka : svabhAvano paNa yathArtha khyAla avazya hoya che. zuddha ane azuddha banne paryAyomAM jIva svataMtra che. ekalo jJeyatattva - prajJApana ae ApaNe lakSamAM lIdhuM che ke jIva zuddha ane azuddha banne paryAyarUpe pariNamI zake che. kharekhara to dravya sAmAnya vyApaka che ane paryAya tenuM vyApya che. tethI dareka paryAyamAM dravya svabhAva ja vyApelo che. paryAyanI vidhavidhatA ane viSamatAne gauNa karI ane te rUpe koNa thayuM che teno vicAra karIe to svabhAva lakSagata thaI zake che. jJAnanI paryAya kone jANe che tene gauNa karIne jJAnanI paryAya kayAMthI AvI tyAM lakSa karIe to te jJAyakane avazya darzAve. te rIte vibhAva paryAyamAM ekarUpa zuddhapaNuM dRSTigocara thaI zake tema che. 232
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja che evuM nakkI karanAra paradravya sAthe to saMbaMdhamAM : sAthe bheLaseLarUpa thaI gayA hoya ane ekabIjAnA AvavA mAgato ja nathI. te paradravyathI judo ja rahevA : kAma karatA hoya evuM lAge che. evA jIvanI evI mATe prayatnazIla rahe che. vaLI vizeSa kahe che. mAnyatA ane AcaraNa e ja ajJAna che. tenA phaLamAM dravya sAmAnyanI aMdara paryAyone DubADI : cAra gatinA paribhramaNa ane duHkha ja che mATe tene daIne suvizuddha hoya che." * unmArga kahyo che. pravacanasAra gA. 93 mAM dravyane Ayata : jJAnIne svaparanA jAdApaNAno viveka barobara sAmAnya samudAyAtmaka rUpe darzAvavAmAM AvyuM che. ke varte che. tethI be vaccenA saMbaMdhane samajavAmAM paNa Ayata vizeSo e paryAyo che. tenA vizeSone- : bhUla karato nathI. te evI bhUla karato nathI tethI te taphAvatane gauNa karavAmAM Ave to tyAM Ayata : anya dravyo sAthe doSita saMbaMdha bAMdhato paNa nathI. sAmAnya samudAyarUpa dravyatva dRSTi gocara thAya che. : pote vizvanA samasta paradravyothI sadAya bhinna ja che jyAre paryAyone samudAya gaNavAmAM Ave che tyAM : ane paradravyamAM mAruM kAMI kartavya nathI ane huM anya ekatvarUpa gaNIne paryAyo kyAMthI upaje che eno " dravyone bhogavI zakato ja nathI. evuM pAkuM zraddhAna vicAra karIne dravyanI mahAsattAne darzAvavAmAM Ave ke tene che. te jIvanuM AcaraNa paNa pharI jAya che. ajJAna che. paryAyono samudAya e paryAyarUpa nathI paraMtu : bhAve bAhya viSayone grahavA mAgato hato. teno dravyarUpa che. : mAlika thaIne tene bhogavavA mAgato hato. tenA A rIte paryAyanI visadazatAne gauNa : sthAne have te parane para jANe che. mAre tenI sAthe karavAthI paryAyanI sadazatA ane dravya svabhAva : kAMI nisbata nathI. e rIte tene niHzaMkatA che mATe banneno khyAla AvI jAya che. : tenA joramAM te paradravyano tyAga kare che. potAnA : svabhAvamAM nirvikalpa dazArUpe jAmI javAthI 1 gAthA - 190 : atIndriya AnaMdano tene anubhava varte che. mATe te "huM A ane A mAruM e mamatA na deha-dhane teje, savizeSapaNe potAnA svarUpamAM TakavA mATe te choDI jIva zAmayane unmArgano Azraya kare. 190. : prayatnazIla che. A pravRttinI utkRSNA e ja zramaNya je deha dhanAdikamAM "huM A chuM ane A mAruM che ke che. te jJAnInuM dhyeya che. zrAmayane dharanAro mokSanI evI mamatA choDato nathI, te zrAmathyane choDIne : taLeTImAM Ubho che. A pariNAmane ane unmArgane unmArgano Azraya kare che. : taddana virodhAbhAsa che. je potAnA svabhAvane azuddha dareka padArtha potAnuM svataMtra astitva TakAvIne : " vIra : mAne che tenI paryAyamAM azuddhatAnI ja pragaTatA thAya rahelo che. te nizcayanaya che. evA be padArtho potAnuM ; che. bhinna astitva TakAvIne saMbaMdhamAM Ave che. te : 4 gAthA - 191 nirdoSa vyavasthA che, paraMtu saMbaMdhamAM ekabIjA : huM para taNo nahi, para na mArAM, jJAna kevaLa eka huM, , vaccenA meLavizeSane lakSamAM le paraMtu bannenA : - je ema dhyAve, dhyAnakALe teha zuddhAtmA bane. 191. jAdApaNAne khyAlamAM na rAkhe to anartha thAya. jene : svabhAvanA jAdApaNAno khyAla nathI e ajJAnI - huM parano nathI, para mArA nathI, huM eka jJAna che. te be padArtha vaccenA saMbaMdhane sAcA arthamAM : chuM ema je dhyAve che, te dhyAtA dhyAnakALe AtmA samajI zakato nathI. tethI tene badhA padArtho ekabIjA : arthAta zuddhAtmA thAya che. pravacanasAra - pIyUSA 233
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ A gAthAmAM jJAnInI vAta levAmAM AvI : che. tyAM jJAnI-ajJAnI ke abhavi evA bheda nathI. che. jJAnIe potAnA svabhAvamAM huMpaNuM sthApyuM che. . jIva paradravyo sAthe saMbaMdhamAM Ave che tenA be prakAra teNe dehAdhyAsa choDayo che. para sAthenI ekatvabuddhi ' che. ajJAnI jIva vibhAvarUpe pariNamIne bhAvakarmaane hitabuddhi choDI hovAthI zarIra ane saMyogo : dravyakarma-nokarmarUpa nimitta naimittika saMbaMdha dvArA pratyenA mamatvano tyAga karyo che. sAthe paramAM : paradravya sAthe saMbaMdhamAM Ave che. ajJAnI jIva kartA buddhi ane bhoktAbuddhino paNa tene abhAva : azuddhatArUpe pariNamyo che. mATe tenA paradravyo varte che. je samaye e jIva paralakSa choDIne potAnA : sAthenA saMbaMdha doSita che. jJAnI jJeya jJAyaka saMbaMdha svabhAvamAM ekAgra thAya che nirvikalpa anubhUti kare : dvArA padravyo sAthe saMbaMdhamAM Ave che. A nirdoSa che te samaye ajJAnamaya paryAyano abhAva thaIne ' saMbaMdha che. tyAM zuddha paryAyanI pragaTatA thAya che. AthI e jIva : * eka apekSAe jIvane paradravya sAtheno saMbaMdha zuddhAtmA thAya che. trikALa svabhAva to zuddha ja che. : : e vyavahAranaya che. paraMtu e vyavahAramAM eka choDavA evA svabhAvano have e AsvAda le che tethI teNe : : lAyaka saMbaMdha che ane bIjo pragaTa karavA lAyaka potAne zuddharUpe anubhavyo ema kahevAya che. : : saMbaMdha che. nizcayanaya niSedhaka che ane vyavahAranaya anubhUti thatAM te sAdhaka banyo. e sAdhaka dazAmAM niSedhAvA yogya che evuM eka sAmAnya kathana che. jJAnI ja zuddhAtmA ja rahe che. paraMtu ahIM "dhyAnakALa' ajJAnamaya azuddha evA paradravyo sAthenA saMbaMdhane zabda dvArA AcAryadeva mAtra nirvikalpa dazAnI ja . choDIne zuddhAtmAnuM grahaNa karavuM evo AcAryono vAta karavA mAge che. A prakAre vicAratA ajJAnI : : upadeza che. tyAM nizcayanaya vaDe azuddha evo vyavahAra jIva prathama jJAnI thAya te samajAvavA mAge che evo : : choDavAnI vAta che. ane pAtra jIva e prakAre kAma khyAla Ave. lakSamAM rahe ke sAdhaka dazAmAM paNa e : kare che. bAhya viSayomAM huMpaNuM mArApaNuM ane zuddhAtmA ja che. : hitabuddhi choDIne te jIva potAnA jJAyaka svabhAvamAM naya vibhAga huMpaNuM sthApe che. mAruM sarvasva mArAmAM ja che. evo * tene svIkAra che. mATe potAnA sukha mATe te dareka dravya svataMtra astitva TakAvIne rahyA che : : svabhAvano Azraya le che. te kharekhara nizcayanayanuM ane parathI atyaMta bhinna ja che. A rIte sva-Azrita : kathana thAya che. evA kArya vaDe e azuddha vyavahArano eka dravyarUpa nizcayanaya che. evA eka padArthane anya tyAga kare che. mULa gAthAnA ATalA bhAvane lakSamAM dravya sAthenA saMbaMdhamAM jovo te vyavahAranaya che. : rAkhIne have ApaNe TIkAkAra AcAryadevanA bhAvane A rIte svAzrita te nizcaya ane parAzrita te * samajavAno prayatna karIe. AcAryadeva jIvane zarIra vyavahAra e pramANe na vibhAga che. A siddhAMta sAthenA sva-svAmi saMbaMdharUpa vyavahArane choDavAnI badhA dravyone lAgu paDe che ane te nizcaya ane ; : vAta kare che. ajJAnIe zarIramAM ja huMpaNuM mAnyuM vyavahAra badhuM yogya ja che. : che. e prakAre ja e potAnuM jIvana jIve che. te kayAreka jyAre ApaNe jIvano vicAra karIe chIe : zarIra mAruM che ema kahe che tyAre paNa potAne tyAre judI rIte vicAravuM rahyuM. kharekhara to nayanuM zarIrano mAlika mAne che. zarIrane prApta Indriyo prayojana jIvanA svarUpane anulakSIne ja che. badhA : mAraphata ke bAhyamAMthI jJAna ane sukha meLavavA mAge jIvo potAnuM svataMtra astitva TakAvIne ja rahyA : che. paraMtu te zarIrano mAlika nathI. zarIra e 234 zeyatattva - prajJApanA
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgalanI racanA hovAthI pudgala teno mAlika che. : astirUpe che. have nAstirUpa vAta kare che. ciMtA : zAstramAM 'paraspara' svasvAmisaMbaMdha evo zabda prayoga che. te rIte vicArIe to zarI2 mAlika che ane jIva to tenA gulAmarUpe jIve che. ApaNuM zarIra dhAnanuM DhigaluM che. te jIva mAraphata AhAra pANI meLave che. vAstavikatA e che ke jIvane zarIra sAthe svasvAmi saMbaMdha zakya che e mAtra ajJAnInI mAnyatA ja che. tethI te choDavAnI vAta che. A nAstinI vAta thaI. have astipaNe vAta kare che. eTale ke ciMtavana. potAnA AtmAne choDIne anya padArthonuM ciMtavana. potAnA AtmAmAM guNabhedaparyAyabheda vagerenuM ciMtavana. nirodha eTale ke tyAga. A rIte eka zabda dvA2A dhyAnanuM svarUpa samajAvavAmAM AvyuM che. bAhya samasta viSayomAM : je upayoga jAya che 52nA lakSe jeTalA vikalpo uThe ... che tenI jJAnIne nirarthakatA bhAse che. tethI badhA vikalpo toDIne te nirvikalpa anubhUti kare che. ... dhyAna e paryAya che. pote dhyAtA puruSa che ane te dhyAnanuM kArya kare che. teno viSaya - dhyeya pote ja che. nirvikalpa anubhUti samaye dhyAtAdhyAna-dhyeya badhuM abheda ekAkAra thAya che. te samaye jIvanI paryAya zuddha che. svabhAva to traNe kALe zuddha ja che. svAnubhUti thatAM paryAyamAM paNa zuddhatA pragaTa thAya che. : jJAnI paradravyanuM lakSa choDIne potAnA jJAyaka svabhAvamAM huMpaNuM sthApe che. svabhAva ekarUpa che, eka che. 5dravyo anaMta che. vizvarUpa che. bAhyathI khasavuM e vairAgyanuM kArya che. svarUpamAM TharavuM astirUpa jJAna kArya che. tIvra vairAgyanI dazA hoya tyAre ja upayoga bAhyamAMthI khasIne aMda2mAM jAya che. ajJAnIne anAdikALathI bAhya viSayono ja paricaya che. prema che. teno niSedha karIne upayoga nirvikalparUpa thAya che. svabhAvanA lakSe te parAzraya choDe che. upayoga svamAM AvatA tene pUrve na anubhavelo AnaMda anubhavAya che. tethI upayoga tyAM TharI jAya che. bAhya vikalpamAM AkuLatA hatI. Indriya sukhanA viSayane paNa choDIne upayoga anya viSayomAM bhaTakato hato. bAhyamAM upayoga Takato na hato. caMcaLa hato kAraNake tene vAstavika svAbhAvika sukhano anubhava na hato. have jyAre tene atIndriya sukhano anubhava thAya che tyAre upayoga svamAM TharI jAya che e dhyAna che. ekAgra ciMtAnirodha dhyAna - ahIM eka eTale potAno AtmA - potAno trikALa zuddha jJAyaka bhAva. tene agra eTale ke mukhya karIne tyAM huMpaNuM sthApavuM ane tyAM TharavuM. svane mukhya zA mATe karavuM che? kAraNake tyAM TharavAthI atIndriya AnaMdano anubhava thAya che. ATaluM kArya pravacanasAra - pIyUSa A rIte padravyamAM svasvAmisaMbaMdha mAnavArUpa moha-ajJAnano abhAva karIne jIva svAnubhava kare che ema A gAthAmAM samajAvyuM. be padArthane eka mAnavArUpa vyavahAranayano tyAga karIne eka dravyAzrita nizcayanayamAM Avyo. tyAM jJAtA-jJAnazeya badhuM ekAkAra thatAM atIndriya AnaMda Avyo. te jJAnI thayo. potAnA zuddha svabhAvane jANIne te rUpe pariNamana karatAM zuddhatA pragaTa thaI. ahIM atIndriya AnaMdarUpanuM kArya je nirvikalpa dazAmAM thAya che. tene zudghanaya kahyo che. kharekhara svAnubhUti e nayAtikrAMta dazA che. tyAM pramANa jJAna che chatAM tene zudghanaya evuM nAma ApavAmAM Ave che. * avirodhapaNe madhyastha : AcAryadeve TIkAmAM vyavahAra pratye avirodhapaNe madhyasthatAnI vAta karI che. ApaNane khyAla che ke ajJAnI jIvane mithyAtvanA kAraNe paradravyamAM ekatvabuddhi tathA kartA-bhoktApaNAnA 235
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvo che. mithyAtva anusAra bAhyamAM kAMI thatuM : samaya hovAthI teno nAza thavo zakya ja nathI. nathI. tethI ajJAnIe para sAthe sva-svAmi saMbaMdha : ahIM dRSTAMtaH malina vastrane dhotA samaye jeTalo mAnyo che te tenI bhUla che. pAtra jIva potAnI bhUla - sAbu vAparavAmAM Ave che eTalo to mela nIkaLe sudhArIne jJAnI thAya che. mithyAtva ane ' che. paraMtu jeTalI mAtrAmAM sAbu ocho paDe che eTalA anaMtAnubaMdhInA kaSAyo choDavAnI vAta che. vibhAva : pramANamAM mela rahI jAya che. e dhoNamAM to e mAtra heya che. tethI temAM madhyasthatAno prazna ja raheto : mela tyAM rahI gayo che. pachI pharI navo sAbu lagADIne nathI. tethI TIkAkAra AcAryadeva zuM samajAvavA mAge : te mela dUra thAya kharo. e rIte sAdhakanI paryAyamAM che te samajavAno prayatna karavo jarUrI che. A jeTalA pramANamAM puruSArtha che. teTalA pramANamAM to gAthAmAM jJAnInI vAta lIdhI che. tethI jJAnIne . vibhAva dUra thAya che paraMtu jeTalI mAtrAmAM puruSArtha mithyAtva ke anaMtAnuM baMdhIno kaSAya nathI. teNe ke ocho paDe che eTalA pramANamAM rAga rahI jAya che. svabhAvanA Azraye teno nAza karyo che. jJAnIne ; te vartamAna paryAyamAM je rAga che temAM koI pheraphAra padravya sAthe asthiratAnA rAga pUrvakanuM joDANa : te samaye zakya ja nathI. tethI tenA pratye madhyastha che che. tethI e vyavahAranayanI vAta kahevA mAge che. ema kahevAmAM Ave che. madhyasthapaNuM eTale udAsIna ApaNane e paNa khyAla che ke sAdhakane jJAyakane : jJAtApaNuM ATalI vAta madhyasthapaNA aMge. have avalaMbanArI jJAtRtvadhArA niraMtara cAle che. : avirodhapaNAno vicAra karIe. vibhAvanA svabhAvano Azraya varte che. svabhAvanA Azraye e heyapaNAmAM ane madhyasthapaNAmAM virodha nathI. jIva kramazaH vibhAvano abhAva karIne zuddha paryAyanI : vartamAna paryAya puratI ja madhyasthatA che kAraNake te pragaTatA karato jAya che. A apekSAe vicAratA : samaye temAM kAMI thaI zake ja nahIM. pachInA samaye jema mithyAtvarUpa para sAthenA svasvAmisaMbaMdhano : to ugra puruSArtha vaDe tene heya karavAno ja che. tethI nAza karyo che. tema asthiratAnA doSane dUra karavAnI : vartamAna puratI madhyasthatA ane vAstavikapaNe prakriyA paNa cAlu ja che. te tene heya karato ja jAya heyapaNuM temAM koI virodhAbhAsa nathI e ja enuM che. pachI to paryAyanI zuddhatA rahI te zuddhatA to : avirodhapaNuM che. vadhArato jAya che. vaLI te nizcayanayano viSaya che. : tethI tenI vAta karavI nathI. mAtra asthiratArUpanA : pharI eka daSTAMtaH eka ja AMbAmAMthI eka : ja samaye toDelI kerIone eka ja prakAre pakAvavA vibhAvanI parAzrita vyavahAranI ja vAta karavA mAge : : mATe mUkavAmAM Ave tyAre temAMthI badhI kerIo che. te kyA prakAre te have ATalI pUrva bhUmikA bAda : - potAnI rIte pAke che. badhAne samAna vAtAvaraNa samajavAno prayatna karIe. * hovA chatAM koI ATha divase ane koI paMdara divase AcAryadeva sAdhakanI vartamAna paryAyanI ja : pAke che. e rIte jIva svabhAva sanmukhano puruSArtha vAta karavA mAge che. paryAyanA pravAhanI nahIM pravAha ; kare ane tenuM phaLa je rIte Ave che tene madhyasthapaNe upara najara rAkhatA to zuddhatAnA aMzo vadhatA jAya : jANe che. kArya avazya thavAnuM che tethI AkuLatA che ane azuddhatAnA aMzo ghaTatA jAya che. sAdhakanI : nathI. samyagdarzananI pragaTatA thaI tene paramAtmadazA vartamAna eka samayanI azuddha paryAya che. tenA pratye : avazya thavAnI che evI tene niHzaMkatA che tethI sAdhaka udAsIna che. e paryAyano kALa ja eka ke tene AkuLatA nathI. A rIte jJAnIne potAnI samayano che. je samaye te vidyamAna che te samaye : vartamAna savikalpa dazA samaye kSaNika vidyamAna evI zeyatattva - prajJApana 236
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ asthiratArUpanI vibhAva paryAya pratye avirodhapUrvaka : evo AtmA te huM chuM eTaluM kArya thavAmAM paNa madhyasthabhAva varte ema samajI zakAya che. anaMtagaNo puruSArtha jarUrI che. saMsAranA * paribhramaNathI kharekhara thAkyo hoya ane jJAnI guru - gAthA - 1992 * mane je mArga darzAve che te ja mArA mATe hitarUpa che e rIta darzana-zAna che, iMdriya-atIta mahArtha che, ' evo jene nirNaya hoya e ja A kArya kare che. mAnuM chuM-AlaMbana rahita, jIva zuddha, nizcaLa dhruva che. 192. : AgalI be gAthAnA lakhANa anusAra jIva huM AtmAne e rIte jJAnAtmaka, darzanabhUta, : evuM kArya kare che. arthAt zarIrathI bhinna evA jIva atIndriya mahApadArtha, dhruva, acaLa, nirAlaMba : padArthanI sattA sudhI pahoMcyo che ema mAnIne AgaLa ane zuddha mAnuM chuM. * vicArIe. cha dravyomAM jema jIva sArabhUta che tema jIvamAM zuddhAtmA sArabhUta che. AcAryadeva pAsethI AcAryadeva potAnA zuddhAtmAno anubhava : 9 sa : zuddhAtmAnI vAta eNe pahelA sAMbhaLI to che ane karIne pAtra jIvone e ja rIte svAnubhava karavAno : ke tethI ja tevA svabhAvamAM huMpaNuM sthApIne teno upadeza Ape che. A gAthAmAM zuddhAtmAnA svarUpane : : Azraya karavA mATe te dehAdhyAsa choDIne AtmAmAM aneka vizeSaNo dvArA samajAvavAmAM AvyuM che. ' : huMpaNuM sthApe che. kharekhara to AtmAmAM huMpaNuM AcAryadevane zuddhAtmAno ghaNo ja mahimA che ane . ': sthApanArane zuddhAtmAno anubhava che. anumAna pAtra jIva paNa evA mahimAvaMta svabhAvano anubhava : jJAnamAM svabhAvano jevo mahimA karyo hato tenA kare evI temane bhAvanA che. * karatAM potAne svAnubhava bAda aneka gaNo mahimA cha dravyomAM sArabhUta AtmA che. A vizvamAM ; vadhI jAya che. mATe te aneka prakAre zuddhAtmAnA ja mAruM eka jIva tarIkenuM sthAna che mATe e mArA : gANA gAya che. jJAnIne pote kevo anubhavamAM Ave mATe AnaMdanI vAta che. ajJAnIe zarIramAM huMpaNuM : che te vicArIe. mAnyuM che tethI tene to pote jIva che evo khyAla ja * anubhUtimAM dravya-paryAyarUpa Akho AtmA nathI. tene zarIra ane anya rUpI bAhya viSayono : jaNAya che. paryAyamAM apUrva atIndriya sukhanuM vedana ja mahimA che. tethI teNe sarva prathama zarIra ane jIva : prathamavAra thAya che mATe teno mahimA tene ghaNo che. evA be alaga svataMtra dravyo che evuM jANavuM joIe. : paraMtu te AnaMdanuM udbhavasthAna potAno svabhAva evo khyAla AvyA bAda paNa A zarIra mAruM che : che. e svabhAvamAMthI ja sAdi anaMtakALa sudhI zuddha evo tene bhAva che. te potAne zarIrano mAlika : paryAyonI pragaTatA thavAnI che evo ene khyAla mAne che ane zarIrane prApta Indriyo ane mana ' hovAthI tene potAnA trikALa zuddha svabhAvano mAraphata (tene sAdhana banAvIne) jJAna ane sukhano : mahimA vadhAre che. anubhUti pahelA eNe anumAna anubhava kare che. A sAdhana vinA jIva jJAna ke : jJAnamAM zuddhAtmAnA svarUpano nirNaya karyo hato. sukha meLavI zakato nathI. evI enI mAnyatA che. : have anubhava karIne mAro svabhAva kharekhara evo tethI te zarIrane potAnAthI judu mAne to paNa tene : ja che. evo A svAda le che. zuddhAtmAne anumAnamAM zarIranI (sAdhanarUpe) mukhyatA rahyA ja kare che. tethI - letA atIndriya AnaMda na hato. mananuM avalaMbana ajJAnInuM vAstavika jIvana zarIrarUpe ja vyatIta thAya : choDIne potAnI paryAyane svabhAva sanmukha karatAM che. zarIra te huM nathI paraMtu zarIrathI atyaMta bhinna : jJAyaka svabhAva pratyakSapaNe anubhavAya che ane te pravacanasAra - pIyUSa 237
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ atIndriya sukhano denAra che. evo je zuddhAtmA che : svataHsiddha ja hoya. arthAta tenuM astitva svataMtrapaNe tenuM have vistArathI varNana kare che. : ja hoya. dareka padArtha svata:siddha che ema kahetA te 1. parata:siddha nathI. e vAta sahajapaNe AvI jAya zuddhAtmAnA aneka vizeSaNomAM ahIM eka, : * che. asti ane nAsti ema banne prakAre levAthI zuddha, darzana jJAnamaya, atIndriya mahApadArtha, dhruva, . acaLa ane nirAlaMba evA zabdo vAparyA che. dareka : 1 : vastu svarUpa ema che teno nirNaya thAya che. A rIte vizeSonA bhAva alaga alaga che. paraMtu te jJAyaka : 1 che : sau prathama sat ane ahetuka lakSaNa dvArA jJAyaka svabhAvanuM varNana che mATe dravya sAmAnya pAse te : svabhAvanuM anAdi anaMtapaNuM ane svataHsiddhapaNuM badhA ekabIjA sAthe saMbaMdhamAM jovA maLe che. have : dazAvyuM. TIkAkAra AcAryadeva enuM saMkalana kaI rIte kare che : A rIte AtmA potAno anubhava kare che te joIe. sau prathama "sat'ne yAda kare che. padArthanuM . tyAre tene potAno svabhAva dhruva arthAt zAzvata astitva hoya to ja AgaLa varNana cAle. sat ane ane zuddharUpe anubhavamAM Ave che. AkhA padArthane zUnyanI dalIlo yAda karI laIe. to sat zAzvata : lakSamAM laIne A dravya ane A paryAya evA bheda ja che. e vAta ApaNA mATe sahaja thaI jAya che. : lakSamAM letA paryAya kSaNika che ane dravya sAmAnya jene sat ane zUnyanI paribhASAno khyAla nathI ; nitya che mATe te svabhAvane dhRvarUpe svIkAre che. vastu tene mATe e sahaja nathI. vizvamAM zUnya che ja nahIM : kharekhara dravya paryAyarUpa eka akhaMDa sattA che. sat mATe zUnyamAMthI sarjana ane sannA vinAzanI vAta : haMmezA utpAda-vyaya-dhrovyasvarUpa ja che. paraMtu nitya zakya ja nathI. je sat zAzvata che tenI sAthe : satanI othamAM ja kSaNika sat joI zakAya che mATe avinAbhAva evA kSetra ane svabhAva paNa zAzvata : dravya sAmAnyane asala svabhAvarUpe oLakhAvavAmAM ja che tene mATe navI yuktinI AvazyakatA nathI. ' Ave che. jIva padArthamAM tenA anaMtaguNo paNa nitya mATe ahIM je dravya sAmAnya svabhAvanI vAta levAmAM : che. pAriNAmIka bhAve rahelA che paraMtu mAruM sthAna AvI che te svabhAva samaya che eTaluM kahevA mAtrathI : eka dravyarUpe che. guNarUpe nahIM tethI mAre mATe mAro te zAzvata che ema nakkI thAya che. dravya svabhAva ja dhruva che. guNo trikALa che. mATe dhruva - je svabhAva A rIte sat lakSaNathI anAdithI : avazya che paraMtu te guNarUpa huM nathI. guNo mArA anaMtakALa sudhI TakanAra sAbita thAya che. te : aMzarUpe mArI avAMtara sattArUpe che mATe jJAyaka bhAva svataHsiddha ja hoya. arthAt enuM hovApaNuM svataMtra : eka ja mArA mATe dhruva che. ja hoya. e potAnAthI ja vidyamAna che. paranA kAraNe - zuddhapaNuM tenuM astitva hoya zake nahIM. paradravyo to jIvathI atyaMta bhinna ja che. vaLI e paradravyo paNa pote AcAryadeva zuddha zabdanA aneka prakAre artha samaya ja che mATe zAzvata che. tethI jIva ke anya karatA hoya che. ahIM pote tenI spaSTatA kare che. koI paNa padArthonI hayAtI mATe anya dravyanI : jIva potAthI svapaNe che ane aneka paradravyorUpe apekSA AvI ja na zake. parAdhInatA zakya ja nathI. : nathI mATe zuddha che. A gAthAmAM zuddha zabdano prayoga vaLI dareka svabhAva bhinna bhinna che mATe eka : A Azaya pramANe ja levA mAge che. ahIM zuddhapaNuM svabhAvathI anya svabhAvanI vidyamAnatA saMbhavI . ane ekapaNuM banne nA bhAvamAM sva-paranA zake ja nahIM. A rIte vicAratA satumaya padArtho . judApaNAnI vAta karavA mAge che. evo dravya 238 jJeyatattva - prajJApanA
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAnya svabhAva kevo che te have pAMca anya : banAvIne jJAna pugalanA sparza, rasa, gaMdha, varNa vizeSaNo dvArA samajAve che. e cAra guNone tathA skaMdhanI zabdarUpa paryAyane jANe che. ATalo ja eno jANavAno viSaya che. dareka sarva prathama AtmAnA jJAna-darzana evA : * Indriyane potAno nizcita viSaya che. pudgalanI asAdhAraNa guNothI vAta kare che. atyAra sudhI je : : A pAMcarUpI paryAya sivAya pugalanA anaMta guNo sat-ahetuka-svataHsiddha anAdi nidhana zuddha-dhruva : : ane anya pAMca arUpI dravyo ajJAnInA jJAnanA vagere vizeSaNo darzAvyA te to cha dravyonA dravya : : viSayo thatAM nathI. A rIte zarIrane prApta Indriyo sAmAnya svabhAvane lAgu paDe che. teTalA vizeSaNo : : dvArA jIva jANato hovAthI evo ja jIvano svabhAva mAtrathI ApaNe jIvanI vAta karIe chIe ema nakkI * mAnI levAmAM Avyo che. A bolamAM zarIrane prApta na thAya. paraMtu jJAna darzana lakSaNa jyAre darzAvavAmAM * IndriyonI nirarthakatA samajAvavI che. tethI Atma Ave tyAre mAtra jIvanI ja vAta che anya dravyonI : : svabhAvane atIndriya mahApadArtharUpe kahevAmAM Ave nahIM. dravya ane guNanuM kathaMcit ekapaNuM ane : che. jJAnamAM badhuM jANavAnI zakti che arthAt pAMca kathaMcit bhinnapaNuM che. jJAyaka svabhAvanI sthApanA : : IndriyanA rUpI viSayo mAtra Indriyo vaDe ja jaNAya karavI hoya tyAre te parathI to bhinna che ja. parata:siddha : : evuM nathI. jJAna sIdhuM temane jANI le che. kevaLajJAna to nathI ja. paraMtu tenI vidyamAnatA guNane lIdhe : : ane avadhijJAna mana:paryaya jJAna IndriyonI madada paNa nathI. dravya potAthI sat zAzvata che ema guNo * vinA ja rUpI padArthone jANI le che. vaLI Indriya paNa potAthI sat-zAzvata che. e rIte banne nitya : * jJAna samaye paNa jANavAnuM kArya to jJAna ja kare che. sattAonI sthApanA karIne pachI dravya ane guNa - Indriyo jANapaNAnuM koI kArya karatI nathI. A vaccenA tAdAbhyapaNAne lakSamAM levuM joIe. e : rIte IndriyonI madada vinA ja jJAna jANavAnuM kArya rIte vicAravAthI dravya potAnA svabhAvane kAraNe : kare che. mahimAvaMta khyAlamAM Ave guNone kAraNe dravyano : mahimA nathI. jema dareka guNa tenA svabhAvane dhArIne : jJAnanuM kArya samajAvavA mATe tene atIndriya rahelo che ane te svabhAva svataMtra che ane tene teno ke jJAna kahevAnI kharekhara jarUra nathI. paraMtu jema mahimA che ema dravya potAnA svabhAvathI mahimAvaMta : laukikamAM dasa prANathI jIve te jIva ema kahevAmAM che evuM prathama lakSamAM levuM jarUrI che. ema khyAlamAM : Ave che tethI avivekI janane to e rIte ja jIvanI lIdhA bAda jJAna ane darzana jIvanA guNo che ane : oLakhANa thAya paraMtu jIva dasa prANathI nathI jIvato jIva jJAna darzanamaya che ema banne rIte kathana karI ' ema spaSTatA karIne jIva to potAnI jIvavA zakAya che. tAdAbhyapaNuM lakSamAM letA ekapaNuM ane ' zaktithI jIve che. tethI jIva potAnA bhAvaprANa atabhAvane lakSamAM letA kathaMcit jAdApaNuM paNa ; vaDe jIve che ema kahevAmAM Ave che. te rIte joI zakAya che. : IndriyajJAna evA pracalita zabdaprayogathI Indriyo : ja jANavAnuM kAma kare che evI bhramaNA thAya che. atIndriya mahApadArtha : zarIra potAnI Indriyo vaDe jJAna ane sukha anubhave badhA jIvo anAdikALathI Indriya vaDe jANe : che arthAt zarIramAM huMpaNuM mAnanAra e rIte mAnyatA che. temane Indriya jJAna che. je zarIra prApta thAya : rAkhe che. te bhramaNA dUra karavA mATe ane sAcuM svarUpa temAM rahelI Indriyone eka pachI eka sAdhana : samajAvavA mATe jJAnane atIndriya jJAna ane jIvane pravacanasAra - pIyUSa 239
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ atIndriya mahApadArtha kahevAmAM Ave che. ahIM : have viSaya badalavAnuM rahyuM nathI. tethI kevaLajJAnamAM atIndriya jJAna mAtra arUpI viSayone ja jANe evA : jJapti parivartanano abhAva che. eka viSayane grahaNa bhramamAM na rahevuM. A zAstramAM (pravacanasAra) to " karavo ane anyane choDavo evuM rahyuM na hovAthI e kevaLajJAnane ja atIndriya jJAna kahyuM che. ane jIvanA : apekSAe kevaLajJAna pragaTa thayuM tyArathI sAdi trikALa svabhAvane e pariNAmanA kartArUpe evA : anaMtakALa sudhI ekarUpa ja rahe che. A rIte jJapti sAmarthyanA dharanArarUpe atIndriya mahApadArtha : parivartananA abhAvane acaLa kahevAmAM Ave che. kahevAmAM Ave che. eka bAju zarIrane prApta Indriyo : sarvajJadazArUpe pariNamavAno AtmAno trikALa ane tenA viSayabhUta paradravyo ane sAme pakSe e : svabhAva hovAthI jJAyaka svabhAvane e rIte acaLa badhAne jANavAnA sAmarthya svarUpa jJAna e rIte para ' vizeSaNa lagADavAmAM Ave che. ahiM dravya sAmAnya ane svano vibhAga darzAvavAmAM Ave che. paradravyone ke nitya Take che mATe acaLa kahevA mAgatA nathI. ahIM jANavAnA sAmarthya svarUpa jIvane anya paradravyothI : paNa zeya paryAya svarUpa paradravyo jAdA che ane tene bhinna ekarUpa darzAvavAmAM Ave che. : jANanAra jJAna juduM che. mATe ekapaNuM kahevAmAM : Ave che. acaLapaNuM vizvanA samasta padArtho samaye samaye navA : nirAlaMbA navA pariNAmone anAdikALathI karatA AvyA che : vizvanA samasta padArtho svathI ekatva ane ane AgAmI anaMtakALa paryata e rIte karatA raheze. : parathI vibhaktarUpa ja sadAya rahelA che. jIvano svaApaNe ApaNA vartamAna kSayopazama jJAna dvArA e ' para prakAzaka jJAna svabhAva che. tethI jJAna niraMtara badhAne kramapUrvaka eka pachI eka vartamAna paryAya - jANavAnuM kArya kare che. tene paradravyo sAthe zeya jJAyaka vaDe te dravyonI vartamAna paryayorUpe jANatA AvyA ke saMbaMdha sadAya rahyA kare che. chAstha jIvo paradravyane chIe. paradravyo paNa potAnI kSaNika avasthA : jANe tyAre temAM upayoga mUke che. e rIte ja badalatA rahe che. e rIte ApaNuM jJAna paNa temanI : jANapaNuM thAya che. te samaye paNa paradravya bhinna che sAthe meLa vizeSarUpe pariNamatuM jAya che. jIva : ane jANanAra judo che. e jIva jyAre paramAtmA potAnA jJAna svabhAva vaDe jANanakriyA karato rahe . thAya tyAre alpajJa dazAnA sthAne sarvajJa dazAnI che. e jJapti kriyA eka apekSAe ekarUpa che. te ' pragaTatA thAya che tyAre tenuM jJAna sahajapaNe vizvanA bAhya viSayonA badalatA svarUpa sAthe tAla milAvavA : samasta padArthone jANI le che. kevaLajJAnamAM kayAMya mATe pote eTale ke jJAna paNa viSayo badalAvatuM ; upayoga mUkavAno raheto nathI. alpajJadazA sAthe jAya che. A rIte jJAnanI paryAyamAM jJapti parivartana : rAga saMkaLAyelo che. rAga anusAra viSayanI thayA kare che. eka viSayane choDIne anya viSayane pasaMdagI viSaya ho se anya vijaya : pasaMdagI karIne jJAna te viSayamAM upayoga mUkIne jANavArUpe pariNamavuM tene jJapti parivartana kahe che. jANe che. paraMtu vItarAgatA pragaTa thatAM rAga raheto * nathI ane sarvajJa dazA pragaTa thatAM badhuM ekI sAthe kevaLajJAnanI prApti thatAM jJAna vizvanA : jANavAnA kAraNe viSayanI pasaMdagI karavAnI rahetI samasta padArthone tenA traNa kALanI ItihAsapUrvaka : nathI. tethI paramAtmA kayAMya upayoga lagADatA nathI. eka samayamAM ekI sAthe jANI le che. jANavAlAyaka - alpajJa dazA samaye paNa jIva to nirAlaMba ja hato. badhuM have dareka samaye yugapada jaNAtuM hovAthI jJAnane : have paramAtmA thatAM jJAnane viSayanI pasaMdagI 240 zeyatattva - prajJApanA
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavAnI rahetI na hovAthI te apekSAe paNa : te paradravyone "asa" kahevAmAM AvyA che. nirAlaMba thAya che. * ahIM tenA anityapaNAnI apekSAe tene asat A rIte zuddhAtmAne dhruva gaNIne tene ' kahyA che. te zAzvata nathI. saMyogo vizvanA padArthorUpe zaraNabhUta mAnavAmAM Avyo che. have AcAryadeva : zAzvata che. pudgala dravyanI ja racanA hovAthI te eka dRSTAMta Ape che. eka manuSya musApharI kare : zAzvata che. paraMtu teno jIva sAtheno saMbaMdha kSaNika che tyAre rastAmAM koI vRkSo Ave kharA tenI : che mATe tene asat kahevAmAM AvyA che. asat chAyA tene thoDo samaya maLe paraMtu te cAlato rahe che . zabda ahIM zUnyanA arthamAM nathI ane nAstipaNuM tethI evI chAyA thoDA samaya maLe ane na paNa darzAvavA mATe paNa nathI. mAtra jIvanI sAthe kSaNika maLe mATe te adhava che. ahIM saMsArI jIvane cAra * saMbaMdhamAM Ave che e apekSAe ja enuM anityapaNuM gatinA paribhramaNAmAM kayAreka zAtA-Indriya : darzAvyuM che. jIvano vibhAva paNa e rIte jIvanI sukhanI prApti thAya che paraMtu te mudatabaMdhI che. : sAthe kSaNika saMbaMdharUpa ja che. saMyogonI anukuLatA ane pratikULatA badalAyA : padravyane sahetuka kahevAmAM AvyA che. aghAti ja kare che. badhA saMyogo adhruva che. te jIva jyAre : karmonA udaya anusAra jIvane saMyogonI prApti potAnA jJAyaka svabhAvamAM huMpaNuM sthApe che tyAre : thAya che. tethI saMyogo e aghAti karmanuM phaLa che. te te ghava hovAthI tene zaraNabhUta che. zarIra saMyoga : saMyogone aghAti karmodaya sAthe nimitta naimittika badhuM adhruva che e vAta vistArathI have pachInI : saMbaMdha che. karmodaya nimitta che ane saMyogo naimittika gAthAmAM kahe che. che. A rIte saMyogone sahetuka arthAt hetuvALA 1 gAthA - 193 : kahevAmAM Ave che. A rIte ajJAnI jIva mATe te : badhA nokarma che. jo jIva vibhAva na kare to te badhA lakSmI, zarIra, sukhaduHkha athavA zatrumitra jano are! jIvane nathI kaMI dhruva, dhruva upayoga-Atmaka jIva che. 197. : : jJAnInA joya mAtra che. zarIro, dhana, sukha duHkha athavA zatrumitra jano : : jIvano vibhAva bhAva paNa sahetuka che. tyAM ghAti e kAMI jIvane dhruva nathI, dhruva to upayogAtmaka : karmono udaya nimitta che ane moha-rAga-dveSa e AtmA che. : jIvanA naimittika pariNAmo che. A rIte zarIrAdi : sarva padravyo ane parAzrita evA vibhAva bhAvo AtmA sivAya je kAMI anya che te badhuM , : jIvane mATe adhruva che. jJAnI e paradravyono Azraya AtmA mATe adhruva che. ahIM zarIra-dhana vagere : * choDIne potAnA dhruva svabhAvane dhAraNa kare che. padravyanI vAta levAmAM AvI che. te badhA pugala dravyo hovAthI tenuM pudgala sAthe tAdAbhyapaNuM che. : - gAthA - 194 AtmAthI atyaMta bhinnapaNuM che. pachI vibhAva : -A jANI, zuddhAtmA banI, dhyAne parama nija Atmane, bhAvanI vAta kare che. jIvanA potAnA ja pariNAmo padravyanA nimitte malina thAya che. jIvanA evA sAkAra aNa-AkAra ho, te mohagraMthi kSaya kare. 194. vibhAvamAM pugalanuM nimittapaNuM hovAthI pugalane je Ama jANIne vizuddhAtmA thayo thako parama azuddhapaNAnA kAraNa kahevAmAM Ave che. A rIte ' AtmAne dhyAve che, te sAkAra ho ke anAkAra te badhA paradravyo jIvane mATe adhruva che. : ho. moha dugraMthine kSaya kare che. pravacanasAra - pIyUSA 241
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhruva evA zuddhAtmAne grahaNa karavAnuM phaLa AM vikalparUpa paNa hoya che. nirvikalpa dazAmAM jIva gAthAmAM kahe che. anAdinI moha graMthino nAza thavo : upayogAtmakapaNe potAne jANe che tethI te samaye e svabhAvane grahaNa ka2vAnuM phaLa che. ahIM * anya kAMI jaNAtuM nathI. mATe nirvikalpa dazAmAM zuddhAtmAne grahaNa ka2vAnI je vAta che tyAM jJAna potAnA jJAyaka svabhAvamAM ekAgra che e AcAryadeva e jIva dhyAtA puruSa thaIne potAnuM samajI zakAya tema che paraMtu sAdhakane nirvikalpa dazA dhyAna kare che evuM samajAvavA mAge che. sAmAnya : TakAvavA jeTalo puruSArtha niraMtara Takato nathI. te rIte dhyAtA-dhyAna ane dhyeyanI eka potAnA : vikalpamAM avazya Ave che. te samaye jJAna AtmAmAM ja vAta hoya tyAre tyAM nirvikalpa : upayogAtmakapaNe padravyane jANe che. tethI ema lAge ke jJAnI te samaye potAne jANato nathI. paraMtu ema nathI. savikalpa dazAmAM jJAnInuM jJAna sva-52 prakAzaka che. padravya upayogAtmaka jaNAya che e apekSAe potAno AtmA labdharUpe paNa jaNAya che. ahIM labdharUpa jJAna e pariNatirUpa-kAryarUpa che. mAtra zakyatArUpa nathI. jJAnI jANanAra thaIne jJapti kriyA kare che. te jANana kriyAne kare paNa che ane tene jANe paNa che. te jJAnanI paryAyano viSaya 5dravya che tethI zeya jJAyaka saMbaMdhathI jJAnanI paryAya zeyAkAra thAya che. tethI te potAnI zeyAkAra jJAnanI svAnubhUti hoya che. evI dazAne ja dhyAna kahevAmAM Ave che. ahIM ekAgra saMcetana lakSaNa dhyAna evo zabda prayoga karavAmAM Avyo che. anya ava 52dravyo ane 52bhAvone choDIne dhruva evA eka potAnA zuddhAtmAmAM ja ekAgra thavAnI vAta ka2vAmAM AvI che. tethI nirvikalpa dazAnI vAta che evuM ApaNane lAge. paraMtu kharekhara AcAryadeva ethI vizeSa kahevA mAge che. sAdhakane AvuM dhyAna niraMtara hoya che evuM ahIM darzAvavAmAM AvyuM che. sAkAra avasthA eTale ke vikalparUpadazAmAM paNa sAdhakane : A dhyAna varte che ema spaSTapaNe lIdhuM che tethI ahIM : paryAyane jANe che. te samaye jJAnanI paryAyamAMthI dhyAna zabdano bhAva anya rIte vicAravo rahyo. jJAyakane avalaMbanArI jJAtRtvadhArA e bhAva ahIM baMdha bese che. ApaNe have sAdhaka dazAno guNabhedarUpa vicAra karIe. : zeyAkArane kADhI zakAtA nathI. tema chatAM jJAnI te jJAnanI paryAyamAM keTaluM jJAnanuM kArya che ane keTaluM zeyanuM varNana che. te be vacceno taphAvata avazya lakSamAM laI zake che ane jJAna e ja prakAre sva52no viveka dareka samaye kare che. jeTaluM jANapaNuM che te mAruM svarUpa che ane jeTaluM zeyanuM varNana che te 52 che. evuM bhedajJAna tene niraMtara varte che. savikalpadazAmAM paNa A jJAyaka te huM chuM ane anya : sau prathama darzana guNanI paryAya - ajJAnIe zarIramAM huMpaNuM sthApyuM che. tenA sthAne jJAnIe potAnA jJAyaka svabhAvamAM huMpaNuM sthApyuM che. A apekSAe zraddhAnuM kArya saMpUrNa thayuM. zraddhA e rIte nirvikalpa che. have jJAyakane choDIne adhruva evA anyamAM jJAnI huMpaNuM nahIM rAkhe. te rIte darzana guNanI paryAya potAnA svabhAvamAM sthita thaI che ane sAdi anaMtakALa e rIte ja raheze. temAM pheraphAra nahIM thAya e apekSAe zraddhA potAnA svabhAvamAM ekAgrapaNuM kAyama TakAvIne rAkhe che. jJAna ane cAritranI apekSAe vicAra karIe tyAre cAritranI paryAyano vicAra karIe tyAre banne : sAdhakane savikalpadazAmAM rAga-dveSa avazya thAya che. : badhuM para che e rIte jJAna kArya karatuM hovAthI bhale svanuM jANapaNuM labdharUpa hoya topaNa sAdhakane tenI arthAt svabhAvanI mukhyatA kAyama rahyA ja kare che. A rIte jJAnanI paryAya savikalpa ane nirvikalpa banne avasthAmAM potAne to jANe ja che. 242 jJeyatattva - prajJApana
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu te asthiratAnA bhAvo che. jJAnI svataMtrapaNe : dazA pragaTa karI che. temAM e ja jJAna ane cAritra kartA thaIne rAgane karato nathI. rAganA samaye rAgane . have pharIne jIvane mithyAdRSTi thavA detA nathI. A karavA jevA mAnato nathI. tene potAno doSa jANe A rIte zuddhAtmAnI prApti thatA te potAnA AtmAnuM che. te vikalpanA phaLamAM tene te samaye AkuLatAnuM ; ja niraMtara dhyAna kare che. vedana thAya che. e potAnA svabhAvane bhUlIne rAgamAM : ekAkAra thato nathI. svabhAvanA Azraye teNe eka- : sAkAra aNaAkAra ho be athavA traNa kaSAyono abhAva karela che ane : A pada A gAthAmAM vizeSa upayogI che. eTalI svarUpa lInatA-sthiratA-zuddhatA tenI : sAkArano artha ahIM avikalpa ane aNAkArano cAritranI paryAyamAM vidyamAna che. tethI ajJAnInI ' artha nirvikalpa ema karela che. jJAnI nirvikalpa jema te sarvathA bahirmukha nathI. potAnA svabhAvamAM : dazAmAM to dhyAnastha che e vAta badhA sahajapaNe aMze sthira rahIno thoDo macakano bhAva anAdinA : mAnya kare che. paraMtu ahIM to sAdhakane, savikalpadazA saMskArane kAraNe Ave che. A rIte cAritra apekSAe : paNa dhyAnarUpa che evuM samajAvavA mAge che. eka paNa e svarUpamAM ja (aMze) sthita che. nirvikalpa : vAta khyAlamAM rahe ke dhyAnane nirvikalparUpa ja gayuM svAnubhavamAMthI vikalpamAM Ave tyAre teno : che te vAta khoTI che ema na levuM. A gAthAmAM atIndriya AnaMda cAlyo jAya che. tethI te savizeSa : dhyAna zabdathI ema samajavuM ke sAdhakane svabhAvano sAvadhAna thaI jAya che. jJAyakane avalaMbanArI tenI : Azraya niraMtara varte che. samayasAra gA. 18mAM kahyuM jJAtRtva dhArA pharIne jora pakaDe che. : che ke pAtra jIva ema zraddhAna kare che ke jJAyaka jJAna ane cAritra bannenI vikalpadazA ekI : svabhAvano Azraya karavAthI avazya karmathI chUTAze. samaye hoya che ane te pariNAma sAdhakane da:kharUpe * tyArabAda te svabhAvano Azraya le che. te cAritra : guNanuM kArya che. bahenazrInA vacanAmRtamAM paNa anubhavAya che tethI te vikalpa toDIne pharI nirvikalpa : jJAyakane avalaMbanArI jJAtRtvadhArA sAdhakane thavA prayatnazIla rahe che. ajJAnInI bhUmikAmAM bAhya : niraMtaravarte che e vAta lIdhI che. zAstramAM "zuddhanaya" viSayone bhogavatA tene sukhano anubhava thato hato. zabdano upayoga paNa jJAyaka uparanuM jo2darzAvavA jenA kAraNe te mithyAtvane (bAhya viSayane huM : mATe karavAmAM Ave che ane te hovAthI bhogavI zakuM chuM. evI viparIta mAnyatAne) dRDha : : samyagdarzanathI laIne paramAtmapadanI prApti thAya karato hato. have tenA jJAna ane zraddhAnamAM pote : che. prathama samyagdarzana thAya te opazamika che. parathI atyaMta bhinna che evo nirNaya che ane - sAdhaka dazA ja evI che ke te samyagdarzana chevaTa AcaraNa vibhAga paNa tene Teko Ape che. tethI je : : kSAyikarUpa avazya thAya che. A badhAne ahIM ekAgra mithyAtvano nAza thayo tene pharIne pragaTa thavAnA : : saMcetana dhyAnanuM phaLa gaNavAmAM AvyuM che. koI kAraNo rahetA nathI. : - gAthA - 15 ajJAnI mithyAdRSTi che ane cAritrano Teko : maLatA te dareka samaye mithyAtvane dRDha kare che. tenI * haNI mohagraMthi, kSaya karI rAgAdi, samasukhaduHkha je sAme jJAnIe mithyAtvano abhAva karyo che. ane ? jIva pariName zramaNyamAM, te saukhya akSayane lahe. 195. jIve svabhAva sanmukhano puruSArtha karIne je sAdhaka . je moha graMthine naSTa karI, rAga dveSano kSaya pravacanasAra - pIyUSa 243
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI, sama sukha duHkha thayo thako zramaNyamAM : che tyAM rAga ke dveSa karavAnuM rahetuM nathI. A rIte (munipaNAmAM) pariName che, te akSaya saukhyane : mohano nAza thatAM have rAga-dveSa ane zubhAzubha prApta kare che. * bhAvo nirAzraya thayA thakA alpakALamAM saMpUrNa : nAzane prApta thAya che. mohanA nAzanuM A phaLa che. zuddhAtmAnI prApti thatAM moha graMthino nAza : thAya che e ApaNe khyAlamAM lIdhuM. have moha graMthino : sama sukha duHkha nAza thatAM zuM thAya che e vAta A gAthAmAM darzAve : ahIM AcAryadeva Indriya sukha-duHkhanI vAta che. mithyAtvanA sadubhAvamAM rAga-dveSa avazya hoya : * : kare che. zubha bhAva - puNyaprakRtti, anukULa saMyogo che. samyagdarzananI pragaTatAM thatAM have rAga-dvaSa + ane Indriya sakha. azubha bhAva - pApaprakRtti - thavAnuM koI kAraNa rahetuM nathI. tethI nirAzraya thayA : pratikaLa saMyogo ane Indriya duHkha. A pramANenA thakA rAga-dveSano kramazaH abhAva thAya che. - nimitta naimittika saMbaMdho anAdikALathI cAlyA kare mithyAtvanA pariNAma parAzraye thAya che. ' che. paradravya bhogavAtA ja nathI evo nirNaya che ajJAnIne paramAM hitabuddhi che. bAhya viSayone : mATe saMyogomAM anukULa ane pratikULa evA bheda bhogavatA mane sukha thAya che evuM e mAne che. mATe : te pADatAM nathI. vaLI mithyAtvano abhAva thatAM jJAnI te sukha mATe upayogane bahAra-paradravyamAM lagAve : svataMtrapaNe kartA thaIne zubhAzubha bhAvo paNa karato che. moyukta jIvano upayoga je bAhyamAM jAya che : nathI. jJAnIe atIndriya AnaMdano svAda mANyo te paradravyanA saMyogamAM AvatA rAga ane dveSa evA : che tethI tene Indriya duHkha ke sukha bemAMthI eka paNa be bhAvarUpa thaI jAya che. koI padArtha game ane ' prakAranA phaLamAM rasa nathI. te Indriya sukha ane duHkha koI na game. eka ja padArtha kayAreka game ane : bannene samAnapaNe heya jANe che. tethI tene Indriya kayAreka na game AvuM thayA kare che. aneka bAhya : sama sukha du:kha gaNavAmAM Ave che. A prakAranA padArthomAMthI eka samaye koI ekane viSaya : sama sukha-du:khapaNAmAM jJAna-zraddhAnanI mukhyatA rahe banAvavAnuM hoya che mATe tene pasaMdagI mujaba mukhya che. gauNa karavuM jarUrI che ane jene mukhya kare tenA pratye : jJAnIne pUrvabaddha karmo udayamAM AvIne rAga ane jene gauNa kare tenA pratye dveSa evuM thayA : saMyogarUpa phaLa Ape che. jIva temAM asthiratAnA vinA rahetuM nathI. : bhAvathI joDAyane Indriya sukha ke duHkhano anubhava jyAre mithyAtvano nAza thAya che tyAre tene : paNa kare che. tema hovA chatAM tene je sukha duHkhanI upayoga bAhya viSayomAM lagADavAnuM prayojana nathI : prApti thAya che tenA pratye te udAsIna che. nirvikalpa bAhyamAMthI sukha maLe che evI viparIta mAnyatAno : dazAno abhAva karIne vikalpa utpanna thayA che. tethI nAza thayo hovAthI tene paradravyane grahaNa karavA - : : te atIndriya sukhanA anubhavane choDIne AkuLatA tenA mAlika thavA ke tene bhogavavAnA bhAvo rahetA * anubhave che. Ama hovAthI tene e apekSAe mAtra nathI. tenI nirarthakatA tene bhAsI che tethI anAdinA : duHkhano ja anubhava che. tethI e rIte tene samabhAva saMskAravaza evA bhAva Ave to paNa temAM jora nathI. : che. jJAnamAM padArtho parazeyarUpe bhAse che mATe tenA : jJAnI svabhAvanA Azraye sattAmAM paDelA tyAgano bhAva ja tene Ave che. jyAM tyAgano bhAva : karmono kSaya karato jAya che. je karmo e rIte phaLa 244 zeyatattva - prajJApana
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApyA vinA kharI jAya che tene bhogavavAnuM rahetuM . 0 gAthA - 196 nathI. je karmo nAza nathI thatAM ane udayamAM Ave : che te karmo phaLa ApIne kharI jAya che. pote te phaLa : - je mohamaLa karI naSTa, viSayavirakta thaI, mana rokIne, levA mAgato nathI tethI koI karma phaLa Ape athavA rAja" : AtmasvabhAve sthita che, te Atmane dhyAnAra che. 196. na Ape. karma kyA prakAranA phaLa Ape che tenI : je mohamaLano kSaya karI, viSayathI virakta thaI, kAMI ciMtA jJAnIne nathI. pote ugra puruSArtha : manano virodha karI, svabhAvamAM samavasthita che, karIne svarUpalInatA karaze to mAtra atIndriya : te AtmAne dhyAnAra che. AnaMdane ja bhogavaze. jeTalI mAtrAmAM puruSArtha : A gAthAmAM zuddhAtmAmAM ekAgratAnuM kyAM ocho paDaze eTalI mAtrAmAM AkuLatA thavAnI ja . : prakAranuM phaLa nathI AvatuM e vAta samajAve che. che. tenI teTalI taiyArI che. saMsAramAM anaMtakALa * svabhAvano Azraya karanArane paryAyamAM anAdi gayo che tenI sarakhAmaNImAM AnI kAMI kiMmata : * kALathI cAlI AvatI azuddhatA nAza pAme che. nathI. vikalpa dazAmAM jeTalo kALa jAya che teTalo : azuddhatAno evo nAza thAya che ke te jIvane pharIne mokSa dUra jAya che te samaje che paraMtu mukti : : saMsAranI prApti thatI nathI. samayasAramAM zarUAtamAM avazya che tevI niHzaMkatA che mATe phaLa ApIne : : ja AcAryadeve svasamaya ane parasamaya pravRttinuM paNa karma nirjarI jAya che teno tene AnaMda che. : : svarUpa samajAveluM. (A zAstramAM paNa 94 gAthAmAM vartamAnamAM puruSArtha ocho paDe ane jeTalo : : e vAta lIdhI che) jIva banne prakAranI pravRtti karavAmAM vibhAva thAya tene potAno doSa samajIne teno * svataMtra che. ajJAnI jIva anAdikALathI parasamaya samabhAve svIkAra kare che mATe te sama sukha duHkha ma : pravRtti karato Avyo che. tene anya saMsArI jIvono che. je vibhAva bhAva ane te samaye je phaLa prApta : : ja paricaya che evA jIvo kayAreka jJAnI gurunA thAya teno te samaye abhAva zakya nathI evuM : ka : yogamAM Ave che tyAre svasamaya pravRtti kevI hoya jANato thako te tenA pratye madhyastha rahe che. udAsIna : sa : enuM varNana sAMbhaLe che. jJAnIo evI pravRtti karI jJAtA rahe che. pachInA samaye vizeSa puruSArtha : 30thAya : rahyA che. teno tene pratyakSa paricaya paNa thAya che. e karIne pharIne nirvikalpa dazA pragaTa karaze. * samaye koI pAtra jIvane jJAnInA jevuM jIvana sAdhaka dazAmAM AgaLa vadhatA munipaNuM Ave : jIvavAnuM mana thAya che. te yogya ja che. zuddhAtmAnA che. paradravyathI atyaMta virakatatA AvatA te gharamAM : anubhavanuM phaLa - samaktinI prApti - mithyAtvano saMsAramAM rahI zakatA nathI. aMtaraMgamAMthI rAga chUTI : abhAva - rAga dveSathI nivRti - Indriya sukha duHkha gayo che ane bAhyamAM saMyogo paNa chUTI jAya che. * pratye virakatatA - zramaNya ane aMtamAM paramAtmadazA munine mAtra alpa evo saMjavalana kaSAya vidyamAna : - jyAM tene sAdi anaMta kALa sudhI anaMta avyAbAdha che. sAdhakane svabhAvano Azraya cAlu che. tethI te : sukhanI prApti thAya che. e rIte svasamaya pravRttinuM alpa rAgano paNa abhAva thaIne paramAtma dazAnI : phaLa darzAvyuM. paraMtu AcAryadevane eTalAthI saMtoSa pragaTatA thAya che. A rIte mohano abhAva thatAM : nathI thato. pote A gAthAmAM nAstithI vAta kare rAga-dveSano abhAva thAya che. tene Indriya sukha- . che. ekAgratA lakSaNa dhyAnanA phaLamAM azuddha duHkhamAM rasa raheto nathI. kramaza: munipaNuM ane chevaTa - paryAyanI pragaTatA nathI thatI ema samajAve che. A paramAtmapadanI prApti thAya che. : eka nAstirUpe kathana karIne astine dRDha karavA mAge pravacanasAra - pIyUSA 245
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ che evuM ApaNane lAge paraMtu AcAryadeva temAM bIjuM : eka judI rIte rajUAta karavA mAge che. te ghaNuM kahevA mAge che. ': viraktatAne mananA nirodha sAtheno saMbaMdha darzAve ajJAnIe saMsAranA sukha duHkha ghaNA : anubhavyA che. te bhUtakALanA bhogavelA bhogane : ajJAnIne vizvanA samasta padArthomAM yAda kare che ane bhaviSyamAM pharI evuM ne evuM : adhyavasAna varte che. tethI tenI hitabuddhibhogavavA maLe evI bhAvanA karato rahe che. A ; bhogavaTAnA bhAvanuM phalaka AkhuM vizva che. ajJAnI rIte bhogavelA bhogane pharI pharIne yAda karato rahe : jIve saMsAramAM anAdikALathI paribhramaNa karatAM A che. tene tenI mIThAza varte che. e madhalALa chUTavI : aneka padArthone anekavAra bhogavyA che ane AkarI che. tethI ahIM spaSTikaraNa kare che. ekavAra " bhogavatA Indriya sukhano anubhava paNa karyo che. zuddhAtmAno Azraya lenAra pharI pAcho saMsAramAM jaI . zakato nathI. Indriya sukha paNa rahe ane vadhArAmAM : jJAnIe potAnA AtmAne samasta paradravyothI atIndriya AnaMda paNa marajI paDe tyAre bhogavIe . judo tAravIne teno anubhava karyo che. tyAra pahelA evI suvidhA nathI. Indriya sukhane kAyama mATe : che : teNe vAstavikatAne kasoTIe caDAvIne e nirNaya tilAjaMlI ApanArane ja atIndriya AnaMdano : deDha kayo che ke paradravyo sadAya bhinna ja che. paradravya anubhava thAya che. muktinA mArgamAM prathama paga * kayAreya bhogavAtA ja nathI. tethI tene anAdikALathI mUkanArane pharI saMsAramAM AvavAno mArga sadaMtara - ja : pote je kAMI karyuM che. tenI so TakA nirarthakatA tene baMdha thaI jAya che. tethI je mokSanA mArge AvavA : mA : bhAsI che. jyAMthI sukha kALAMtare paNa prApta thavAnuM mAge teNe saMsAra pratye atyaMta viraktatAnI taiyArI nathI tenuM lakSa zA mATe kare? A rIte jyAre tene rAkhavI ja paDe. A eka javAbadArI bharyo nirNaya : vAstavikatAnuM bhAna thAya che tyAre te vizvanA samasta che. pachI pAchaLathI pastAvAno samaya na Ave mATe : anya padAthA . . anya padArthothI upayogane khaseDI le che. tenI A gAthAmAM e vAta spaSTapaNe samajAvavAmAM Ave : tucchatA-nirarthakatA ane nirbheLa AkuLatA ane : duHkhanA ja kAraNo che evuM jANIne tenuM durlakSa kare A gAthAmAM sarva prathama mohanA nAzanI vAta : che. karI che. tyArabAda rAga-dveSano abhAva arthAt : A rIte jJAna ane zraddhAnI apekSAe vizvanA viSayo pratye viraktatA. AgaLa jatAM manano nirodha : anya samasta paradravyo upara eka paDado paDI gayo. ane svabhAvamAM samasthitapaNuM lIdhuM che. tene dhyAna e badhuM aMdhakAramaya thaI gayuM. badho vistAra ekI kahyuM che. samyagdaSTi mATe viSayanI viraktAnI : sAthe baMdha thaI gayo. viSayomAM anAdikALathI mukhyatA ahIM darzAvavA mAge che. rAga dveSanuM mULa : Asakita hatI. have tenAthI virakata thavAnI vAta mithyAtva che mATe mohano nAza thatAM viraktatA : che mATe AkarI che. paraMtu nirNaya to pAko kare ja sahajapaNe Ave che. tema hovA chatAM te anaMta : che. ahIM aneka dRSTAMto vicArI zakAya. koI sagApuruSArtha mAgI le che. vaLI viraktatA e krame thatAM : snehanI dukAnethI mAla kharIda karatA hoIe. pachI pariNAmo che. te sAdhaka dazAno kALa che. A rIte ke koInA kahevAthI athavA potAnI meLe khyAla Ave samyagdarzana ane kSINamoha guNa sthAna vacceno : ke tyAM to bIjA karatAM vadhu paisA devA paDe che. tyArathI taphAvata ApaNe khyAlamAM laI zakIe chIe. ahIM : ja tyAMthI mAla na levAnuM nakkI thaI jAya. pachI 246 zeyatattva - prajJApanA
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMbaMdha na bagaDe e rIte dhIme dhIme tyAMthI kharIdI : evo bhAva che. paraMtu siddhAMtamAM ema nathI. jJAnIne ochI karI ane baMdha karI de. tyAM jevI samajaNa : svabhAva sivAya anyamAM rasa ja nathI. tethI te yathArtha thaI eTale nirNaya pAkI jAya che. anya * saMyogonI vacce hoya to paNa tene bAhyamAM upayoga dRSTAMtamAM koI dikarIne kaMdamULa bahu bhAvatA hoya ke lagAvavo nathI. dRSTAMtarUpe koI gulAma mAlikanA tenI sagAI custa jaina dharmI sAthe thAya tyAre te : trAsathI thAkIne kaMTALIne tyAMthI bhAgI chUTe tema samajIne kaMdamULa khAvAnuM choDI de che. tyAM badhA : jJAnI badhA bAhya viSayonI avagaNanA karIne kaMdamULano ekI sAthe tyAga kare che. A dRSTAMta : potAnA svabhAvamAM Take che. A rIte je potAnA zraddhAnanI mukhyatAthI che. tema je jJAnI thAya che te : svabhAvamAM sArI rIte sthita che tene dhyAna kahyuM che. vizvanA samasta padArthomAMthI ekatvabuddhi, kartabuddhi : ahIM zuddhatAnI ja pragaTatA thAya che. azuddha paryAyanI ane bhoktAbuddhi ekI sAthe choDe che. tethI samasta pragaTatA thatI nathI e bhAva darzAvavA mAge che. padravyanuM lakSa choDIne upayogane svabhAvamAM lagADe che. aneka viSayo hatA tyAM mananA saMge upayoga : - gAthA - 197 bahAramAM bhaTakato hato. viSayo pheravato jato hato. : zA arthane dhyAve zramaNa, je naSTaghAtikarma che, ahIM mana zabdathI bhAvamana samajavuM. dravyamana to : pratyakSasarva padArtha ne joyAntaprApta, niHzaMka che? 197. tyAM bAhya nimitta che. tyAM upayoganI caMcaLatA che. e samasta paridravya pratyenuM lakSa mane ekAMte ahitanuM jemaNe ghAti karmono nAza karyo che, je sarva kAraNa che ema jANIne astipaNe mAruM sarvasva : padArthonA svarUpane pratyakSa jANe che ane je mArAmAM ja che evo nirNaya kare che. tethI have mananA zeyanA pArane pAmelA che evA sadeharahita saMge upayoga mAtra svamAM ja lagADavAno rahe che. : zramaNa kayA padArthane dhyAve che? tethI mananI caMcaLatA nAza pAme che. bhAvamana arthAt : paramAtmA kone dhyAve che evo eka prazna A jJAnanI paryAya mananuM paNa avalaMbana choDIne : gAthAmAM rajU karavAmAM Avyo che. mULa gAthAmAM potAnA svabhAvamAM ja Thare che. jene ahIM svabhAvamAM : paramAtmA kevA che tenuM varNana karavAmAM AvyuM che. samasthita kahevAmAM Ave che. * paramAtmAe cAra ghAti karmono nAza karyo che. te ahIM bAhyanI ruci choDIne upayoga aMdaramAM : vizvanA samasta padArthone jANe che te badhAne Avyo che tenI mukhyatA che. bAhya viSayo bhogavavA : pratyakSapaNe jANe che mATe te paramAtmA niHzaMka che. maLatA nathI tethI saheje bAvA brahmacArI e vAta : A rIte paramAtmA kevA che tenuM varNana karIne nathI. ahIM samajaNapUrvakanA tyAganI mukhyatA mATe . paramAtmA konuM dhyAna kare che evo prazna karavAmAM A gAthAmAM viSaya virakatanI mukhyatA che e prakAre : Avyo che. ApaNI samajaNa karavI. TIkAkAra AcAryadeva A gALAmAM A prazna gAthAnI TIkAmAM vahANa upara beThelA pakSInuM ; kaI rIte karavAmAM Avyo che. arthAt Avo prazna dRSTAMta che. vahANa kAMThA upara hoya tyAre pakSIne : pUchavAmAM kuMdakuMdAcArya devano Azaya zuM che te besavA mATe aneka sthAno che. paraMtu te vahANa - samajavAno prayatna kare che. potAnI rIte te praznane madhadarIe ekaluM hoya to tyAM pakSIne vahANa sivAya ke eka ajabano maroDa Ape che. te kaI rIte te anya AdhAra ja nathI. tyAM madhadarIe lAcArI che ke vicArIe. sarva prathama teo paramAtmA ane chadmastha pravacanasAra - pIyUSa 247
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ evA be bheda pADe che. chAstha zuM dhyAve che. te vAta karI che teno bhAva TIkAkAra AcAryadeva kaI rIte pote prathama potAnI rIte rajU kare che. chadmasthamAM ' samaje che te joIe. paramAtmAe bhAva ghAti jJAnI ane ajJAnI bannenI vAta sAthe vicAre che. A karmono arthAt moha-rAga-dveSano atyaMta abhAva ApaNe ahIM tene mATe "saMsArI' zabdano prayoga : karyo che. nimitta apekSAe cAra ghAti karmono nAza karIzuM. : karyo che. jyAre saMsArI jIvane moha-rAga-dveSa saMsArI jIvanA be pariNAmanI alaga rIte : 5 : vidyamAna che. ajJAnIne A traNa che jyAre vAta kare che. eka bhAgamAM moha-rAga-dveSa eTale ke : jJAnAne mohano abhAva che paraMtu asthiratAno zraddhA ane cAritranA pariNAmanI vAta kare che. ane A ga rAga vidyamAna che. evA jIvane moha (zraddhA ane anyamAM jJAnanI vAta kare che. A rIte jIvanA : * cAritra) vidyamAna hovAthI te jIvo tRSNA sahita pariNAmamAM jJAna-darzana-cAritra e traNa guNamAM : " gama che. tRSNA eTale bAhya viSayone bhogavavAnI jJAnane zraddhA ane cAritranA pariNAmothI alaga : A : IcchA-abhilASA. tRSNA zabda koI apekSAe - prathama darzAve che. te A pramANe ahIM ApaNI : : gRddhibhAva darzAve che ane te mithyAtva sahitanI bhAva samajaNa mATe paramAtmAnA pariNAmano paNa e rIte : IcchAnA arthamAM paNa vAparavAmAM Ave che. te sAtho sAtha vicAra sarakhAmaNI karI laIe. bhAvanI sarakhAmaNImAM IcchAne asthiratAnA * bhAvarUpe paNa laI zakAya. saMsArI jIvane IcchAsaMsArI (chamastha) jIva paramAtmA tuNA hoya che e vAta ApaNane A rIte sahaja zraddhA - cAritra- tRSNA-IcchA vItarAgatA : lAge paraMtu amRtacaMdrAcAryadevano Azaya jAdo ja jJAna parokSa jJAna-alpajJa sarvajJa : che. konI tRSNA? e praznano javAba e che ke je have sarva prathama ApaNe ajJAnI-sAdhaka ane ... vartamAnamAM vidyamAna na hoya tenI ja IcchA che. paramAtmAne kaI rIte samajIe chIe te yAda karI : je vartamAnamAM vidyamAna che te to bhogavAya che. laIe. : tenI IcchA nathI. tethI IcchA zabda dvArA je : vartamAnamAM avidyamAna che. evA viSayonI vAta ajJAnI jIva bhogavaTA pradhAna che. karmaphaLacetanA : '': kare che. ApaNe jANIe chIe ke eka samaye pradhAnI che. te bAhya viSayonA bhogavaTAmAM ja jIvana * koI eka saMyoga pratye ApaNuM lakSa che. tyAre te vyatIta kare che. sAdhakane potAnA svabhAvanI mukhyatA : * : sivAya vizvamAM anaMta padArtho che. tethI tRSNA che mATe te bAhyamAMthI upayogane aMdaramAM svabhAva - kahetA abhilASA e anaMta padArthonI che. jenI sanmukha kare che. savikalpa dazAmAM asthiratAnA : abhilASA che tevA padArthone ahIM abhilasita bhAvathI para vastune bhogavato dekhAya che. jyAre ' viSayo kahyA che. tRSNA zabda dvArA AcAryadeva paramAtmA saMpUrNapaNe potAnA svabhAvamAM ja lIna AvA anaMta abhilasita viSayo tarapha ApaNane che. potAnuM ja dhyAna kare che - anubhave che. tethI laI jAya che. te jIva vartamAnamAM je che tenuM lakSa paramAtmA konuM dhyAna kare che evo prazna Ave tyAre : choDIne AvA abhilasita viSayonuM dhyAna kare che ApaNe to turata ja paramAtmA potAnA paramAtmA ': evI vAta ahIM kare che. arthAta je vidyamAna che svabhAvanuM ja dhyAna kare che evo javAba ApI daIe. * tenuM dhyAna nathI karato paraMtu je avidyamAna che mULagAthAmAM kuMdakuMdAcAryadeve je rajUAta : tenuM dhyAna kare che ema ahIMdarzAvavAmAM AvyuM che. 248 zeyatattva - prajJApanA
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsArI jIva paranuM dhyAna kare che ane : nathI. A rIte paramAtmA mATe sva ke para koInI paramAtmA potAnuM dhyAna kare che evI sIdhI vAta na : abhilASA nathI tethI te konuM dhyAna kare che? evo rahI. saMsArI jIve vartamAnamAM je maLyuM tene zAMtithI e prazna karavAmAM Ave che. A pramANe chaghastha jIva zuM bhogavavAne badale je nathI maLyuM tene meLavavAnI ' bhogave che tene gauNa karIne te zuM bhogavavA mAge ane bhogavavAnI mathAmaNa-AkuLatA kare che evo : che ema vicArIne tRSNAne mukhya karIne abhilasita bhAva darzAvavA mAge che. A rIte saMsArInuM dhyAna : viSayone te dhyAve che ema lIdhuM ane pachI paramAtmA che tyAM nathI paraMtu je nathI tenA upara che. evo : zuM dhyAve che. arthAt paramAtmAne koI abhilASA bhAva rajU kare che. ajJAnI jIvanI A muzkelI che. : nathI tethI te zuM dhyAve che e rIte prazna rajU karavAmAM eka samaye eka viSaya je bhogavavA maLe che tene . Avyo che. bhogave. pachInA samaye anya viSayane bhogavo : have jJAnathI vicAravAmAM Ave che. tyAM be badhAne zAMtithI vArA pramANe bhogavo. paraMtu jene : rIte vicAre che. zraddhA ane cAritra be guNonA doSane tuNA che te tema karI zakato nathI. paradravya bhogavAtA : ekarUpe lakSamAM lIdhA ane have jyAre eka jJAnanA ja nathI e vAta mAnya rAkhIne vyavahAre : pariNAmanI vAta che tyAre tene be alaga apekSAthI (abhiprAyamAM) bAhya viSaya bhogavAya che ema : vicAre che. temAM sarva prathama pratyakSa ane parokSanA laIe to tyAM tene paNa zAMtithI bhogavI zakato ' bhedathI vicAre che. kevaLajJAna pratyakSajJAna che. e nathI. vartamAna viSayano bhogavaTo ane tenA : apekSAe anya cAra jJAna parokSa che. je jJAna Indriya AnaMdanI sAme anaMta vartamAnamAM bhogavAtA nathI : ane mananuM avalaMbana laIne jANe che. te jJAnamAM tenI AkuLatA ane du:kha. A rIte saravALe ajJAnI : saMzaya rahevAnI zakyatAo hoya che. Indriya jJAna jIva duHkhI ja che. A rIte saMsArI jIva aneka anya : prakAza-havA vagerenI apekSA rAkhe che. je jJAna A dravyo (jenI tene abhilASA che) tenuM dhyAna kare che. rIte thAya te saMpUrNa na hoya. ajJAnI parane jANe paramAtmAne abhilasita viSayo eka paNa : che tyAre te sva-paranA svabhAvane bheLaseLa kare che. nathI. para padArtho bhinna ja che. te bhogavI zakAtA : tethI tyAM viparyaya vagere doSo che. ajJAnIne joya ja nathI evo pAko nirNaya paramAtmAne che. te badhA : jJAyaka saMkaradoSa che. tethI te jJAna doSita che. vaLI paradravyothI viramyA che. ajJAna dara thaIne jJAnanI . jo IndriyamAM kAMI khAmI hoya to padArtha anyathA pragaTatA thAya che tyAre paradravya bhogavatA ja nathI : jaNAya che. vagere aneka prakAre vicAratA je jJAna evuM jJAna zraddhAna che paraMtu hajA thoDo asthiratAno ke parokSa che te jJAnamAM niHzaMkatA nathI. potAnuM jJAna rAga che. je vaDe sAdhaka anya viSayane bhogavato : sAcuM che ke tyAM koI doSa che te nakkI karavAnuM tene jaNAya che. paramAtmAne asthiratAno rAga paNa nathI - mana thAya e svAbhAvika che. je padAthonA jJAna tethI te saMpUrNapaNe paradravyathI vimukha che. karma cetanA ': aMge saMdeha hoya tene saMdigdha padArtho kahevAmAM Ave ane karma phaLa cetanAno saMpUrNapaNe abhAva che. mATe : che. saMsArI jIvane AvA padArtho barobara yathArtha tene mATe eka paNa paradravya abhilasita nathI. arthAt : : jaNAya evo bhAva rahe che. tethI te AvA saMdigdha paramAtmAne ekapaNa dravyanI abhilASA nathI : padAthone dhyAve che ema kahevAmAM Ave che. paramAtmAe potAnA AtmAne saMpUrNapaNe prApta ... paramAtmAnuM jJAna pratyakSa che tethI paramAtmAne karyo che. tethI svane meLavavAnI paNa tene abhilASA : te padArthonuM saMpUrNa jJAna che. dareka padArthane tenA pravacanasAra - pIyUSA 249
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ traNa kALanA ItihAsapUrvaka jANe che mATe tene kayAMya : IndriyanI othamAM nAkhyA che. Indriyo ja jANavAnuM saMdeha nathI. Ama hovAthI paramAtmA mATe koI kAma karatI hoya eTale sudhI ajJAnI mAnavA lAge saMdigdha padArtho nathI. to pachI paramAtmA kone jANe ke che. te ja Indriyo mAraphata te sukha-du:khane anubhave evo prazna ahIM upasthita karavAmAM Ave che. ' che. dehAdhyAsavALA jIvo Indriyo mAraphata ja jJAna O : ane sukha anubhave che. alabatta A badhuM jIvanI have jJAnamAM alpajJa ane sarvajJa evA bhedathI : : hAjarImAM ja thAya eno svIkAra kare che. paraMtu vajana vicAravAmAM Ave che. saMsArI jIvo eka samaye : : to Indriyo para ja hoya che. jJAna ane sukhane jIvanA eka viSayane jANe che. badhAne nahIM tethI temane je : : guNarUpe mAnanArA paNa Indriya vinA to kAma na viSayo jaNAtA nathI tene jANavAnI jijJAsA varte : * thAya evo abhiprAya rAkhe che. ajJAnIne A rIte che. svabhAva sarvajJarUpa che ane kArya alpajJarUpa che * IndriyonI ja mukhyatA hoya che. tethI A gAthAmAM mATe te pote tANa anubhave che ane badhuM jANavAnI ! ke paramAtmAnuM svarUpa darzAvatA tene Indriya rahita kahyA IcchA thAya che. tene ahIM jijJAsA kahe che. ane je : padArthone jANavAnI tene IcchA che tene jijJAsita : viSayo kahevAmAM Ave che. paramAtmA vizvanA samasta : aniSkriyA padArthone ekI sAthe eka samayamAM kharekhara to dareka an + Indriya, Indriyano abhAva evo teno samaye jANe che tethI tene jANavAnI IcchAno abhAva : artha thAya che. paramAtmA aniSkriya che. have A che. A rIte paramAtmA mATe ekapaNa jijJAsita * zabdano bhAva vicArIe. 145 gAthAthI viSayo nathI. - AcAryadeve zarIrano viSaya zarU karyo hato. gAthA - 198 ajJAnIe zarIramAM huMpaNuM mAnyuM che. Indriyone : sAdhana banAvIne ja jJAna ane sukhano anubhava bAvA rahita, sakalAtmamAM saMpUrNakhajJAnAya che, : karyo che. Indriyo nakAmI thAya. AMkhe jhAMkhapa lAge, iMdriya-atIta aniMdri te dhyAne parama AnaMdana. 198. : kAne baherAza Ave athavA AMkha kAnano upayoga anindriya ane IndriyatIta thayelo AtmA sarva . ja na karIe to te IndriyonA viSayonuM jJAna na bAdhA rahita ane AkhA AtmAmAM samaMta (sarva : thAya ane te bhogavI na zakAya mATe ajJAnIne prakAranA paripUrNa) saukhya temaja jJAnathI samRddha : IndriyonI mukhyatA sadAya rahe che. ahIM have A vartano thako parama saukhyane dhyAve che. : adhikArapUrNa thavA Avyo che tyAre AcAryadeva pharIne , : zarIra ane zarIrane prApta IndriyonuM heyapaNuM daDha gA. 197 mAM prazna karavAmAM Avyo hato ke : paramAtmA zenuM dhyAna kare che. teno javAba ahIM : 0 karAve che. ema Ape che ke paramAtmA parama saukhyane dhyAve che. : IndriyonuM ane Indriya jJAna ane sukhanuM AcAryadeva IndriyanI sAthe jJAna ane sukhano saMbaMdha : nirarthakapaNuM jinAgamomAM aneka prakAre varNavavAmAM AgaLa karIne AkhI rajAAta kare che. saMsAra : AvyuM che. tethI tenuM punarAvartana ahIM nahI karIe. avasthAmAM jeNe zarIramAM huMpaNuM sthApyuM che. tene : ajJAnI jyAre jJAnI thavA mAge che tyAre tene khyAla IndriyonI mukhyatA hoya che. jJAna ane sukha banne ' Ave che ke Indriyano viSaya arUpI AtmA nathI. jIvanA asAdhAraNa dharmo che paraMtu ajJAnIe tene mATe je potAnA svabhAvanI oLakhANa karavA mAge 250 zeyatattva - prajJApana
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ che tene IndriyanuM avalaMbana choDavuM Avazyaka che. : ane sukhanA sAdhana rUpe IndriyonuM varNana karavAmAM A rIte tene heya karavAnI ane Azraya choDavAnI : Ave che. asarva prakAranuM jJAna eTale ke kevaLajJAnano zarUAta to sAdhaka dazA pragaTa karavAnI sAthe ja : abhAva. e rIte anaMta avyAbAdha sukhano abhAva. thAya che. khyAlamAM rahe ke jyAM sudhI alpajJa dazA che ke jyAM sudhI IndriyonuM avalaMbana che tyAM sudhI tyAM sudhI jJAnIne paNa jo rUpI padArthone jANavA : kevaLajJAnanI prApti thatI nathI ane anaMta sukhano haze to tene IndriyanuM avalaMbana anivArya che. : anubhava thato nathI samajI zakAya ema che. svabhAvano dhArA pravAharUpa anAdara karavAnA phaLa : zarIrane prApta Indriyono vicAra karIe to svarUpe jJAnamAM je AvaraNa che alpajJatA che. teTalI mAtra sparzendriya AkhA zarIramAM che. anya Indriyo paradhInatA che ane Indriya prakAza vagerenA saMgamAM ja : zarIranA thoDA cokkasa bhAgamAM ja hoya che. te ja jANapaNuM thAya che. Indriyo mAraphata jayAre jJAna jANavAnuM kAma kare che arihaMta dazAnI pragaTatA thatAM jJAna saMpUrNa ' tyAre dravya IndriyanA ja kSetramAM eka kSetrAvagAharUpe khIlavaTane prApta thaIne sarvajJarUpa thAya che. : raheluM jJAna jANavAnuM kAma kare che evuM ApaNe paramAtmadazA pragaTatA have anya sAdhananI jarUra : mAnI laIe chIe. ApaNe mULabhUta siddhAMtane jo nathI tethI paramAtmAne Indriya ane mana saMpUrNa hovA : khyAlamAM rAkhIe to evI bhUla na thAya. AkhuM chatAM paramAtmA teno upayoga karatA nathI. jJAna : dravya pariName che ane eka saLaMga prakriyA dravyanA pratyakSapaNe badhuM jANI le che. e rIte tIrthakara : saMpUrNa kSetramAM thAya che. dravyanA koI bhAgamAM paramAtmA aniSkriya kahevAya che. jyAre siddha dazA : (kSetramAM) pariNAma thAya ane anya kSetre pariNAma prApta thAya che tyAre zarIra saMyogo ane " vinAnuM hoya ema bane nahIM. vaLI eka kSetramAM aghAtikarmono abhAva hotA teo sAcA arthamAM : AMkhanA kSetra rahelA jJAnanA pradezo jovAnuM kArya aniSkriya thAya che. dareka padArtha ane tenA guNo : kare ane te ja samaye kAnanA kSetre raheluM jJAna svataMtrapaNe potAnA svabhAvane dhAraNa karIne : sAMbhaLavAnuM kArya kare evuM bane nathI. jIvanI jJAnanI pariNamana karI rahyA che mATe tene anya AzrayanI : payoya tenA asaMkhya pradeze eka samaye eka ja kArya jarUra nathI. : kare che. dRSTAMtaH khetaramAM ugelA zeraDInA sAMThAnI : eka kAtarIne pakaDIne halAvIe tyAre Akho sAMTho TIkAkAra AcAryadeve Indriyone sahaja jJAna : hale che kAraNake sAMTho akhaMDa che. ane sukhamAM bAdhAkAraka varNavyA che te yogya ja : che. Indriyone sAdhana banAvanArane saMpUrNa jJAna ke : Indriyo potapotAnA viSayone grahaNa kare sukha prApta thaI zakatuM nathI. dRSTAMtaH navamAM mALanI : : che arthAt tene te prakArano potAnA viSayo sAthe agAsI uparathI badhuM dekhAya paraMtu tyAM koI nAnA : O : nimitta naimittika saMbaMdha che. arIsAmAM kerInuM bhuMgaLAmAMthI jovAno Agraha rAkhe to te mAtra : pratibiMba paDe che. bahAranuM dRzya jevuM che tevuM ja maryAdita viSayone ja joI zake che. te rIte Indriyano : kama kemerAmAM jovA maLe che. AMkhanI racanA kemerA jevI Agraha rAkhavAthI jJAnanA viSayo maryAdita- : ja . ja che tethI AMkhamAM paNa e rIte bAhyanuM dRzya jovA rUpImAtra - rahI jAya che. : maLe che. A badhA pugalanA eka bIjA sAthenA : nimitta naimittika saMbaMdho che. bAhya viSayono A asakala AtmAmAM - asarva prakAranA jJAna : prakAre Indriyo mAraphata jJAna sAthe saMbaMdha (sanikarSa) pravacanasAra - pIyUSA 251
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che. hArI gayelA jJAna mATe A vidhi jarUrI che. paraMtu te jANapaNuM mAtra te kSetra puratuM maryAdita nathI rahetuM paraMtu asaMkhya pradeze te kArya thAya che. ophIsamAM meneja2 pAse Tebala upara pAMca TelIphona hoya tyAre jenI ghaMTaDI vAge tenuM rIsIvara upADIne tenI sAthe meneja2 vAta kare che. vAta ka2nA2 menejara che. pAMca TelIphonanA saMparka alaga che. tema jANanA2 menejaranA sthAne che. IndriyonA sthAne TelIphona che. jANanAra je Indriyano upayoga kare te IndriyanA viSayane te jANI zake che. A rIte jANanAranuM (jIvanuM) akhaMDapaNuM lakSamAM rAkhavuM jarUrI che. AcAryadeve A rIte IndriyonuM heyapaNuM darzAvyuM che. jJAna ane sukhanI vAta AcAryadeva sAthe ja kare che kAraNake te banne guNanA pariNAmone ekabIjA sAthe saMbaMdha che. vaLI temane Indriyo sAthe paNa saMbaMdha che. arthAt Indriya jJAnanI sAthe Indriya sukha saMkaLAyeluM che. ... : dvArA anya jIvo dvA2A Indriya mAraphata jaNAto nathI. evo bhAva darzAvavAmAM Avyo che. gA. 172nA aliMgagrahaNanA bIjA bolamAM e bhAva levAmAM Avyo che. pahelA bolamAM lIdhuM ke AtmA Indriyo dvArA jANato nathI ane bIjA bolamAM lIdhuM ke AtmA Indriyo dvArA jaNAto nathI. ahIM e bIjA bolano bhAva baMdha bese che. te artha laIe to tyAM anyanI mukhyatAthI vicAravAmAM AvyuM che. bhAva to eka ja che ke Indriyono viSayarUpI guNo che. AtmA arUpI che. tethI te IndriyanA sAdhana vaDe na jaNAya. tethI IndriyanuM sAdhana choDe tyAre ja AtmA jANI zakAya. ahIM eka muzkelI evI che ke IndriyanuM sAdhana choDIne je jJAna atIndriya thAya che te jJAna 52nA AtmAne jANI zakatuM nathI. tethI e bhAva paNa kharekhara baMdha besato nathI. je jJAna IndriyanuM avalaMbana choDe che. mananuM avalaMbana paNa choDe che ane svabhAva sanmukha thAya che te atIndriya jJAna potAno anubhava kare che. tethI A rIte pragaTa thayelA atIndriya jJAnano viSaya potAno AtmA ja thAya che. te jJAnano viSaya anya AtmA thato nathI. IndriyAtIta Indriya + atIta = IndriyAtIta = atIndriya. A rIte vicAratA A zabda dvArA IndriyanI avalaMbananI bhUmikAne oLaMgI gayeluM jJAna evo bhAva khyAlamAM Ave che. Indriya jJAnanI nirarthakatA bhAsatA je jIva svAnubhava ka2vA mAge che te IndriyanuM avalaMbana choDe che. evuM jJAna svAnubhava ka2vA mATe sakSama che. tene atIndriya jJAnarUpe paNa oLakhavAmAM Ave che. A artha pracalita che. tyAM anindriya ane atIndriya zabdanA bhAvamAM lAMbo taphAvata khyAlamAM Ave tema nathI. paraMtu TIkAkAra AcAryadeve IndriyAtIta zabdano jAdo ja bhAva ahIM : IndriyAtIta thAya che arthAt Indriyane agoca2 thAya vaLI AcAryadeve 'te ja vakhate' zabdano prayoga karyo che. tethI AkhA lakhANano saLaMga bhAva A rIte lakSamAM Ave che. ApaNuM IndriyajJAna tIrthaMkara paramAtmAne jANI zake che. ApaNe temanA darzana karIe chIe. te tIrthaMka2 pa2mAtmA jyAre siddha dazAne prApta thAya che. tyAre ApaNuM jJAna tene jANI zakatuM nathI. ApaNe siddha pa2mAtmAnA darzana karI : zakatA nathI. tethI 'te ja vakhate' zabda dvArA jyAre tIrthaMka2 pa2mAtmA siddha dazAne pAme che tyAre te lIdho che. zabdo A prakAre che. che. evo bhAva samajAya che. alabatta e vAstavikatA khyAlamAM rAkhavI ke ApaNe tIrthaMka2 5ramAtmAnA * darzana karIe chIe tyAre temanA parama audAki dehamAM ja darzana karIe chIe. te ja kSetre rahelA jJeyatattva - prajJApana te ja vakhate te bIjAone IndriyAtIta (Indriya agocara) vartato thako. A rIte IndriyAtIta zabda 252
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ paripUrNa zuddhatArUpe pariNamelA arUpI AtmAnA : saMdigdha padArthone dhyAve che. e rIte lakhANa hatuM. to darzana Indriya vaDe zakya ja nathI. - paramAtmAne A traNamAMthI eka paNa nathI * arthAt paramAtmAne koI padArtha abhilasita A rIte TIkAkAra AcAryadeve anikriya * jijJAsita ke saMdigdha nathI. tethI paramAtmA konuM ane IndriyAtIta zabdo dvArA paramAtma dazA : : dhyAna kare? e prakArano prazna hato. teno javAba kevI che tenuM IndriyonA abhAvarUpa nAstirUpe varNana : : e che ke paramAtmAne mATe kAMI ajANuM nathI karyuM. tyArabAda paramAtmAdazAnuM astirUpe varNana : : ane tene bAhya viSayane bhogavavAno bhAva ja kare che. : nathI. tethI traNa prakAranA padArthonuM dhyAna karavAno Indriyo jJAna ane sukhamAM bAdhAnA kAraNo : teno prazna ja nathI. paramAtmA potAne saMpUrNapaNe che teno abhAva thatAM nirAbAdha sukhanI pragaTatA : prApta che ane tene ja arthAt potAnA zuddhAtmAne thAya che. e ja pramANe AtmAnA asaMkhya pradeze : ja dhyAve che. have tenuM varNana TIkAnA zabdo dvArA kevaLajJAnanI pragaTatA paNa thAya che. A banne ; joIe. atirUpanA varNana che. TIkAmAM samaMta saumya ane : paramAtmA apUrva ane anAkulatva lakSaNa jJAna evA zabdo che. "samaMta' zabdano artha paripUrNa parama saukhyane dhyAve che. ahIM prazna thAya ke paramAtmA thAya che. saMmata karavuM eTale mAnya karavuM. A samaMta : potAnA zuddhAtmAnuM dhyAna kare che ke anaMta sukharUpa zabda pracalita che paraMtu samaMta zabda eTalo jANIto : paryAyanuM dhyAna kare che? kharekhara tyAM vaita nathI nathI. AtmAnA asaMkhya pradeze kevaLajJAnanI paryAya ' mATe pathAya : mATe prazna asthAne che. vaLI paramAtmA parama saukhyane paNa eka ja che. te kevaLajJAnanI paryAya asaMkhya : dhyAve che. lakhyA bAda tyAM pUrNa virAma nathI, tyAM pradeze ekarUpa ja che. A siddhAMta kAyama rAkhIne : alpa virAma che. AgaLa lakhe che ke AtmAne jIvanA dareka pradeze paripUrNa kevaLa jJAna che ema ' anubhave che. evuM kArya karavAthI tene anAkuLatA lakSagata karavA yogya che. dRSTAMta: AkAza anata * lakSaNa sukhanI prApti thAya che. ahIM dravya-payoya dravyone avagAhana ApavAnuM sAmarthya laIne raheluM : abhedarUpe ja anubhavAya che. nirvikalpa dazA che. AkAza anaMta pradeza dravya che. tenA eka pradezamAM : samaye jIva tyAM bheda karato nathI. pachI savikalpa paNa vizvanA samasta padArthone avagAhana ApavAnI : dazAmAM Ave che tyAre je potAne anubhavAyuM che zakti rahelI che. te rIte AtmAnA dareka pradeze : tenuM bhedapUrvaka varNana kare che. kevaLajJAnanI pragaTatA che ema vicArI zakAya. : atIndriya AnaMdanuM vedana e ja svAnubhUtinuM alabatta e rIte vicAratA paryAyanI asaMkhya pradezI akhaMDatA evIne evI rahevI joIe. : mApadaMDa che. vikalpAtmaka dazAmAM evo AnaMda na : Ave. tethI je prathama anubhava kare che tene paramAtmA konuM dhyAna kare che eno spaSTa : sukhAsvAdano mahimA ghaNo hoya che. e AsvAda javAba ApatA pahelA gA.197mAM je rIte prazna : apUrva hoya che. tethI vikalpamAM AvIne varNana rajU karyo che tene yAda karI laIe. saMsArI jIva ' kare tyAre potAne jenuM savizeSa vadana hoya te zenuM dhyAna kare che temAM vartamAnamAM je viSayane jANe ke vAta ja bahAra AvI jAya che. arthAt tenI te che mANe che. te vAta na letA tene zuM nathI maLatuM : apekSAe tene mukhyatA hoya che. jJAnI svAnubhavano tenI ja vAta laIne abhilasita jijJAsita ane ; Dhola pITavA jato nathI. svAnubhava pharanAro to pravacanasAra - pIyUSa 253
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhuM gopavIne potAnA svabhAvamAM TharI jAya che. : dazAnI prApti kevI rIte karI zake te mArga AcAryadeva ahIM to tenA bhAvanI mukhyatAthI vAta cAle che. darzAvavA mAgatA hatA. zeya tattva prajJApana adhikAra e ja jJAnI kayAreka ema paNa kahe che ke mane * e kharekhara darzana adhikAra che. jJAna pUrvaka zraddhAna zuddhAtmAno anubhava thayo. tyAre te pragaTa paryAyane : ' hoya che. nirNayAtmaka jJAna sahitanI zraddhAmAM auNa karIne svabhAvane mukhya karIne prathama 3 : niHzaMkatA hoya che. potAno svabhAva kevo che tenuM varNana pote zrIguru : sarvajJa svabhAva vaDe jJAyaka svabhAvI AtmAno pAsethI sAMbhaLyuM che. pote potAno svabhAvano : nirNaya jJAnatattva prajJApana adhikAramAM karavAmAM mahimA karyo che. tenuM zaktirUpa sAmarthya kevuM : Avyo. jJAna dvArA je AtmAnuM svarUpa darzAvavAmAM eTale keTaluM che teno khyAla karyo che. e svabhAvano AvyuM che te AtmA ema ja che eno yathArtha nirNaya mahimA lAvIne teno pratyakSa AsvAda levA mATe te ' karavAmAM A adhikAramAM AcAryadeve sarva prathama puruSArtha kare che. jyAM sudhI vikalpa che tyAM sudhI : jIvanuM padArtharUpanuM svarUpa zuM che te vistArathI lIdhuM parokSapaNuM che, vedana nathI. jyAre nirvikalpa ; che. badhA dravyone lAgu paDatuM A baMdhAraNa ghaNuM ja dazA thAya che. tyAre te svabhAva potAnI jJAnanI : agatyanuM sthAna dharAve che. tenI majabUti upara ja paryAyamAM pratyakSa thAya che. mananuM avalaMbana hatuM : badho AdhAra che. tyArabAda jIvane kendramAM rAkhIne tyAM sudhI parokSapaNuM hatuM. have tene sAcA arthamAM : cha dravyonuM svarUpa vistArathI samajAvavAmAM AvyuM potAnA svabhAvanuM jANapaNuM thayuM che. anumAna che. tyArabAda jJAna zeya vibhAga adhikAra dvArA jJAna jJAnamAM je mahimA hato tenA karatA te svabhAvano : lakSaNa vaDe potAnA AtmAne paradravyathI bhinna kaI sAkSAt anubhava thatAM tene ghaNo ja mahimA vadhI rIte lakSamAM levo ane bhedajJAnano prayoga kevI rIte jAya che. eka siddhAMta khyAlamAM rAkhavo ke svabhAvanuM : karavo e vAta ghaNA ja vistArathI lIdhI che. ahIM jJAna mAtra hoya tenuM vedana na hoya paryAyanuM jJAna : paradravyamAM zarIranI mukhyatA rAkhIne kathana karavAmAM ane vedanA banne hoya che. : AvyuM che. jIvane zarIramAM je Atmabuddhi che te ati : gADha che. tene choDavI sahaja nathI tethI AcAryadeve 1 gAthA - 199 * zarIrathI ane zarIrane prApta IndriyothI bhedajJAna zramaNo, jino, tIrthakaro A rIta sevI mArgane, * kaI rIte thAya te samajAvyuM che. siddhi varyA; namuM temane, nirvANanA te mArgane. 199. * AzrayabhUta potAno jJAyaka svabhAva ane jino, jinendro ane zramaNo (arthAta sAmAnya : tenA AzrayanuM phaLa parama nirvANa. e rIte dharmanI kevaLIo, tIrthakaro ane manio) A rIte . zarUAtathI laIne pUrNatA sudhInI badhI vigata A (pUrve kahelI rIta ja) mArgamAM ArUDha thayA thakA ' adhikAramAM ApavAmAM AvI che. alabatta ahIM siddha thayA. namaskAra ho temane ane te nivArNa * cAritranI paryAyanI Atma sAdhanAnI vigata nathI. mArgane. (te have pachInA adhikAramAM Avaze) paraMtu - mokSamArganI zarUAtathI laIne pUrNatA sudhInuM badhuM AcAryadeva have zeya tattva prajJApana adhikAra : kArya svabhAvamAM huMpaNuM sthApIne teno Azraya pUrNa karavAnI taiyArImAM che. anAdino ajJAnI jIva : karavAthI thAya che. e spaSTa darzAvyuM che. samayasAra paribhramaNano abhAva karIne-dhruva-acala evI siddha : gA. 18mAM zraddhAnA A be pAsA spaSTa zabdo dvArA 254 jJeyatatva - prajJApana
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ : * darzAvavAmAM AvyA che. prathama to AtmAne jANavo : tIrthaMkaranA dravyarUpa hoya che. temane pavitratAnA sAthe (jJAna). pachI ema nakkI karavuM ke A ja AtmA che puNyano paNa adbhUta yoga hoya che. bhAva (jJAna sAthenA saMbaMdhavALu zraddhAna) vaLI ema nakkI mokSadazAnI pragaTatA thayA bAda ja e tIrthaMka2 prakRtti ka2vuM ke enuM anucaraNa karavAthI avazya karmathI udayamAM Ave che. tIrthaMkaranA nimitte (divyadhvaninA chUTAze.(zraddhAne cAritra sAtheno saMbaMdha) A rIte : nimitte) aneka jIvo AtmakalyANa kare che. jene zraddhAnuM kArya jJAna ane AcaraNa sAthe saMbaMdhavALu- : puNyanI mIThAza che tene samyagdarzana paNa thatuM nathI. saMdhivALu che. zraddhAnA AcaraNa aMgenI niHzaMkatA : vaLI aMze paNa potAnA pariNAmamAM zubha bhAva anusAra cAritranuM kArya hoya che. rahe che tyAM sudhI vItarAgatA AvatI nathI ane paramAtma pada prApta thatuM nathI. bhAva mokSa dazAne pAmelA bhagavaMtone jyAre zeSa aghAti karmono abhAva thAya che tyAre te siddha dazAne pAme che. A prakAre pAtra jIvane niHzaMkatA pragaTe te mATe je kAMI jANavAnuM jarUrI che te badhI mAhitI A adhikAramAM AcAryadeve ApI dIdhI che. pote jeTaluM kAMI A aMge kahevA mAgatA hatA te kahyuM. e rIte potAno saMkalpa pUrNa thayo tethI kahe che ke vizeSa vistArathI basa thAo. pote potAno vikalpa toDIne nirvikalpa thavA jAya che. paMcaparameSTimAM arihaMta ane siddha uparAMta AcArya-upAdhyAya ane sAdhu e traNe AvI jAya : che. tethI ahIM paramAtmAnI sAthe zramaNone paNa namaskAra karavAmAM AvyA che. pa2ma sauSya mATe je kAMI ka2vAnuM che te AmaNe karI lIdhuM che athavA karI rahyA che. mATe te badhA namaskArane pAtra che. traNa kALanA parameSTine namaskAra karavAmAM Ave che. tyAM vyakti karatAM te padanI mahattA che. je evuM kArya karI batAve che te badhA e rIte pUjanIya thAya che. evo namaskA2 ahIM AcAryadeva darzAvavA mAge che ke jyAM sAdhaka ane siddha vacce koI taphAvata raheto nathI. dhyAnanuM svarUpa ja evuM che ke tyAM pachI dvaita rahetuM nathI. siddha pa2mAtmAnuM dhyAna karanAro te samaye siddha samAna thaI jAya che. ahIM AcAryadeva pote sAdhaka che ane paramAtmA sAthe ekAkAra rUpanA namaskAra kare che. anya siddha paramAtmA vilIna thaIne tyAM potAnI bhaviSyanI siddhadazA kevI rIte goThavAya jAya che eno khyAla paNa raheto nathI ane tyAM potAnA trikALa ekarUpa rahenAra jJAyaka svabhAvanA ja darzana thAya che. evI apUrva bhUmikA AcAryadeva darzAvavA mAge che. TIkAmAM ane noAgama namaskA2 kahyA che. "noAgama'' zabdano artha thAya che paramAtmA te sAmAnya kevaLI che. keTalAka jIvo : "Agama sAthe saMbaMdha'' arthAt jinAgamamAM A pravacanasAra - pIyUSa bhAvamokSadazA be prakAranI che. arihaMta 255 siddha dazA kevI rIte pragaTa thAya. tenuM varNana ka2Ine paramAtmA konuM dhyAna kare che vagere prazno ka2Ine 52mAtmA potAnA svabhAvamAM ja lIna rahe che. dhyAtA-dhyAna-dhyeya tathA jJAtA-jJAna-zeya badhuM abheda ekAkAra thAya che ane pharIne vikalpa Avato ja nathI evI vAta lIdhI. samayasAramAM siddha dazAnuM varNana karatAM astirUpe bhAva-bhAva zakti lIdhI che. je paripUrNa zuddha dazA pragaTa thaI che te have sAdi anaMtakALa sudhI evIne evI ja raheze. vaLI nAstithI varNana ka2tA abhAva abhAva zakti varNave che. je saMsAra paryAyano abhAva thayo che te have sadAya abhAvarUpa ja rahe che. e rIte dhruva-acaLa ane anupama evI siddha dazA sadA jayavaMta vartA evI bhAvanAthI badhA jinendrone namaskA2 ka2e che. tenI sAtho sAtha te pada sudhI pahoMcADanAra je eka ja muktino mArga che tene paNa namaskAra kare che.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAranA namaskArane mAnya karavAmAM Avela che. teno : 7 gAthA - 200. svIkAra karavAmAM Avyo che. jyAM sudhI bhAvaka ane ; e rIta tethI Atmane jJAyakasvabhAvI jANIne, bhAvyanuM vaita rahe tyAM sudhI sAco namaskAra na thai : nirmamapaNe rahI sthita A parivarjA chuM mamatvane. 200. kahevAya. AcAryadeva mokSamArgane paNa biradAve che. * tethI (arthAta zuddhAtmAmAM pravRtti vaDe ja mokSa * thato hovAthI) e rIte AtmAne svabhAvathI muktino A eka mAtra upAya che. dareka : dharmamAM koIne koI prakAre mukti ane tenI prAptinI : zAla che : jJAyaka jANIne huM nirmamatvamAM sthita rahyo thako vAto Ave che. anya matamAM mokSa aneka prakAre . mamatAno tyAga karuM chuM. varNavavAmAM Ave che paraMtu evI koI mokSa dazA : kuMdakuMdAcArya devanI A gAthA vAMcatA TIkAkAra kharekhara nathI. jinAgama je rIte siddha dazAnuM : amRtacaMdrAcAryane pAMcamI gAthAnuM smaraNa thayuM. varNana kare che e ja satya che. anyathA darzAvavAmAM ke kuMdakuMdAcAryadeve e mAMgalikanI gAthAmAM badhA AvelI mokSanI vAtomAM to rAgane ane aneka : parameSTi bhagavaMtone vyaktigatarUpe ane samaSTiprakAranA saMyogone sthAna che. jyAM dhyeya ja khoTuM : gatarUpe yAda karIne namaskAra karelA. te samaye paNa hoya tyAM tenI prAptino mArga paNa kalpita ja hoya : teoe bhAva vibhora banIne e rIte ja bhAvaka che. tethI sAcA muktinA mArgane namaskAra karyA che. . ane bhAvyano vibhAga asta karIne namaskAra karelA. je mArge javAthI avazya AtmakalyANa thAya te A : vItarAga mokSa mArga che. mamatva e mithyAtva che. paramAM huMpaNuM-paranuM : kartA-bhoktApaNuM ane paramAM hitabuddhi e mohanuM A rIte A gAthAmAM bhagavaMtone-zramaNone : lakSaNa che. rAga-dveSa ane zubhAzubha bhAvo e enI ane mokSa mArgane namaskAra karIne pachI kahe che ke : upaja che. e daita vaDe puNya-pAparUpanA dravyakarmoame mAtra lukhA namaskAra nathI karatA. rAgI rahIne : - saMyogomAM anukULa ane pratikULa evo vibhAga vItarAgatAnA guNagAna nathI gAtA. je mArga ane ; : ane phaLa svarUpe Indriya sukha-du:khano anubhava je mArge janArA ane paripUrNatAne pAmelAne amo : : taDako ane chAMyaDo kayAreka sukha ane vaLI duHkha namana karIe chIe. te vItarAga mArga amane goThayo : : ghaDika nirAzA ane vaLI thoDuM AzAnuM kiraNa evI che. tevI dazAnI prApti mATe ame namana karyuM che. * uMdara-bilADInI ramatamAM jIva anaMtakALa vyatita ame e mArgane jANyo che ane e mArge ame AvI . * kare che. mithyAtva dUra thayA bAda ja zubhAzubha bhAvo gayA chIe. mArge cAlatA cAlatA amo bhagavaMtone : : ane be prakAranA phaLa dUra thAya che mATe jinAgamamAM namaskAra karIe chIe. dRSTAMtaH pahADa upara : : prathama darzana moha ane bAdamAM cAritra mohanA caDanArane jema TocanuM zIkhara dekhAya tyAre ekadama : AnaMda thAya. hamaNAM tyAM pahoMcI jazuM. gIranAra : : nAzanI vAta AtmakalyANa mATe karI che. huM eka caDanArane jyAM pAMcamI TUMka dekhAya tyAM thAya ke * svataMtra zAzvata-paripUrNa-svata:siddha-anaMta hamaNA tyAM pahoMcaze. jyAM samazreNIe nemInAtha : : zaktino dhAraka paramAtmA chuM. traNa kALanA bhagavAna siddha dazAmAM birAjamAna che. A rIte : : pariNAmone pahoMcI vaLavAnuM sAmarthya dharAvuM chuM. AcAryadeva pote paNa sAdhunI zreNImAM zramaNonI huM eka paramAtma svabhAvI jIva chuM ane anya samasta zreNImAM che. e vAta karI le che. : paradravyathI bhinna thaIne zAzvata siddhadhAmamAM anaMta 256 yatattva - prajJApanA
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ avyAbAdha sukhane kAyama mATe anubhavuM evI tAkAta : amRtacaMdrAcAryadeva have e vAta pharIne laIne rahelo chuM evA jJAna zraddhAnane kAraNe jeNe A vistArathI kahe che. tyAM mukhya Azaya to jJAna kaI potAne bheda jJAnanA prayoga vaDe parathI bhinna zuddharUpe ' rIte kArya kare che te samajAvavAno che. jene A khyAla anubhavamAM lIdho che teNe mamatvano (mithyAtvano) : nathI te kevA prakAranI bhUla kare che te paNa samajAvavA tyAga karI ane nirmamapaNuM aMgikAra karyuM che. evA : mAge che. prathama zarUAta svabhAvanI sthApanAthI kare AcAryadeva pote e rIte mokSanA adhikArI rUpe : che. rajA thAya che - AtmA svabhAvathI ja jJAyaka che. anAdinA mithyAtvane kAraNe jene rAga-dveSa : A rIte jIvano trikALa svabhAva sthApita karavAnI sahajapaNe Teva paDI hatI ane evA : karavAmAM Ave che. jIvano asAdhAraNa guNa jJAna zubhAzubha bhAvo ajJAnIe anaMtakALa sudhI karyA : che. te jJAna guNane kAraNe jIvane jJAyaka kahevAmAM che. te vibhAva bhAvo- cAritrano doSa dUra karavAno * Ave che. ahIM caitanyanI vAta na letA jJAnathI vAta paNa e ja upAya che. mithyAtva jatAM have : lIdhI che. kAraNake jJeya jJAyaka saMbaMdha darzAvavo che. asthiratAnA rAga-dveSane Teko na rahyo. te nirAzraya : dareka padArtha svathI ekatva ane parathI vibhaktarUpa thayA. ajJAnanI dazAmAM rAga-dveSanA bhAvo ane ? ja sadAya hoya che. tethI AtmA svabhAvathI ja jJAyaka phaLa svarUpe Indriya sukha-duHkhanA anubhavo tenA : che. ema kahIne jIvanuM paradravyathI atyaMta bhinnapaNuM mithyAtvane puSTa karatA hatA. have sAdhakane e ja : darzAvyuM che. Ane jaina darzananI asti-nAsti asthiratAnA bhAvo duHkharUpe anubhavAya che. * kahevAmAM Ave che. tenI sthApanA atyaMta jarUrI che. atIndriya AnaMdano svAda cAkhanArane Indriya : asti-nAsti lakSamAM levAthI jIvane paradravya sAthe sukhanI koI kiMmata nathI. eka apekSAe e Indriya : kAMI saMbaMdha nathI ema ja khyAlamAM Ave. hakikata sukha paNa tene duHkharUpe anubhavAya che. nirvikalpa : e che ke badhA padArtho e rIte potAnuM svataMtra dazAno atIndriya AnaMda cAlyo jatAM jJAnIne astitva TakAvIne eka bIjA sAthe saMbaMdhamAM Ave vikalpa mAtra duHkharUpe anubhavAya che. ke che. vizva vyApI saMbaMdhamAM Ave che. svabhAvamAM huMpaNuM ane svabhAvano Azraya : eka padArtha aMtargata je saMbaMdho che. dravya- tema karavAnA phaLamAM mokSamArganI, dharmanI zarUAta : guNa-paryAya vacce je saMbaMdho che te tAdAbhyarUpa thAya che. samyagdarzana thAya che. e ja svabhAvanA : che. be padArtha vacce tAdAbhya-tanmaya evA Azraye asthiratAnA rAgano paNa abhAva thaIne ' saMbaMdho kayAreya na hoya. jo AvA saMbaMdho hoya to tyAM vItarAgatAnI prApti thAya che. mATe muktino : be padArtha be maTIne eka thaI jAya che. A rIte mArga eka ja che. svabhAvanA Azraye ja badhuM zakya : padArthanuM svarUpa astitva jinAgama darzAve che. bane che. A sivAya muktino anya koI upAya : vastunA anekAMta svarUpane darzAvavA mATe dareka nathI evuM zraddhAna jJAnIne hoya che. te niHzaMka che. : padArtha svathI ekatvarUpa che ema kathana Ave mATe thoDA asthiratAnA rAgane gauNa karIne te ' che. ekatva zabda ja sUcave che ke padArtha ekAMtika potAnA dhyeyamAM AgaLa vadhe che. te potAnA mArgathI : eka nathI. vastumAM rahelA anaMta dharmo alaga vera vicalita thatA nathI. : vIkhera nathI paraMtu eka bIjA sAthe saMbaMdhathI pravacanasAra - pIyUSa 257
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ gUMthAyelA che. ekatvarUpa che. tAdAbhyarUpa che. be : zeya jJAyaka saMbaMdha padArtho vacce saMbaMdha avazya che paraMtu tanmayarUpatA : jIva paradravyathI sadAya bhinna rahIne ja parane nathI. * jANe che. saMbaMdha taraphathI jotA jANe ke joyo jJAnamAM be padArtho vaccenA saMbaMdha : AvI gayA ane jJAna sarvagata thayuM evuM dekhAya ' che. parazeyane jANatA jJAnanI paryAya zeyAkAra thAya be padArtho ekabIjA sAthe saMbaMdhamAM na Ave. ' che. te jJAnanI paryAyamAMthI zeyanuM svarUpa (varNana) be padArthanA guNo eka bIjA sAthe saMbaMdhamAM na dura karI zakAtuM nathI e darzAvavA mATe joyo jJAnamAM Ave. be padArthonI vartamAna eka samayanI paryAya : jaNAya che ema na kahetA. joyo jJAnamAM kotarAI ja anya dravyanI te samayanI vartamAna paryAya sAthe : gayA. cItarAI gayA, daTAya gayA - vagere zabdo saMbaMdhamAM Ave che. A rIte be padArtho vacce vartamAna : vAparavAmAM AvyA che. zeyo to bhinna ja che. teo paryAya mAraphata ja saMbaMdho che. ahIM e khyAla rAkhavuM : to potAnA svakSetramAM ja che. paraMtu ajJAnIne evo ke eka dravyanI paryAya anya dravyanI paryAya sAthe je ' viveka raheto nathI. tethI padArtho svabhAvathI mArAmAM saMbaMdhamAM Ave che te paNa tAdAbhyarUpa to nathI ja. * AvI gayA evuM mAne che, e moha che. vaLI e paNa khyAlamAM rAkhavuM ke AvA saMbaMdhane : eka nAma ApavAmAM Ave to tene nimitta naimittika zeya jJAyaka saMbaMdha samaye jIva to potAnA saMbaMdha kahevAya che. nimitta naimittika saMbaMdha eTale ke ekarUpa zAnarUpa ja pariName che. jJAna be padArthonI paryAyo vacce koI apekSA e. * saMyopazamabhAve hoya athavA kSAyika bhAvarUpe hoya meLavizeSa. asti nAsti TakAvIne A prakAranA : " * te che to ekarUpa ja. saMbaMdhanA kAraNe zeyanuM svarUpa saMbaMdho nirdoSa che. ke potAnI jJAnanI paryAyamAM jaNAtA te jJAnanI paryAya ane kAkArarUpa thAya che. ahIM paramAtmAnI vAta jIvane paradravya sAthe saMbaMdha : laIne zarUAtamAM ja vizvanA samasta padArtho tenA - anAdithI anaMtakALa sudhI krame thatA pariNAmo jIva potAnuM bhinna astitva TakAvIne anya : * sahita ekI sAthe jJAnamAM jaNAya che e vAta lIdhI dravyo sAthe saMbaMdhamAM Ave che. jIvanA pariNAmo : * che. tethI jIva mAtra ekarUpa jJAnano ja phALo Apato zuddha ane azuddha ema be prakAranA che. tethI saMbaMdhanA : : hovA chatAM aneka joyo sAthenA saMbaMdhanA kAraNe paNa be prakAra gaNavAmAM Ave che. ajJAnI jIva : : te jJAnanI paryAya vizvarUpatA dhAraNa kare che ema vibhAva bhAvarUpe pariName che. tethI te bhAvakarma ': kahevAmAM Ave che. saMbaMdha samaye aneka zeyAkArapaNuM dravyakarma-nokarma evA prakAre pa2 dravya sAthe : : dhAraNa karato hovA chatAM jIva potAnuM ekarUpapaNuM saMbaMdhamAM Ave che. tene nimitta naimittika saMbaMdha : * choDato nathI. paryAyanI vizvarUpatAne yathArthapaNe na kahevAmAM Ave che ane te doSita che. jIva jyAre ? samajanAra ajJAnI vizvanA samasta padArthomAM potAnuM ajJAna dUra karIne jJAnI thAya che. tyAre : : adhyavasAna kare che. tenI kartA karma pravRtti aTake che. te akartA thAya che : arthAt jJAtA thAya che. tyAM zeya jJAyaka saMbaMdha zarU : jJAnI jANe che ke potAno zuddha svabhAva to thAya che. te nirdoSa che. kAraNake jIva zuddhatArUpe : sadAya ekarUpa ja che. pote jJAna sivAya anya kAMI pariNamyo che. * karavA mAgato ja nathI. mohane (vibhAvane) choDIne 258 zeyatattva - prajJApanA
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ pote zuddhatA pragaTa karI che. mamatvano tyAga karyo : jJAnIne hovAthI e sAdhaka dazAmAM AgaLa vadhato che. ahIM mAtra upazama ke kSayopazamanI vAta naletA : jAya che. pote A rIte "cAritra khalu dhammo" e 'ukheDI nAkhIne' zabda dvArA kSAyika bhAvano dhvani : sthitie pahoMcyA che. munipaNAnuM pAlana karI rahyA lIdho che. parAzraye thatA potAnA anekarUpa : che. vibhAvabhAvo have pragaTa na thatA hovAthI pote : pote A prakAranI samyagdarzana, samyajJAna, niHzaMkapaNe svabhAvane ja prApta karIne tyAM ja : samyaka cAritranI paryAya dvArA potAnA zuddhAtmAne hitabuddhipUrvaka Take che. ja namaskAra kare che. evA namaskAramAM anya anaMta AmAM sadA prItivaMta bana. AmAM sadA saMtaSTa ne : arihaMto ane siddhone namaskAra thaI jAya che. te AnAthI bana tuM tRpta, uttama thaze tajane sukha aho ! : nizcaya pUrvakano vyavahAra namaskAra che. samayasAra samayasAra gA. 206 : zAstramAM tIrthaMkara paramAtmAnI stuti aMge thoDI tuM sthApa nijane mokSapaMthe, dhyA anabhava dehane. . gAthAo lIdhI che tyAM zarIranI stuti karavAthI temAM ja nitya vihAra kara, na vihara paradravyo viSe. : tIrthaMkara bhagavAnanI stuti thatI nathI. paraMtu samayasAra gA.422 - paramAtmAnA pragaTa guNonI stuti karavAthI ja : paramAtmAnI stuti thAya che ema lIdhuM che. svAnubhUti dvArA atIndriya sukhano svAda : lenAro jJAnI have niHzaMkarUpe ane niSkaparUpe ': bhagavAnanI stutimAM zarIranuM varNana Ave che tene : bhagavAnanI vyavahAra stuti gaNavAmAM AvI che. potAnA zuddha svabhAvamAM ja sthita rahe che. gAthAmAM : stutimAM pragaTa guNo ane zarIranA varNano paNa chelle amRtacaMdrAcAryadeva zuddhAtmAne namaskAra kare : * Ave che. tyArabAda tIrthaMkara paramAtmAnI nizcaya che. prathama zraddhA guNane yAda kare che. darzana vizuddhi : - stutinuM svarUpa darzAvavAmAM AvyuM che. temAM jitendriya e mULa che. "daMsaNa mULo dhamo" samyagdarzanathI : jinanuM varNana lakhyuM che. arthAt je jJAnI jJeya jJAyaka dharmanI-mokSamArganI zarUAta thAya che. ane bhAgya bhAvaka saMkara doSane dUra kare che tene samyagdarzananI pahelA ane sAthe samyajJAna hoya : nizcaya stuti che ema kahyuM che. arthAt je potAnuM che. jJAnapUrvaka ja zraddhAna hoya che mATe jJAna prathama : ajJAna dUra karIne jJAnI thAya che te sAcA arthamAM ane zraddhA pachI evo krama samayasAra gA. 18mAM * tIrthaMkara bhagavAnane oLakhe che ane te ja sAcI lIdho che. tema chatAM jyAre zraddhAna sAcuM thAya che - stuti kare che. arthAt je paramAtmAne namaskAra kare tyAre ja jJAnane samyak kahevAmAM Ave che. vastunA : : che te potAne (te paramAtma dazA ruci che mATe) svarUpane yathArthapaNe badhA paDakhethI jJAnamAM laIne : jJAna nirNayAtmaka thAya che. tenA anusaMdhAnamAM ja : : namaskAra kare che. potAne te ruci che te nakkI kevI zraddhA samyaka thAya che. samyajJAna eTale sva ane : : rIte thAya? pote vItarAga mArgamAM Ave arthAt para vacce viveka karanAra jJAna. AvuM jJAna sAdhaka * tyAM prathama padarUpa samakitanI prApti kare tene arthAt ane siddha dazAmAM cAlu ja rahe che. AvA jJAna : : jJAnIne paramAtmAnI nizcaya stuti arthAt namaskAra zraddhAnapUrvakanuM AcaraNa e samyaka cAritra che. tyAM : hAla che. svarUpalInatA che. sakhane mATe svabhAva eka ja . A rIte je potAnA svabhAvanI stuti kare Azraya karavA yogya che. ane parAzraya saMpUrNapaNe : tene tIrthakara bhagavAnanI stuti che ane je tIrthaMkaranI choDavA lAyaka che eno nirNaya ane niHzaMkatA : stuti kare che tene potAnA zuddhAtmAnI stuti che pravacanasAra - pIyUSA 259
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ ema sAmasAmI vAta Ave che. paramAtmAnI stuti : che. A rIte vicAratA jinAgama ja sat zAstra che. karavAnI zarUAta kare tyAre pote judo che paraMtu : vItarAga hoya te sarvajJa thAya che. anyamata rAgI che jyAre stuti karanAra (dhyAtA puruSo ane jenI . mATe tyAM sarvajJa zakya nathI. rAgI ane alpajJA stuti karavAmAM Ave che (zreya) e vacce abhedapaNuM : jIvonuM lakhANa e saMpUrNa satya hoya zake nahIM. sadhAya che tyAre dveta rahetuM nathI. pADAnuM dhyAna karanAra : mATe ahIM jina bhagavaMte kahelA zabdabrahmanI vAta manuSya pADArUpanuM AcaraNa kare che ema paramAtmAnuM : lIdhI che. dhyAna karanAro svayaM paramAtmA thaI jAya che. paramAtma : dazAnuM dhyAna karanAro paramAtmA dazA uparathI tenA : jinAgama vastunA anekAMta svarUpane darzAve paramAtma svabhAva upara cAlyo jAya che. paryAyane ' che. anekAMta vastu svarUpa syAdvAda zailI dvArA ja gauNa karIne evI dazAne utpanna karanAra zaktirUpa : * samajAvI zakAya che. vastu svarUpane badhA paDakhethI sAmarthya upara tenI dRSTi jAya che ane siddha samAna : * khyAlamAM levAthI ja te jJAna nirNayAtmaka banI zake mAro svabhAva che. e rIte anya siddha bhagavAna : na : che. jJAnIo vastu svarUpane A rIte samajAve che. uparathI te potAnA zaddha svabhAva upara AvI jAya : have samajanAro kaI rIte samaje che te vAta kahe che. che. A rIte anya siddha bhagavaMtanuM dhyAna karatA >> zAstranA sabhya abhyAsanI vAta kare che. jJAnIo karatA te potAnuM dhyAna karavA lAge che. je rIte : : je rIte samajAve che te rIte samajavuM tene samyaka anya siddha bhagavaMto taraphanuM lakSa choDIne te potAnA abhyAsa kahevAmAM Ave che. jJAnIo svAvAda zuddhAtmA sudhI pahoMce che te rIte zaddhAtmAne namaskAra : zailIthI navibhAga vaDe samajAve che ane pAtra jIve karanAro anaMta siddha bhagavaMtone namaskAra kare che : paNa na vibhAgathI te samajavuM jarUrI che. te pramANe evuM ahIM TIkAmAM kahevAmAM AvyuM che. A rIte : karavAthI pAtra jIvane potAnA anekAMta svarUpano ekanA namaskAramAM bannenA namaskAra AvI jAya : sAco khyAla Ave che. badhA paDakhAthI samajavAthI che. A rIte vicArIe tyAre savikalpa- : jJAna nirNayAtmaka bane che. nirvikalpadazA evA bhedano vicAra karavAno nathI. : jinAgamamAM vastu svarUpa je rIte samajAvyuM ahIM mAtra eka bIjA vaccenI saMdhi - paramAMthI : che tene sAcA arthamAM samajavA mATe A badhuM lakhANa svamAM ane svamAMthI para sAthenA saMbaMdho kaI rIte ke jIvanI mukhyatAthI vicAravuM jarUrI che. e lakhANane thAya te ja apekSA vicAravAnI che. A rIte vicAratA : dravyakarmanI mukhyatAthI paNa vicArI zakAya che. paraMtu sAdhakane bhAva namaskAra sadAya svayameva hoya che : e rIte vicAratA AtmalAbha zakya nathI. pU. evuM AcAryadeva kahevA mAge che. * gurudevazrIno parama upakAra che ke potAne mukhya kaLaza 10 * rAkhIne sarve mumukSuone abhyAsa karAvyo che. : potAnA pravacanomAM teozrIe zuddhAtmAnI TIkAkAra AcAryadeva potAnI AgavI : : mukhyatAthI ja badhuM varNana karyuM che, e ja prakAre upadeza zailImAM A adhikArapUrNa karatA traNa kaLazanI racanA : : Apyo che. A rIte abhyAsa karavAnuM phaLa zuM che te kare che. A kaLazamAM zAstrAbhyAsanuM phaLa darzAve : vAta A kaLazamAM AcAryadeva kahe che. che. sarva prathama to sat zAstra kone kahevAya te nakkI : karavuM jarUrI che. sarvajJanA jJAnane anusarIne je ; A zeya tattva prajJApana adhikAra che. tethI lakhANa hoya te ja pramANa che. mAnya karavA yogya ; temAM zeyanuM svarUpa samajAvavAmAM AvyuM che. jJAnanA 260 zeyatattva - prajJApanA
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpanI vAta Ave eTale potAnI vAta che ane : samasta padArtho enA mATe nokarma che. jIva jJAnI : thAya che tyAre vizvanA badhA padArtho tenA jJAnanuM jJeya thAya che. jIva jANanAra thaIne jANavArUpanuM : ekarUpa kArya kare che ane aneka zeyone jANatA : zeyAkAra thAya che. je jJeya jJAyaka saMbaMdha dvArA jIva 52jJeya sudhI pahoMcI che e ja saMbaMdhathI te potAnA svabhAva sudhI AvI zake che. zeyanI vAta che tyAM 52nI vAta che evuM sAmAnyarUpe mAnI levAmAM Ave che. paraMtu kharekhara ema nathI. AcAryadeva jJAna adhikAramAM AtmAnuM svarUpa samajAve che ane zeyarUpe paNa potAnA svarUpanI ja vAta kare che. jJeya zabdathI 52jJeya ja na samajavuM. potAno AtmA paNa jANavA yogya che. pote svajJeya che. tethI A adhikAramAM paNa potAnI ja vAta che ema khyAlamAM rAkhavuM jarUrI che. : vizvanA padArthone bhogavavAnA bhAvanI nirarthakatA bhAsatA te vizvanA padArthono udAsina jJAtA thAya che. zeyane gauNa karIne zeyAkAra jJAnanI paryAya, ekarUpa sadeza jJapti kriyA - jJAna guNa jIva padArtha. A rIte upacarita ane anupacirata sadbhUta vyavahAranaya vaDe te jIva zeyAkAra jJAnanI paryAya mA2phata potAnA jJAyaka svabhAva sudhI pahoMce che. A rIte te aneka pajJeyo mAraphata potAnA svabhAva sudhI pahoMcIne tene svajJeya banAve athavA sIdho ja potAne svajJeya banAve. A rIte te zeya tattvanA jJAna mAraphata potAnA zuddha svabhAva sudhI pahoMcI jAya che. pachI to te svabhAvamAM lIna thavAnuM jinAgamanI zailI evI che ke zuddhAtmAne kendramAM rAkhIne jIva padArthanuM varNana kare arthAt dravya sAmAnya svabhAvane abhedapaNe sthApIne guNa bheda ane paryAya bhedanI vAta kare. e ja zuddhAtmAne mukhya rAkhIne cha dravya ane nava tattvanuM svarUpa samajAve. cha dravyanuM svarUpa mAtra tenA asAdhAraNa dharmo dvArA ja samajAvavAthI prayojana siddha thatuM nathI. jIvane vizvanA anaMta padArtho sAthe kevA saMbaMdho che. te rIte vicAravuM rahyuM. temAM sarva prathama to asti nAsti dRDha karavA mATe jIvane paradravyo sAthe koI prakA2nI saMbaMdho nathI enI ja mukhyatA rahevI joIe ane e vAta siddhAMtarUpe badhI apekSAo lAgu pADIne nakkI ka2vI joIe. potAnuM pa2thI atyaMta bhinnapaNuM e rIte potAnA jJAna ane zraddhAnamAM sthApIne pachI saMbaMdhano vicA2 ka2vo jarUrI che. badhA padArtho e rIte potAnuM svataMtra sthAna TakAvIne vizvavyApI saMbaMdhamAM Ave che. e rIte jIva paNa vizvavyApI saMbaMdhamAM Ave che. : ja tene bhAge rahe che. zloka - 11 - jIva be prakAre padravya sAthe saMbaMdhamAM AvI zake che. jIva vibhAva bhAvarUpe-azuddhatArUpe pariName - A zlokamAM paNa pa2mAtmAnA kevaLajJAnano mahimA ka2vAmAM Ave che. jIva jyAre sAdhaka dazA choDIne 52mAtmA thAya che tyAre apUrNa zuddhatAnA sthAne paripUrNa zuddhatA thAya che. paraMtu jema mithyAtvano abhAva ane samakitanI prApti tyAM jAtyAMtararUpanI kriyA thAya che. evo phe2phAka apUrNa zuddha ane saMpUrNa zuddha paryAya vacce nathI. tema chatAM jJAnanI paryAyamAM kSayopazama jJAnanA sthAne kSAyika : ... ane e rIte bhAvakarma-dravyakarma ane nokarmarUpe- : jJAnanI pragaTatA thAya che. alpajJadazA sarvajJa dazAmAM evA saMbaMdho mA2phata paradravya sAthe saMbaMdhamAM Ave : pheravAya jAya che. bA2mAM guNasthAnanA chellA samaya athavA zuddhatArUpe pariNamIne padravya sAthe jJeya * sudhI eka samaye eka viSayane grahaNa karato hato. jJAyaka saMbaMdhamAM Ave. jIva ajJAnI che to vizvanA : have te2mA guNa sthAnanA pahelA samaye te sarvajJa pravacanasAra - pIyUSa 261
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che. vizvanA anaMta padArthone tenA guNAdi bhedo : vibhAvanA A bheda jJAnano prayoga saghaLI sahita ane traNa kALanA ItihAsarUpe eka samayamAM : sAdhaka dazAmAM cAlu ja rahe che. te jyAre vItarAga yugapa jANI le che. * thAya che tyAre samasta vibhAvano nAza thavAthI - ajJAnI hato tyAre vizvanA samasta padArthomAM : . * have bheda jJAnano prayoga karavAno raheto nathI. e adhyavasAna karato hato. pote moharUpe pariNamIne : : kSINa moha guNa sthAna bAda turata ja bhAva mokSa vizvanA padArthone potAnA nokarmarUpa karato hato. : * : teramuM guNasthAna Ave che. jyAM kSayopazama have paramAtmA thayo tyAM e ja vizvanA padArtho nokarma : jJAna kevaLajJAnarUpe thaI jAya che. e jJAna badhuM ': ekI sAthe jANI le che e apekSAe tyAM bheda nathI. na rahetA jJAnanA joya thaI jAya che. kharekhara to : vizvanA padArtho je che te ja che. arthAta ghaDiyALa to : svana jANe ke parane jANe-ajANapaNAmAM taphAvata * nathI. paraMtu svamAM tanmayapaNuM che. jyAre parathI ghaDiyALa ja che paraMtu ajJAnI mATe te nokarma che ' ane jJAnI mATe jJAnanuM jJeya che. paramAtmA A rIte : : jAdo rahIne parane jANe che. mATe kevaLajJAnanI : paryAyamAM paNa e rIte svaprakAzaka ane paprakAzaka vizvanA samasta padArthone zeyarUpa kare che. ; evA bheda paDe che. svamAM tanmaya che mATe tene nizcaya jJeya jJAyaka saMbaMdhanuM evuM svarUpa che ke zeyo : ane parathI bhinna rahIne parane jANe che mATe jANe ke jJAnamAM AvI gayA hoya e rIte jJAnanI : paraprakAzaka jJAnane vyavahAra kahevAmAM Ave che. paryAyamAM jaNAya che. A rIte badhA joyo ekI sAthe . eka ja samaye jANe ke jJAnamAM AvI gayA hoya ? kevaLajJAnanI ekarUpa paryAyane paNa e rIte ane jJAnarUpa thaI gayA hoya evuM bhAse che. tethI : sva-paraprakAzaka jJAna kahevAmAM Ave che. paraMtu evA TIkAmAM kahe che ke "asIma vizvane jhaDapathI (eka bheda paNa te kyA viSayone jANe che tenI sApekSatAnA samayamAM) zeyarUpa karato. bhedone pAmelA joyone ; che. jJAnanI paryAyanA mati Adi bhedo SeyanI jJAnarUpa karato" paramAtmAnA sarvajJa jJAnamAM A : apekSAe levAmAM Ave che. te jJAna kyA viSayane prakAre kArya thAya che. * jANe che tene gauNa karavAmAM Ave to jJAna to : ekarUpa ja che. chavstha jIvone paNa je bhava AdhIna kevaLa jJAna to ekarUpa che. te sarvajJadazA che. : kSayopazama jJAna che te ekarUpa ja che. pachI te jJAna vizvanA samasta viSayone ekI sAthe yugapad : alaga Indriyo dvArA alaga viSayone bhale jANe jANavAnI te paryAyanI tAkAta che ane vizvanA badhA . paraMtu jJAnano kSayopazama te bhavaparyata ekarUpa che. padArtho e jJAnanI paryAyamAM jhaLake che. AvI ' arthAt saMjJI paMcendriya jIvane te bhava pUrato eTalo ekarUpa paryAyane paNa ApaNe sva-para prakAzaka : ja kSayopazama hoya che. jJAnarUpe oLakhIe chIe. ApaNA mATe : (ajJAnIne jJAnI thavA mATe) sva ane paranA : kSayopazama jJAnamAM bhava badalatA ane te jAdApaNAno viveka hovo anivArya che. tethI to : bhavamAM paNa jJAnanI paryAyamAM taratama bheda paDe che. te jyAre jJAnI thAya che tyAre prajJA vaDe sva-parano : paraMtu jyAre paripUrNa jJAnanI paryAya pragaTa thAya che ane svabhAva vibhAvano bheda potAnA jJAnamAM le . tyAre have e jJAna akaMpa-niSkapa che. te sadAya che ane eja prajJA vaDe te svabhAvane grahaNa karIne ekarUpa ja che. te jJAnanI paryAyane viSayane parano tyAga kare che. sva-paranA ane svabhAva- - jANavAnI apekSAe bhale bhedarUpa lakSamAM laIe 262 jJeyatattva - prajJApanA
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu jo te apekSA na levAmAM Ave ane paramAtmA : zloka - 12 jANavAnuM kArya kare che. eTalI ja apekSA levAmAM : A zlokamAM dravya ane caraNano saMbaMdha Ave to te jJAna ekarUpa ja che. : darzAvavAmAM Avyo che. eka apekSAe zeyatattva jJAyaka svabhAvathI zarUAta karIe to : prajJApana ane caraNAnuyoga cUlikA vacceno saMbaMdha paramAtmA ekarUpa kevaLa jJAnanI paryAyane kare che. : che. arthAt A darzana adhikAra pahelA jJAna adhikAra te paryAyano viSaya AkhuM vizva che tethI joya : hato. tethI jJAna darzananI bhUmikApUrvaka AcaraNa jJAyaka saMbaMdhathI te jJAna sarvagata thAya che. arthAta : kevuM hoya te darzAvavA mAge che. jJAnane jyAre zraddhAno AtmA-jJAna guNa ane jvaLajJAnanI paryAyanuM : Teko maLe tyAre ja sAcuM AcaraNa thAya. je jIva nizcaya svakSetra asaMkhya pradezI ja che. paraMtu tenuM . potAnA jJAyaka svabhAvane jANIne temAM huMpaNuM vyavahAra kSetra AkhuM vizva che. A rIte jJAyaka : sthApe che. bAhya viSayonI nirarthakatA tene bhAse che AkhA vizvamAM vistAra pAme che evuM jaNAya che. tyAre te hitabuddhipUrvaka potAnA svabhAvamAM sthita have A kramane ulaTAvIe tyAre jyAre e ja zeya : thAya che. pahelA nyAya-yuktithI nakkI kare che ke A jJAyaka saMbaMdhanA kAraNe vizvanA samasta padArtho ; ja muktino eka mAtra mArga che. svAnubhava pachI te ekI sAthe jJAnanI paryAyanA asaMkhya pradezanI : ni:zaMkarUpe A mArge AgaLa vadhe che. samyagdarzana svakSetramAM samAya jAya che. jJAnanI paryAya to : thAya tyAre aMze svarUpalInatA to che paraMtu te cAritra jJAnarUpa che ja paraMtu A rIte badhA joyo paNa ' nAma nathI pAmatuM. munidazA che tene ja dharma gaNavAmAM jJAnarUpatAne pAme che. jJAnanI sva-para prakAzaka : Ave che. jevuM jJAna zraddhAnamAM hatuM tevuM AcaraNa paryAyamAM evA sva ane paranA bhedane lakSamAM : karyuM. tyAre jJAna ane zraddhAna sAcA Thare che. na laIe to te ekarUpa kevaLajJAnanI ja paryAya : cothA guNasthAne svarUpalInatA to che paraMtu che ane e paryAyane jJAna guNamAM ane jJAna : munidazAmAM temAM vega Ave che. te zIdhra potAnA guNane dravyamAM abheda karatA badhuM zuddhAtmArUpa bhAse : svarUpamAM DUbI javA mATe utAvaLa kare che. puruSArtha anekagaNo vadhArI de che. saMsAranA bAhya viSayothI zuddhAtmA prabhutva zakti anasAra sarva anya : udAsInatA pragaTa thAya che pachI vairAgya jyAre ghaNo dravyothI sarvathA bhinna ane potAnA guNa ane : : vadhI jAya che tyAre munidazA Ave che. paryAyothI kathaMcit bhinna bhAse che. ane tene ja : A zlokamAM dravya ane caraNa evA be zabdo vibhutva zaktirUpe jovAmAM AvatA te sarvagata bhAse Ave che. tyAM dravya zabdathI dravya sAmAnya svarUpa che. paramAtmAnuM AvuM rUpa have sAdi anaMtakALa sudhI * nathI darzAvavuM paraMtu svabhAvanA Azraye pragaTa thayelI evuM ne evuM ja raheze. paramAtmAne A rIte jotAM : zuddhatAne ahIM dravya zabda dvArA kahevAmAM Ave che. ja te sAcA arthamAM jevA che tevA mahimAvaMta jaNAya : caraNa zabdano artha ahIM bhUmikAne yogya zubhabhAva che. dedIpyamAna jovA maLe che. A rIte A zlokamAM : thAya che. te zubhabhAva anusAra bAhya AcaraNano jJAyaka svabhAvano ane kevaLajJAnano mahimA : paNa caraNa zabdamAM samAveza thAya che. dravya ane karavAmAM Avyo che. A paramAtmAnuM vAstavika : caraNa vaccenA saMbaMdhano AgaLa vicAra karatA pahelA svarUpa che. : ApaNe sAdhakadazAne samajavAno prayatna karIe. pravacanasAra - pIyUSa 263
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamArga chIe tyAre tyAM zuddhatAnA aMzo vadhatA jAya che sAdhaka dazA e mokSamArga che. bahirAtmapaNuM ... ane azuddhatAnA aMzo ghaTatA jAya che. (sAdhakadazA ane paramAtmapada vacce tenuM sthAna che. aMtamuhUrtathI : che mATe) azuddhatAmAM zubhabhAvanI mukhyatAthI tene : laIne ardha pudgala parAvartana jeTalo teno kALa che. te abheda apekSAe jIva dravyanI paryAya che. tene bheda apekSAe samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritra zabdathI oLakhAvavAmAM Ave che. te sAdhakanA prayojanabhUta traNa mukhya guNonI samyak paryAyo che. jIva eka dravya che dareka samaye dravyanI eka paryAya hoya che. tethI jIvanI paNa dareka samaye eka paryAya hoya che. aMtarAtma jIvanI paryAya e mokSamArganI paryAya che. te eka samaye eka ja paryAya che. te paryAya akhaMDa che. jIva pote te paryAyarUpe pariName che. vicAravAmAM Ave che. eka ja paryAyamAM A prakAre bhedadRSTithI jovAnuM prayojana che. sAdhakane jeTalI azuddhatA che te baMdhanuM kAraNa thAya che. te aMza jIvane duHkharUpe te samaye anubhavAya che. te azuddhatA TakatI nathI ane vadhatI paNa nathI paraMtu te dUra thatI jAya che. 5ramArtha vicArIe to te zubhabhAva mokSanuM kAraNa nathI. je baMdhanA kAraNe hoya te mokSanA kAraNe thaI zake nahIM. siddha dazA e paryAya che. te kAryarUpa che. dravya sAmAnya te paryAyano kartA che. jIva ane siddha dazA vacce kartAkarmapaNuM paNa kahI zakAya che. ane kAraNakAryapaNuM kahI zakAya che. A rIte badhI paryAyono kartA (athavA kAraNa) dravya sAmAnya svabhAva che. A vAta mukhya rAkhIne eka ja dravyanI pahelAnI pachInI paryAyono vacce paNa kAraNakAryapaNuM levAmAM Ave che. jyAre A apekSA lAgu pADIe tyAre mokSamArganI paryAyane mokSanuM kAraNa levAmAM Ave che. apUrNa zuddha paryAyane paripUrNa ajJAnI jIvane anAdikALathI zubha ane azubha be prakAranA bhAvono ja paricaya hoya che. te zubhabhAvane bhalo lAbhanuM kAraNa mAne che. tene mokSanuM kAraNa paNa mAne che. kharekhara zubha ane azubha banne bhAvo mAtra baMdhanuM ja kAraNa che. A rIte jene zubhabhAvathI mukti thAya che evI jenI mAnyatA che tevA jIvanuM kalyANa thAya ane ahita na thAya e mATe eka mokSamArganI paryAyane zuddhatA ane azuddhatA evA be aMzarUpe darzAvavAmAM Ave che. jethI pAtra jIva samajI zake ke mokSanuM sAcuM kAraNa to svabhAvano Azraya che. apUrNa zuddha paryAyamAM paNa zuddhatAnA aMzo vRddhigata thaIne paripUrNatArUpe thAya che. sAdhakanI dazAmAM jeTalA : : zuddha paryAyanA kAryarUpe levAmAM Ave che. ApaNe : koI zubhabhAvo bhUmikAne yogya hoya che te paNa khyAlamAM lIdhuM che ke mokSamArganI paryAya eka ja che: ane sAdhaka e rIte muktinA mArge prayANa kare che. mokSamArganI paryAyamAM zuddhatA ane azuddhatA paramArthe baMdhanuM ja kAraNa thAya che. sAdhaka jeTalo samaya vikalpamAM gALe che teTalo mokSa dUra thato jAya che. zuddhatAmAM nirvikalpa dazAmAM aMtamuhUrta TakI jAya to kevaLajJAna pragaTa kare che. sAdhakano zubhabhAva paNa baMdhanuM kAraNa che to pachI ajJAnInA zubabhAvanI to zuM vAta karavI! A rIte jo te zubhabhAvano AgrahI jIva madhyastha thaIne vastu svarUpane yathArtha jANe to te zubhabhAvano pakSa choDIne jyAre ApaNe paryAyanA pravAharUpe lakSamAM laIe Atma kalyANa karI zake che. AvA jIvonA hita 264 jJeyatattva - prajJApana mokSamArganI eka paryAyamAM aMze zuddhatA ane aMze azuddhatA rahelI che. ajJAnI saMpUrNapaNe azuddha che. jyAre 52mAtmA saMpUrNarUpe zuddha che. sAdhakadazAne : :
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ khAtara ane vastunI nirdoSa vyavasthA darzAvavA mATe : bhakti vagere badhuM jovA maLe che. have koI thaIne jinAgamamAM akhaMDa eka mokSamArganI paryAyane ' vicAre ke jJAnamArga to kaThIna che. badhA samajI zake te zuddhatA ane azuddhatArUpe rahelI che. ema . evuM na bane. tene badale koI bhakti mArgano Azraya darzAvavAmAM AvI che. * laIne mokSanI prApti karI zake. to tyAM spaSTa : abhiprAya eka ja che ke jJAnamArga ane bhaktimArga. - sAdhaka svabhAvanA Azraye zuddhatAnA ezA ' evA be alaga mArgo nathI. sAdhakanI eka ja paryAya vadhArato jAya che. tenI sAtho sAtha azuddhatAne dUra : che ane temAM jJAna-vairAgya ane bhaktino samanvaya karato jAya che. kayAreka astinI mukhyatAthI vAta : jovA maLe che. e ja rIte ahIM paNa samajavuM. thAya ane kayAreka nAstinI mukhyatAthI paraMtu kArya : to je che te pramANe ja thAya che. malina vastrane : Azraya to mAtra dravya sAmAnya svabhAvano dhovAmAM AvatA svacchatA vadhatI jAya che ane mela : ja che. te Azraya levAthI samyagdarzanathI laIne dUra thAya che. A rIte eka ja kAryane be apekSAe : paramAtmadazAnI prApti thAya che. jJAyakamAM huMpaNuM vicArI zakAya che. tethI TIkAmAM lakhyuM che ke "e : sthApavuM ane teno Azraya levo A eka ja muktino rIte te banne paraspara apekSA sahita che." * mArga che. svabhAvanA Azraye zuddha paryAya pragaTa thAya che. te paryAya pragaTa karavA mATe upAdeya che paraMtu te TIkAmAM tyArapachInuM je lakhANa che tenA : paryAyano Azraya na karAya. tenA Azraye AtmalAbha bhAvane samajavo jarUrI che. kAraNake zabda pramANe : na thAya ahIM pAtra jIva manipaNuM aMgIkAra karI artha karavA jato dvidhA utpanna thAya che. Azraya : e bhAva che. mAtra munidazAnuM varNana nathI. zabdano artha avalaMbana thAya che. jIva zubha bhAvano : (caraNano) Azraya karIne mokSamArgamAM ArohaNa : A rIte A zlokamAM AcAryadeve karo e vAta jacatI nathI. tethI A yathArthapaNe : mokSamArganI paryAyamAM prayojanavaza AtanI vAta paNa samajavAno ApaNe prayatna karavo rahyo. dravya arthAt : kahI che ane abhedapaNuM paNa darzAvyuM che. A banne paryAyanI zuddhatA ane caraNa arthAt zubhabhAva - : rIte samajavAthI ja spaSTatA thAya che. ahIM have A ema beno alaga rIte vicAra karavAthI vaita khyAlamAM adhikAra pUrNa thAya che. Ave che ane e daitamAM kyAMya meLa khAya evuM nathI. ' vaLI jIva ekalI zuddhatA pragaTa kare evuM paNa ' zloka - 13 banatuM nathI. arthAt koI sAdhaka dazA evI nathI ke : caraNAnuyoga cUlikA adhikAra zarU thAya che. jyAM ekalI zuddhatA ja hoya. te pramANe mAtra : jeNe potAnA jJAna zraddhAnane vyavasthita karyuM che te 2 8 maLagaNa35 zabhabhAvo ja hoya ane zuddhatA : have manipaNuM levA mATe taiyAra thAya che. pravacanasAra na hoya ema paNa kayAreya bane nahIM. tethI kAM : zAstrano abhyAsa karIne ahIM sudhI AvelA jIvane zaddhatA kare athavA azaddhatA kare evI pasaMdagIno have eka ja kArya karavAnuM rahe che. jJAnI thayA bAda prazna upasthita thato nathI. banne aMzo sAdhakanI : te jIvanI je bhAvanA hoya che te munipada prApta paryAyamAM sAthe ja hoya che. sAdhaka dazAno bIjI : karavAnI ja hoya che. zrImad rAjacaMdrajIe "apUrva rIte vicAra karIe to tyAM jJAna ane vairAgya sAthe avasara" kAvyamAM e munipadanI bhAvanA suMdara rIte ja hoya che. sAdhakanI paryAyamAM jJAna, vairAgya ane : bhAvI che. pravacanasAra - pIyUSa 265
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgalA zlokonuM anusaMdhAna laIne A : paNa sAthe vicAraNA Avazyaka che. te puruSArtha mAgI zlokamAM paNa e ja bhAvane ghUMTavAmAM Avyo che. A le che. samakita thavA mATe anaMta puruSArtha jarUrI munidazAmAM traNa kaSAyanA abhAvapUrvakanI " che. pachI AgaLanI bhUmikA mATe puruSArtha vadhato vItarAgatA ane saMjavalana kaSAyamAM 28muLa * ja jAya che. guNanA pAlananA bhAvo A banneno samanvaya : arthAt meLavizeSa jovA maLe che. jyAre pariNAmo : have A zlokanA anusaMdhAnathI vicArIe. sahaja hoya che tyAre AvuM ja hoya che. zuddhatAnI : : samyagdaSTi jIva je gRhastha jIvana jIve che tenI mukhyatA rAkhIne vicAra karIe. eka jIva siddhimAM mahAvrata ane muLaguNanA pAlananI : sAthe eTalI pavitratA. Avo ja suyoga hoya che. : ajJAnI che te jJAnI thAya tyAre tenI bAhya * pravRttiomAM kAMI phera paDe nahIM. tenA zubhAzubha tethI eka vidyamAna hoya tyAre anya avazya hAjara * bhAvo paNa pahelAnI jevA ja dekhAya che. ahIM hoya che. ahIM haTha prayoganI vAta nathI. abhavya jIva paNa dravyaliMga dhAraNa kare che te levuM nathI. : e vicAravAnuM che ke tenuM AcaraNa have : samyagvAritra nAma pAme che. paraMtu temAM koI samyagdaSTi jIvane sva-parano spaSTa vibhAga : bAhya taphAvata nathI. A rIte zubhabhAva ane khyAlamAM che. teNe mohane dura karyo che tethI paramAM : bAhya kriyAnI mukhyatAthI vicAratA te pahelAnI ekatvabuddhinI sAthe paranA bhoktAbhAvano paNa . jema ja svAdhyAya-bhagavAnanI pUjA vagere kare che sAthe ja tyAga thayo che. bAhya viSayo bhogavAtA ja + ane potAnA vepAra dhaMdhAne paNa kare che. arthAt nathI evo pAko nirNaya hovAthI tene paradravya pratyenA : jene vairAgya ane tadanusAra tyAga kahI zakAya rAga dveSanuM koI prayojana nathI. jyAre paradravyane : evuM kAMI jovA maLatuM nathI. zrAvaka ane bhogavavA ja nathI tyAre tene zubhabhAva ane tenA : munipaNAno vicAra karIe tyAre aMtaraMgamAM phaLanI paNa koI mukhyatA nathI. azubha bhAvanA tyAganA bhAvanI vRddhi-vairAgyanI adhikatA ane phaLanI tene ciMtA nathI. tethI zubhAzubha bhAvonI - te anusAra bAhya tyAga hoya che. tethI te eka jAdA tene upayogitA nathI. A rIte samyagdaSTi jIva : prakAranI dazA che. te mATe ghaNo puruSArtha jarUrI che. vItarAgatA tarapha AgaLa vadhe che. A sahaja : parane jAdA jANavA e alaga vAta che paraMtu pariNAma che. jJAnamAM paradravya pararUpe jaNAtA tenA : anAdikALanI parAzrayarUpanI pravRti pheravavI e tyAgano bhAva ja sAdhakane hoya che. : alaga vAta che. gRhastha avasthAmAM evuM nathI. tethI paranA ane vibhAvanA tyAgano nirNaya ane : jeNe zubhAzubha bhAvane choDyA nathI. arthAt je amala e bannemAM ghaNo taphAvata hoya che. nirNayamAM : evA bhAvothI viramyo nathI. e have munipaNuM levA jJAna ane zraddhAnanI mukhyatA hoya che ane amalamAM : mATe taiyAra thAya, kamara kase evo bhAva A zlokamAM AcaraNanI mukhyatA hoya che. bannemAM puruSArtha jarUrI : rajU karavAmAM Avyo che. jyAre munidazAne yogya che. samyagdarzananI prApti e darzana caraNa cAritra - zuddhatA pragaTa thaze tyAre tyAM sahajapaNe mahAvrata che. ane munidharmanuM pAlana e saMyamacaraNa cAritra , vagere zubhabhAvo haze. te bhAvone ahIM dravyathI che. A rIte vicAratAM jIvane samyagdarzananI prApti : aviruddha AcaraNarUpe darzAvavAmAM AvyA che. e mAtra zraddhAnanuM kArya na rahetA tyAM cAritranI ' zeyatattva - prajJApanA
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka , 6 6 la % - jinajInI vANI * * nhaws (rAga : AzA bharyA ame AviyA...). sImaMdhara mukhathI phUlaDAM khare, enI kuMdakuMda gUMthe mALa re, jinajInI vANI bhalI re... sImaMdhara0 vANI bhalI, mana lAge raLI, jemAM sAra-samaya ziratAra re, - jinajInI vANI bhalI re.... sImaMdhara0 gUMthyA pAhuDa ne gUMthya paMcAsti, gUMcyuM pravacanasAra re, jinajInI vANI bhalI re... sImaMdhara0 gUMthya niyamasAra, gUMthya rayaNasAra, gUMthyo samayano sAra re, jinajInI vANI bhalI re.... sImaMdha20 syAdavAda kerI suvAse bharelo, jinajIno OMkAra nAda re, jinajInI vANI bhalI re... sImaMdhara 0 vaMdu jinezvara, vaMdu huM kuMdakuMda, vaMdu e OM kA2 nAda re, - jinajInI vANI bhalI re... sImaMdhara heDe hajo, mArA bhAve hajo, mArA dhyAne hajo jinavANa re, jinajInI vANI bhalI re... sImaMdhara jinezvaradevanI vANInA vAyarA, vAjo mane dinarAta re, jinajInI vANI bhalI re... sImaMdhara0 pravacanasAra - pIyUSa zeyatattva - prajJApana
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAna kuMdakuMdAcArya vize ullekho. 0000 vandyo vibhurbhuvi na kairiha kauNDakundaH kunda-prabhA-praNayi-kIrti-vibhUSitAzaH / yazcAru-cAraNa-karAmbujacaJcarIka- zcake zrutasya bharate prayataH pratiSThAm / / (caMdragiri parvata parano zilAlekha) artha kundapuSpanI prabhA dharanArI jemanI kIrti vaDe dizAo vibhUSita thaI che, jeo cAraNonAMcAraNaRddhidhArI mahA-munionAM suMdara hastakamaLonA bhramara hatA ane je pavitrAtmAe bharatakSetramAM zrutanI pratiSThA karI che te vibhu kuMdakuMda A pRthvI para konAthI vaMgha nathI? ..........hounDo yatIndraH II. rajobhiraspRSTatamatvamanta-[opi saMvyaJjayituM yatIzaH / raja:padaM bhUmitalaM vidAya cacAra manye caturaGgalaM saH / / (viMdhyagiri zilAlekha) arthaH yatIzvara (zrI kuMdakuMdasvAmI) raja:sthAnane bhUmiLane - choDIne cAra AMgaLa UMce AkAzamAM cAlatA hatA te dvArA huM ema samajuM chuM ke, teozrI aMdaramAM temaja bahAramAM rajathI (potAnuM) atyaMta aspaSTapaNe vyakta karatA hatA (-aMdaramAM teo rAgAdika maLathI aspaSTa hatA ane bahAramAM dhULathI aspaSTa hatA). jai eumaNaMdiNAho sImaMdharasAmidivvaNANeNa / Na vivohai to samaNA kahaM sumaggaM payANaMti / / (darzanasAra) artha: (mahAvidehakSetranA vartamAna tIrthaMkaradeva) zrI sImaMdharasvAmI pAsethI maLelA divya jJAna vaDe zrI padmanaMdinAthe (zrI kuMdakuMdAcArya deve) bodha na Apyo hota to munijano sAcA mArgane kema jANata? he kuMdakuMdAdi AcAryo ! tamArAM vacano paNa svarUpAnusaMdhAnane viSe A pAmarane parama che upakArabhUta thayAM che te mATe huM tamane atizaya bhaktithI namaskAra karuM chuM. (zrImad rAjacaMdra) . pravacanasAra - pIyUSa zeyatattva - prajJApanA