Book Title: Bhagwati Sutrani Deshnao
Author(s): Sagaranandsuri, Hemsagar Gani
Publisher: Siddhachakra Sahitya Pracharak Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034770/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Bollbllidka 18 jaina graMthamALA. dAdAsAheba, bhAvanagara, phona: 0278-2425322 3004846 gamotthu NaM sapaNa sa bhagavao goyamasAmissa // zrIbhagavatI sUtranI che dezanAo che =============== ( AThamuM zatake ). yugalapariNamana-viSayaka-49dezanAe, nArakI ane tenA du:khA; ane dharmaratna-prakaraNa-dezanA sArAMza. dezanAkAra: pU. AgamAddhAraka jainAcArya zrIsAmAnandasUrIzvarajI mahArAja. saM grAhu kaH-paM. zrIhemasAgarajI gaNI. Shree Sucharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2000 ( () ; dobit000000dddddd saMkhe 2dhyA , nAzapa nAma'. mamotthu mamaNamma bhagavao goyamamAmimma / nA laIuLa . no DAnsa - nakha : Sjapa 2 4 ra pa najara gaI ta5 ) 1 mano 2 vijapa nA janma vIjaLI 62 - 63 - 1 * 11 Mo tamAma vANI - 50 rU nI re ! Aja 11 no Dheka mALa notarU pee zrIbhagavatI satranI dezano ( AThamuM zataka. ) pagalapariNamana-viSayaka- nAo, nArakI ane tenA dukhe; ane dharmaratna-prakaraNa-dezanA sArAMza. D()())))))))))))jI (2) 2 tbittabhttbittababababababababmiktbsp dezanAkAra5. AgamahAraka-jainAcArya zrIsAgarAnandasUrIzvarajI mahArAja saMgraha -paM. zrImasAgarajI gaNI. vIra saM..2475) vikrama saM. 2005 I. sa. 184J kiMmata rU. 4-8-0 pramAni. nakala-60 201000004770074707474:7: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = = = - - - - - - - - - - - - - - - - - - .dAI inDaka pU. muni mahArAja zrI amarendrasAgarajI tathA zrI manojJasAgara. mamhArAjazrInI zubha preraNAthI A graMthamAM saDAya karanAranA zubha nAme. - ~ - ~~-~7pa1) zrI ciMtAmaNuM pArzvanAtha bhagavAnanI peDhI, navasArI. ra01) zeTha vADIlAla manasukhalAla bATalI bAIkuAM.vALA muMbaI. 151) zA. nemacaMda kkIracaMda ha. maganabhAI nemacaMda, marelI. 101) gAMdhI zaMkaralAla mahAsukhalAla ha. temanA suputra nagInadAsa. modI kAMtilAlanI preraNAthI, paMcamahAla-vejalapura adhaont . "' : kAra ane . . '' : : : . . . prakAzikA - mudrakazrI siddhacaka-sAhitya che pkkIracaMda maganalAla badAmI pracAraka samiti. che "jaina vijyAnaMda" prI. presa, gopIpurA, surata, havADIyA cakalA, surata - w Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-dAtA. pU. AgamACAraka AcAryadevazrImat sAgarAnaMdasUrIzvarajI. janma vi. sa. 1931 kapaDavaNaja. panyAsapada vi. sa. 1960 rAjanagara. Surat Wan dIkSA vi. sa. 1947 lIMbaDI sUripada. vi. saM. 1974 surata. www.u Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAnazAzanAdhipati zrIvarddhamAnasvAmine namaH / upadyAta ri saMvata 199 nI sAlamAM zrI sidhdhagiri (pAlItANa) zrI vardhamAna jenA AgamamaMdiranI pratiSThAnA abhUtapUrva mahatsava bAda zrI navapadajInI zAzvatI eLInI ArAdhanA dhAmadhUmathI kapaDavaMja zaheramAM ujavavA mATe jayanta meTala ku. nA mAlIka dAnavIra zA. cImanalAla DAhyAbhAIe Agraha bharI vinaMti karI. parama pUjya AgamoddhAraka Agama vAMcanA dAtA, zrI vardhamAna jaina Agama maMdira saMsthA tathA surata tAmrAgama maMdirAdi aneka susaMsthA saMsthApaka, ajoDa AgamanA abhyAsI, AcArya mahArAja zrI zrI zrI sAgarAnandasUrIzvarajI mahArAja sAhebe teonI bhaktipUrNa vinatine svIkAra karyo. ane pitAnA vizALa ziSya prazivAdi parivAra sAthe lAMbo vihAra karI kapaDavaMja je pitAnI janmabhUmi paNa che, tyAM apUrva svAgata sAthe padhAryA. siddhacakranI ArAdhanA prasaMge zrI pALa mahArAjA mayaNuM suMdarInA AkarSaka dazya paNa khaDA karavAmAM AvyA hatAM. deza dezAvarathI ArAdhakonI saMkhyA paNa ghaNI AvI pahoMcI hatI apUrva udalAsathI ArAdhanA samApta thaI zrI kapaDavaMja zaheranA jJAnavRddha ane vRddha zrAvakenI cIrakALathI AcArya mahArAjane caturmAsa karAvavAnI bhAvanA hatIja, ghaNI vakhata vinatio paNa karI hatI. temaja samudAyamAM kapaDavajanA ghaNA sAdhu e paNa dikSita thayelAM. te sarSa suga sAMpaDavAthI AkhA zrI saMghe maLI caturmAsa nI vinaMti karI. ane tene svIkAra paNa thaye. have comAsAmAM vyAkhyAnamAM kayuM sUtra vAMcavuM! e vicAratAM zrI saMghanI evI bhAvanA thaI ke AgaLanA varSe vecAyela zrI bhagavatI sUtra jyAMthI adhurU rahela che, tyAMthI AgaLa sAMbhachIe to ThIka. pUjaya zrI AcArya mahArAjane te pramANe vinaMti karI ane te pramANe zrI bhagavatI sUtranuM AThamuM zataka ane bhAvanAdhikAre dharmaratna prakaraNa zarU karyuM. zrI bhagavatI sUtranA AThamA zatakamAM pudgala pariNAmane aMge viziSTa adhikAra hovAthI paramapUjaya AcArya mArAjazrIe zAstrIya zailIthI suMdara yukti prayukti dAkhalA dalIlathI temaja udAharaNa, dRSTAMta ApI potAnI pratibhA ane lAkSaNika zailIthI anupama vyAkhyA karI che. dravyAnuyeganA vidvAnene A vyAkhyAne ati upayegI ane rasaprada hovAthI mArA parama upakArI pUjya gurUdeva panyAsajI zrI hemasAgarajI gaNIne ghaNA vakhatathI A vyAkhyAno chapAvavAne vicAra hato. paraMtu chellA keTalAka samayathI yuddhakALanI sakhata meghavArI, kAgaLanI achata ane bIjA paNa keTalAka kAraNathI vicAra amalamAM mukI zakAye na hatuM. paraMtu saMvata 2004nI sAlamAM navasArI zrI saMghanA AgevAne temaja zAzananA parama anurAgI zA. javeracaMda rAmAjI (phensI) nI AgrahabharI vinaMtithI pUjya paMnyAsajI gurUmahArAja, huM tathA laghugurUbadhu zrI manasAgarajI mahArAja caturmA sAthe gayA hatA. tyAM caturmAsanI aMdara vyAkhyAnamAM zrI sUyagaDAMga sUtra tathA bhAvanAdhikAre zrI samarAditya caritra vAMcyuM hatuM. tapayA dhArmika pravRtio paNa sArI rIte thaI hatI. daramyAna zAM. chaganalAla lallubhAI aMbheTIvALA tathA kAlIyAvADIvALA rAyacaMda devacaMdanI peDhIvALA maMgIbenano upadhAna karAvavA vicAra thaye. ane temane vicAra navasArInA zrIsaMghe sarSa vadhAvI lIdhuM. upadhAna tapa, aSTAdvika mahotsava, mALAropaNa kriyA, ratha yAtrA zAMti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ snAtra sAdharmika bhakti vigere zAzana prabhAvanAnA kAryo sthAnika zrI saMghanA kAryavAhakanI sahAyathI apUrva dIpI nIkaLyA hatA. devadravya, tathA jJAna dravyanI upaja paNa sArI thaI hatI. navasArI zrI saMghanA AgevAnone A bhagavati sUtranA vyAkhyAno chapAvavA mATe meM tathA muni zrI manojJasAgarajIe hakIkata jaNAvI. teoe paNa te vAta saharSa vadhAvI laI rUA. 751) aMke sAtase ekAvana ApavA jaNAvyuM. khuTatI rakamanI bIjI sagavaDatA utArIzuM tema dhArI zrI bhAvati sUtranI dezanAe chApavAnuM kAma cAlu karAvavA mATe zrI panyAsajI mahArAjane vinaMti karI. mArA gurUmahArAjazrIjInA avataraNanI kepI uparathI zuddha presa kepI munimahArAja zrI kaMcanavijayajI mahArAja tathA zrIladhisAgarajI mahArAje karAvI hatI, te presa ke pIne upaga sudhArA vadhArA sAthe karavAmAM AvyuM che. dezanA dAtA parama pUjaya paramopakArI AgadhdhAraka, zAzanadInAkara, AcArya mahArAja sAheba zrI sAgarAna-dasUrIzvarajIe pitAnI pratibhAzAli apUrva zilIthI, pugala viSayaka spaSTIkaraNa suMdara daSTAMta dAkhalA dalIle yukita prayukitathI karela che, je vAcakavRMda svayaM vAMcIne ja temanI pratibhAno khyAla karI le. temanI jJAna zakita jenomAM prasiddha pAmelI che, eTaluM ja nahi paraMtu jenetara paNa mukata kaMThe prazaMsAnA pupe vere che. jAmanagara zaheramAM saMvata 1991 nI sAlamAM vyAkhyAnamAM zrI bhagavatI sUtra pUjya zrI AcArya mahArAje vAMcela, tenA avataraNe paNa mArA gurU mahArAjazrIe karelA hatA. tenI presa kopI karAvI pite yogya sudhArA vadhAro karI pATha sthaLoe mULa pATha vigere goThavI taiyAra karyA hatA. te vyAkhyAno paNa hAla jayanta meTala kAM.vALA dAnavIra zeTha cImanalAla DAhyAbhAInI saMpUrNa ArthIka sahAyathI paMnyAsajI mahArAja zrI caMdrasAgarajI mahArAjanI najara taLe chapAI rahyA che, je TuMka samayamAM prasidhdha thaze. AnaMdasudhAsibdha, zrI siddhacakamahAtamya, parva dezanAmAM chapAyela vyAkhyAno temaja zrI siddhacaka pAkSIka ane mAsikamAM AvelA zarUAtathI atyAra sudhInA vyAkhyAna chapAyA che, te lagabhaga ghaNuM mArA gurU mahArAja panyAsajI hemasAgarajI gaNanA pitAnA hastanA avataraNeja che. vaLI pote bIjA paNa ghaNuM AcArya mahArAjazrInA vyAkhyAnenA avataraNane jaththa zuddha karAvI presa kopIo banAvI taiyAra karelAM che. jema jema AthIka sahAyatA maLatI raheze tema tema AgamadvArakanI amogha dezanA prasiddha karavAmAM Avaze. AvA apUrva vyAkhyAna rasikone je pitA taraphathI pragaTa karAvavAnI IcchA haze te hame teone vyAkhyAnane saMgraha joIe teTale pure pADIzuM. A dezanAnA prapho tapAsavAmAM parama pUjya paramapakArI vardhamAnatapiniSNAta prakhara vyAkhyAtA panyAsajI mahArAja zrI caMdrasAgarajI mahArAja pitAne vyAkhyAna Adi vyavasAya hevA chatAM samaya bacAvI mupha zuddhi karI Apela che, temaja munizrI de latasAgarajI mahArAja zrIe zuddhipatrakAdi kAryo karI ApavAmAM madada karI che. jethI ghaNuM TuMka samayamAM A pustaka bahAra prasiddha karI zakyA chIe. A pustaka vAMcana karanAra mahAzayane prathama zuddhipatrakanA AdhAre zuddha karI vAMcavA bhalAmaNa che. temaja keTalIka jagepara anusvAra, repha. kAnA vigere uDI gayA hoya, tyAM te umerIne vAMcavuM. temaja 6, 6, 6 nI zuddhi paNa yathAyogya samajI levI. vejalapura [paMcamahAla] li. saM. 2005 Aso sudI 1 munizrI amarendrasAgara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 bhagavatIsUtra zataka 8muM pudgala pariNamana viSayaka dezanAne anuma. dezanAMka patraka dezanAM patrAMka 1 jainadarzananuM maMgalAcaraNe paNa aneruM ja che. 1 28 devatAonA bhedemAM pariNatinI asara kAraNa2 pudagalane pariNamanazIla svabhAva.. 115 3 daSTiviSa jeTalI bhayaMkaratA AzIviSamAM nathI. ra8 naveyaka tathA pAMca anuttara vimAnamAM vyavasthA pudagalanI prakRti pariNamanazIla che. 1* zA mATe nathI ? 120 4 ahiMsA vatanI ArAdhanA zakya zI rIte ? 14 30 ahamindrapaNuM meLavavAno adhikAra tevI zakti pa prathamathI daza uddezAmAM ka adhikAra che, tenuM keLavanArane ja hoya. 126 sAmAnya varNana. 31 timAM jyoti samAya temAM pudagalane 6 pudgala saMbaMdhinA praznane nirAkaraNa yogya gaNe. 22 prazna ja nathI. 131 7 pula pariNAmanA traNa prakAra che. 32 pudgala-pariNAma. 8 e artha pudagala 'pada' sAthe samAya che. 31 33 mana-vacana-zvAse zvAsa pudagala grahaNa kare, 8 mizrA pariNata puNa. 35 visarjana kare, paNa dhAraNa kare nahiM. 138 10 AtmAnuM tevuM sAmarthya che, mATe ja janezvara 34 uci sthiti tathA halakI hAlatane pudagaladee dharma mArga batAvyuM che. maMtrI bhAvanA. 39 pariNamanano prakAra ira 11 eka koDAkoDInI sthiti TALavA mATe atmAne 35 arUpI amA sa the rUpI kamano sabaMdha zI rIte? 147 prayatna kare paDe che. prayoga pariNAmane samaje 36 pAtrAnusAra punuM pariNamana 15ra te badhuM samaje. 12 kalAkamAM indriya pAMcaja che. viSaya pAMcaja che, 37 leka tathA alakanA bheda. 154 cho viSaya nahi, evuM nirUpaNa koNa karI zake? 48 38 dekhI zakAya te bAdara, ane na dekhI zakAya te . 13 pAMca prakAranA pudgala prayoga pariNata che. para 158 38 jainonA mokSa sAMkaDo nathI. 14 sUkSma tathA bAdara vibhAga. 55 161 15 devaloka tathA nArakI gati mAtra zraddhAgaja 40 garbhanI paristhiti 165 che, ema nathI, paNa buddhigamya che ja, kudaratane 41 pudagalapariNamana vaiciyathI jIvanA aneka , mAnanAre e beya gati mAgye ja chUTaka. bhedo che. 58 168 16 buddhizALInI daSTi phaLa tarapha hoya che. jIvana 42 pudgalanuM paraspara pariNAmAntara zAthI? sUkSma pudgalene grahaNa karI zakatuM nathI tejasa zarIrathI. 170 2 43 vakriya zarIrane hetu. 17 samyakatvanA pAMcalakSaNa zama, savega, nirvAda, 44 aba parivrAjakanI rUpavikarviNa. 178 anukaMpA, AstikatA. 18 AjJAsiddha padArthomAM yuktine Agraha ayukta che. 70 5 manuSyagatimAM ja pAMca zarIra che. AhAraka 19 samUcchi tathA garbhaja kayAM kayAM che ? zarIra mAtra manuSya gatimAM che. 74 183 46 maraNa karatAM adhikAra janmane he jaie. 187 * jayaNAnI jarUrIyAta. 21 naraka sAta zAthI? 47 Atma pradezamAM karma praveza zI rIte thaI zake ? 191 78 22 AyuSyakarmanuM kAma jIvane jakaDI rAkhavAnuM che. 83 48 tamAma paryAptine AraMbha sAtheja che. ane 23 pariNAmanA bheda kriyAnA bhedene AbhArI che. 87 pUrNAhUti krame che. 24 mithyAtvInI paNa dharmakaraNI nakAmI jatI nathI. 8 48 sarvajJanA vacana sivAya kAyamAM jIva mAnI 25 bhinna bhinna devaloka javAnA kAraNe. 88 zakAya nahiM. 188 26 nArakI ane devo paccakhANuM na karI zake. 104 50 nArakI ane tenA duHkhe. 201 27 pudagalanI asara. 108 51 bhAvanAdhAre dharmaratna prakaraNa dezanA zArAMza. 213 17 17 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vistRta viSayAnukrama. patrAMka patrAMka viSaya 2 indra mahArAjA jJAnInA sevaka vecchAe bane che. 3 namaskAra zrI sarva devane che. 4 anaMtu jANavAne aMta. 4 zuM AtmA kAyamane gulAma che? nA. 5 jaina darzanamAM IzvarapaNe mATe manepala nathI. 5 vitarAga tei Izvara che, tene mAlIka koI nathI. 6 iSTa pravRtti tathA aniSTa nivRtti mATe iSTAni, jJAna Avazyaka che. 7 jJAnanI jarUra kharI paNa zA mATe ? 8 doSane Topalo bhagavAnanA zira. 1. pudagala prakRti pariNamana zIla che. 11 dhAgA paMthIo izvarane kartA tarIke zA mATe AgaLa kare che? 12 AtmAne karma sAthe sabaMdha anAdi che. 13 mALanA mUSita: sarva misa na maja? 14 ahiMsA vatanI ArAdhanA zI rIte? , narasuM paNa je paramezvaranI preraNAthI te prANIne sajA zA mATe? 15 paramezvarane mAnavA zA mATe? 15 de paNa kAyAnA kedI che. viSaya ra2 rAjagRhI e dharma kendra hatuM 23 vakatAnuM vakatavya zotAnI pariNatine ane yogyatAne AdhIna che. 23 siddharAjane dharma viSayaka prazna. 25 cAra prakAranAM siddhAMtanuM svarUpa. 25 have mane "he gautama' koNa kaheze evA koDa 80 varSanI vaye. ra7 kAyA, bhAvA. tathA mananI pariNati chavanAM prayatnathI che. 28 samakita-daSTinI suMdara-vicAraNA. ra8 zarIra e azucikaraNa yaMtra che. 30 bhalA AdamI! ATalI mahenata karavAnuM zuM kAraNa? 31 rUpIo ne seLa AnA ekaja che. 32 zabdamAM saMpUrNa-artha samAya ja che. 33 bahAra joyuM paNa bhItaramAM joyuM nahi. 36 vaeNkriya kalevara jIva gayAM pachI vikharAI jAya che. ,, vargaNa vicAra. 38 nirmANa karmodaye grahaNa karAyelAM yugale teja rUpe pariName che. - AtmAe pudagala vaLagADanAra thavuM nahi. 40 jena-zAzananI mukhya tathA prathama bhUmikA. - maitrI bhAvanA 41 zuM pApIne sajA thavI ja joIe? 4ra dharmanI bhAvanA kevI hoya ? 43 siddhanA che kema pApa karatA nathI. " jarnamaka/mane thAtuM 45 karmavargaNa ApoApa vaLagI zakatI nathI. 46 svAbhAvika pariNAme pariNamelAmAM paNa jIvane prayoga kAragata che. , kudarate sAmagrI ApI pachI prayatna ApaNe kara joIe. , kAyasthiti 16 karmabandhathI koNa bacI zake ? ,, vanaspatinI vyApakatA. ,, ahiMsaka koNa banI zake ? 18 zabda vAcaka che, ane padArtha vAcya che. 19 grahastha mATe dAna eja dharma utkRSTa zAthI? zIla-tapa-bhAva te sarvaviratinI sarakhAmaNImAM bindu mAtra che. 19 pApa pratye dhikakAra e jambara hathiyAra che. 20 pApa game che paNa pApI tarIkenI chApa gamatI nathI. 20 prAyazcittanuM nivAraNa AyaNa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka viSaya 47 akAmanirjarA tathA sakAmanizAnA aMtarane jaNAvanAra tAmalI tApasanuM daSTAMta. , mizra pariNAma yAM 48 pudagalAstikAya eka jAti che. 50 pratimA tathA patthara sarakhA kahenArane mAtA tathA strI sarakhA kharA ke ? pI nirmANa nAmakarma jAti-nAma-karmane gulAma che. para zuM samyakatva e jenene IjAre che? 53 jeo jJAnAvaraNIyAdi na mAne teo toDavAnA prayatno kare ja kayAMthI ? . svarUpa samAna che paNa pharaka AkAramAM che. 55 sUkSma tathA bodara vibhAga. AtmAnA ATha rUcaka pradeza kAyama khullA rahe che. 56 mokSamAM zuM che? 57 pharaka AkAramAM che. svarUpamAM nathI. , vanaspatikAyanuM vivecana. , nigoda vicAra. 58 kudaratane mAnanAre e beya gati mA ja chuTake. paSTa AkArarUpe ekendriyanA pAMca vikendriyanA aneka paMcendriyanA cAra bheda. , pratyakSamAM zaMkAne sthAna nathI, zaMkA parAkSanI ja hoya. 60 devaloka tathA nArakI che ke nahi ? 61 kudaratane mAnanAre nArakI mAnavI ja paDe. 62 jIva mUkSma pagalene grahaNa karI zako nathI. 63 palTo e pudagalone svabhAva che. , ekendriyathI paMcendriyapaNAne krama puNyAne aMge che. 64 samyaktvanI vyAkhyA chae kAramAM jIvanuM mantavya che. 65 zrAvakanI dayA zakya keTalI ? savA vase. 66 muThThIbhara jIvonI hiMsAne tyAgI vratadhArI zI rIte? 67 adheloka, madhyaloka, udghaka, e krama sakAraNa che. . narakanuM kaMpAvanArU sAmAnya varNana. 68 cAre gatinAM jene kAryakrama ke che? , samakitIne jIvanI vAstavika dazAne khyAla AvyA " vinA rahe ja nahi. 70 svarUpe sarva AtmA samAna che. patrAMka viSaya 71 saMjJA hoya tyAMja asara thAya. 12 julamIne dhikAra che ! 73 kudaratanAM InsAphamAM sukA bhegu lIluM baLatu nathI. , AjJA siddha tathA hetu siddha padArtho. 74 puNAI vadhe tema AgaLa vadhAya. ,, paMcendriyamAM tiryaMcane eka bheda che. 75 nI pariNatimAM palaTo Ave che. 76 jalacarAdinuM varNana. , indriyanI sAthe manane gaNanAmAM kema na gamyuM ? 79 yuta jJAnanI viziSTatA. 78 jayaNa vagara thatI kAtIla hiMsA. , keTalIka vakhata rUjhAvaTa, e ghAtaka thAya che. 80 devalokanAM bhede zAthI? , samakitIne vaimAnika vinA AyuSyane badha heya nahi. 81 zrImatInuM dRSTAMta. , devatAnA bhedo 82 samakitinI sthA kaI hoya. 83 akAma ni jIrAnuM paNa sAmarthya te pramANamAM mAnavuM paDaze. 84 sajana apakArI pratye upakAra kare, te IzvaranuM valaNa kevuM hoya ? 86 IzvaranA nAme dhAgA paMthIonA dhadhA. 87 manuSya thAya paNa samUrNima thAya te sArthaka zuM 88 raDatA karelu ullAsathI zI rIte bhogavAya. 88 caMdatAnA AMsunuM mulya. ,, kriyAnI taratamatA mujaba phalamAM taratamatA samajavI. 90 akAma nirjarA. , bhUkhyA tarasyo marele baLada deva thAya che ? 1 naTane niSedha ke naTIne? 92 bhavanapati deva "kumAra" zAthI kahevAya che. , vyaMtarAdi deva saMbaMdhi. 83 naraka jevI gati mAnyA vinA cAle tema nathI. , samyakatvanAM abhAve devagati rokAtI nathI. 94 samyakatva pAmavAne vakhata kayAM ? 5 navakArane nakAra karemibhatene 'kAra kayAre bele. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka viSaya patrAMka viSaya 95 kAMThe ja vahANane tekAna naDe che. 122 sAdhunI pAMca mahA pratijJAo. , saMskArI ulaTAvavA muzkela che. 123 bAvAjInI gItA. 87 thIbheda manAya kyAre ? 124 naveyakane adhikArI koNa? , samyakatva-dezavirati Adino upatti kama. , dIkSA cauda rAjalakane kalyANakada, mATe koI paNa 88 pudagalAnaMdIne AmIya sukhanI chAyA paNa samajavI saMyogomAM rokyA ja nahi. kaThaga che. 128 liMganI pradhAnatA 98 siMhonuM sukha zuM ? 129 gAmavA sarvabhUteSu 10... mekSamAM saMkaDAmaNu kema thatI nathI ? , chApa vagara nakAmuM. 101 pariNAma kSetrAnusAra thAya che. 130 mokSanuM sAdhana liMgaja! ,, utkRSTa pApanA pariNAme naraka. , navayamAM abhavyo paNa jaI zake che. 102 utkRSTa puNyanAM pariNAme devaloka. 131 pAMca anuttaranA adhikArI koNa? 14 nArakI ane deve paccakhaNa na karI zake. sthiti pharaka e punyanAM pharakano pratyakSa purA che. 105 niyANAnuM pariNAma. 133 kriyA bIjAnI kAma lAgatI nathI. 106 maraNa samaye saMskAranI hAjarI. 107 lesyAnA AdhAre bhAvI gati. , anuttara evuM nAma zAthI? 134 siddho kayAM ane zI rIte rahyA che. , sUryane caMdra e bemAM mahAna koNa? ,, denAM bhede ne vyavasthA , jJAnAvaraNIyanI e tAkAta nathI ke jJAnane sadaMtara DhAMkI zake. 109 pudgalenI asara. 135 saMsArI jIvane zarIra te heyaja. 108 vizeSaNanI jarUra kayAM? 136 u&Ati krama. 110 ullAsanI taratamatA mujaba phalanI paNa taratamatA , pacendriya jIvanA vadhathI narakamAM javAya ema - haribaLa mAchImAranI draDhatA. zAthI? 111 jubAna pharyA pachI jIvana rahe te zA kAmanuM ? 112 bhinna pariNatithI bhinna phaLa bhogavAya che. ,, zrAvakonI pratijJA keTalI ? ,, pADA laDe eTale jhADAne khoDo nIkaLe. 137 pratijJAnI maryAdA. 138 jJAna tathA AvaraNa saMbaMdhI vivaraNa. 113 IcchAno cheDo kyAM ? 114 kalpAtIta devaloko kyAM ? 138 grahaNa sUryacaMdranuM thAya che, tArA nakSatrAdinuM thatuM ja nathI. 115 nAne sarakho dharma paNa tIvratAthI mahAna phalane 140 lakSya ekaja. yAvatuM mekSane tatkAla Ape che. , mahAjana mArA mA bApa che, paNa mArI khIlI khase , zrAvaka kuTuMbomAM vArtA kaI che? 116 parva Ave tyAre Aje zAne vicAra karAya che. 141 bahuvela saMdirAhu ityAdinuM rahasya 117 taratanA janmelA bALakane puNyadaya dharaNendrane , samarpaNa rahasya. AkarSe che. 142 agArA aNagArIyaM, 118 mitra kevI salAha Ape? , zAlIbhadrane traNa bhava zAthI thayAM? , dharmanA vicAre bhavAntare amala karAvyuM. 143 siddhanAM cha pudgalane kheMcatAja nathI. 120 navayaka devanI sthiti. 144 anuttara vimAna kone maLe ? 121 khALe DucA, daravAjA mekaLA. , prathamanA cAra anuttara tathA sarvArtha siddhanA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka viSaya patrAMka viSaya aMge mukhya bheda. 175 devatA tathA nArakIne vaikriya zarIra zA mATe? 145 jIvanI sAthe rahenArI bhaThThI. 176 tiryaMcamAM kriya zarIra che. 146 halakAmAM halakI hAlata. 178 zarIranI prApti paNa nAma karmanA udayane 48 kare te bhogave' eTaluM ja mAtra nathI. AbhArI che. 14. niSedhanI siddhi kaThina che. 178 sulatAne dharmalAbha. 150 Astika nAstikane kahe che ke "mAruM zuM jaze?' 180 brahmA viSaNu, zaMkara, 151 loka che ane pariNamana egya pagalethI 181 hAryA jugArInI chellI heDa. khIcokhIca vyA5 che. , khaMbaDanuM kutuhala. 152 cauda rAjalomAM avyApaka che. 182 cauda pUrvane khyAla 153 sukSma eTale? [, AhAraka zarIra racavAne hetu. * dareka jIvane cAra paryApti heya. 183 saMpUrNa daza pUrva sAthe samyapha nizcita che te 155 saMyogAdhina jIvanI utpatti. pahelA niyama nahi. 156 sukSma tathA bAdaranI samajaNa. 185 cauda pUrvanA jJAnavALAneja AhAraka labdhi hoya che. ,, paryAptA tathA aparyAptA kone kahevAya ? ,, daza pUrtio ane cauda pUviMo dezanAmAM kevalI che, vaikriya zarIra e anaMtaguNI sajA bhogavaTA sarakhA heya che. | mATenuM sAdhana che. , AhAra zarIrane aMge. 158 jaina darzanamAM saMgathI utpatti mAnela che. 187 indriya pariNamana vicAra ane indriya paryAmi. .. AkhA jagatamAM vyApaka mAtra pAMca sthAvaraja che. 188. sattAnI seTI kevI jabarI che ? 160 kuMbhathI zarIra meTuM? 188 mekSamAM karavuM zuM? , tiryaMcane aMge. , pIMjarAthI TevAyeluM pakSI 112 jinaHRAM tattva zAthI? , jyAM bhUkhatarasa nathI, tyAM khAnapAnane prazna ja nathI. 163 nisarga tathA adhigama samyakatva. , duniyA maraNathI kare che. tyAre samakiti janmathI 164 AlaMbana vinA cAle ? 180 janmelAne mRtyu nakakI ja che. , kamanasIbInI parAkASTA ? 181 saMsArInI jema sidhe paNa karmanA koThAramAM hevA 165 saMmurNima manuSyanI kamanasIbI. chatAM nile, zI rIte ? 166 mAM hakane haka nathI tyAM nAhaka beTI thavuM. 182 jIva karmAdhina thaye zA mATe ? , garbha vyutkrAMti eTale ? , paraspara kArya kAraNa bhAva 168 saMmaSThima manuSyamAM paryApta bheda che ja nahi. 13 pApanA paccakhANa kare teja pApathI bace. 16 yugalikakamAM paNa be bhada payAmAM, asthamA, ,, cera te cera tema paccakhANa vagarane pApI ja ,, dareka devatAnA bhedamAM yotA, aparyAptA evA be bheda che " gaNAya. 172 kArmaNa zarIra. 194 bhogavaTAne aMge caturbha"gI. , paraspara pariNamana. , gumaDuM tathA rasaLInA draSTAMte. 173 paryAptApaNuM zakti prAptinI pUrNatAe samajavuM. 195 bIjA karmone palaTAvI zakAya che, paNa AyuSya 174 bhava svabhAva. karmane palaTa thatuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka viSaya patrAMka viSaya 186 tIrtha karanA karma paNa palaTAya. 225 paropakAra rasika AtmAo paropakAra kare che. 147 svAdAda eTale pheraphudaDI ? ,, dharma ciMtAmaNIne mahImA. ., ukaLatA pANI mAphaka Atmapadeza karyA ja kare che. 226 ciMtAmaNInI ArAdhanA. 188 prathamanAM karmone vipAka balavattara heya tyAM sudhI 227 nipuNyakanI nirmAlya rItiniti. pachInA karmone vipAka paDa rahe, paNa ene ,, rana ane rabArInA rIsAmaNAM. samaya thaze te udayamAM Aveja. dharmarahita putranA avinita AcaraNo sparzendriya vyApaka che paNa bIjI indriya vyApya che 228 ArAdhanAnI kasoTI. 198 samakitInI vyAkhyA. , rana pheMkanAra rabArI. 200 nAnapaNamAM vAgeluM juvAnImAM na jaNAya paNa ekanI rIsa eja bIjAne tenuM kAraNa. ghaDapaNamAM te sAleja. 228 putkarSanI ajaba lIlA. 201 nArakI gati ane tenA duHkho. ,, dIkSAnI jaDamAM dharma che. 211 kyA che narakagatinuM AyuSya bAMdhe che? 230 zAlIbhadranI kathAnuM rahasya 213 ciMtAmaNI ratna ,, megha kumAranI kathAnuM rahasya. , bhava zabdane paramArtha. 231 bhaTakatA jIvanI jayadeva sAthe sarakhAmaNI. 214 saMsAra samudra, 232 maNItI khANa ciMtAmaNI ratna. 215 bIjAMkura nyAye saMsAra. , jaina dharmanI mahattA. , manuSya bhava prati durlakSya. 233 puNya vaibhavanI jarUra. 216 DAhyA ane gAMDAne karaka. mAnava jIvananI saphaLatA. 217 durbhAgIne ghera ciMtAmaNI. , akAma nirjarA ajaba camatkAra. , jaya devanI rana ciMtAmaNInI kathA. 234 sadupayoga karatAM zIkho. ,, zIyaLa ane saMteSa guNane sAkSAtkAra. , bharata mahArAjAnI bhavya vicAraNA. 218 deharUM ke dIkaro! 235 manuSyapaNAne sALa karo. , puNI zrAvaka. 236 taravAranI jema manuSyapaNuM tAranAra nathI. ,, putra prAptinA pariNAma. , dharmaratnanI prApi mATeja manuSya bhava. 218 ciMtAmaNI ratnanI zodhamAM. 237 uttama sAdhanathI uttamottama meLave. 220 putrone bharamAvAnara upara pukAranI kathA. 238 maLatAM kSaNa paNuM saMrakSaNamAM jIvana. 221 putrano nizcayaDhI karanAra mAtA pitA. , aMtima pazcAtApa. 223 sajana samAgama ane ciMtAmaNInA darzana 238 prerakanI punita preraNA. [, patthara ane ciMtAmaNane pharaka. 240 kathAnuM aMtima. 224 upakAra karavAnI Teva pADo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhi patraka patrAMka azuddhi vAkSakSesane yAtanA 18 * - - = = 2 ra ra : : : zaki vAsakSepane yatanA siddha pariNamanane karma sAthe ahiMsAvrata jaNI pudgula pariNamanamAM sAthe karma ahiMsaka trata ane jANI pugala uddeza adhArAmAM praNane bhogavAya 27 4 12 11 sava bArIka aMdhArAmAM prANanA ane bhogavAya sarva bArIka artha koI saMkhyAta 10 15 ane lITI azuddhi zuddhi 21 candanuM caMdananuM gadakInuM gaMdakInuM kathA karyo 27 sagomAM saMgamAM jIvananA jIvanA hirahe hisso 18 pugala pugala zAzvata zAzvata dhama mAma dharma mAge 13 dmaI koI 18 sagata sa gata baMdha pugaddala pugala tApasane tApasa tene pariNAma pariNamave 18 pudganA pugalanAM 23 mana:parvavajJAna mana:paryayajJAna 24 jJAna le jJAna te 16 ekandriya ekendriya vazaparaMparA vaMzaparaMparA * 24 pariNAmA. pariNama. teukAyatu teukAyanuM vedanAe vedanAo badhAya baMdhAya uttamaleka udghaleka kacana kaMcana zAstraSTi zastraSTi nirakuza niraMkuza svataMtra svataMtra samUchima saMmUchima 25 Ini Ini thI 4 samucchima saMmUcchima InDiyAnI indriyonI aryakoSathI sakhyAta zuda paMkAvavuM IchIyuM karatA nidina comAsAmAM kAI hemacaMdra 23 ja 16 18 pakAvuM icchayuM karAtA nindana comAsA kAMI hemacaMdra dharma be ja bhoMyarAmAM rANuM - 2 - 5 27. dhama : : : : : : : : : 2 22 be bhoMyarAmAM 23. rI . 14 15 80 0 0 72 10 saMbodhanathI paMcAvana gautama mAna varSanI 0 sAdhanathI pacAvana gAma mana varSanI jIvate pratya nathI 0 74 17 27 jIva te prayatnathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka lITI * 8 = - = * teTalA = * = tIrya, * * ti 18 sArI 161 14 muddA 8 mate bhaMte 17 ? 15 11 pudagalo pa azuddhi zuddhi patrAMka lITI azuddhi zuddhi akhAtamAM asaMkhyAtamA 138 nathI saMmUcchima saMbhUmine 143 parimathI pariNamanathI savayakata samyakatva 146 pradezano pradeza nArakIne nArakIne nArakIne 147 che ane teTalA chaTo taryaca 148 151 traNa dhaNa traNa ke tethI ghaNA aMtamuhUrta aMtarmuhUrta 157 mArI 16 svarUpe svarUpe 162 gharane kAMI dharane bhayathIthI bhayathI 168 bhagavate bhagavantane pUjavAnA pujAvAnA utatkRSTa utkRSTa 24 samakita samakitI saMpUrNa mAlIka mAlIkI dIdho dIdhA rakhapaTTI rakhAMpaTTI 173 pUrNatA pUrNatA 175 pugala mATe pudgala kSetranusAra kSetrAnusAra 177 vazAlImAM vaizAlImAM saupama saudharma 183 13 pariNAme pariName pariNamanA pariNamananA 184 16, 27, 28 darza prakara prakAra 22 navacanane navaceta khazI khasI evaM saMgene saMyogene 21 samRddhi samRddhi matAnusAra svamatAnusAra spazendri sparzendri, AcAre Acare jAtionA jationA habila haribala paNuM zarIra devaloka saudharma sarmi devaloka mupapAta tatvAH mupapAtaHtatvA0 devakane nArakaNA nArakANAM teNe tene vathatI vadhatI kalpapanna ka9papanna 18 mAsakhAne mAMsakhaMDane sparzananI sparzanI 209 aNIyANI aNIyAlI sAMbhaLe sAMbhare 208 pratijJALA pratijJAvALA 213 saghaga saddhamma sajAne rAjAne zeTha te paNa na te na 223 tayAra taiyAra bhagavAnane bhagavAnane 17. jANavI jaNAvI adhvasAya adhyavasAya vicAraNamAM vicAraNAmAM sida sidhdha 234 12 jeTalI jeTalI daza ba. 9 ? - K 16 111 113 10. . 13 i 118 120 121 123 104 24 4 - 8 126 217 A - 11 17-18 1e 26 130 134 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ =dezanA-grantha--prastAvanA. = = che te zAzvata-zAsirA-jamatra-tatra- trASiAnAnezvara zrIsiddhabhyo namo namaH | I -samIti-pUja-bI zahUMthAvArthanAthI vinayane tamAma | LI rAsana-kamAvA-zrIgaLadhareye namo nama: AlekhanakArA-pU. pathyAsapravara cadrasAgarajI gaNuMndra mahArAja. maMgaLamaya-prAraMbha. zAzvata-zAntidAyaka-zAsananA parama-rahasyabhUta-brasiddhacakra-malAyatranuM hRdaya-maMdiramAM Alekhana- pUrvaka suda rItie dhyAna dharIne, ane sAla-manavAMchitapUraka acinya-cintAmaNi sadaza zrIzaMkhezvarapArzvanAthane atyaMta vinamrabhAve sabahumAna puraspara sarvasva samarpaNa karavA rUpa bhAva vandanamaya namaskAra karIne ane sarva upakArionA upakArone tathA vizeSata: mahArA anupama-upakAri pU. gurUvaryaAgAmAvatAra-AgadhdhAraka-zrIAnaMdasAgarasUrIzvarajInA anahada-anupameya-upakArone smRtipaTamAM susthira karIne zrIbhagavatI sUtranA AThamA zatakanA sUtro upara Apela amogha dezanAdi saMbadhamAM prastAvanA rUpe punita-Alekhana karavAne ane maMgalamaya prAraMbha karAya che. racayitA, pravartaka; ane vRttikAra. AsopakAri-carama-tIrthapati-zrI mahAvIra mahArAjAnI . aditIya evI ritIya dezanAne jhIlavAne deva-dAnava-nara-nArIne samudAya mahasena vanamAM maLe. dezanAnA aMtamAM agIAra gaNadharee 4400nA parivAra sAthe dIkSA lIdhI. ane te gaNadhara bhagavate traNa vakhatanI pradakSiNAmAM traNa vakhata natamastake phri taraM?. A praznane pUchatAM anukrame " 3vphavA, vIjAmevA, purUvA" padene zravaNa karatAM aMtarmuhUrtamAM dvAdazAMgInI racanA karI hatI, e vAta zAstra prasiddha che. A racanA avasare te dvAdazAMgImAM zAsananA mAlIka prathama gaNadhare pAMcamA aMga tarIke vivAha-5nnatti, racyuM ane zAsananA saMcAlaka paMcama gaNadhare teja racanAne pAMcamA aMga tarIke potAnI kAdazAMgImAM apanAvyuM che. eTale dvAdazAMgInI racanAmAM be gaNadharanI mahera chApavALuM je koI paNa aMga hoya te vivAhapannati pAMcamuM aMga che. A paMcamAMga vivAha-pattinA racayitA prathama gaNadhara bhagavaMta zrI gautama svAmIjI che, ane te aMgane pravartAvanAra paMcama gaNadhara bhagavaMta zrI sudharmAsvAmIjI che, ane A vivAhapannattinA sUtronuM vizadarItie spaSTIkaraNa karanAra navAMgI nikAra zrI abhayadeva sUrIzvarajI che. A rItie dvAdazAMgInA pAMcamAM aMganA racayitAne, pravartakane ane vRttikArane oLakhyA pachI badhA aMge sabaMdhI vicAraNuM nahi karatAM A graMthamAM zrI bhagavatIjInA AThamA zataka upara dezanAo ApelI che, tethI ja pAMcamAM aMga-zrIbhagavatIjInI aMge vicAraNA ane oLakha karavI, atra Avazyaka che. 1. A bInAne zrI bhagavatIjI sUtranA vyAkhyAne bhA. 1, dezanA pahelI pR. 7 paMkti-15 juo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatIjI nAma kema? prAtaHsmaraNIya-pUjya-zrIgaNadhara bhagavatee dvAdazAMgInI racanA samaye pAMcamAM aMganuM nAma vivAhapannati rAkheluM che. vivAha-pati nAmathI vikhyAta pAmela hovA chatAM te nAma caturvidha saMdhanA karNa pradezamAM jeTalI vAra zravaNa thatuM nahi heya, tenA karatAM asaMkhya guNIvAra zrI bhagavatIjInuM nAma zravaNa thatuM haze te vAta zAsanamAM suprasiddha ja che. pitAne ghera janmelI putrInuM nAma janmAvasthA " samaye, agara nAma pADavAnA samaye pADavAmAM Ave che, te ja nAmathI piyaramAM prasidhdhI pAmelI putrInuM nAma zvasura-gRhamAM jatAM turata badalAI jAya che. pahelAM nAme parAkrama-vIrya pheravavAnA avasaramAM agara koI vizeSa kAryavAhIonI vizeSatAthI ane pUjyatAthI pRthvI janasamudAyamAM prasiddha bane che, tyAre mULa nAma adrazya thAya che, ane navA nAmathI Aje paNa jagata tene AvakAre che. tevI ja rIte vivAhapati padanI punita vyutpatti pU. zrIgaNadhara bhASita nAmanI kiMmata Aje paNa ghaTI nathI, chatAM paNa pU. zrI gaNadhara mahArAje pADeluM nAma paDI rahe che, ane zrI saMghe pADelA, ane apanAvelA nAmane Aje paNa caturvidha saMgha vadhAve che. pAMcamuM aMga vaMcAtuM haze, vicarAtuM haze. tasabaMdhI godahana thatAM haze, ke tatsaMbaMdhI rathayAtrA-pUjA prabhAvanA thatI haze; te sakaLa saMdhamAM eja belAya che. ke zrI bhagavatIjI vaMcAya che ItyAdi. vivAhapati nAmathI caturvidha saMgha jeTalo paricita tha nathI, tenA karatAM kroDa guNa zrI bhagavatIjInA nAmathI supariddhi thayuM che. A vAtane pU. gurUdeva AgaNAvatAre zrIbhagavatI sUtranA prathama zatakanI dezanA-vIsamImAM khUba jhINavaTathI samajAvI che. bhagavAnathI AgaLa vadhIne pUjyatA pradarzaka koI zabda nathI lekamAM kahevAya che ke ene te bhagavAna maLyA che. strIne aMge paNa bhagavatI zabda chellAmAM chello vaparAya che. AthI ja zrI bhagavatIjI sUtra pratye caturvidha saMghanI pUjatA, Adara pUvarkanI bahumAnatA, hArdika-bhAva, ArAdhanA-buddhi. ane temAM rahela apUrva-tatva-jJAnane khajAne dekhIne pUjya evuM zrI bhagavatIjI nAma kI catuvidha saMghe pADeluM che, ane khUba khUba Adara bahumAna pUrvaka apanAveluM che. A bhagavatIjI sUtramAM 41 zake che, ane tenA chatrIsa hajAra praznottaro che. te paikI A graMthanI dezanA AThamA zatakane anusaratAM sUtro para apAyelI che, te vAMcakoe dhyAnamAM rAkhavuM. A AThamA zatakamAM pudagala pariNamana adhikAra che. A graMthanI bIjI dezanAnA prAraMbhamAM pU. navAMgIvRttikAra zrI abhayadevasUrijI jaNAve che pUrvatra pUjAsrAvatho mAvA" ItyAdi padedAra vRttikAre jaNAvelo saMbaMdha sUcavIne pU zrI dezanAkAra dezanA prAraMbha kare che. have ApaNe pU. zrI dezanAkAra dezanAne prAraMbha-vAMcana karatAM pahelAM ApaNe pU. zrI dezanAkArane oLakhIe. pU. zrI dezanAkAranI oLakha A graMthanI saghaLI dezanAonuM dAna denAra dezanAkAra-prAtaHsmaraNIya-parama-vaMdanIya-gItArtha-sArvabhauma-vartamAnakAlIna-zrutamAlIka-bahuzrutadhara-zrI tapAgaccha-saMrakSaNakabaddhakSa-AgamAvatAra-Agama dhAraka zrIAnandasAgarasUrIzvarajI che. prathama gaNadhara bhagavate racelI zrIbhagavatIjI sUra-saMdarbha-sthita sudhA-rahasyanuM. teja racanAne pravartAvanAra pravartaka paMcama gaNadhara bhagavaMtanA pAramArthika-piyuSanuM; ane vRttikAranA vizALa AMtarika 1. juo have pachI prakAzana thanAra zrIbhagavatI sUtranA vyAkhyAne bhAga le dezanA 20mI pR. 112 thI 14 sudhI. 2. juo vyAkhyAna prajJapti (maracAnAnI) AThamA zatakanA prAraMbhamAM, bIjI AvRtti:-prakAzaka: zrISabhadevajI kesarImala "jana che. saMsthA. vi. sa. 1886. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzarU5 anupama amRtanuM amala rItie pU. dezanAkAre AsvAdana karyuM che eTaluM ja nahiM paNa vartamAnakAlIna jenAganuM, jena-zAsanamAnya-zAnuM, siha tenuM, bhAgya-niryukita-cUrNi-vRtti-Adi rahasyanuM punita-pAna karIne, ane dravya-kSetra, kAla-bhAvanAdi anekavidha-apekSAone avalokana karavA pUrvaka akATaya vyavasthA-zaktinuM dezanA dvArA digdarzana karAvIne gItArtha -sArvabhaumatA, vartamAna-mRtamAlIkanA bahuzrutadharatA, ane AgamAtApitA paNa sakaLa saMghanA hadaya maMdiramAM Adara bahumAna pUrvaka uranAM abhinaMdane meLavI rahI che. AthIja dezanA devAnA avasare, dezanA zravaNa kALe, ane Alekhana karAyelI derAnAonA vAMcanavicAra-abhyAsa kALe; pUrvAparanA anuyUta saMbadha darzAvavAnI, cAlu prasaMgamAM praznottaradhArAe padArthone sudraDhIbhUta banAvavAnI; ane zAstrakAronA Azayane spaSTa karI devAnI anekAnekavidha anupama zakitathI Aje zAsanamAM caturvidha saMdhanI nAnI moTI dareke dareka vyakita pU. zrI dezanAkAranI divya jJAna zakitane sArI rIte pichANe che, eTale vadhu oLakhanI jarUra nathI. paraMtu A graMthanA pU. dezanAkAra teozrI che e hRdaya-maMdiramAM sthira karIne pachI dezanAo vAMcavAmAM Ave te jarUra teo zrI pratye guNAnurAga vRddhi pAmyA vagara raheze ja nahiM, te mATe ATalI oLakhanI jarUra che. dezanA-devAlayanuM pravezadvAra caturdazAvAtmaka-vizvanA vizALa pyAlAmAM suviDiyone beja padArtho najare paDe che. 1 cetana ane jaDa. A beja padArtho che. caitanyavana padArtho mATe cetana-va-AtmAdi zabdathI udezIne jenAgamamAM sthaLe sthaLe tatsaMbaMdhi ghaNuM ghaNuM pratipAdana kareluM che. A graMthamAM bIjA naMbaramAM jaDane uddezIne AThamA zatakamAM pugala-pariNamana adhikAra Ave che. tene anusarIne A graMthamAM pU. dezanAkAre dezanA dIdhI che. AThamA zatakanI vRttine prAraMbha karatAM sAtamA zatakanA aMtima sUtramAM pudagalane adhikAra Ave che, ane AThamA zatakanA prAraMbhamAM pU. zrI vRttikAra jaNAve che ke " pUatra pu kADhayA mAvA - pitA, hAni ta iva prArA taraLa pratha7" ityAdi pada dvArA pUrve pudagalanuM ja svarUpa jaNAvyuM che tenA karatAM judIja rItie pudagale saMbaMdhi vicAraNA pU. dezanAkAre A graMthamAM darzAvI che. pudgalanuM svarUpa samajanArane vividha rItie vividha sAdhana sAmagrI saMyoge pAmIne pudgalonuM pariNamana thAya che te atra darzAvAya che. ane tethI ja je davAthI rogIne phAyado thayo hoya te te guNakrAraka davA tenI teja pharI paNa apAya che, ane jevI rIte nIcenA dhoraNomAM sAmAnyata: jaNAvelI bAbate uMcA gheraNomAM vizeSatayA samajAvAya che tevI ja rIte atra paNa pudagala-pariNamana saMbaMdhamAM kahevAze. AthI ja prathama udezamAM pudgala pariNamanane uddezIne pula traNa prakAranA jaNAvyA che. chatAM "gi gALe sarva nAger e sUtranA rahasyane samajanAre je pudgala pariNamananA paramArthane traNa vibhAgane paripUrNatayA vAMce-vicAra-manana kare, paripUrvaka abhyAsa kare, te eka jaDa padAthane jANavAthI saghaLuM jANIne jarUra vairAgya bhAvanAthI vAsita thaI saMvegaraMgathI raMgAIne vAstavika upazama dazAnuM AsvAdana kare e nirvivAdu satya A graMthanA vAMcana kALe, vicArakALe, parizIlana kALe, ane abhyAsa kALe samajAya che. A 49 amegha dezanA rUpI divya devAlayamAM praveza karanAra nirvine praveza karIne AThamA zatakanA AMtarika AzAnuM AsvAdana karI zake te hetuthI pU. dezanAkAre prathama zatakanA prAraMbhamAM pU. vRttikAre jaNAvela maMgaLAcaraNanuM zaMkA samAdhAnapUrvaka spaSTIkaraNa A graMthanI prathama derAnAmAM kareluM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikAne prAraMbha, ane upasaMhAra pudagalenuM pariNAmantara thAya che. enI sAcI samajamAMja ane sAcI mAnyatAmAMja jainatvanI jaTha samAyelI che, e nahiM samamya te jainatva TakavuM paNa muzkela che. e-samajavA mATe jJAnanI jarUrIyAtane bhAra pUrvaka jaNAvIne sIdhI vAtane ADI avaLI na pakaDavI te mATenuM sUcana karIne aSTama-zatakanA dezanadevAlayanI pIThikAne prAraMbha bIjI ane trIjI dezanAmAM karelo che. dezanA-devAlayanA daza vibhAgarUpa daza uddezAo ane tene uddezAonA adhikAra kramaza-pUrvAparanA saMbaMdha sAthe jaNAvAya che. "cetanaja karI zake che, ne jaDamAM kAMI paNa karavAnI tAkAta nathI" AvI mAnyatAne mAnanArAo duniyAne samajI zakatA nathI. tethI ja pU. dezanAkAre dunyavI daSTAMte dvArA e mAnyatAne sAva beTI pUravAra karIne pudagalomAM zI tAkAta che?, te puravAra karavA mATe anekavidha dAkhalA dalIlone yukitaothI atra siddhi karIne ane ahiMsakapaNuM zI rIte Take che. tenuM vAstavika samAdhAna ApIne cothI dezanA pUrNa karI che. pAMcamI dezanAmAM zabdanuM vAcya vAcaka paNuM, pApa pratyene dhikakAra, pApa game che, chatAM pApa paNuM gamatuM nathI, vigere jaNAvIne pApanuM prAyazcita ane nivAraNa mATenI AlecAnAdi prasaMga jaNAvAya che. A ogaNapacAsa dezanAdi saMgraharUpa divya-dezanA-devAlayanA upara pramANe pAMca vibhAgo 25 pAMca dezanAmAM AvanArA prasaMgo saMkSepatA jaNAvI dIdhAM. dezanA-6 thI dezanA 48 sudhInA vibhAgone kramaza: jaNAvavAmAM Ave te dezanA-devAlayanI divyatAmAM jarUra vadhAro thAya. paraMtu sarva vibhAganuM spaSTIkaraNa, ane sarva dezanAomAM AvatAM prasaMgenuM ane avAntara prasaMgonuM vizadarItie spaSTIkaraNa karavAmAM Avete eka jude nibaMdha agara jude graMtha Alekhana karI zakAya tema che, paNa jhaDapI prakAzananamAM A badhuM banI zake nahiM, kAraNake samayane abhAva che. pU. dezanAkAre dezanAomAM, dezanAonA phakarAomAM, vAkamAM, pomAM ane upanAmAM sIThAMsIne bharelA siddhAMta ane bharelA anubhava prAyaH gUmya che, tathA paNa asaMkhya che. jethI jhaDapI prakAzananI mAMgaNI karanAra mATe tenuM Alekhana karavuM tadana azakaya che. te mATe samaya-sAmagrI-sAdhananI ane sagonI anivArya jarUra che, ane te avasare jarUra jaNAvAze. dezanA devAlayanA 49 vibhAgomAM pudagala-pariNamana-viSayaka zuM zuM Avaze, te vistRta viSayAnukramamAM sArI rIte jaNAvAyuM che. nArakInA du:kho e pacAsamA vibhAgamAM, ane zrIdharmaratna-prakaraNa-dezanAone sArAMza ekAvanamA vibhAgamAM che. zarUAtamAM A dezanA kayAre ?, kayA kSetramAM?, kayA saMjogomAM, ane graMtha-prakAzananA saMyegAdinuM utthAna kevI rIte thayuM ?, te uddaghAtamAM jaNAvyuM che, eTale atra punarUkata karyuM nathI. dezanA-devAlayamAM darzanIya-divya-sAmagrIo te vistRta viSayAnukrama pUrI pADe che. ATalI saMkSipta-prastAvanA A gahana graMtha mATe ochI gaNAya. chatAM paNa jaina-zAsananI amUlya mAnyatAnA vArasApa vizva dezanA devAlayanI TuMkI pichANu paNa AtmAne vadhune vadhu utsAhita karaze, ane vAMcakane, vicArakane ane abhyAsakane amAgha-amRtanuM navanavIna AsvAdana karAvavA samartha nIvaDaze; emAM zaMkAne sthAna nathI. kAraNa ke joIe teTaluM jarUra paDatuM Alekhana kareluM che. samayanA abhAvamAM ATaluM Alekhana basa che, ema jaNAvIne atra viramuM chuM. vi. sa. 2005 Adhina-pUrNimA, dharmArAdhana-kavivAra. nemubhAInI vADIne upAzraya, gopIpurA, sUrata, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra. II e / zrIsarvAnuyogavRdhe yo namo namaH // oungana maneno prisiminimas prAta:kamaraNaya-pUjyapAda-Agama dvAraka-zrIAnandasAgarasUrIzvarajI mahArAje zrI kapaDavaMja mukAme vi. saM. 199trA cAturmAsamAM zrIbhagavatIsUtranA AThamA-zataka upara Apela amodha zAnA. Vitrina paMcamA-zrIbhagavatIjI sUtra ( vyAkhyA--prazami-zataka-AmuM. ) KARAKTA che devAnA-1, sarvajJamIdharamanantamasanamayyaM sAyamasmaramanIzamanIhamiddham siddhaM zivaM zivakaraM karaNajyapetaM, zrImajjinaM jitaripuM prayataH maNaumi // 1 // jaina-darzananuM maMgalAcaraNa paNa anerU ja che ! maMgalAcaraNa kayA devanuM? zAsakAra mahArAjA zrIabhayadevasUrIzvarajI mahArAja, bhavyAtmAonA upakArArthe * paMcamAMga zrIbhagavatI strI vyAkhyA karatAM, prathama maMgalAcaraNamAM devAdhideva-zrI mahAvIra bhagavAne namaskAra kare che. dareka darzanakAra maMgalAcaraNamAM pitAnA ISTa devane namaskAra kare che. ItaranI jemaja zuM jenIya maMgalAcaraNa che, ne tyAM jarUra viziSTatA che. pILuM te suvarNa jema che, tema pittala paNa pILuM che. tathA ghATa bane dhAtunA thaI zake che, paNa te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2]. zrIama-dezanA-saMgraha bemAM pharaka jarUra che, ane je te nahi paNa mahAna pharaka che. e pharakane gamAra jANa zakatA nathI, cokasI ja te pharakane jANI zake che. jenA darzananA maMgalAcaraNamAM jainatva kevI rItie rahyuM che te to samajanArAja samajI zake pitAnI jAtanA khyAla vinA tamane ISTa siddhi thaI zakaze nahi. maMgalAcaraNa devanuM heya. devanA svarUpa ane mantavyane aMge, jemAM ane ItaramAM mahAna pharaka che. bIjAo pitAnA devane (Izvarane) pRthvI, pANI Adi yAvat manuSyane paNa banAvanAra, kahene ke padArtha tathA prANI mAtranA sRSTA temaja sukhI duHkhI karanAra tarIke mAne che duniyAdArInI mahAlathI lepAyelane Izvara tarIke mAnavA jene haragIja (keIpaNa rIte) taiyAra nathI. duniyAnA prANuo dunyavI mohajALamAM phasAyelA che ja, temAMja rAcI-mAcI rahyA che, sukhI-duHkhI thaI rahyA che, dareka saMsArI jIvanuM bhava bhramaNa cAluM che. teone temAMthI uddhAra karanAra sahAyaka tarIke jene Izvarane deva mAne che. uddhAranI pravRtti te svayama karavAnI che. Izvarane IzvarapaNAnA guNane kAraNe ja jaine Izvara tarIke mAne che. have guNemAM mukhya guNa kaye? AMkha jUe che badhuM paNa kaMI karI zakatI nathI. kacarAnI capaTI ke suvarNa senAmahora Adi te joI zake che paNa te dhULane dUra karavAnuM ke suvarNane upADI levAnuM sAmAA tenAmAM nathI. IniSTanuM jJAna jarUra AMkha dvArA che ke jethI ISTane prApta karI zakAya, aniSTane khaseDI zakAya. ISTa vastu levA tathA aniSTa vastu khaseDavAnuM kAma hAtha ke paganuM che, e vastu jyAM paDI hoya tyAM pagathI jaI zakAya ane pagathI ke hAthathI khaseDI zakAya, laI zakAya paraMtu ITAnikhanuM jJAna-bhAna karAvanAra AMkha ja che. jIbhanuM kAma rAMdheluM gaLI javAnuM che, paraMtu rAMdhanAre rAMdhyuM hoya te ! rAMdhavAnuM kAma hAthanuM che, jIbhanuM nathI. AMkhanuM kAma ISTa tathA aniSTane dekhADavAnuM che. AtmAnI svahitamAM pravRtti tathA atithI nivRtti thAya kayAre ?, hita-ahitanuM bhAna jJAnadvArA thAya tyAre ja, hitamAM pravRtti tathA atithI nivRtti thaI zake. hitAhita nizcita-karAvanAra kevala jJAna ja che. AtmAmAM anaMtA guNe che tathApi jJAna guNa mukhya kahya, zAthI? e ja kAraNa che ke tenAthI ja hitAhitanI mAhitI maLe che. iMdra mahArAjA jJAnInA sevaka chAe bane che. kadAca kaI ema dhAre, ane kahe ke Akhe nahi dekhatAM chatAM aMdha manuSya paNa sAvaraNIthI kacaro te kADhI zake che ne ?, vAta kharI, paNa AMdhaLAnI sAvaraNIthI vALavAnI kriyAmAM jema kacaro nIkaLI jAya tema sAthe sAthe sonuM, metI, hIrA vagere paDyA hoya te te paNa nIkaLIne cAlyuM ja jAya che. kemake netre te badheja che ne. zAhukAranI dukAnamAM kacaro kADhanAra paNa samaju, vivekI rakhAya. ajJAnInI kriyA AtmAne udaya karI zake nahi. AMdhaLAnI sAvaraNanI kriyAnI mAphaka ajJAnInI kriyA ahitanuM tathA hitanuM banenuM nivAraNa kare. samyakatva, samyagajJAna na thAya tyAM sudhI vItarAga jevuM, kevalI jevuM cAritra anaMtI vakhata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thanA-1. - [3] pAlana kare chatAMya AtmAnuM kalyANa na thAya. cAritranA ge sukha sAhyabI, yAvat devaka jarUra maLe. devakamAM sukha sAhyabI vagere ghaNuM che paNa kalyANa che kayAM? tyAMthI ya pAchuM cyavana, patana te UbhuMja che. ghaNAe kahe che ke anaMtI vakhata je cAritrathI kAma na sadhAyuM te cAritrathI have zuM vaLavAnuM bIDamAM seMkaDo varSo sudhI vRSTi thavA chatAM choDa na thaye e vAta kharI, paNa vAvetara thayA pachI choDa thAya kharo ke nahi? te ja rItie samyakatva thayA pachInuM cAritra samyakatva yukta cAritra kalyANakAraka che. zAsanamAM samyaga jJAna pravartAvavAne (pracArane) prabhAva (mahimA) e che ke te hetu mATe atava ullAsapUrvaka svayaM IMdramahArAjA paNa vAkSakSesane thALa laIne UbhA rahe che. namaskAra zrI sarvajJa devane che. maMgalAcaraNamAM namaskAra sAmAnya devane nathI. zrI sarvajJa devane, kevalajJAnI devane namaskAra karavAmAM Ave che. sarva dravyanA, sarva kSetranA, sarva kAlanA, traNeya kAlanA sarva banAve sarva padArtho tenA paryAye saMpUrNatayA jANe che te ja zrI sarvajJa-devane jaina darzana deva tarIke mAne che. evA mantavyamAM ja jainatva jhaLake che. guNa, guNInA bahumAna dvArA guNanI prApti thAya che. jJAna, darzana, cAritramAM pravRtti karavA ke anya kAma na lAge e te svayaM pitAeja karavAnuM che. e pravRttimAM AlaMbanarUpa zrIjinezvara de che. je bhagavAnanA, IzvaranA, devanA udyama kalyANa thaI jatuM hatuM, te eka paNa jIva jJAnAdi guNa vinAne heta ja nahi. tathA eka paNa jIvane caturgatimAM paribhramaNa karavAnuM heta ja nahi. eka mANasa ke khede tenuM pANI AkhuM nagara pIe, eka jaNe karelA dIpakathI badhA vAMcI zake; ahIM tema nathI. pote kareluM ja pite bhogavI zake e paristhiti ahIM che. zrI savase pitAnA AtmAne sadaMtara nirmala karyo, sarvajJa paNuM prApta karyuM che. have bAkI kAMI rahyuM nathI. aizvarya mAtra emane varyuM che. prApta thayuM che, utpanna thayuM che. A deva mehanA cALAvALA nathI. mehanuM te mardana karyuM che, ane ene AtmAnA AvaraNa mAtrane nAza karI, AtmIya aizvarya prApta karI teo sarvajJa thayA che. pANDityavALe sAco pati hoya tene paNDita kahevAya teTalA mAtrathI badhA paDita nathI. paDita aTaka hoya te teneya paDita kahe paDe. keIne cIDavavA paDita kahevAmAM Avye hoya-kaI paDita kahevAthI cIDAte hoya te tene keI chokarAMo paNDita vAraMvAra kahe tethI zuM vaLyuM? are e cIDAtuM baMdha thAya te ya chekarae te pUche te ema ja kahevAnA ke "paDitanI zerImAM gayA hatA keI "sarvajJa" evuM biruda ke nAma dharAvavA mAtrathI sarvajJapaNuM maLI zakatuM nathI. kaSa-kAvyakArane paNa "sarvasa" zabdanA prayege oLakhavA paDe tethI sarvajJa nathI. ahIM namaskAra sAcA sarvajJane che. ghArmoine kSaya karIne sarvApaNuM saMpAdana karanAra Izvarane ahIM namaskAra karavAmAM Ave che. keTalIka vakhata upacAra paNa karavAmAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] zrIamodha-dezanA-saMgraha e vAta sAcI che. eka bagIcAmAM lIMbaDAnAM vRkSo paNa hoya, bIjA ke vRkSo paNa hoya chatAM temAM gulAbanAM vadhAre vRkSa heya te te bagIce gulAbane kahevAya. te rItie zuM upacArathI atre namaskAra che? nahi, ahIM te anaMta dravya, kSetra, kAla bhAva viSayaka jJAna dharAvanArane namaskAra che. e jJAna ja maMgala rUpa che, evA jJAnIne namaskAra maMgalarUpa che. e maMgalamaya AcaraNa maMtrALa ! anaMta jANavAne aMta kaI zaMkA kare che ke vastu anaMtI kahevAmAM Ave che ane jANyuM tamAma kahevAmAM Ave che' e te paraspara viruddha che. kemake tamAma jANyuM eTale te aMta Avye ne? atavALuM jANyuMne ? "huM mUgo chuM evuM kathana vadate vyAghAta rUpa pratyakSa che. A zaMkAnA samAdhAna mATe sADaja vicAraNanI jarUra che. A rakAbIne Akhe kAMThe tenI geLAI jANe che ke nahi? jANe che te kahe ke cheDo kyAM? vatuM bane cheDe batAvI zake che? nahi, batAvI zakatA nathI. zaMkAnA hisAbe te jene cheDe na jaNAya te badhuM jANyuM na gaNAya paNa ema nathI. ahIM te badhuM jANyuM gaNe che ne ? je vastu cheDA vagaranI hoya tene cheDo jaNAya zI rIte ? jJAna paNa anaMtuM che, vastu paNa anaMtI che. anaMtane anaMtA rUpe jovAmAM aMta che. te vakhata eka bheLA thAya te "sa" kahevuM paDe, anaMta kAla, anaMta paryAye, anaMtI avasthAone jANavAne aMta sAdhanAra, anaMta jJAnavAna, anaMta aizvaryavAna AtmA te zrI sarvadeva! teja zrI Izvara? zuM AtmA kAyamane gulAma che?, nA. jenamata vinA, anya matemAM AtmAne gulAmI hAlatamAM hoya te ( gulAma) mAnavAmAM AvyuM che. anyamanuM mantavya e che ke sadgati-durgati ApanAra paramezvara che. karma AtmA kare, phaladAtA paramezvara ! jenadarzananuM mantavya ethI bhinna che, alaga che. ahIM te AtmA pite ja pitAnAM kartavya mATe javAbadAra che, je khamadAra che. anya samagra darzanakAre Izvarane jagatane banAvanAra tarIke mAne che, jayAre jene Izvarane jagatanA banAvanAra tarIke mAne che. jagatane mekSane mArga, narakane rasta, dharma-adharmanuM svarUpa batAvanAra Izvara jarUra che. hIrAne tathA paththara, mATI vagerene sUrya jema batAve che paNa banAvate nathI hita-ahita, puNya-pApa, baMdha nirjarA Izvara batAve che. jJAna karAve che evuM jaina darzana mAne che. ApaNe rakhaDatI jAtanA chIe, eTale, rakhaDelA. bhaTakatI jAta be mahinA ahIM rahe, be mahinA bIje rahe tevI bhaTakatI jAta paNa milakata, le te sAthe rAkhe che. paraMtu ApaNI hAlata te nathI. kayA bhavamAM zarIra, Indrio, mana, vacananI zakti na hatAM? tyAMthI nikaLyA tyAre khAlI AtmAnI zaktine aMge paNa nikAzamAM pratibaMdha! AhArAdi kaMI paNa bahAra bIjA bhavamAM sAthe laI jaI zakatA nathI. kaMcanAdi dunyavI apekSAe meLavo che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-1. te aDInA ahIM kaMcana-kAminI kAyA ke kuTuMba kaI sAthe AvatA nathI. jaina darzanamAM izvarapaNu mATe "menepolI' nathI anya darzanemAM IzvarapaNuM rajIsTarDa che. IzvarapaNAno mAlika eka ja! vedane pAragAmI paNa Izvara thaI zakatuM nathI. e upAya jaina darzanane ja che. darekathI Izvara thaI zakAya che, e mantavya jaina darzananuM che; te mATe upAya paNa che. bhaTakatI jAtavALAo paNa paramAtmA thaI zake che, ane suMdara evo te mArga zrI jinezvara deve batAvelA zrI jenadarzanamAM che. duniyAnI mAyAjAlamAMthI je chUTe, ane mAyAnAM baMdhanene je teDe te paramezvara thaI zake che. jene ApaNe zrI tIrthakara de kahIe chIe te paNa eka vakhata ApaNI jema bhaTakatA ja hatA ne ?' paramezvara thavAne prayatna karyo ane paramezvara thayA! IzvarapaNuM prApta karavA mATe A darzanamAM menepAlI (Monopoly) eTale sarva hakka ekane AdhIna ema nathI. jene ApaNe paramezvara mAnIe chIe teo jarUra ApaNI jemaja cAre gatimAM paribhramaNa karatA hatA, paNa niHsaMga banyA eTale paramezvara banyA. jeo paramezvara bane teo bIjAne paramezvara banAvI zake che, paramezvara thavAne mArga batAvI zake che. paramezvarathI UcI padavI bIjI koI nathI. jagatamAM paropakAra karavAnI athavA amuka zubha kAryo karavAnI maMDaLIo, ane saMsthAo hoya che, paNa tyAM amuka maryAdA che badhA mATe e sa sthA nahi. eka saMsthA bIjIne kahI de-"e kAma tamArU', ane e manuSya tamArA kSetrane che vagere. jenadarzanamAM je AtmAone paramezvara mAnavAmAM AvyA che, paramezvara mAnavAmAM Ave che, te AtmAoe ekalA manube, tiryaMce ke devatA mAtrane nahi paNa jIva mAtrane, prANI mAtrane, sarva jAti, sarva gati sarva kulane tAravAnI buddhi meLavI hatI, ane zakti meLavI hatI. tamAma sArI cIje duniyA Icche che paNa kema maLatI nathI? meLavI zakAtI kema nathI? je AtmA mehanIya, vedaya, kAma ane vikArane kabajAmAM le te jarUra pite UMce AvI zake. jyAM sudhI vededayanI AdhInatA heya tyAM sudhI kAryanI siddhi thAya nahi. vItarAga pote izvara che-tene mAlika keI nathI. aSTApadagiri para gaNadhara bhagavAna zrItamasvAmIjIe panarase tApasane pratibedhyA che ane teone laIne pite bhagavAna zrI mahAvIra deva pAse cAlyA Ave che. AvA gurU zrI gautamasvAmIjInA ye gurU vaLI kevA haze?, evI ulasAyamAna bhAvanAthI pannaraseM ya tApasane mArgamAM kevalajJAna prApta thayuM che. zrIgautamasvAmIjIne e vAtanI mAhitI nathI. samavasaraNamAM badhA Ave che, tyAM zrIgautamasvAmIjI, zrI vIra-bhagavAnane vaMdana karavAnuM tApane kahe che. bhagavAnane vaMdana karavAnuM kahevuM emAM, zuM ayukta, bhagavAna pote gaNadhara mahArAjAne kahe che-"hegautama! kevalInI AzAtanA na kara ! (ma, TUo 647) gurU ziSyane kahe temAM AzAtanAne zu avakAza che?, hA ! kSINa mehanIya vItarAgane, AtmAnA mAlika ne vaMdana karavAnuM hotuM nathI. te AtmA ja Izvara svarUpa che. uttarAdhyayana pU. 332. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - zrIamegha-dezanA-saMgraha IcchAne jene sparza paNa nathI, parama dIptivALA, saMpUrNa jJAna, darzanAdi guNe yukata, niHsaMga, cetrIza atizaya yukta, kAma kedhAdikane jItanArA evA Izvarane hAra sarva prayatnathI namaskAra he !" zrIbhagavatIjInI vyAkhyAnA prAraMbhamAM vyAkhyAkAre A rItie maMgalAcaraNa karyuM have, A aSTama zatakamAM kaye adhikAra Avaze, te agrevartamAna. che dezanA-ra. che atha aSTamaratana . pUrva pudgalAdayo bhAvAH prarUpitA ihApi ta eva prakArAntareNa prarUpyanta ityevaM saMvaddhamathASTamazatakaM vitriyate, tasya cauddezasaMgrahArtha 'puggale'tyAdigAthAmAha pugalane pariNamanazIla-svabhAva. iSTapravRtti tathA aniSTathI nivRtti mATe ITAniSTa-jJAna Avazyaka che. zrI jena-zAsananI sthApanA-sthiti pravRttI mATe gaNadhara bhagavAna zrIsudharmAsvAmIjI dvAdaza aMganI racanA karatA thakA, paMcamAMga zrIbhagavatIjInI racanA karI temAMnA aSTama zatakane atra AraMbha karavAmAM Ave che. AThamA zatakamAM kaye adhikAra che?, zAnuM nirUpaNa che?, enA uttaramAM jaNAvAya che ke sAtamA zatakamAM je pudagalAdika padArthonuM nirUpaNa che te ja pudagalAdika padArthonuM nirUpaNa AThamA zatakamAM paNa karavAnuM che. saheje prazna thAya che ke je padArthonuM nirUpaNa thaI gayuM che, tenuM pharI nirUpaNa karavAne artha ?, A nirUpaNa prakArAntare yAne bIjI rItie thaze. prAthamika dhoraNamAM je padArtho, je vAte zIkhyA teja padArtho, te ja tenuM zikSaNa bIjI rItie zuM UMcA dhoraNamAM pharI nathI apAtu ?, rIti pharI eTale punarukti nathI. rAganA nivAraNa mATe, jIvananA nirvAha mATe zuM enI e ja davA, ekanuM eka ja auSadha zuM karI nathI levAtuM ? gaI kAle ApaNe e vicArI gayA ke cakSu kAMTAnuM jhayaDuM khaseDavA ke senAne Dhagale upADI levA samartha nathI, mAtra jevA samartha che. e vAta jema kharI che tema te kharAbane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-1. [7] --- -- - --- dUra karavA samartha nathI, ane sAruM levA paNa samartha nathI. tema e vAta eTalI ja cokakasa che ke kharAbane kharAba tarIke, sArAne sArA tarIke dekhADanAra cakSu ja che. ISTa-pravRtti tathA aniSTathI nivRtti ISTaniSTa jANyA vinA thAya zI rIte ? " nA to ' prathama jJAna ane pachI dayA. "paheluM jJAna ane pachI ahiMsA' A padane artha ati vicAraNIya che. Ano artha karavAmAM utAvaLIyAe thApa khAya che. mAtra eka pada belAya, saMbadhaka-pada ke arthane paDatuM mUkAya tyAM pariNAma viparIta na Ave te zuM thAya?, ahiMsA tathA sAyamane te ja sArI rItie sAcavI zakAya, sAdhI zakAya, ke je tatsa badhI pUratuM jJAna-samyakajJAna hoya, mATe jJAnane prathama gaNavAmAM AvyuM che, arthAt jJAnanuM mukhya paNuM ahiMsA saMyama vagere mATe che. Aje karyo artha (kaheke anartha) karavAmAM Ave che? ahiMsA, saMyama te samajyA, thAya te e ThIka, na thAya, te ye ThIka paNa jJAna joIe, keLavaNuM joIe je zAna sayama tathA saMvara tathA ahiMsAnA sAdhana tarIke jJAnIoe mukhya jaNAvyuM tene, te ja saMyama ahiMsA vagerene dabAvanAra tarIke mAnavAmAM AvyuM ke bIjuM kAMI? sAthe sabaMdhaka pada te che ja, ene artha sarkalita ja che ke-evI rItee sarvaviratidhara jJAna meLavIne pravRtti karI hyA che. hitamAM pravRtti, ahitathI nivRtti mATe ja jJAnanI mukhyatA che; ayathA jJAnanuM prayojana zuM?, cakSune ratnanI upamA eTalA ja mATe apAI che ke jenAthI hitamAM pravRtti, atithI nivRttinuM bhAna thAya che, ane jJAnanuM mahatva e ja hetuthI che. keI manuSya kAMTAmAM paDe te tene AMdhaLe chuM? ema kaTAkSathI kahevAmAM Ave che, zAthI? jovAnuM-daSTinuM phala aniSTathI khasavuM e che. ISTa vastu paDI gaI, dhAroke senA mahera gaI, te AMkhethI joI paNa chatAM na lIdhI te te jovAmAM dhULa paDI ne!, ISTanI pravRttimAM kAraNa tarIke jJAnanI upayogitA che. jJAnanI jarUra kharI paNuM zA mATe? duniyAmAM be varga che eka varga Dagale ne pagale pApa bAMdhanAra che, eka varga pApathI alipta rahenAra che. prANInA bacAvanI buddhi vinAnI jenI pravRtti che te badhA pApa bAMdhe che. cAlatAM, besatAM, uThatAM, UbhA rahetAM, khAtAM pItAM, sUtAM je yatanA sAcave che tene pApa baMdhAtA nathI. "lUgaDAM hamezAM melAM thAya che ane pANIthI dhovAya che. lUgaDAM melA thavAnA bhaye keI nAgA pharatuM nathI." ema koI kahe tyAM e samajaNa UlaTI che. lUgaDAM melAM thAya ane melAM karAya emAM pharaka che. pApa baMdhAya, yatanA pUrvaka pravRtti chatAM pApa badhAya te tUTe, paNa yAnA (jayaNA) vagaranI pravRttithI thatI prANa bhUtonI hiMsAthI baMdhAtuM pApa, tenA kaTuka phaLane bhegavaTo ApyA vinA khasatuM nathI. sIdhI vAtane paNa duniyAmAM keTalAka ADI rItie lenArA che. strIne keIe kahyuM-"tArU mukha te caMdramA sadaza che." kevuM priya kahyuM, chatAM e strI vaDhakaNI ja hoya te tarata tADukeH "zuM mArAmAM kalaMka che te kalaMkI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8]. zrI amAla - dezana- saMgraha --- - -- ---- ---- ...... caMdramAnI sAthe mArA mukhane sarakhAve che ? zuM huM caMdramAnI jema ghaTa vadha thayA karuM chuM" vagere kahIne vahe tyAre ja teNIne cena paDe. ahiMsA, saMyamanA saMrakSaNa mATe yAtanA (paNa) Avazyaka che, ane te jANavA samyakajJAna Avazyaka che. sIdhI, sarala ane sAdI vAta che, jene abhyAsa kare nathI; te tarata kahI de che -"ApaNe abhyAsanI kaDAkUTa karavAnI jarUra nathI; jayaNA pALIzu eTale basa ! "mahAnubhAva! jayaNAnA svarUpane jANyA samajyA vinA jayaNAnuM pAlana bane zI rIte ? jayaNAnA muddAne kahevAyelI vAtane je jJAnanA niSedhArtha mAM laI jAya, je jJAnane kaMThazeSa mAne tene kahevuM zuM? jIva-ajIvathI laIne yAvat mekSa sudhInuM jJAna, mAtra ayatanA TALavA mATe, yatanAnI upayogitA jANavA mATe che. A jIva jyAM sudhI ayatanA sarvathA cheDanAra na thAya, cAritra-mohanIyAdikarma ne sarvathA nAza karanAro na thAya, tyAM sudhI jJAnanI AvazyakatA che. vItarAga dazA na Ave tyAM sudhI jayaNe pALavAnI, ajaya choDavAnI jarUra che. ane te mATe jJAnanI paNa jarUra che. evuM jJAna vAraMvAra smaraNIya che. vinA smaraNe vidyA visarI jAya che te kahevata pracalita che. e ja hetu purassara je varNana sAtamA zatakamAM hatuM te ja varNana AThamA zatakamAM che, je zatakanA daza vibhAga javAmAM AvyA che. deSane Tepale bhagavAnane zira ! guru mahArAjA raAthe tathA anyane ApavA mATe je aMze bhaNavAne adhikAra Ape tevA vibhAganAM nAma udeza che. pahele vibhAga, pudgala vibhAga che. A udezo che pudagala nirUpaNa mATe che. zUnyavAdanA khaMDana mATe A vibhAga nathI, e khaMDana bIje che. "pudgala jevI cIja nathI' evuM kahenArA jagatane bharamAvanArA che. pudagala (achava) sarvakAle hoya ja che. zUnyavAdanA khaMDananI apekSAe anya sthaLe pudgalanuM nirUpaNa che. atra nirUpaNa pugala-tattvanI sthApanAthe che. keI kadAca zaMkA yA prazna kare ke - jJAna, darzana, cAritranA nirUpaNamAM te jainapaNAnI jaDa kharI, vItarAgapaNanA, samyagadarzanAdinA nirUpaNamAM te jainapaNanI jaDa mAnI, paNa pudagala-nirUpaNamAM jainatvanI jaDa zI rIte ?" samAdhAna-barAbara rItie samaje. A jagata svabhAve parivartanazIla che. pugalamAM svabhAvanI vicitratAe jagatanuM pariNAmAntara thAya che. pariNamananI kahe ke pariNAmAntaranI kahe, A zakti mAnanAra. nirUpaNa karanAra kevaLa jaina darzana che. Itara vAtavAtamAM Izvarane vacce lAve che. dhana cAlyuM jAya, putra marI jAya te paramezvare karyuM ! tyAre tamArA puNya-pApanuM phala nathI ja ne ?, "AkAravALI vastu paramezvare banAvI" kathananA pratyuttaramAM bhulake upahAsya karyuM ke "viSTAmAM AkAra karavAmAM zuM paramezvarane praveza che? cha dvArA AkAra phare che. varNAdika chathI phare che. jeo pudagalanA pariNAmane samajatA nathI. teone ja paramezvara Ama karyuM, paramezvare tema karyuM ema kahevuM paDe che. pudgala-pariNAmAntara na mAne tene Izvarane vacamAM ghAlavo paDe. pudgalamAM pheraphArane, parivartanane svabhAva che. lIlAnuM lAla Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-2. [9] kALuM thavuM, sugaMdhImAMthI durgadhI thaI javuM, trikhUNiyAmAMthI catuSkaNa thaI javuM e te pudagalane svabhAva che. bIjAo puNalanA pariNAmane nathI samajatA, nathI mAnatA, ane pudagalanA pariNAmane svataMtra nathI mAnyA che ke paramANu amuka hada sudhI svataMtra svAbhAvika paNa che. jIva janme tyAre deha eka veMta cAra AMgaLane. AhAra dvArA zarIra vadhyuM. bhUmitithI zarIra keNe nakakI karyuM ?, jene mata e ja mAne che, svIkAre che ke upaga pUrvaka ubhaya rItie AkAranuM utpAdana che. Izvara kahe che te vAta, te tatva jene kadApi svIkArI zake nahi. dekhAtA pula pariNAme saMsArI jIvanAM kahelAM che. pRthvI, pANInA piMDe te te kAyAnA jIe pariNumAvelA che. agni, vanaspati, rasanA jae te te AkArone rUpa ApyuM che. je je zarIra dekhAya che te te zarIra mAtra, jenA pariNAvelA che. saMsArI jIva karmayukta che, karma maLavAthI pariNAmAntara thAya che. duniyAmAM paNa kahevata che ke "kALIAnI joDe peLIo badhe te vAna na le te sAna te le" itaranAM lakSaNe te jUo! "jaNavAmAM jorU, paraNavAmAM-paraNavAmAM paDa ane bhUMDAmAM bhagavAna" putrane prasava thAya te lakhAya ke, "akhaMDa saubhAgyavatI phalANI bAIe putra ratnane janma Ape, paraNAvavAmAM lakhAya ke - phalANAnA ciraMjIvInAM lagna phalANanI putrI sAthe niradhAryA che, paraMtu kAMI mATe banAva bane te, "paramezvarane gamyuM te kharUM!" paramezvarane mAThuM game che ? jIva mAtrane bAMdhyAM bhogavavA paDe che. karelAM karme pitAne ja bhogavavAM paDe che. AvI spaSTa vAta chatAM deSane Topale Izvarane mAthe ! pudgala pariNAmAntara thAya che e khyAlamAM Ave te jainatvanI jaDa samajavI. prathama uddezAmAM pula pariNAma vagere adhikAra che. bIjA nava dizAmAM paNa kamasara vastu kahevAze. te agre vartamAna- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che dezanA-3. huM poggala 1 AsIvisa 2 rukkha 3 kiriya 4 AjIva 5 phAsuga 6 madatte 7 paDiNIya 8 baMdha 9 ArAhaNA ya 10 dasaaTThamaMmisae // 1 // dRSTiviSa jeTalI bhayaMkaratA AzIviSamAM nathI. pudagalanI prakRti pariNamana-zIla che. zrIzAsananI sthApanA samaye pravRtti vyavahArArthe zrIgaNadharadeva dvAdazAMgInI racanA kare che. bAra aMgamAM pAMcamuM aMga zrI bhagavatIjI sUtra che. temAM AThamA zatakane adhikAra cAlu che. e zatakanA daza uddezamAM prathama udezAmAM (vibhAgamAM) pudagaladhikAra che. ApaNe vicArI gayA ke pudagalanA pariNAmane samajavAmAM tathA mAnavAmAM jainatva che, jainapaNanI jaDa che. e na mAne te jainatvanI jaDa Take nahi. bAlyAvasthAmAM yauvanAvasthAmAM ke vRddhAvasthAmAM jIvamAM kaMI pharaka che?, tamAma avasthAmAM jIva samAna che. gayA bhavamAM tathA A bhavamAM paNa chava sarakho ja che. pUrAya tathA khAlI thAya tevI vastu pudgala che. dharmAstikAyAdi cAramAM eke ya pUraNa ke galana svabhAvamaya nathI. dharmAstikAyamAM je pradeza che temAM kAlAMtare paNa eka paNa pradeza vadhavAne nathI. te ja rItie adharmAstikAyamAM, AkAzAstikAyamAM, ke jIvamAM eka paNa pradeza vadhavAne nathI, ke ghaTavAne nathI. pudagalAstikAya vinA kaI paNa dravyamAM vadhAre ghaTADo thato nathI. pugalamAM vadhAro ghaTADo thAya che, pilAya che paNa te ja vadhe ane ghaTe paNa teja, bAlyakAla karatAM yauvana zakti vadhe che, vRddhAvasthAmAM zakti ghaTe che. jIvamAM zuM vadhyuM ke ghaTayuM ?, zakti vadhe ghaTe che te te pratyakSa siddha che. e zakti pudgalanI ja mAnavI paDaze. Astikane ahIM nAstika ema pUchIne camakAvaze ke-"te pachI jIvanuM zuM rahyuM ?,' Astika te mAne ja che ke jIvanamAM te jJAnAdi che. bala, zakti, ne je jIvanAM mAnIe te pudagalanA vadhavA ghaTavA sAthe zakti vadhavI ghaTavI na joIe. nhAnI AgalI sparzathI ja je jANe tenA karatAM heTI AMgaLI parzathI vadhAre jANe ke nahi?, pugalanA nhAnA maheTA havAnA AdhAre tenA dvArA thatuM jJAna ja nyUnAdhika hoya te tyAM kAraNa pudagalanuM ja pratyakSa che. jemAM pudagalanA pariNamanazIla svabhAvane na vicArI zake temane jarUra Azcarya thAya, paNa samaje tene mATe ane samajavuM hoya tene mATe te pratyakSa siddha che. kartAnI zakti sAdhanane AdhAre ja kArya kare che. cAmaDAmAM mocI kANuM pADe khare paNa zuM sAdhana vinA pADe?, kANuM pADavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-3. -... [11] macInA hAthamAM Ara jaIe. saMyathI na cAle. suthArane charI na apAya, vAMsale ja Apa joIe. kartAnI zakti kharI, paraMtu kArya sAdhana dvArA, tathA jevuM sAdhana tevuM kArya thAya. naraNa nakha kApe paNa tenAthI zAka samArAya ?, AthI sAdhanamAM zakti che, kartAmAM zakti nathI tema na kahI zakAya. bAlyavayanAM kamala pudgala vakhate yauvanakAlane yegya kAma thaI zakatuM nathI. capu, naraNI, seyamAM svataMtra zakti nathI. zakti kartAmAM che. kartAnI zakti sAdhana dvArA sAdhana pramANe upayegI thAya che. je sAdhana maLavAthI bAlyavaye je kArya na thAya athavA muzkelIo sAmAnyapaNe thAya te ja kArya te ja sAdhana dvArA yauvanamAM thAya, tIvrapaNe thAya; valI pAchuM vRddhAvasthAmAM sAdhana te ja chatAM kAya maMdapaNe thAya. ahIM prazna e thaI zake ke, hAthInA dehamAM pudagale vadhAre che te enAmAM jJAna vadhAre hovuM joIe ?, pudagalane jJAna sAthe saMbaMdha nathI. jJAna e jIvanI cIja che. deha gadheDAne kayAM nA che?, chatAM akala keTalI ?, moTA vRkSamAM kaI zakti vadhAre che?, jIve jevAM jevAM karmo bAMdhelAM hAtha, je prakAre iMdriya paryApti bAMdhI hoya te te pramANe te te pudagala tayA paryAptinA AdhAre tevuM tathA teTalA pramANamAM jJAna prApta thaI zake che. khorAkamAM ghauM, bAjarIne upayoga karyo temAMthI zabda zravaNanuM sAmarthya konAmAM hatuM, pudagalamAM e zakti nathI. pudgala sAdhana jarUra che. pudagala yoge, jIve karelI kriyAthI baMdhAyelI karmAnusAra, Idriya, vacana, mana vageremAM pariNamana thAya che. pariNamanazIla prakRti pulanI che. ATaluM samajAya te nAstikanA paMjAmAMthI bacI zakAya. nAstika pratyakSa pramANa mAne che. vedAMtI ekalI kRtine mAnavAnuM kahe che. vyavahArathI cArvAka sAre ke pratyakSa mAnI bIjuM mAnavAnuM nA kahe che, paNa vedanAM vacanonA mile Dhaga karanAra chAne rAkSasa, jagatane mithyA mAnI (pugalane sarvathA na mAnI), adazya AtmAne ja kevala mAne te satya mArgo zI rItie AvI zake ?, pugalanA pariNamanamAM mAnanAre jaina kadI paNa taiyAyika ke vaizeSikanA jhapATAmAM Ave nahi. dhAgApathIo izvarane kartA tarIke zA mATe AgaLa kare che? keTalAka pUrva dhAgApaMthIo "amane Apazo te tamane Izvara Apaze ema kahIne pitAnI peDhI calAve rAkhe che. yajJa, zrAddha AdinA nAme je kAMI temane Ape tenA badalAmAM tamane prabhu Apaze ema kahIne teo IzvaranA nAme peTa bhare che. garbhamAM bAlaka Ave tyArathI (sImaMta prasaMgathI) temane lAge cAlu thAya, te Dagale ne pagale cAlu! mare tyAre ya lAge, mUA bAda paNa lAge ! zayyA, zrAddha vagere lAgAnuM laMgara kAyama che. A lA TakAvavA Izvarane kartA tarIke AgaLa dhare paDe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrIamardha-dezanA saMgraha AtmAna sAthe karma saMbaMdha anAdine che. agninAM pudagale bALanArAM che. pANInAM pagale ThAranArAM che. sAkaranAM tathA maracAMnA pagale te prakAre bALanArAM ThAranArAM nahi, paNa gaLyAM, tIkhAM che. pudagalano tathA vidha vidhavidha svabhAva na jANe, te vyakita niyAyika, vaizeSikanA phaMdAmA jarUra phasAI jAya. pRthvI, pANI, agni, maracAM, vagere darekamAM pudgale paNa judA judA che. AtmA arUpI che e te darekane kabUla che. AtmA dekhAtuM nathI eTale arUpI che e kabUlAtamAM chUTake che ja kayAM ?, karmarUpI che ema mAnavA paNa badhA taiyAra che. keTalAke zaMkA kare che ke rUpI karma arUpI AtmAne zI rIte vaLage ?, samAdhAna e ja che, spaSTa siddha che ke kamane svabhAva che ke AtmAne vaLage. eka vyaktine bIjI vyakita pakaDI rAkhe te prathama vyakti kema cAlI zakatI nathI ? jIva tathA karma kSIra nIra nyAye saMmilita che, karma sUkSma che tethI kSIra nIra nyAye bhaLI-maLI jAya temAM navAI zI?, dareka samaye jIva 7-8 sAta ATha prakAranAM karmo bAMdhe che. levAte kherAka sapta (sAta) dhAtu paNe pariName che e te sau koIne anubhavasiddha che ne ? kherAkamAMnAM kaI pagale lehIne, te kaI hADakAne te kaI mAMsane piSaNa Ape che, puSTa kare che. eka ja sAthe levAyelA nirAkamAM AvI bhinna bhinna kiyA te mAne che ne? jaTharAgninA prayoge mala sahita ATha vibhAga ApaNe mAnavA ja paDe che, gumaDuM thayuM, pAyuM, have je pramANamAM gumaDuM teja pramANamAM kherAkamAMthI rasI thavAnI. hAthe kaDhAvelI zILI tarapha (zILInA cAThAM tarapha) najara kare, jUe, kaDhAvatI vakhate zILInuM cAhuM keTaluM hatuM ane Aje keTaluM che? pudagalenuM pari. mana, vRddhi hAni pratyakSa che. zarIramAM je jagyAe paramANunI sthitimAM navAM pudgale bhaLe che, bhaLavAthI te sthitimAM vRddhi thAya che. vaLI ghaTavAthI hAni-kSaya, thAya che te ja pramANe AtmA tathA karmano saMbaMdha buddhigamya paNa che, sahaja siddha che. jJAnAvaraNIya Adi karmo ATha prakAre che. jene jJAnAvaraNIya karmane udaya heya tene ja te karma baMdhAya. darzanAvaraNIya sarvathA kSaya pAmyuM hoya te tene te na baMdhAya. je je karmo vaLagyAM hoya temAM tevA tevA prakAre karmo AvIne potapotAnAM prakAromAM bhaLI maLI jAya che. AtmA anAdinA che. karma paNa anAdi che. AtmA tathA karma ubhaya anAdinA che. AtmA ane karmane saMbaMdha anAdine che. anAdikAlathI A jIva jJAnAvaraNIyAdi karmathI avaracele che. vartamAna yuganuM vijJAna (nyu sAyansa) paNa pratipAdana kare che, ane kahe che ke zarIranA badhA putra sAta varSe badalAI jAya che. eTale putro navAM Ave, jUnAM jAya ema cAlu che." karmomAM paNa e ja niyama samajI le. jUnAM karmo chUTatAM jAya ane navAM karmo vaLagatAM jAya che. e ja rItie Azrava, saMvara, nirjarA tatve mAnI zakAze. nave to pula pariNamananI mAnyatAnA AdhAre ja mAnI zakAze. pudgala-pariNamananA maMtavyamAM jenatvanI jaDa ApaNe punaH punaH vicArI gayA chIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA-3. [13] . maNinA bhUSitaH sarpaH kimasau na bhyNkrH| prathama udezAmAM pudgalanuM savarUpa, pudgala pariNamananA svabhAvanuM svarUpa varNavuM che. have e prazna keI kare ke, " pugala pariNAma jANyA pachI te ISTa che ke nahi?, samAdhAnamAM samajavuM ISTa che, mAne ke pariNAma eka vakhata anukULa bane te paNa te anukULatA ye jherI sarpa jevuM che. e anukULa pudgala pariNAma paNa viSamaya viSadhara jevA che. jherI sarpa je ke maNivALe hoya te paNa saMgharavA lAyaka nathI ja. sahAyaka evA paNa pagalA pariNAme jherI nAga jevA samajavAnA che. trapaNuM, saMdhayaNa, mana, vacana kAyAnuM prAbalya A tamAma pulanA AdhAre che, ane mokSa paNa pudgala dvArA ja meLavavAne che; tathApi (maNi dhAraNa karanAre chatAM paNa) che te jherI nAga ja ne!, yataH maNinA bhUSitaH sarpa kimasau na bhyNkrHartha -maNithI zebhAyamAna e sarpa zuM bhayaMkara nathI?, che ja. bIjA udezamAM mAvika zabda che. AzIviSa eTale "dADhamAM jhera' e zabda lakSyamAM rAkho. AthI bIjA udezamAM "gAzIvika' ne adhikAra che. eka divase savAre bAdazAha uTha, jAjarUmAM gaye, pAcho Ave che tyAM vALavA Ave bhaMgI sAme maLe. "savAramAM A kayAMthI maLe" evA taraMgane AdhIna thaI bAdazAhe tene phAMsI devAne hukama karyo. bAdazAhane ghera vALavA AvanAra bhaMgI pitAnI nAtamAM UMce hate, mAna dharAvatuM hatuM. A vAtanI khabara bhaMgInI nAtane thaI eTale tamAma bhaMgIo bIrabala pAse gayA. bIrabale mArga batAvyuM keH "mahelanA jharUkhAnI nIce ja bhaMgInA paMce (nAte) maLavuM, ane TharAva kare ke, bAdazAhanA mahele pahera divasa thayA vagara vALavA javuM nahi, ane te mahela tarapha najara karavI nahi; kemake tethI te divase maraNa thAya che. paMca maLyuM, bAdazAhe bIrabalane pUchayuM ke A zI dhAMdhala che, bIrabale kahyuM ke-jahAMpanAha! e leke kahe che ke "Aja amArA meTA bhaMgIe bAdazAhanuM meM savAranA pahoramAM joyuM jethI tene phAMsIe caDhavuM paDe che, mATe koIe savAramAM, amuka samaya divasa na caDhe tyAM sudhI kaI paNa bhaMgIe bAdazAhanA mahela pAse javuM nahi; eTale vALavA paNa javuM nahi" bAdazAhe tarata pitAne hUkama rada karI dIdhe. jherI jAnavaramAM jhera che (jhera che mATe jherI kahevAya che) paNa te jherI janAvara manuSyane karaDavA mathatA nathI. je teo karaDavAne dhaMdhe laI bese te keNu jIvatuM rahe? jherI jAnavare dADhamAM jheravALA che, paNa dhAnatamAM hadayamAM tathA daSTimAM jheravALA nathI. manuSya daSTinA ane ghAnatanA jheravALA che. daSTiviSanA jeTalI bhayaMkaratA AzI viSamAM nathI. bIjA udezAmAM mazIvine adhikAra che. e jherane nivAranArA vanaspati kAyAne che ane pudagale che. te mATe trIjA udezAmAM vRkSano adhikAra che. e adhikAra tathA pachInA sAta uzAnA adhikAra vagere Ave che te agre vartamAna- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM dezanA-4. huM ahiMsakavatanI ArAdhanA zakya zI rIte ? puggala AsIvisa rukkha kiriya AjIva phAsuga madatta paDiNIya baMdha ArAhaNA ya dasa amemi saE I ? | narasuM paNa je paramezvaranI ja preraNAthI te pANIne sajA zA mATe? zrIzAsananI sthApanA mATe zrIdvAdazAMgInI racanA karatAM thakA zrIgaNadharamahArAjAe racelA paMcamAMga zrIbhagavatIjInA aSTama zatakane adhikAra cAlu che. zrIbhagavatIjImAM kahevAnA adhikAre daza vibhAgamAM vaheMcavAmAM AvyA che. e vibhAgane "udezo kahyo che. zAstrakArane pAribhASika ane bhASA prayoga zabda "udeza che. prathama udezAmAM pudagala pariNamana adhikAra che. ApaNe vicArI gayA, ane kahI gayA ke pudgala pariNamana zraddhAmAM jaina zAsananI jaDa che. pudagalane pariNamana zIla mAnanAre jaina zAsanane mAnI zake che. "cetana ja karI zake che, kaMI paNa karavAnI jaDamAM tAkAta nathI, jaDa sukha ke duHkha ApI zakatuM nathI,' ema mAnanArAo duniyAne bhUlI jAya che. ApaNe maracAM khAdhAM, AMkhe (AMkhamAM) agara koI paNa avayavamAM tethI baLatarA thAya e keNe karI ? zIra pAve ke sajAmAM kAraNa khuzI ke nAkhuzI ja che ne! puNyathI sukha ane pApathI duHkha pitAnI meLe nathI maLatAM, paNa bIje Ape che- Izvara Ape che evuM anya matavAlAe mAne che. kAraNa ke teo pudagalanA pariNAmane samajatA nathI. maracAMthI baLatarA, sAkarathI ThaMDaka koNa kare che? kodhanA AvezamAM AvI ApaNe paththara laI mAthuM pheDayuM ane rAtu (lehI) kADhayuM zuM e paramezvare karyuM ?, "evI buddhi paramezvare ApI ema kahevAmAM Ave te te pachI durbuddhi ke saddabuddhi ApanAra paramezvara ja ne?, ane je paramezvara ja tema kare te pachI ahIM sajA manuSyAdi prANine zA mATe?, kerTanA pharamAnathI keI manuSyane phAMsI denAra jallAda gunegAra nahi. e rIte jo sArI khoTI buddhi paramezvara ja ApatA hoya te pachI te buddhi anusAra vartanAra gunegAra zAthI?" ene sajA zA mATe? pachI puNya pApa, svarga naraka A badhuM zA mATe?, AthI pudgala-pariNAmane mAnyA vinA chUTake ja nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-4. paramezvarane mAnavA zA mATe? have koI atra prazna kare che keH "je sukha-du:kha dAtA paramezvara nathI, te pachI tene mAnavA zA mATe?" jarA vicAra karo te mAnavAnuM kAraNa svayameva samajAze Izvara banAvanAra nathI, paNa batAvanAra te che ne !; sUrya kAMI ApatuM nathI, paNa prakAzaka to che, mATe te upagI che. tema puNaya pApa Adi ta tathA tenAM kAraNe vagere batAvanAra jagatamAM kevala paramezvara ja che paramezvara vinA jIvAdi to kaI batAvI zakatuM ja nathI. je manuSya lUgaDuM na joI zake te teno raMga zI rIte joI zakavAne, te rIte AtmAne na joI zakanArAo, AtmAne vaLagatAM tathA tenAthI viparAtAM karmone, AtmAnI sAthenA saMbaMdhane zI rItie joI zakavAnA che?, AthI ja jeo AtmAne na jANe teo puNyane, pApane, Azravane, saMvarane, nirjarane, baMdhane, mokSane, badha nirjarAnA kAraNone, kAraNabhUta adhyavasAyane ane jANI zake ja nahi. kevalajJAnI ja, sarvajJa ja AtmAne, tathA AtmA AzrIne anya tane jANI zake che, batAvI zake che. zrI sarva kevalajJAnathI AkhuM jagata jANuM, joyuM che ane pachI bhavyAtmAone batAvyuM che. jenetare ane jemAM e ja pharaka che ke Itara paramezvarane banAvanAra tarIke mAne che, jayAre jene batAvanAra tarIke mAne che. AjanA vijJAnano abhyAsI paNa samajI zake che ke amuka jagyA para dhULa nAMkhavAmAM Ave te te dhULanAM pule amuka varSo paththara ke keyalA rUpe dekhAva de che. pudgala pariNamana-jJAna vinA jenapaNane TakAva nathI. eTalA mATe ja pudgala pariNAmane adhikAra A AThamA zatakanA prathama udezAmAM che. deve paNa kAyAnA kedI che. keTalAMka auSadhe (jhera paNa) svAde kaTu paNa pariNAme mIThAM hoya che. jyAre keTalAMka svAde mIThAM paNa pariNAme kaTuka hoya che, jherI hoya che. pudagala pariNAmamAM e niyama nathI. e pariNAma te tamAma pariNAme kaTaka ja che. sarvArthasiddhanA sarva de paNa kAyAnAM kedI che. kAyA e jIvanI keda che. kAyAmAM hoya tyAM sudhI saccidAnaMda svarUpanI prApti thatI nathI. pudagala-pariNAma e eka jAtanuM AzIviSa che. dADhanA jherane saMbaMdha laIne vicArI zakAya ke AzIviSanA saMbaMdhamAM rahelAone che yAM, AthI pudagala pariNamananI ghaTanA AzIviSa sAthe bIjA urdazAmAM che. kAyasthiti. anaMta pugala parAvartanI sthiti vanaspatikAyanI che. anaMta utsarpiNInI kAyasthiti vanaspatikAyanI che. prajJA ta ra 33) temAM jhaMpalAya, AgaLa na vadhI zake tene aMge kAyasthiti jANavI. pRthvIkAyAdinI paNa kAyasthiti asaMkhyAtA kALanI jaNAvI, paraMtu anantI utsarpiNI avasarpiNInI sthiti mAtra vanaspati kAyanI che. ahIMthI AgaLa na vadhAya te paheluM ane chelle sTezana vanaspatikAyanuM samajavuM. AkhA jagatane mukhya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIamedha-dezanA-saMgraha AdhAra vanaspatikAya upara che. kherAkamAM, AcchAdanamAM, sthAna, Asana, zayana, tamAmamAM upagi thanAra vanaspati che. makAnamAM pATaDA vagere zAnA?, khorAkamAM vadhAre bhAga zAne?, ane tethI trIje udeze vanaspatikAyane che. karmabandhanathI koNa bacI zake ? karmabaMdhanathI teo ja bacI zake che ke jeo kriyAthI bace, tethI tho udeza kriyAnA adhikArane rAkhe. bIjA jIvane aDacaNa thAya, trAsa thAya, bIjA jIvane nAza thAya tevI kriyAthI karma baMdha thAya, ane kriyAmAtrathI paNa karma baMdha thAya. A dhArAmAM cAlyA ane paga nIce jIva cagadAI gaye tyAM tevI kriyAthI paNa kama baMdha thaye. jIva hiMsAnAM sAdhano, upakaraNo taiyAra karavAM te adhikaraNa kriyA che. tenAthI paNa karma baMdha thAya. pariNAmathI thatI kiyAthI paNa karma baMdha thAya. keTalIka vakhata vagara pariNAme paNa kriyA banI jAya che. ApaNuM kAyAnI kriyAthI je je bane te adhikaraNakI kriyA. bIjAne pIDA ApanArI pAritApanikI kriyA. bIjAnA prANune viyega karAvanArI prANAtipAtikI kriyA che. (vajJa0 phUga 272) kriyA dvArA karmabandha che, karma bhagavAya che ane pharI baMdhAya che e kama dareka bhave jIvane raMTanI ghaTamALanI jema cAlu che. anAdi kAlathI A jIva A rItie ja bhaTake che. je jIva sadaMtara karma vagarano hota, te karmabandha heta ja kayAMthI?, kamabandha karmavALAne ja heya. karma bhegavatAM ja karma baMdhAya. aneka prakAranI kriyAthI karma baMdhAya che, bhagavAya che. | vanaspatinI vyApakatA gozALAno mata paNa kriyAne mAnanAro hate. mithyAtvI paNa je kriyAthI DarIne te pramANe te varte te pachI zrIjinezvara -devanA prabhAzAli-zAsanane pAmelAe kevuM, keTaluM sAvaceta rahevuM joIe ?, te jaNAvavA mATe AjIvikenuM adhyayana kahyuM. caudarAja lekamAM kaI bhAga e nathI ke jayAM nigoda nathI. jema nigada badheya che tema sUkSma pRthvI kAyAdi cAra paNa dareka sthaLe che. vanaspatinI vyAti judI ja che. pRthvInI vyApti lakheTI ke anAja bharIe tevI ja che, arthAt anAja bharIe tevI che. anAja bharAya paNa vanaspatikAyanI sthiti te ta mAphaka vyApe che. yeta avakAza phekanAra cIja nathI. bIjI badhI cIjo avagAhanane roke che. nigodamAM avagAhanA ghaNI che. pRthvIkAyAdinA geLA nathI, paNa nigadanA geLA che. bAdara vanaspatikAyanA geLAo nathI. potAnAmAM bIjAne avakAza Ape tethI goLA anaMta sUkSma ke bAdara nigoda vinA anata jIvene samAveza thaI zakatuM nathI. A rItie vanaspatikAyathI tathA bIjA chathI jagat vyApeluM che. ahiMsaka keNa banI zake? have koI ema kahe che ke -"leTa phA ane bhasavuM" e be bane nahi. jyAre ema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devAnA--4. Wan [19] kahevAmAM Ave che ke jagata anatAnata jIvAthI vyApta che. kriyA mAtrathI kriyAdvArA virAdhanA thAya che, teA pachI mahAvratAnu pAlana zI rIte thAya ?, jyAre jIvA vinAnu sthAna nathI, ane kriyA vagaraneA jIva nathI, te pachI ahiMsakapaNu Take zI rIte ?" dharmanI jaDa ahiMsAmAM che. ' ahiMsA vinA khIjA tattvane mukhya sthAna ApavuM te te| 'sAyanI zAhukArI ane gaDInI cerI' e nyAyavALI vAta gaNAya. kei eka mANasane mArgomAMthI seya paNa mI ane gADI (ratnanI pATalI) paNa maLI. meLavanAra khele paNa khare ke ' kAinI seya, kaiAInI gaThaDI, ' parantu 'keAInI sAya' meTethI ele, ' keinI gaThaDI ' dhImethI khele. ghAnata evI ke keI mAlika jaDe te bhale, nahi te seAya gADI pacAvI pADavAM. dAkhaDInuM jJAna e anaMtA jJAnanA keTalAmeA hissA ? kALA paryAyane sthAne lAla paryAyanu jJAna thAya, temAM lAbhAMtarAyanA kSaye pazamanA hissA e thayA? bIjA badhA pApasthAnaka kaI kaI aMze nukazAna kare tyAre hiMsA keTalu kare? AkhI jiMdagIe taiyAra kareluM zarIra DisAthI samaya mAtramAM sAk! pApasthAnakamAM jaina zAsrakAree prathama sthAne hiMsAne jAhera karI che. anya pApe aMze guNunAzaka che, jyAre hiMsA sava guNu nAzaka che. huM sA-vanamAM leza paNa khAmI na Ave te mATe khIjA vrate che. bAkInAM trate vADa jevAM che. rakSaNu vADathI ja che. jaine je vastunA upayAga kare te prAmuka hoya. jemAM jIva na hoya tenA upayega kare. sUkSma nigeI bIjAnI kriyAthI mare nahi. kAcamAMthI AvatuM ajavALu keTalu khArIka heya che? e AvatA ajavALAne kAca zuM kare? sUkSma nigeAdanI bArIkAI evI che ke ApaNAM sthUla pudgaleAthI tene vyAdhAta nathI. khAdara jIvAne aMgenI vicAraNAmAM te spaSTa che mahAvratadhArI acittane ja upayAga kare. khAdara jIvonI virAdhanA na kare, ane bAdaranI virAdhanA na heADanArane sUkSma hiMsA cheDavAnA pariNAma thatAM ja nathI. bhega ke upabhegamAM AvatI cIja nirjIva hovI joie, AvI jenI pratijJA hAya te ahiMsaka banI zake che. 4 A rIte ahiMsAnI, ane prathama mahAvratanI sAbitI thai. zaMkAkAra geALA JakhaDAve che: sAdhu vahAravA gayA, gRhasthe hAthamAM vaheArAvavAnI cIja lIdhI, pAtrAmAM nAMkhavA mAMDI, pAtramAM paDI, pahelAM vaccethI e cIja keAI pakSI lai gayuM. A prasa Mge adattAdAna, avirati pASaNa vagere siddhAMta saba MdhI zuM samajavuM?, e adattAdAna kharU ke ?, aviratinu peSaNa (pakSInu) kANe karyuM ?" kjhemAne kare' e nyAye gRhasthe devA mAMDayu tyArathI dIdhu, sAdhue levA mAMDayu tyArathI lIdhu' e nyAye adattAdAna nathIja. aviratinA pASaNanI AaAcanAnI vyavasthA sAdhune karavI paDe. eka vAta khyAlamAM rAkhajo ke jenI dRSTi sIdhI na heAya tene zAstranAM vacane pazu avaLAM lAge che. evA pratyanikAne adhikAra AThamA uddezamAM jaNAvela che. pachI navamA uddezAmAM kayA adhikAra vagere che te aMge vamAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che dezanA 5. prathamathI daza dizAmAM kaye adhikAra che?, tenuM sAmAnya varNana. zabda vAcaka che, ane padArtha vAcya che. zrIgaNadhara mahArAjAe racelI dvAdazAMgImAMnAM paMcamAMga zrIbhagavatIjI sUtranA TIkAkAra zrIabhayadevasUrIzvarajI mahArAjA che. aSTama zatakanA uddezAnI saMgrAhaka-gAthAne artha TIkAkAra mahAtmA samajAvI rahyA che. prathama udezAmAM pudagalanuM svarUpa prakAre, pariNAme vagerenuM nirUpaNa che. sUtrakAre "pagala" zabda vAparyo che. zAstramAM vAcaka zabda hoya, eTale padArtha kathaka zabda heya. padArtho na hoya te ghaTa. paTa, rataMbha vagere padArthonA zabda bolI zakAya che, te padArtho bolI zakAtA nathI. "paTa" padArtha vAcya che, te vAcaka "ghaTa' zabda che. zabda belAya, artha keIthI bolI zakatuM nathI. artha adazya che. vAcya vAcaka kathaMcit abhinna che, sarvathA bhinna nathI. keIne ema thAya ke "jyAre pudagalanA pariNAmanI vAta karavI che te mAtra "pudagala" zabda kema vAparyo?, zAstrIya niyama che ke be zabdo maLI eka zabda thAya te eka belAya. zaba "pudagala" paNa arthamAM "pugala pariNAma" samajAya prathama pudgala uddeze A ya pudagala-pariNAmanuM nirUpaNa karanAra che. dvitIya udeze AzIviSa adhikArane che. dADhamAM jheravALA sarpAdi jene jaNAvanAra e udeze che. keTalAka saMkhyAtajIvavALI keTalAka asaMkhyAta jIvavALI, keTalAka anata jIvavALI vanaspatikAya che ke je tatsaMbaMdhI nirUpaNa tRtIya uddezAmAM che. prajJApanA karavI hoya tyAM vizeSataH kahevAnI AvazyakatA che. kriyA zabda anekane lAgu paDe che. kriyAnA pacIza bheda paDI zake che. kAyikI, adhikaraNikI, prASikI, paritApanikI, ane prANAtipAtakI e pAMca prakAranI kriyAnuM nirUpaNa thA uddezAmAM che. AjIvikA matavALAM mAne che ke (bRhakalpa-vyavasthApaka varga) "jIva karma kSaya karIne mese jAya, paNa pitAnA zAsanane tiraskAra thAya te pote pAcho ahIM Ave, ane vaLI jAya vagere" AvA AjIviko traNa prakAre che tenuM nirUpaNa pAMcamA uddezAmAM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [19]. dezanA-5 gRhastha mATe dAna eja dhama utkRSTa zAthI?, zIla, tapa, bhAva te sarvaviratinI sarakhAmaNImAM biMdu mAtra che! chaThThA uddezAmAM prAsuka dAnane adhikAra che. gRhastha mATe dAna e ja dharma utkRSTa che. zIla, tapa, ane bhAva, dharma grahastha game tevAM pAlana kare te ye sarvaviratinA vrata pAlana pAse biMdu tulya che. bAre ya vrate zuddha pALe te paNa chAMTe ja che, te jarA vicAre te samajAze. koI zrAvaka e che ke yAvat mRtyu kabUla paNa kaMdamUla nA khAya, kAyAthI brahmacarya pALate heya, tapasvI hoya, paNa mAne ke pitAnA putre koI lAgatAvaLagAnuM khUna karyuM, pitAne zaka nathI, ane pite jANe ke putre khuna karyuM che, putra ja khUnI che; chatAMya te zuM karaze? hAtha joDIne besI raheze ke putrane bacAvavAno prayatna karaze?, kahe ke kothaLI laIne korTamAM bacAva karavA deDaze. gunha karanAra te pitAnI buddhi mujaba sAvacetIthI ja guno kare che. ekAMtane dAva haMmezAM dekhAtuM nathI. korTe kahe, kacerI kahe, ke kAnUna kaho e te kahe che. zIkhave che, ke "jUThuM lakho ke bAle paNa jugatuM (kAnUna pUrvakanuM) lakhe ane bele, eTale "khAle DUcA. dvAra mekaLA" jevI vAta che. mana, vacana kAyAthI pApa karavuM nahi, karAvavuM nahi, ane anumedavuM nahi, A sarvavirati che. pApa pratye dhikkAra e jambara hathiyAra che alabatta putrane bacAvanAra e pitA paNa tene bacAva pApane sArUM mAnIne te nathI ja karato. pApa pratye dhikkAra che, e te jambara hathiyAra che. 1914 nuM yuddha zarU thayuM. 1918-19 mAM suleDu thaI temAM yadyapi jarmanInA TUkaDA TUkaDA karI naMkhAyA, chatAMya tyAMnA (jarmanI) cAnselare e jAhera karyuM hatuM ke-"zatru tarapha dhikakAranI najara' e amArI prajAmAM vyApta che, te rUpI amAruM amogha zastra kadApi buduM thavAnuM nathI. sattara pApasthAnake karanAra paNa karmane zatru tarIke gaNanA thAya te karmane teDI zake che. gaLathuthInI jema pratikamaNamAM (savAra sAMjanA) aDhAra pApasthAnakonuM maraNa rAkhyuM ja che ne? pApanuM smaraNa rahe eTale pApa tarapha tiraskAra jAge che. tiraskAra Take teja kaIka divasa pApathI khasavAnuM sAhasa thAya. aMze paNa pApane tyAga thaI zake. kAyAthI pA5 anumodavuM nahi ema paNa thAya. dezaviratine aMge zAsakAre zrAvakonAM vatenA phalane jaNAvatAM kahyuM che kete zrAvaka ATha bhavamAM Atma zuddhi karI zake. kAyA mAtrathI pApano tyAga kare te vyartha nathI. bezaka! sarva viratinI apekSAe te bindu mAtra che. gRDuNyanuM zIla paNa sarva viratinI apekSAe biMdu mAtra che. tapazcaryA zrAvaka kadApi mAno ke me.TI kare, mAsakhamaNa kare paNa sAvadhane tyAga karyA sivAya saMvara vinAnA tapanuM mUlya ghaNuM ja alpa che. bhAvanAne aMge mAne ke bhagavAnanI pUjA karatAM ullAsa AvI gaye, te paNa tyAM ye "muthAranuM mana bAvaLIe" e nyAye mana taraMge kayAM deDe? "phalANu dAvAmAM Aja lAbha thaze vagere Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20] zrIameva-dezanA-saMgraha vicAre tyAM ya Ave che. jevIze kalAka AraMbha-parigrahamAM rAcavuM mAcavuM hoya tyAM enuM Tana game tyAM AvIne hAjara thAya emAM navAI zI?, tamArA AtmAne tame sAce mAnavA taiyAra che? trIjorImAMthI lAkha rUpIA gherAyAnuM svapna AvyuM. AMkha khUlI, ane svapna AvyuM che, e jANe chatAM trIjorI kholIne juo ke nahi?, kahe ke AtmAne sAcA mAnavA paNa taiyAra nathI. AMkha koIne paNa yAvat mAtAne paNa bharUsa karatI nathI. mAtA AMkha sAme hAtha sparza kare ke tarata AMkha baMdha thaI jAya che. AraMbha-parigrahane age, ApaNe badhA eTalA mazagula chIe ke pitAnA AtmAne paNa potAne vizvAsa nathI. ATalI hade AraMbha-parigrahamAM tallIna banelAne pavitra bhAvanA Ave kayAMthI? Ave te paNa bindu mAtra! bhAvanA, zIla, tapa gRhasthanAM bindu jeTalAM che. gRhasthane mukhya dharma dAna che. gRhastha mATe kharekhara taravAnuM sAdhana dAnadharma che. have dAna prAsu=acitta cIja te supAtramAM apAya te saMbaMdhI adhikAra chaThThA udezAmAM che. pApa game che, paNa pApI tarIkenI chApa gamatI nathI! sAdhu aprAsuka (citta) dAna le temAM mAtra jIvaadatta lAge che ema nathI, paNa cAre prakAranAM adatta lAge che. vyavayanA ziSya-ziSyA levAmAM gurU adatta gaNuyela nathI, bAkI khAnapAnanI sacita vastu levAmAM cAre prakAre adatta lAge che. tIrthakara adatta, jIva adatta paNa lAge che, ane tatsaMbaMdhI adhikAra sAtamAM uddezAmAM che. gune karavAne saMkoca hete nathI, paNa gunAnA daMDanI jAherAta paNa AkarI lAge che; daMDa te Akare lAge ja che ne! tela marce khAvA sArA lAge che. khAMsI, zvAsa, dama vagere thayA eTale eya bApare ! zuM cAre adattanA ravIkArane "adhama' kaho to rame rema Aveza Ave che; paNa enA karatAM gune na kare cAre adattane svIkAra na kara, tela maracAM na khAvAM, eja ISTa che. A jIvane pApa karavuM game che, paNa pApI tarIke paMkAvavuM gamatuM nathI. AthI satya svarUpa kathananA, ane kathakanA dveSI banAya che. dara rAjAne zrIkAlikAcAryo, 'tuM narake jaIza ema nathI IcchIyuM" paNa "janAvarane mArIne, mArI nAMkhIne karatA yajJathI, naraka gatie javuM paDe che;' ema vastu sthiti jaNAvI che. AthI darane rUMvADe rUMvADe kedha vyA. adatta grahaNa karanArAone sAcuM svarUpa kahenAra na game, tethI teo pratyanika bane che. gurU, kula, saMgha, sUtra, arthanA pratyanikane adhikAra AThamA udezamAM che. prAyazcitanuM nivAraNa AloyaNuM cakravatI, vAsude, rAjA mahArAjA vagerenI sattA mana upara cAlatI nathI. temanI pAse ke duniyAmAM te kAyAthI gune ane kAyAne daMDa ke sajA. zAstra-kSetramAM "kAyAthI pApa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-5. [21] . kare te tene ja mAtra daMDa" ema nathI. AvuM vacana ke A saMka9pa kare te paNa pApa, ane tethI prAyazcita, nahiM te karmabandhana che ja. mana, vacana, kAyA, traNeya yuganA gunhAnI sajA denArA zAstrakAre che. rAjA mahArAjAo te daMDa karIne bhaMDAra bhare che tema ahIM bhaMDAra bharavAnA nathI. anya darzananI peThe jaina darzane pApane daMDa pasAmAM rAkhela nathI. sAmAyikamAM lItarI caMpAI enA prAyazcitamAM cAra AnA daDa-cAra AnA dere nAMkhavA ke gurune ApavA ema ahIM nathI. ahIM te prAyazcitta dura karavA mATe AleyaNane mArga prasiddha che. koI pUche, zaMkA kare ke-karma te mana vacana kAyAnI narasI pravRtti vakhate baMdhAI gayuM, have pAchaLathI prAyazcitta kare zuM vaLe? jIvana hoya tyAM sudhI tene dhanyatarI jIvate karI zake, paNa maryA pachI Avela vaidya zA kAmane? samAdhAnamAM samaje, mahAnubhAvo! thayelA ajIrNanuM auSadha hoya ke nahi? eka mANasathI bIjAne vAgI gayuM jenAthI vAgyuM te jene vAgyuM tene ema kahe ke:-"zuM karavA vacce ceTa hate?" e vacanamAM tathA ema kahe ke - "bhAI sAheba! mApha karajo! mArAthI vAgI gayuM che. e vacanamAM pharaka khare ke nahi? prathamanuM zirIna vacana bhayaMkara nIvaDanAruM. ane pachInuM naramAzanuM,-prazcAtApanuM mAphI mAganArUM vacana jherane teDanAruM che. mArorUca niritra vagere gurU pAse bese che ne? pApa karyuM che, te khoTuM che ema jANe che, pApa thaI gayuM che e paNa bole che ane AlocanAdi karI che kemake Alecana, nindina, garNanathI AtmA halako karmathI haLavo thAya che. karma baMdhana keTalA prakAre?, karma baMdhana thavAnA bheda kayA?; vagere adhikAra navamA uddezAmAM che. AtmA ArAdhaka kema bane, mekSa mArganA ArAdhaka banavuM joIe. ArAdhanAnA prakAro vagerene adhikAra dazamAM uddezamAM che, te adhikAra agre vatamAna. jIvA svI banI: Tajzvara pAvAvALA - A 2 '81 rUA .* tapUrvI vata5 anajIka - sAhAranI jIvana. pakha) , 13,64 ne 64 nI vatana gavAra) 19nI 75 ne tA AM tevA Ata pha6. 21 . namo1427 420 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-6. pudagala saMbaMdhinA praznane nirAkaraNa yogya gaNyo. rAyagIhe jAva evaM vayAsI-kaivihA NaM bhaMte ! poggalA pannattA ?, gAyamA ! tivihA poggalA pannatA, taM jahAM paogapariNatA-mIsasA pariNatA-vIsasA pariNayA / (sU. 309) // rAjagRhI e dharma-kendra hatuM. zrIgaNadhara mahArAjAe, zrIzAsananI sthApanA samaye, bhAnA upakAra mATe racelI dvAdazAMgImAMnA paMcamAMga-zrIbhagavatIjI-sUtranA aSTama-zatakane adhikAra atra cAlu che. udezAmAM eTale zatonA vibhAgamAM eTale aSTama zataka daza vibhAgamAM vaheMcAyuM che. e daza udezAmAM kayA adhikAra che, te sAmAnyathI kahevAI gayuM che. prathama udezAmAM pagala-pariNAma adhikAra che. dareka dezamAM rAjadhAnIne aMge amuka zahera ke nagara kendra hoya che. evA kendrasthalamAM vivekI manuSya vagerene vAsa hovAthI AsapAsanA varga te kendra upara AdhAra rAkhe che. vartamAnamAM jema dharma, udyoga, vyApArAdi daSTie amadAvAda ane muMbaI vagere amuka zahere kendrarUpa hoya che tema bhagavAna zrI mahAvIra devanA samaye magadha dezanuM kendra (rAjadhAnI) rAjagRhI nagarI hatuM. dharmanuM kendra paNa magadha dezamAM rAjagRhI hatuM. magadha dezamAM rAjagRhI tathA nAlaMdA pADe maLIne bhagavAna zrI mahAvIra devanAM cauda cemAsAmAM (cAturmAsa) thayAM che. deza, kula, jAta, kSetranA pratibaMdhavALA bhagavAna nahatA. bhagavAna vAyunI mAphaka apratibaddha vihArI hatA. bhagavAnane vihAra je te nahatuM. temane vihAra jabbara hate. caMpAnA cAturmAsa pachI bhagavAna vitabhaya bherAmAM gayA, ane udayana rAjAne dIkSA ApIne pAchA caMpAnagarImAM cAturmAsa karyuM. ke jambara vihAra?, A banAvathI keTalAka kahenArA kahe che ke, bhagavAna zrIsiddhAcalajI AvyA hoya te ATalAmAM gujarAta ke saurASTramAM) cAturmAsa thavuM joIe, paraMtu ema nathI. bhagavAnanuM gujarAta kAThiyAvADamAM thayuM nathI. bhagavAnanAM 42 camAsAmAM eka paNa mAruM gujarAta, soraTha, mAravADa, ke mALavA Adi dezamAM thayuM nathI. "zrIvIravijayajI tathA zrIrUpavijayajI jevAe kaheluM zuM khoTuM?," ema bolanArA kheTe lavAre kare che. emaNe AvyAnuM kahyuM che, cAturmAsanuM kahyuM nathI. "vIrajI AvyA re vimalAcalake medAna vagere AmAM cAturmAsanI vAta ja nathI. ema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-1. " [23]. te bhagavAna udayana rAjAne dIkSA ApavA gayA che, paNa tyAM cAturmAsa nathI karyuM. eTalA mAtrathI tyAM gayAnI vAtane khATI kema kahevAya?, kalikAlasarvajJa-zrIhemacaMdrasUrIjInA tIrtha mAlA AdinAM kathana te satya ja che, ema samajavuM joIe. atyAre paNa keTalAka sAdhue ratalAma pAlI taraphathI zikharajI jaI pAchA AvI cAturmAsa pAchuM mALavAmAM karI zake che. atyAre paNa Ama banI zake che, te pachI te kAla mATe jyAM bhagavAna gayA AvyA hoya tyAM comAsuM karyuM hoya evI kalpanA karI levI yukta nathI. magadha dezanA kendra rUpa (dharma daSTie) rAjagRhI nagarImAM ( A nagarI dharmiSTha, dharmapremIo mATe kendrarUpa hatI) A AThamA zatakanuM nirUpaNa zrI mahAvIra mahArAjAe pite ja karyuM hatuM. vakatAnuM vakatavya zrotAnI pariNatine, ane yogyatAne AdhIna che. nhAnA bAlaka pAse keTalI vAra "bhU' zabda belAya che?, "bhU" zabda kAMI e cheka nathI be, e bAlaka nathI banyuM, ApaNe belyA chIe. kAraNa ke ApaNe mAnIe chIe ke e bAlaka "bhU' zabdathI samajavAnuM che, paNa "pA" zabdathI samajavAnuM nathI. te ja rItie eka vastu dharma tarIke na paNa hoya, chatAM tene koIne dharmanA pagathAe lAvavA mATe AgaLa dharavI paDe che. siddharAjane dharma-viSayaka prazna. siddharAja jayasiMhe kalikAlasarvajJa-bhagavA-zrIhemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjane pUchayuM: "bhagavAna ! dharma kaye kare?, "bIjA darzanavALAnA guruone paNa teNe pUchayuM hatuM, jenA javAbamAM koIe vedAMta, koIe ziva, keIe vaiSNava dharma ema saue pitApitAne dharma batAvyuM hatuM. ane huM paNa mahArA jainadharmanI ja prathama vAta karIza te e amane mAge nahi Ave' evuM vicArI temaNe tamAma dharma AcaravAnuM kahyuM. AcAryazrIne hetu rAjAnA dharma zreSane rikavAne hate. badhA dharma AcaravA e kathanamAM ye vidhAna te jaina dharmanuM ja thayuM. kemake rAjA jaina dharmI nahete, Itara dhamAM hate. itara dharmanI te tenI AcAraNA hatI ja. vaLI vedAMta, ziva, vaiSNavAdi dharma tarapha te bIjAoe dhyAna kheMcyuM ja hatuM. eTale enuM dhyAna jaina dharma tarapha kheMcavAnuM hatuM. badhA dharma AcaravAnuM kahIne AcAryazrIe tatkAla te ema ja jaNAvI dIdhuM ke mAtra vedAMta, ziva, vaiSNava dharma AcaravA ema nahi paNa jaina dharmanuM paNuM AcaraNa karavuM. A rItie temaNe Itara rAjAne mArgamAM lAvanA, jemAM jaina dharmanuM vidhAna garbhita che tevuM kathana "badhA dharma AcaravA" evuM kahyuM. eka mANasa bIjAne kahe che ke, "mAre sAta putra che tathA eka putrI che, A mahArI saMtati che." hAre kone ApavI A prazna che?, "have spaSTa che ke sAta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ri4] zrIamegha-dezanA-saMgraha putra tathA eka putrI e varNana saMtatinuM karyuM, paNa ApavAnuM te putrIne ja aMge heya, koI putra apAtuM nathI, mATe tyAM putrIne aMge ja prazna che. vidhAna rUpe uttara maLe te vidhAna putrIne ja lAgu thAya che. siddharAja paNa buddhimAna hatuM. pharI teNe paDyuM, "mahArAja ! zuM badhA ja dharmo sAcA?, zuM ema hoI zake ?," kalikAla sarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasurIzvarajI mahArAjA AnA uttaramAM jaNAve che ke -"he rAjana! jyAM sudhI dharmonuM svarUpa barAbara khyAlamAM na Ave, dhamanI viziSTatA na samajAya tyAM sudhI eka paNa dharma paratve arUcivALA na ja thavuM." siddharAja rAjA che, ane kalikAlasarvajJa-gurUmahArAjA che. siddharAja bhUpati che, AcAryazrI darzananA adhipati che. zrIsiddharAja mutsadI rAjA che jyAre A mahAna sUrIzvara dravya, kSetra, kAla bhAvanA parama jJAtA che. emane hetu te Itara dhamIya rAjAnI prathama jaina dharma taraphanI arUcine khaMkherI nAMkhavAnuM che. bIjA dharmomAM te enI daSTa hatI ja, mAtra te vakhate Itara dharmanA prAbalve jaina dharma tarapha Dhela hatuM te TALavAne "badhA dharma karavA ema kahIne jaina dharma tarapha paNa siddharAjanI dRSTi AcAryazrIe kheMcI buddhimAna manuSyanI daSTi, badhAmAMthI saheje sArUM zedhI le ema manAya. eTale enI daSTi bahAra je jena dhama hate te badhA dharmanA nAme daSTinA kSetramAM goThavI dIdhe. strI saMtAnane prasave che tyAre saMtAnanI sAthe era paNa nIkaLe ja paNa te erane kApI nAMkhI khADAmAM dATavAmAM Ave che. jyAre saMtAnane saDamAM levAya che. te ja rItie badhA dharmamAM daSTi prakSepa karanAra buddhimAna manuSya Apo Apa pitAnA buddhibale sAce dharma grahaNa karaze, je sAce nahi lAge tene tajI deze. AcAryazrInI daSTi A hatI!, ane badhA dharma karavA evuM AcAryazrInuM kathana, zrotAnI sthitine anulakSIne che. bhagavAne gautamasvAmIjIne mRgAleDhAne jevA javA kahyuM. vicAre ke mRgaleDhA kayAM che?, bheMyarAmAM rANI pAse. tyAM rANI ane mRgAleDhA e be bheMyarAmAM ja gautamasvAmIjInI yegyatA, daDha Atmabala, cAritranI aDagatAne uddezIne ja temane ekalAne paNa bheMyarAmAM raNI pAse javAnI (mRgAleDhA jevA ) AjJA thaI. je te sAdhune, bheMyarAmAM rANI pAse ekalA javAnI zuM AjJA thAya?, nA. A AjJA karanAra savayaM bhagavAna che, ane tethI vaktAnuM vaktavya zrotAnI pariNatine AzrIne che. A zatakane, A udeze bhagavAne rAjagRhI nagarImAM nirUpaNa karela che, te mAtra ' gautamasvAmIjIne ja kahela che ema nahi; parantu temane mukhya gaNI, 5rSadAne kahela che. vivecana rU5 vakatavya te dharmakathA kahevAya. zrotRvarga prazna kare tenA uttara devAya te praznottara kahevAya. A paMcamAMga zrIbhagavatIjI. sUtramAM 36000 chatrIsa hajAra praznottare che. zrI AcArAMga, zrI sUyagaDAMgamAM sAdhu (zramaNu) nA AcAra aMge nirUpaNa che, tathA sIdhuM nirUpaNa che. mAtra vaktavya che. zrIbhagavatIjI paznottara rUpa che. rAjagRhI nagarImAM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-6. bhara parSadAmAM, zrItamasvAmIjIe karelA praznonA, bhagavAna mahAvIra maDArAjAe ApelA uttaranA A mahAna kalyANakArI sUtranuM aSTama zataka che. A zatakanI utpatti rAjagRhI nagarImAM che. cAra prakAranA siddhAntanuM svarUpa. dharmAstikAyAdi astitvane pratipAdaka svataMtra siddhAMta jaina siddhAMta che, eTale te svataMtrapratitatra siddhAMta. bIje sarvataMtra siddhAMta. "pRthvI Adi pAMca che te sarvataMtra-siddhAMta. nAstika ja A na mAne te paNa pRthvI, pANI agni, vAyu A cAra te badhA mAne mATe te, sarvataMtra siddhAMta. trIje abhyapagama sidhdhAMta. je vAta mAnatA na hoI e paNa oLakhI hoya, "mAne ke Ama che, ema hoya" ema kahevAthI parIkSA mATe je mAnyuM te abhyapagama sidhdhAMta. kSaNavAra mATe, ghaDIvAra mATe mAnI lIdhuM mATe gaLe vaLagyuM ema nahi. izvarane bIjAo kartA hartA, sukha duHkha denAra mAne che. jeno tema nathI mAnatA. meta denAra Izvara, meta te khATakI Ape !; badhI preraNA IzvaranI, te pachI keIe bakarI mArI temAM mAranArane zuM vAMka? e te bicAro rAMka che, preraNAvazAt kare che, gunhegAra te preraka Izvara ja ne! jaDajanA hukamathI phAMsI denAra jallAdane gune ze? ja9lAda khUnI gaNAya? Izvarane kartA hartA mAnIe te tamAmanI javAbadArI, jokhamadArI IzvaranA zire ja vaLage che. tAtparya ke jene Izvarane kartA hartA tarIke mAnatA nathI paNa Itaro mAne che eTale vAtacIta daramyAna zAstrArtha daramyAna, prasaMge, parIkSA mATe, nirNaya mATe ghaDIbhara Izvarane te mAnave e abhyagama sidhdhAMta. e adhikaraNa sidhdhAMta je vAta kathanamAM na hoya, vAkyamAM zabdathI na heya, na kriyApadathI ke na nAmathI, na vizeSaNathI, na vizeSyathI heya chatAM te mAnavI paDe, kabUlavI paDe, tene amala thAya te adhikaraNa siddhAMta eka mANasane aradhe. maNa dahIM lAvavAnuM kahevAmAM AvyuM. vAkaya zuM? "bhAI! aradhe maNa dahIM lAva." A vAkayAnusAra te aradhA maNa daDanuM maTakuM laI A vAkyamAM bhAjananI, pAtranI, maTakAnI vAta (A) hatIja kayAM?, dahIM lAvavAnA sUcana sAthe bhAjananuM sUcana ApoApa thaI ja jAya che. e adhikaraNa siddhAMta '( rU40 cho. 2) have mane "he gecama!' kaNa kaheze? evA keDa 85 varSanI vaye! zrI gautamasvAmIjIe joyuM ke eka mukhya vAtanA nirAkaraNa vagara AgaLa kema vadhI zakAya? pudagala pariNAmane nirNaya prathama jarUrI che. pudgalane aMge prazna keNu karI. zake? jagatane mithyA (zUnya) mAnanAra, imeva kaha; maunanAra evo prazna zI rIte kare ? pagala, tenA prakAra pariNAmane mAne te ja tene aMge karI zake. adhikaraNa siddhAMtathI zUnyavAda amAnya che. pratyakSathI, anumAnathI je nizcita thAya che yAvat Agama pramANuthI je 1 siddhAntastu catubhedaHsvatantrAdibhedataH / / - - - - - - - - - ----* Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI amedha-dezanA-saMgraha --- - - - * vAta mAnavA lAyaka che tenI siddhi atra adhikaraNa siddhAMtathI karI. bhagavAnane zrIgautamasvAmIjIe prazna karyoH "he bhagavAna ! pudgale keTalA prakAranA? " bhagavAn ! kahe che ke he gautama!" de zokana! e sabodhanathI uttara ApatA hatA. sIttera varSane rAjA paNa tenA pitA pAse te bacuM ja ne! vinIte te, teo pitAne vaDIle "vatsa, putra kahIne belAve temAM ja gaurava mAne che. bhagavAna mahAvIra mahArAjAe kola karyo tyAre zrIgautamasvAmI vilApamAM zuM kahe che? "gautamasvAmI" te AkhI duniyA kahe che, paNa kahe che ke "he gautama" evuM kahIne mane keNu belAvaze? bAlaka gaNIne tevI daSTithI mahArI sAme have kazuM jaze? A vilApa vakhate zrI gautamasvAmInI vaya paMcyAsI varSanI hatI. pacAvana varSanI vaye teoe tikSA lIdhI hatI. tyAra bAda trIza varSa bAda bhagavAna kAla dharma pAmyA. paMcyAzI varSanI vayanA gautamasvAmIjI e vilApa kare che ke:-"have mane ApanA vinA pAMcama, joyama kahIne kaNa lAvaze?" Aje te saheja moTA thayA eTale pUrva mitrata samArea' e sUtra pite ja AgaLa karIne kahe ke-"zu bApa amane pUche paNa nahi? amAruM have mAna rAkhavuM joIe, ame kAMI nhAnA nathI" vagere sujJa, suvinIta putra mATe te e zrIgautamasvAmIjInuM daSTAMta anupama che. vilApa kare che te vakhate kAMI jevI tevI avasthA nathI. trIza varSane gaNadhara paryAya che. bhagavAnanI bhUjA samA teo hatA. gRhasthapaNAmAM prathama pitAne sarvajJapaNAne ADaMbara hate paNa sarvajJa bhagavAna maLyA eTale sarva samarpaNa karI dIdhuM! "mane gautama kezu kaheze? evA pacyAzI varSanI temane thAya che. Aje celAnuM nAma zrIharSavijaya heya tene "harakhe " te kahI jue, kema thAya che! gautamasvAmIjInA praznanA uttaramAM "he gautama!' ema kahIne bhagavAne uttara Ape temAM e paNa rahasya che ke "AnA uttarane lAyaka tuM che! bhagavAna uttara Ape che - "he gautama! pudagalanA traNa prakAra che." jIva nitya che. jIvana prakAre pharatA ja che. jIva devatA manuSya, tiryaMca, nArakI ema bhinna bhinna prakAramAM phare che. pudagalane kaI prakAra niyamita nathI. enAM e paramANuo AhArakakriya, audArikAdipaNe pariName che, ane enA e ja paramANu chUTA thaI jAya che. sarva jIvane AzrIne jema jIvapaNuM pitAnI apekSAe nitya che, tema saMsAranI gatinI apekSAe anitya che. pugalapaNuM nitya che tenA traNa prakAra paNa nitya che. kaI paNa kAla e nathI ke jyAre traNa prakAranAM pagale na heya bhale jIva manuSyane, tiryaMcane, nArakI, ke devane paNa jIvato hoya ja cAra gatimAMthI ekamAM paNa amuka jIva heya ja tema amuka pudagale traNamAMthI game te prakAramAM hoya ja. have pudagalanA traNa prakAra kayA?, e traNa prakArane anukama karyo?, vagere adhikAra agre vartamAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 7. che pudagala-pariNAmanA traNa prakAra che. kivih| NaM bhaMte ! poggalA pannattA ?, goyamA ! tivihA pogalA pannattA, taM jahA kAyA, bhASA tathA mananI pariNati jIvana pratyanathI che. gaNadhara bhagavAna zrImAna sudharmAsvAmIjIe zAsananI pravRtti mATe, dvAdazAMgImAM paMcamAMga zrIbhagavatIjI je zrItamasvAmInI vAMcanAnuM hatuM te kAyama rAkhyuM. zrIjJAtAjI vagere pitAnAM rAkhyAM. bhagavAna zrI mahAvIradevanA agIyAra gaNadharo hatA. temAMthI daza gaNadhare kAladharma pAmatI vakhate pitAnI ziSya paraMparA, dvAdazAMgI vigere sarva zrIsudharmAsmAmIjIne seMpatA gayA, ane te mele gayA. je ime anjatAe samaNA nimAthA viharaMti, ee NaM savve ajasuhammassa aNagArassa bAvattijJA che ( 45cA8-jU 4 ) vartamAnakAlamAM AcAryAdi je zramaNa nirca the vicare che teo zrIsudharmAsvAmIjInI paraMparAnA che. bIjA gaNadharone ziSya te hatA, paNa te te gaNadhare te kAla karatI vakhate-mukti gamana samaye, pitAnA gaNane, potAnA ziSyAdi sarva parivArane, zrIsudharmAsvAmIjIne saMpatA gayA keTalAka paraMparA vagaranA paNa mokSe gayA. zrI bhagavatIjI sUtra zrIgautamasvAmIjInA nAmanuM ja rAkhavAmAM AvyuM che. AmAM AThamA zatakane prathama uddeza cAle che. "pudagala' evA eka ja zabda-pada mAtrathI padane samudAya levAno che. "bhIma kahevAthI jema "bhImasena' samajI levAya, tema "pudagala" para mAtrathI pudgalanA traNa prakAranA pariNAma paNa levAnA che. skaMdha, deza, pradeza, paramANu e bheda ahIM nathI levAnA, eTale cAra prakAra ahIM levAnA nathI. eka padamAM padanA samudAyane upacAra karavAnuM che. pudagale keTalA prakAre pariName che?, e viSayaka ahIM prazna che. keTalAka pudagale svabhAve pariName che, keTalAka pudgale page pariName che, ane keTalAka pudgala ubhaya rItie pariName che. A zarIra jaTharAmAM tAkAta hoya, tyAre kherAka pariNamAvI zake che, ane e kherAka rasa rUpe, zarIra rUpe, pachI mAMsa, haDa, rUdhira rUpe pariName che. saMgrahaNIvALA kherAka le che, paNa te kherAkanuM pariNamana thatuM nathI. jenI jaTharamAM tAkAta hoya tenuM khAdheluM badhuM pariName che, nabaLI jaTharAvAlAne pariNamatuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - - - - [28]. zrI amedha-dezanA-saMgraha sArI jaTharA vakhate je kherAka pace che te ja kharAka, jaTharA bagaDatAM vikAra kare che. apaco thAya che, jhADA thAya che, tAva Ave che. kAyayezadvArA ja pudgalanuM pariNamana che. je kherAka zarIra, hADakAM, mAMsAdika rUpe pariName che, te pariNumAvanAra kAyavega sivAya koI bIje nathI. pudagale pariNamana zakti vagaranA che ema nathI. je ema heta to ApaNuM zarIra baMdhAta ja naDi. jevA sage, jenA kAraNe tevA tevA rUpe pariNamana thAya che. bhASA paNa eka pudgalanuM pariNAma che, ema AjakAlanA keLavAyelAo paNa samajI zake che. naiyAyika vezeSikoe zabdane AkAzane guNa mAnya che, paNa "rALamAAsA' e juduM che, ane e Aje vijJAna paNa siddha kare che. bhASA varganA pugala bhASA rUpe pariName che. je samaye rasanuM jJAna thAya, te samaye gaMdhanuM jJAna thaI zake nahi. eka vakhate eka viSayanuM jJAna thAya. ghaNA viSayo jovAya bhale, paNa jJAna ekI sAthe na thAya. mana ekaja iMdriyanI sAthe joDAya che. kAyA, bhASA tathA mananI pariNati javanA prayatnane AdhIna che. samiti-STinI suMdara-vicAraNA prayoga-parikRti prAgadvAra hoya. jitazatru nAmanA rAjAne subuddhi nAmane zrAvaka pradhAna che. rAjA mithyAtvI che, ane pugalanA svarUpathI ajJAna che. pradhAna vicAra kare che ke -"vahetI nadI bhale sUkAI jAya te paNa be bAjunA khetarane to lIlAM rAkhe che" "caMdananuM vRkSa eka ja jagyAe hoya te paNa sugadha te tarapha phelAve che" te pachI huM samyagadaSTi pradhAna hovA chatAM rAjAnI dRSTi AvI kema rahe?, je tema thAya to pachI mithyASTi pradhAnamAM ane mArAmAM pharaka che?," tamArAM vArasAne tame vAraso zAne ApavAnA? kUkAne, ane reDAne. e vAraso te mithyAtvI mAbApa paNa Ape che. samyagdaSTine kare bhAgyazALI zAthI?, kukAnI kothaLIo tathA reDAnAM UbhA karelAM makAnene vArasa te mithyAtvIo paNa Ape che. eka candanuM vRkSa AkhA bAgane suvAsita banAve che, eka nadI pitAnA pravAhathI AkhA jIllAne lIle rAkhe che; tema eka samyagdaSTi AtmA AkhA kulane dhamI banAve che. tame je tamArAM bALakane samyakatvane vAraso na Apo, paNa mAtra kUkA ane reDAM ja Ape te pachI mithyAtvamAM tathA tamArAmAM pharakaze?, aMtarAya-ADa (aDacaNa) dharAvanArane che. ahIMthI daza jaNuM AMtarasubA gayA, temAM mAne ke be musalamAna che, badhAne tarasa lAgI, temAM tamAre ghara pUchavuM paDe, zuM musalamAne ghara pUchavAnI jarUra kharI ?, nA. hajI musalamAna mATe te suvaranA sparzavALuM paNa agrAhya che, eTalI paNa ADa kharI; paNa Dhera (pazu) ne kAMI ADa che?, jema ADa vadhAre tema aMtarAya vadhAre. subuddhi pradhAna A badhI vicAraNA mujaba hRdayamAM vicAre che keH "huM samakitI chuM, Azrava, saMvarane vicAranAro chuM, paNa mithyA-daSTine, ane nAstikane e vicAraNanI jarUra nathI, samakitIe te para bhavana, pApane ane durgatinA bhayane vicAra karavAnuM rahyuM. dunyavI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-7. [9] daSTie te mArA karatAM mithyA daSTi pradhAna rAjA mATe vadhAre sAro, kAraNa ke tenAthI rAjAne vadhAre phAyado thAya. rAjyanI sattA, samRddhine aMge te mithyA daSTi pradhAna vadhAre gya gaNAya. A rIte te mArAthI phAyado nahi, paNa nukazAna ja che. A bhavanuM hita jALavavAsAthe Avato bhava na bagaDe tema karavuM e kAma hArUM che. pitAnA kulamAM, saMsargamAM AvelA bhavamAM na bhaTake, durgatie na jAya evuM samaktiI jarUra vicAre. huM pradhAna heu temAM jitazatru rAjAne je AtmAne aMge lAbha na thAya te zA kAmanuM ?, ene para bhava na bagaDavA de, ene mATe zakya prayatna kara, e mhArI pharaja che. A rAjAne para bhavanA saMtApathI, durgatithI bacAvavA ghaTatuM karUM teja mArUM samaktidaSTi tarIke pradhAnapaNuM saphala thAya." zarIra e azucikaraNa yaMtra che. pradhAnanI vicAraNuM te zreSTha che, paraMtu mana kAMI cIpIyAthI pakaDAtuM nathI. pitAnA mananI vyavasthA paNa mananA dhAryA mujaba thatI nathI, te pArakA mananI vyavasthA dhAryA mujaba zI rIte thAya?, pArakAnA manane na pakaDAya to pArakA AtmAne zI rIte pakaDa?, mithyAdarzananuM AvaraNa dUra karI e hRdayapaTamAM samyagadarzana dAkhala karavu zI rIte ?, pradhAna A vicArasaraNImAM ja aTavAyA kare che. eka vakhata rAjA tathA pradhAna sAthe pharavA gayA che. mArgamAM eka khAI AvI, ane khAInI upagitA yuddha vakhate mahAna che, paraMtu yuddha na hoya tyAre te e ja khAI gadakInuM sthAna bane che. durgadhI padArtho e ja khAImAM bheLA thAya che, naMkhAya che. e khAImAMthI evI durgadha nIkaLe che ke rAjAe te nAke Duce dIdhe, ADuM kapaDuM rAkhyuM ane pote bhAgyA. pradhAna kahe che ke:-"rAjana ! A je pudagale kharAba dekhAya che, te utpattimAM kharAba nathI. sAro khorAka paNa saDe tyAre kharAba bane che. A zarIra paNa azucikaraNa yaMtra che. sArI cIjo banAvavAmAM yaMtro te sthaLe sthale che, paNa azuci karaNa yaMtra A kAyA che. sATha rUpIe telanI kasturI paNa A zarIramAM gaI ke tarata viSe!, amRta sarakhuM jala paNa A zarIramAM pravezya ke thaye pezAba!, bhaMgIo pArakI viSTAne khaseDanArI jAta che; paNa A zarIra viSTAne utpanna karanAra che. bhaMgI mUtrane sthAnAMtara kare che. A zarIra tathA bhaMgImAM halakuM koNa?, je pudagale sugaMdhI, kiMmatI hatA te zarIranA mege durgadhI ane kharAba thayA. manuSya, janAvara badhAya zarIramAM padArtho le che kevA, ane teja padArtho kayA rUpe pariName che?, A jIva rAga, dveSa kayAM kare che ? amuka saMgamAM jIva je vastunI pAchaLa paDe che teja jIva, teja vastuthI saMga palaTAtAM dUra nAse che. vicAre ke A AtmAne ISTa zuM, aniSTa zu? sarva kAla ISTa ke aniSTa kaI cIja ja nathI. zAka bhAjI zaheranI gaTaranA pANIthI bane che, e ja pudgalathI pAkelA zAkane te paisA kharacIne levAmAM Ave che. je pudagale aniSTa che te ja ISTa thAya che, ane je ISTa che teja aniSTa paNa thAya che. pudgala vinA vyavahAra nathI. pudagala vino A jIvane cAlatuM te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [30] zrI amodha- dezanA saMgraha nathI, paNa e ja pudgale amuka pariNAmethI A jIvane ISTa lAge tyAre teja pudagale amuka pariNAmethI A jIvane aniSTa lAge che." bhalA AdamI ! ATalI mahenata karavAnuM zuM kAraNa? pradhAne samajAvavA zakya eTaluM kahyuM paNa puNala pariNamAMtara (palaTo thave) te rAjAnA dhyAnamAM AvatuM nathI. pradhAne have bIjo vicAra karyo, ane amalamAM mUke. e ja khAI mAMthI pite meluM jala maMgAvyuM. nekare mAraphata te jalane kolasAthI sApha karyuM, tathA sugaMdhi cIjothI vAsita karyuM. pragathI zuM na bane ?, gaMdhAtuM jala pIvA gya banAvyA pachI pite rAjAne, prasaMga miSe jamavA notaryo. rAjA jamavA AvyuM, jamavA beThe ane jala tenI AgaLa mUkavAmAM AvyuM. thoDuM bhejana karyA bAda rAjAe jayAre e jala pIdhuM, tyAre tene ghaNuM ja svAdiSTa lAgyuM. e jalathI e rAjAne e apUrva saMteSa thayo ke te ja vakhate teNe pradhAnane upAlaMbha (Thapako Ape "subuddhi! AvuM pANI tuM ekale ja pIe che ne !, bhalA mANasa, zuM pANIthI e pAtaLe thaI gaye ?, AvuM madhura jala kyAMthI lAve che?, agara zI rIte AvuM sugaMdhI banAve che ?" pradhAne kahyuM -"rAjana ! guhe mApha karo te ja sApha vAta thaI zake ema che, anyathA Apa jala-pAna kare, ane bIjuM na pUche te kRpA. rAjA:-"gunha mApha, paNa kahI de je vAta heya te sApha sApha !" pradhAnaH-"A te ja khAInuM pANe che ke jenI durgadhathI Apa jIva laIne bhAgyA hatA. e ja jalane pragathI AvuM banAvavAmAM AvyuM che, satya hakIkata A che. rAjA -"bhalA AdamI! ATalI mahenata karavAnuM kAraNa?, jagamAM cokhA jalane kayAM teTo che ke gaMdA jala pAchaLa ATalI mahenata lIdhI? cokhA jalane sugaMdhIdAra karavAmAM alpa samaya, alpa zrama joIe. huM nathI samajI zakato ke te AvuM zA mATe karyuM, pradhAnaH- "rAjana ! tame mArA svAmI, cho huM tamAro sevaka chuM. tame durgatie jAo e mane na pAlave. tame satya padArtha na samaje te lAMchana mArA AtmAne che. pudgalanuM pariNamana pratyakSa Apane batAvavAne mAre hetu hate. pudgala svabhAve pariName che, ane jIva dvArA prayege paNa pariName che, ane ubhaya rIte paNa pariName che. subuddhi pradhAne A rIte, pote dhArelA mantavyanI pAchaLa paDI, pratyakSa prayoga dvArA rAjAnA magajamAM pudgala pariNamananI vAta utArI, ane Atma kalyANa mATenI bhUmikA UbhI karI. rAjAe pUchyuM-"paNa A badhuM samajavuM zI rIte?" rAjAmAM jijJAsA jAgI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * -- -- -- - -- - --- - - * * * * -- dezanA-8. [31] samajavAnI tAlAvelI lAgI. pradhAne dhImedhIme nave tavenuM svarUpa samajAvyuM, ane ThasAvyuM rAjA samaye, ane vratadhArI thaye. pudgalanA pariNAme thAya che. pugala svataMtrapaNe paNa pariNamI zake che, paNa pariName che, ane palaTe pAme che" AvuM mAnanAre sAcA mArge AvI zake che. pharIne dhyAnamAM le ke-pudgala traNa prakAre pariName che. 1. svabhAvathI, 2. jIvananA prayogathI; ane 3. ubhaya prakAre paNa pariName che. have A saMbaMdhamAM vadhAre zuM kahevAnuM che te agre vartamAna. 5. ) * * , 3 ' ' - che dezanA 8. 4 e artha pudgala-pada sAthe samAyelo che. 'paoga pariNaya'tti jIvavyApAreNa zarIrAditayA pariNatAH, 'mIsasA pariNaya'tti mizraka- pariNatAHprayogavinasAbhyAM pariNatAH prayogapariNAmamatyajanto visrasayA svabhAvAntaramApAditA muktakaDevarAdirUpAH / rUpIe ane soLa AnA eka ja che. TIkAkAra mahArAjA zrIabhayadevasUrIzvarajI mahArAje zrIbhagavatIjInI TIkA racI che. AThamA zatakananI saMgrahaNI-gAthAnI vyAkhyA pachI, temaNe uddezAnI vyAkhyA karI che. zrI autamasvAmIjIe pudagala saMbaMdhi pUchelA praznanA bhagavAne ApelA uttarane adhikAra cAlu che. ApaNe e te joI gayA ke pudgale traNa prakAre che 1. svabhAvathI pariNamelA, 2. jIvanA prayogathI pariNamelA, ane 3. praga tathA svabhAva ubhayathI pariNamelA. keIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 [32]. zrIameva-dezanA-saMgraha prazna thAya ke-saMgrahaNInI gAthAmAM, ane praznamAM "mAtra pudgalanI vAta, ane ahIM pari mananI vAta kayAMthI lAvyA, buddhi pahoMcADe te samAdhAnane vadhe nathI. eka zeThane traNa putra tathA eka bANeja hatA. pote jIvatuM hatuM, tyAre pitAnI milkatanI vyavasthA mATe dastAveja karyo, ane temAM milaktane cAre bhAge cAre jaNane vaheMcI levA lakhyuM hatuM. bhANeja asaMtoSI hatuM. tene A ethe bhAga ocho lAgavA lAgyuM. Dese jyAre maravA paDaye, tyAre bhANeje pitAne asateSa sAmAnyathI vyakta karyo. bhAga eche che vagere te kahevAya nahi, paNa pitAnI hAlatane aMge aphasosa batAvyuM. zeThe AzvAsana ApatAM kahyuM ke -"ciMtA zA mATe kare che ?, tane paNa trIje hi he maLaze"! zeTha A zabdo badhAnI vacce belyA hatA. zeTha te turatamAM paMcatva (maraNa) pAmyA. chokarAo sArA hatA, ane dastAveja mujaba cothe bhAga bhANejane ApavA lAgyA, paNa bhANejane durbuddhi thaI, ane teNe pelA zabdone pakaDI trIjo bhAga mAMgyo. vAta kacerIe gaI, paNa nyAyAdhIza akakalavALe hatuM, tethI banne pakSanA vakIlane samajAvyuM, ane kahyuM ke cothe bhAga ane trIjo bhAga (dastAvejamAM lakhAyele ceAthe bhAga tathA zeThe kahele trIjo bhAga) bane eka ja che, laDhe che zA mATe? AkhI milakatane cotho bhAga e zeSane trIjo bhAga che. 100ne cotho bhAga e zeSane trIjo bhAga che. cotho bhAga 25 che. 100mAMthI 25 jatAM zeSa 75 rahyA che. cothA bhAganA 25 e zeSa 75 nA trIjA bhAge che. e ja rIte "pugala padathI pudgala pariNama samajI ja levAnA heya. pariNAma vinA muddagala hoya kharA? je pudagala pariNAmavALA tathA pariNAma vinAnA evA be prakAre heya te, pariNAmavALA pudgala ema spaSTa kahevuM joIe, paNa ema nathI te "pugala' kahevA mAtrathI pudgala pariNAma samajAI ja jAya che. rUpIo kahe ke soLa AnA kahe, banne eka ja che. gamArane emAM pharaka lAge . gamAra hoya te "pAMcavIza' zabdathI "se" ema na samaje. "se e pAMcavIzI ja che ema samajanAra zabdanI takarAra na kare. e ja rIte ahIM pariNAma vinAnA pudagale nathI tethI mAtra "pagala" zabdathI pudagalanA pariNAmane paNa sAthe levAmAM vAMdho nathI. rUpIo kahe, seLa AnA kahe ke cesaTha paisA kaho, te badhuM eka ja che. temaja traNa prakAranA pariNAmavALA pudgale, "pudgala" zabdamAM samAya ja che. zabdamAM saMpUrNa-artha samAya ja che. keIne ema thAya ke, "jIvanA prayatna mana, vacanane kAyAnA vegathI pudagala pariNamana, che te pudgalane vega-pariNata na kahetAM, atra prayoga-pariNata kema kahyA ?" yogathI te mana vacana ne kAyAnA pagale levAya. ga zabdathI "pugalavALe jIva' ema samajAya. prayoga zabdathI ema samajavAnuM ke, kAyAdinA pudgalanA AlaMbanavALo chavane pravega yA vyApAra. ekalA jIvanA prayogane paNa pravega kahevAya. jIvane yatna ane prayatna e bemAM kaccha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [33] - - - - - - - - - - - - dezanA-8. khare ke nahi? "yatna" tathA "prayatna" zabdo dekhItA eka sarakhA jaNAya che, paNa bArikadaSTithI vicAratAM temAM pharaka samajAze. bAhya sAdhanathI thAya te yatnaH ane jIvanA upagapUrvaka karAte yatna te prayatna. jIvane svataMtra prayatna te jIvane vyApAra. jIva karmavALo hovAthI cauda rAjalokamAM vyApakapaNe pragathI pitAne vyApAra kare che. ekendriyanA zarIra kherAka, rUpe levAya che ne ! ghauM, bAjarI vagerenA pudgalene manuSya pitAnA zarIramAM zarIra paNa pariNamAvyAne! bhASA, mana tathA zvAsozvAsa dvArA je je pudagale pariNamAvAya che te badhAne pravega pariNAma kahevAya. e pudgalene rUpa rasAdi jANavAnI tAkAta rUpe, cakSu jillAdi paNe pariNumAvyA. jIbha dvArA rasa jaNAya paNa ene badale AMgaLIthI rasa jaNAya?, nahi ja. eka ja prakarAnA pagale jIve jUdA jUdA rUpe pariNamAvyA che. bahAra joyuM paNa bhItaramAM joyuM nahiM. zrImallinAthajIe prayogathI ja pilA rAjAone prati bedhyA hatA. mallikuMvarI mATe cha rAjAnA che te mAMgu karavAne AvyA che. enA dUtane kADhI mUkAyA, ane chae rAjA malphikaMvarInA pitA upara caDhI AvyA. cha cha rAjAone ekalA zrI kuMbha mahArAjA zI rIte pahoMcI zake? zrImallinAtha hatA te strI vedene! temaNe pitAne kahyuM: "gabharAzo nahi, raste nIkaLaze." pite eka pUtaLI pitAnA AkAranI, pitAnA dekhAvanI UbhI karI hatI. te pilI hatI. pitAnA khorAkamAMthI roja eka keLIe pite temAM nAMkhatI hatI. mahinAothI A prayoga cAlu hatuM. jayArathI pelA cha dUtane pAchA kADhayA hatA, tyArathI ja A pUtaLIne prayoga cAlu thaye hate. cha rAjA caDhIne AvyA, tyAre temane malinAtha pAse nimaMtravAmAM AvyA. chae rAjAone te oraDAmAM laI javAmAM AvyA, dvAra baMdha karavAmAM AvyA ane pUtalInuM mukha (dvAra) UghADavAmAM AvyuM. rAjAoe te nAke DUcA dIdhA. mahilanAthe kahyuM - "he rAjana! eka kaLIo khAnArI A pUtaLIthI nAke dU dhare che, te rojanA aneka keLIA khAnArI pUtaLI mATe zuM joIne laDhavA AvyA che ? rUpathI mujhAIne bAhara joyuM, paNa bhItara joyuM ke nahi ?" vAta paNa kharI ! zarIra zI cIja che ?, myunIsIpAlITInI melAnI TInanI gADI, ke jenI uparanuM pataruM cakacakATa mAre, 5Na DhAMkaNuM khUlI jAya tyAre zu?, durgadha. A zarIra paNa tevuM ja che. zrImallinAthe rojAone jaNAvyuM -"A pUtaLI ja evI che ema nahi, paNa A zarIranuM pUtaLuM paNa kevaLa gaMdakImaya che. vAgavAthI ke gumaDuM thavAthI rasI lehI, mAMsa nIkaLe che te kayAMthI AvyuM?, A zarIramAM e ja bharyuM che, ane je lehI rasI vagerene joIne cakarI Ave che, mAthuM bhame che, chatAM tenAthI bharelA dehanA bahAranA dekhAva upara vyAseha pAmI atre AvyA che ?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [34] bIamodha-dezanA-saMgraha vAta kharI che, paNa suMdaratA mAtra bAhya tvacA (cAmaDI)nI che. aMdara te sarvopamA ja bhareluM che. zrImalinAtha taraphathI pUtaLInA pragathI rAjAone ema samajAvavAmAM AvyuM ke "pUtaLImAM je che tevuM ja A suMdara dekhAtA zarIramAM bharyuM che." e che rAjAone vairAgya thayuM. tyAre zrImallinAthe bhavAMtarane saMbaMdha kahI temane vizeSataH jAgRta karyA. mahAbalanA bhAvamAM, badhA sAthe dIkSita hatA, tapasvI hatA tenuM smaraNa karAvyuM. anuttaramAM jayaMta vimAnamAMnI 34 sAgaropamanI sthitinuM paNa smaraNa karAvyuM. pUrvane sAthe saMbaMdha yAda karAvya zrImalinAthe kahyuM-"jayaMta vimAnamAM te vItarAga prAyaHpaNuM hatuM, ane ahIM strI mATe laDhavA nIkaLI paDyA che ?chae rAjAe dIkSA levA nirNaya karyo. mahAbalanA bhAvamAM paNa badhAe sarakhI kriyA karavI ema ja hatuM, e rIte ahIM paNa zrImalilanAtha kare tema karavuM e teoe, pUrvabhavanA sAthIoe nirNaya karI lIdhuM. pelI pUtaLI jaDa hatI, temAM jIva nahato eTale temAM paDelA roja keLIAnA pagale zarIrapaNe na pariNamyA. ApaNuM A zarIramAM jIva rahyuM hovAthI, jIvavALA A zarIramAM paDatA pudgale zarIrapaNe pariName che. jIve zarIra, mana, bhASA zvAsozvAsapaNe je pariNumAvyA te prayoga pariNata kahevAya. pRthvIkAya pitAnuM zarIra pRthvIkAyapaNe pari. gumAve che. paraMtu temAMthI jIva gayA pachI tenA thAMbhale, pATaDo banyA te badhA mizra pariNAme pariNAmelA che. jene pariNamAvyA tenA upara pravega thAya tyAM mizra pariNamA kahevAya. jagamAM mizra pariNAmavALA pugelo ghaNuM che. sarva pudagale mizrapaNe ja pariNamelA che. jeTalA pudgale dekhAya che te audArika vagaNamAM AvyA eTale tene jIve pitApaNe parigumAvyA. prayogathI je pariNamelA che tene svabhAva palaTe Ape che. mIThuM vagere prayatnathI thayeluM svarUpa che. jIve prayatnathI karelI avasthA khase nahi. bIjA svabhAvane pAme te mizra pariNAmavALA gaNAya. jIve zarIra dhAraNa karyuM, eTale kahe ke pudgalene zarIrarUpe pariNumAvyuM. jIva gaye, maDadu rahyuM temAM thato pariNAma te pravega pariNAma. svabhAve bIju rUpa bane te mizra pariNAma ane tenA aMge vizeSa adhikAra agre vartamAna- TakA , S Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 9. kara athavA audArikAdivagaNArUpA vIsrasayA nippAditAH sanno ye jIvaprayogaNaikendriyAdizarIraprabhRtipariNAmAntaramApAditAste mizrapariNatAH, mizrasApariNata pudagale. zAsananI sthApanA samaye, bhavyajInA upakArArthe. zrIgaNadharadeve karelI dvAdazAMgInI racanAmAM, paMcamAMga zrIbhagavatIjI sUtranA aSTama zatakane pradhama udeze cAle che. vyAkhyAkAra zrIabhayadevasUrIzvarajI mahArAjAe vyAkhyAmAM jaNAvyuM ke pudagalanA pariNAme traNa prakAranA che. e traNa prakAra ApaNe joI gayA, ane kAMIka vicArI paNa gayA. e traNa prakAra kayA?, 1. svabhAva-pariNA, 2. praga-pariNata, 3. mitra-pariNata. nAmakarmanA nirmANakarmodaye jIvanA je vyApArathI pudagale zarIrAdipaNe pariName che te pudagalene praga-pariNata kahevAya. A rIte zarIra, mana, vacanapaNe te pudgale pariName che. javanA vyApArathI zarIra racAya che, chatAM e zarIra jIva pite dhAre tevuM mAruM agara nAnuM agara amuka prakAranuM banAvI zakatuM nathI. pitAnA prayAsathI thatuM zarIra paNa tevuM kema na banAvAya?, e prazna thaI zake che; mATe samAdhAnamAM samajI le ke ghATane AdhAra nirmANa karmanA udaya para rahyo che. dhAryA mujaba tame akSara paNa kADhI zake che? koInA akSara motInA dANA jevA ane keIna jovAya na game tevA mATe vayavALo manuSya dhAre te ya nhAnAM bAlaka jevA akSara kADhI zakatuM nathI, tema ja nhAne bAlaka meTA manuSya jevA akSara nathI kADhI zakate. vastu abhyAsa pramANe ja bane che. akSara lakhanAra pite che. chatAM tyAM marajI cAlatI nathI. teja rItie jIva zarIra dhAraNa kare che. banAve che, bAMdhe che, vadhAre che e tamAma vAta sAcI, tathApi tene tamAma udyama karmAdhIna hevAthI jevuM nirmANa nAmakarma hoya tevuM ja zarIra jIvathI banI zake che, ane banAvI zakAya che. nirmANa nAmakarmanI AdhInatAmAM rahelA jIve tathAvidha prayatna pUrvaka pariNamavelA pudagalene pariNAma te praga-pariNAma kahevAya. dazya padArtho mAtra tamAma)mAM pugale praga-pariNata che. je je padAtha laIe chIe, najare dekhIe chIe te te jIve pariNAvelA che. eka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [36] zrI ameva-dezanA saMgraha anna (AkAzInI vAta choDIne tamAma pudagale jIvenA zarIre che. e pudgalamAM keTalAka jAe grahaNa karelA che, keTalAka e choDI dIdhelA che. tyAre prazna e rahyo che, te pachI mizrasApariNAma kyAM ghaTe?, prathama pariNamAvAyelA yugalo praga-pariNata kahevAya. eka vakhata jIve je pugale pariNamAvyA te pudagale bIjI vakhata bIjA cha pariNAma tyAre te pula mizrasApariNata kahevAya. janAvara marI gayuM, tenuM kalevara paDayuM che, temAM kaDA thayA te pilA kalevaranA pudgalathI ja thayAne? ghaUMnA pariNAma rUpe roTalI, bAjarInA pariNAma rUpe roTalA ane pachI khAkharA thayA che te pariNAmAntarane! prathamanA ja e je pudagale pitAnA zarIra paNa pariNamAvyA hatA, te ja pugalene bIjA jIvoe pitAnuM zarIra racavAmAM lIdhA. vikikalevara, jIva gayA pachI vikharAI jAya che. ahIM ziSya zaMkA kare che ke -" bhagavana! e vAta kharI ke kalevaramAM pAchalathI chatpatti thAya tevA zarIre mizra-pariNata kahevAya paNa keTalAka evAM kalevare hoya te kalevara na rahe ane tethI jItpatti na thAya. devatAnA tathA nArakInA jIve tyAMthI cyave, mare, nIkaLe tyAre e kalevara-e pAMcaseM dhanuSyanI kAyA tyAM rahe ke nahi ?, guru mahArAjA samAdhAnamAM jaNAve che ke, zAstrakAra haramAve che ke audArikanI jema vikriyanAM kalevara rahetAM nathI. kIDI marI jAya enuM kalevara hoya che, paNa dIpakanI mazAla bUjhAI jAya tyAre kalevara hoya che, agnikAyapaNe zarIra choDayuM tenuM kalevara kayAM?, dIpaka bUjhAye, kalevara kayAM che?, te ja rIte vaikriya zarIravALA jIve che. AyuSya pUrNa thatAM gatyantara kare tyAre temanAM zarIra zaba rUpe rahetAM nathI. dIpakanA prakAzamaya , galanI mAphaka vikharAI jAya che. temAM mizrapaNuM zI rItie ghaTAvavuM, dArika zarIrane aMge pariNAma ghaTI zake che. jIve prayatnathI karelAM zarIrathI bIjAM zarIre thAya tyAM mizrapudgala kahI zakAya paNa te ghaTanA audArikamAM ja che, vikriyamAM tema nathI. varganuM vicAra zaMkAkArane haja prazna rahyo che ke:-"tyAre je pagale vikharAI jAya che tene aMge zuM mAnavuM?" A zarIramAM anAja, phala vagere nAkhIe te te rasapaNe pariName, paNa aMdara kAMkarI Ave te kAMI rasarUpe pariNamatI nathI. AhAramAM gaelI kAMkarI ke dhuLa, mATI, jaTharAmAM gaI ane bhaLe paNa rasarUpe pariNamanane nathI. cauda rAjalakanA AkAza-pradezamAM badhI vargaNAo rahelI che. dArika zarIranI racanA vakhate dArika zarIrane cagya ja audArika Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-ha. on : [39] pudagalA levA paDe. vaikiya zarIra mATe vekiya ja pugale levA paDe. mana, vacana, kAyAnAM pudagala svabhAve ja thayelAM che. keI pagale manane lAyakanAM che. keI pagale vacanane lAyakanAM che, ane kaI pudgalo zarIrane lAyakanAM paNa che. megyatA svabhAva AzrIne che. vargaNa eTale zuM?, te eka daSTAMta dvArA samajAve che kucIka nAmanA eka zeTha hatA. tene tyAM gAye lAkhonI saMkhyAmAM hatI. teNe judA judA govALane amuka hajAra gAye carAvavA mATe ApI che, paNa caratAM caratAM eka bIjA govALanI eka bIjAnA TeLAmAM gAye cAlI jAya che. tyAre A mArI cheA mArI gAya che ema govALiyAo vAraMvAra laDhe che. ane zeTha pAse pharIyAda darare ja AvyA kare che, tyAre zeThe sarakhA raMgavALI gAnA vargo pADyA. peLI, kALI, lAla kAbaracItarI. mizraraMgavALI vagere vagaeN pADyA, ane govALiyAne varga vAra leMpI dIdhI. lAkhe gAne saMbhALavA mATe judA varga karavA paDyA. tema ahIM pudagalone aMge te tevargaNAnA varga pADyA. eka varga ekale eka eka paramANune che. eka varga e ke jemAM be paramANuthI skaMdha thAya che, pachI traNa, cAra, pAMca se ane AgaLa. hajAra lAkha keDa saMkhyAnA asaMkhyAtA anaMtA ema karatAM abhavya jIvothI anaMtaguNa, ane siddhothI anaMtamA bhAge paramANu ekaThA thAya tyAre te dArikane lAyaka vargavyuM. temAMthI utkRSTa bhAge AvI jAya te audArikane lAyakanAM pagale tevA skardha anaMtA vacamAM jAya pachI vaikriyane lAyaka pudagale, tevA vaikriyane agya, pachI AhArakane agya pachI gya, pachI taijasa A rIte paDelA vargone vargaNa kahe che. dvayazukane caNuka thAya te svabhAva pariNata, anAjane vanaspatinA pariNamAvyuM. anAja ApaNe ArogyuM e anAja khAIne te pugalone ApaNe ApaNAM zarIrapaNe pariNamAvyAM. ApaNe lAyakanAM pagale laIne tene ApaNAM zarIrarUpe pariNAvI zakIe. audyArika pudagalethI audArika zarIranI racanA thaI zake. temaja vaikiya, AhAraka zarIra mATe samajI levuM A zarIranA pariNAme ApaNuM prayatnathI audArika zarIrapaNe pariNamelI vahu laIne ApaNe dArika zarIra banAvI zakIe. e svabhAvathI ja vargaNa banI, ane te pudagale jIva grahaNa kare che. ekendriya beIndriya ema jevA ja hoya te mujaba, pudagale laIne eka, be Indriya paNe pariNamave, yAvat devatA, nArakI paNa zarIrapaNe pariNumAve manuSya gya zarIra manuSya ja racI zake che. ADAraka zarIra karavAnuM kAraNa? koI vakhata evI chatti thaI ke jemAM zvAsa levAnuM muzkela hoya tevA vakhate AhAraka zarIra karI kSetrAntara karAya. tIrthakaranI addhi jevA tathA jIva rakSA mATe kSetrAMtara karavA mATe AhAraka zarIranI 14 pUrvIe racanA kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [38] zrIamogha-dezanA-saMgraha prazna:-zAzvata tyabiMba sacitta ke azcitta ? bhale sacitta hoya te vAMdho che? pANI ukALyuM te traNa ke pAMca pAra pachI sacitta thavAnuM. je pudgale je vargaNApaNe pariNamyA te tenA svabhAve pariNamyA che. dANAnA pudgalamAM dANApaNuM keIe nathI karyuM. svabhAve thayuM che. audArika vargaNa paNa keIe utpanna karI nathI, te badhI svabhAve thayelI che. dareka vargaNa svabhAve thayelI che. dara varSe kapasUtramAM hariNagamapIthI bhagavAnanA garbha parAvartananI vAta sAMbhaLe che ne. IdrimahArAjAnI AjJAthI hariNagamaiSI deva, garbha parAvartana karavA Ave che, tyAM uttaravaikriya zarIra banAvavA mATe pudgale le che. tyAM badhA ratnanI jAta gaNave che. TIkAkArane tyAM lakhavuM paDe che ke jagatanA sArabhUta padArthomAM pudagale pitAnAM nathI. dASkinAM pudagale vaikriya thaI zake nahi. ATalI vyAkhyA zA mATe karavI paDI ? vaikiya svabhAve che te grahaNa kare. keTalAka kahe che ke labdhinA prabhAve te anya vargane anya varganuM banAvI zake. keTalAka kahe che ke labdhithI varga na pheravI zakAya. mitra pragamAM visA ane pragasA bane joI e. dArikapaNe pariNamelA yugalene ekendriya jIve ekendriyapaNe, beIndriya jIve beIndriyapaNe pariNamAvyA. manuSya temaja hAthI, ghoDA, gAya, bheMsa, dhAna badhA ya anAja te ja khAya che, eka jAtanA pudagale le che. badhAnAM zarIra kema sarakhAM nathI thatAM? kAraNe ekasarakhAM chatAM pariNamAvanAra che jevA nirmANa karmanA udayavALA hoya tevA zarIrapaNe te te pudagale pariName che. pati vyAdhine udaya heya te pudagale paNa tevAM maLe, te rUpe pariName. asAtAnA udaya vakhate pagale azAtA karanArAM sAMpaDe. tiryaMca gatinA jIne, teja pudagale te gatine vegyarUpe- pariName varganA pariNAmanuM svabhAvathI zarIra paNe pariNamana te mizra. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 1ThTha AtmAmAM tevuM sAmarthya che mATe ja zrIjinevara dee dhamamAga batAvyuM che. maitrIbhAvanA ! nirmANa-karmodaye grahaNa karAyelAM pudagale te ja rUpe pariName che jagatane ekAnta kalyANaprada, zrIjinezvara-ve-zAsana sthApanA samaye, bhavyAtmAonA upakArArthe zrI gaNadhara mahArAjAe racelI dvAdazAMgImAMnAM paMcamAMga zrIbhagavatIjI sUtranA TIkAkAra zrI abhayadevasUrIzvarajI mahArAjA che. paMcamAMganA aSTama zatakane prathama udeze cAle che. temAM pudagalanA prakAra saMbadhi adhikAra cAlu che. pugalanAM pariNAmane nahi samajavAnAM kAraNe jainetara darzanavALAe mAga cUkyA che. pRthvIkAyapaNe pariNamelAM pudagale pRthvIkAyanA chAe pariNAvelAM che, ema je teo samajyA heta te "pahADa parvatane kartA paramezvare ema mAnata, ke belata naDui. niraMjana, nirAkAra, tisvarUpa paramAtmA pahADa parvate banAve kharA?, banAvavA taiyAra nahiM thAya?, paNa grahaNa karanAra chanAM karmAnusAra gatyanusAra pudgala pariNamana thAya che. ApaNe anAja khAdhuM, pANI pIdhuM, kahe ke ekendriyanAM pudgale lIdhAM paNa tene manuSyapaNAne vyarUpe pariNamAvyAM. e ja anAja, e ja jalane upayoga karanAra pazu pakSI janAvara vagerene te ja pudgale te rUpe, temanI gatine yegyarUpe pariName che. te vicAra. janmyA tyAre zarIra hAnuM hatuM, keTaluMnhAnuM?, ane ATaluM maheNuM kenA AdhAre thayuM, jIva jevAM nirmANa karmanAM udayavALa hoya, tevAM pudagalo laIne te tenuM zarIra banAvI zake che. keI kAna vagarane, koInuM nAka cIbuM, koI DhIMgaNo, kaI Uca, keI nIce e zAthI?, nirmANa karmodaye je pudagale jIva grahaNa kare che te ja pudagale te pramANe te jIvI pariNumAve che. AtmAe pudagala vaLagADanAra thavuM nahi jaina darzana svIkAranAra pudagalanA pariNAmane barAbara samajanAra havA Ie. e samajAya pachI sarva vastu samajAya. jemAM dekhAtI vicitratA paNa pudagala pariNAmane lIdhe che. jIvanA mukhya be bheda che. (1) meSa, ane (2) saMsArI, A be bhedamAM pharaka eja ke mokSanA ne-siddhone pudagala pariNAma sAthe leza paNa lAgatuM vaLagatuM nathI, yAne leza paNa saMbaMdha nathI. karmapaNe pariNamelA pagale je AtmAne vaLagelAM hoya te ja saMsArI, ane e pugathI mukta te siddha. pudagala pariNAma jevI varatu na hoya te siddha ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [40] Wan zrIkhamAtra- dezanA-sama sasArI evA be bheda jIveAnA hoya ja nahi. saMsArI jIvAmAM paNa ekendriyathI mAMDIne paMcendriya paMta, nArakI ke devatA sudhInA vibhAga pudagala pariNAmane ja AbhArI che. je jIvAne ekendriyapaNe prApta thAya tevAM karmanA udaya che. te jIvAe je pudgale grahaNa karyA te pudgalA ekendriya zarIra rUpe pariNamyA, te ja mujaba eindriya AdimAM samajI levuM, yAvat nArakI tathA devatA mATe paNa eja niyama. nArIne cegya karmo bAMdhanArane nAraka gati maLI, deva gatine ceAgya krarmo bAMdhanArane devalAka sAMpaDayo, siddhanA jIve tathA sasArI jIvA. jIvanA mukhyatayA A be bhede pachI pAMce jAti ekendriya, eindriya, teindri caurandriya pacendriya, cAre gati deva, manuSya, tiryaMca nArakInAbhede, A badhA bhede pudgala piraNAmane ja AbhArI che. pudgalanI vyApakatA sarvatra che. A mukhya vAta samajI javAya te mukhya draSTi jAgRta thAya. STi jAgRta thaI eTale eTaluM samajAya ke pugalanA pariNAmane karanArAe temAM tanmaya (sAmela) thavuM nahi, arthAt AtmAe pudgala vaLagADanAra thavuM nahi. jaina-zAsananI mUkhya tathA prathama bhUmikA dareka AtmA mekSa pAme evI bhAvanA e zrI jaina zAstrananI prathama tathA mukhya bhUmikA che. koi paNa jIva pudgalathI kharaDAya nahi, lepAya nahi, te rIte duHkhI thAya nahi, dareka jIva sudgalathI mukta thAya eja dhAraNAthI jaina zAsananI bhUmikA ALekhAyelI che, ane zAstrakAro dhama paNa tene ja kahe che. zAstravihita-anuSThAna karanAramAM, maityAdi cAra bhAvanAe hAvI ja joIe. AcArya mahArAja zrI haribhadrasUrIzvarajI jaNAve che ke avirUddha evA zrIsarvajJadevanA vacanAnusAre je dhama karavAmAM Ave te ja dharma kahevAya, ane te dhamaiyyAdi cAra bhAvanA yukta hoya. 'maikthAmiAya saMyutta' e khAsa kahyuM. (50 ciMo 2) e samyakatvanI (1) maitrI () prameha (3) kArUNya (4) mAdhyasthya; bhAvanA cAra che, anitya azaraNu Adi bAra bhAvanA cAritranI che. maitrI bhAvanA dharAvanArA ja bAkInI bhAvanAone ceAgya che. maitrI bhAvanA maitrI bhAvanA kone kahevAya e samajavuM joIe. maitrI eTale zu? ane maitrI bhAvanA eTale zu?. e jANavu prathama Avazyaka che. duniyAmAM janAvarane paNa mitrA vinA cAlatu nathI, paNa vAtavika rItie mitroe maitrI zuM ?, ema samajavu jarUrI che.. mA prAyiMt jopi vAna (yoga. sA0) ' krAi paNa jIva pApa na kare' e bhAvanA joIe. jagatamAM anaMtAnata jIve che, temAMthI kei paNa jIva pApa na kare evI mahecchA joIe. tamAma jIve. pApanA lepathI alipta rahe AvI bhAvanA hRdayamAM AlekhAvI-kAtarAvI joie. sahu kachuM gunA na kare ema bele tA che, parantu khArIkAIthI tayAse te tenI dhAraNA paNa 'gunegArane sajA thavI joie ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ; www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-10. evI hoya che. "gunegArane zikSA thavI joIe" A bhAvanA pApa karavA jeTalI bhayaMkara che. AvI bhAvanA hoya te anakampA, karUNA, dayA ane mahera--najarane sthAna ja kayAM rahyuM?, jarA bArIkAIthI vicAra! dayA kenI tarapha AvavAnI?, duHkhI pratye ke sukhI pratye ?: spaSTa che ke dayA duHkhI pratye Ave che. have duHkhI e duHkhI zAthI?, pUrva kRta pApanA udayathI ne? jJAnanI daSTie duHkhI eTale jUno pApI, ane navA pApI eTale gunegAra. "je pApanI sajA thavI ja joIe" A ucita hoya, A vyAjabI hoya te te duHkhI e pUrva pApI ja che. tenI pratye dayAne sthAna kayAM kahyuM?, eTale te pachI dayA, ane anukaMpAnA to UDI ja javAnAM ne?, dayA karavI kyAM?, anukaMpA karavI kayAM?, karUNA karavI kayAM, ke jeNe pUrve pApa AcaryA che, ane te che te pApanAM karmo udayamAM AvavAthI atyAre duHkha bhogavI rahyA che. duHkha e pApanuM phala che. "gunegArane sajA thAya temAM ADA avAya nahi" evuM ja jo manAya te te duHkhI mAtra pratye dayA rahe ja nahi, kAraNa ke te badhA prathamanA gunegAro che. duniyAmAM jema IcchavAmAM Ave che ke koI paNa gunegAra na bano tema zAstrakAranI daSTie, jJAnanI daSTie A bhAvanA IcchavA gya che ke "kAI paNa jIva pApI na bane, pApa na kare!" zuM pApIne sajA thavI ja joIe? koI paNa jIva pApa na karo e bhAvanAnI sAthe bIjI kaI bhAvanA hovI joIe? kaI bIjI bhAvanA saMgata che? pApa karanAra tarapha dhikakAra thAya, pApa karanArane sajA thavI joIe, evI bhAvanA thatha te pachI prathamanI bhAvanAne artha ja nathI. prathamanI bhAvanA sAthe AvI bhAvanA sAgata nathI. pApa karanAre pApa karyuM e te kharUM paNa pApa thayuM, pApa thaI gayuM, pApa karyuM, pApa karAyuM pachI zuM? te e jIva paNa duHkhI na thAo e bhAvanA saMgata che mATe tevI bhAvanA hovI joIe. pApanAM phale bhogavavAM paDe e kharuM, paNa bhegavavAM ja paDe, bhagavyA vinA chUTake nahi ja; evI thiyarI jena zAsananI nathI, jaina darzanane e siddhAMta nathI. anya zAstramAM kahyuM che ke - avazyameva bhoktavyaM kRtaM karma zubhAzubham / kRtakarmakSayo nAsti kAkoTizatairapi / artha karelAM zubhAzubha karmo avazyameva bhogavavAM paDavAnAM che; sekaDo ka jAya te paNa karelAM karmone kSaya thatuM nathI. sAmAnyataH A vakatavya kharUM paNa ekAMta nahi. tapodharmathI karma tUTe che. tapazcaryAthI karma teDavAmAM na Ave te te karmo bhagavyA vinA chUTake nathI e vAta kharI. je karelA karmane kSaya na thato hoya te pachI dharmanuM mUlya zu?, pratikramaNa-nidana, gahana, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ka] zrIamodha-dezanA saMgraha. prAyazcita A badhAM nakAmAMja ne?, A vastu tava buddhine upaga kare te samajAya. duniyAmAM, paNa buddhinA upaga vagara kaI vAtanuM rahasya samajAtuM nathI. eka manuSya bIjAne kahyuM ke "meM najare najara navAI bhareluM joyuM ke gadheDe nadInI vacamAM gaye ane jIvate baLI mUo." sAMbhaLanArane navAI lAgI. nadInA jalamAM gadheDo baLe zI rIte ?, jyAre tapAsa karI tyAre temane jaNAyuM ke gadheDA upara cUnAnI poThe hatI, nadInI vacamAM bhAra lAgavAthI gadheDe DUbe, cUne pANImAM pIgaLe ane cUnAnI AganI baLatarAthI gadheDe baLI mue. A buddhigamya-vAta paNa buddhi vAparanArane jarUra samajAya. tapazcaryA na karAya te karelAM karmo bhogavyA vinA chUTako nathI. bhegavavAM ja paDe e vAta kharI, paNa tapathI karmo tUTe che. nikAcita-baMdhavALA karmo ke je tapathI paNa na tUTe, tevA karmo bhegavavAMja paDe te vAta paNa kharI, ane tapodharma dvArAe kamane kSaya thAya che; e vAta paNa kharI che. duniyAmAM paNa joIe chIe ke phAMsIne lAyakane gunegAra paNa phAMsInI sajA saMbhaLAyA pachI paNa, arthAt phAMsInI sajAne hUkama thaI gayA pachI paNa; dayAnI araja karI zake che. ane adhikArI dayAne amala karI paNa zake che. dareka prANIne duHkhane bhagavaTo thAya che te tenA pUrvakRta karmonA uddayathI ja thAya che. duHkhanuM kAraNa jema pApa tema te thayelAM pApanuM nivAraNa paNa dharmAnuSThAnAdi-tapodharma vagere che ne! dharmanI bhAvanA kevI hoya? ahIM zaMkAkAra prazna kare che ke-"jaina darzanamAM evuM mantavya che ke cAre gati tathA pAMce jAti na hoya te keIkAla gaye nathI, che nahi, ane Avaze paNa nahi. jyAre Aje sthiti che te pachI "kaI paNa jIva pApa na kare, koI paNa duHkhI na thAo, sarve jIva pApathI mUkAo" A bhAvanAone artha che?, "AkhuM jagat karmathI mUkta thAo" -- e bhAvanA zI rIte saMgata thAya? cAre gati, pAMce jAti niyamita hoya te AkhA, jagatanI muktinI vAtamAM yukti kaI?" pApanAM pUle bhegavavAM te paDavAnAM chatAM dhamanI bhAvanA kevI hevI joIe? dunyavI dAkhale tapAse. ApaNuM kuTuMbamAM koI manuSya mAMdo paDe. ApaNane paNa bharUso nathI ke te bacavA pAme, vedya, DokaTara ke hakIme paNa na bacavAnuM jaNAvI dIdhuM, chatAM paNa e maro" ema kadApi kuTuMbamAM kaI dhAre?, nA. dhAraNuM te "e che, koI paNa prakAre e bace' evI ja heyane sajananI dhAraNA evI ja hoya ke te mare e saMkalpa paNa heya ja nahiM? marI gayA pachI paNa zuM?, mUe na mUo thato nathI. chatAMya marI gayA pachI paNa nehIo "khoTuM thayuM ema bele che. sAruM thayuM ema belAya?, samasta saMbaMdhIo, kuTuMbIo marele pAche nathI AvavAne evuM jANavA chatAMya nA jaja udAsaja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-10, [43] hoya che. Aja rItie e kharuM ke jagatane kaI paNa kAla pApanAM phala vagarane nathI e kharuM, chatAM paNa hitabuddhivALe AtmA te e ja ciMtavana kare, ke jagatanA jIve pApa na kare, jethI pApa thaI gayAM hoya teo paNa duHkhI na thAo, ane badhA ja jIve mukti meLave. zarUAtamAM samyakatvanI A prathama bhUmikA che. mithyAtvI kahevAvuM keIne gamatuM nathI, paraMtu samyakatvanI bhUmikAe AvavuM te joIe ne! pharI vicAro ke, koI paNa jIva pApa na kare, pApanA phaLa bhogavIne kaI paNa jIva duHkhI na thAo; sarva jIve karmanA pAzathI chUTe; A bhAvanA te mitrI bhAvanA! siddhanA jIvo kema pApa karatA nathI? zaMkAkAra-zuM chava te pApa kare che, jIvane svabhAva pApa karavAnuM hoya te siddhanA jIve pApa kema karatA nathI?" siddhanA jIvoe potAne vaLagelAM pudgale tamAma khaMkherI nAMkhyA che, eTale have tyAM pudagala vaLage kayAMthI?, teone pApa karavAnuM, pudagala levAnuM, mUkavAnuM rahyuM ja nathI. jemane pudagale vaLagelAM che, arthAt jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAya Adi karmanAM pudgalathI je vyApta che, lipta che, ane jemaNe karmone kSapazama, ke kSaya nathI karyo temane karma vaLagavApaNuM che. eTale pApa kare, karma pudagala vaLage, vaLI bhagave; ane chUTe ema cAlyA kare che. jeo kartA hartA Izvarane mAne che tyAM kaI hAlata?, roga karyo Izvare ane maTADyo koNe?, vaide. tyAre te evA IzvarathI vaida sArene ! paNa kharI vAta te e che ke tAva ke rega Izvare nathI Apyo, paNa jIvanA pitAnA karmanA phaLarUpa che. pudagalanAM pariNAma ja evA che ke je pApa bAMdhyAM hoya te je teDyAM na hoya te bhegavavAM paDe che. jene pApa nathI, tene pApanAM phale bhegavavAnAM nathI, ane navAM bAMdhavAnA paNa nathI. siddhanA ja kevala vizuddha svarUpe rahelA che. kartumakartumanyathAkartum jIvamAM traNa zakti che. tuMbaDumathArta banAvavuM, na karavuM, anyathA karavuM, arthAta palaTAvavuM e traNe sAmarthya jIvamAM che. je jIva zakti pherave te karmanuM purANa AgaLa cAlI zakatuM nathI. java karmane rokI paNa zake che, palaTAvI paNa zake che. karmane kartA, bhaktA jIva ja che; tema jIva dhAre te kamane teDI paNa zake che. AvatAM karmone rokI paNa zake che, karmamAM palaTe paNa karI zake che. jIva pitAnI paristhiti palaTAvI zake che. zaMkA-pApe pApa vadhe e kathana A vAta sAthe kema saMgata thAya?, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thI amo-dezanA saMgraha kama e pApa puNya nathI. jIva karmanA pudagale grahaNa kare che, ane pachI puNya pApane vibhAga paDe che. dhAtu, viSTA e kAMI jagatane barAka nathI, paNa levAyelo rAka dhAtu, viSTA, mAMsa rUdhira AdipaNe pariName che. jIve grahaNa karelAM karmanAM daLIyAM zubha heya te puNyapaNe, tathA azubha hoya te pApa paNe pariName che. Arta-raudra dhyAnathI pApa, ane dharma zukala dhyAnathI puNya e AthI samajAze. AtmA je pugale grahaNa kare che temAM keTalAMka pAparUpe pariName che. zubha puNya rUpe, ane azubha pAparUpe pariName che. jIva karmane rekI paNa zake che, e paNa tenuM sAmarthya che "saMvara" guNane eja artha che. nava tattvamAM saMvara eka tatva che. AtmAmAM sAmarthya che mATe te jinezvara dee dharmane mArga batAve che. sAmarthyavALAne mArga batAvavAne artha paNa zera, sarvavirati, dezavirati e ubhaya prakAranA dharma zAstrakAre saMvara mATe yAne karma rokavA mATe batAvyA che. dezanA 11. eka kaDA kaDInI sthiti TALavA mATe AtmAne prayatna karavo paDe che. pravega pariNAmane samaje te badhuM samaje zrI tIrthakara deva jyAre zAsana sthApe che, zrI tIrthakara devanA zAsananI jyAre sthApanA thAya che tyAre teo tripadI Ape che, ane alaukika buddhinA mAlika zrI gaNadhara mahArAjAo, bhavyAtmAonA hitArthe dvAdazAMgInI racanA kare che. zrI gaNadhara bhagavAne karelI dvAdazAMgImAMnAM paMcamAMga zrI bhagavatI sUtranA aSTama zatakanA pahelA uddezAne adhikAra cAlI rahyo che. AThamA zatakane daza uddezA (daza vibhAga) mAM vaheMcavAmAM AvyuM che e e prathama jaNAvAyuM che. vyAkhyA kahe ke TIkA kahe, te zrIabhayadevasUrijI mahArAjAe bhavyane dha karavA mATe, bhavyanA kalyANa mATe A vyAkhyA karI che. prathama udezAmAM pudagala pariNAmane adhikAra che. pudagala pariNAmanuM jJAna prathama jarUrI che. e jJAna vinA to itare aTavAya che. pudgalenA prakAra, svabhAva-pariNata, praga-pariNata, mizra-pariNata vagerenuM nirUpaNa atyAra sudhI vividha rItie thaI gayuM che. jIvanA prayatnathI pudagalanuM pariNAmAntara thAya che. pudgala saMbaMdhinI yathArtha samajaNamAM te jainazAzananI jaDa che. jenazAzanamAM zuM kahyuM che? Azrava heya (chAMDavA gya) che, saMvara upAdeya (AdaravA gya) che? jenee jIva vicAra, ane nava tatva jANavAM joIe. nava tatve kayAM?, nAma te jANavA joIe ke e ya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dezana-11. nahi? (1) jIva (2) ajIva (3) puNya (4) pApa (5) Azrava (6) saMvara (7) nirjarA (8) baMdha (9) mokSa. karmanuM AvavuM je dvArA thAya te Azrava, karma AvatAM je dvArA rekAya te saMvara, ane je karmonuM tUTavuM te nija che. je manuSya mAtra prayoga pariNAmane samaje te mAne ke jenazAsana badhuM samaje ! kama vagaNa Ape A5 vaLagI zakatI nathI. karma varga prathama samajavI joIe. karma varganuM na hoya te jenazAsana zuM karaze? e zAsananI jarUra ja kayAM rahI?, karma vargaNa che mATe te jainazAsananI vidyamAnatA che, sArthakatA che. je karma na hoya, karmane baMdha na hoya, tenAM kAraNo na hoya te Azrava roka, saMvara Adara, jiMra karavI e yAM rahyAM? mokSa eTale? sarvathA karmano nAza thave te mokSa che. je karmaja na haya, karma vargaNa ja na hoya te nAza hoya ja kene? kama vargaNAne je na mAnavAmAM Ave te Azrava, saMvara, baMdha nirjara, mekSanI prarUpaNAja UDI javAnI. karma vargaNa cauda rAjalekamAM che. siddha che tyAM paNa kama vaNA che, paNa karma vargaNAmAM tene vaLagavAnI tAkAta nathI. jema pagamAM kAMTe ekadama pitAnI meLe pisI zakate nathI, tema AtmAnA pradezane Apa Apa vaLagI javAne karma vargaNane svabhAva nathI. karmavargaNa sudhInI pariNati kudarata kare che. te jIva nathI karato. karmavargaNa anukrame vadhatI vadhatI svAbhAvika thaI. AtmA te kheMcIne le che pachI temAM rasa utpanna kare che. zubha, azubha rasa jIva ja utpanna kare che. kaSAyAdine aMge zubha azubha rasa, laghu ke dIrdha sthiti Adino kartA jIvaja che. jIva dareka samaye sAta ATha karmo bAMdhe che. prazna thaze ke A kema banatuM haze? anubhavane dAkhale vicAraze te A paNa Apo Apa samajAze. AhAra to roja le che ne! AhAra jaTharAmAM gayA pachI sAta ATha vibhAge vaheMcAI jAya che ne ! rasa, lehI, mAMsa, carabI, cAmaDI, hADakA, vIye, tathA mala; ema saptadhAtu tathA AThama mela tarIke ema ATha vibhAge AhAra vaheMcAya che ne ! tevI rItie A AtmA paNa karma vargaNAnAM pudagale grahaNa kare che, pachI jene jene udaya hoya te te bhAgamAM karmo vaheMcAI jAya che. gumaDuM thayuM hoya te khorAkamAMthI parUne bhAga tyAM paNa pahoMcI jAya che ne ! AyuSya baMdhAya tyAre, baMdhAtA karmamAMthI AyuSya karmano paNa bhAga paDe che. sAte karmonA vibhAga AtmAnA prayatnane AdhIna che. jJAnAvaraNIya Adi je karmo kSINa karyA hoya tene vibhAga na paDe. je karma udayamAM hoya teja baMdhAya ane tene bhAga paDe. karmavargaNAmAM rasa, sthiti, vibhAga karavA A tamAma jIvanA prayatnane AbhArI che, AdhIna che. bhale anAga prayatna heya paNa AdhIna jIvane. vicAra na hoya chatAM prayatna te heya. khorAkanA vibhAgamAM vibhAgano vicAra nathI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI amodha-dezanA-sa graha. paNa prayatna che. karmamAM zubhAzubha rasa utpanna kara, lAMbI ke TuMkI sthiti karavI e jIvanA prayatnathI bane che. AnuM nAma visasA pariNAma jagatamAM eka paNa cIja vizvAsa pariNAma vagaranI nathI. keI paNa pugala svabhAva vinAne nathI, chatAM svabhAvane prathama na lIdhe, kAraNa ke te svAbhAvika bane che. svAbhAvika-pariNAme pariNamevAmAM paNa jIvane prayoga kAragata che. sAmarthya traNa prakAranAM che. "madhumathAjatuM karavAnuM, anyathA karavAnuM tathA palaTAvavAnuM ema traNa prakAranAM sAmarthya che. traNamAMthI kaI paNa prakAranuM hoya te sAmarthya kahevAya. visasA pariNAma mATe eka paNa sAmarthya nathI. dvayazuka, RNuka mATe paNa AtmAnA te banAvavAnI tAkAta nathI. ghaDAne banAva na banAva, athavA te ghaDAne badale zasavaluM banAvavuM e kuMbhAranI sattAnI vAta che. svAbhAvika pariNAma pAse jIva eka paNa tAkAta dharAvane nathI. svAbhAvika pariNAme cauda rAjalakamAM pravartI rahyA chatAM tene prathama na lIdhA, na gaNAvyA kemake visasAnI gaNanA prathama gaNAvavI che. prayoga pariNAma visasA thayA pachI kAma lAge, khorAka levAyA pachI te zarIrapaNe pariNumAvyuM. bhASAnA muddagale na heta te mAtra audArika pudagale zuM karata?, mane vargaNunAM pudgale paNa svabhAve hatA tene grahaNa karyA, pariNumAvyAM. prayoga pariNAmane AdhAra svabhAva pariNAma upara che. AvA svabhAvane prathama na letAM prayoga pariNAmane prathama lIdhe, kAraNa ke jIne zuddha mArge lAvavA mATe, AtmAne deravaNI mATe prayatna Avazyaka che. daSTAMta vicAre! akAma nirjarAnA yege karmanI laghutAe, bhavitavyatAe manuSyapaNAmAM jIvane lAvIne mUka. have khIlavaNI mATe, vikAsa mATe prayatna Avazyaka che. svAbhAvika pariNAme pariNamelAmAM jIvane prayoga kAragata che-kAma lAge che. svAbhAvika manuSyatva maLyA pachI dharma-ArAdhanA-zravaNa kriyA anuSThAnanI AcaraNA, tapazcaryA vagerene udyama prayatna jarUrI che. zrI mahAvIra bhagavAna pharamAve che :-ari jaje athi . kudarate sAmagrI ApI pachI prayatna ApaNe karavo joIe. paryavasAna sudhI-phaLanA pariNAma sudhI kadarata kAma kare ema dhAranArA bhUle che. anAja bhale cAra cha mAsanI khetIthI taiyAra thAya, paNa roTalA thatAM keTalI vAra lAge ? roTalA vinA prayatna na thAya. khetaramAM anAjanI utpatti vRSTithI, kRSikArathI thAya, paNa jeTalA varasAdathI, khetarathI, ke kheDutathI nahiM thAya. bhavitavyatA kahe ke kudarata kahe, te te manuSyapaNuM meLavI de, paNa dharmamAM vIrya pheravavAmAM te jIvane pitAne ja prayatna joIze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-11. [49] zaMkAnuM svarUpa ahIM samajAze. samyakatva kayAre pamAya ? graMthibheda thAya tyAre. yathA pravRtti karaNa karIne anivRttie avAya tyAre. yathApravRtti karaNa kayAre thAya? aMtaHkaDAkaDI jeTalI karmanI sthiti bAkI rahe tyAre. agaNetaranI sthiti ajANatAM taTe che. A karma tUTavAthI guNa pragaTa thaze evuM te vakhate jIva jANato hoto nathI, tethI te vakhatanI nirjarAnuM nAma akAma nirjara. te vakhate jIvAjIvanuM jJAna nathI, karmo tuTavAthI guNo pragaTe che evuM bhAna nathI, chatAM vagara IcchAe duHkha bhegAvatAM bhegavatAM jIva kama khavAte che tenuM nAma akAmanirjarA ! dukAne vepAra karIne paNa vakare thAya ane harAjI karIne paNa mAlanA pisA meLavAya che. akAmanirjarAnI sthitivALuM sAdhana je jJAnIne maLyuM hoya te te sAgaropamanAM duHkhene kSaya karI zakata, paNa teja kaSTathI mAtra thoDA varSonAM karmo tuTyAM kAraNa ke tyAM sakAma nahi paNa akAma nirjara hatI. akAmanirjarA tathA sakAma nirjarAnA aMtarane jaNAvanAra tAmali tApasanuM dRSTAMta. tAmali tApasane chaThThane pAraNe chaThThanI ugra tapazcaryA karatA Do. pAraNane divase ja mikSA lAve che te te ekavIza vakhata sacitta jalathI dhue che. ekavIza vakhata jalathI chevAyalA kherAkamAM ye rasa kasa rahe? AvI tapazcaryA eNe sATha hajAra varSa sudhI karI. AvI tapazcaryA karIne sATha sATha hajAra varSa sudhI AvuM kaSTa sahana karanAranI nirjarAne zAstrakAre akAmanirjarA kahI. zAstrakAra kahe che ke eja tapazcaryAthI ADa samakitI mokSe jAya, tyAre tAmali tApasane phalamAM bIjo devaleka maLe. eka tarapha mekSa, ane eka tarapha dvitIya svarga, phalamAM keTaluM aMtara! sakAma nirjarA vacce mahAna aMtara che. da9- keDAcheDI jeTalI sthiti enI meLe bhavitavyatAthI, eTale akAma nirjarInA ge turI, paNa eka kaDAcheDInI sthiti ema na tUTe. upazama. pazama, lAyaka vigere samyakatva cauda guNasthAnake che. vidyA sAdhanAmAM samaya vadhAre nathI hete, paNa pUrva tathA uttara sevAmAM samaya vadhAre jAya che. rastAmAM kacarAno lepa lUgaDAne vaLage heya te potAnI meLe na jAya, khaMkheravAthI jAya. agatera keDADI jeTalI sthiti te akAma nije rAthI gaI, paraMtu bAkInI eka kaDAkoDI samayanI sthiti mATe te prayatna joIze ja. kSetramAM dhAjotpatti mATe vRSTi Adi kAraNa paNa roTale te ApaNa prayatnathI ja thavAne che. agni - Adi barAbara dhyAnamAM rAkho. purUSArthathI ja mukti meLavavAnI che. mizra pariNAma kayA? tamAma pudgalene aMge prathama svAbhAvika pariNAma-pachI prayoga pariNAma, pachI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] zrI amedha-dekAna-saMgraha. , ........ .. - - - mizra pariNAma prayeLa pariNAmane pariNAmAvyA bAda je bIjuM pariNAma thAya te mizra pariNAma anAja rAMdhyuM pachI aMdara je kIDA utpanna thayA te mizra. e ja anAja rAMdhyuM na heta to e kIDA utpanna thAta nahi. vyavahAranA padArthonuM Agala Agala pariNAma che. vyavahAra bahAranA padArthonuM pariNAmAntara che nahi. pRthvI, agni, vAyu, vanaspastinuM pariNAmAntara kayu? agni vagerenA pudgalenuM pariNAmAntara dekhAtuM nathI. vaikriya, AhAra, tejas kArmaNa zarIranAM zaba hatAM nathI. dArika zarIra ne zaba che jethI pariNAmonara manAya. bIjI rItie vyAkhyAmAM dArikAdimAMthI koI paNa pudagala le te badhA kudarate pariNAvelAM paramANuthI laIne (mAMDIne) kArmaNa sudhI svabhAve pariNamelAM pagale laIne ekendriyAdi jIe zarIra bhASA, mana, dhAdhAsa, karma rUpe pariNumAvyA. svabhAve pariNamelAne jIve pariNAmAvyAM te mizra pariNuta be maLyA te mizra svAbhAvika pariNAma tathA praga pariNAma maLIne mizra pariNAma. A vacano gaNadhara bhagavAna zrIgautamasvAmInAM che. nirUpaNa karanAra zrIabhayadevasUrijI che. temAM paNa zaMkAkArane zaMkA karavAnI chUTa che. teTalA mATe te zAstrakAra kahe che che ke vyAkhyAtA vicakSaNa joIe. gAma bahAra gAyo caravA gaI hatI. keInI gAyane paga bhAMge, jethI te gAya UThI zakI nahi tema jaI zakI nahi. badhAnI gAye ghera AvI jenI gAya ghera na gaI te bahAra javA nIkaLyuM. teNe gAyane uThADavA mAMDI paNa jyAM paga ja bhAMge te UThe zI rIte? teNe oche vatte gAya vecI paisA utpanna karavA tathA gAya kAIne gaLe paherAvavA vicAra karyo. keIne gAya levI che? ema eNe jene tene kahevA mAMDayuM. keI maLI gaye. teNe gAya joI nahi, sastAmAM maLe che, cAlIzanI gAya vazamAM maLe che, phAyado che ema mAnI teNe vIza rUpIA gaNI ApyA te laI pele te pasAra thaI gayuM. pele gAyane uThADavA jAya che paNa UThe zI rIte? pele "pote ThagA" ema have samaye, paNa rUpIA devAI gayA lenAra pasAra thaI gaye, have zuM vaLe? eNe paNa e rIte koIne gaLe gAya oDhaDavAne vicAra karyo, ane vecavA beTho. keI eka bIje gAya levA AvyuM paNa teNe te kahyuM "gAyane jevA de!" pelAe kahyuM "jevAnuM zuM? A beThelI che, joI le! meM te joyA vinA, A jevI che tevI lIdhI che, tAre levI hoya te le ! "pelAe saMbhaLAvI dIdhuM tArI akkala ghareNe gaI hatI. mArI akkala te ThekANe che." tAtparya ke vyAkhyAkAre zaMkAkAranA khulAsA ApavA ja joIe. zaMkA karanAra zaMkA kare che, "pravega pariNAmamAM tathA mizra pariNAmamAM pharaka karyo?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezana-11. di9] nanu prayoga pariNAmo'pyevaMvidha eva tataH ka eSAM vizepaH ?, satyaM, kintu prayogapariNateSu visrasA satya, kintu prayogapariNateSu visrasA satyapi na vivakSatA iti ! -- vistrasA pariNaya'tti svamA varitA che keTalIka vakhata amukanI mukhyatA, amukanI gaNatA hoya che. eka mIla evI hoya ke jemAM AvatuM rU jInamAM kapAsa pilAIne Avela heyaH eka mIla evI hoya ke jyAM na paNa hoya ke jemAM kapAsa pIlAIne rUu mIla mATe taiyAra thatuM hoya. pite sutara, kApaDa banAve tethI te sutara, kApaDanI mIla kahevAya, piluM pIlavAnuM kArya gauNa gaNAyuM mATe tene jIna na kahyuM. je ekalI mIla che te to mIla ja che, tyAM te jUdA evA jInano prazna ja nathI. kubhAre ghaDo karyo, paNa mATI tathA AkAra e be maLIne ghaDAne ! purnala tathA AkAra maLyA tyAre dAbaDI thaI. have dAbaDI karanAranuM nAma gaNAvAya, te kArakhAnAnuM nAma apAya temAM AkArane banAvanAranI gaNatrI thaI, prayatna gaNa thaye visA pariNamelAM chatAM prayoganI vAta vakhate svabhAvanI gaNatrI gaNAya nahi. pudgale prayatnathI mizrapaNe pariNamelAM joIe. kayA ja kyA pudagalo laI kyA pariNAme pariNAmAve te agre vartamAna. dezanA 12 kAlemAM indrio pAMca ja che, viSaye pAMcaja che, cho viSaya nahi. evuM nirUpaNa keNa karI zake ? paoga pariNayANaM bhaMte ! poggalA kaivihA pannatA ?, goyamA : paMcavihA pannattA, taM jahA pagidiya pogapariNayA, beiMdiya paogapariNayA jAva paMcadiya paogapariNayA / pudagalAstikAya eka jAti che. zrI gaNadhara mahArAjAe, jenazAsananI sthApanA prasaMge, zAsananI pravRtti mATe, dvAdazAMgInI racanA karI. temAM pAMcamA aMge zrIbhagavatIjI sUtra che. zrIbhagavatIjI sUtra eTale chatrIsa hajAra praznottarone mahAna graMtha. praznakAra zrIgautamasvAmIjI uttaradAtA sarvajJa paramAtmA carama jinezvara zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra svAmI che. e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] thI amodha-dezanA-saMgraha. zrIbhagavatIjInuM AThamuM zataka daza vibhAgamAM udezAmAM vaheMcAyuM che, temAM prathama uddezAno adhikAra cAle che. TIkAkAra zrI abhayadevasUrijI navAMgI TIkAkAra tarIke prasiddha che. pudgalenA traNa prakAra che. pudagala-jJAna parama Avazyaka che. (1) svabhAve pariNamelA, (2) jIve svataMtra prayogathI pariNAvelA (3) ubhaya prakAre pariNamelA. Ama traNa prakAre pula che. pravega kono? jIvana jIvanA pragathI pudgalanuM pariNamana thAya che. jIva keTalA prakAranA hoya jenA judA judA prayatnothI judA judA pudgale pariName? jIvanA je prayatnathI pulanuM pariNamana thAya che, tene prayoga pariNAma kahevAmAM Ave che. prayoga pariNatanA bheda keTalA? jo mA ! veraviNA ghannatA prayogathI pariNatanA thayelAnA pAMca prakAra che. pulAstikAya eka jAti che. paramANuthI mAMDIne acitta mahAtkaMdha sudhI pudgalanI eka jAti che. pratimA tathA paththara sarakhAM kahenArane mAtA tathA strI sarakhAM kharAM ke? mugaTa tathA kalaza banemAM sonuM te sarakhuM ja che. paNa rAjAnA zirapara mugaTane badale kalaza mUkAya ? purUSane chetIne badale cUMdaDInI bheTa Ape te pariNAma zuM Ave ?, purUSane kaMkaNu badhu apAya?, dravya te che, dravya bhale samAna paNa pharaka AkAra che. mugaTane ane kalazane AkAra che. mugaTane AkAra judo che, kalazane AkAra jUda che. mugaTa, tIka e AkAra purUSane lAyaka che. kalaza, cUMdaDI, cUDo e AkAra strIone lAyaka che. AkArane nahi mAnanArAoe atre vicArI levuM. bhagavAnanI pratimAne paththara kahenArAe vicAravuM ghaTe ke mAtA tathA strI ane strItvathI samAna che, chatAM mA te mA ane strI te strI. pratimA paththara samAna to pachI mAtA te strI, strI te mAtA, teonA mate kharIne! AkAra bhede padArtho judA paDe che. varNa, rasa, gaMdha pariNAma bheTe padArtho judA mAnavA paDe. praga-pariNata pudagalo eka ja prakAranA nathI. zrI mahAvIra deva tenA pAMca prakAra pharamAve che. zaMkAkAra -ekalA varNathI pAMca prakAra thAyaH rasa, gaMdhanA bhede nahi? judA judA varNAdi saMsthAnavALA bheda che chatAM tame pAMca ja prakAra kema kahe che ? atre je pAMca bheda kahevAmAM AvyA che te varNAdinI apekSAe kahevAmAM AvyA nathI. paraMtu pariNamAvanAra jIvanI apekSAe. samajyA! ghara badhA sarakhA parantu A ghara amukanuM, A ghara tamukanuM mAlika dvArAe bheda che. jagatanA keTalAka padArthonI viziSTatA mAlika dvArA jaNAvavAmAM Ave che. pariNumAvanAra chanA bhede e ja pAMca bheda samajavA. ekendriyAdi pAMca jAti e pAMca bheda. manuSya bhale aMdha paNa hoya chatAM te caurendriya nahi kahevAya; paMcendriya ja kahevAze. aMdha tathA badhira hoya te zuM tene teIndriya kaheze? nahi, paMcendriya ja kahe che ne! paMcendriya jAtinuM karma bAMdheluM che; udayamAM te karma che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-10. [1] pAMce jAtio mAnavI ja paDe. jo tema na mAnIe te AMdhaLAne paMcendriya kahevAya nahi, tevI rIte aMdha tathA badhirane te te indriyanA viSayanuM jJAna nathI, chatAM racanA che te jAti nAma karmanA kAraNe che. jenI jAtinA pAMca prakAra che, tethI ja prayatna pAMca prakAra che; ane tethI praga-pudaganA paNa prakAra pAMca samajavA. nirmANa-nAmakarma jAti nAmakarmane gulAma che. nirmANa-nAmakarma jAtinAma kamano gulAma che. A vAta duniyAmAM paNa dekhAya che, ane te siddha che. ekalA zarIravALA eTale ke bIjI indriya vagaranA paNa jIva che, be-traNa ane cAra indrio dharAvanArA jIvo paNa che ane pAMce IndriyavALAM zarIra dharAvanArA je paNa che. A vibhAga duniyAnA jJAnanA AdhAre (duniyA jANe che tethI) ke jJAnInA jJAnanA AdhAre ? e be jJAnanA AdhAramAM game te rIte manAya, pharaka kaye, vadhe ? jJAnInA jJAnamAM ane duniyAnA jJAnamAM moTuM aMtara raheluM che. A vibhAga, ane A vAta jJAnInA jJAnathI kahevAmAM AvI che. nirUpaka trizalAnaMdana zrI mahAvIra mahArAjA svayama kare che, ane zretA koNa? zrIgautamasvAmIjI. bhASA vargaNAdinAM pudgalo ApaNe samajI zakIe, paNa joI zakatA nathI. vyavahAramAM indriyane viSaya te sthUlane aMge che. pAMca indriye ApaNe jANIe chIe tethI pAMca viSaye ApaNI jANamAM che, paNa cha IndriyavALA ja hoya, ane cho viSaya heya te?, che ja nahi. kalekamAM chaThThI indriya nathI, cho viSaya nathI, evuM koNa kahI zake?, evuM kahevAnuM sAmarthya kenuM ? ApaNane to oraDAnI dIvAlanI pAchaLanI to gatAgama nathI. ! oraDAmAM dI jAgato che ke nahi tenI te khabara nathI. ho viSaya hoya te ya ApaNane zI khabara paDe? cho viSaya nathI e vAta cekakasa che. jJAnIe ja te kaheluM che. jJAnIe pAMca ja viSaya kahyA che. kAlekanA sava dravyanA, sarvakAlanA, sarva bhAva jANavAne samartha hoya tene ja A kahevAno adhikAra che, kemake e sAmarthya enAmAM ja che. jagatamAM chaThTho viSaya nathI, chaThThI Indriya nathI, cha IndriyavALA ja nathI evuM sarvajJa ja kahI zake. Ane sarvajJa pariNata kema mAnIe chIe tene khulAse AthI thaze. prayoga-pariNata pudgale pAMca prakAranAM che e A rItie siddha che. ekendriya eTale game te eka Indriya ema nahi. game te kAna, game to cakSu dharAve evuM nathI. ekendriyane mAtra sparzane ija hoya. beIndriya jIvane zarIra tathA jIbha ja hoya, e rItie kamasara samajI levuM. vaya mAtranA bhedathI pudgalenuM pariNAmAntara thaI jAya che. nhAnI vaye je AkAra hoya te vaya vadhatAM AkAra mATe thAya che. te kevI rIte te agre vartamAna- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che dezanA 13 pAMca prakAranA pudgala-praga-pariNata jI. egidiyapaogapariNayA NaM bhaMte ! poggalA kaivihA pannattA ?, goyamA ! paMcavihA, taM jahA puDhavikkAiya egidiyapogapariNayA jAva vaNassaikAiya egidiya pariNayA // zuM samyakatva e jenene IjAre che? kevalajJAna thayA pachI zrI jinezvara deva zrI tIrthakara bhagavAna tIrtha sthApe che tIrtha kahe ke zAsana kahe, eka ja che. bhagavAna te vakhate gaNadhara mahArAjAne tripadI Ape che. kapara vA, virame vA, dhuverU va bhavyAtmAonA hitArthe, zAsananA pracArArthe, e tripadI grahaNa karIne zrI gaNadhara mahorAjA dvAdazAMgI race che. zramaNa bhagavAna zrI mahAvIradevanAM zAsanamAM sthapAyelI dvAdazAMgImAM-paMcamAMga sUtra zrIbhagavatajI sUtra che. chatrIsa hajAra praznottaramaya e mahAna graMthanA e mahAna zAstranA AThamA zatakanA pahelA uddezAmAMne pudgala saMbadhI adhikAra cAlI rahyo che. svabhAva pariNata, prayAga pariNata, ane mizra pariNata ema traNa prakAre pugale che e prathama vicArI gayA. temAMnA prayoga-pariNata pudgalenA pAMca prakAre che e paNa kahI gayA. dhami manuSya e vAta sArI rIte jANe che, ke jIvAdi tatvenAM dvAre jANyA vinA samyakatva AvI zakatuM nathI, ane jIvAdi tatvenI zraddhA e ja samyakatva prazna thaze ke "je mantavya jaino mAne che, teja bIjAo paNa mAne che; chatAM jenone samyakatva, ane bIjAone mithyAtva e kayAMne nyAya? dareka Astika chavAdinI zraddhA kare che. ziva vaiSNava javAdine mAne che ja jIva (cetana), ajIva (jaDa), puNya, pApa, Azrava (karmanuM AvavuM) saMvara (karmanuM rokavu), nirjarA (karmanuM tUTavuM karmane teDavuM) baMdha (karma pudagalane baMdha), mokSa (karmathI sadaMtara AtmAe chUTavuM), A nave tane nAmAMtare paNa dareka matavALAe mAne te che. AmAMnuM kayuM tatva anya matavALA nathI mAnatA? bhale zabdabheda hoya parabrahmajJAnamaya-svarUpa-mekSa vagere nAmeAmAM bheda che, paNa dareka Astika darzanavALAe na tatvane mAnavA te paDe ja che. tyAre zuM samyakatvane jenee IjAro lIdhe che?. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-13. I [3] jeo jJAnAvaraNuyAdi na mAne teo tene teDavAnAM prayatna kareja kayAMthI ? zabda bheda mAtrathI samyakatvane vibhAga hoya ja nahi, che ja nahi. bheTa svarUpamAM ja che. Itare Izvarane svarUpe te zuddha mAne che, paNa je kAMI jIvana ceSTita pUjanAdi prakArAdi prasiddha che, tyAM lIlAne paDade AgaLa dharavAmAM AvyuM che. lIlA zabdathI lIlAne bacAva thAya che. jaina darzanamAM te spaSTa che ke,-"deSa rahitane lIlA navi ghaTere, lIlA deva vilAsa'. itare tyAgane zreSTha kahe che kharA, tyAgane zreSTha kahyA vinA cAle nahi, paNa tyAgI thavuM nathI, ane tyAgane yathA svarUpe Acare paNa nathI; eTale tyAM lIlAno paDade dhare che. nAmathI Itare bhale nave ta ne mAne, paNa svarUpamAM bheda che tyAMja vAMdho che. jaina darzana je je vAstavika svarUpe nava tatvane mAne che, te svarUpe ItanuM mantavya nathI. "jIva anAdikAlathI citanya svarUpa che, karmane kartA karmane bhakatA jIva svayama che, prayatnathI jIva karmathI mukta thaI zake che. mekSa meLavI zake che-siddha thaI zake che" jIvane aMge jenenuM A mantavya che. ItaranuM mantavya "karma karanAra jIva khare, paNa bhegavanAra nahi. athavA bhegavanAra kharo paNa karanAra nahi, IzvaramAM maLI javuM bhaLI javuM te ja kSa." jaine mAne che ke jIva svarUpe kevalajJAnamaya che, AvaraNa vacce naDe che. te khaseDAya te tene jJAna sAMpaDe, kevalajJAnAvaraNIyAdi karmanI saMkalanA jainamAM che. AvaraNanI mAnyatA hoya te khaseDavAnI vAta svAbhAvika hoyaja. Itaroe kevalajJAnAvaraNIyadine mAnyA ja nathI, te pachI khaseDavAnI toDavAnI nirjaravAnI yejanA te hoya ja kayAMthI ?, vaizeSike mekSamAM jJAna, AnaMda kAMI che nahi ema mAne che. jIvanA vAstavika sparUpane Itara jANavA-mAnatA nathI. jhaverI tathA koI chokare hIrAne sAcave beya peTImAM rAkhe beya, hIre jAya te kaleza kare beya bhale, paNa hIrAnuM mUlya svarUpa te jhaverI ja jANe che. jene tattvanuM svarUpa samaje che ane tadanusAra mAne che. mithyASTi jayAM jJAnAvaraNIya ja mAne nahi, tyAM tene teDavAnA upAyanI kalpanA paNa kayAMthI kare ? jJAnanA pAMca bheda. 1. matijJAna. 2. zrutajJAna 3. avadhijJAna. 4. mana:parvavajJAna. 5. kevalajJAna pAMca Idriya tathA chaThThA mana dvArA thatuM jJAna ke matijJAna zravaNa ane manathI thAya te zrutajJAna. Indriya tathA mananI madada vinA rUpI padArtho jethI jaNAya te avadhijJAna. jethI aDhI dvIpanA saMjJI paMcendriyanA magata pariNamelA pudgalenuM sIdhuM jJAna thAya te manaH paryAvajJAna. rUpI ke arUpI tamAma padArthone, traNe kAlanA, sarvakSetranA sarva dravyane, paryAne bhAvane, IMdriye ke mananI madada vinA jenAthI jaNAya te kevalajJAna. svarUpa samAna che, pharaka AkAramAM che. jIva badhA eka sarakhA. mugaTa kalaza vagere judI judI cIjomAM sonuM te eka sarakhuM ja che, mAtra AkAro judA judA. AkAramAM sonuM che te ja raheluM che. A kArane aMge Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIamegha-dezanA saMgraha. grAhuka judA. mugaTamAM tathA kalazamAM rahelA sonAmAM pharaka nathI. pharaka AkAra tathA upagatAmAM che. sUkSmanagada anaMtakAyamAMnA jIvamAM tathA siddhinA jIvamAM jIvatra tarIke lagIre pharaka nathI. je senuM mugaTa tathA kalazamAM che, teja senApaNuM dhULamAM rakhaDatI sonAnI kaNImAM che. jIvANuM badhuM sarakhuM vicArAya, samajAya tyAre AtmAne aMge levA devAnA kATalAM judA hovAthI keTale anyAya thAya che te samajAze. eka vaNajhAre eka gAmamAM, jyAM pote mukAma karyo che, tyAM tenuM vaTAvavA gaye. eka gAmathI bIje gAma kaya vika-le veca karatA jAya, ane gAmegAma pharatA jAya; tene prathamanA samayamAM vaNajhArA kahevAmAM AvatA. prAcIna kALamAM game tevA mANasa pAse paNa dAgIne hoya. te vaNajhAro pitAnuM kaDuM laIne eka cokazIne tyAM gayo ane kahyuM ke A kaDAne telIne bhAva pramANe paisA Apa mane paisAnI jarUra che. kaDuM vajanamAM 10 daza telA thayuM. cekasIe 10 daza pisA gaNI ApyA. vaNajhAro te Aje banI gaye. cekasInI harAmakhorInI ene kalpanA paNa na AvI. eNe te mAnyuM ke A gAmamAM sonuM sastu haze. Avo vicAra karI eNe Dave ahIMthI senuM kharIdavAno vicAra karyo. tyAre cesIe kahyuM, tArA senAno bhAva pase tela, paNa mArA senAne bhAva te pacIza rUpIye tela che. A cekasIne ke gaNa? ApaNe te karatAM vadhAre julamI chIe. ApaNuM jIvanI kiMmata keTalI gaNue chIe, ane ekandriya vagere jIvanI kimata keTalI gaNIe chIe? rAjya karatAM paNa jIvanI kiMmata vadhAre gaNyAnAM dRSTAMte ItihAsamAM aneka che. AkhI pRthvInA dAna karatAM jIvitadAnuM phala vadhAre che. potAnA jIva bacAvavA mATe rAjAoe vazaparaMparAnA haka cheDIne rAjyanA rAjInAmAM ApyAM che. pitAnA jIvanI jyAre ATalI hade kiMmata te bIjA jIvanI kiMmata eTalI gaNAya che? eka vAta dhyAnamAM le. pApa karma na bAMdhavuM hoya, pApathI bacavuM hoya te badhA jIvane pitAnA jIva jevA gaNavA. sUma ekendriyanA jIvathI siddha sudhInA tamAma jIve sarakhA che. jIvapaNe tamAma sarakhA che, AkAramAM bheda che. pugala pariNamananA bhede AkAramAM bheda thatA. eka be traNa cAra pAMca ema je je indriyane yogya pudagale pariNAmAvavAmAM AvyA, te te mujaba te te jIvenA AkAra thayA. keTalAka ane karmone evo udaya che ke ene je pugale maLe te sparza paNe pariName, keTalAka jIvane karmone. e udaya hAya ke ene je pudgale maLe te sparza tathA rasapaNe pariName. e rItie paMcendriya paryata samajI levuM. A pAMca bhedane pAMca jAti kahI. badhA pudgale eka jAtimAM paNa sarakhAM pariNamatAM nathI tene aMge prazna che. he bhagavAna ekendripaNe jIve je pagale laIne pariNamave te eka prakAranAM ke temAM paNa piTAbhedo che? bhagavAne uttara Ape che, he gAyama! ekendriyapaNe pariNamAtA, pudgale paNa pAMca prakAranA che. pRthvIkAya e kendriya praga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-14. pariNata, apakAya-ekendriya-paga-pariNuta, agnikAya-ekendriya-praga-pariNata, vAyukAya ekendriya-praga-pariNata tathA vanaspatikAya pravega pariNata, A pAMca prakAre pragapariNata che jANavA. keTalAke e enA e pudgalo lIdhA. ekendriyapaNumAM paNa pANI vAyu, agni, vanaspatikAyapaNe pariNamAvyA. A kAya pariNata dhyAnamAM rAkhIzuM, te anya anya padArtha pariNamana, mIlanamAM vAMdho jaNAze nahi. pANImAMthI vanaspati, vanaspatimAMthI agni, pANImAMthI agni, pANImAMthI vAyu, vAyumAMthI pANI, e padArthavijJAnane virodha atra nathI. dArika vagaNAnuM rUpAMtara thAya temAM vAMdho nathI. jaina zAsanamAM paramANuthI vibhAga nathI. anaMta paramANu maLe tyAre ja pANI, pRthvI vagere thaI zake che. audArika varganA svAbhAvika pudagale grahaNa karI, pRthvIkAyAdinA che, tathAvidha pudagale grahaNa karI levA tevA rUpe pariNAve che. zarIra pariNamana e karmAdhina che. emAM pitAne prayatna ke potAnI IcchA kAma lAgatAM nathI. ajAgala stanavat !, bakarInI Deke rahelA be AMcaLa e deDavA mATe nathI, ulaTuM e te pakaDavA mATe upayogI che. aghAtI karmo ne aMge AtmAnuM svAtaMtrya na hoya, ane ghAtI karmone aMge #pAma che. A saMbaMdhi vadhAre varNana agre vartamAna. che dezanA-14 : - sUma tathA bAdara vibhAga. puDhavikAiya-egidiyapogapariNayA bhaMte ! NaM poggalA kaivihA pannatA ?, goyamA ! duvihA pannatA, taM jahA-suhamapuDhavikkAiya egidiya paogapariNayA, bAdarapuDhavikkAiyaegidiya paoga-pariNayA, AukAiya egidiya paogapariNayA evaM ceva dupayao bhedo jAva vaNamsaikAiyA AtmAnA ATha rUcaka pradeza kAyama khullA rahe che. zrI gaNadhara mahArAjA, bhagavAna zrI tIrthakara devAdhideva jyAre zAsananI sthApanA kare che, ane tyAre bhavyAtmAonA hitArthe, zAsananI pravRtyarthe dvAdazAMgInI racanA tripadI pAmIne kare che. tenA AThamA zatakanA prathama uddezAmAM pudgala pariNAmane adhikAra cAlI rahyo che. ApaNe vicArI gayA ke jIvAjIvAdi ta jaine tathA Itaro mAne che, chatAM maktavya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bI amAvA-dezanA-saMgreDa. bheda jenenI daSTie samyapha yathArtha che, mATe teo samyagadaSTi che. jIvathI mAMDIne mokSa paryatAnA nave ta ve vedAMtIo zabda-bhedathI paNa mAne che. zabdanA judApaNAne jaina darzanane leza paNa vAMdhe nathI, parantu svarUpamAM bheda che e ja maTe vadhe che. jIvAda tane tenA vAstavika svarUpamAM mAnavA te samyaktva, ane te tane vAstavika svarUpe mAne te samakitI. nigadathI mAMDIne siddhonA cha javasvarUpe samAna che. lAkha telA senuM hoya ke ekarati senuM heya, baMnene kasa sarakhe che. telane kasanI sAthe saMbaMdha nathI, kasane tenI sAthe saMbaMdha nathI. jagatamAM benI sthiti nirbhaya hoya, kAMte nAnAnI ke kAMte svataMtranI. jenI pAse paheravAnI lageTI nathI tenI sthiti utaravAnI kaI? jaghanya sthitivALAne utaravAnuM nathI, eTale ene bhaya nathI. cakravartI paNa nirbhaya che. teno virodha koNa kare? madhyama sthitivALAne caDhavA utaravAnuM hoya che. jIvane aMge be sthiti nitya, kAM te nAgAInI arthAt nagna paNanI, kAMte saMpUrNa sAdhanasaMpannapaNAnI. nigadanI sthiti halakAmAM DulakI che. AtmAnA asaMkhya pradezamAM mAtra ATha pradeze jIvane kAyama khullA rahe che. je e ADa pradeza avarAI jAya te to jIva ajIva thaI jAya. game teTalAM vAdaLAM Ave te paNa rAtri divasane bheda te spaSTa rahe che, te ja rItie game te hAlatamAM nigodamAM paNa AtmAnA ATha racaka pradeze te khullA ja rahe che. mokSamAM zuM che? keTalAka kahe che ke "siddhapaNAmAM zuM che? melamAM che zuM? mekSamAM khAvAnuM nathI pIvAnuM nathI, strIo nathI, nATako nathI, bhego nathI tyAM jaIne zuM karavuM? A zabda bAlaceSTA jevA che. nhAne chokaro kahI de ke AbarUmAM zuM che? AbarU khAvA pIvA paheravA ke oDhavAnA kazA kAmamAM AvatI nathI. e bAlakane AbarUnuM svarUpa zuM te khabara nathI, mATe te tema bole che. bhava ane mokSa e bhUmikAnI dRSTie paNa svarUpa na samajanArAM bAlaka ja gaNAya. mokSamAM khAvAnuM nahi, pIvAnuM nahi, paheravA ke oDhavAnuM nahi, tyAM jaIne karavuM zuM? ajJAna hovAthI AvuM belAya che. vivekI jarAka vicAre te samajAya ke AbarU e zI cIja che?, tema ahIM paNa jarAka vicAre te samajAya ke mokSa e zI cIja che; AtmAnA svarUpane guNane leza paNa vicAra na karIe, ane mAtra khAnapAnane ja vicAra karIe te ApaNe paNa bAlaka jevA nAdAna ja chIe. AtmAnA kevalajJAnAdi guNa akhaMDita rahetA hoya te te siddhadazAmAM ja rahe che. siddhadazA ja AtmA mATe nirbhaya che, nirbhaya sthAna e eka ja che. mekSamAM-muktimAM-siddhadazAmAM karmabaMdhanA kAraNabhUta mithyAtva avirati kaSAya ke bhega nahi hevAthI jIvane karma lAgatuM nathI. mokSamAM AtmAnA guNane ghAta thavAnuM, ane guNamAM alanA thavAnuM hotuM nathI. anaMtI sthiti mAtra be dazAmAM che. sUkSma nigadamAM, tathA siddhimAM. e benI anaMtI sthitimAM pharaka che. siddhanI sthiti zAzvatI, ane nigedanI anaMtI, A be sthiti vinA bIje kayAMya anaMta kAlanI sthiti nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-14. [59] Wan pharaka AkAramAM che svarUpamAM nathI. nigeAdanI sthitie rahelA jIvA tathA mekSamAM rahelA jIve banne svarUpe sarakhA ja che. svarUpamAM leza paNa pharaka nathI. phaeNka puddagala sayeAgAmAM che. karma vaNAthI lipta te sa MsArIjIve, alisa te mekSanA jIva; bannemAM A ja phaka. ekendriyamAM rahelA jIvAe lIdhelA pudgaleA zarIrapaNe piraNamAvyAM che, eindriyanA jIve paNa tevAM puddagale zarIrapaNe pariNamAvyAM che, ema paMcendriya paMta samajI levu. je dhAnya tathA jala tame lye che, teja janAvara le che, chatAM AkAramAM taphAvata che. kAraNa ke janAvarane bicArAne tiryaMca nAmakarmane udaya che, tethI te AhAra pANInAM puddagale tyAM te rUpe pariNamAve che, ApaNe manuSyanAmaka nA udaye manuSyapaNAne ceAgya puddagala pariNamAvIe chIe, vanaspatikAcanuM vivecana. jIvAnI pAMca jAti kahevAmAM AvI. ekendriya, meindriya, teindriya, caurindriya, pacendriya pRthvIkAya, apakAya, teuvAya, vAyukAya ne vanaspatikAya, e pAMca prakAra ekendriyanA che. ApaNI dRSTithI dekhAyelA A prakArenuM vivecana karyuM. vanaspatikAyamAM be bheda che. pratyeka vanaspatikAya tathA sAdhAraNa vanaspatikAya. prazna thaze ke pRthvIkAyAdimAM tevA bhedo kema nahi? ekanuM aneka karavAnI, ucheravAnI, sUkAI jaIne lIlA thavAnI je zakita vanaspatimAM rahelI che, te zakti pRthvIkAyAdi cAramAM nathI. vanaspatikAya kSINa thaI ne uddabhava pAmI zakatA nathI. lIlI-lIlaphuga AsA mahine kALI thaI jAya che, jyAM varasAda Avye ke pAchI lIlIchama ! evuM lIlApaNuM enu e lIlApaNuM khIjI kaI cIjamAM dekhAtu nathI. lIlapuga evI cIja che ke ahIMthI UtarI jyAM gaI tyAM jaththA jAme. anyaanya utpAdanazakti, zuSka thayA bAda A thavAnI zakti vanaspatikAyamAM che, te pRthvIkAyAdimAM nathI. lIlaphUla pANI nathI, paNa vanaspati che. pRthvIkAyAdi pAMce ya jAti svataMtra che. vanaspatikAyanI sthiti evI che ke nigeAda vanaspatikAya ja mAnI zakAya. tyAM kheArAka anaMtA sAthe le che. zarIra na dekhAya tevuM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAge badhA jIvA sAthe ja banAve che. yaNuka, tryaNuka paramANu jIva grahaNa na karI zake. anatAna Mta pudgala paramANu ekaDAM thAya, grahaNa lAyA audArika vaNA khane, tyAre ja tevA saMkA jIva grahaNa karI zake. agulanA asa MkhyAtamA bhAge pudgaleA ekaThA na thAya, tyAM sudhI AhArapaNe levAne lAyaka na bane. nigeAda vicAra. bAdara nigeAdamAM eka zarIramAM anatA jIvA che. aneka jIvavu eka zarIra. khArIka adRzya eka zarIra anatA jIvA ekaThA maLI banAve, tyAre te sUkSmanigeda. dekhIzakAya tevuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [58]. zrI amodha-dezanA-saMgraha. zarIra bane tyAre te bAdara nigoda. A rIte sUkSma pRthvIkAya, bAdara pRthvIkAya, sUkSma apUkAya, bAdara apakAya, vagere samajI levA. zrIgautamasvAmIjIne prazna che ke "pRthvIkAyapaNe ekendriyane paTAbheda te pudagalane vibhAga che ke nivibhAga? bhagavAna uttara Ape che.-he gautama! pRthvIkAya ekendriyapaNe pariNamelAM pagale sUkSma, bAdara ema be prakAre che. ahIM sUkSma zabda ApekSika che. traNa AMgaLI UbhI karIe, temAM vaccenI nAnI paNa che, maTI paNa che, pitAthI moTI AMgaLInI apekSAe nAnI che, ane pitAthI nAnI AMgaLInI apekSAe meTI che. A meTApaNuM, nAnApaNuM. bIjA padArthanI apekSAe che. eka vakIle pitAnA kalAkanI akkala jevA mATe eka prayoga karyo. sleTamAM eka lITI dorI pachI kahyuM. A lITIne aDyA vinA, temAM kaze pherAra karyA vinA nAnI banAvI de. kalArka akakalabAja hatuM, tethI tarata teNe te lITInI bAjumAM bIjI meTI lITI derI pelI lITIne nAnI sAbita karI dIdhI ke "A meTI lITIthI A lITI nAnI che!" tAtparya ke moTA-nAnApaNuM apekSAe che. patthara karatAM cAMdInA pudgale bArIka, che, te karatAM sonAnA pagale bArIka che. sUmapaNe apekSAvALuM nathI, kemake te adazya che, sUkSma zarIra dekhI zakAtuM nathI. asaMkhyAtA jIvenA asaMkhyAtA zarIre ekaThAM karIe te paNa dekhAya nahi evI sthiti che. dekhI zakAya tyAM bAdarapaNuM. ahIM sUkSma ApekSika nahi paNa pAribhASika. zAstra je daSTie "sUma" zabda vAparyo te daSTie le. sUkSma prage pudgala pariNamana thAya, tyAM sUkSma. bAdara prAgapaNe pula pariNamana thAya, tyAM bAdara. bAdarane chaghasthA joI zake. chadmastha joI zake te bAdara. pRthvIkAyamAM jema sUkSma bAdara be bheda, tema apakAyamAM paNa rAmajavA tema dareka jAtimAM samajI levuM. tevI rIte be IndriyAdimAM tevA bhedo che ke nahi?, tyAM kevA bheda che vagere agre vartamAna. huM dezanA 15.che devaleka tathA nArakI gati mAtra zraddhAgamya ja che ema nathI, paNa buddhigamya che ja. kudaratane mAnanAre e beya gati mAnyaja chUTake. beiMdiyapogapariNayA NaM pucchA, goyamA ! aNegavihA pannatA, taM jahA, ___ evaM teiMdiya cauriMdiya paogapariNayAvi / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-15. Wan [59] AkAra rUpe ekendriyanA pAMca, vikalendriyanA aneka, paMcendriyanA cAra bheda. bhagavAna zrI tIrthaMkara deve sthApela zAsananA vyavahAra mATe, bhavyAtmAenA kalyANArthe zrI gaNadhara mahArAjAe racelI dvAdazAMgImAMnA paMcamAMga zrIbhagavatIjI sUtranA aSTama zatakanAM prathama uddezo, temAM pudgala pariNAmane adhikAra cAlu che. jagatanu vicitra dRzya kaDA ke jagatanA dRzyanI je je vicitratA che, te traNa prakAranA pudgalene AbhArI che. audArika vaikriya teja nI yAvat pratyeka vaNA zUnya vaNA badhI vaNuemAM cakSuviSaya padArthonA vyavahAra karanArAne audArikanI pahelAMnAM pudgale temaja tejas vargaNAnI AgaLanA puddagalA dekhI zakAya tevA nathI. vyavahAre dekhI zakAya te prayAga-pariNata pudgalanA kAraNe che. prayAga pariNAme pariNamelA pudgalAnA pAMca bhede che. ekendriya, eindriya, teindriya, corandriya, paMcendriya jAtinAmakarmanA udayAnusAra te te prakAre te te jIvA pudgalA pariNamAve che. have viSaya AgaLa vadhe che. jema ekendriyamAM pAMca bhede jaNAvyA, pRthvIkAya akAya teukAya vAukAya ne vanaspatikAya. temAM paNa darekanA khabbe prakAra, sUkSma tathA bAdara. tema eindriya teindriya caurindriyanA bhedo che ke nahi? ekendriyanA aMge ATaluM vivecana cAlyA bAda A nave prazna upasthita thAya che. zAstrakAra mahArAjA jaNAve che ke mahAnubhAva ! pRthvIkAyAdinA daza ja AkAra niyamita che. eindriyAdi mATe aneviddA pannattA kahyuM, beindriyanA ghaNA AkAro che, tethI tyAM ekendriyanI jema kahI zakAya tema nathI. eindriyathI caurindriya sudhI vikalendriya kahevAya tenA ghaNA prakAra che. paMcidiyapa oga pariNayANaM pucchA / zrIgautamasvAmIjI mahArAjane prazna che ke bhagavAna! paMcendriya jIva je pudgala pariNamAve che, tenA keTalA bheda che ? goyamA, saviA pannattA, taM nA--chyuM necattiviyavonariLayA rila vuM manuksa Tevavavivi he gautama! tenA cAra bheda che. deva, manuSya, tiryaMca, nArakI, ekendriyamAM daza bheda, vikalendriyamAM meindriya, tendriya, caurandriya, pacendriyamAM cAra bheda. pratyakSamAM zaMkAne sthAna nathI. zaMkA parAkSanI ja hoya. ekendriya vamAM pRthvIkAyanuM sAmAnya zarIra aMzulanA asa MkhyAtamA bhAganuM che. apkAyanu zarIra teTalu kharUM, paNa pRthvIkAyathI caDiyAtu, teukAyatuM tethI caDiyAtu, vAukAyanuM tethI caDiyAtuM, vanaspatikAyanu tethI caDiyAtu. A mujaba jaghanya zarIra beindriyanA tamAma jIve sarakhu pariNumAve. jaghanyapaNAnA bheda mATe bheda pADavAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [60] zrIamo-dezanA-saMgraha. AvyA. sthityaMtarane lIdhe, sthiti kSapazamanA kAraNe, cAregati, pAMca jAtimAM bhedanI bhinnatA che. manuSya gati tathA tiryaMca gati te pratyakSa che, dagya che. teoe pragathI pariNamAvalA pagale mAnI zakAya. devatA tathA nArakI parokSa che. e be mAnavAnuM sAdhana zuM? anubhavagata vastu mATe prazna hoya nahi. "huM pite chuM ke nahi e prazna keIne thatuM nathI. manuSya ke tiryaMce te najare najara nihALAya che, tyAM teo che ke nahi e prazna heya ja zAno? pratyakSane aMge prazna nathI. prazna parAkSane aMge che. zrI mahAvIra mahArAjAe agIyAre gaNadharanI zaMkAonuM samAdhAna karyuM. e zaMkAomAM eka gaNadharane devatA che ke nahi evI zaMkA hatI. eka gaNadharane "nArakI che ke nahi? evI zaMkA hatI, paNa "manuSya che ke nahi, tiryaMca che ke nahi evI zaMkA keIne hatI ? heI zake ja zAnI? e saMzaya thAya te te pitAne pitAmAM saMzaya thAya tevuM che. huM chuM ke nahi evA saMzayane sthAna nathI. "huM mUguM chuM" ema kaI bele te kaI mAne ? " devaka tathA nArakI che ke nahi? manuSya che ke nahi e praznane avakAza nathI. gaNadharomAM devatA tathA nArakInI zaMkAvALA gaNadhara che, paNa manuSya tathA tiryaMcanI zaMkA koIne ya nathI. kemake pratyakSa padArthamAM zaMkAne avakAza na hoya, arthAt zaMkAne sthAna ja na hoya. prazna thAya ke devatAne mAnavAmAM ApaNI pAse zuM sAdhana che? graha nakSatra, sUrya, caMdra, tArA te dekhAya che ne? devatA tathA nArakInI zaMkAvALA gaNadhare che, paNa manuSya tathA tiryaMcanI zaMkA koIne ya nathI. devatAne mAnavAmAM ApaNI pAse zuM sAdhana che? graha nakSatra sUrya caMdra tArA te dekhAya che. devatA mAnavAne jatiSka sAdhana rUpa che, parantu nArakI mAnavA mATe keI sAdhana che ? Indriyagamya nArakI nathI, e vAta kharI paNa jarA buddhi deDAvAya che te paNa samajI zakAya, arthAt nArakI paNa mAnI zakAya. rAjyamAM gunAnI sajA thAya che. gunAnI sajA ochI hoya te te gunAne AmaMtraNa samAna che. sajA gunAnA pramANamAM joIe. ochI na hovI joIe. A vAta sAdI samajaNathI samajI zakAya tema che. have vicAro ke lAkha varSanA AyuSyavALe keDa pUrva jeTalA kAlanI jiMdagIvALe kasAI abajo jIvane ghAtakIpaNe mAre, tene zikSA bhegavavAnuM sthala kayuM? vaLI keTemAM kAMI badhAya gunegAra thoDA pakaDAya che? keTalAya gunegAro te pilIsanA sANasAmAM sapaDAtA ja nathI. pakaDAyelAomAMthI keTalA ya pUrAvAnA abhAve ke lulA pUrAvAthI, ke bIjA kAraNe chUTI jAya che. kemake kAnUnanuM baMdhAraNa evuM che, ke seMkaDo gunegAre chUTI bhale jAya, eka nirdoSa mAryo na ja joIe. AthI A jagatamAM AvAo phAvI jAya che, paNa tevAo mATe kudarate bIjuM jagata nimeMluM ja che. sattA (rAjayanI sattA) kAMI jIva mAtrane tamAma gunegArane joI zakatI nathI. rAjya rakSaNanA hetuthI tenA kAyadAo che. svArthane aMge niyata thaelA kAyadA mATe kudarata anukUla na heya. bhayaMkara pApIe ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : -- --- --- 4 - dezanA-15. [1] jee A dunyavI sattAmAMthI chaTakI gayA che, teone mATe evuM sthAna mAnavuM ja paDaze, ke jyAM te pApIo bhogavavA paDatA duHkhamAMthI nAsI paNa na zake ane chaTakI paNa na zake. "nArakI" zabdanI sAthe saMbaMdha nathI. nAma game te kaho paNa evI eka sRSTi che, ke jyAM AvA ja jAya che ane vAraMvAra kapAya, baLe, chedAya, bhedAya. kSetrakRtavedanA anya kRtavedanA, paramAdhAmIkRtavedanA vagere vedanAe bUmAbUma karIne bhagave. che. nArakImAM maraNanuM duHkha chatAM marI zakAya nahi. asaMkhyAtI vakhata kapAya, chedAya, bhedAya paNa mare nahi. sakhta garamI, ThaMDI sahana karavI paDe, maravA Iche paNa maraNa na thAya. nAma game te Apo, paNa AvuM eka sthAna che jene nArakI kahevAmAM Ave che. bIjo muddo samajI ! samajaNamAM thayelA gunAnI sajA samajaNamAM bhogavavI paDe. khUnanA gunegArane phAMsInI sajA thAya che. tene phAMsI detI vakhate je cakarI Ave, te phAMsI aTake, DaoNkaTarane bolAvAya, davA thAya, pAche tene zuddhimAM lAvIne pachI sajA karAya, tAtparyA ke gune samajaNamAM thayela hoya te sajA paNa samajaNamAM ja karAya. samajaNamAM karelA gunAnI sajAne bhegavaTe aNasamajaNamAM karAya nahi. AthI te nArakIne avadhijJAna mAnavAmAM AvyuM che nArakI jIvo traNa jJAnavALA ja hoya. mana:paryavajJAna apramatta labdhidhArI sAdhune heya. kevalajJAnavALAne te pApane baMdha ja nathI. pAMca jJAna (mati, zrata, avadhi, mana:paryava, kevala)mAM be jJAna pApathI para che. pApIne, jene bhavanI rakhaDapaTTI karavAnI hoya tene mana:paryavajJAna tathA kevalajJAna unna thAya ja nahi. have bAkI rahyAM traNa jJAna. A traNa jJAna hoya to ja te pApa karI zake. muddo e che ke samajaNamAM karelA gunAnI sajA samajaNamAM ja thAya, mATe nArakIne avadhijJAna che. nArakInuM zarIra ja evuM ke aneka vakhata chedAya bhedAya kapAya taLAya badhuMye thAya, are ! karavatathI vaherAya, kaI kaI kadarthanAo thAya, chatAMya jIva jaI zake nahi, arthAt mare naDi. kudaratane mAnanAre nArakI mAnavI ja paDe. nArakImAM ahIM karatAM asaMkhyAta guNI bhUkha, tRSA, TADha, garamI, tApa che. A tamAma sahana karyoja chUTake, chUTakArAne dama paNa khacAya nahi evI dazA! nArakInuM AyuSya paNa lAMbu, ane te ja varNavI gayA te mujaba karAyelAM pApanuM phala bhagavAyane! kudaratane mAnatA he te nArakI gatine mAnyA vinA chUTake nathI. sattAnA sANasAmAMthI chUTI zakAya, parantu kudaratanA kopamAMthI chuTI zakAya tema nathI. sattAnA tAbAmAM rahelAone te mAne ke gunAnI sajA thAya, paraMtu sajA denArA amaladAro lAMca rUzvatathI anyAya kare, keIne gune jate kare, ane keIkane phasAvIne mAre. AnI sajA kayAM? sattAdhIzoe karelI ghAtakI sajAnuM phala maLavAnuM thala mAnyA vinA cAlaze? pApanuM phala ochAmAM ochuM daza gaNuM to bhegavavuM paDavAnuM ja. koDAkroDa guNuM phala samajIzuM tyAre baMdhaka muninI khAla utAryAnI paristhiti barAbara samajAze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIamodha-dezanA-sa graha. pUrva bhavamAM koThIMbaDu chelavAmAM rAccA tenuM phala khaMdhaka muninA bhavamAM udaya AvyuM. tame kerI ArIone cholavAmAM rAcatA he te sAvaceta raheje. pApanI kriyAmAM jeTalA racyA mAgyA teTalAM cIkaNAM karma baMdhAvAnAM. aMdhaka muni kAMI jevA tevA nahatA. te bhavamAM te manuSya muni, uttama tapasvI sudaDha kSamAzIla chatAM peluM rAcavAmAcavA pUrvaka ke ThIMbaDAnI chAla chelyAnuM bAMdheluM karma tyAM AvIne bheTayuM arthAt udayamAM AvyuM. tenA vipAka-pULarUpe emanI jIvatI khAla (cAmaDI) UtArI. kevI bhayaMkara vedanA che. bhagavAna zrI mahAvIra devane kAnamAM khIlA ThekANuM ! e bhavamAM pite sAkSAt prabhu che. te vakhate munipaNamAM che, dhyAnastha che aDaga che kevala kSamAmUrti che, paraMtu vAsudevanA bhavamAM pelA zayyApAlakanA kAnamAM garama (tapAveluM) zIse reDayuM hatuM, te karmane vipAka udayarUpe ahIM hAjara thaye. "karma na chuTere prANIyA" gAo chene! have je karmanuM phala daza guNuM so gaNuM aneka guNa kroDAkoDa guNuM bhegavavAnuM hoya tyAM zarIra evuM hovuM joIe ke je vedanAthI chuTI zake nahi, marI zake nahi. evuM zarIra nArakImAM che. bIjAne trAsa, duHkha, saMtApa mRtyu ApyA karavAthI tenA phalarUpa bhegavavAnuM bhavAMtararUpa sthAna jema mAnavuM paDe. e sthAna ja naraka, tema bIjAne sukha zAMti ArAma ApavAthI bhavAMtaramAM sekaDe, hajAro varSo sudhI zAMti ApanAra sthAna paNa mAnavuM joIe ja, ane te svarga eTale devaka. lAkha guNa samaya sudhI sAtA bhegavavAmAM aDacaNa na Ave tevuM sthAna svarga che. devaloka tathA nArakI gati, banne buddhigamya che ja, mAnavAM ja paDe tema che. tIvrapApa paNa manuSya kare che. devakane lAyaka puNya paNa manuSya kare che. ekendriya, beIndriya, teIndriya, caurindriya AcAra jAtimAMthI eka paNa jAti eTale ke cAre ya jAti devaloka ke narake jatI nathI, eTale ke e jAtimAM evAM pApa-puNya thaI zaktAM nathI, thatAM nathI narake ke devaleke pacendriya ja jAya, manuSya ke tiryaMca paMcendriya ja tevAM puNya ke pApa karI zake ane devaka meLavI zake agara narake javuM paDe. deva, manuSya, tiryaca, nArakIe pariNAvelA pudagalamAM paTabheda che ke nahi. tene aMge pariNAmanI vicitratA che ke nahi. te saMbaMdhi agre vartamAna. che dezanA 16 buddhizALI purUSanI dRSTi phala tarapha hoya che. jIva sUkSma pudagalene grahaNa karI zakatuM nathI. zAsananI sthApanA prasage, bhavyAtmAonA hitArthe zrI gaNadhara mahArAjAe racelI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * -- - - - - - - - - * -. . dezanA-16, 13] dvAdazAMgImAMnA paMcamAMgamAM zrI bhagavatIjI sUtranA aSTama zatakanA prathama uddezIne adhikAra cAlu che, ApaNe prathama ja e vicArI gayA ke pudgala vicAra e jaina zAsananI jaDa che. pudgale mukhya traNa prakAre che, jemAM jagatane vyavahAra pragapariNata pulane AbhArI che. mULathI tenuM utthAna jIve kareluM nathI. pRthvIkAyanA jIve audArika zarIra banAvyuM. vikalendriye paNa yugale grahaNa karI zarIra banAvyuM. pudgalenI utpatti jIvane uddezIne nathI. jIvanI kriyA e paramANumAM cAlatI nathI, be traNa cAra pAMca thAvat anaMta paramANu sUkSma pariNAme pariNamyA hoya, temAM paNa jIvanI kriyA cAlatI nathI. ochAmAM ochA asaMkhyAta AkAza pradeze jIve rokelAja hoya che. ekendriyathI siddha sudhInA jI laIe te paNa, asaMkhyAta AkAza pradezathI ochI eka jIvanI avagAhanA hetI nathI. cauda rAjalanA pradeza te paNa asaMkhyAta, aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanAmAM paNa asaMkhyAtA ja pradeze. A vAta bAlAjIne-sthUla buddhidhArIone samajAvavA lAkha auSadhivALA kADhAnA cUrNane dAkhala Ape che. lAkha auSadhi bhegI karI tene ukALo karIe, pachI jamAvIe, temAMthI ratibhAra ApIe. have vicAro! e cauda maNanA kADhAmAM jema lAkhe ya auSadhi che, tema ratibhArakAThAmAM ye che. te ja rItie pradezanuM paNa samajI levuM. kAca karatAM ajavALAnAM pudgale bArIka che. ajavALAnAM pagale kAcamAMthI avara navara jAya che. kAca tene rokI zake nahi. asaMkhyAta pradezaavagAhanAvALA zarIramAM audArika pugale ja grahaNa thayelAM heya. zarIra audArika putralenuM ja baneluM hoya. sUkSma pudgale jIva grahaNa naja kare. sUma pariNAme pudgala ArapAra bhale jAya, paNa jema ajavALAnAM pudgalene kAca rekI zakatA nathI, tema chava sUkSma pudagalene grahaNa karI zakato nathI. audArika vargaNanuM svarUpa pAmelA pulane ja jIva grahaNa karI zake. svabhAve pariNamyA pachI jIvane prayoga te mizra pariNAma. pudgalenuM pariNamana mAnIe chIe. lUgaDuM jarjarati thAya che temAM udyamanI jarUra nathI. e jarjaritapaNuM karavA koI besatuM nathI. palaTe e pulane svabhAva. pudagalene svabhAva che ke amuka vakhata pachI pudagalenuM pariNAma palaTAvuM joIe naLiyAMbhati vagere ApoApa jUnAM thAya che. padArtho rasakasa vagaranA tathA saDavA paDavA jevA thAya che. A badhuM kaI karatuM nathI. Apa Apa thAya che. svAbhAvika pheraphArone visasA pariNAma kahevAya che. jemAM jIvane prayatna ja nathI, tethI tyAM nathI te proga prariNAma, nathI te mizra pariNAma, paNa visasA pariNAma che. apakAyanA cha vAdaLomAM utpanna thAya, vAdaLAM eTale jemAMthI jaLa varase. pahela vahelAM e pudgale jIvanA prayogathI nathI thayA. iMdradhanuSya te paNa svAbhAvika pariNAmathI thavAvALuM samajavuM. ekendriyathI pacendriyapaNane krama puNyAne aMge che prAga pariNAmane aMge jIva je pudgale pariNAve che, tenA pAMca prakAra che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [64] zrI amodha-dezanA-saMgraha. ekendriyathI thAvat paMcendriya sudhI, ema ApaNe Aja sudhI vicAraNA thaI gaI che. cha koI prakAra nathI. grahaNa karanArA pAMca prakAranA che. sthala pAMca prakAra kahyA temAM ekendriyamAM paNa pAMca prakAre che. pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya vanaspatikAya. ekendriyamAM mAtra sparzanaIndriya chatAM paNa tyAM pAMca prakAra che. vikalendriyamAM paNa pariNamana che. paMcendriyamAM devatA, manuSya, tiryaMca ne nArakI ema cAra bhede che. vidyArthI vargamAM paheluM dhAraNa, tenAthI caDhiyAtuM bIjuM dharaNa, pachI trIjuM, jethuM vagere che, tema ahIM paNa ekendripaNuM echI puNyAIthI maLe, tethI adhika puNyAIthI beIndripaNuM maLe, ema adhika adhika puNyAI paMcendriyapaNuM paryata samajavI jIvahiMsAnA pApamAM paNa Aja kame adhika adhika pApa mAnela che. yadyapi prANanA viyega rU5 hiMsA te ekendriya tathA paMcendriyanI samAna che, paNa hiMsAmAM pApa nyUnAdhika ekendriya, beIndriya, yAvat paMcendriyanA kame manAyela che. zrAvakanI dayA savA vase AthI ja kahevAmAM AvI. saMsArI jInA mukhya be bheda. trasa, ane sthAvara, pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya, A che sthAvara. beIndriya, teIndriya, cauridriya, paMcendriya, A trasa. yadyapi sarvahiMsAmAM dareka dareka jIvanI hiMsAmAM pApa mAne che, chatAM zrAvaka konI hiMsA na karavAnI pratijJA karI zake? aDhAra pApa sthAnakamAM pahele prANAtipAta mAne che, kahe che, prANajIva mAne che chatAM pratijJA keTalI? keTalAke mAtra manuSyamAM ja jIva mAne che, janAvaramAM te hAle cAle che e pratyakSa chatAM jIva mAnatA nathI. "gAyamAM AtmA nathI' ema pAzcAtya zikSaNa zIkhave che. jeo A rItie mAtra manuSyamAM ja jIva mAne teo bIjAnI dayA AgaLa karI na zake. vaiSNave trasamAM chava mAne che, tethI janAvaranI hiMsAmAM pApa mAne manAve che, paNa pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAyamAM java mAnanAra, emAM jIvanuM pratipAdana karanAra tenI hiMsA TALanAra kevala jene ja che. samyakatvanI vyAkhyAmAM chae kAyamAM jIvanuM mantavya. zuddhadevAdine mAnavA ene ApaNe samyakatva kahIe chIe samyaphatvanI vyAkhyA sAmAnyathI ApaNI e che. paraMtu zrIsiddhasenajI mahArAjA pharamAve che ke-chae kAyanA jIvane mAne te ja samyakatva. emanI vyAkhyA A che. sAmAnyataH vyAkhyAmAM teo AgaLa vadhIne A vyAkhyA bAMdhe che-kahe che. vastutaH A vyAkhyA vAstavika che. kemake pRthvIkAyAdi jIva manAya kayAre? zrI sarvajJadevanAM vacanemAM bharUso Ave te ja e chaye kAyamAM cha manAya. mATe cha kAyamAM jIva mAne te samakitI. na mAne te samakitI nahi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - dezanA-16. zrAvakanI dayA zakaya keTalI? savA vaso ! zrAvaka chae kAyamAM jIva mAne che, darekanI hiMsAmAM pApa mAne che, pApane vipAka kaTu bhayaMkara mAne che, paNa pratijJAmAM potAnI zArIrika vyAvahArika kauTuMbika sthiti ADe Ave che. vADe baMdhAyelI gAya vADo saLage tyAre chUTavA mATe deDavA te ghaNuM e kare che, paNa deraDIe bAMdhelI che, bicArI zuM kare? deraDI choDavA-teDavAnI tAkAta nathI, eTale e pachADA mAre paNa pAchI paDe, tema tamArAmAM moTI vayanAne karmanI pariNati joIne vairAgya thAya, tyAganA pariNAma thAya paNa kuTuMbanA sanehanA baMdhane naDe. bAyaDI chokarAM dukAna A badhAM ADAM Ave. vADAmAM gAya baMdhAyelI hoya che, vAcharaDAM chuTAM hoya che. teo kUdIne nIkaLI jaI zake che, ane saLagelA vADAmAMthI bacI zake che. tema ahIM paNa strI AdinA baMdhana vagaranAM chokarAo, nAnI uMmaravALA, baMdhana vinAnA hoya teo vairAgya thatAM saMsAramAMthI chUTI zake che. have mULa vAta para AvIe. zrAvakanI dayA savA vasAnI zI rIte ? zrAvakanA pariNAma te "kaI paNa jIvanI virAdhanA karanAra huM na thAuM e ja heya, paNa paristhitinA kAraNe pratijJA kayA pramANamAM karI zake ? pRthvIkAya apUkAya teukAya vAyukAya vanaspatikAya A pAMce ya sthAvaranI hiMsA varjavA yogya gaNe che, chatAM te vaI zakato nathI. te mAtra trasakAyanI hiMsAne tyAga karI zake che. trasa ane sthAvara e benI dayA vIza vasAnI gaNuM che, temAMthI sthAvaranI dayA jatAM daza vaso bAkI rahyA. have trasa jIvanI hiMsA paNa sarvathA vaI zakatuM nathI te vicAre. khetImAM hiMsA trasanI thAya che, ghara caNAvavAmAM hiMsA thAya che, paNa e hiMsAmaya pravRtti baMdha karavAnI taiyArI nathI. alabatta tyAM marAtA jIvone mAravAnI buddhi nathI, paNa te te kriyAmAM jIva marI jAya tyAM ene upAya nathI. vaLI pitAne keI aparAdha kare e aparAdha artha saMbaMdhI, zarIra saMbaMdhI game te hoya te tenI zikSA karyA vinA rahI zake tema nathI, eTale tyAM ya pratijJA DhIlI thai. niraparAdhIne nahi mArUM evI pratijJA karI zake. aparAdhI che ke nahi te nakakI karavuM joIe. nAganatu nAmane eka zrAvaka hate. vratadhArI hate chatAM yuddhamAM javAne rAjyane hukama thaye. dhanuSya bANa, taravAra Adi laIne yuddhamAM gaye. sAme zatru pakSane sainika AvIne ubhe rahyo. paraMtu nAganatu bANa choDate nathI, taravAra ugAmate nathI, ghA karatuM nathI. kema? pele zatru senika paNa stabdha thAya che. te kahe che tArI taravAra che ke khIle nAganatu kahe che - he sinika ! huM niraparAdhIne mAratuM nathI. tuM aparAdhI thAya nahi tyAM sudhI huM kema ghA karUM? tuM prathama ghA kare te te pachI ghA karyA vinA mAro chUTako nathI. samarAMgaNamAM A sthiti TakavI keTalI muzkela? nAganatu jevA ghaNA viralA! tyAre have pratijJA kevI thaI? hAlatA cAlatA jIvane temAM ya niraparAdhIne, nirapekSapaNe, jANI joIne mArUM nahi. zrAvaka AvI pratijJA karI zake. A rIte zrAvakanI dayA mAtra savA vasAnI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- [6] zrIamedha-dezanA-saMgraha. muThThIbhara jIvonI hiMsAne tyAgI vratadhArI zI rIte ? A vAta zAstrIya rIte jaNAvAI. have tarkavAdI tarka kare che. "sthAvaranI hiMsAnI chUTa ane trasanI hiMsAmAM paNa maryAdita rItie pratijJA Ano artha ? anaMtAnaMta jIvenI hiMsAnI Ta, A ucita che? anaMtAnaMta jIvenI apekSAe te paMcendrinI hiMsA tathA ekendriyanI hiMsA sarakhI hevI joIe" zAstramAM narakanA kAraNemAM paMcendriyanI hiMsA gaNAvI che. jIva hiMsAthI narakanuM AyuSya baMdhAya ema nathI kahyuM, paraMtu "paMcendri jIvanI hiMsAthI narakanuM AyuSya badhAya" ema kahyuM che. tarkavAdI kahe che. zAstranI A vAta sadaMtara anucita che, jarA ya samucita nathI. ratnanI gAMThaDInA coranI AgaLa seyanI zAhakArInI kiMmata zI? anaMtA jIvanI hiMsAnI chuTI rAkhI, muThThIbhara jIne hiMsAne tyAga karanAra vratadhArI zI rIte gaNAya ? Avo zuSka tarka karanArane zAstrakAra jaNAve che, samajAve che ke ekendriya jIvane, e kendriyapaNAne yogya zarIra jeTalA puNyathI maLe che, tenA karatAM anaMtaguNI puNyAI vadhe tyAre beIndripaNuM maLe che. te rItie paMcendriyapaNA paryata samajavuM. taNakhalAnI tathA tijorInI cerIne sarakhI gaNAya nahi. anaMta puNyanI rAzivALa paMcendriya ne nAza ane ekendriyane nAza sarakhe gaNI zakAya nahi. virAdhanAnAM prAyazcitta paNa ekendriyathI laIne anukrame caDatA caDatA rAkhyA che. eka be traNa cAra pAMca IMdriyavALA jInI virAdhanA cheDanArane eka be traNa cAra pAMca saMyama kahyA che, puNyAInA bhedane lIdhe tenI hAninI dRSTie pApanA pramANamAM paNa pUraka che. badhA eka' ema mAnI "sarakhuM pApa che ema nathI. bacAvanI dayAmAM viSamatA che. nigadamAMthI anAdi vanaspatimAMthI nIkaLIne bAdaramAM AvavAnuM thayuM, pachI thayuM pratyeka vanaspatikAyapaNuM. tethI puNyAI anaMtaguNI thAya tyAre beIndriyapaNuM sAMpaDe. tethI anaMtaguNI puNyAI thAya tyAre te IndriyapaNuM prApta thAya. ema yAvat paMcendriyapaNuM paryata samajavuM. Ama puNyAInI adhikatAne lIdhe ucca ucca jAti maLe che, mATe ekendriyathI paMcendriya parya tane kama rAkhe. tarkavAdI tarka karI pUche che, Akrama mujaba zuM have e samajavuM ke caurindriyamAMthI nIkaLela jIva prathama narake ja jAya, pachI tiryaMca, pachI manuSya, pachI deva thAya? Avo kama samaja? zAstrakAra kahe che tyAM A kama nathI. nArakI Adi paMcendriyane anukrama kahyo, te AgaLa vadhavApaNanI daSTie nathI. tarkavAdI pharI tarkane laMbAve che. duniyAmAM prathama U cI cIja belAya che. rAjAne prajA" ema bolAya che. gatine kramamAM prathama devagati na kahetAM prathama narakagati kema gaNAvI? zAstrakAra kahe che pApane tyAga kare, puNya AdaravuM, Azrava cho, saMvara Adara e kabUla, paNa pApane cheDayA vinA puNyane Adara te Adara ja nathI. Azravane prathama va te ja saMvarane Adara thaI zake. buddhizALI purUSe phala tarapha daSTi rAkhe che. have te adhikAra kevI rIte te agre vartamAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MARA ilantaian dezanA 17.2 samyakatvanA pAMca lakSaNe. zama, vega, nirveda, anukaMpA, Astiye. alaka, madhyamaka, udghaleka e krama sakAraNa che. zrI tIrthakaraprabhu samarpita tripadInA AdhAre zrIgaNadharadevee bhavyAtmAonA upakArArthe zAsananI pravRtti satata cAlu rAkhavA mATe, racelI dvAdazAMgImAMnA pAMcamA aMga zrIbhagavatIjI sUtranA aSTama zatakanA prathama uddezAne pudgala-viSayaka adhikAra cAlu che. chellA vyAkhyAnamAM chelle e vAta hatI ke tarkavAdI e pUchayuM. prathama devagati na kahetAM nArakI gati kema kahI? kathanamAM Ave kama zA mATe? zAstrakAre ApeluM samAdhAna paNa joI gayA, ke buddhizALI AtmAo phala tarapha daSTi rAkhe che. pApane tyAga karyA vinA puNya thaI zakavAnuM nathI, Azrava mUkyA vinA saMvara AcarI zakAya tema nathI. paMcendriyanA cAra prakAramAM ochAmAM ochA puNyavAle prakAra nArakI che, mATe pacendriya e pariNAvelA pudagalenA adhikAramAM atre prathama nArakIne jaNAvyA. IndriyanI utkAntinI apekSAe ekendriya beIndriya yAvat paMcendriya paryata krama jaNAvyuM. pahelAM adhaka pachI madhyama sthitine tioleka ane pachI uttamaleka chele jaNAvyuM. prAyaH pudagalanuM pariNAma azubha hoya tevA kSetrane tilaka kahevAya che. taddana azubha nahi, taddana uttama nahi te tiokSetra. pugalanuM pariNAma zubha hoya te udghaleka. pariNAmanA adhamapaNa madhyama paNa uttamapaNAnI daSTie adhaloka vagere nAma ApyAM. kSetranI unnatiutkrAMtinI apekSAe nArakI tiryaMca manuSya ane devatA e kema kahevAya. alekathI madhyama lekamAM vadhAre zubha pariNAma, adhalekamAM zubha pariNAma ochA, adhama pariNAma vadhAre, urvilekamAM madhyama lekathI vadhAre zubha pariNAma, tethI e caDiyAtA kame adholeka madhyamaka urvaka e rIte kahyo. narakanuM kaMpAvanAruM sAmAnya varNana. narakanA jIvane je jAtanA pudgalane AhAra maLe che, te e kharAba hoya che ke anaMta AhAra kare te paNa kSudhA zame nahi. AhAra nirasa sudhA tIva. nArakIjInI sudhA tRSAnI zAMti thAya ja nahi. tyAMnI azAtA vedanIyanI jhAMkhI kalpanAmAM paNa na lAvI zakAya. jo ke te bane tema nathI. chatAM asatkalpanA kare ke I deva nArakIjIvane narakamAMthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [68] zrIamodha-dezanA-sa graha. uMcakIne ahIM lAve, ane bhara unALAmAM IMTanA saLagatA nIbhADAmAM suvADe, te tene cha mAsanI UMgha AvI jAya. tyAMnAM pudgalo eTalAM garama ke tyAMthI AvelA nArakIne ahIM saLagatA nIbhADAmAM te ghasaghasATa lAMbI UMgha AvI jAya. devatA jene sparza na karI zake evo eka hajAra bhArane gaLe nArakImAM nAMkhe, te e geLe kayAM vIkharAI gaye eno patto nahi. narakanuM zIta paNuM evuM ke tyAne nArakI jIva ahIM hima paDatuM hoya, tyAre paNa himAlaya jevA sthAnamAM ghenathI ane cenathI sUI jAya. ATalI zItatA, ATalI uSNatA, AvI bhUkha ane tRSA alekamAM nArakImAM che. A vedanAo pahelI naraka karatAM bIjImAM vadhAre, tenAthI trIjImAM vadhAre, tenAthI cothImAM vadhAre, tenAthI pAMcamImAM vadhAre, tenAthI chaThThImAM vadhAre, tenAthI sAtamImAM vadhAre samajavI. narakamAM vedanAnA prakAromAM kSetrakRtavedanA ane kRtavedanA, paramAdhAmakRta vedanA che, temAM paramAdhAmakRta vedanA trIja naraka sudhI che. paramAghAmIe karelI pIDA tenAthI AgaLanI narakanI kSetravedanA AgaLa kazA hisAbamAM nathI. jema nIce tema pudagale kharAba. alaka nAma ja eTalA mATe che. ahIM te vAyuthI tamane zAtA upaje che. tyAM te vAyaro paNa azAtA upajAve. ahIM paNa sAmAnya azAtA upajAvanAra vAyune "lU' kahe che. narakamAM bhayaMkara '' vAya. lAhya lAhya karI mUke. nArakIne najIkano varga tiryaMca paMcendriyane che. pAtAlakalaza najIka tiryaMca paMcendriye bahAra nArakI. tiryaMcanI najIkane varga manuSyane. puNyamAM sauthI caDiyAta varga devatAno che. prayoga pariNatanA pudgale A rIte cAra prakAranA jaNAvyA. puNyanA adhikapaNAnI daSTie kSetranuM uttamapaNe jaNAvyuM. mUlaM nAsti kutaH zAkhA ? sarvajJa bhagavAnanAM vacanathI kalyANa ja thAya, paNa kene? sUrya ajavALuM Ape che, prakAza udyota ja kare che, paNa netra ja baMdha rAkhe ene ene zuM upaga? AMkhe mIMcI rAkhanArane sUrya paNa ajavALuM ApI zakatuM nathI. zrIjinezvaradeva tAraka jarUra, paNa jenI daSTi ja karavAnI na hoya, tene teo ekAMte tAraka chatAM ya tAraka bane zI rIte ? jenetara darzanavALAoe jagatane jagatarUpe mAnyuM nathI. pRthvIkAya akAya teukAya, vAukAya vanaspatikAyane teoe jI ja mAnyA nathI. have jyAM jIva hovAnuM jJAna ja nathI, mantavya ja tevuM nathI, daSTikSetramAM jIvanA mantavyane ja sthAna nathI, tyAM jIva-rakSAnA vicAranI-kalpanAnI kalpanA ye kayAM che? mAla hoya te tenA bacAvanI buddhi thAya, paNa mAla vinA bacAva kone? jIva mAnyA heya, pRthvIkAyAdimAM jIvanI buddhi hoya te te rakSAnA vicArane udbhava thAya, paraMtu jIvaja mAnyA vinA rakSAnI buddhi thaI zake nahi. itare pitAnA paramezvarane mAtra traNa ja pUratA ughAtaka mAne che. jagatamAM te trasa ane sthAvara ubhaya prakAranA jIve che. saMpUrNa jJAnI te ja kahevAya, sarvajJa te ja kahevAya ke je ubhayanA udyotaka-prakAzaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-17. [69] jJAtA darzaka heya. zrI tIrthakarade sthAvara tathA trasa bane chane jANe che, jue che, bacAve che. sthAvara jInI rakSAnI vAtanuM ItaramAM svanuMya nathI, te pachI uddhAranI vAta hoya ja kayAMthI?, mUla" nAsti kutaH zAkhA?" jIvapaNuMja na mAne tyAM rakSA bacAva vigere kayAMthI hoya. cAre gatinA jIvone kAryakrama kevo che? jaina daSTie Astiya kayAre manAya? cha varatu AstikanA lakSyamAM hovI ja joIe. 1 jIva che. 2 jIva nitya che. 3 jIva karmano kartA che, jIva karmano bhaktA che, 5 mekSa che 6 mekSanA upAya che. (sabhya sa0) Astikane anukaMpA thayA vinA rahe ja nahi. tene aMge vikalpa khare, paNa samyakatvanA pAMca lakSaNane aMge vikalpa nathI. jene anukaMpa thAya, jenAmAM anukaMpA hoya te jIvanI cAre gatinI herAnagati jANI zake. nAnAM chokarAMo retImAM makAna bAMdhe che, ane temAMthI kaI jarA dhuLa le te laDI mare, ramatane aMte te dhuLa vera vikhera karIne javAnuM ja che, chatAM be traNa kalAkamAM kaI kajIyA kare. dhuLathI kapaDAM melAM kare. pariNAme nizALamAM zikSakanI sajA, ghera mAbApanI sajA bhegavavI paDe. cAre gatimAM rakhaDI rahelA jIvonI dazA A ramatIyALa baccAMo jevI che. zarIranAM rakSaNamAM jatanamAM, rAta divasa lIna rahevAmAM Ave che. zarIra bhale veMtanuM hoya ke pAMcase dhanuSa pramANa hoya, paNa te ya mUkIne javAnuM te nakkI ja che. kacana, kuTuMba, kAminI ke kAyA e cAramAMthI eka paNa mATe nikAsanI chUTa nathI. A cAramAMthI eka paNa varatu bhavAMtaramAM sAthe AvavAnI nathI. sAthe AvanAra be ja cIja che. puNya ane pApa. e cAra mATe game teTalI mahenata kare paNa e sau parane kAja che. jyAM saMsAranATakanI ghaDI pUrI thaI eTale raMgamAM bhaMga! koI cIja saMga karavAnI nathI. janAvaramAM paNa eja dazA che. caravuM, mAlIkane dUdha ApavuM, saMtAnane janma Ape ane chevaTe maravuM. janAvara kevala jIvana pUruM karavA Ave che. are ApaNuM jIvanamAM paNa cheka sAme thaIne milakata paDAvI levA tephAna kare, keTe caDhe. pazunI mAphaka manuSya jIvanamAM paNa janmavuM, mAtra khAvuM, kamAvuM, paraNavuM pArakA mATe dhamAla karavI, ane chevaTe pApamaya jIMdagI purI karI bhavAMtaramAM cAlyA javu. samakitIne jIvananI vAstavika dazAne khyAla AvyA vinA rahe ja nahi. A dazA mAtra manuSya jIvanamAM ane tiryacamAM ja che ema nathI. devagatimAM paNa e ja dazA che. garIbane maratAM valepota na hoya. zeThIyAne vadhAre valepAta heya. ahIMnA zrImaMtanA valepAta uparathI ja samajI zakAya ke devatAne e vaibhava choDI calAyamAna thatAM keTaluM duHkha thatuM haze? ahIM te maraNanI agAuthI khabare ya nathI. devatAmAM maraNa vakhate bahu duHkha pIDA thAya. temane te cha mAsa agAuthI ovananI khabara paDe. devatAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ama dezanA-saMgraha. khabara paDe, ke "have ahIMthI cha mAsa pachI nIkaLavAnuM che, nava mAsa garbhavAsamAM gaMdhAtI gaTaramAM rahevAnuM che. tyAre enI kaI hAlata thAya? e te vaikriya deha che, vajamaya chAtI che. jethI tenA seMkaDo TUkaDA thatA nathI. A hAlatamAM je deha audArika hoya te chAtI phATI ja jAya. Astika hoya, samakitI hoya tene A uparathI jIvanI vAstavika dazAne khyAla AvyA vinA rahe nahi. keTalAke mAtra pArakI vAta kare che, DuMgarane baLate dekhe che, paNa paga taLe baLatuM jotA nathI, e kevuM khedajanaka! devagatimAM to sukha sAhyabI che. vaibhava che, chatAM samAtI te te gatithI Dare che. samakitIne IcchA hoya mokSanI ane devagatimAM mekSa mATenAM dvAra to baMdha che. devagati eTale eTalA lAMbA AyuSya sudhI mekSamArga naDi ja. kahone ke mekSa gIravI mUkAI gaye che. AthI samakitIne devagati paNa kaMTALA bharelI lAge. e kaMTALAnuM nAma nirveda. karmanI AdhInatA vinAnuM cauda rAjalakamAM mekSa sivAya e ke sthAna ja nathI. jayAM janma nathI, maraNa nathI, jarA-vRddhAvasthA nathI, kevala jJAnAdi guNamAM ramatAche, karma nuM bIja bhasmIbhUta thaI gayuM che, Adhi vyAdhi upAdhi kazuM ja duHkha nathI, evuM sthAna eka mokSa ja che. mokSa vinA bIjI IcchA na karavI te savega. karmanA kAraNethI udvega te nirveda. zama e ke cAhe tevA prasaMgamAM AtmA ne phodha kaSAya na thAya. naraka gatinA duHkhenI vicAraNuM te nirvedanuM mukhya sthAna AthI prathama naraka kahI, nArakI kahyA. have bAkInI gatino krama aMge vartamAna. che dezanA-18 dara AjJAsiddha padArthomAM yukitane Agraha ayukata che. neraiyapaMcidiyapabhoga* pucchA, goyamA ! sattavihA pannattA, taM jahA-rayaNappabhApuDhavineraiyapayogapariNayAvi jAva ahesattamapuDhavineraiyapaMciMdiyapayogapariNayAvi, svarUpe sarva AtmA samAna che. zrI tIrtha karadeva sthApita zAsananI pravRtti mATe, bhavyAtmAonA kalyANArthe zrI gaNadhara mahArAjAe zrIdvAdazAMgI racI. dvAdazAMgImAM pAMcamA aMganuM nAma zrIbhagavatIjI sUtra che. chatrIsa hajAra praznottaranA saMgraharUpa A mahAna graMtha che. e praznanA praNetA zrIgautamasvAmIjI uttaradAtA bhagavAna zrI mahAvIradeva. ahIM zrIbhagavatI sUtranA AThamA zatakanA prathama udezAne adhikAra cAlI rahyo che. emAM pudgala pariNAmane vicAra cAle che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - dezanA-18. [71] je svarUpathI vicAravAmAM Ave te nigodathI mAMDIne siddhanA jIva jIvathI samAna che. asaMkhyAta pradeza vinAne temaja kevaLajJAna, kevaLa darzanavALI ridhati vagarano svarUpe kaI paNa jIva nathI. badhA svarUpe sarakhA che. AvaraNa-vAdaLAM khase eTale divase jarUra sUryane prakAza pragaTa thAya. jayAM kamADa ughADavAthI prakAza paDatuM hoya tyAM kamADe dIvAne karyo ema kahI zakAya. je AtmAe bhavya che, je AtmAo AvaraNa teDIne kaI paNa kALe kevaLajJAna pAmavAnA che tyAM te kevalajJAna che. AvaraNe kevaLajJAna kayuM che e spaSTa che. paNa abhavya mATe prazna thAya ke ene te kadI kevaLajJAna prApta thavAnuM ja nathI. tyAM kevaLajJAna kayA AdhAre manAya ? ane che, te rokAyuM kema? keI samudranA taLIe sonAnI khANa che. have e senuM bahAra nIkaLavAnuM nathI, e senAno ghATa kadI ghaDAvAne nathI. chatAM zuM e sonuM sonuM na kahevAya? game tyAM rahelA senAne senuM kahevuM te paDe ja. zAstraSTie abhavyane paNa jJAnAvaraNaya karma pAMceya prakAre che. kevalajJAnAvaraNIya karma te che ja AtmasthitinI apekSAe. abhavya jIva paNa kevaLadarzanamaya ja che. sUkSmalabdhi aparyApta avasthAne prathama samayane AtmA tathA siddhaavasthAne AtmA baMne svarUpe sarakhe che. ekendriyapaNuM beIndriyapaNuM teIndripaNuM airindriyapaNuM paMcendripaNuM temAM devapaNuM manuSyapaNuM, tiryacapaNuM nArakIpaNuM A tamAmamAM pugala pariNAmane aMge ja pharaka che. saMjJA hoya tyAMja asara thAya. sauthI prathama svAbhAvika pudagala pariNamana che. anAjanI uttimAM sI prayatna hota nathI. pAchaLathI laNAya, daLAya, reTa thAya, paraMtu utpatti svAbhAvika. ekendriyathI yAvat paMcendriya paryata jIva AhAranA muddagale grahaNa kare te svAbhAvika. dANu manuSya paNa khAya, pazu paMkhI paNa khAya, khavAtA dANuM eka sarakhA, paNa pariNamana khAnAranA zarIra mujaba thAya. je jAti hoya te jAtinA dehane yogya pariNamana thAya. ekendriyamAM kAyAnI apekSAe pAMca prakAre che. ekendrimAM je nAme pADyAM tyAM pAchala "kAya" zabda sUcave che, ke tenA zarIra ja te rUpa che? pRthvIkAya eTale pRthvIrUpa jenuM zarIra che te. apakAya eTale pANI rUpa kAyA dharAvanAra. teukAya eTale anirUpa jenuM zarIra che te. vAukAya eTale jenuM zarIra ja vAyurUpa che. vanaspatikAya eTale vanaspati ja jenuM zarIra che te. paMcendriyamAM cAra bheda. e cAra sthAnamAM be prakAra. utkRSTa pApavipAka bhegavavAnuM sthAna,utkRSTa puNyavipAka bhegAvavAnuM sthAna. jema utkRSTa tema utkRSTathI ochuM paNa adhika pApa vipAka bhegavavAnuM sthAna, tathA adhika puNyavipAka meLavavAnuM sthAna utkRSTa pApavipAka bhegavavAnuM sthAna naraka che, utkRSTa puNyavipAka bhegavavAnuM sthAna svarga che. adhika pApavipAka bhegavavAnuM sthAna tiryacapaNuM che, adhika puNyavipAka bhegavavAnuM sthAna manuSyapaNuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F zrIamodha-dezanA-saMgraha. nAradI, tiryaca, manuSya ne deva, A cAra bheda A rItie che. ekendriya, beindriya, teIndriya caurindriyamAM A cAra bheda kema nahi? A zaMkAnuM samAdhAna e che ke saMjJI paNa vinA utkRSTa puNyavipAka utkRSTa pApavipAka adhika puNyavipAka adhika pApavipAka bhegavavAnA prasaMga Ave naDi, ane paMcendriya paNa vinA saMjJIpaNuM hoya nahi. saMjJA vinA sukhaduHkhane anubhava thAya nahi. A vAta dunyavI daSTAMtathI samajI zakaze. nAnu bAlaka zrImaMtanuM hoya ke nirdhananuM hoya, te uchere che, paNa pitapotAnI sthitine teone khyAla nathI. sAdhananI tIvratA maMdatA enA hRdayane asara karatAM nathI. bApe karoDa kheyA ke karoDanI kamANI karI heya, eke ya nI asara bAlakanA mana para ke zarIra para thatI nathI, kemake tene teno khyAla nathI. bAlakane saMgrahaNI vyAdhi thaye haya, vaidhe "saMgrahaNI thayAnuM kahyuM-jaNavyuM paNa hoya, vyAdhinA svarUpanuM bhAna tene na hovAthI pite bele ke mane saMgraNI thaI che, paNa regane aMge bALakane ciMtA hoya nahi. ciMtA mAbApane heya. vyAdhinI bhayaMkaratAnuM e bAlakane bhAna nathI mATe tene ciMtAnI asara nathI. julamIne dhikkAra che! bhayaMkara pApIonuM vipAkeda sAMpaDeluM kudaratanuM kAragraha naraka che. karelA karmonAM phaLathI gunAnI sajAmAMthI kadAca duniyAdArImAM chaTakI zakAya, paNa kudaratanA sAmrAjyamAM tevI pola nathI. dunyavI vyavahAramAM te pola zuM bakhela paNa nabhe. keI gunegAre keTalI vakhata chUTI jAya che. pUravAnA abhAve chUTI jAya, lAMca rUzvata Apane sTI jAya. badhA gunegAro pakaDAya che evuM paNa nathI. kudaratanA rAjyamAM te gune karyo ke neMdha thAya ja, karmane baMdha thAya ja, ane je karmane baMdha te bhegavaTe vipAka samaye bhagavo paDe. nAnAne nyAya meTAo kare, meTAne nyAya adhikArI kare, adhikArIne nyAya rAjA kare, paNa rAjAnA anyAyane cukAde koNa Ape? narakAdi gatinuM mantavya ja sattAnI zayatAnIyata upara aMkuzarUpa che. je durgati jevI cIja manAya ja nahi, pachI to sattAnI zayatAnIyata sAva niraMkuza thAya. sattAne durUpayoga karatAM vicAra na kare ene mATe durgati taiyAra ja che. tame pacendriya eTale vadhAre sAmarthyavALA, vadhAre sattAvALA, eTale tame je e kendriya, beIndriya, teIndriya, caurindriyane kacare chuMdo pIle dAbo evuM karo te tame paNa sattAne durUpayega karyo kahevAya. durUpayega karanAra mATe durgati che ja. thoDA samayanA maLelA adhikAramAM upakAra na kare te adhikArInA adhikAramAMthI Adya "a" ne lepa thAya che ane e adhikArInA lalATamAM "dhikAra" rahe che, arthAta te dhikkArane pAtra bane che. rAjA prajAne lUMTe tene julamI kahIe te pachI paMcendriya jIve pitAthI ochI IndriyavALA jI upara julama gujAre, seTe calAve zArIrika kauTuMbika Arthika vyAvahArika lAbha mATe tene kaccara thANa kADhe te kema julamI nahi? pitAthI halakI pAyarIe rahelA cha upara julama vartAvanArane kharekhara dhikAra che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ derAnA-18, kudaratanA InsAphamAM sukA bheguM lIluM baLatuM nathI. kudaratane InsApha zekhe che. tyAM sukkA bheguM lIluM baLatuM nathI. naraka e tIvratama pApavipAka meLavavAnuM sthAna che. e vicArI gayA. narako sAta che. tyAM atyaMta ThaMDI atyaMta garamI che. e ThaMDI, e garamI, zarIra upara kevI asara kare tevI asara bIjA sparzathI nathI thatI. halakApadArtha tathA bhAre padArthanI asara te aDyA pachI thAya, paNa aDyA vinA asara karanAra ThaMDI tathA garamI che. TADha tathA garamIne kaI levA bolAvavA jatuM nathI, e te ApoApa AvIne asara kare che. tyAMnuM kSetra ja enuM zIta ane uSNu che, ke jethI tyAMnAM tApa tathA ThaMDIne saMtApa sahana kare ja paDe, e vedanA bhogavavI ja paDe. tyAM sudhI tathA tRSAnuM paNa duHkha te che. bhUkha tarasa kAme lAge che, paraMtu TADha tathA tApa te pratikSaNe bhegavavAM ja paDe che. AjJAsiddha tathA hetu siddha padArtho. zAstromAM be prakAranA padArtho che, keTalAka padArtho evA che, ke je mAtra zradhdhAthI ja manAya, AjJAthI ja mAnavA paDe. abhavye kadI UcA AvavAnA ja nahi, ane bhavya UMcA AvavAnA. A bheda anAdinA che. jIvanI lAyakAta svabhAva pharatA nathI. nAlAyakapaNuM hoya te te tevuM ja rahe che. abhAmAM mokSe javAnI lAyakAta nathI te nathI jabhavya abhavyane vibhAga jJAnInA vacanathI jANI zakAya. je padArtho AjJA ke zraddhAgrAhya che, tevA padArthanI yuktimAM utaravuM nahi. yuktimAM utaratAM yukti rakAya, khalita thAya, te sAmAnA hRdayamAM azraddhA unna thAya. pRthvIkAya apUkAya teukAya vAyukAya sudhImAM nigada na mAnI, paNa vanaspatikAyamAM mAnI. ahI yukti kAma lAge nahi. pANI pariNAmAntara pAme. pANInAM pudgalee lAkaDuM banAvyuM, paNa pANI svataMtra lAMbI mudata na Take. pariNAmAntara thAya te te Take. Ama yukti lagADatAM pRthvIkAyamAM vAMdha Ave. kemake pRthvI svAbhAvika lAMbI mudata TaknArI che. bhavya abhavya chanA bheda AjJAe siddha che, ema samajAvAya. badhuM AjJAsiddha paNa nathI. je padArtho hetu tathA daSTAMtathI sAbita thAya che te rItie samajAvavA. sAta narapRthvInAM ratnaprabhA, zarkaraprabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tamaHprabhA, mahAtamaprabhA, vagere nAmo te pRthvInA pudagalene anulakSIne che. tene aMge AgalanuM varNana agre vartamAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-19 samUchama tathA garbhaja kyAM kayAM che? puNyAI vadhe tema AgaLa vadhAya. zAsananI sthApanA prasaMge, zrI gaNadhara mahArAjAe, bhavyAtmAonA bhadrA, zAsana pravRtti cAlu rAkhavA mATe je dvAdazAMgI racI, temAMnA pAMcamA aMganA aSTama zatakanA pahelA uddezAne adhikAra cAlu che. temAM pudagala pariNAmane viSaya cAlu che. progapariNAme pariNata thayelA bhedone age ekendriyathI paMcendriya paryata mukhya tayA pAMca prakAra jaNAvyA. ekendriya jAtimAM paNa pRthvIkAyAdi pAMca prakAranI vicAraNA karavAmAM AvI. vikalendriya eTale beIndriya,teIndriya caurindriya te saMbaMdhI kahevAyuM. ekendriyamAM jema sUkSma tathA bAdara e bheda che, te bheda vikalendriyamAM kema nahi? jIja beIndriyamAM Ave kayAre ! e prazna ja prathama praznane uttara che. puNyanI adhikatA thAya, tyAre ja bAdara ekendriyamAMthI jIva beIndriyamAM AvI zake. ekendriyamAM sparzamAtranuM ja jJAna hatuM. have beIndriyamAM sparza tathA rasanuM ema be IndriyanuM jJAna thayuM. eTalI Atmazuddhi adhika thaI. anaMtaguNa upazamane aMge ja e kendripaNAmAMthI beIndriyapaNAmAM avAya. e rItie AgaLa AgaLa samajI levuM. AkAra daSTie beIndriya teIndriya ane airidrayanA aneka prakAre che. paMcendriyanA cAra prakAra, nArakI, tiryaMca, manuSya ne devatA. nArakI. jIne duHkha bhegavavAnAM sthAne judA judA hevAthI tyAMnA sAta bheda jaNAvyA. naraka sAta che. nArakI pachI tiryaMcanA bheda jaNAvyA. paMcendriyamAM tiryaMcane eka bheda che. . tirikkhajoNIyapaMcidiyapaogapariNayANaM. pucchA, goyamA ! tivihA pannattA, taM jahAjalacarapaMciMdiyatirikkhajoNiya0 thalacaratirikkha0 paMciMdiya0 khahacaratirikkhapaMciMdiya0 .......vaM vahayarAtriA madhyamasara puNya pApanAM pUla bhogavavAnI gati tiryaMcagati che. ekendriyathI corendriya parvatanI gati paNa tiryaMcagati kahevAya, paraMtu ahIM paMcendriya tiryaMcanI vAta che. jevI pAMca Indriye manuSyane che, tevI ja paMcendriya tiryaMcane che. tiryaMcanA aneka bhede pratyakSa che. sivida pannA" ema kahyuM che. tiyanA mukhya traNa prakAra. 1 jalacara 2 sthalacara 3 ane becara. jalamAMja upaje Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- -- ---- - - - -- dezanA-19. [5] vadhe jIve te jalacara, jamIna upara cAlanArA sthalacara, AkAzamAM uDanArA khecara. jIvananA aMte vA matiH sA gatiH' jevI mati tevI gati thAya che. jevI zyAmAM maraNa thAya tevI vezyAvALA bIjA bhavamAM jIva utpanna thAya che. eka vakhata kevalajJAnI bhagavAna pAse be zrAvako pitAnA bhava saMbaMdhI prazna pUchavA gayA. davAkhAnAnuM jyAM pATIluM hoya tyAM prazna davAne lagatA ke vyAdhine lagate hoya? vakIlane tyAM prazna kAnUnI hoya. jJAnI pAse te dharma saMbaMdha ja prazna hoya ke "mAro uddhAra kayAre" ene mekSa vinA anya prazna hoya ja nahi. tulasA para prasanna thayela deve varadAna mAgavA kahyuM. sulasAe zuM mAMgyuM hatuM? mAgavAmAM paNa buddhi joIe. kAchIAne tyAM tarIyAM, bhIDa maLe, jhaverI pAse jhaverAta maLe. mAganArAoe sthAna joIne mAgaNI karavI joIe. sulasAe te kahI dIdhuM, ke "mAre je joIe che te tArAthI apAya tema nathI." zrAvaka zrAvikAne joIe zuM? mela. mekSa ApavAnuM sAmarthya devatAmAM nathI, te nathI ja. e pite ja rakhaDapaTTImAM che. e bicAre bIjAne mokSa kayAMthI Ape? pilA be zrAvakoe kevalI mahArAjAne pUchayuM. bhagavAna! amAre mokSa kayAre thaze? kevalI mahArAjAe ekane sAta bhave mokSa prApti, tathA bIjAne asaMkhyAtA bhave mokSa prApti kahI. banne zrAvakoe zravaNa karI ane AnaMda pAmI tyAMthI nIkaLyA. pitAne mokSa che, eTaluM nakkI thayuM eTale bhavyAtmAne AnaMdano pAra nahi. chAnI pariNatimAM palaTo Ave che. ' jene sAtabhave mokSa kahyo, teNe te vacanane avaLA rUpe pariNamAvyuM. eNe evuM vicAryuM, ke kevalajJAnanA vacanamAM kadI pharaka paDato nathI. huM game tevA pApa karU te paNa sAtanA ATha bhava thavAnA nathI. ane game teTale dharma karuM te paNa sAtanA cha bhava thavAnA nathI. AvuM vicArI, e to dharma karatuM baMdha thaye, ane dharmathI paDavA mAMDe. pachI pUchavuM zuM? pariNAme e patita thaye, ke marIne sAtamI narake tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALe nArakIpaNe ukhanna thaye. bIjo zrAvaka ke jene asaMkhyAta bha karyA pachI mekSa kahevAmAM AvyuM che, teNe vicAryuM ke, kevaLInuM vacana te anyathA thatuM nathI, mATe asaMkhyAtA bhave te thavAnA ja, paNa uddhAra te nakakI ja che, tema teTalo samaya sukhazAMtine meLavavAne, agara asaMkhyAta bhavane ukela jaladI lAvavAne upAya paNa dharmaja che ne! dharmathI kalyANa che, e paNa kevalajJAnInuM ja vacana che. A rIte e bIjAe kevalajJAnInA vacanane sIdhe artha karyo, ane pite asaMkhyAta bhava sAMbhaLyA, mATe adhika dharma karavA lAgyuM. teNe niraticArapaNe bAreya vratanuM pAlana karyuM. dAnAdi dharmanI ArAdhanA karI. chelle samaye teNe anazana karyuM. duniyAmAM kahevata che ke "AMgaNe beraDI na rAkhavI." emAM dunyavI hAni pratyakSa che. ahIMA anazana karanArane paNa beraDI naDI. baraDImAM eka pAkeluM bora hatuM, te bAramAM maratI vakhatanI kSaNe tene jIva gaye. eja avasthAmAM avasAna thayuM, ane te zrAvaka marIne beraDImAM kIDe thaye. bhavitavyatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - * * - - - -- -- * * * * zrI amedha-dezanA-saMgraha. - --- - -- --- ----- ------ - ----- - - - mujaba bane jAya che. pachI te tene jIva ekendriyAdimAM khUba rava, ane asaMkhyAta bho pUrA karyA. jyAre pelA bhAIsAhebane te te vakhate pahelA bhavanA pahelA sAgaropamanA AyuSyamAM paheluM palyopama haju pUruM thayuM nathI. A daSTAMta te prAsaMgika jaNAvyuM ahIM ApaNe muddo bIjo che. je je gatimAM rAga thAya, tevI leyA jyAM hoya tyAM, tevI gatimAM rakhaDyA vinA Take nahi. jalacara, sthalacara, becarane aMge vicAraNA cAlI rahI che. jalacarAdinuM varNana. jaLacara, sthalacara, khecara che saMmUcchima ane garbhaja ema be prakAre che. mAtA pitAnA saMga vinA ApoApa utpanna thAya te mUcchima, ane mAtApitAnA saMyogathI utpanna thAya te garbhaja. ekendriya, beIndriya teidriya, cauriMdriya tiryace saMmUchima ja heya che. garbhaja tirya"ce paMcendriya ja hoya che. masyAdi jalacara saMmUchima tathA garbhaja banne prakAranA hoya che. sthalacaranA traNa bheda, bhujaparisarpa tathA uraparisarpa tathA catuSpada cAra pagavALA gAya bheMsa zvAnAdi te catuSpada. sarpane paga nathI, te peTe cAle che. te uraparisarpa, tathA hAthathI cAle te bhujaparisarpa, jemake neLIo uMdara khIsakelI kAkIDo vagere. jema jalacara saMmU7ima tathA garbhaja che, tema ura parisarpa tathA bhujaparisarpa tathA catuSpada temAM paNa te be prakAra kharA. khecara AkAze uDanArA paMkhIomAM paNa te be prakAre che. tiryaMca paMcendriyane aMge ATaluM jaNAvyA bAda vizeSa adhikAra agre vartamAna. maailmaan dezanA 20. 2 maNussapaMciMdiyapayogapucchA, goyamA ! duvihA pannatA, taM jahA-samucchimamaNussa0 gambhavakaMtiyamaNussa0 / jyaNAnI jarUriyAta indriyanI sAthe manane gaNanAmAM kema na gayuM? zAsanasthApanA prasaMge bhavya jInA upakAra mATe zAsananI pravRtti calAvavA zrI tIrthakara devanA mukhakamalathI tripadI pAmelA zrI gaNadhara mahArAjAe racelI zrI dvAdazAMgImAM zrIbhagavatIjI pAMcamuM aMga che. tenA AThamA zatakanA pahelA udezAne adhikAra cAle che. pudgala pariNAmane viSaya cAlI rahyo che. zabdAdi viSaye pAMca hevAthI tene jANanAra, tene grahaNakaranAra Indriye paNa pAMca che. tethI jenA paNa pAMca prakAra. keTalAka jIve mAtra sparzanendriyavALA te ekendriya, keTalAka che sparzanendriya tathA rasendriya dharAve Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA--2 0. ER [es] te kheindriya, e rItie pacendriya paryaMta jIvenA pAMca prakAra jaNAvyA. ahIM koIne ema zaMkA thAya, ke pAMca indriyane anulakSIne pAMca prakAra jaNAvyA, te manane uddezIne chaThTho prakAra kema na jaNAvyA ? keTalAkane mana heAya che, keTalAkane nathI hetu, chatAM chaThTho bheda kema niDu ? mana e paNu jJAnanu sAdhana te kharU ne! rasanAthI khATA mIThA vagere rasanuM, dhrANe driyathI suga Mdha durga dhanu, cakSuthI AkAra, vastu, zrotrathI zabdanuM, sparzathI garama, ThaMDA vagere viSayanuM jJAna thAya che, tema manathI paNa jJAna thAya che. manuSya bhale ahIM beThA hoya, paNa muMbaI, amadAvAda pAlItANAnI manathI kalpanA kare che, are tyAMnI zerIone paNa kalpe che. gAma nagara paTTA viSayAdinI hAjarI na heAya, ane saMkalpa karavA, kalpanA karavI, te prabhAva mananA che. svapna zAnA AdhAre che? svapnamAM viSaye badhA dRzyamAna thAya che, iMdriyA te niMdrita che, paNa te vakhate vyApAra mananA ja che. zrutajJAnanI viziSTatA. zAstrakAra mahArAjA kahe che' ke, jJAna pAMca prakAranA che. 1 matijJAna 2 zrutajJAna 3 adhijJAna 4 manaHpavajJAna ane 5 kevalajJAna. A pAMca jJAnamAM dIpatuM te mAtra zrutajJAna che. jJAnanA svarUpanI dRSTie kevalajJAna meTuM kharUM, parantu duniyAnA hitanI apekSAe meTAmAM moTuM svapara prakAzaka mAtra zrutajJAna che. kevalajJAna paNa zrutajJAna pachI ! AtmIya dRSTie kevalajJAna zreSTha, duniyAnI dRSTie zrutajJAna zreSTha. khIjA kevaLIe vakhate iMdronI hAjarIneA niyama nathI, paraMtu zrI gaNadhara dvAdazAMgI race, te vakhate IMdronI hAjarI hAya ja, zrutajJAnanI utpattirUpa zAstronI racanA gaNadharo kare che. te vakhate vAsakSepathI bharele trajamayathAla laIne IMdro ubhA rahe che. zrutajJAnanA Ave! mahimA che. Avu RsimAvALu zrutajJAna mananAja AdhAre rahe che. zAstrakAroe paNa zrutajJAnane 'muthanA maTTiya' mahaddhika kahyuM che. zrutajJAna meLavyA vinA kevaLa jJAna che kayAM ? naja sAMpaDe. kevalajJAna e mUMgAe gALa khAdhA jevuM che. kevalajJAnI leAkAleAka kevalajJAnanA AdhAre jANe, paNa tenA prakAza zrutajJAnadnArA che. sva-para prakAzaka zrutajJAna che. Avu zrutajJAna mananA AdhAre ja che. zabda uparathI artha samajavA e mananuM kAma che. praznakArane prazna kahA kezakAkAranI zaMkA.kahe, ke A manane aMge javAnA chaThTho bheda kema na kahyo? uttara eja mananI bAhya racanA nathI. IMdriyAnI khAdya racanA che. AthI manane indriyonI haroLamAM zI rIte gaNAya ? IndriyAne aMge te AtmA te te indriyAnA upayogavALA thAya, tyAre tene teneA kSaye pazama thAya, paNa manane aMge mAtha racanA ja nathI, te upakaraNa * paNa zI rIte manAya ? mananI khAhya racanA nathI, mATe tene anindriya kahevAya che. manane Indriya tarIke gaNavAmAM AvyuM ja nathI. AthI jIvane chaThTho bheda ke jIvanI chaThThI jAta kahela nathI. paMcendriya sivAyanA varganA jIveAne mana nathI. keTalAka manavALA, keTalAka manu vagaranA e bheda paMcendriyamAM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] zrI amala-dezanA-sa graha. - - -- -- - -- - - - - - -- - - -- jayaNa vagara thatI kAtIla hiMsA. tiryacanA bhedomAM jalacarAdi bheda tathA temAM ya saMmUrchAima ane garbha ja evA be prakAre jaNAvI gayA. manuSya garbhaja ke saMmUrNima je heya, te paNa pAMca IMdriyavALA ja heya. jayaNAnI keTalI jarUra che te vicAra! jANu vagara kevI hiMsA lAge che tenI kalpanA kare! keIe pIzAba karyo hoya tenA upara pizAba kare che, paraMtu pezAba, jhADa, thuMka, baLakhA, lemba, pitta, kapha vagere mArgamAM jema tema, jyAM tyAM nAMkhe, temAM be ghaDImAM asaMkhyAtA saMmUrNima manuSya upaje che, tenuM bhAna che ? AmAM jayaNA na sacavAvAnuM kayuM kAraNa che? pIsAba thuMkalezmAdi sUkI jamInamAM nAkhI, tenA upara dhULa na nAkhI zake? pezAba, thaMDIla uparA uparI na kare te emAM kayuM kaSTa che? kahe ke mAtra upaganI ja khAmI che. jayaNa na pALavAnI bedarakArIthI asaMkhyAtA saMmUcchima manuSyanI utpatti ane ghAta ApaNA lIdhe ja thAya che. mAkhI vagere mare tenI AyaNa laIe, ane saMmUrchAima paMcendriya manuSyane kaccaraghANa nIkaLe, tenI phIkara nahi emane? eThI bhajananI thALI, pIdhelA pANIne eThA pyAlA je kerA na karyA hoya, UlaTI, pezAba, thuMka vagere vageremAM asaMkhyAta saMmUrNima manuSyanI utpatti che, mATe evI virAdhanAthI DaravAnuM che. zuM temAM chatpatti nathI mAnatA? tamArI bedarakArIthI prathama te e ja prazna thAya ne! jo chatpatti mAne che, te jayaNa mATe darakAra kema nahi? bIjI tarapha tamArI kALajI ochI nathI. daradathI pIDAtAM chatAM kaMdamULa, madha vagere nathI khAtA, paNa lIlakulanI phikara che? cIkaNI jagyAe cUne lagADyo? lIlaphUlanI virAdhanA te kaho ke upaganI khAmIne lIdhe ja che. ApaNuM pezAba vageremAM antatamuhUtta mAM 48 mInITanI aMdara paMcendriya saMmUrNima manuSya pedA thAya che. keTalIka vakhata rUjhAvaTa, e ghAtaka thAya che. mAtApitAnA saMyoga vagara utpanna thanArA jo saMmUrchAima che. A jIve, olAdanI paraMparA vinAnA che. teo ApaApa zarIra bAMdhI zake che. saMmUrNima jIne garbhasthAnanI jarUra nathI. AvA saMmUrNimane aMge vicArIzuM te dhyAnamAM Avaze, ke keTalIka vakhata rUjhAvaTa, e ghAtaka thAya che. eka gheDAne cAMdu paDayuM. UMTavaidhe salAha ApI ke deDakAM utpanna thAya tevI jagyAnI mATI tyAM lagADavI. tyAre sArA vaidya kahyuM, 'rUjha Avaze rUjha Avaze ema dhArIne je e mATI lagADayA karIza, te e ghaDe maravAneja. kemake e mATI evI che, ke mATI jyAM cepaDavAmAM Avaze, tyAM varasAda Avaze tyAre pANI paDavAthI kehavATa thaze, ane e bhAgamAM deDakA utpanna thaze. tAtparya e ke jema paMcendriya tiryaMce saMmUSThima hoya che, tema paMcendriya manuSya paNa saMmUrNima hoya che. manuSyanA azuci pArthe pizAba, jhADo, thuMka, lemba, baLa, vIrya rUdhira ne parU AdimAM te utpanna thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-21. Wan [9] 'manu'nA satAneA te manuSyA evI 'manuSya' zabdanI vyutpatti che. 'manu' nAmanI vyaktinAM saMtAna, te manuSye thayA ema kahevAmAM Ave che, paNa te vAta kharI nathI. gajanI utpatti mAtra gajathI ja che, jyAre samUminI utpatti garbhaja tathA samUrcchima bane dvArA che. garbhamAMthI upaje che, mATe samana eTale manavALA evuM nAma na rAkhatAM, garbhaja nAma rAkhyuM. ApaNe| muddo puddagala pariNamananA che. A badheya muddo e che ke, jevA pudgale pariNmAvAya tevA tevA AkAranI prApti thAya. 'deva' evA zabda zA mATe rAkhyo ? stavavA ceAgya, adhika puNyavALA, tevI sAhyabIvALA je hAya, te deva. adhika puNyathI devalekamAM je utpanna thAya, tevI jAtanI sukhasAmagrI jyAM che, tyAM utpanna thAya te deva. devatAmAM ekalA paMcendriyA che. te sabadhI vizeSa adhikAra agre vartamAna. wm dezanA-21 devapaMciMdiyapaogapucchA, goyamA ! jahA - bhatraNavAsideva paMciMdiyapayoga0 cauntrihA pannattA, s evaM jAva vemANiyA / naraka sAta zAthI ? zrIzAsana sthApanA samaye, bhavyAtmAonA hitArthe, tripadI pAmIne zrIgaNadharadeve e racelI dvAdazAMgImAMnA pAMcamA aMga zrIbhagavatIjI sUtranA AThamA rAtakane pahele uddezo cAlu che. temAM pudgalanA adhikAra che. duHkha bhogavavAne aMge ApaNe joi gayA, ke utkRSTa pApanA vipAka leAgavavAnuM sthala naraka che. naraka paNa sAta che, ane temAM paNa adhika adhika vedanA. ekathI khIjImAM adhika, khIjIthI trIjImAM adhika, ema sAta naraka sudhI adhika vedanAe rahelI che. jema pApanA prakAromAM phera, pApa vakhatanA sa Mcega, lezyA bhAvanAmAM jevI tIvratA maMdatA, te rIte tenA vipAkamAM (phaLamAM) paNa pharaka samajave. gahatyA e bhayaMkara pApa che. e pApa karanArane naraka maLe e vAta kharI, paNu ahIM te vipAka echAvattAnA AdhAra, kai naraka maLe ene AdhAra pApa karatI vakhatanA pariNAmanI tIvratA tathA kaI lAlacathI garbha hatyA kare, kei bevaSuprAIthI gaDayA kare. temAM kriyA sarakhI chatAM pApamAM, pApanA phulamAM pharaka paDavAne. rAjAnI paTarANIneA garbhagALI nAkhavA anya zAkaya madatA para che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- - - - [20] zrIamegha-dezanA-saMgraha. rANIe prayatna kare, ajANapaNe paNa garbhahatyA thAya. A rItie kriyA sarakhI; chatAM pApa baMdhamAM tathA pariNAmamAM pharaka jarUra paDaze. hiMsAdi badhA deze mATe temaja samajI levuM. AthI naraka sAta mAnavI paDI. naraka saMbadhI ApaNe vicAraNA karI gayA chIe. paMcendriyamAM narakanI vicAraNA pachI have tiryaMcanI vicAraNA laIe. sApa, ghe, kabUtara, samaDI, gAya, gheDA A badhA tirya ja gaNAya. tiryaMca paMcendriyanA traNa bheda. jalacara, sthalacara, becara manuSya paMcendriyanA be bheda. 1 saMmUrNima ane garbhaja samUrNima manuSyanuM jaghanya zarIra aMgulanA akhAtamA bhAganuM che, enuM jaghanya AyuSya aMtamuhurta mAtra, mUrchAima pAMca IMdriya hoya, paraMtu mana nathI. devalokanA bhede zAthI? jema pApanA pramANamAM pharaka tema puNyanA pramANamAM pharaka haya, tethI tenA phalanA pramANamAM paNa pharaka hoya. utkRSTapuNya bhegavavAnuM thAna devaleka che. utkRSTapuNya paNa ekasarakhuM hetuM nathI. eka manuSya bAre ya vrata aMgIkAra kare che, ke jemAM brahmacarya pAlana AvI jAya che. eka manuSya mAtra brahmacaryanuM pAlana kare che, anyatrata aMgIkAra karatuM nathI. Itara saMpradAyamAM kaI paMcAgnitapa karI, teonA mata mujaba upavAsonI tapazcaryA karI, akAma nirjarA kare che. utkRSTa puNyamAM paNa e vastu pramANa heya, tethI tenA phalane bhegavavAnAM sthAne paNa te mujabanA kAme mAnavA joIe. samyagRSTi vaimAnika vinA bIjuM AyuSya na bAMdhe evuM kahevuM che. bIjA karmabaMdhanA viSamAM niyama niyata, ema zAstromAM vihita che. paNa zAstra jaNAve che ke Avyuyane baMdha kayA vakhate thAya ene niyama nathI, temaja maraNa kayAre thAya tenI kone khabara che? AyuSya tathA maraNa mATe niyama nathI. pauSadha karanArAo "vara ne huM pamAgo' vi0 saMthArA pirasInI gAthA vicArI le. samakitIne vaimAnika vinA AyuSyane baMdha heya nahi. jene savayakatvanI prApti thaI je jIvAdi tane yathArtha samajato thaye, tene be vAta te lakSyamAM hoya ja, 1 meLavavA lAyaka mAtra mokSa ja che. zAzvatasthiti zAMti sukha mAtra mokSamAM ja che. mekSa mATe ja mokSanA upAye je je hoya te AcaravAnA che. 2 yadi mokSa na meLavI zakuM, tathAvidha sAdhanasAmagrI saMga sAmarthyanA abhAve samayanA abhAve tatkAla mokSa na meLavI zakuM, te paNa durgatimAM te na ja jauM, jAuM te sagatimAM jauM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-21. [81] makSa javAnI IcchAvALA mATe, mekSa mATe satat prayatna karanArA AtmA mATe, svarga-devaleka e visAmA rUpa che. mahAna puNyadaye manuSyajIvana saddhadharmaprApti sAnukUla sadagatinA kAraNarUpa saghaLA saMga saMprApta karyA, pachI ya pramAdavazAt sAdhya na sadhAya, sadagati na sAMpaDe, mezagamananuM prasthAna na thAya, ane durgatinA sAdhana ubhA karI durgatie javAya, te pachI mAne ke dhamyusanuM dhULamAM javAnuM. gatinI kaMI monepilI nathI. caudapUva paNa cUke te meLaveluM badhuM ya mUke, ane e paNa durgati pAme. amuka puyasaMcaya yege pAchaLathI cUkele AtmA mAne ke rAjAne ghera hAthI thAya, ke zahenazAhane ghera zvAna thAya. bhale e zvAnane rANInA kheALAmAM besavA maLe, e hAthIne sArA zaNagAre sAMpaDe, paNa e AkhAya bhavamAM vaLyuM zuM? muddo e che ke rakhene mArI durgati na thAya e vAta lakSyamAM hovI joIe. zrImatInuM dRSTAMta. zrImatI zrAvikAnA dayanI sthiti vicAre. Dagale ne pagale kAryamAtramAM navakAra gaNavA e enuM vyasana che. emAM teNI tanmaya che. ene bhartAra vicitrakarmasaMgane lIdhe teNIne mArI nAMkhavAnI icchA dharAve che. eka ghaDAmAM sarpa mUkI ghaDe baMdha karyo, ane prakAza jyAM na pahoMce tevA oraDAmAM te ghaDo rAkhavAmAM Ave che. strIne saMhAra karavA sajajathayele svAmI zrImatIne AjJA kare che, "eraDAmAM rahelA dhaDAmAMthI phUlanI mALA lAva je." satI prativratA zrImatInA hRdayamAM leza paNa zaMkA nathI. havAmInI puSpamAlA lAvavAnI AjJA pitAnA ja gharamAMthI aMdhArA oraDAmAMthI puSpamAlA lAvavI temAM bhayane avakAza nathI. zrImatI niHzaMkapaNe tarata te oraDAmAM jAya che. aMdhArAmAM doDI jAya che, tyAM tene "rakhe marI javuM" e phIkara nathI. durgatine Dara cAlu hovAthI navakAra te cAlu gaNe ja che. navakAra gaNAtI gaNatI teNuM oraDAmAM jAya che, ghaDe ughADe che, sAce ja sarpa phUlanI mAlA banI jAya che, ane AvA banAvanA page svAmI paNa samakitI bane che. tAtparya e ke zuddha vAhine mAnanAra, jIvAdi tattvone mAnanAra AtmA che mokSane, ane durgatithI te khAsa Dere. samakitI mATe vaimAnika vinA AyuSyane baMdha nahi, evo niyama zAthI e AthI samajAze. devatAnA bhede. devatAnA cAra bheda che. 1. bhavanapati. 2. vyaMtara. 3. tiSI ane 4. vaimAnika bhavanapatinA dara bheTa che. 1. asurakumAra, 2 nAgakumAra, 3 suvarNakumAra, 4 vidhutkumAra, 5 agnikumAra, 6 dvipakumAra, 7 udadhikumAra, 8 di zikumAra, 9 pavanakumAra; ane 10 svanita (megha) kumAra. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [82). zrI amedha-dezanA-saMgraha vyantaranA be bheda che. 1. vyaMtara, 2. vANavyaMtara, vyaMtaranA ATha bheda che. 1. pizAca, 2 bhUta 3 yakSa, 4 rAkSasa, 5 kinnara, 6 jiMpurUSa, 7 maheraga; ane 8 gaMdharva. vANuvyaMtaranA ATha bheda che. 1 aNapannI, 2 5NapannI, 3 IsIvAdI, 4 bhUtavAdI, 5 kaMdita, 6 mahAkaMdita 7 kehaMDa; ane 8 pataga. jotiSInA pAMca bheda. 1 caMdra, 2 sUrya, 3 graha, 4 nakSatra ane 5 tArA. vaimAnika devatAnA be bheda. 1 kapa papanna; ane 2 kapAtIta. kapapapanna-devakanA 12 bheda che. 1 saudharma 2 IzAna 3 sanakumAra 4 mahendra 5 brahmaleka 6 lAMtaka 7 mahAzukra 8 sahastrAra 9 Anata 10 prANuta 11 AraNa; ane 12 ayuta. kalpAtItanA be bheda. 1 nava vaiveyaka ane 2 pAMca anura. navaraiveyakanAM nAme. 1 sudarzana 2 supratibuddha 3 mane rama 4 sarvabhadra 5 suvizAla 6 sumanasa 7 saumanasa 8 priyaMkara; ane 9 naMdIkara. pAMca anuttara vimAnanAM nAme. 1 vijya 2 vijayaMta 3 jayaMta 4 aparAjita; ane pa sarvArthasiddha denA ATalA bhedamAM samakitI vaimAnika-devalokamAM ja jAya. prathama bhavanapatinA daza bheda, vyaMtaranA 8 bheda, ane jyotiSInA pAMca bheda, e vevIza bhedamAM, tyAM samakita na jAya, paNa evuM AyuSya bAMdhe ke ethI AgaLa vadhIne vaimAnika devaleke ja jAya. samakitInI lezyA kaI che? lezyA cha che. 1. kRSNalezyA, 2 nalalezyA, 3 kAtilezyA, 4 tejalezyA 5 padmazyA; ane 6 suphalalezyA. samyagdaSTi AtmA telekSAthI halakIlezyAmAM na heya. samakitIne tejalezyA kAyama na hoya samyagdaSTi mATe te zAkha-chAparUpa kahevata che ke "samakita daSTi jIvaDe, kara kuTuMba pratipALa; paNa aMtarathI nyAro rahe, jema dhAva khelAvata bALa". zeThANuM pitAnA putranI je mAvajata kare che, tenAthI dekhItI rIte keI guNa adhika mAvajata dhAvamAtA kare che, paNa tene hetu bhinna che. je e dhAvamAtA ema kare te pari NAme pitAnAM saMtAnanuM zuM thAya? AjIvikA aTake eTale pitAnAM saMtane paNa rakhaDe ja ne dhAvamAtAnI hAdikaprIti te pitAnAM ja saMtAna para che. samaSTi AtmAnI paristhiti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * -- dezanA-22. [3] paNa dhAvamAtA jevI che. samyagdaSTi jIvanuM hAdika AkarSaNa te dharmakAryo paratve ja heya che, paNa sAMsArika kAryo paNa ene saMyegavazAt karavAM te paDe ja che. e kAryomAM ene leza paNa rasa hete nathI. sAMsArika kAryo kahe ke e karato nathI, paNa ene e karavAM paDe che. enuM manavya bhinna che. sAMsArika kAryo kare che kharo, paNa tyAM mAne che ema ke, "zuM karUM? lAcAra chuM chUTake nathI, karavuM paDe che !" vagere dhArmika kAryo te khAsa karatAM ja joIe evuM enuM sudaDha mantavya hoya che, ane jyAre jayAre taka maLe tyAre tyAre te temAM joDAya che. A samagadaSTi AtmA vaimAnika vinA bIjuM AyuSya na bAMdhe. tenI tejalezyA tiSanI tejezyA karatAM caDhiyAtI heya. samyakatva vinA puNya bAMdhanArA jIve jagatamAM nathI, ema na kahI zakAya; kAraNa ke akAmanirjarathI paNa puNya baMdhAya che. akAmanirjarAnuM paNa sAmarthya te pramANamAM mAnavuM paDaze. tiryaMcagatimAM vinA IcchAe paNa duHkha bhagavyuM, tethI pApano kama saMcaya tUTa ghaNe, karmabaMdha thaye eche, tethI thaI karmanirja, ane tethI ja bAdaramAM carmacakSuthI dekhI zakAya tevA zarIramAM AvavApaNuM thayuM. akAmanirjara khuba vedAya te vyaMtarapaNuM maLe. akAmanirjarAnI kiMmata keTalI badhI a5 che, te vicArI le. akAma nirjarAthI mehanIyanI sIttera kalAkeDInI sthitimAMthI ogaNattera kaDAkaDInI sthiti tUTe che. akAma nirjarAnuM sAmarthya na mAnIe te egaNettera tUTavAnI vAta asaMgata gaNAya. manuSyagatinI apekSAe akAmanirjarAnuM pUla ochuM nathI. manuSyapaNAnI akAmanirjarAnA phalarUpe devalokanAM trevIza sthAne che. daza bhavanapati, ATha vyaMtara ane pAMca tiSka, e rIte trevIza sthAne che. manuSyapaNAnI sakAmanirjarAnA phalarUpe bAra devaloka maLe. nava raiveyaka ane pAMca anuttara vimAne, e rIte chavIza sthAne che. keTalIka vakhata che amuka prakAre mare che, tethI paNa akAmanirjarA thAya che, ane vyaMtarapaNuM te maLI jAya che. sakAma nirjarI karanAra samyagadaSTi te vaimAnikamAM ja jAya che. devatAnA mukhyade jaNAvavAmAM AvyA. peTabheda saMbaMdhI adhikAra agre vartamAna. che dezanA rara. che bhavaNavA sidevapaMcidiya pucchA. goyamA ! dasavihA pannattA, taMjahA-asurakumArA jAva thaNiyakumArA AyuSya karmanuM kAma jIvane jakaDI rAkhavAnuM che. lauyanAtha zrItIrthara-devee tIrthanI sthApanA karI, tyAre e tIrtha e zAsananI pravRtti, bhavyAtmAonA lAbhArthe cAlu rAkhavA zrI gaNadhara mahArAjAe zrI dvAdazAMgInI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] . zrIamedha-dezanA-saMgraha. racanA karI. e parama-tAraka-zrIdvAdazAMgImAM zrIbhagavatIjI sUtra pAMcamuM aMga che. je zrImahAvIramAhArAjAnA hasta-dIkSita ekane kevalajJAna thayuM che, te zrIgautama-svAmIjIe pUchelA ane tenA zrI mahAvIra deve ApelA uttare evA chatrIsa hajAra praznottarano mahAna graMtha te paMcamAMga zrI bhagavatIjI sUtra e sUtranA AThamA zatakanA prathama udezAmAM pudgalaviSayaka adhikAra cAlI rahyo che. pudgalanA mukhya prakAra traNa che. svabhAva-pariNata, praga-pariNata ane mizra-pariNata. chanA bheda jAtinI apekSAe pAMca che. ekendriyAdi pAMca jAti che. kAyAnI apekSAe cha prakAra pRthvIkAyAdi sthAvaranA pAMca bheda ane bAkInA badhA trasakAyamAM samAya. e rIte trasakAyane eka bheda ema kAyAnI daSTie chakAya che yAne jIvenA cha prakAra paNa gaNAya. kAyAne vibhAga jAtine vibhAga karyA pachI ja kare vAjabI gaNAya. jAtinI apekSAe jIvenA pAMca prakAra che. jAti pAMca che. jene Idri pAMca hoya tene paMcendriya kahevAya. AMdhaLAMne ke baherAne caurindriya nahiM kahevAya, kemake indriyanA sthAne upaga vagaranI paNa Indriya AkArarUpe te che ne? nirmANa nAma karma cakSu, zrotrAdinI racanA kare che. nirmANa karma te gulAma che. IndriyenA Adeza anusAra karavAnuM kAma nirmANa karmanuM che. cakSu tathA zrautrane kSaye pazama (pApa karmanuM e chApaNuM) thaye na hoya te tene upaga bhale na heya paNa nirmANa nAmakarmanA kAraNe racanA te thAya ja. gati nAmakarmanI AkhI vyavasthA ahIM mAnavI paDaze. AyuSyane baMdha jambara cIja che. kevalajJAnIne mokSa niyata thaye, zAzvat sukha mekSamAM ja che, paraMtu AyuSya pUrNa na thAya tyAM sudhI kevalajJAnIne ya mokSa maLI zake nahi. nirmala ke malina avasthAmAM pUrAyelA jIvane dharI ke pakaDI rAkhavA te kAma AyuSya karmanuM che. nArakIne nArakIne narakamAM duHkhanI parAkASThA che, lAhya lAhya saLage che, trAhI trAhI pikArAya che, paNa tyAMthI chUTakAre nathI. narakAyunuM kAma nArakIne jIvane, AyuSyanA chellAM samaya sudhI jakaDI rAkhavAnuM che. gati nAma karmane lIdhe jIva te te gatimAM jAya che. sajajana apakArI pratye upakAra kare te IzvaranuM valaNa kevuM hoya? azAtAne udaya hoya tyAre ApoApa te saMyoga ubhuM thAya pezAba karavAnI zaMkA kAcI hoya te paNa te samayanI tevA prakAranI paripakavatAe manuSya pezAba karavA jAya, bese tyAM chAparA uparathI khIsakelI naLIuM pADe che, pelAne te naLIuM vAge, te ghavAya ane AyuSya pUrNa thayuM hoya te marI paNa jAya. naLIuM pADanAra khIsakolI ke pakSIne kaNa belAvavA gayuM hatuM, azAtAnA udaye ja badhuM AvI maLyuM, kahe ke karma phaLyuM eka yAcakane Akhe rele maLe, ane eka raDate pAcho jAya, temAM kaMI kAraNuM kharuM ke nahi?, be yAcakamAM dAtArane eke ya saMbaMdhI nathI ke duzamana nathI. sAmAnA aMtarAyane pazama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-22. ane udaya eja tyAM kAraNa che. Itire tyAM Izvarane AgaLa kare che. je ema mAnIe te karma jevI cIja manAya nahi. bakarIne kasAI mAre che, manuSyane kaI khunI manuSya mAre che; e bakarI ane manuSya bane pApano udaye ja mare che. kAraNabhUta karma che temAM Izvarane vacce lAvavAnuM koI kAraNa nathI. kartA, hartA ivarane mAnIe te, te pachI kasAI ke khunI bina gunegAra ja gaNaze, kemake tyAM preraNa IzvaranI ja ne! jalAda phAMsI de che te nyAyAdhIzanA hukamathI de che, emAM jallAda pite vadha karanAra nathI. vadhanA hukamane amala te kare che. prazna AgaLa vadhI zake che. sajA karanAra nyAyAdhIzane karma baMdhana kharuM ke nahi? daSTAMta ekadezI ya na hoya. caMdra nAne moTo thAya che, tema caMdramukhImAM thatuM nathI, paNa saumyatAnI daSTie "caMdramukhI' kahevAyela che. nyAyAdhIza nyAya cUkavavAnuM kArya paNa dunyavIvyavahArathI ja kare che ne ! zahenazAhatane vaphAdAra rahIne, nyAyanA dekhAva pUrvaka te karI kare che. nyAyAdhIza vaphAdArInA sogana le che khare, paNa vaphAdArI konI?, zahenazAhanI, ane zahenazAtanI; nahi ke prajAnI. are prajAnI vaphAdArImAM paNa mukhatA svadezanI, ane paradezane aMge badhI chUTa. A te rAgadveSanI bAjI che. bIje sthAna na pese enI kALajI zerIne zvAna kAyama rAkhe che. ardhI paNa evI ja laDAlaDI cAlu che. rAjyanA rakSaNa mATe badhI ya vyavasthA che. je Izvarane kartA mAnIe to tene karma lAge ke nahi? jo ema karma lAgyAnuM na mAnIe te pachI karma vastu ja UDI jaze, karma te che ja. pratyakSamAM kaI vastu ane prazna nathI, arthAt pratyakSamAM prazna heya nahi. pANI ThAranAra zAthI?, agni bALanAra zAthI, e prazna ja na hoya, kemake pratyakSa che. jagatamAM sukha duHkha te pratyakSa ja che. sukha duHkha karmadatta ke Izvaradatta e prazna pachIne che, paNa sukha duHkha te pratyakSa che ja ne ! duniyAmAM paNa vyavahAra che ke saMtAna badhAM sarakhAM gaNavAM joIe emAM ekane badhuM apAya, eka tarapha AMkhamIMcAmaNa thAya te tyAM tarata bhedane Arepa thAya che. A vahAle, A aLakhAmaNe ema kahevAya che. duniyA para kahe che ke, tame ekane vahAle gaNe che, ekane aLakhAmaNe gaNe che. garAsiyAne meTo putra vahAluM lAge che, vANiyAne nAnA putra vahAluM lAge che. Izvara mATe paNa je te ekane sukha Ape, ekane duHkha Ape te e paNa evo bheda rAkhe che emane ? je karmAnusAra' kahIe te ya prazna paraMparA UbhI ja che. tevA tevA karmonI preraNAne preraka je Izvara, te phala jIvane zA mATe? vaLI karma jevI cIjanuM astitva thayuM te Izvarane karma lAge ke nahi? vidhavidha preraNa karyuM jAya chatAM karma na vaLage? duniyAmAM kaI sajana upara "tame paNa mArA tArane bheda rAkhe che" evo AkSepa kare te teNe maravA jevuM thAya, te pachI Izvarane te vahAlA, aLakhAmaNane bheda hoya? sajajane te apakArI para paNa upakArI hoya che, kAraNake emane svabhAva ja e che. : eka vakhata eka lazkarI adhikArI cAlyA jAya che. rastAmAM koIka manuSyane letAM ene kAMIka hema gayo eTale e tene sajA karA cAle che. pAchalathI kaI sArA maLe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [6] zrIamedha-dezanA-saMgraha. sajAnA mArathI ghavAyela pilA manuSyane sAje karyo. pharI e prasaMga banyuM ke pelA lazkarI amaladAra te ghoDesvArImAM che te vakhate tene paga peMgaDAmAM kaDhaMgo bharAI gaye che. gheDa thAbha nathI, deDaye ja jAya che. enI tAkAta nathI ke paga kADhI zake. jene sA karI hatI e ja manuSya anAyAse AvI pahoMce che, ane jeNe sajA karI hatI, jeNe apakAra karyo hato, tene paga te sajajana peMgaDAmAMthI kADhe che. pelA lazkarI amaladArane te pitAne svabhAva mujaba UlaTuM mAThuM lAgyuM ke jenA pratye pote apakAra karyo che, tenAthI bacAyuM tenA karatAM mRtyu sArUM! sajajane apakArIne upakArane mAra mAre che. IzvaramAM te A guNa, apakArI upara paNa upakAra karavAno guNa utkRSTa hovo joie. jaMgalI rAje paNa dhAvaNuM ke nAnAM bALakone phAMsInI sajA karatA nathI, tyAre Izvara to dhAvaNA bALakone te zuM, paNa garbhamAM rahelAne ya mArI nAMkhe che, A kaI hAlata! tAtparya ke Izvara banAvanAra nathI paNa batAvanAra jarUra che. jIvAdi ta, pApa puNya mekSa, mokSanA upAye batAvanAra Izvara ja che. Izvara te niraMjana, nirAkAra che; paNa derAsara, pUjA pratiSThA AdinuM sthAne tyAre ja che ke je Izvarane batAvanAra mAnavAmAM Ave che. karma udayAnusAra jIva te te gatimAM gamana kare che. dhANApaMthIo (brAhmaNe) pitAnuM peTa bharavA mATe izvarane AgaLa kare che. teo kudaratamAM jyAM tyAM potAnA lAgA Izvarane nAme lAgu kare che, tyAM tyAM sImaMta, janma, lagna, maraNanA tamAma samaye, ane maraNa pachI paNa kAyama zraddhAnA nAme teo prajAne cUse che. A kayAre bane? je Izvarane AgaLa na kare te temane koNa Ape. manuSya dArU pIe, ane magaja gAMDuM thAya e deSa Ivarane?, sAkara khAvAthI ThaMDaka thAya; maracuM khAvAthI baLatarA thAya emAM Izvarane zuM lAge vaLage? vArU! jagatane kaye Izvara? kRSNa, rAma, Isu, allA ke jarathosta? ciThThI koNa nathI lakhatuM? pipa paNa ciThThI huMDI lakhe che IzvaranA nAme dhUtavAnA dhaMdhA badhAne tyAM cAlu che. izvaranA nAme dhAgApaMthIonA dhaMdhA. vaDodarAmAM eka dakSiNI marAThA jJAtine hate. tene bApa marI gaye. prathama pote zrImaMta hatuM, paNa A vakhate sthiti ghasAyelI hatI. have bApanI seja (zamyA) pUravA jAya te kharekharA be hajAra rUpIA joie. jyAre zA pUravAnI vidhi kare te pitAnI pratiSThA pramANe karavuM ja paDe. gora lAge cheDe tema nahotuM, ane te pArAvAra ciMtA thaI; paNa te vakhate eka mitra maLe. teNe yukti batAvI, ane kahyuM ke kAma thavA sAthe AbarU paNa raheze; tevI yukti-cAvI batAvI dIdhI. e dakSiNI te gerane tyAM gayo ane teNe kahyuM gora mahArAja! mAre bApa pakako aphINI hate, mATe A cAra telA aphINa tarata khAI jAe, jethI jaladI mArA bApane poMce. te svargamAM aphINa vinA TAMTIA ghasate haze. gore kahyuM "ema kAMI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- - 3 dezanA-23. [8] aphINa pahoMce? dakSiNIe kahyuM: "te pachI zamyA kayAMthI pahoMce ? tAtparya ke beya pitA pitAnI sthiti rajU kare che. pariNAme gerane tyAM AvelI koI bIjAnI zayyA pele dakSiNa pitAne ghera lAvIne teja rajU kare che, Ape che, AbarU jALave che, ane gora paNa aphINa khAvAnI AvI paDelI AphatathI pitAne ugAre che. tAtparya ke je dhAgApaMthIo (brAhmaNo) Izvarane kartA na manAve te huMDI kayAMthI lakhe? huMDI vinA A badhuM maLe kyAMthI? gatinAma karmanA udaye pudagalenuM pariNamana thAya che, ane gati e AdhAre thAya che. AMdhaLe paNa kherAka te dekhatAnI je ja khAya che, paNa pudagala pariNamanamAM AMkhane aMge bheda paDe che. aMdhane cahnane yogya pagala pariNamana nathI. Ane AkAra te heya che. jema manuSyamAM tema tiryaMca pacendriyamAM paNa baLada vagere mATe, aMdhapaNu vagerene mATe samajI levuM aMdha baLadane paNa AMkhane AkAra te hoya devatAmAM paNa pudgala pariNamanane aMge bhede kahelA che te saMbaMdhI varNana agre vartamAna. che dezanA-rasa pariNAmanA bhedo, kriyAnA bhedone AbhArI che. manuSya thAya paNa saMmUrchAima thAya te sArthaka zuM? akhila vizvane ekAMta kalyANaprada zAsananI sthApanA samaye zrI tIrthaMkara pAsethI tripadI meLavIne te AdhAre bhavyavRMda mATe hitabuddhie zAsanane vahetuM rAkhavA zrI gaNadhara bhagavAne je - maDAnuM dvAdazAMgInI racanA karI, temAMnA pAMcamA aMga zrIbhagavatIjInA AThamA zatakane prathama uddeza cAlu che, jemAM pudgala pariNAmane adhikAra cAlI rahela che. paMcendriya jIvenA cAra prakAra che. 1 nArakI 2 tiryaMca 3 manuSya ane 4 devatA atyaMta pApanAM phale bhegavavAnuM sthAna naraka che. pApanI tIvratA tathA puNyanI maMdatA bhege baMdhAyela karmonuM phala bhegavavAnuM sthAna tiryaMcagati che. pApanI maMdatA tathA puNyanI tIvratAnA yege baMdhAyela karmonuM phala bhegavavAnuM sthAna majhuya gati che. atyaMta puNyanA phale bhegavavAnuM sthAna devaka che. karma jevI cIja mAnIe, tenI taratamatA mAnIe te phalanAM sthAne paNa tevA bhinna bhinna mAnavAM paDe. pApa ane puNyamAM tIvra tathA maMda evA prakAra heya che, phalamAM paNa te pramANe ja heya e svAbhAvika che. garbhamAM hatyA Apatti nivAravA paNa thAya, lebhathI paNa thAya, je kAraNathI thAya te kAraNa mujaba rasanA pramANa mujaba Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ----- - - --- - [8] zrIamogha-dezanA-saMgraha. naraka paNa nIcI ucI maLe. pApanuM phaLa bhegavavAnuM narakathI ochA trAsavALuM sthAna tiryaMcagati che. tame Dherane daza vAge pANuM pAe, amuka vakhate ja cAro carAve, te vinAnA samayamAM ene bhUkha tarasa na lAge? pazune AkhI jiMdagI bhAra vahevAne, mAra sahevAne heya che. tiryaMcagati maLe temAM kAMIka puNya hoya tene vege sAre ghera tiyAne sAro kherAka, cekhuM pANI rahevAne sAruM sthala sArI mAvajata maLe che. manuSya bhava te adhika puNya tathA ochA pApanA phala rUpe e joI gayA. pApanAM phalarUpe manuSya bhavamAM paNa kaI prakAre vyAdhi upAdhi Adhi sahana karavo paDe che ne? gata bhavamAM pu te karyuM paNa ullAsathI na karyuM hoya, retAM rotAM karyuM hoya, "karavuM paDe che ema dhArI veTha rUpe karyuM hoya te tenuM phala paNa teja prakAre maLe te manuSya thaye paNa saMmUrNima manuSya thaye tyAM AyuSya mAtra aMtarmuhUrtanuM, zarIra aMgulanA asaMkhyatamA bhAganuM keI AMkhathI na dekhI zake tevuM ane upajavAnuM mala, mUtra, baLakhA vageremAM AvuM manuSya paNuM maLyuM emAM sArthaka zuM? reIne reIne karelAM puNyanAM phalamAM bIjuM zuM hoya ? raDatAM kareluM ullAsathI zI rIte bhegavAya? mammaNa zeThane ghera addhi keTalI hatI ! zreNika mahArAja pitAnA AkhA magadha dezanuM rAjya vecIne ratna kharIde te paNa mammaNa zeThanA bheMyarAmAMnA ratananA baLadanuM eka zIMgaDuM na thAya trAddhi ATalI paNa aMtarAya karmane udaya e ke bIcAre sArUM tela khAya ke saDayA vagaranuM anAja khAya te tarata mAMdo paDe. ene pace zuM?, kheruM tela ane saDeluM anAja ja. ene AvuM pace evI enI hAlata hatI, ane aMtarAyane udaya hate. bhegAMtarAyane kSapazama na hatuM. pUrvabhave dAna dIdhA pachI pazcAtApa karyo tenuM pariNAma A AvyuM. ApaNe Aje paNa joIe chIe ke dharma karanArA pahelAM kare te che, paNa pAchaLathI raDayA kare che. AvA AvA kAraNe manuSya thAya, paNa saMmUcchim thAya, aMtamuhUrtamAM marI jAya are! cakravatIne ghera janma, paNa janmIne thoDA vakhatamAM marI jAya, sArthaka zuM kahe che AyuSya baMdha vakhate pariNAmanI kharAbI thayelI manuSya gatinuM AyuSya evI jAtanA puNyathI bAMdhyuM hoya ke jenAthI mana ja na maLe, eTale saMmUchima thAya, upaje ane aMtamuhUrtamAM mare. bhava manuSyane gaNAya paNa enuM mUlya zuM?, enuM phala zuM? saMmUrchAima manuSyane paNa viSTA, mUtra, pitta, kapha thaMka, lALa, parU, rUdhira baLa, lemba, nAka, kAna vagerenA mela ane vIrya-vageremAM upajavAnuM hoya che. garbhaja manuSya mAtA pitAnA saMgAthI garbhamAM utpanna thaI nidvArA jame che. garbhaja manuSyamAM paNa sukhI duHkhI vagere joIe chIe. tyAM prathama karAyelAM puNyamAM pharaka mAnave ja paDaze. pUrva bhavamAM mAne che keIe supAtre ullAsabhera dAna dIdhuM, keIe na Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-23. Wan [<<] chUTake dAna dIdhuM, koIe detAM te AnaMdathI ApyuM, paNa pAchalathI pastAyA hoya. A rIte mananI bhAvanAnA bheda mujaba pUlamAM bheda paDI jAya e spaSTa che. lakSAdhipati dAna devA sAdhune nimatre, ane daridri nima Mtre emAM paNu thanArAM puNya tathA nirjarA lakSmI ke dAridrayanA AdhAre thatAM nathI. pAtramAM paDatAM kiMmatI ke sAmAnya dravyanA AdhAre thatAM nathI, paNa sAthe sAthe khAsa AdhAra mAnasika-bhAvanAnI zuddhi tathA azuddhi upara che, temAM tIvratA madatA para AdhAra rahelA che. drazya, pAtra; tathA citta, e traNeyanA tathAvidha saMcege puNyanA badha thAya che. caMdanAnAM AMsunu mUlya. aDadanA ThaThA getu karIne rAja Dhorane na khAya che, parantu te dvArA kula tA caMdana bAlAne ja thayuM. jeNe aDadanA bAkulAne tevI avasthAmAM bhagavAn mahAvIra devane vaheArAvyA, ke tyAM kiMmata vaheArAvAyelA padArthanI nathI, kAraNake padArthamAM te aDadanA bAkulA hatA. teNInI sthiti kaI hatI?, hatI teA pote rAjakumArI, paNa kaI hAlate paheAMcelI ?, pitAnu rAjya gayuM pitA marAye, mAtA putrI nAThAM, kei sainikanA sapATAmAM sapaDAyAM, zIyaLa rakSaNArthe mAtAe Atma-balidAna dIdhuM. A joi sainike caMdanAne (vasumatine) AzvAsana ApyuM. pachI te sainika dvArA coTe vasumati vecANI, zeThathI kharIdANI, nAma cakranA apANuM. tyAM vicitra kamavazAt mUlA zeThANInI maherabAnInA abhAve bheAMyarAnA kArAgRhamAM pUrANI mastaka mUDita, hAthapagamAM beDI, eka paga uMmaranI bahAra, eka paga aMdara, traNa divasanI bhUkhI bhUkhamaya sayeAgAmAM upayegapUrvaka aTThama tapavALI thaI zeThanI tapAsamAM vyatikara mAlUma paDavAthI kheDI tADAvavA mATe zeTha luhArane khelAvavA gayA, paNa te pahelAM sUpaDAmAM aDadanA bAkulA mUkatA gayA. A bAkulA A saceAgemAM teNIe cha mAsanA tapasvI mahAabhigrahavALA sAkSAt zrImahAvIradevane vaDerAvyA. AvI hAlatamAM teNIne keI pAtra Ave te vaherAvuM' A bhAvanAM thai e ja mahAmUlyanI vastu che. bhagavAna AvyA, abhigrahamAM khAmI hovAne lIdhe pAchA pharyA, tethI ca MdanAne AMsu AvyA, ane bhagavAne abhigraha pUrNa thavAthI pAchA vaLyA ane vahe, caMdanAne kRtArtha karI; ane caMdanA dhanya bhAgya banI. A caMdanAnA AMsunu mUlya che. AMsu te jagamAM kayAM thoDAM vahe che ?, jagamAM kaiMka raDe che ne ?; Ate caMdanA kama rAjAne raDAve che. kriyAnI taratamatA mujaba phulamAM taratamatA samavIja, chatI sAmagrIe dAna devAnu, ane puNya karavAnuM na sUjhe tenI dazA zI thAya ?, je Adarza pratye lakSya na Ape enA jIvanamAM bhaTTIvAra Ave kayAMthI ?, je cheka mUla nakazA upara dhyAna na Ape te citare zI rIte?, zrI jinezvaradevanuM derAsara pAse hoya che chatAM ya pUjA karavAmAM ALasa kare tyAM zu thAya ? sayegA sAnukula chatAM pramAdI bane ene pUla maLe kayAMthI !; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20] zrIamodha-dezanA saMgraha. A badhuM vicAraya che. eka mANasa darzana, pUjA kare khare, paNa karyA vinA chUTako nathI, keIka upAlaMbha Ape mATe karavuM joIe ema dhArIne kare ane eka mANasa Avazyaka dhArIne hadaye lAsathI kare tenA phalamAM mahAna pharaka hoya ja. jene hadayamAM evI bhAvanA hoya "dhanya bhAgya huM ke AvA saMyego maLyA ! traNa lekanA zRMgArarUpa zrIjinezvara devanAM darzana thAya evAM utkRSTa bhAgya kayAMthI?'; ene evuM uMcuM puNya thAya e saha ja che. keI vaLI derAsaramAM javA gherathI nIkaLe paNa mArgamAM mitro maLe, kaI majamajAha maLe ke mAMDI vALe ! e dharma kRtyane mAMDI vALe eTale lalATamAM puNya paNa pitAnuM Agamana mAMDI ja vALa ne ! ApaNe mudde puNyaphalanA tAratamyane age phalanuM tAratamya che. pUjA karavA jatAM, ane AkhA divasa daramyAna eka mANasa AMkha mIMcIne cAle, kIDI makoDI paNa na jue; ane eka mANasa lIla phUlanI paNa jayaNA sAcavIne cAle che. have cAle te beya che, paNa cAlavA cAlavAmAM ya phera eTale sAmAnya kriyA dvArA puNya pApanA baMdhamAMya pharaka paDe che. baMdhAtA puNyamAM paNa tIvra bhAva maMda bhAvanA hisAbe pariNAma paNa tevuM mAnavuM paDe. akAma-nirjarA. devaka-svarga puNyathI maLe che, paNa punyAImAM tAratamya che. baMdhAtA utkRSTa puNyamAM paNa tevI tAmyatA che. baMdhAtAM utkRSTa puSyamAM paNa jevI taratamatA tevuM pUla samajI levuM. devakamAMnA jaNavelA bhede mAMthI kaye bheda prApta thAya, tene AdhAra puNyanA tAratamya upara che. devakanA mukhya cAra bheda-1 bhavanapati, 2 vyaMtara, 3 jyotiSI; ane 4 vaimAnika sakAma nirjarane dA samakitI rAkhI zake, paNa akAma nirjarane dAvo ke IjA koIthI rakhAya tema nathI. jIvAdi tattvonI zraddhA dharAvanAra samakitInA jANavA mAnavAmAM AvanA jJAnAdi guNe che, ane te guNe karmathI avarAyelA che, ema te samakitI sArI rIte jANe che. A samakitI je tapa kare, je dharma kriyA kare te karmanA AvaraNanA kSayanI dRSTie, AtmAnA guNatpattinI daSTie kare. jene AvuM jJAna bhAna nathI te jIva paNa dukhe bhagave tenAthI je karmanuM tUTavuM thAya te akAma nirjarA kahevAya. game te rIte jela bhegavanAranA jeTalA divase jAya teTalA divase tenI sajAmAMthI ochA te thAya ja che. karma kSayanI buddhi vinA udaya AvelAM pApanI vedanA bhegavavAthI karmanuM tUTavuM te akAma nirjarA. bhUkhyo-tarasya-marele baLada deva thAya che. pAMcaseM gADAM utAranArA baLadanI vAta te jANe che ne? AkhA mAge teNe kAdavamAM pAMca gADAM kheMcyA, kAMThe lAge, paNa pachI nasanA sAMdhe sAMdhA tUTI gayA. cAlavA samartha rahyo nahi, eTale tene mAlIka te gAmanA mukhIne te baLada soMpI jAya che, ane tenI sAravAra mATe dhana paNa Ape che. e mAlIka te pitAnA paMthe vaLe che, ane ahiM pele mukhIharAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-23. [1] khera bane che. eTaluM ja nahi paNa dhana hajama karIne paNa pelA baLadanI saMbhALa letuM nathI. mArgathI cAre laI janArAmAMthI koI cAro paNa ApatuM nathI, pANI bharIne jatI nArIomAMthI koI pANI paNa pAtI nathI, koI dayA sarakhI karatuM nathI, ane baLada bhUkha ane tarase mare che, chatAM te maranAre baLada marIne devatA thAya che. kahe eNe kayuM sAruM kArya karyuM ?, chatAM vagara IcchAe bhUkha tarasanI vedanA sahana karI te rU5 akAma nirjarAnA ge te marIne deva thaye. jJAnIe kahelA mArge cAlatAM je kaSTa samabhAve sahana karAya, upasarga pariSaha veThAya, te sakAma nirjarAnA pariNAmamAM tathA akAma nirjarAnA pariNAmamAM aMtara jarUra paDaze. A rIte ja devatAnI gatimAM mukhya cAra prakAro bhavanapati vagerenA che. naTane niSedha ke naTIne? eka mANasa sAmAyika kare che. sAmAyika che te kevaLa apratima-sakAma-nirjarAnuM kAraNa, ucca puNya paNa baMdhAya, paNa karaNanI tIvra-zuddhinA ke maMda zuddhinA AdhAre phaLa thAya. sAmAyikamAM paNa pramAda kare, ane jhokAM khAya te zuM thAya ?, sAdhuo sakAmanirjarAnA mArge caDhelA che, temAM paNa tIvratA maMdatA te heya ja. zrI RSabhadevajI bhagavAnanA sAdhuo sthaDila jaIne vaLatAM mArgamAM nATakIo jevA ubhA rahyA. moDuM thavAnA kAraNumAM teoe rAjupaNe saraLatAthI satya kahyuM. nATaka na javAya ema temane kahevAmAM AvyuM. pharI vaLI vAra lAgI tyAre kAraNamAM temaNe jaNAvyuM ke "nATakaDi jevA ubhA rahyA. A ApaNe temaNe sAce sAcuM kahyuM. nATakanA niSedhamAM nATakaDIne niSedha AvI gaye, tema jaNAvavAmAM AvyuM te temaNe svIkAryuM. tAtparya ke rAju svabhAvanuM AvA sAdhupaNAnA phalamAM ane vikasavabhAvanA sAdhu pazunA phalamAM pharaka paDe ja. A daSTAMta te paryuSaNamAM kAyama sAMbhaLe che ne? bhagavAna zrISabhadevajInA sAdhue aju ane jaDa hatA, jyAre bhagavAna zrI mahAvIradevanA sAdhuo jaDa tathA vaka hevAthI e ja daSTAMtamAM temaNe e ja javAba paNa vakrapaNe ApyA. pelA sAdhuo naTanA niSedhamAM naTI nahetA samajyA, jyAre mahAvIradevanA sAdhue te samajyA hatA. zrI mahAvIradevanA sAdhuo ekavAra naTa jevA ubhA rahyA, temane niSedha karavAmAM AvyuM. pharI teo nATakaDI jevA ubhA rahyA, ane moDuM thavAnuM kAraNa pUchatAM prathama te ADI avaLI vAta karI, ane jyAre naTInuM kahevuM paDyuM tyAre ulaTuM bolyA ke "naTIne niSedha kema nahete karyo?, tAtparya ke bannenA sAdhupaNAnA pAlanamAM A rItie je pharaka hoya te pramANe tenA pUlamAM pharaka paDe ja e spaSTa che. ApaNe joI gayA ke akAma nirjarAthI paNa devapaNuM maLe che. paMcAgni tapa, snAnAdi tyAga, brahmacaryapAlana, dehadamana vagerethI devapaNuM maLe che. puNyamAM adhika, adhikTara, adhikatama bheda paDe. pariNAmamAM paNa tevA bheda paDe che, ane adhika-adhiktaraadhikatamamAM paNa taratamatA te hoya ja. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI amodha-dezanA-saMgraha. bhavanapatinA deva "kumAra' zAthI kahevAya che? jema bAlako ghara, hATa, vepAra vagerenI kiMmata samajatA nathI, e te kevala mejamAM majAmAM samaje, zaNagAra sajavAmAM AnaMda mAne temAMya keTalAka bAlako cAlI jatI gAyane vinA vAMke patthara mAre, che, kutarAne kAna cImaTe che vagere kArya kare che. te rIte bhavanapatimAM paNa asurakumArAdi devo basa zuMgAra saje, ane nArakI jIvene mAravA jhuDavAnuM kArya karyA kare che. temane temAMja rasa upaje che. ahinA aTAlAne saMskAra devagatimAM paNa sAthe ja Ave. rAjAno zvAna kadAca halakA padArtha nahi khAya, paNa jAta dhAnanI eTale mejaDI te karaDe che te rIte A asura kumAra bhale devagatimAM che, chatAMya narakanA nirbala nirAdhAra pArAvAra duHkhI jIve upara potAnI sattAne seTe krIDA kutuhala tarIke calAve che. bhavanapatinA daze bhedane "kumAra" tarIke oLakhAvAya che. bALakanA jevA svabhAvavALA kevaLa moja zekhamAM hAlanArA aTakacALamAM AnaMda mAnanArA mATe "kumAra" kahevAmAM AvyA che. vaMtarAdi de-saMbaMdhi bAlaka meTuM thAya eTale nadI taLAve bhaTakatuM thAya. jyAM sArU lAgyuM ke tyAM "mArUM' karI besI jAya. bhaTakatI jAta paNa jyAM sArUM dekhe tyAM TakI jAya. devatAnI jAtamAM paNa sAruM maLe tyAM "mA" karI bese tevA vyaMtare che. tirjIkamAM sArA sthAna pahADa, parvata, vRkSa bagIcA makAnamAM te vyaMtare adhiSThAtA thaI jAya, kAraNa ke teone manuSya sAthe aMtara bheda nathI. manuSyanI vasatImAM, ane jaMgalamAM paNa sAruM sthAna vyaMtara pakaDI le che. adhiSThAyaka devanuM durlakSya karI mArI vastu meLavI zakAya nahi. denA kAusaganuM kAraNa AthI samajAze. rakhaDatI jAtinA devenuM nAma vyaMtara che. duniyAmAM keTalAke dharma na samaje paNa paropakAra karI chUTe. duniyAnA lAbhamAM pitAne lAbha mAne tevA che. tema tiSI de paNa jagatane hata kare che. devabhaktinA prasaMge teo mahatsavane mukhya pATha bhajavanArA che. zrItIrthakara devonA janmAbhiSekanA matsavanI jAherAta jotiSie nathI karatA, paNa tenI jAherAta saudharmendra kare che. AtmAnI zubha karaNImAM tatpara rahevuM, ane deva paNuM bhegavavuM A avasthA vaimAnika devenI che. 'T F ; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che dezanA 24. mithyAtvInI paNa dharmakaraNa nakAmI jatI nathI. evaM eeNaM abhilAveNaM aTTavihA vANamaMtarA pisAsA jAva gaMdhabbA / naraka jevI gati mAnyA vinA cAle tema nathI. jagat nuM bhaluM thAya tevI bhadra-bhAvanAnA prayogathI siddha tIrthakarapANuM prApta thavAthI zrItIrthakaradeva-sthApita-zAsana cAlu rAkhavA zrIgaNadharamahArAjAe racelI dvAdazAMgImAMnA paMcamAMga zrIbhagavatIjInA AThamA zatakanA prathama uddezAne adhikAra cAlu che. A zatakanA daza uddeza che, temAM prathama uddezo cAle che, jemAM pudgala pariNAmane adhikAra che. pudgala pariNamane aMgenA vivecanamAM devatAnA bhedane adhikAra cAlu che. jevI vRtti tevI pravRtti, ane jevuM pudgalanuM grahaNa tevuM ja dehanu zarIranuM avadhAraNuM utkRSTa pApanA phalane bhegavavAnuM sthAna naraka che, temaja utkRSTa puNyaphalane bhegavavAnuM sthAna devaleka che. narakamAM sudhA, tRSA, garamI, ThaMDI asahya che, ane te trAhya kirAvanAra che. manuSya tathA tiryae paNa garamI ke ThaMDI amuka pramANamAM sahana kare che, paNa hada bahAra thAya che, tyAre kaI hAlata thAya che sahana karyA vinA te chuTakeja kayAM che?, e vAta jUdI, muddo e che ke narakamAM vedanAnI parAkASThA che. jInI kAyama hatyA karanArAo e pApanAM phala kyAM bhegave?. narakamAM. narakagati A rIte buddhigamya paNa che. tyAM zarIra paNa evuM maLe che ke badhI vedanA sahana karavA chatAM, chedana bhedana chatAM, kApe-mAre-bALa-vahere chatAM e zarIra nAza thAya nahi. tAtparya e che ke jIva chuTavA mAMge, maraNa Icache, te paNa chUTI zake ja nahi; ane mota paNa male nahi. eTale nikAcita AyuSya tUTe ja nahi. jene "naraka zabdathI vAdhe hoya te nAma game te Ape paNa evI gati che, e mAnyA vinA cAle tema nathI. samyakatvanA abhAve devagati rekAtI nathI. eja rIte devaleka paNa utkRSTa puNyanA pariNAma rUpa che. ApaNe e joI gayA ke taratamatAnusAra pUlamAM paNa taratamatA che. nirdhanane maleluM nidAna tene gAMDe banAvI de che, mATe devakanI Rddhi jIravAvAnA sAmarthyavALo deha vagere jyAM hoya evuM sthAna te ja devaka. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] Wan zrIameAdha-dezanA-saMgraha. puNya : dha samyakatvamAMja thAya, ane mithyAtvamAM sArI kriyAnA yege na thAya ema nathI. dayA, anukaMpA, satya, pramANikapaNu, brahmacarya, pAlana, anekaSAyeA para kAlu rAkhavA vigere guNeAnA pariNAme mithyAtvamAM rahelA AtmAne paNa puNya badhAya che. jene cege devale ka maLI zake che. dharmakriyAdi zubhakriyAe niSkula jatI nathI. ane tethI kriyA lavatI che, tethI zubhakriyA zubha la Ape che; ane azubha kriyA azubha Ape che. abhavya mekSa mAnatA nathI, ethI enI kriyA mekSa mATe thatI nathI. mekSa mAne niDe eTale te mATe hAya kayAMthI ?, tethI tene mekSa maLatA nathI, paNa cAritra pALe che tenA cege navapreveyaka deva leAka sudhI te jai zake che, evuM ApaNe mAnIe chIe. jevI karaNI tevuM phala ema jainazAsana jaNAve che. geAzALA keve?, gurU drohI. eNe bhagavAna mahAvIradeva para chevaTe tejovezyA paNa mUkI. mANasane khALI mUkavAnuM kAryaM kevuM ghAtakI? zrI tIrthaMkarane bhasmIbhUta karavA taiyAra thayele bhale tema thayuM nahi, kAraNa ke tI karanAM utkRSTa puNya rakSaka che. bhayaMkara julmI geAzALA pazu dravya cAritrathI devale ke gaye. enA gurUdrohanA pApanAM kle bhogavavAM paDaze, enA mATe keI bhavA thaze e kharUM, paNa dravyacAritre ene devaleAka ApyA e muddo che. ApaNAmAM ema kahevavAya che ke 'samakita vagaranuM badhuM nakAmuM eneA a ' vyaMja' ema nathI. mekSa mArganA dhyeyanI apekSAe te kAMi hisAba nathI, mATe vya jevuM gaNAya, evA arthAMmAM ' vyartha ' zabda che; chatAMsamakitanA abhAvathI puNya-prakRti rakAtI nathI, eTale devagati Adi rakAtI nathI. samyakatva pAmavAnA vakhata kayA? are ! samyakatva pAmavAne vakhata paNa sArI kriyAnA cege ja prApta thavAnA che? mithyAtvanI dazAmAM paNa dAna, satsaMga, dharma zravaNa, dayA, gurUbhakti Adi zubha kriyAonI paraMparA cAlu che, eja samyakatvane saMga paNa karAvI Ape che. AgrahavALu mithyAtva AtmAne AgaLa vadhavA detuM nathI e vAta muddAnI che. have jee samyakatva pAmyA te badhA prathama to mithyAtvI ja hatAne ! jo te dazAmAM dAna dayAdi vyartha hoya te te samyakatva prAptinA prasaMga Ave ja kayAMthI ? mithyAtva paNa e prakAre che. 1. kadAgrahavALuM mithyAtva 2. yathAbhadrikatAvALuM mithyAtva. kadAgrahI mithyAtvI puNya khaMdha karI zake, devagati vagere meLavI zake; paNa mekSanAM sAdhane pAmI zake nahi. bhadrika mithyAtvIne puNya sAthe meAkSanAM sAdhano maLI zake che. abhavya AtmA paNa puNya-prakRti te khAMdhI zake che. sUkSma ekendriya paNa puNya khaMdha kare. jo tema na mAne te te bAdarapaNAmAM Ave zI rIte ?, ekendriyamAMthI eindripaNAmAM te AgaLa vadhe zI rIte? nirjarAnA e bheda, 1 sakAma nirjarA, 2 akAmanirjarA, sakAma naDiM te akAma paNa nirjarA te satra heAya che. mithyAtvIne nirA na thAya ema nahi, nahiMtara graMthI sudhI Ave zI rIte ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-24. Wan navakAranA nakAra, kaeNremilatenA kAra kayAre le? zAstrakAra tyAMsudhI kahe che ke lebha-lAlacathI, bhayathIthI, dekhAvathI, lajjAthI, paudgalika icchAthI paNa namo arihaMtANaM padanA nakAra khelanAra AtmA paNa egaNAtera kADAkoDI sAgaropamathI kAMika vadhAre sthiti teDela hoya ke teADavA taiyAra thayele hoya teja te khelI zake che. yazaH mATe,kIrti mATe pUjavAnA pralobhane, dharma karavA taiyAra thayele jo mimate nA kAra mele te te paNu uparanI jema agaNAtera kADAkoDI sAgare pamathI kaMika vadhAre sthiti teDavA ke teDIne taiyAra yeye AtmA hAvAja joie. zradhdhAnI vAta te alaga che, paNa A te zradhdhA vagaranA leAbhathI, praaAbhanathI, zaramathI, lajjAthI; ane paudgalika sukhanI IcchAthI pravRtti karanArAonI vAta che. abhavye graMthI AgaLa anatI vakhata AvI gayA ane tethI tyAM zAstro bhaNavAnAM maLyAM te kayAre ? agaNAtera kADAkADa sAgaropamathI kaMika vadhAre sthiti teADAi hAya, agara tUTI hAya tyAre pravebhanathI jazaH-kIrti mAna maratabAnI icchAthI derAelA mAtra dravyathI navakAra karemibhate gaNanArA mATe paNa ema ja mAnavu ke teenI teTalI sthiti tUTI che. eTalI sthitie pahoMce teja namo arihaMtANaM nA nakAra, tathA remimaMte nA kAra khelI zake. meAkSanI icchA vinA zradhdhA vinA navakAra gaNe che, teNe paNa agaNAtera keDArkADI sAgaropamathI kAMika vadhAre sthiti teDelI ja haiAya ema samajavuM, [5] kAMThe ja vahANane tAphAna naDe che. eThThInA pAdazAhane jarA mahAnuM maLavuM joie, tarata tene vaLagI paDe. ethI kAika ema kahe ke jema agaNAtera koDAkoDI sAgaropamathI kaMika vadhAre samayanI sthiti tUTI, te bAkInI eka koDAkoDI sAgare pamanI sthiti paNa eja rIte tuTavAnI; evI bhramaNA bhaTakAvanArI che. daza gAu dUra gAma che temAM nava gAu pahecyA, eTale zuM gAma AvI jAya ?, nA; bAkInA eka gAu paNa cAlanArane cAlavuM te paDejane ? agaNAtenI sthiti teADavI muzkela nathI, paNa ekanI sthiti teADavI mahAmuzkela che. saune mAluma haze ke dariyAmAM vahANane tAkAna kAMThe naDe che. je sthiti teDavAmAM muzkelI che, tyAM gAMDa kahevAmAM AvI che. prathamanI agateranI sthitimAM gAMTha manAI nathI, paNa A ekanI sthitimAM gAMTha mAnavAmAM AvI che. A ekanI sthitimAM jema jema prayatna karavAmAM Ave tema tema samyakatva dezazivarati savirati upazama zreNi vagere sAMpaDe, mATe A sthitimAM prayatna, ane purUSAnI jarUrI che. saskAra ulaTAvavA muzkela che prathamanI sthitimAM puddagalAnadIpaNuM kAma lAge che, paNa A pAchaThThI paristhitimAM AkhI sRSTi palaTAvavI paDe che. prathama viSayAne sukhanu N kAraNa manAtu hatuM, te have duHkhanuM kAraNu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - -- * - - * - * * * * --- - -- - zrImedha-dezanA-saMgraha. mAnavuM paDe che. AkhI mAnyatAne badalIne emaja mAnavuM rahyuM ke-Ijha sparza, gaMdha, rUpa zabda eja AtmAne phasAvanAra che; ane cAre gatimAM cakrAve caDhAvanAra che. have vicAre ke anAdinI buddhine AkhI palaTAvavI e keTaluM muzkela? prathama te bhegene sArA mAnelA, anAdithI e sarakAre rUDha thayelA, have e saMskArane sadaMtara ulaTAvavA e saheluM nathI; ane A buddhi graMthabheda pachI ja thAya. gAMTha bhedAya nahi tyAM sudhI A buddhi thAya nahi. viSayamAM paNa ISTa aniSTane bheda che. anAdithI ISTanI IcchA hoya che, ane aniSTathI sarva trAsI gayA che. janAvaranA bhAvamAM paNa InTa tarapha doDatA hatA, ane aniSTathI te bhAgatA ja hatA. najare joI zako che ke janAvara paNa taDake ubhuM rahe che? nahiMja, tarataja chAMye cAlyuM jAya che. game tevI tarasa lAgI hoya chatAM janAvara paNa mU taranA kuMDAmAM te meM nahija ghAle. A jIvane anAdikAlathI zubha viSaye ja sukhanA kAraNa rUpa lAgyA che, ane saMskAraja e che. AthI ja kahenArane dunyavI padArthone aMge kahevuM paDayuM ke duniyAnA kiMmatI padArthonI te kiMmata duniyAnI bahena kAvaTanA AdhAre che. tenuM rUpuM hIrA metI maNuM mANeka pannA A badhAne mUlyavAna keNe manyA?. duniyAe jane ! tAryuM ke A sthiti duniyAe ubhI karelI che, paNa ISTamAM sukha aniSTamAM duHkha te dareka jIvane svAbhAvika che. eka garbhavatI bAIne AThame mahine evuM thayuM ke garbhane hAtha bahAra nIkaLe cheDAdoDa thaI, DAkaTare gabharAya ane vADhakApa karavAno nirNaya karyo. kaI anubhavI vRddha veve karAmata karI. dIvAsaLI saLagAvI pilA garbhanA bahAra nikaLelA hAtha upara cAMpI, eTale te garbhe hAtha pAcho kheMcI lIdhe. garbhamAM paNa sukha duHkhanuM bhAna te che ne! ISTa viSayathI sukha, ane aniSTathI duHkha mAnavuM e kRtrima nathI, paNa svAbhAvika che. AnuM ja nAma graMthabheda che. jagatamAM dekhAya che ke luccAo baraphI ApIne kalI kADhI le che. baraphI ApyA vinA kalI kADhI levAtI nathI. saMsAramAM paNa mahArAjAe jIvane phasAvavA ISTa viSaye rAkhyA che, ane ISTa viSayamAM sarva phasAya che. ISTa viSayamAM jIvane lalacAvavAnuM sAdhana meharAjA pAse je na heta te A jIvane bhaTakavAnuM heta ja nahi. jIvanu satyAnAza vALanAra ja ISTa viSaye che. jema samaju mANasa pelI baraphIne jhera gaNe che, tema samati paNa ISTa viSane jhera gaNe che. samaktiInI mAnyatA ja alaga hoya che. e zuM mAne che?, ISTa viSaye AtmAne rakhaDAvanAra che ane aniSTa viSaye ja mokSa mArgamAM madadagAra che, nirjarAnA sAdhanabhUta che. AvI budhdhi thavI, buddhinuM AvuM parAvartana enuM ja nAma graMthabheda che. prathama ISTa viSaye tarapha prIti hatI, aniSTa viSaya tarapha aprIti hatI, te graMthIbheda thatAM viparIta rUpa dhAraNa kare che. eTale ke ISTa viSaye tarapha aprIti, aniSTa viSaye tarapha prIti jAge che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-24. graMthabheda manAya kayAre? hiMsA, jUTha, cauryAdinA tyAga, sAthe strI samAgamano paNa tyAga; A zA mATe ?, tApa veTha, saMtApa sahe, TADha, garamI sahevA; A tamAmane nijara gaNavAmAM Ave che. IsTa viSaye sAvanAra che, mATe paccakhANa tenAM che. upavAsa eTale chatrIsa kalAka na khAvuM evuM paccakhANuM. khA khA eTale khAdhA ja karavuM e niyama le te zuM vrata nahi ?, nA. kAraNa ke viSayenI pravRtti dharma mArgamAM nathI, paNa dharma mArgamAM viSayenI nivRtti che. bhoga e duHkhanuM kAraNa manAya, ane tenI nivRtti tyAga e sukhanuM kAraNa manAya; tyAre graMthabheda thaye gaNAya. karma, Azrava, saMvara; jIva vagerenI zraddhA vinA upavAsa karAya tethI akAmanirjarA thAya, ane AthI paNa AtmA uce Ave che. AthI yathApravRtti-karaNamAM upagapUrvakano prayatna nathI. sIdhe mu e che ke samyakatva vinA sakAmanirjarA manAtI nathI. keTalAka sakAmanirjarane samyakatvanI pahelAM mAne che, paNa kahe che ke tenI alpavaktavyanA kAraNe gaNanA gaNAtI nathI. keTalAke vaLI mithyAtvane sakAmanirjarAmAM lAgu kare che, chatAM samyakatvanA pahelA yathApravRtti karaNamAM karmakSayanI buddhi heya nahi ema mAne che. ApaNe mULa muddAmAM AvIe. A jIvane anAdithI bhegamAM sukha ane tyAgamAM duHkha lAge che. DuMgara utaratAM jema hasatAM hasatAM utarIe evuM bhegamAM lAge che, ane eja DuMgara caDatAM phe phe thAya che tevuM tyAgamAM duHkha lAge che. A jIvane ISTa viSa tarapha dhasavuM e DhALa utaravA jevuM lAge che, ane aniSTa viSaye tarapha javuM e DuMgara caDhavA jevA viSamatAvALA dekhAya che. samyakatva, dezavirati Adine utpattikama. gurUmahArAja bAdhA Ape che tyAre kaI le che, paNa manamAM thAya che ke "mahArAje ane bAMdhyo." A zAthI?, saMvaranI upAdeyatA hajI magajamAM utarI nathI; mATe e bhAvanA thAya che. saMvaranI upAdeyatA jenA hRdayamAM ThasI hoya tene te AgAranI chUTI rAkhavAmAM paNa kamanazIbI lAge. upaganI khAmI hovAnA kAraNe anAmone Adi AgAre rAkhavA paDe che. ISTa viSane baMdhana phAMso manAya, ane aniSTa viSane nirjarAnuM sAdhana manAya; tyAre mAne ke graMthabheda! A graMthabheda thAya to ja samati pamAya. A palaTo samakti pamAyAthI thAya. tevI rIte gAMThane bhede tyAre samakita graMthI bheda pahelAM pArAvAra saMkaTa veThavAthI je nirjarI thAya, sAtamI narakanA duHkha veThavAthI je nirjarA thAya tenA karatAM samakitI asaMkhyAta guNa nirbhara kare che. eka kaDAkaDInI mahanIyanI sthiti khape tyAre A palaTo thAya. navapalyopama eTale AgaLa vadhe tyAre te kauTuMbika, Arthika, zArIrika sivAyanA pApanA sAdhananA paccakhANa karanAre ja thAya. tethI paNa sakhyAtA sAgaropama teDI AgaLa vadhe. tyAre tene evuM thAya ke zArIrika saMge game tevA hoya, kuTuMba vyavahAranuM je thavAnuM hoya te thAya, te paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] zrIamedha-dezanA saMgraha. pApa na karavuM te na ja karavuM, AvI buddhimAM AvyA pachI "mArA zarIranuM game te thAo paNa mArA pariNAmamAM palaTe na Avo joIe AvI makakama bhAvanA thAya. A sthiti paNa dudhanA ubharA jevI jANavI paNa e aMtarmuhUrtamAM zamI jAya. cAhya jevA ISTa viSayemAM khuzI nahi, game tevA aniSTa viSayemAM nAkhuzI nahi. pariNAmanI AvI utkaTa asara sa khyAtA sAgaropama thAya. bAkI rahela eka kaDAkoDI sAgaropama jeTale samaya rahe tyAre ja graMthIbheda thAya. e zAstrasiddha niyama che ke chelle eka kaDAkoDa sAgaropama jeTalo samaya bAkI rahe tyAre te graMthInuM sthAna bhede che, mATe grathIbheda pachI samyakatva, pachI dezavirati, pachI sarvavirati, pachI upazamazreNi ane pachI kSapakazreNi. samyakatva pAmyA vinAnA samayanI-mithyAtva hoya te vakhatanI karaNI je sarvathA niSphala manAya, te te graMthI pradeza sudhI AvavAnuM bane ja nahi. mithyAtvI samakitI bane ja nahIM. mithyAtvIone paNa devaleka na maLe tema nathI. dayAthI, krodhAdinI maMdatAthI, brahmacarya--pAlanathI deva kAdi maLe che. e karaNI nakAmI nathI jatI. zuM vratanI karaNI nakAmI jAya?, nA. mithyAtvI chanI dharma karaNa nakAmI jatI ja nathI. kadAgraha yukta karaNa puNya vAMdhAve, paNa mekSa mArgamAM AgaLa na vadhavA de. puNya bhegavavAnAM sthAne bhavanapati Adi devakanAM devane mAnavAM ja paDaze. jemanuM raheThANa vimAnamAM che, jemane vimAnanI zreNio nI mAlIka che, evA devatAonuM nAma vaimAnika deve che. have tenA kayA bheda vagere che te adhikAra agre vartamAna. che dezanA-ra5 chuM bhinna bhinna devaleke javAnAM kAraNe. joisIA paMcavihA pannatA, taM jahA-caMdavimANajotisiya, jAva tArAvimANajotisiyadeva0, pudagalAnaMdIne AtmIya-sukhanI chAyA paNa samajavI kaThIna che. zrItIrthakarade jagatanA prANIne tAravAnI buddhi aneka bhavathI meLave che, ane keLavatAM keLavatAM tathAvidha ukRSTa sAmagrI Adi meLave che. tIrthakarapaNuM e aneka bhavanI kamAI che. mAvitamAro mane; kamamAM kama traNa bhava te kharAja. zAstrakAra-mahArAjA kahe che ke zrI zrItIrthakaradevanI dareka pravRtti jIvanA kalyANa mATe che. tIrthakaranA bhavamAM teo gRha taje, saMyama le, upasargAdi sahe, yAvat dezanA de; e tamAma pravRttio jaganA upakAra mATe ja che. ema zAstro spaSTatayA jaNAve che. kevalajJAna thAya ke tarata ja zrI tIrthakare, tIrthanI sthApanA kare Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 25. [9] che. tAre te tIrtha, tIrtha vinA prANIo tare kayAMthI? zrI tIrthanI, zrIzAsananI sthApanA samaye bhavyAtmAonA hitArthe e zAsananA pravAhane vahete rAkhavA bIjamAMthI vRkSa-vistAranI jema tripadI rU5 bIja pAmIne zrI gaNadhara mahArAjAo mahAna vistAravALI dvAdazAMgInI guMthaNI kare che. e dvAdazAMgImAMnA paMcamAMganuM nAma zrIbhagavatIjI sUtra che, jemAM chatrIsa hajAra prazno che. chatrIza hajAra praznottaranA mahAsAgararUpa paMcamAMga zrIbhagavatIjInA AThamA zatakanA prathama uddezAne adhikAra cAlu che. eTale pudgala-pariNAma-viSayaka-adhikAra atra cAlu che. saMsArI jIvomAM vidhavidha vicitratA guNadenuM tAratamya te pudgalenI vividhatAne - AbhArI che. jenA mukhya be prakAra che, e te jANe che ne?, 1 mokSanA, 2 saMsArInA. karmathI sadaMtara rahita, kAyamane mATe karmathI mukta, te mokSanA che, arthAt siddho, ane karma sahita te saMsArI jI. karmano udaya, udIraNa sattA vedana AmAMthI karmane koI paNa prakAra jene na hoya te ja sadaMtara karmathI rahita, eTale mokSanA jIve che. dunyavI daSTie A Ivene khyAla Ave kaThIna che. koI prasaMge, mArgamAM jatAM be jhaverIe eka rabArIne tyAM utaryA. tyAM hAthamAM mitI vagere naMgone jotAM, teo paraspara vAta kare che ke, "Ate pANIne dariye che." pelo "he rabArI te pANu zabda sAMbhaLI khetImAM camatkAra jANI, lugaDAne cheDo pakaDI bhIne karavA jAya che, ane aDADe che. A joI jhaverIe tenI e dazA para smita kare che. cheDo te zuM, paNa tAMtaNe ya bhI na thatuM hovAthI te rabArI pelA baMne jhaverIone jUThA gaNe che. e bIcAro metInA pANInI, ane dariyAnA pANInI vAtane khyAla kayAMthI kare?, AthI ene te e gadhuM ja lAge che. A rItee A jIva paNa anAdithI pudgalanAM sukhethI e TevAI gaye che ke AtmAnA sukhanI chAyA jhAMkhI paNa magajamAM AvatI ke utaratI nathI. pelA rabArIne nadI, kuvA, taLAva ane dariyAmAM pANInI zraddhA che, kemake te najare najara nihALAya che, paraMtu "mamAM pANI' heM ! e zuM!' ema metImAM pANI hovAnI vAtane te jema hasI kADhe che, te ja rIte saMsArA jIvane, paugalika sukhanI anAdinI gADha Adatane lIdhe AtmIya sukhanI chAyA paNa samajamAM AvavI kaThIna che. siddhonuM sukha zuM? si dvone sukha kayuM?, karmonuM baMdhana nahi e ja mahAna satya zAzvata sukha. rAjAne keda karavAmAM Ave te tene kAMI tyAM roTalA ane maracAM na apAya, tene te kedamAM paNa tenI yogyatA hovAthI mAlapANI maLyA kare, chatAMya sAmAnya kedI karatAM keI guNI baLatarA rAjAne hoya che. kemake keda baMdhana eja parama duHkha che. rAjAne te najara kedamAM badhI sagavaDa sanmAnathI sacavAya che, te paNa "baMdhana' e vicAraja ene vIMdhI nAMkhe che. cakravartIne bhAjI levA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - ----- - -- [100]. LE zrIamodha-dezanA-saMgraha. pAI mATe koInI paLazI karavI paDe e kaI hAlata?, jagatamAM koIpaNa evuM rAjya nathI ke potAnA dezanI utpatti parAdhInapaNAmAM hoya. A AtmAne te pite upArjelI mIlakata parAdhIna che. jJAna te AtmIya ja cIja ne ! paNa sparza, rasa vagerenuM jJAna tene IMdrio dvArA ja thAya che. kevalajJAnanI ane kevaladarzananI apekSAe te IdrinA viSayanuM jJAna te tuccha che, te paNa tevuM jJAna tuccha jJAna mATe paNa AtmA Idriyone vaza che. pudagale karmAdhIna che, jenAM pagale jIvane prApta thAya, tevI saMsArI jInI A hAlata che. pudgalenI paravazatA vinAnA jIvo siddhanA che. siddhanA jIvane kevalajJAnAdi guNe javAnA nahi, khasavAnA nahi, ghasAvAnA nahi, palaTAvAnA nahi. saMsArI jInI parAdhIna hAlata che. rakhapaTTInuM kAraNa ja pudgalanI parAdhInatA che. ApaNe vicArI gayA ke pula pariNamanane vicAra, enuM jJAna ane enuM mantavya e jaina zAsananI jaDa che. pudgalanA mukhyatayA traNa prakAra che. 1 svabhAvaparita, 2 progapariNata; 3 mizrapariNata. AmAM saMsArI che mATe bhAga paga pariNata purA bhajave che. siddha zilA para jyAM siddha mahArAja barAjyA che, tyAM paNa tamAma pagale che, anaMtI karma vargaNAo che paNa siddhAtmAo te karmo ke pagale grahaNa karatA nathI, te paramANuo ne pariNAvatA nathI, kAraNa ke pANImAM dhAtu, anAja, kapaDuM lugaDuM tamAma DUbe, paratu dhAtu andara rahevA chatAM paNa grahaNa kare nahi. eka TIpAM pANIne paNa dhAtu cusatI nathI, anAja paNa pANI grahaNa kare che, ane lugaDu pitAthI detuM pANI cUse che. sUkA karatAM bhInA kapaDAnuM tela detuM bamaNuM thAya che. dhAtu te pANImAM DULyA chatAM paNa, pANImAM rahyA chatAM eka TIpAne paNa grahaNa karatI nathI. jyAM siddha mahArAja bIrAje che tyAM tamAma prakAranAM pudgala che, arthAt audArikAdi tamAma pudgale che, paraMtu siddhAtmAo temAMthI eka paNa pudgalane grahaNa karatA nathI, pariNAvatA nathI. mokSamAM saMkaDAmaNu kema thatI nathI? keTalAkane evo tarka che ke "saMsAra anAdithI cAlu che, anaMtA pudgala parAvarto gayA; paNa kaI e kAla nathI ke je cha mahInAmAM kaI mele na jAya. Aje bhAratamAM mekSa nathI, paNa mahAvidehamAM te che ne!, have Ama anAdithI jIve paNa anaMtA kSe jAya che. te pachI 45 lAkha ejananI siddha zilA sAMkaDI kema thatI nathI? jyAM manuSyanI medinI jambara thAya che, tyAM ja sthala saMkecane kAraNe navAne AvavuM muzkela paDe che; te siddhazilAmAM saMkaDAmaNa kema thatI nathI? sthale sthale dIvA karIe tethI tane ubhare hoya? tamAM ta samAI jAya. jagatamAM evI paNa cIje che ke jene anyUnyamAM samAveza thAya. pANImAM sAkara tathA namaka bane samAya che? pANImAM sAkara tathA bIjA padArtho samAya paNa sthAnanI vRddhi jarUra, paraMtu te vastu evI che ke samAya chatAM avagAhanA vadhAre nahi, paraspara samAveza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-25. | [1] zakya che. bele che ne ke je ta milAI! "sparzAdikavALA padArthono samAveza che mahemaNe karI zakAya te pachI AtmA jevA arUpI padArthanA samAvezamAM harakata zI?, pariNAma kSetrAnusAra thAya. siddhinA sthalamAM, sidhdhAtmAonA AgamanathI ubharo AvatuM nathI. sidhdho rUpI nathI. je sthale pagale che, jyAM ekendri-nigadanA anaMtAnaMta jIve che tyAMja anaMtA sidhdho paNa virAjamAna che. jyAM sidhdha bhagavAne birAje che, tyAM pugale cauda rAjalokamAM jema che temaja bharelAM ja che. ahiM saMsArI jIvamAM tathA siddha jIvomAM pUraka che ? te samajI le. saMsArI ja pudgalene pakaDe che, khIMce che, grahaNa kare che ane potAmAM pitApaNe pariNumAve che. ghauMnA bIjamAM paDeluM pANI, bIjamAM bhaLeluM pANI, enuM pariNAma zuM? bIjamAM paDeluM pANI temAM bhaLI gayuM, maLI gayuM, eka thaI gayuM ane ghauMnA choDavAnA rUpe banI gayuM. karmodayAnusAra cha pudagalene pariNAve che e kendri, beIndriye, te Indri, caurendriyo; ane paMcendriya tamAma jIve A rIte pAMceya prakAranA saMsArI jI pudagalone laIne pitA paNe pariNAve che. varasAda AkAzamAMthI te eka sarakhe paDe che, varasAdanA pANInA biMduo tamAma eka sarakhAM che, pANI rUpe samAna che; paraMtu jamIna upara paDayA pachI pariNAma kSetranusAra thAya che. jevuM vAvetara tevuM anAja utpanna thAya che. e kendriya cha audArika-pugalene ekendriya rUpe pariNAve che. beIndriya jIvo beIndriyarUpe pariNumAve che, temaja badhe samajI levuM. varasAda ene e paNa vRkSomAM eja vRSTige kayAMka AMbe, kayAMka keLa, kayAMka drAkSa, kayAMka khajUra tarIke pariName che. utkRSTa-pApanA pariNAme naraka. saMsArI jemAM vicitratA ghaNI che. kutarA bIlADA gharamAM viSTa karI jAya ene sajA karavA mATe kAyado nathI, ane manuSya tema kare te pharIyAda thAya, arthAt daMDa vagerenI tene sajA paNa thAya. ekendriyAdi karatAM paMcendriyane guho vadhAre samajaNane AzrIne che. vadhAre puNya, vadhAre pApanAM phale bhegavavAnAM sthAna mAnavAM paDaze. paMcendriyanA bheda keTalA?, cAra eTale naraka, tiryaMca, manuSya, anedevatA. ApaNe joI gayA ke utkRSTa pApa-pariNAma bhogavavAnuM sthAna naraka, ane utkRSTa puNya pariNAma bhogavavAnuM sthAna devaka che. utkRSTa puNyanA bhegavaTamAM saMpUrNa Indriye hovI ja joIe. pApanAM pariNAma bhogavavA TADha, garamInI parAkASTAvALI vedanA jyAM che, tevI naraka eka nathI, paNa sAta che. pApanAM pariNAmamAM davAnuM zuM? duHkha bhUkha, tRSA TADha, garamI, chedana, bhedana, dAnAdi; ane maravAnI icchA chatAM marAya nahi, chUTAya nahi. samayanA ya aMtara vinA kevaLa veda ja javAnuM, kevaLa trAsa bhogavyeja javAne e sthiti narakanI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20] zrIamodha-dezanA-saMgraha. utkRSTa-puNyanA pariNAme devaloka. puNyanA pariNAmamAM bhogavavAnuM zuM ?, vaibhava, sAhyabI, sattA, saMpatti, addhi, samRddhi, dIrdhAyuSya vagere. addhi samRddhinI parAkASThAvALAM sthAne devaloka te paNa eka nathI, aneka che. bhavanapati Adi prakAro ApaNe vicArI gayA chIe. devalokamAM ya adhama hoya. A zAthI?, AvAe kyAMthI AvyA? zI rIte AvyA? karmanI vicitratA vicAravA egya che. keTalAka jIvo dekhIte dharma karatA hoya paNa vAstavika rItie hoya adharmInA bhAI, jANe mAne kharA paNa pAchA prakRtie tuccha. keTalAka jIve mokSane jANe mAne nahi dekhItAM kAryo dharmanAM kare paNa prakRti (svabhAva) tuccha. keTalAka tapa kare paNa te kevuM?, ajJAna tapa. janAvaranI hatyA tarapha darakAra ja na hoya e ta5 jJAnamaya ke ajJAnamaya ? kamaDa paMcAgni tapa karate hato, ane kASThamAM nAga baLatuM hatuM. AvAo mATe tevA tapanA vege, tevA puNyanA bhagavaTA mATe devatAone te prakAra mAnavo ja paDe. nIla, kAta; kRSNa A traNa narakanI lezyA che, ane nArakIone te mAnI. bhavanapati vyaMtaramAM thI laDyA teje lezyA. keTalAka chodharma kare kharA, paNa temAM kaI kahe te AMkha cAra thAya, dharmanA mArge svecchAe varte. kaI zIkhAmaNa devA Ave te karaDavA jAya. AvA cho tevA puNya mege bhavanapati vageremAM jAya, kAraNa ke tyAM tene vezyA hoya. A ja kevA ?, gAya dUjhaNI paNa havA jatAM pATu lAta mAre tevA avaLacaMDI rAMDa jevA heya. have AgaLa vadhe dharmanI pravRttimAM zuM karavuM joIe e samaje khare, bhUle tyAM micchAmi dukkaDa de, paNa chatAM bIje divase enA e AtmAne dharmanI pariNati kharI paNa tyAM upaganI sthiti atavyasta che. jema pariNatimAM bhedone pAra nathI, tema pUla bhogavavAnA sthAnomAM bhedane pAra nathI. AvA jIne temanI yogyatAnusAra devaleka maLe che. jeoe dharma te karyo, saMyama te lIdhuM, paNa gurUne upAlaMbha sahana na thavAthI svaccha jUdA thayA. emane e mujaba devaleka maLavo joIe. rAjA, mahArAjA; ane zeThIAonA kulanA dIkSitenA magajamAM pako hoya ke, "mAre dharama sAdhanAmAM koInI rekaToka na joIe eTale teo gurUthI chuTA paDe che. vADamAM rahelI jamIna kheDAya, paNa bIDamAM rahelI jamIna kheDAtI nathI. e rIte svade pharanArane kaNa kahe? caka AcAryAdinI AmnAyamAM rahenArane rekaToka hoya. have AvI rekaTeka sahana na thavAthI judA paDI saMyama pAlanArAo bhavanapati vyaMtara tathA tISiomAM gayA che, ema zrIjJAtA, ane zrInirayAvalI sUtrathI samajAya che. tAtparya ke sAdhupaNuM te pALyuM paNa sAmAnya vAtAvaraNa jUdA paDI gayA, evA sAdhu-sAdhvIo bhavanapati vyaMtara tathA tiSI nAmanA devaleke gayA che. upakArI gurU Adi sAce mArga batAve tyAM uMcI AMkha thAya, evA sAdhuo mATe vaimAnika sthAna nathI. je sAdhu sAdhvI khapI che, hita zikSA grahaNa karanAra che, vinaya tathA vaiyAvacca sAthe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-25. 103] --- gacchanA uparanA vAkayo upara dhyAna Ape che, sAradika sahana kare che, paraMtu virAdhanA kare che, tevAo saudharma devaleke jAya che, ethI AgalanA devaloka nathI jaI zakatA. mahAvratadhArI bAra vratadhArI ke samyakatvadhArI virAdhanA vagaranA jeo heya teo saupama devalethI AgaLanA deva ke upaje che. have ArAdhanAmAM paNa pariNatinI ucca, uccatara, uccatama sthiti hoya che, te rItie bhegavavAmAM paNa ucca, uccatara, uccatama sthAne mAnavAM paDe. vaimAnika devakanA be bheda 1 kalapepanna, ane 2 kapAtIta. pudgala pariNamanA tyAM paNa AvA be prakAre che. kalapasUtramAM zravaNa kareluM smaraNamAM haze te "ka95" zabdane AcAra artha khyAlamAM Avaze. e devakane aMge sAdhune ka95 zabda tyAMnA AcArane sUcaka che. devatAnA AcAro pitA potAnA bhedane AbhArI che. tyAM keTalAka Indro che te te devalokanA kula sattAdhIza svAmI che. ane tyAMnA IMdra jevA keTalAka sAmAnika hoya che. sAmAnika eTale iMdra samAna vaibhava IMdra jevo ane jeTale, tamAma sthiti iMdra sarakhI mAtra tene sattA nahi. IMdrapano abhiSeka nahi. rAjAnA bhAyAto sAmate te gAdInA bhAgIdAra mAtra, teo rAjA nahi te rItie IMdra jevA paNa Idra nahi. jema sAmAnya rAjakuTuMbIne leMDa kahevAmAM Ave che tema addha lekanuM temane rAjya karavAnuM. IzAneMdrane uttara taraphanA addha lekanuM rAjya karavAnuM. asaMkhyatA je jana lAMbA pradezanA lAkho vimAne saMbhALavA, maMDalanA devatAnuM nAma trAyasiMzat che, trIjA prakAramAM maMtraNa mATenA devatA che. AthI devalekamAM jhaghaDA nathI ema mAnatA nA. jyAM jara, jerU, jamIna che tyAMthI anyAya, IrSA, jhaghaDAno dezanikAla na ja hoya. devakamAM paNa ragaDA jhaghaDAo bane che. jyAM sudhI bane che?, sabhAmAM siMhAsanArUDha IMdrane mugaTa khazI jAya, sabhA vaccethI te mugaTa laIne devatA kRSNarAjImAM bharAI jAya. jyAM devatAo zekI na zake tevA sthale saMtAI jAya, pachI jyAre iMdra ke pAyamAna thaIne vaja mUke tyAre e mugaTa pAcho Ave. vajathI tema bane te vAta jUdI, paNa tyAMya e rIte mugaTa javAne banAva bane che. veraMTa chUTe pachI te gunhegArane hAjara thavuM ja paDe, tema ja mUkyA pachI te devatA jAya kayAM? devalokamAM paNa AvuM bane che. dareka IMdrane lepAla hoya che te AthI samajAze. kapAla devatA paNa AthI mAnavA paDaze. devatAo cerI vagere doSathI mukta che ema na mAnatA. are ! iMdra iMdrane paraspara jhaghaDo thAya che, vimAnane aMge paNa mAlIkIne aMge jhagaDo thAya che. saudharmendra tathA IzAnendrane jhaghaDo thAya paNa teo manuSyanI jema kapAI kapAI maratA nathI. tyAM maryAdA che ke teo sanakumArane yAda kare, ane te AvIne jhaghaDAne cheDo kevI rIte lAve che, te agre vartamAna maF F EF Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che dezanA-ra6. vemANiyA duvihA pannattA, taM jahA-kappokvannaga0 kappAtItagavemANiya. kappovagA duvAlasavihA paNNatA, taM jahA-sohammakappovaga0 jAva accuyakappovagavemANiyA / nArakI ane deve paccakhANa na karI zake. zAsananI pravRtti cAlu rAkhavA mATe, zrI gaNadhara mahArAjAe racela paMcamAMga zrI bhagavatIjInA AThamA zatakane prathama uddeza che, jemAM pudgala-pariNAmane adhikAra cAlI rahyo che. nAnAmAM nAnA suvarNanA TukaDAmAM, tathA lagaDImAMnA suvarNamAM jema jarA paNa pharaka nathI, tema svarUpe jIva mAtramAM lagIra pharaka nathI. sUkSma ekendriyane jIva tathA zrIsidhdhamahArAjane jIva ubhaya jIva svarUpe sarakhA che, paNa pharaka pudgalane aMge che. pudgala sahita che te saMsArI, ane pudgala rahita jIve te si. jIvamAM mukhyatayA A be bheda che, tema pugala sahita mAM paNa aneka bhede che. gatinA hisAbe cAra bheda, nArakI, tiryaMca, manuSya, ane devatA. jAtinA hisAbe pAMca bheda. e kendriya, beIndriya, teIndraya, cauradriya; ane paMcadriya. kAyanA hisAbe cha bheda, pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya; ane trasakAya. ekandriyanA A pAMca bhedo che, pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya ane vanaspatikAya. trasakAya eTale hAlatA cAlatA tamAma che. e kendriyanA chane eTale pRthvIkAyathI yAvat vanaspati kAyanA jIne sthAvara je kahevAmAM Ave che. trasakAyAM beIndriya, teIndriya, caurendriya; tathA paMcendriya che. beIndriya, teIndriya, corendraya, jIvane vikele driya kahevAmAM Ave che. paMcendriya jIvonA cAra bheda che. nArakI tiryaMca manuSya ane devatA. nArakI, manuSya, tiryaMca tathA devatA mAtra paMcendriyaja che. tiryaMcamAM pRthvIkAya apakAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya tathA beindriya, indriya, carindriya paNa kharA. uparAMta paMcendriya tiryaMca paNa samajavA. pudagala sahita nA A badhA bheda pudgalanI vicitratAne AbhArI che. ekendriya nAmakarmavALA jIve tevA zarIrapaNe pagale pariNamAve che. beIndriya nAma karmavALA che tevA zarIrapaNe pagale pariNAve che, ema sarva jIvo mATe nAmakarmAnusAra tenA zarIra mujabanuM pudgala-pariNamana samajI levuM. sparzAdi pAMca IndriyapaNe pudagale pariNAvAya che, tethI ekendriya, beIndriya, teIndriya, caurendraya; ane paMcendriya ema cha pAMca prakAranA hevAthI pudgala pariNamana pAMca prakAre che ema samajavuM. utkRSTa pApanuM pariNAma meLavavAnuM sthAna naraka che. naraka sAta che. pApanA pramANanI ane rasanI nyUnAdhikatAnA pra gumAM pariNAmamAM paNa tathAvidha pharaka rahe che ja, ane te mujaba narakanAM sthAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-26. [195] paNa aneka, ane temAM paNa darekamAM tAratamyatA anusAre ema mAnavuM ja paDe che. narakanA jIve te nArakI-bIcArAo kevala trAsanA bhogavaTAmAM ja jiMdagI pUrI karanArA ! utkRSTa puNyanuM pariNAma bhogavavAnuM sthAna devaka che. devakamAM rahe che te devatA, ane teo puNyanA phakvanA bhogavaTAmAM AkhI jiMdagI gujAre che. bIcArAo nArakIne jIvene te duHkhanI parAkASTA che, ane samaya paNa duHkha vagarano nathI. e duHkhanI kalpanA paNa hAMjA gagaDAvanArI che, bhayaMkara kaMpAvanArI che, eTale e bIcArA vrata paccakhANa paNa kayAMthI karI zake? svargamAM paNa vrata paccakhANa nathI, ane nArakIne te trAsamAM e sUjhe nahi; temaja e zakaya paNa nahi. paratu devakamAM te duHkha nathIne ?, hA, duHkha nathI, paNa mAtra sukha ja bhogavavAnuM che evI e gati che. emAM sukhanA bhogavaTAmAM lezabhara kApa na paDe. vrata paccakhANa kare teNe te pagalika sukhamAM ane tenAM sAdhano upara kApa mUkavo ja paDe che. devatAo to Akho ya janma pAMca indriyanA utkRSTa bhogomAM ja rAcI mAcI rahelA hoya che, tethI tene tyAM kApa melavAne vicAra ja kema Ave?, AkhI jiMdagI utkRSTa-punAM phale bhogavavAnuM ja devalokamAM niyata che. niyANunuM pariNAma. niyANa karIne addhi samRddhi rAjya bala vagere meLavyuM hoya, tene paNa A sukhathI khasavAne vakhata Ave nahi, eTale ke evAone manuSyalakamAM ke jyAM vrata parakhANa karavA azakaya che; tyAM paNa saMyogane lIdhe teo karI zake nahi. jemake vAsudeva niyANunA vege emaNe meLavyuM badhuM sukha, paNa pariNAma zuM?, baladeva vAsudeva bane bhAIo ja che ne ?, eka pitAnA putro oramAna bhAIe, mAtA jUdI paNa bhAIo vacce sneha oramAna nahi. bhrAtRsnehamAM te baladeva ane vAsudeva vizvamAM daSTAMtarUpa che. baladeva sadgati meLave ane vAsudeva narake ja jAya, e niyama niyata che; enuM zuM kAraNa?, niyANuM karIne ja AvelA che e ja kAraNa. niyANuM karanArA ane AkhI jiMdagI bhogenI Asakti rahevAnI. teo traNa khaMDanI sadhdhi AsaktithI bhogave che, ane sukhane bhogavaTo lUkhApaNuthI ke anAsaktithI nathI. zeThane tyAM tathA garIbane tyAM netaruM Ave, ane nAtIlA tarIke zrImaMta tathA garIba bane mATe jamaNa che. garIbanI gaNatrI thavAnI nathI, ene mAnapAna maLavAnuM nathI, chatAM Asakti che. zrImaMtane mAnapAna maLavAnuM, chatAM javuM paDaze mAnIne jAya che, eTale Asakti nathI. tAtparya e che ke Asakti eja doSa. niyANAyege jeoe addhi meLavI che, teo AkhI jiMdagI Asakta ja rahevAnA. devatAoe trAbdi niyANAthI meLavI che ema nahi; paraMtu tyAM saMgathI Asakti chUTatI nathI. nATakIAe tevI jiMdagI bhogave ja rAkhe, temAMthI chUTI zake nahi, e nAca nAcyA ja kare, lIdhelA veSa bhajavyA ja kare; tema saMsAranI raMgabhUmi upara dareka jIvo judA judA nATaka kare che. tema devatA paNa puNyanA bhogavaTAnA taMtrathI chUTI zakatA nathI. utkRSTapuNyanuM pariNAma bhogavavAnuM sthAna devaloka che, ane A vyAkhyA spaSTa che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIamegha-dezanA-saMgraha. maraNa samaye saMskAranI hAjarI. pApa ochuM ane puNya vadhAre hoya evA kAraNe maLeluM jIvana te manuSya gati, ane puNya ochuM pApa vadhAre, ene badale bhogavavA maLeluM jIvana te tiryaMcagati. tica gati nAma karmanI gaNanA pA5 prakRtimAM che, paNa tiryaMcanuM AyuSya baMdha puNya prakRtimAM gaNe che. tiryaMcane bhagavaTAmAM paNa pApanA pariNAmane bhAga adhika che, puNyanA pariNAmane bhAga jUja che. puNya adhika hoya, ane pApa chAnA yege manuSyagati meLavAya. tyAMya pApanA yege nIcagetrAdi maLe paMcendriyanA cAra bhedomAM devatAnA vidhavidha bhedenuM, tenA kAraNenuM nirUpaNa cAlI rahyuM che. dharmamArge vaLelA jIvamAMnA bhinna bhinna prakAra paDe che, te pramANe bhogavaTAne aMge vargo paNa bhinna bhinna heya ja. kAyama trikAla pUjana karatAM hoya, ane tIrtha yAtrA karatA haiya, paNa yAda rAkhavAnuM che, ke ApaNe jugalIyA ke akarmabhUminA manuSya nathI; ke jethI bagAsuM AvyuM ke Tapa mUA ! ApaNA mATe te TAMTI A ghasIne maravAnuM che. ApaNe vyAdhimaya viSama hAlatamAM, vedanAnI parAkASThA bhogavatAM maravAnuM che. A vakhate dharmanI zubha dhyAnanI vicAraNuM zI rIte yAda Ave? aMta vakhate mAnasika-vAcika-kAyika-zakti te bUDha thaI gaI hoya, dharma karaNI thAya zI rIte ? tyAre zuM AkhI jiMdagI dharmakriyA karI te zUnya? camakaze nahiM! eja vastu vicArAya che. ema thAya kharUM ke AkhuM jIvana tIrtha-yAtrA, pUjA, dharma, supAtra-dAna, sAdhubhakti karavA chatAM maraNa vakhate navakAra bolavAnI tAkAtanA abhAve, jiMdagIbharanI pavitra AcAra, vicAra, vANanI zUnyatA thAya te zuM karavuM?, A sthaLe jarA vicAraNAne lakSyamAM levI paDaze. kuMbhAra ghaDe banAve che, tene aMge kiyA jANe che? kuMbhAra cakra zI rIte kevA vege pherave che? ghaDo bane che te vakhate kuMbhArane hAtha ke dAMDe pharate nathI. cetarapha kuMbhAra cakkara ghumAvatuM nathI. tyAre ghaDe bane che zAthI?, ghaDo bane che vegathI. vega thaye daMDathI ane ghumAvaTathI. AkhI jiMdagI sudhI jIva kAyAdi-vAcika-mAnasika kriyAnI je vAsanA seve che, te ja vAsanA aMta avasthAe AvIne khaDI thAya che, te ja bhAvanA kAma kare che. jidagInA vyavasAyAnusAra lezyA-bhAvanA chelle hAjara thaI jAya che. navI vahu kayA varNanI kaI jAtinI che, te oLakhAya zI rIte ? raMgaDhaMgathI, raheNIkaraNIthI, ke bhASAnA prayogathI; athavA vANI AdinA vyavahArathI "paNa ArAmAM ke mATalAmAM pANI keTaluM che?' e prazna sAthe "beDuM ke leTe pANe che' e uttara maLe te e vadhu sArI vANanAM vyavahArathI TevAyelAM uMcA varNanI vahu che, ema samajavI, paNa "zIgaDAM jeTaluM pANI che, Ara jeTaluM pANI che ema je te batAve, agara bele te mecaNa vagere halakAvarNanI vahu che ema samajI zakAya che. te ja rItie AkhA jIvanane vyavasAya te saMskAra bane che. chellI vakhate saMskAra hAjara thAya che, ke jene lIdhe jIvane bhAvi AkAra ane deha-gati vigere nakakI thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - -- -- - - - dezanA-26. [19] lezyAnA AdhAre bhAvigati. aMtakAle hAjara thayelI lezyAnA AdhAre bhAvigati samajI zakAya che, ane devatAnA bheda mATe paNa eja niyama. kRSNalezyA, nIlezyA ane kAtilezyAnAyege naraka arthAt e traNa vezyA narakamAM laI jAya che. devatA paNuM phakta tejalezyAe ApyuM. naraka ApanArI lezyA na ja dharAve, narakanI legyAnI chAyA na hoya, tevI leNyA eTale zubhalezyAnI zarUAta; ane enuM nAma thI tejalezyA. tejalezyAmAM dharmane prayatna haya, paNa pariNuti uttama na hoya. tyAga vairAgya chatAM yeyanI uttamatAno abhAva. dharmamArge pravartanArA cha jUdA jUdA dharmamAM hoya che, ane dharmanA vAvaTA paNa jUdA jUdA hoya che. keIIzvarane jagakartA mAnI matAnusAra dharma Acare che, ane keI zrIjinezvaradeva kathita dharma AcAre che. dharmanI lezyA te sAmAnyataH badhAmAM hoya che, paNa "Izvara kartA che evA vAvaTA nIce janArA varga mATe Atama-daSTi tarapha vaLavuM muzkela paDe che. evA varganA cho tevA dharmanA bhege tiSi devakamAM utpanna thAya che. tiSIonuM kAma lokapakAranuM che. tiSI vargamAM caMdra, sUrya graha, nakSatra, ane tArA che. ahIM eka vAta samajavAnI che. sUrya ane caMdra e bemAM mahAna keNu? itare sUryane mahAna ane prathama gaNe che. jenA zAsanamAM caMdramAnI prathama gaNanA che. sUrya karatAM caMdrane jenoe vadhAre mahaddhika mAnyuM che. pRthvIthI sUrya karatAM caMdra vadhAre uce che caMdramAnuM AyuSya paNa sUryathI vadhAre che. caMdramAnuM AyuSya eka papama ane eka lAkha varSanuM che, A hisAbe paNa caMdra mahaddhika che. jyAre sUryanuM AyuSya eka popama ane eka hajAra varSanuM che. grahanuM AyuSya eka palyopamanuM che, nakSatranuM AyuSya addhapapamanuM che, tArAnuM AyuSya papamanA cethA bhAganuM che; A rItie tiSInA pAMca prakAra. lezyAnA AdhAre jevA karma pudagalenuM pariNamana thAya che, te te pramANe jIve tyAM utpanna thAya. denA bhedo ane vyavasthA. udarvakamAM rahelA vaimAnika denA be bheda che. eka meTA, ane eka nAnA. kalpAtIta kahevAtA devakamAM vyavasthAnI jarUra nathI, kAraNa ke teo svataMtra che. kapipapannamAM badhI vyavasthA che. daza prakAre vyavasthAvALA te kahapapapanna vaimAnika deve kahevAya che. kapAtIta vaimAnika devakamAM daza prakAranI vyavasthA nathI. jema duniyAmAM rAjA ke prajAe nImelo pramukha, tema AkhA devakanA svAmI te IMdra, devatA utpanna thAya tyArathI tene traNa jJAna hoya, chatAM te zrutane pAragAmI hoya ane akkalamAM agragaNya hoya te niyama nathI. nAnAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [108]. zrIamegha-dezanA-saMgraha. bAlaka dUra sudhI bhale joI zake, paNa vicAra karavAnI teTalI zakita hetI nathI. matijJAna tathA zrutajJAnanI zaktithI avadhijJAnanI zakti judI che. Aja kAraNathI salAhane, maMtraNane avakAza che. iMdranI samAna addhi, samRddhi tathA AyuSyavALA deve te sAmAnikadeve kahevAya che. IMdra tathA sAmAnika devatA te moTA sthAne hoya, paraMtu vicAraka maMDalane aMge tetrIza devatAne eka varga che, tene trAyazcita varga kahevAmAM Ave che. matamAM phAraphera thAya tyAre mata maLavA joIe. matane aMge viSama (ekI) saMkhyA joIe, mATe saMkhyA tetrIzanI rakhAI che. je dezanuM rakSaNa karanAra varga na hoya te, saburIbAInI saburI jevuM thAya. bharUcamAM saburIbAInuM rAjaya hatuM. carapurUe khabara ApyA, ke zatrunuM sainya sImADA para Ave che, madhyamAM AvyuM, hada bhedI najIka AvyuM; vagere jaNAvyuM paNa saburI bAI te nIrAMte AnaMda kare che, ane kahe che ke "sabura kare, sabura kare, ema karatAM rahyAM ne rAjya gumAvyuM. kilA bhalene bahetara hoya, paNa lazkara na hoya te rakSA thAya zI rIte ? rakSaNa karanAra varga hoya, teja vicAra saphala thAya. A rIte devalekamAM paNa rakSakavarga tarIke lokapAla nAmanA devatAne varga che. mAlIka, umarA, vicArakamaMDala chatAM prajA, cAkara, lazkara A tamAma hovuM joIe. paracuraNa lazkarane sthAne parSadAvALA deva gaNAya. hukama bajAvanArA deve te Aliyogika devo. bIjA badhAnI haDatAlane sarakAra ke myunisipAlITI pahoMcI zake, paraMtu kacarApeTIvALAonI haDatAlane teo pahoMcI zake nahi. kacarApeTIvAlAnA sthAne devalekamAM paNa kilbiSiA de che. A rIte devatAnA bhedanI jayAM vyavasthA che, te kalapanna devaleka kahevAya. ahIM prazna thAya ke bhavanapatimAM paNa daza bheda che, chatAM vyaMtara tiSImAM vicAraka varga tathA leka pAla nathI, paraMtu bAkInA ATha to che ne? vaimAnikamAM kA5panna, kalpAtIta be bheda che to pachI bhavanapatimAM vyaMtaramAM te be bhede kema nahi? vyavahAramAM pILuM enuM lAvaje, peLI cAMdI lAvaje, ema kaI bolatuM nathI, kemake senAmAM ekalo pILe ja raMga che, cAMdImAM ekale dhoLe ja raMga che, mATe jyAM vibhAga nathI tyAM tema bheda pADI belavAnI jarUra ja nathI. bhavanapati vageremAM vyavasthA rahitapaNuM hevAthI, tyAM ka9papanna tathA kapAtIta evA bheda pADavA paDyA. te saMbaMdhI vizeSAdhikAra agre vartamAna para + + Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA ra7 pudagalenI asara pU. zrIgaNadhara-mahArAjAe, jenazAsananI sthApanA samaye, racela zrI bhagavatIjInA AThamA zatakanA prathama uddezAmAM pudgala-pariNAma nAmane adhikAra cAlu che. saMsAranI vicitratA, jInI vividha vicitratAne AbhArI che. jenA be bheda che, 1 mekSanA te karmathI rahita, ane 2 saMsArI te karmathI sahita. paganI vicitratA ja atra kAraNabhUta che, ane jIve jevAM karma bAMdhe che, tevAM ja anubhave che. ekendriyanAma-karmanA udaye jIva ekendriyapaNe upaje che. eka ja jAtane kherAka levA chatAM te rAkanAM pudgale zarIramAM manuSyane manuSyarUpe, janAvarane janAvararUpe pariName che. je paramANuo gAyamAM dudha rUpe pariName che, teja paramANuo sApamAM jherarUpe pariName che. grahaNa karelAM ane karAyelAM pudgalemAMthI jIbha, nAka, kAna, cakSu Adi iMdriyamAM te te sthaLamAM megyarUpe pariName che. khorAkamAMthIja sAthaLa, paga, hAtha badhAmAM te te pariName che. kherAka ekaja paNa bhinna bhinna aMgamAM bhinna bhinna aMge ane bhinna bhinna Dhage te pariName che. indriyanI apekSAe je jAtine jIva hoya, te je pudagale grahaNa kare, te te jAti paNe ja parigumAve che. AthI pudgalenI asara samajI zakAya che. vizeSaNanI jarUra kyAM? bAMdhelAM utkRSTa pApanAM pariNAma bhogavavAnuM sthAna naraka che, eja rItie bAMdheluM utkRSTa puNya bhegavavAnuM sthAna devaka che, ane te devagatinA paNa cAra bhede che. eka manuSya eka sAruM kArya kare, eka manuSya be sArAM kAryo kare, eka manuSya be, traNa, cAra ke vadhAre sArAM kAryo kare, te tenA phalamAM paNa te mujaba prakAza mAnavA paDaze. utkRSTapuNya-pariNAma bhegavavAnAM sthAna ghaNA mAnavA paDaze. gaI kAle devakamAM vyavasthAnI vicAraNA vicArI gayA. bhavanapatimAM daza bheda che, eja aMka vyavasthAne sUcaka che. bhavanapatimAM vyavasthA chatAM vaimAnikane aMge vaparAyele "rA' zabda ahi kema na vAparavAmAM AvyuM ?, vize paNa phala tyAre ja kahevAya ke je saMbhava ke vyabhicAra heya. lAla vastra tyAreja belavuM paDe che, ke jyAre vastramAM anya raMga hevAne saMbhava hoya che. pILuM sonuM ke cheltha ema belAtuM nathI, kemake senAmAM pILA vinA bIjo raMga che ja nahi. tevI rIte rUpamAM dhoLA vinA bIjo raMga che ja nahi. bIjA raMgane saMbhava na hovAthI sonA, rUpAmAM vizeSaNa vAparavAnI jarUra nathI. bhavanapati, vyaMtara, tiSamAM, je bheda che, temAM badhA samAtAM hevAthI, ane badhA ja vyavasthA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka [11] zrIamodha-dezanA-saMgraha. nvita hovAthI tyAM "ka95' zabdano prayoga karavAnI jarUra nathI, ane evuM vizeSaNa lagADavuM te nyAya daSTie paNa ayukta che. ulAsanI taratamatA mujaba phanI paNa taratamatA. vaimAnika devalokanA be bheda che. keTalAka vaimAnika daza prakAranI vyavasthAvALA che, jyAre keTalAka vaimAniko tevI vyavasthA vagaranA che. keTalAka vaimAnikomAM bIlakula kSetra nathI, arthAt tyAM badhAja samAna che jyAM be bhedaja nathI paDatA, tyAM vizeSaNanI jarUra rahetI nathI. zuddha vezyAvALA jIva daza prakAranI vyavasthAvALA vaimAnika deve thAya che. bhale zudhdhalezyAvALA jI mAnyA, paNa temAMya pariNati badhAmAM eka sarakhI hoya ema mAnI zakAya nahi. anubhavathI joIe chIe ke dharma kiyAmAM paNa ullAsanI maMdatA tIvratA dekhAya che. dharma kAryamAM pariNatI kAyama sarakhI rahetI nathI. zArIrika, kauTuMbika, vyavaDArika kAraNone dhakko mArIne paNa dharma kartavya gaNe che, chatAM te vakhate pariNAmanI dhArA kevI bane che? eka manuSya jIvananA bhoge dhamaM TakAve yAne dharmAnuSThAnamAM aDaga rahe che. eka manuSya te aDaga na haya, eka manuSya sAhajikapaNe dharma TakAve, eka manuSya zArIrika, vyavahArikaaDacaNane veThIne paNa dharmamAM TakI rahe; ane eka tema na Take, e pramANe teone maLanArA phalamAM paNa pharaka paDavAne, ane ulAsanI taratamatA mujaba phala paNa taratamatAvALAMja maLavAnAM. haribaLa-mAchImAranI daDhatA ! niyamamAM daDhatA mATe, bIjA koInuM nahi, mAchI haribalanuM udAharaNa vicArIe. jALamAM je mAchaluM paheluM Ave tene choDI mUkavuM,' ATale ja niyama eNe gurUmahArAjA pAse lIdhe hate. mAchImAra hatuM, kAMI bharyuM na hatuM, paNa niyama lIdhA pachI niyamane bhaMga na thAya, te mATe enI kALajI keTalI?, teNe paNa eka rasto zeLe. jALamAM AvanAra prathama mAchalAne nizAnI karate, ke jethI te matsya pharI bIjI vAranI jALamAM Ave te oLakhAya. je ema na karavAmAM Ave te je abhayadAna jene devAnuM che, te bIjIvAra AvavAthI mAryo jAya te hetu che. haribalanI A yuti niyamapAlananI tIvra manavRttine aMge che. AjanA niyama lenArAo chUTavAnAM bArI bAraNuM zodhe che. pahelethI zodhe te te jUdI vAta, parantu niyama lIdhA pachI paNa chaTakabArI zodhe che. jyAre A mAchImAra te niyama vAstavika-rItie pAlana karavA mATe pelA matsyane nizAnI kare che. mAchImAranI daDhatAnI parIkSA karavAnuM devatAne mana thAya che. koI moTA saMta-sAdhu vagerene tapAsavAnuM te mana thAya, paNa devatAne mAchImArane kasI jevAnuM mana kayAre thAya?, enI daDhatAe te devatAne paNa ke vismaya karyo haze; devatA matsya thAya che, kAraNa ke deve vaikriyarUpa karI zake che. haribale te pitAnA niyamAnusAra te maryane oLakhANa mATe nizAnI karI. bIjI vakhata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - . -- -- - - - dezanA- 27. [11] jALa nAMkhI, pelo ja masTa emAM Ave che, kemake deva mAyA che. deva irAdApUrvaka masyarUpe Ave che, paraMtu mAchImAra aDaga che, tene choDI mUke che. pharI jALa nAMkhe che, pharI eja masta Ave che. mAchImAranI daDhatA jevAne deve dAva mAMDe che. deve goThavelI bAjImAM deva hAre che, mAchImArane vijaya thAya che. deva dareka jALamAM masvarUpe pite ja Ave che, eTaluM ja nahi, paNa bIjA matsyane temAM AvavA detuM ja nathI. chatAM mAchImAra leza paNa Dagata nathI, ke khinna manavALe thatuM nathI. AjanA kAyadAbAja manuSyo to kahI de ke "karI ne have, pachI AleyaNa laI laIzuM" paNa mahAnubhAva! ema IrAdApUrvaka bhaMga karavAnI AloyaNA hoya? AyANA te akasmAtAdi kAraNene aMge vihita karelI che. ajANatAM mAkhI marI jAya, enI AlayaNa, paNa jANI bUjhIne mAkhI mAre; ane kahe ke pachI AloyaNuM laIzuM ema dhArIne mAkhI marAya?, evI dhAraNAthI hiMsA thAya ?; jarA prasaMgane samajaje. jabAna pharyA pachI jIvana rahe te zA kAmanuM? jIvananI mAtrA karatAM jubAnamAM mAtrA vadhAre che. "jIvana" zabdamAM cAra mAtrA che, ane jubAna zabdamAM pAMca mAtrA che. AjanA yugamAM vAtonA taDAkA devAya che. jubAna pharyA pachI jIvana rahe te zA kAmanuM? parIkSA karavA Avela deva dAva khele ja gaye; mAchImAranI jALamAM bIjA mAsyane na AvavA daIne piteja Avato ga. mAchImAra paNa tene cheDato ja gaye. Akho divasa Ama ja cAlyuM, have vicAre ke mAchImAranI pariNati keTalI daDha?, habilanI vyavahArU sthiti kevI che?, ghere sAMjanuM anAja paNa nathI, jALamAM mAchalA Ave, te vece, te dravyathI anAja lAve, tyAre hAlImAM rAya tema che. bAyaDI paNa kubhArajA hatI. mAchImAre kubhArajA strInA Dare ghera javAnuM ja mAMDI vALyuM. ghera na javuM kabUla, bhUkhyA paDI rahevuM e kabUla, paNa niyama te niyama!, ane niyamanuM pAlana karavuM teja jIvana. hariala jaMgalamAM jAya che, ane rAtre tyAM koI maMdiramAM sUI jAya che. have vicAre ke bhAgya-puNya zuM kAma kare che! ekaja mAchalAne abhayadAna ApavAnA niyamamAM aDaga rahevAnA yoge bhAgyano palaTo ke tatkAla thAya che te juo. rAjakuMvarIne eja nagaranA harimala" nAmanA zreSThI putra sAthe eja jaMgalamAM, eja sthale, eja maMdiramAM maLavAno saMketa thayele che, te saMketAnusAra, rAjakuMvarI rathamAM tyAM Ave che, ane "haribala, haribala!' kahIne ema bUma mAre che. have je haribala AvavAno hato, te na AvyA; zAthI na Ave? teNe (AvanAra vaNika putra) vicAryuM, ke "rAjakuMvarI sAtheAsavAno vicAra to karyo paNa emAM mArI salAmatI nathI. rAjAnA hAthamAM AvyA to bAyaDI letAM bAra vAgaze." eTale vaNiputra te naja A rAjakuMvarIe "haribala" evI bUma mArI ke pele haribala bahAra AvyuM. rAtrinA aMdhArAmAM rAjakuMvarIe kAMI joyuM naDui, jevAnI kalpanA paNa na ja hoya eTale teNe te kahyuM ke-beso! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ----- --- [12] zrIamedha-dezanA-saMgraha. jaladI rathamAM beso! pele te Azcarya sAthe rathamAM beTho, ane kuMvarIe rathane mArI mUke. mAchImAra rathamAM hatuM, ane kuMvarI hatI ratha hAMkanAra. vahANavAyuM, ajavALuM thayuM, kuMvarIe zuM joyuM ?, pitAne ThagIne, rAjaku Tu bane tajIne je dhaNI mATe nIkaLI hatI, tenA badale Ate bIjo ja nIkaLe ! kuMvarI te AbhI banI gaI. teNuM kAMI vicAra kare tyAM te AkAzamAMthI pele parIkSakadeva AvIne kahe che, ane kuMvarIne salAha Ape che. "he sumane ! lhArA bhAgya yoge ja A saMga sAMpaDe che, ane sukhI thavuM hoya te Ane ja varI le !" kuMvarIe e ja varano svIkAra karI lIdhuM. haribalanI kathA tamane game che, hA, te rAjAnI kuMvarI pAme, rAjya pAme; vagere badhuM te tamane game che, paNa zAthI pApe tyAM dhyAna jAya che?, eka jIvanA abhayadAnamAM, kaTekaTIna sagomAM kevI ane keTalI aDagatA rAkhI e vicAryuM, dukAne AvanArA grAhakomAM pahelA grAhaka sAthe pramANikapaNe ja vartavAno niyama rAkhe che?, haribalanA AkhA daSTAMtanuM ahiM kAma nathI. e kathAnaka prasiddha che. abhayadAnanuM puNya ane adhika adhika sAbI, rAjyAdi Ape che, ane e sadgatinuM bhAjana thAya che. ApaNe muddo te niyamanI aDagatAno che. pariNAmanI vizuddhinI tIvratAno khAsa muddo che. A te eka jIvadayAnuM daSTAMta dIdhuM, te rIte bIjAM daSTAMte samajI levAM. bhinna pariNatithI bhinna jela bhegavAya che. dharmakAryone aMge pariNAmanI dhArA mada, maMdatara, maMdatama; tathA madhyamamAM paNa tAratamya, temaja tIvratara, tIvratama mAnIe, te pUlamAM, udayamAM, pariNAmamAM, bhagavaTAmAM paNa mada, maMdatama, tAratamyayukta madhyama; tathA tIvra, tIvratara, tIvratama vagerepaNuM mAnavuMja paDe. ahiM prazna thaze ke karaNInA bhedo na rAkhatA lazyAnA bhedo kema rAkhyA?, karmanAM rasa, sthitine aMge, kaSAya sahacarita lezyA kAraNa tarIke levAya che. zubha lezyAnusAra, temAM paNa paNa tAratamya anusAra puNya phaLanA bhegavaTA sthAne paNa te rIte bhegenI taratamatAvALa mAnavA paDe. samakitI, bAravratadhArI, ane mahAvratadhArIne aMge bhinna bhina phala mujaba, devakanA bhedo paNa mAnavAM ja paDe che. pADA laDe eTale jhADene nIkaLe vaimAnika devakanA be bheda. 1 kapa, ane 2 kapAtIta. prathamane bheda kapa panna, eTale jyAM AcAravALA. moTA nAnAnI maryAdAvALA devaloka che. te devaleka-kapinna devalekamAM, daza prakAranI vyavasthA che. e vyavasthAvALA devalekanA bAra prakAra che. temanA nAme A pramANe che. 1 sudharma-devaka, 2 IzAna-devaleka 3 sanatakumAra-devaka, 4 mahendra-valeka, 5 brahma-devaka, 6 lAMtaka-devaka, 7 mahAzuka-devaka, 8 sahastrAra-valeka, 9 Anatadevaloka, 10 prANata-devaka, 11 AraNa-Devaleka; ane 12 azruta-veleka. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-27. [13] pahelA devavekanuM nAma "sudharma devaka che. devatAonI sudharma nAmanI sabhA che, tethI tene sudharma devaloka kahe che. "sudharma" nAma zAzvatuM che. ahiM guNa-kriyAne uddezIne sthAnanuM nAma che. sudharma nAmanI sabhAthI upalakSita Akhe devaka che. te nAmano sudharma devaloka ekaraja lAMbe pahoLo che. tene IMdra sudharma che, e devaleka saudharma devakane kahevAya che, ane sudharma-iMdranuM saudharma-devaloka para Adhipatya che. pADA na laDe, e jhADanuM nazIba samajavuM. "pADe pADA laDe ane jhADono kheDo nIkaLe' e kahevata pracalita che. pADA laDe eTale jhADo paDe, ane jhADanuM nazIba vAMkuM hoya tyAre ja tyAM pADAo laDe che. prajAnuM paNa nazIba pAtaLuM hoya tyAreja adhikArIo ane rAjAe paraspara laDe che. sAmAnya devatAonA kalezane iMdro dAbI de che, paNa iMdronA parasparanA jhaghaDAnuM zuM ?, vAghe mANasa mAryo tenI phariyAda kayAM karAya ?, sattAnA lebha khAtara sattAdhIza lAkha karoDo manuSyane kaccaraghANa kADhe che, tene InsApha kayAM?; kharekhara sattAne prabhAva dekhADavA je senApati vadhAre saMkhyAmAM mAre tene sattAdhIze zAbAzI Ape che. IcchAne cheDe kyAM? paNa devakanA sattAdhIzaja che ne!, iMdra eTale te te svarganA svAmI. rAjAo vacce sarahadanI takarAra hoya che, agara navI takarAra thAya che, tevI rIte saudharmendra dakSiNanA addha vibhAgano mAlIka che, IzAnendra pazcimanA addha vibhAgano mAlIka che. idrone lebhane thobha nathI. sarahada paranA vimAne pacAvavAnI, ane potAnI sattAnI sarahadamAM levAnI lebhavRtti thAya che, eTale e kaleza zarU thAya che. IcchA-tRSNAne cheDo che kayAM ?, cha khaMDano mAlIka devapaNe Iccha, ane deva devatAnuM svAmItva-IdrapaNuM Icche che. IMdrane gAmanuM, nagaranuM ane dezanuM khaMDanuM nahi. paNa adha devakanuM rAjya maLyA chatAM, eTalA vibhAganuM sAmrAjya saMpAdana thayA chatAM, iMdrapaNuM maLyA chatAMya, teonI IchA rokAtI ja nathI, ane lobhane lAta marAtI ja nathI. IcchA e vRddhi pAmanArI varatu che. nAnAM bAlake talAvamAM kAMkarI nAkhe, tyAre tarata kuM DALuM thAya. e prathama saMpUrNa kuMDALuM nAnuM hoya, tenI pAchaLa meTuM lagolaga bIjuM kuMDALuM ubhu ja hoya che. te moTuM thavA jAya tyAM trIju ubhuM ja hoya, e kuMDALAone cheDe cheka jaLAzayane cheDe-kAThe Ave che. daridrIne so maLe eTale "gaMgA nAhyA mAne. rasa maLyA pachI hajAra che, hajAra na maLe tyAM sudhI IchA hajAranI, paNa hajAra maLyA eTale IcchA lAkhanI thAya che. lAkha na maLe tyAM sudhI ema bolAya che ke "lAkha te ghaNA che, khAdhAya na khUTe, lakhesarI thaIe e zeThuM che!" paNa lAkha maLyA eTale IrachA karoDane vaLage che. karoDa uparanA kendrane IcchA kayAM sudhI vaLage che?, karoDa nathI maLyA tyAM sudhI. hajAranuM ThekANuM nathI, ane lAkhane niyama kare, te je barAbara paLAya te ja bhAgyazALI. hajAra nathI maLyAM tyAM sudhI bhale sateSa rahe, paNa hajAra maLyA eTale vadhyA, ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [11] zrIamodha-dezanA-saMgraha. lAkha maLyA pachI saMteSa rAkhe to paNa raheto nathI. lAkha pachI koDanI, koDa pachI abajanI IcchA, ajaba rItie vadhe che. te pachI cakravartI paNAnI, devatAI sAhyabInI yAne devatvanI, IdripaNAnI ema IcchA uttarottara pelA pANImAMnA kuMDALAnI jema phelAtI vadhatI ja jAya che. IMdrapaNuM maLyuM tyAM paNa kaI dazA?, sarahadane, sarahada upara sattAno lebha!; sarahadamAMnA vimAno meLavavA mATe teja IMdro vacce jhaghaDAnuM kAraNa UbhuM thAya che. A paristhitimAM yuddha na thAya, te mATenI vyavasthA sArU lekapAla tathA trayAstrizat varga che. jhaghaDo vacce te te idrio, uparanA IMdrone smaraNa karIne bolAve, ane te kahe che te ja cUkAze beya Idro mAnya rAkhe che. pahelA devalokanA IMdra tathA bIjA devalokanA IMdra vaccenA jhaghaDAne nikAla trIjA devalekane iMdra kare che. trIjA devalokanA IMdra tathA cethA devalekanA IMdra vaccenA kalahanuM nirAkaraNa pAMcamA devalekane iMdra kare che. pAMcamA vigere devalokamAM potAno cUkAdo pite ja kare, e rIte vyavasthA samajavI. A rIte bAra devaloka iMdrAdikanI vyavasthA sahita che. sudharmathI yAvat ayyata devaloka sudhI samajavuM. je jIvoe jevA karma- pagale pariNamAvyA hoya, tevA tevA sthAne te te upaje che. vyavasthAvALA vaimAnika-devalekanuM nAma "kapinna" zAstramAM kahyuM che. kapAtIta devaloke kayA? vaimAnika-devalekanA bIjA prakAranuM nAma kapAtIta che. jyAM "kalpa" eTale AcAra nathI, vyavasthA nathI, te devalokanuM nAma "kalpAtIta" che; ane A devakane uttama, zreSTha kahela che. ahiM zaMkA thaze ke jyAM vyavasthA ja na hoya, tyAM zreSThatA kaI rIte mAnavI?, duniyAmAM dekhIe chIe ke jyAM vasatI che, tyAM vyavasthA hoya che; paNa jagalIomAM vyavasthA heya ja nahi. jema kalpAtIta dene vyavasthA vagaranA chatAM uttama kahyA-zreSTha kahyA tema vyavasthA vagaranA chatAM pAMca anuttaranA devane paNa zreSTha kahyA che. nava greveyakanuM svarUpa vicAryA pachI tyAM vyavasthAnI jarUra che ke nahi te khyAlamAM Avaze. manuSyalokamAM manuSyane samudAya ekaThe thaIne rAjA niyata kare che, paNa siMhanI jAtimAM kyA rAjA?, ane kaye nekara; jyAM balamAM, sage-vageremAM tIvratA, maMdatA che tyAMja vyavasthAnI jarUra che. jyAM sarakhApaNuM che tyAM svAmIpaNuM ke sevakapaNuM hatuM ja nathI. Ane aMge vizeSa adhikAra agravartamAna. E F F Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 28. huM kappAtIta0, goyamA ! duvihA paNNattA, taMjahA-gevenja kappAtIta vemANiyA, aNuttarovavAiyakappAtItavemANiyA, devatAonA bhedomAM pariNatinI asara kAraNarUpa che. nAne sarakhe dharma paNa tIvratAthI mahAna phalane, cAvat mokSane tatkAla Ape che. zrI gaNadhara mahArAja, zrI zAsananI sthApanA prasaMge, bhavyanA maMgalAthe, maMgalamayazAsananI maryAdA cAlu rAkhavA mATe, zrI dvAdazAMgInI racanA kare che. e dvAdazAMgImAM pAMcamuM zrI bhagavatIjI sUtra che, ane tenA AThamA zatakanA prathama uddezAmAM pudgala-pariNAma adhikAra cAlu che. jenA mukhya bheda be che. karma-pudagalanA saMsargavALA cha saMsArI, ane kama rahita cha muktinA saMsArI jInA pAMca prakAra. ekendriya, beIndriya, teIndriya, corindriya tathA paMcendriya. paMcendriyanA cAra bheda-nArakI, tiryaMca manuSya ane devatA. bAMdhelAM utkRSTa-pApanuM pariNAma bhogavavAnuM sthAna naraka che. bAMdhelAM utkRSTa pUNyanuM pariNAma bhegavavAnuM sthAna svarga che. dharmAnuSThAna karanArAo, ane puNyopArjana-kriyA karanArAo samAna pariNAmanA na hoya, e samajI zakAya tema che; ane te vAta vicArI gayA chIe. AcAra pravRtti vyavahArathI samAna dekhAya, paNa pariNAma bhinna hoI zake che, eTale pariNAmamAM tAratamya hoI zake che. zrAvaka-kuMTuMbamAM vAte kaI hoya? nAgaketue janmatAMja aTrama karyo e zI rIte banyuM?, paryuSaNa parva Ave eTale tame te senI darajI bebIne yAda kare che, paNa nAgaketue adRma karyo e zI rIte banyuM, te vicAra! pUrva bhavanA saMbaMdhane ahiM mudo nathI. bhale e bALake pUrva janmanA saMskArathI-jJAnathI aThThama karyo, paNa e badhuM banavAmAM nimitta rUpa vAtAvaraNano ahiM muddo che. prathamanA vakhatamAM paryuSaNa Ave, tyAre zrAvakanA kuTuMbamAM tapazcaryA keTalI karavI e vicAratuM hatuM, ane pUchaparacha paNa enI thatI hatI. te nagaramAM zrIkAnta nAmano zeTha che, tene tyAM nAgaketu nAmane bALaka janme Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 . [116]. zrIamodha- dezanA-saMgraha. (nAma to pachI paDayuM) che, eTale e zeTha zrImaMta heI, tyAM anya snehI, saMbaMdhI zrAvake AvyA che. e prasaMga kaye , zeThanI strIne suvAvaDano prasaMga ke che bIjuM kAMI? e AvanArA koI derAsara ke upAzraye nathI AvyA, ke tyAM sAmAyika pratikramaNa karavA nathI AvyA, chatAM AvanArA vAto kaI kare che? e jovA AvanArAmAM sAmAyikAdi karanAro varga ghaNo na hoya, e paNa dekhItuM che, chatAM tyAM vAte kaI cAle che?, suvAvaDI zeThANane jovA gayA, yAne saMbaMdhane aMge zeThANInI khabara pUchavA gayA che, tyAM paNa vAte te badhA saMbaMdhIo najIka AvanArA pajusaNane aMge tapazcaryAnI ja karI rahyA che. e kulamAM ke saMskAra haze?, ke jethI suvAvaDa jevA prasage paNa najIka AvanArA paryuSaNa parva aMge, te kulamAM tapazcaryAnI vAte cAle che. A vAta kayA svarUpe, kayA pramANe, kaI Dhabe thayela haze, ke jethI janmelA bAlakanuM dhyAna tyAMja derAya! kahe ke eka ja e vAta cAlatI hoya, bIjI keIpaNa vAta cAlatI naja hoya; te ja bAlakanuM dhyAna dorAya. bAlakanA kAnamAM "adRma tapa" ne zabda paDaze, pachI jAtismaraNa jJAna thayuM, pUrva bhava ne ane tyAne apUrNa tapa ahiM pUro karyo. ApaNe mudo zrAvakanA kuTuMbanA vAtAvaraNano che. duniyAmAM kahevata che ke "sUtAranuM mana bAvaLIe!" sUtAra raste cAle te heya te zuM vicAre ?, A khetara nuM? A bAvalanuM vRkSa konuM; Ane "pATaDe tathA thAMbhale sArA thAya ' vagere. enuM manaja tyAM! eja rIte jenA manamAM dharma ramI rahyo hoya te bIjA prasaMge paNa vicAre to dharmanAja kare ne! cheka phera phUdaDI phare, pachI bhale besI jAya, to paNa tene cakkara te cAlu ja hoya che. jenA manamAM dharma otaprota thayo heya, dharma jene varyo ke karyo hoya te pachI duniyAdArInA game tevA kAmamAM rokAye hoya, te paNa saMskArathI dharmanA ja vicAre cAlatA heya. vicAre ke kevA vAtAvaraNe pelA bALakane ama karavAnuM mana thayuM haze! parva Ave tyAre Aje zAne vicAra karAya che? tamAre tyAM paryuSaNamAM vastro, alaMkAre mATe dhamAdhama ane jhaghaDA! gharanA jeThANI, naNaMda, bhAbhI, sAsu ane vahu vacce parva divasamAM jhaghaDA zAnA?, "emaNe A paheryuM ane mAre nahiM, agara mAre mATe AvuM?, Aja vAta ke bIjI koI; parva divasamAM vastrAlaMkAra paheravAne pratibaMdha nathI, chUTa che, paNa jhaghaDA heya?, A te sthiti evI ke paryuSaNa pahelAM te dAgInA dAbaDAmAM paDI rahetA hoya, paryuSaNa Ave tyAre dAbaDa ughaDe, dAgInA nIkaLe, ane enA mATe hoMsAneMsI, IrSA kaleza vagere thAya. zrIyAtrA-pacAzakamAM vastrAbhUSaNanI chUTa ApI che, te zAsana zebhAnI daSTie samajavI. vizeSamAM bIjAne dharmanAM phalanuM bhAna thAya, tathA vastrAlaMkAra dhAraNa karanAranA dharma premane dekhanArane khyAla thAya. A te gharanI vyaktiomAMja vigraha thAya e zuM gya che?, kahevuM paDaze ke nahi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ denA-28. [117] taratanA janmelA bALakane pRdaya dharaNene AkarSe che. pilA ghaDIAmAM sUteluM bALaka janmatAMja ama kare che. bALakane adRma eTale stanapAnane tyAga, Aja kAla tapa vagere na karavAnA bacAvamAM "zarIramAAM 4 varmasAdhanam !" e sUtra AgaLa kare che, paNa A bALake te tapodhamaMnI sevanAmAM jhukAvI dIdhuM zarIra dharmanuM sAdhana kharUM, zarIra sAcavavAnuM kharuM, paNa dhyeya te dharmanuM ne!, prathama sAcavavAne dharma, pachI sAcavavAnuM zarIra. prathama rakSaNIya dharma ke dharmanA sAdhana rU5 zarIra, mekSanA sAdhane samyagadarzanAdi che, tenuM kAraNa jaNAvatAM thakAM kahe che ke "sAdhana" ane "hetu" be zabdo jaNAvyA che. sAdhunA zarIrane mokSanuM sAdhana gaNavAmAM AvyuM nathI, paNa mekSanA sAdhananA hetu tarIke tene dhAraNa karavAnuM rahe che. jJAna e sAdhunuM zarIra, darzana e sAdhunuM zarIra, cAritrya e sAdhunuM zarIra jaDa zarIra jJAnAdi svarUpa bane kema?, A prazna thAya che, agara thaI zake che. zrI hemacandracAryajIne ziSya prazna kare che. bhalabhalA AtmAmAM jJAnAdi AvavA muzkela paDe che, te jJAna, darzana, cAritra e sAdhunuM zarIra zI rIte ?, samyagajJAna-darzana-cAritra-svarUpa AtmA kayAM rahe che?, samAdhAna ApavAmAM Ave che, ke jJAnAdi svarUpa-AtmA zarIramAM adhiSThAna karI rahyo che, mATe jJAnAdi guNanuM kAraNa zarIra, te paNa mela sAdhananA muddA eja che. namo vAritA eTale?, zatruone haNanArAne namaskAra thAo, vAghe zatrune haye, mATe vAghane namaskAra ema?, vastu svarUpane samajyA vinA jee manaH kalpita arthe lAgu karIne anartha kare temane kevA gaNavA?, karmarUpI zatrune haNanArane namaskAra che, nahiM ke anya manuSyAdi-duzamanane eja rIte abhaNyanuM bhakSaNakaravAnA ane apeyanuM pAna karavAnA lupIo, loluptavazAt "zarIramAvaM raju dharmasAdhanam" kahevA taiyAra thAya che. tatkAla janmela bAlaka adRma kare che. bALakanA zarIranuM sAmarthya keTaluM? zarIra DhIluM te paDejane! zrImaMtane ekane eka putra!, tarata janmela bALaka stanapAna na kare, tyAM mAbApa zuM na kare?, stanapAna te zuM, paNa pANI ke davA gaLe utArate nathI, ane chevaTe mUchita thAya che. taratanA janmelA bALakane deha sahe keTaluM? khalAsa! kuTuMbIoe te marele dhArI lIdhe, zmazAne laI gayA, ane dATa. tapano addabhuta prabhAva! dekhIne dharaNaMdra tyAM AvIne hAjara thAya che. ApaNane devatA AvyAnI vAta game che, e vAta upara lakSa jAya che, paNa ama karyA upara lakSa gayuM, sAmAnya lake prabhAva tara6 jue che, pariNati tarapha nathI jotA. bAlakanI adRma tapamAM aDagatA keTalI ke jethI dharaNendra sarakhA hAjara thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [118] Wan mitra kevI saMlAha Ape? zrIameAtradezanA-sa'graha. janma pAmelAne ramADavAnI ramu ja mATe sau doDe che. janmelAne ramADavAmAM saune ramuja Ave che, paNu jaNanArIne janma ApavAmAM rahelA jorane khyAla kAine nathI. tema kathAne, kathAnA puNyanA pariNAma dekhADanAra suMdara bhAgane rasa saune che, paNa evI suMdara sthiti utpanna thAya che zAthI ?, evI kathA racAi zAthI, ene khyAla thAya che ?, nAgaketunA pUrvabhava tarapha dRSTi kare! eramAna mAtAne vaza paDelA e tyAM bAlaka hatA. zatru culAmAM zeke ete duniyAne dekhADI zakAya, arthAt duniyA dekhI zake paNa eramAna mAtAnA zekAvAthI paDelA DAgha, DAma, thatI baLatarAne khyAla kaI rIte lokene karAvAya ? e bhavamAM e mAlaka eramAna mAtAthI zekAyA ja karyAM che, kaI paNa dharma karyo nathI. sukha duHkhanuM kAraNa zu che, enI khAlakane gatAgama kayAMthI hoya ? A bAlake peAtAnA eka jarA meTI vayanA DhAstane peAtAnI rAjanI AkRtanI kathanI kahI saMbhaLAvI. pele paNa hateA te nAnI vayane, paNa AnAthI jarA meTA, eTale eNe sAmAnyataH petAnA kuTubamAM sAMbhaLelu yAda raheluM, te AdhAre ANe teNe salAha ApI. kuTuMmbemAM thatI sArI ke narasI vAtacItanA lAbha ane hAni para parAe paNa kAma kare che. mitranuM kAma salAha ApavAnu che. vivekI mitra sArI salAha Ape che, ane hitakara mArga batAve che. avivekI mitra ahitakara mArga batAve che, mATe vivekI mitra maLavA, sArA salAhakAra maLave! e paNa puNyadaye ja ane che, peAtAnA mitranI vAta sAMbhaLatAM ja te mitra, kahyuM ke "jo bhAI ! eramAna mAtA duHkha de che, e vAta kharI paNa pUrva bhavamAM te dharma nathI karyo, pApa karyuM che, jenuM A pariNAma che. " bAlakanI salAha sAmAnya bhASAmAM, vayane anusAra hAya. mitre kahyuM, ke have dha kara jethI bhaviSyamAM duHkha na thAya." vata mAnane aMge vicArIe te kAMTAthI dUra rahevAnu bane, ane kAMTA vAgyA heAya te kADhI nAMkhavA, ke kAM teA sahana karavuM e ja bane. kAMTo kADhavAthI paNa bhaviSyamAM kAMTe nahi ja vAge ema nathI. vamAnamAM upasthita thayele vyAdhi davAthI maTe che, parantu tethI bhaviSyamAM vyAdhi na ja thAya ema nathI. bhaviSyamAM na thAya mATe paNa upAye karavAnI AvazyakatA che. 66 dhanA vicAre bhavAMtare amala karAvyA. pelA mitre ene bhaviSyanA nirUpadravapaNA mATe tapazcaryAM karavAnI salAha ApI. khAlakamAM paNa tapanuM mahatva keTaluM vyApelu haze ke! mitranA mukhathI A vAta sAMbhaLIne pelA khAlake hRdayamAM saMkalpa karyo ke 'paryuSaNamAM huM arjuma karIza' A vicAramAM te khALaka te divase kaI kAraNavazAt, mAnunI eka jhuMpaDImAM sUte. eramAna mAtA A mAlakanA nAza karavA lAga joyA karatI hatI, te teNIne maLyuM. teNIe zuM karyuM?, agni nAMkhyo ane jhuMpaDI saLagAvI !, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-28. [19]. ama haju karyo nathI, paNa ama kare che e bhAvanAmAM baLI mue, ane zeThane tyAM nAgaketu rUpe janme. pUrva janmamAM nathI thaye mahAtmAne saMsarga, nathI karyA keI saMtanA darzana, nathI sAMbhaLe ke vyAkhyAtA-maharSine upadeza, e kaI jaga ja ene bAlya-kAla-jIvanamAM maLyuM ja nathI. phakta mitranI salAha anusAra dharma kRtya (ama-tapa)ne vicAra mAtra karyo che, tenuM A phala!, bIjA ja bhAve kevaLajJAna apAvI mokSa meLavAve che. evuM utkRSTa phala, mAtra je vicArathI thAya te vicAranI tIvratA ja khyAlamAM levA jevI che. nAne sarakhe dharma paNa pariNAmanI tIvratAe mahAna phUla Ape che. keTalIka vakhata dharmanA mahAna kAryomAM, a5 paLa maLe evuM dekhAya che, tyAM kAraNe pariNAmanI maMdatAnuM che. nAgaketane devatA bahAra kADhe che, mahimA tene vadhAre che, eja bhavamAM te kevaLajJAna pAmIne mekSe jAya che e prasiddha che. ApaNe te muddA puratuM daSTAMta vicAryuM che. A badhuM dhyAnamAM leze tyAre ja devalekamAM paNa bhuvanapati, vyaMtara, jotiSI, vaimAnika, temAM paNa, kalpapapanna, kalpAtIta evA bhede zAthI che, te samajaze. dharmanI parigatimAM, pravRttimAM rasanI ullAsanI vicitratAne aMgeja A bhedo che. tyAgamaya jenazAsana eja artha, paramArtha ane enA vinAnA tamAma padArtho anartharUpa (julamagAra) che." AvuM mantavya te ja samyakatva, samakitInI dhAraNa zrIjinezvaradevanA pravacana aMge AvI hAya. samakitI avazya vaimAnika thAya. "Arthika, kauTuMbika, vyavahArika, sAMgika kAraNe vinA pApa na karUM, ane te kAraNemAM paNa bane teTaluM pApa ochuM karUM' AvI bhAvanAthI tyAganI dizAe vaLanArA dezavirati che bAramA devaleka sudhI jaI zake che. navaraiveyaka tathA pAMca anuttara e cauda sthala konA mATe niyata che? zArIrika saMgathI nirapekSa thaI pravrajyA svIkAranAra mATe e cauda sthAne niyata che. kAyade sIvIla Detha eTale leNadeNanI bAbatamAM marele gaNe, paNa A pite te pitAne tamAmathI alaga gaNe che, yAne pote tamAmane sirAve che. AvA ja kalpAtIta devakanA A cauda sthAnane lAyaka gaNAya che. saMyatapaNamAM paNa pramatta apramatta evA be bhAga che. ethI phalamAM paNa pharaka paDavAne. have navagreveyaka tathA anuttara vimAnane aMge bheda kevI rIte paDe te agre vartamAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-ra9. geveja kappAtItatagA navavihA paNNattA, taM jahA-heTTimaragevejakappAtItaga vemANiyA jhAva 3yarimara jhAvAtIya vepALayA navavecaka tathA pAMca anuttara vimAnamAM vyavasthA zA mATe nathI? zrI zAsana-sthApanA mATe zrI tIrthakara deve samalI tripadI mAtrathI zrI dvAdazAMgInI racanA karatAM paMcamAMga zrI bhagavatIjInA aSTama zatakanA prathama uddezAmAM je pudgala-pariNamane viSaya che tene adhikAra cAlI rahyuM che. pudagalanA pariNAmanA prakArathI mAMDIne, jAti, gati vagere saMbaMdhamAM, pudagala-pariNamananI daSTie vicAra karI gayA. devatAonA bhedane vicAra cAlI rahyo che. sattAmAM rahelA zubhAzubha karmanuM phala jIvane maLe ja che. devaleka e utkRSTa puNyanuM pariNAma bhogavavAnuM sthAna che, ane puNyakAryomAM, pUrve pariNatimAM ulAsamAM jevuM tAratamya hoya te ja pramANe devakanA sthAna vaibhavAdinI prAptimAM tAratamyatA hAthaja e spaSTa che. - have vaimAnika devalokanA be bheda che, te 1 kapa panna, ane 2 kalpAtIta. kapanna devalokamAM daza prakAranI vyavasthA rahelI hoya che, ane kalpAtIta devalekamAM te nathI. vaimAnikadevakamAM vyavasthAvALA deva ane vyavasthA vinAnA deva hevAthI ja kalpa zabdanA prayoga vaDe be bheda kahevA paDayA. je tamAma te deve eka sarakhA, kAM te vyavasthAvALA, kAM te vyavasthA vagaranA heta te kAMI kahevAnI ke bheda spaSTa karavAnI jarUra hatI. tyAM devane eka prakAra e che, eka sthAna evuM che ke jyAMnA tamAma deve samAna che. saDa iyatra netA: vyavasthAnI ahiM jarUra ja nathI. jyAM paraspara saMgharSaNadinI saMbhAvanA hoya tyAM vyavasthAnI jarUrI che, paraMtu jyAM tevuM kazuM che ja nahi tyAM vyavasthAnI Avazya tA ja nathI. samAgama, saMbaMdha, saMgharSaNa AvuM kazuM ja jyAM nathI, tyAM vyavasthAnI jarUra nathI. je devakamAM paraspara javA AvavAnuM che, paraspara samAgama che, tyAM saMgharSaNanI saMbhAvanA che, ane saMgharSaNane aMge vyavasthA joIe. navagreveyaka devanI sthiti. navaveyaka devakanA devatAe potAnA vimAnamAMja samasta jIvana vyatIta kare che. vimAnamAMthI bahAra nIkaLatAja nathI. pitAnA vimAnamAMthI bahAra na nIkaLe, eTale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devAnA-29. [11] keIne paNa samAgama nathI, samAgama nathI, mATe saMgharSaNa nathI ane saMgharSaza nathI, mATe ja vyavasthA nathI. zrIjinezvara-denA pAMca kalyANakamAMthI eka paNa kapAkamAM A ramAMthI eka paNa deva tyAM AvatuM nathI. game tevA mahAna prasaMge pazu e te tyAMja ! mAtra zakhyAmAM ja rahyA rahyA hAtha uMce karI namaskAra kare che. sAgarepa sudhI pitAnI zayyAmAMthI teone utaravAnuM paNa nathI, AvI temanI sthiti che. asaMkhyAtA varSe eka papama thAya che, daza koDAdoDa papame eka sAgaropama thAya che, ane tenA sAgaropamanA AyuSyavALA te raiveyaka devatAo che. nava raiveyaka devatAonuM AyuSya nIce pramANe che. pahelI veke 23 sAgaropamanuM, bIjIe 24, trIjIe 25, ethIe 26, pAMcamIe 27, chI e 28, sAtamIe 29, AThamIe 30; ane navamI-yake 31 sAgaropamanuM AyuSya che. pAMca anuttara vimAnamAM pahelA cAremAM 31 thI 33 sAgaropamanuM AyuSya che, ane pAMcamA sarvArtha-sidhdha vimAnamAM 33 sAgaropamanuM AyuSya che. nava-saiveyake tathA pAMca-anuttara vimAnanA devone vimAnamAMthI nIce utaravAnuM nathI. A de evI uttama koTimAM che ke jyAM vyavasthAnI paNa jarUrI nathI. vyavasthAnI jarUra tyAM ja che, ke jyAM dhamAdhama haya, ane mArAmAra heya. zrIjinezvara devanA kalyANaka prasaMge, nava yakanA deve te namaskAra karavA mATe hAtha paNa uMce kare che, paraMtu anuttara vimAnanA deve te hAtha paNa uMce kare nahi; eTale mAtra manathI ja namaskAra kare che. tyAM paraspara samAgama, saMbaMdha, saMgharSaNaja nathI, mATe tyAM vyavasthAnI jarUra nathI, ane vyavasthA nathI, chatAM tyAM sarva svataMtra che. keTalAka jJAnaciMtanAdimAM ja ramaNa kare che. A deve pote paNa koInA svAmI nathI, tema temanA zire paNa kaI svAmI nathI. e devanI sthiti evI che ke na te pite kenA svAmI thavAnuM che, na te potAne keI svAmI hoya te cAhe. ane sarvavirati che, paNa te apavAdavALI che. vihAramAM nadI utaratAM, pANInA vegamAM paDI javAtuM hoya, athavA paDI javAne prasaMga Ave te saMyamArge vRkSAdinI velaDI paNa pakaDI le. nadI utaratAM pANI tathA vanaspatinA sparzananI chUTI rAkhI, paNa eja sAdhu zuM pUjA karI zake?, nA. anuttara vimAnamAM devatAone pUjA karavAne svabhAvaja nathI. navaveyaka tathA pAMca anuttara vimAnamAM devone, samAgama saMgharSaNadine saMyoga ja nathI, tethI tyAM svAmIpaNuM, sevakapaNuM paNa nathI, eTale tyAM vyavasthA nathI, mATe teone (te devane) kalpAtIta tarIke gaNavAmAM AvyAM che. khALe DucA, daravAjA mokaLA! niraticAra bAravratadhArI paNa A devake jaI zakatuM nathI; bhalene agIyAra pratimA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [22] Wan zrIameA-dezanA-saMgraha. vahI hoya, te paNa uMcAmAM uMce te bAramA devaleAka sudhI jaI zake che. khAra devaleAka upara saMyamI sAdhu, jai zake che. pUjA bhaNAve che tema tame vAMcyuM haze ke jIraNu zeThanA prasaMgamAM kathana karatAM, zrAvaka dezivaratinI uMcAmAM UMcI gati khAramA devaleAka sudhInI prApta karI zake che. 6 sAdhu zabda tamane atiparicayathI vAyaDA thai paDaye che sAdhu mahAtmAe zArIrika, Arthika, ane kauTuMbika tamAma vyavahAra veAsirAvyA che. tee zarIra paratve paNa nispRha che, ane trasa ke sthAvara, sUkSma ke mAdara keAI paNa jIvane trikaraNa cege virAdhave nahi' AvI pratijJA, sAdhu mahi enI heAya che, ane te maryAdita mudata mATe nahi, paN yAvajjIva samaya sudhI! A prathama vratanI vAta (pAMca mahAvratane aMge) jaNAvI ne zrAvakanA vratanI kiMmata ame ghaTADavA nathI mAMgatA paNu aNuvrata tathA mahAvratane taphAvata samajAvIe chIe. vratadhArI zrAvaka uMcAmAM uMcA che, paNa sthiti kevI che ?, khALe DUcA ane daravAjA meAkaLA jevI che. vratadhArI zrAvaka kabUle che ke eka kIDInI paNa virAdhanA kare na, ya thaI jAya te tenI AleyaNA le che, paNa potAnA ja putra, zastrathI keinuM khUna karyuM hoya, te te najaro najara joyu hoya, ane jo te peAtAnA putra pakaDAya, ane keraTamAM kesa cAle te nANAMnI kethaLI laIne cheDavavA javAneA ke nahi ?, khUnane, ane khUnInA kAryAMnA bacAva karavA javAnA ke nahi ?, ahiM putranI vAta karI, paNa koI paNa sagAMsaMbaMdhI mATe temaja samajI levuM. kIDInI virAdhanA nahiM karanAra paNa bIjI badhI hiMsA calAvI levA AvA prasa Mge taiyAra che. putra-vagere sabaMdhine RsisAnA vartamAna pUlathI paNa bacAvavA kaTibadhdha thAya che ne ! eka taras kIDIna jayaNA karanAro, bIjI tarapU ghAtakI kAryAMnA bacAva karavA kamara kase che! leNa deNunA dAvAmAM zu thAya che? keraTamAM cukAdAnA AdhAra sAkSI purAvA upara che. kerTImAM ema nathI jovAtuM ke sAcu che tyAM jugatu eTale kAyadAne baMdha besatuM (pachI bhale te jI paNa hAya) te jovAya che. hajAra rUpIA leNA hoya, ane dAvA mAMDaye, keTa sAkSI mAMge, bharU se dhIryA vhAya, sAkSI kayAMthI lAvavA ?, chevaTe sAkSInA abhAve gunhegAra chUTI jAya. are keTalIka vakhata gunhegAra gunhe kakhule, chatAM Avela sAkSI sAkSI na pUravA mAtrathI te gunhegAra chUTI jAya che. sAkSI purAvAnI cuMgAlamAM sapaDAyelA khIna gunhegArane paNa kei vakhata legavavuM paDe che. A te kArTanI, ane tyAMnA kAmakAjanI hAlata ! ApaNA muddo e che ke kIDInI jayaNA karanAra, khIjI tarapha khUnI karAne bacAvavA zuM nathI karatA! jUThThI dastAveja karyAnA AreApathI pakaDAyelA putrane bacAvavA pitA prayatna nathI karatA?, kahevuM paDaze ke tamAma prayatna kare che. sAdhunI pAMca mahA-pratijJAo sAdhunI pratijJAe sarvathA ane sadA mATe che. cha kAcamAMthI koI paNa jIvanI hiMsA mana, vacana, kAyAthI; na karavI, na karAvavI, karatAM karAvatAMnI na anumedavI, te paNa AkhA jIvana sudhI. manathI hiMsA na karavI. manathI hiMsA na karavavI, manathI hiMsAne na anumedavI. temaja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA--29. Wan [113] vANI tathA kAyAthI e rIte nava prakAre hiMsAthI sAdhune virati che. prathama mahAvrata, prANAtipAta viramaNu' nAmanuM che. pratijJA game tevI hoya, paNa tenI kimata tyAM jUhuM na hoya teA juThThAne mahAvratamAM avakAza nathI. krodhI, leAbhI, bhayabhIta vagere tamAmane mahAvratamAM avakAza che, paNa jUduMne avakAza nathI. AthI bIjuM mahAvrata mRSAvAda viramaNu vrata che ke jemAM mana, vacana, kAyAthI karavuM nahi, karAvavuM nahi, anumedavuM nahi, evI rIte prathama mahAvratanI mAphaka ja nava prakAra che. khIjuM mahAvrata hAya te pahelu mahAvrata Take. sacitta ke acitta, thADuM ke ghaNuM jaMgalamAM ke zaheramAM kaMI paNu ApyA vinA levuM nahi, levarAvavuM nahi ke temAM anumedana ApavuM nahi. trIjI adattAdAna viramaNa mahAvrata pALavAvALA upara jaNAvelI traNa pratijJAvALA hoya, paNa je peAtAnI dRSTi sthira rAkhI zake, teja TakI zake, nahi te lapasI jAya. hiMsA jUTha, cerIthI viramavuM evI pratijJAvALA paNa jo sasamAM DUkhyA te mAne ke e DUkhyA ! paryuSaNa parvamAM, tamane zrIkalpasUtranA vyAkhyAnamAM siMha gupUAvAgni muninI vAta sAMbhaLe che ?, te prasaMga yAda che ne ! emanAmAM mahAvrate kharekhara hatAM, ane jemanI tapazcaryAthI siMha sarakhA janAvaro paNa zAMta thaI jAya evA teA e jakharA tapasvI hatA. cAturmAsa paNa siMhanI guphA pAse rahIne emaNe ugra tapazcaryA karI hatIne ! AvA mAhAtmA paNa kAzAne tyAM cAturmAsAthe gayA; gayA paNa zA mATe ? potAnA sAmanI pratitI karAvavA gayA, chatAM dRSTi-kSetramAM thai gumAvyu, ane tethI mahAvratane aMgenu dhaiya, thai banne uDI gayuMne ! strInA samAgama te| dura rahyo, paNa teNInA samAgamanI icchA, paNa badhAne pAyamAla karI nAMkhe che. cAhya devatA, cAhya manuSya; ane cAhya tiryaMcanI strI sa MbaMdhI viSaya bhAganA sathA tyAga te paNa upara mujaba nava prakAre e caturtha maithuna viramaNu vrata. A cAra pratijJA hoya, paNa parigraha viramaNa vrata na hoya te bAvAjInI gItAvALuM thAya ! AvAjInI gItA ! eka AvAjIne eka bhakate suMdara rRkhAvanI sArA pAnAnI, sArI chapAinI, manehara gItA ApI. bAvAjI gItAne sAcavavA lAgyA. jayAre gItA naheAtI, tyAre kAMi ciMtA naheAtI, paNa gItA AvyA pachI gati ja phrarI gai. vakhate uMdara karaDI jAya te' ema vicArI bAvAjI purA suttA paNa naheAtA, ghaDI ghaDI uThe, ane gItA tapAse, pheravI pheravIne jue ke gItAne karaDI teA nathI ne! AthI khAvAjInI tabIyata ujAgarAthI bagaDavA lAgI, ane bhakatAe asvastha prakRtinuM kAraNa pUchyuM. bAvAjIe je hatu te kAraNu kahI batAvyuM. badhA ajJAnI ! bhakatAe gItA pAse uMdara na Ave mATe eka khIlADI lAvI ApI. khIllIne bhakatA khAvAjI pAse rAkhI gayA. bilADI rAkhavAthI have uMdara nahiM Ave, e kabula, pazu khIllIne khAvA te joiene! bhUkhI khIlADI te AkhI rAta myAMuM myAM na kare te khIjuM zuM kare! AthI bAvAjIne te karame enI e ja dazA rahI. bhakatAe khIlADInA khAnapAna mATene, tathA tene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat C www.umaragyanbhandar.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [24] Wan zrIameAdha-dezanA-saMgraha. mATe raseAI karavA, vyavasthA rAkhavA mATenA mANasanA maDhokhasta karyA. pachIte rAjanu kharca eTale AvakavALuM khetara bAvAjIne ApavAmAM AvyuM. eka nAnakaDI gItAmAMthI bAvAjIne te gAma jeTale vahIvaTa ubheA thayeA. khetaramAM khAvAjInu badhuM kuTuba khetaramAM rahevA lAgyuM. bAvAjIne paricaya vacce, ane pariNAma je AvavuM joI e te ja Ave ne ! tAtparya ke pAMcamu parigraDa viramaNu vrata paNa upara mujakha nava prakAre joIe, nahiMtara khAvAjI jevA hAla thAya. navagreveyakanA adhikArI koNa? AvI pAMca pratijJALA sAdhue navaveyake javAne yeAgya thAya. samakitI zrAvaka, zrI jinezvara devanI bhakti tathA pUjA karanAre zAsanane udyota karanArA chatAM te traiveyakamAM jaI zake ja nahi. zrI jinezvaradevanuM kahevu hArdika rItie nahiM mAnanAre eTaluM ja nahiM paNa ulaTuM mAnanAre| mithyAdraSTi ke abhavya navagreveyake jaI zake che. pAMca mahAvratanA mahimA keTale te vicAre ! puNya tathA niA e be alaga vastu che. mahAvratanI pAMca pratijJAthI, abhavya paNa navagreveyake jai zake che, te uparathI kUlita thayuM ke abhavya AtmAenI apekSAe nirA karavAmAM asaMkhyAta guNA ceAgya eve! zraddhAlu zrAvaka paNa puNyabaMdhamAM, mahAvratadhArI abhavyane paNa paheAMcI zakatA nathI, kemake te navatraiveyake jai zakatA nathI. zradhdhAvaLA hAya ke zraddhA rahita hoya paNa puNyanuM upArjana je pAMcamahAvratadhArI karI zake che, tevA zraddhALuzrAvaka karI zakatA ja nathI. navagreveyake te ja jaI zake ke jenuM paMcamahAvratanu pAlana majabUta hoya. dIkSA cauda rAjalAkane kalyANaprada, mATe kAI paNa saceAgamAM rokAya ja nahi. dIkSA lenAra vyakti peAtAnI pAchaLanAM rAjya, prajA ke kuTuMbanI paravA karatA nathI, enA sidhdhAMta te pApathI chUTA thavAne ja heAya che. abhayakumAranI dIkSAthI, pAchaLa zreNika mahArAjAnI zI hAlata thaI?, bhagavAn zrI mahAvIradeva te kevalajJAnI hatA. bhaviSyamAM zu banaze, te jANatA ja hatA, chatAM dIkSA ApI ja che ne ! abhayakumAra jyAre dIkSA le che tyAre sAthe, mAtA nadA paNa dIkSA le che. dIkSA letI vakhate nadA mAtAe peAtAnI pAse je aDhAra zerane hAra tathA divya ku MDala che, te haa. vihalane Ape che. abhayakumAranI dIkSA thayAthI, pAchaLa rAjyanA bhAga vaheMcAya che, temAM hajJa vihallane siMcANA (secanaka) nAme hAthI maLe che. tene rAjyanA bhAga nahi ApatAM hAthI ApavAmAM Ave che, ane vakhata pasAra thAya che. keANika rAjya lAle tathA pUrva bhavanA dveSa yAge zreNikane kArAgRhe pUre che. ane pote rAjA bane che. eka vakhata hA vihalanI rANIe secanakanhasti upara ArUDha banIne jala krIDA karavA jAya che, ane rame che. kANIkanI rANI padmAvatInA mahelanI pAchala ja A krIDAnuM sthala hatuM, ke jyAM hallu vidyunI rANIe krIDA karatI hatI, hAthI rANIne caDAve, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-29. [125] utAre che, ema kaI prakAre ramatagamatamAM te rANIone te keNIkanI strIe joI. kekanI rANIthI IrSyA yege A joyuM gayuM nahi. IrcAmAM AvelI strI ane temAM rANuM zuM na kare?, rANIe secAnaka hAthInI mAMgaNI kaNIka pAse karI. kaNake kahyuM ke e te enA bhAga peTe pitAjIe te hAthI te hala vihalane Ape che, eTale zIrIte maMgAya!' strIne je vastunI IcchA thaI tene aMge sAcI dalIla, agara sAcA samAdhAnane tenI pAse avakAza rahete nathI. rANIe dalIla ja karI, ke "hAthInI gaNanA te ratnamAM che, ane ratna te rAjyamAM ja rahe ane te rAjAne ja zobhe. vaheMcaNa te jagyAnI haya, AvAM rAjayaratnanI vaheMcaNuM hAya ja nahi" kaNake kahyuM ke navAM utpanna thatA ratnAdino mAlika rAjA, paraMtu jenA tAbAmAM che te ratnone paDAvI levAM e nyAya nathI. rANIe te mAnyuM nahi, ane teNe te have AgaLa vadhIne kahyuM ke "mAre e hAthI, ane naMdAe ApelAM hAra, tathA divya kuMDalA te joIeja" keNike kAminInA dAgrahane vaza thaIne, pitAnA bhAIone hala-vihallane kahevarAvyuM ke secAnaka hAthI, hAra, kuMDala tyAre mane kaI paNa prakAre ApI devA, tenA badalAmAM huM have rAjyano bIjo bhAga ApIza. halla-vihale vicAryuM ke rAja te e che, rAjA taraja prajA rAgavALI hoya, e sAmAnya niyama che, prajA rAgavALI hoya ke rAga vagaranI heya paNa sattAdhIza te rAjA ja gaNAya, Aje rAjya ApIne kAle e paNa te paDAvI le te ene koNa roke ?, bhAgamAM maLelA hAthI, hAra tathA kuMDala ke je pitAe ApelAM che, te mAMgatAM jene lajajA na Ave, jene nyAya anyAyane vicAra na thAya, te pite ApelA rAjyane khucavI letAM zene lajajAya ?; rAjya levAmAM kAMI sAra nathI, temaja hAthI vagere lIdhA vinA e rahevAne nathI; mATe have karavuM zuM?, nirAdhAra bAlakanuM zaraNa mosALa che. halla vihalla baMne bhAIo vace nhAnA hatA. rAtorAta teo pitAnI mAtAnA pitAjI ceDA mahArAjAne tyAM sIMcANe hAthI vagere pitAnI traNa vastu laIne cAlyA gayA. hala ane vihala e baMne ceDA mahArAjAnA hitrA hatA,vaLI zaraNe AvyA, zaraNAgata thayA, ane keNikanI mAgaNI paNa anyAyI hatI, eTale ceDA mahArAjAe saMpUrNa AzvAsana pUrvaka Azraya Ape. kaNake ceDA mahArAjAne kaherAvyuM ke "je dezane hAlo gaNatA he te, hala vihallane mane satvara seMpI de, ane temane Azraya na Apa, nahiM te yuddhanI upasthiti thaze." ceDA maDArAjAe pratyuttara sajajaDa mekalI Apyo ke "kAyade tene ja svIkArAya che, saMdeza tene ja saMbhaLAya che ke je taTastha hoya, ane nyAyI hoya. amArA rAjyamAM kene AvavA de, kone na AvavA de, kene Azraya Apa, kene Azraya na Ave, e amArI mukhatyArInI vAta che. svataMtrapaNumAM AgrahI bIjAnA pharamAnane sAmAnyarItie paNa tAbe na thAya, te pachI avicAri-pharamAnane tAbe thavAnuM te hoya ja zAnuM ?, halla-vihalane bhAgamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] zrIamodha-dezanA-saMgraha. maLelI, ane pitAe ApelI cIjane mAMgavAne tene haka zo che?, e ane have to hAra zaraNAgata che. zaraNAgata mATe te huM vajapiMjara samAna che. zaraNe Ave te kAMI zIkAra che?', chevaTanA pariNAme yuddha thAya che. ceDA mahArAjA paNa e yuddhamAM bIjA aDhAra sajAne ekaThA kare che. sAmAnya vAtamAMthI kevuM meTuM yudhdha ! keNika paNa pitAnA daza daza bhAIo sAthe te yudhdhamAM jhaMpalAve che. e yudhdha kAMI jevuM tevuM nathI thayuM, paNa emAM kareDanI katala thaI che. e vAta paNa prasidhdha che ke keke zreNika mahArAjAne piMjarAmAM pUryA hatA, ane roja keraDAthI mAra mArato hate. karmanI vicitratA kevI bhayaMkara che! te A prasaMgathI samaje. A badhuM zAthI thayuM?, hAthI vigere traNa cIja na ApI, tethI hakala-vihalane nimite ceDAmahArAjA sAthe yuddha thayuM. karADone saMhAra thave, zreNika mahArAjAnuM kArAgRhamAM purAvuM, ane keNuka dvArA keraDAnI kAramI yAtanA kAyama sahana karavI; A tamAma je abhayakumArane dIkSA na ApI hota to paNa na thAta?, kAraNa ke kevalajJAnI, svayama-tIrthakarazrImahAvIradeve A banavAnuM hatuM te A dIkSA kema na rokI ?, ahiM ja tattva samajavAnuM che. sakala vidhane kalyANaprada, cauda rAjalakane abhayadAnaprada-evI dIkSAmAM ApaNe varNavI gayA te pAMca pratijJAo che ke je avine paNa navagreveyaka apAve che. ApaNe muda navaceyakane meLave koNa?, e che. paMcamahAvratarUpa pAMca paramapratijJAne jIvana paryata, nava prakAre barAbara pALe teja nava vaiveyake jaI zake che. jaina maMdira bAMdhanArA, bAravrata pAlanArA paNa A pratijJApAlananA puNyanI tulanA karI zakatA nathI, arthAt teo navagreveyaka meLavI zaktA nathI. zrAvaka nirjarA karI zake che, paNa puNya teTaluM na bAMdhe ke jeTaluM pAMca pratijJApAlanArA bAMdhI zake. have navagreveyaka saMbadhi vadhAre varNana agravartamAna. huM dezanA-30 huM aNuttarovavAikappAtItagavemANiyadevapaMciMdiyapayogapariNayA NaM bhaMte !, poggalA kaivihA pannattA; goyamA !, paMcavihA paNNatA, taM jahA-vijayaaNuttarovavAiya0 jAva savvaTThasiddha aNuttarobavAiyadevapaMciMdiya jAva prinnyaa| ahamiMdrapaNuM meLavavAne adhikAra tevI zakti keLavanArane ja heca. aneka bhavenA prayatnothI meLavelI tIrtha karapaNanI abhUtapUrva lakSmInA svAmi zrItIrthakara -devAdhidevanA zAsananI sthApanA samaye, bhavyAtmAonA kalyANArthe zAsanane pracalita rAkhavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dacanA-30. [17]. mATe paramopakarizrIgaNadhara-mahArAjA paMcamAMga-zrIbhagavatIjI sUtranA AThamA zatakanA prathama uddezAmAMne yugala-pariNamana adhikAra kathana karI rahyA che. saMsArI jI ekendriyAdi vigere pAMca prakAranA che, ane e prakAre pudgalanA paNa pAMca prakAra thAya che. pudgalanA mukhya te traNa prakAra prathama jaNAvavAmAM AvyA che, te A pramANe svabhAva-pariNata, praga-paNita, ane mizra pariNata. ekendriya vikasendriya (beIndriya, teIndriya, caurindriya) saMbaMdhamAM pugala-pariNamana aMge vicAraNA karavAmAM AvI gaI. nIcI sthitithI uccasthiti jaNAvanAra krama hoya, tema uccasthitithI nIcIsthiti jaNAvanAro kama paNa hoya che. ane te kama laIe to 1 devatA. 2 manuSya. 3 tiryaMca, nArakI. jIvo pote karelAM karmonusAra devagatimAM manuSyagatimAM, tiryaMcagatimAM ke nArakIgatimAM upaje che, arthAt jIvane tevAM tevAM pudgalanA pariNAmo pariName che, tethI te te jIvane te te gatimAM javuM paDe che, ane tyAM tyAM je je rahelAM sukha duHkha hoya tene teNe anubhava kare paDe che. manuSya ane tiryaMce karelAM cAlu tIvrapApanAM phala bhegavavAnuM sthAna narakagati che. narakamAM utpanna thavAnuM kAraNa tIvra pApa che. narakamAM sudhA, tRSNa. ThaMDI, tApa vigere asahya dukhe cAlu ja hoya che. manuSya je sudhA, tRSA, ThaMDI, tApa, chedana bhedanathI marI jAya, te tamAma vedanAo nArakIone cAlu bhagavyA ja karavAnI hoya che. nArakIthI chUTAya nahi, I che teye paNa marAyajanahiM. karelAM pApanA phaLa bhegavavAnuM AvI jAtanuM eka sthAna mAnavuM ja paDe tema che. jevI rIte utkRSTapApanuM pariNAma bhogavavAnuM sthAna naraka che, ane temAM paNa tAratamyAnusAra narakanI vedanAomAM paNa tAratamya hevAthI naraka sAta che. tevI rIte utkRSTapuNyanuM pariNAma bhogavavAnuM sthAna svarga yAne devagati che, ane tAratamyatAnusAre utkRSTapuNyAdi paNa kAMI eka ja prakAranA nathI. jIvadayA (ahiMsA), satya, zAhukArI, brahmacarya, saMteSa, kSamA, saralatA, namratA, vinaya, vaiyAvacca; vigere A tamAma guNe evAM che, ke emAM eka eka guNa paNa utkRSTapuNya baMdhAve che. emAMno eka guNa AvI jAya, ane bhale bIjA guNe na paNa hoya, teye paNa te guNa utkRSTapuNyabaMdhanuM jarUra kAraNa bane che. zrIjinezvaradevanI pUjA, zrI gurUvaMdana, sAdhusevAdi koI paNa guNa tye, ane koI paNa guNanI ArAdhanA kare, te utkRSTapuNya lakSamI varyA vinA rahetI nathI. eka ja guNane aMge jenAM jIvana puNyadaye AgaLa vadhyAM hoya, tenAM dRSTAMta apAya che, ghaNuM guNenA AdarathI prApta thayelA utkRSTapuNyamAM (e utkRSTapuNya utkRSTapaNumAM paNa adhika hoya) kayA guNanuM pUla?, e nirNaya na thAya. eTale jenAM daSTAMta haya, temAM jenuM vivaraNa hoya, teNe sevelA guNanuM varNana hoya. jIvadayAmAM haribala mAchImAranuM daSTAMta che. bIjAe zuM jIvadayA nathI pAlI, kahevuM paDaze ke kaI guNI ahiMsA keI AtmAoe pAlI che. tyAre harialanuM daSTAMta zA mATe ?, haribalanA jIvanane uddhAra mAtra eka ja jIva dayAnA guNathI thaye che, mATe daSTAMtamAlAmAM enA daSTAMtane prathama sthAna maLyuM. zrIjinezvara devanA eka ja vacananA prabhAve rahiNIyA cArane uddhAra, thaye, mATe zrI devAdhidevanAM vacananA mahimAne aMge rohiNIyAnuM daSTAMta raju Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- -- [118] zrIamedha-dezanA-saMgraha. karavAmAM Ave che. jeTalAMoe karmono kSaya karyo che, kare che, karaze temAM kAraNarUpa te zrIjinezvara devanAM vacane ja che, chatAM rohiNIA ceranuM dRSTAMta jaNAvavAmAM AvyuM che. tema daSTAMte paNa eka ja guNathI uddhAranI daSTie devAya che. vinaya, vaiyAvaccAdi tamAma guNonuM sevana zrIjinezvaradevanAM vacananA AdhAre ja che. karmakSayamAM, puNyabaMdhamAM, anuttara devalekamAM javAmAM eTale tamAmamAM zrIjinezvaradevanAM vacananuM ja AlaMbana che, chatAM rohiNIA ceranuM daSTAMta eTalA mATe, ke enAmAM bIje kaI guNa hoya kivA na paNa hoya, paNa mAtra bhagavAnanuM eka ja vacana enuM uddhAraka banyuM, mATe enuM daSTAMta te guNane aMge, te guNanI viziSTatA varNavavA mATe kahevAmAM AvyuM che. koinI bhayaMkara pariNAmane jaNAvavAmAM aMDakozIyAnuM dRSTAMta zAstra prasiddha che. zuM bIjAoe krodha nathI karyo, kedhathI kaI narake gayA che, chatAM paMcamahAvratadhArI sAdhu evA caMDakauzikanuM daSTAMta kema ApyuM, e sAdhumAM bIjA ghaNuM guNo hatA. zrI jinezvara devanA vacane svIkArIne, e tyAgI banyuM hatuM, eNe saddhi samRdhdhino sadaMtara tyAga karyo hato, saMyamane jIvana paryata svIkAryuM hatuM, kAyAnI darakArane paNa tilAMjali ApI hatI, tapazcaryA paNa jevI tevI nahiM, paNa ugrapaNe cAlu hatI. te sAdhu mAtra krodhanA pariNAme ja caMDakozIo nAga, ane te paNa daSTi viSa sarSa thaye. je tIrthakaranA vacanothI saMyamI hatuM, teja krodhanA kAraNe zrItIrthakara bhagavaMtane khudane mArI nAMkhavA taiyAra thanAra sarSa thaye! kepe enI A dazA karI, mATe enuM daSTAMta ApavAmAM Ave che. caMDakezIo traNa traNa vakhata viSanI vAlA bhagavAnane prajvalita karavA pheke che. je ke bhagavAne te tenI leza paNa asara thatI nathI, paNa caMDakozIAnI cAMDAliyatamAM kaMI kasara che?, jenI daSTi mAtrathI sAme mare, tene daSTi viSa sarSa kahevAmAM Ave che. traNa traNavAra e caMDakezIA nAge bhayaMkara daSTi viSanI javALAo bhagavAnane bhasmIbhUta karavo pheMkI, tenI jarA paNa asara thaI nahi, tyAre te DaMkha mAravA taiyAra thayuM. A jIva mAtra krodhane aMge keTaluM patana pAmya! mAtra kedhanuM ja ATalI hade patananI parAkASThAvALuM pariNAma AmAM che, mATe enuM daSTAMta devAmAM Ave che. liMganI pradhAnatA navaraiveyaka tathA pAMca anuttara devavaleka kene maLe ? peTaMTa davAnuM rajIsTrezana karAve te te mArkavALI davA kaMI vecI zake ja nahi. ema dutiyAdArImAM vyaktigata rajIsTrezana che. ahiM navagreveyaka tathA pAMca anuttara vimAnane aMge rajIsTrezana vyaktigata nathI, paNa guNane aMge che. A vimAna meLavanArAo pUrvabhavamAM paMcamahAvratadhArI te hevAM joIe. pitAne jema sukha priya che, sukhanAM sAdhana priya che, duHkha apriya che tema tamAma prANione sukha priya hoya, duHkha apriya heya, tema mAnIne prANI mAtra sAthe evI mAnyatAnusAra varte. pite nirogI heya mATe jagat paNa nigI mAnI keInI davA na karavI ema nahi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 30. [19] e tA ana karyAM kahevAya. yuvatuve priyApriye A sUtrano artha eTaleA ke jagannA jIva mAtrane sukhamAM prIti che, duHkhamAM apriti che. tethI kAi paNa jIvane du:kha na thAya, sa jIvane sukha thAya tema vavuM. jeo artha samajayA vinA zabdonA svaicchika-arthAnusAra amala kare che, tee badhA duzAne pAtra thAya che. Atmavat sarvabhUteSu eka paNDite peAtAnA putrane zIkhavyuM ke mAtRvat pArevu, kyeSu sauivata parastrImAM mAtA jevI buddhi rAkhavI, ane para draSyamAM patthara jevI buddhi rAkhavI. pele patinA putra te kAMI rahasya samaye! nahi, paNa amala karavAnuM kabulyuM. have pADezamAM jyAM khIjI strI beThI hatI, temanA kheALAmAM jaine besI gaye, suvA lAgyuM; ane te pachI teNe mAra khAdhe!! keinI dukAne jaine enA paisAne patthara gaNI pheMkI devA lAgyA, tyAM paNu mAra khAdhe. matalaba e che ke jema mAtA tarapha nirvikAra-daSTithI jevAnu hoya, temaja bIjI tamAma strIe game tevA vastrAlaMkArathI susajja hAya tathArpi, temanI sAme nivikAra dRSTie ja jovuM, ane pArakA paisA e pArakA che, te levA lebha na karavA e hetu mATe ene patthara jevA kahyA hatA. eja rIte grAmavat sarvamUteSunA arthazA?, pAte gI hoya ke niraMgI hoya, peAte mUrkha hoya ke DAhyo hoya, tema badhAne mAnavA evA a nathI. ene atha eTaleAja che ke jema badhA jIvAne sukha vhAlu che, ane du:kha aLakhAmaNuM che, tema peAtAne sukha vhAluM che, ane duHkha aLakhAmaNuM che. AthIja badhA jIvA mATe upara pramANe samajavuM enuM ja nAma Atmavat sarvabhUteSu / chApa vagara nakAmuM. zAstranA ma samajIne jee hiMsAne tyAga kare, teone lAbha kharA, paNa ahi navatraiveyakanA vimAnanA adhikAranA viSaya che. tene a Mge kahevAnuM ke te vimAna saheje maLe che ema nahi. jo tyAga mAtrathI navapraiveyakamAM javAtu hAta, teA tiya ce traiveyakanuM thALu bharI deta. kei ti cA jAti smaraNu pAmIne dharma pAme che, ane maratI vakhate aDhAra pApasthAnaka vesirAve che, paNa teTalA mAtrathI temanAmAM cAritra mAnavAmAM ALyu nathI. aDhAra pApa sthAnaka na kare teTalA mAtrathI cAritra nathI. aDhAra pApa na karavA evI pratijJA kare te paNa cAritra nathI. 1. icchAmicchAtahakkAro AvassiyA ya nisIhiA / ApucchaNA ya paDipucchA chaMdaNA ya nimaMtaLA || (anu00 26) 1 IcchA-micchAdi davidha sAmAcArI tathA egha samAcArIvALA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [130] zrIamodha-dezanA-saMgraha. ja cAritravAna gaNAya. dazavidha cakravAla samAcArI, ane paDilehaNAdirU5 ei samAcArIvALe ja cAritrI gaNAya. gharanA vecANane dastAveja thaye, pisA apAyA, levAyA, paraMtu sarakAra to te vecANakhata rajIsTrezana thayA pachI ja mAne che. duniyAdArImAM levaDadevaDanA prasaMge sarakArI chApathI ja vyavasthita gaNAya che. teja rItie pApathI dUra rahenAramAM paNa sAdhuveSanI chApa na hoya, te te naveyakamAM ke anuttaramAM jaI zake nahi. jeoe Azrano tyAga karyo hoya, jeo jIna-kathita samAcAramAM pravartatA hoya, teo ja navagreveyakanA adhikArI che. mokSanuM sAdhana liMgaja! mAtApitAnA svargavAsa pachI, bhagavAna zrI mahAvIradeva pitAne ghera be varSa sudhI kevala bhAvasAdhupaNe rahyA che. brahmacarya pAlana, sacitta pariDAra, pitAnA nimitte thayeluM bhejana paNa na levuM, ane snAnAdine tyAga, A rItie rahyA chatAM zAstrakAre e be varSane gRhasthapaNAne ja gayA che, paraMtu sAdhupaNAnA gaNyA nathI. svaliMge sidhdha, anyaliMge sidhdha, gRhiliMge sidhdha vagere pannara prakAre sidhdhanA bheda mAnyA che. svaliMga e ja simbanuM liMga che. anyaliMgane mokSanA bhedamAM gayuM che, paNa anyaliMga e mokSanuM sAdhana nathI. te liMge bhavanI rakhaDapaTTInA ja che, chatAM kaI jIvane e liMgamAM AtmAnI tathAvidha pariNatinA vege, kevalajJAna prApta thaI gayuM, te paNa je AyuSyanI sthiti be ghaDIthI vadhAre hoya, te te AtmA svaliMga (sAdhuveSa) grahaNa karI ja le che. ahiM kaI prazna kare che ke kevalajJAnane, ane mokSane liga rAge niyamita saMbaMdha nathI, vaLI anya liMge kevaLajJAna pAme che, ane mokSe to jAya che, te pachI navayaka mATe "paMcamahAvratadhArI ja tyAM jAya" evo niyama zA mATe?, siddhapadane aMge eTale ke mokSa prAptine aMge AtmAne adhyavasAyathI kAma che. mokSane saMbaMdha avasAyathI che, eTale pariNatithI che. jyAre anuttara tathA navayakane saMbaMdha adhyavasAyathI nathI, paNa cAstrithI che, arthAt tevA ucca prakAranA puNya baMdhathI che. svaliMgamAM rahenAraja pAMca anuttaramAM tathA navaraiveyakamAM jaI zake che. navagreveyakamAM abhavya paNa jaI zake che. navagreveyakamAM te devene mAthe ke I svAmI nahi, keI nAyakanI parAdhInatA nahi, AvA sthAnamAM keNa jaI zake?, pahelAnA bhavamAM tevI sthiti jeee keLavI heya, teo ja A sthAna meLavI zake che. svecchAe sAdhuo pApane parihAra kare che, samAcArInuM pAlana kare che, ugra tapazcaryA kare che, zrI jinezvaradevanA vacanathI maryAdAne samajIne te mujaba pote mArgamAM Take che, ane pote mArgane TakAve che. teo bIjA bhavamAM eka sarakhI sthitie rahe temAM Azcarya zuM?, tevA AtmAoja kapAtIta thaI zake che. kapAtIta-devakamAM paNa be prakAra che. IcchAmicchAdika-samAcArayukta-AvelA ne eTale badhe prabhAva che, ke enA pAlanathI zrIjinezvaranA vacanane mAnanAra, na mAnanAra tathA ulaTuM mAnanArA e tamAma navagreveyakamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA--31. Wan [13] jaI zake che. abhavya-jIvA paNa pacamahAvrata pAlanathI navacaiveyaka meLave che. veSarUpa mudrAneA ATalI hada sudhIne prabhAva ahi pratyakSa che. puNya-prakRti e alaga vastu che, nirA e alaga vastu che. navatraiveyakamAM javAmAM jarUrI nirjarA karatAM samyagdaSTinI nirjarA asa MkhyAtaguNI che. AnA evA arthe karavAneA nathI, ke navaAveyakamAM abhavye ja bharyA che, paraMtu tyAM samyagdaSTi evAM bhavyAtmAe paNa ghaNAM che. pAMca anuttaranA adhikArI koNa ? pAMca anuttara vimAnAmAM keNa jaI zake ? sa^thA jeoe pApanA parihAra karyo hAya, ane paDilehaNAdika samAcArImAM jeee leza paNa pramAda na karyo hoya; tee ja anuttara vimAnanA adhikArI bane che. pAMca anuttaramAM zraddhAvALA, ane tyAgavALA ja jaI zake che, traiveyakanA nava bhedo kema te vicArI samajavA jevuM che. pUrvabhavanA saMyama pAlanamAM jadhanya, madhyama ane utkRSTa bheda paDAya, ane temAMya darekamAM jadhanya, madhyama, utkRSTa evA bheda paDAya teA 343=9 bheda thAya. jaghanyamAM jaghanya, jaghanyamAM madhyama, jaghanyamAM utkRSTa ema jaghanyanA traNa bheda che. madhyamamAM jadhanya, madhyamamAM madhyama, tathA madhyamAM utkRSTa evA madhyamanA traNa bheda che. utkRSTamAM jadhanya, utkRSTamAM madhyama tathA utkRSTamAM utkRSTa evA utkRSTanA paNa traNa bheda che. A rIte saMyama pAlananA nava bhedenI jema caiveyakanA nava prakAre che. * pAlana anusAra pudgala pariNamananA AdhAre phUlanA sAkSAtkAra thAya che. have anuttara vimAnanA devene a Mge vizeSAdhikAranuM kathana agre vartamAna, dezanA 31. jyotimAM jyAti samAya temAM pudgalanA prazna ja nathI. sthitinA pharaka e puNyanA pharakanA pratyakSa pUrAve che. zrIgaNadhara mahArAjAe paMcamAMga zrIbhagavatIjI sUtranA aSTamazatakanA prathama uddezAmAM pudgala-pariNAmane adhikAra cAlu karyA che. jIvAnA bhedanu kAraNa, puddagalAnA jevAM sa McAga tevA jIveAnA prakAra. je jIvane ekendriya nAmakarmanA udaya hAya, te jIva tevAM puddagale grahaNa karI, tevA rUpe, tevA AkAre pariNamAve che, AvI rIte pAMcendriya paryaMtanA jIvA mATe te pramANe samajI levu'. pANI vRkSamAM, pazu siMcAya che, janAvara paNa pANI pIe che, tathA manuSya paNa pANI pIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [13] zrIamedha-dezanA saMgraha. che. eja pANI vRkSamAM, janAvaranA tathA manuSyanA dehamAM bhinna prakAre pariName che ne ! anAjanuM janAvarane tathA manuSyane bhinna bhinna rUpe pariNamana thAya che. pudgala-pariNamanane AdhAra nAma-karmanA udayane AdhIna che. kIDI je kherAka le che te tene tenA deha rUpe pariName che, bIjA janAvarane te rUpe pariName che. pudgalanA mukhya traNa prakAra. 1 svabhAva-pariNata. 2 praga-pariNata; 3 mizra-pariNata. temAM praga-pariNata pudgalanA ekeMdriyAdi prakAre pAMca prakAra che. temAM paMcendriyamAM cAra bheda che. nArakI, tiryaMca, manuSya ane devatA. cheve karelAM puNya tathA pApa pramANe phala bhegavavAnAM sthAne mAnavA ja joIe. dareka sthAnamAM pUla paNa tAratamyAnusAra hoya. madhyama koTinA puNya pApanAM pUla bhegavavAnuM sthAna tiryaMca gati, tathA manuSyagati che. pApa adhika hoya ane puNya ochuM hoya te tethI tiryaMcagati maLe, che, ane puNya vadhAre hoya, tathA pApa ochu hoya te tethI manuSyagati maLe che. tiryaMcagatimAM tathA manuSyagatimAM paNa pUrvanuM puNya-pApanA rasAdinA pramANamAM je pharaka haya, te ja pramANe tiryaMca tiryaMca vacce, manuSya manuSya vacce phalamAM paNa pharaka samajI levA. adhika pApanuM pariNAma bhogavavAnuM sthAna naraka che. adhika puNyanuM pariNAma bhogavavAnuM sthAna svarga che. hAlamAM devaloka saMbaMdhi adhikAra cAluM che. puNyanA tathAvidha bheda mujaba devalekamAM paNa bheda paDe che. pUrve jevuM puNya bAMdhyuM hoya, puNyane je baMdha karyo hoya, tevuM sthAna devalekamAM paNa prApta thAya che. devatAo kAMI pUrvanA sarakhA puNyavALA hoya ema mAnavAnuM nathI. sthAna, sthiti vageremAM pharaka ja puNyanA pharakane pratyakSa pUrAvo che. ajJAna tapazcaryA karanArA, paMcAgni tapa karanArA, DAbhanI aNI upara rahe eTale ja AhAra mAtra lenArA, mAsakhamaNa vigere tapasyA pitAnI mAnyatAnusAra karanArA; A badhA jIve te anuSThAnemAM samyagadarzana vivekAdi bhale na hoya chatAM akAma-nirjarAnA ge puNya baMdha te kare che. temane paNa devalekamAM yogya sthAna mAnavuM ja joIe. evA tapa karanArAone sacittAdine paNa khyAla yadyapi nathI, tathApi je kAMI teo kare che, tethI je jAtanuM puNya baMdhAya che, te mujaba svargamAM temane sthAna maLe che. je nirmala-samyakatva vakhate ja AyuSyano baMdha thayuM hoya, te A upara jaNAvelA badhA ja vaimAnika ja thAya che, mATe AyuSyanA baMdha samaye Aniyama che. samyagadaSTi cha zrIvItarAga paramAtmAne pitAne Adarza tarIke deva mAne che. eka nakazA uparathI vidyAthI bIje nakaze citare che. e ja rIte samakitIe zrIvItarAgadevane AtmAnA Adarza tarIke mAne che. zrIvItarAga paramAtmAnI stuti zI rIte thAya che?, parAmAni naM. gurU mahArAja paNa Adarza rUpa che, ane sarvajJakathita dharma paNa AdarzarUpa, evI samyagaddaSTinI mAnyatA hoya che. AvI suMdara vezyAvALAo vaimAnika thaI zake che, ane A legyAmAM vaimAnikanuM ja AyuSya baMdhAya che. samativALo vaimAnika vinA bIjuM AyuSya na ja bAMdhe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-31. [13] kiyA bIjanI kAma lAgatI nathI. AdarzanA nirNaya pachI, ane pariNatinI zuddhi pachI, AcaraNanI zuddhi joie. pArakI kriyA kAma lAge, evuM jainadarzana mAnatuM nathI. kathaMcit jJAna pArakuM kAma lAge. eka gItArthanuM sAdhupaNuM kahyuM che, tevuM gItArthanI nizrAe paNa sAdhupaNuM kahyuM che, paraMtu trIjo mArga zrIjinezvaradeve vihita karyo ja nathI. jJAnane aMge jJAnInI nizrAe ajJAnInuM sAdhupaNuM mAnyuM bhale, paNa avirati evA jIvanuM sAdhupaNuM sAdhunI nizrAe mAnyuM ja nahi. jJAna bIjAne AlaMbana Ape che, paNa kiyA anyane AlaMbana rUpa thatI nathI. kAyade jANanAra vakIla salAha Apaze, paNa dravya Apaze nahi. ucA Adarzane mAnavA chatAM, vartAva uMco na hoya te navacaiveyaka meLavI zakatA nathI; mATe navaraiveyaka meLavavA vartAva UMce joIe. paMca mahAvrata pAlanArA, mahAvratanI ADe AvanArA kaI paNa kAraNanI darakAra nahiM karanArA, ane zArIrika saMgonI paNa bedarakArI rAkhIne saMyama sAcave, evA AtmAo navaraiveyake jaI zake che. devalokamAM raiveyakanA nava bheda che manuSpAkArarUpacauda rAjalokamAM raiveyakanA vimAna grIvAnA sthAne che. grIvA sthAne sthita evA te te raiveyakanA jIvanI mAnyatAmAM bhinna bhinna mAnyatA hoya che. keTalAka mAtra manuSyane jIva mAne che, keTalAka mAtra hAle cAle tene jIva mAne che; paraMtu jene te chae kAyane jIva mAne che. e chae kAyanA jIvanI rakSAmAM zarIranI paNa spRhA na dharAvAya, tevI rItie saMyama pAlanArAo navayaka devakane hastagata karI zake che. gaI kAle jaghanya, madhyama, ane utkRSTa; e traNeyamAM jaghanya, madhyama, utkRSTa puNyabaMdhanA bhAMgA e nava bhedanI vicAraNA karI gayA. ane te ja AdhAre pUla prAptimAM bhinnabhinna sthAnarUpe paNa nava bheda pADyA. anuttara evuM nAma zAthI? zraddhAzuddhi karyA pachI, ane vartananI zuddhi karyA pachI paNa keTalAka jIva pramAdI heya che. chakAya rakSAne aMge paMcamahAvrata pAlanamAM vAMdho naDui, paNa jarA aniSTa gaMdha AvatAM "arara!" karI de AnuM nAma pramAda, ane AvA pramAdI ane pramatta saMyama guNasthAnaka hoya che. have je jI saMyamamAM pramAdane tyAga kare, viSaya-kaSAya-pramAdamAM na paDe, ane zudhdha samyakatva sAthe pratijJA pAlana karatAM hoya, tevA ja anuttara vimAnamAM upaje che. jenAthI uttara eTale zreSTha caDhIyAtuM sthAna cauda rAjalakamAM bIjuM nathI, mATe ja tenuM nAma anuttara che. cauda rAjakamAM uttamamAM uttama sthiti anuttara vimAnanI che. uMcAmAM uMce e devaleka che, tenAthI AgaLa bIje devaka nathI; ane te pachI AgaLa siddhazilA che. keTalAka ema mAne che ke siddhazilA upara jIva nathI, paNa najIkamAM te padArtha hevAthI tenuM nAma siddhazilA kahyuM che. AkAzamAM padArthane dekhADavA jema daSTine jhADanI Toce Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [134] zrIamogha dezanA-saMgraha. pahoMcADavI paDe che, ane pachI te padArtha batAvAya che, tema anuttaravimAna AgaLa siddhazilA sivAya kaI cIja nathI, ane tethI karIne te si ne oLakhAvAya che. siddo kayAM ane zI rIte rahyA che? aDhIdvIpa 45 lAkha jana lAMbe haLe che, ane temAM siddha zilA pUrva pazcima uttara dakSiNa 45 lAkha jananI che. siddhazilA upara eka jana Ave tyAre lekane cheDe Ave. AmAM pAMca bhAga nIcenA bAda thAya, ane te pachI cha bhAgamAM tamAma sidhdho rahelA che. lAkaDAnI kAcalIo pANImAM DUbADayA pachI paNane jema lAkaDAne cheDe tathA kAcalIne cheDe sarakhA che, tema siddha lekane uMcAmAM uMce pradeza ane lekanA cheDAne AkAza-pradeza baMne sarakhAM che. zilA ane jagyA samAna hevAthI anAdi kAlathI jIva mekSe gayA te tyAM rahyA che, vartamAnamAM jAya che, te tyAM rahe che ane bhaviSyakAlamAM jaze, teo paNa tyAM ja raheze. emAM badhA siddho samAya?, evo prazna na thAya; kAraNake dIvAnI tamAM yeta samAya che ke nahi?, jyati e sthala rokanArI vastu nathI. dIpaka jagyA roke che, paNa joti jagyA rekeja nahi. AthI ja siddhanA jIva karmarahita hovAthI jyotinI jema siddhamAM samAya che. devalokamAM cheluM sthAna hovAthI tenuM nAma anuttara vimAna che. bIje badhe lAIna baMdha vimAne che. paNa anuttaramAM te mAtra pAMca ja vimAne che. e pAMca vimAnanAM nAma 1 vijaya, 2 vijayaMta, 3 jayaMta, 4 aparAjita; ane 5 sarvArthasiddha. jagatamAM tamAma ISTa padArthonAM nAma, ane tenA tamAma sukhano saMcaya karIe, te te tamAma sukhe sarvArthasiddha vimAnamAM rahelA chanAM sukha pAse kaMI visAtamAM nathI. te sarvArthasiddha vimAnanA A badhAM sthAne, te te e karelAM puNyabaMdhAnusAra, tevA tevA pudgala-pariNamanane vege teone prApta thAya che ane te saMbaMdhi vizeSAdhikAra kathana karAya che te agre vartamAna. dezanA-3ra che pugala-pariNAma. jJAnAvaraNayanI e tAkAta nathI, ke jJAnane sadaMtara DhAMkI zake. zrIgaNadhara mahArAjAe, racelI zrI dvAdazAMgInA pAMcamA aMgamAM zrIbhagavatIjInA AThamA zatakanA pahelA uddezIne pudagala-pariNAma nAmane adhikAra atra cAlI rahyo che. senAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * = = = - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - derAnA-32. [35] mUlyane AdhAra tela upara nathI, paraMtu tenA sonA paNa upara che, tevI ja rIte jIvanA chevatvane AdhAra tenA svarUpa upara che. bhale karmane saMga che, chatAM te jIve paNa svarUpe te karma rahita cha samAna ja che. sUkSma ke bAdara kaI paNa jIva che, svarUpe bhinna nathI. sUkSma ekendriyane jIva tathA sidhdha mahArAjane jIva svarUpe bane samAna che. svarUpe kevalajJAna vagarane keIpaNa jIva nathI. AthI te darekane kevalajJAnAvaraNIya karma mAnI zakAya che. kamADe aMdhAruM karyuM, e kayAre kahevAya che ke jyAre aMdara dIpaka hoyateja bolI zakAya che. je badhA jIva kevalajJAna svarUpa na hota to kevalajJAnAvaraNa karma badhAne naja manAya, ane mAnIe te sarva jIvone kevalajJAna svarU5 mAnavAmAM Ave. je kevala jJAna ja hoya te kevalajJAnAvaraNaya karma kaze kone ? matijJAna zrutajJAna, avadhijJAna; ane mana:paryavajJAna e badhAM te kevaLajJAnane eMThavADo che. sUryanI tarapha vAdala hoya te paNa vAdalamAMthI sUryane prakAza te paDe che, tema mati Adi cAra jJAnamAM paNa samajavuM. vAdaladvArA sUryane prakAza Ave che, to paNa bacelo prakAza bArImAMthI Ave che. vAdalAe avarAya teTale sUrya prakAza Ave, te paNa bacele prakAza bArI vATe maLe. kevalajJAna e jIvanuM svarUpa, tene kevalajJAnAvaraNIya kameM DhAMkaNuM, chatAM paNa zAstrakAra kahe che ke e karmanuM evuM sAmarthya nathI, ke kevalajJAnanee svarUpe, sadaMtara DhAMkI zake. game tevAM jabaradasta vAdaLAM heya, chatAM caMdrasUryanI prabhA kaMIka kaMIka te prakAza Ape che. caMdrasUryanI prabhAno nAza karavAnI tAkAta vAdalAmAM nathI. divase game teTalAM vAdalAM sUryane ghere, chatAM rAtri jevI sthiti te na ja thAya. te pachI amAvAsyAnI madhyarAtri jevI sthiti to thAyaja zAnI ?, kevalajJAnAvaraNIya karma game tevuM gADha hoya, chatAM jIvanI jJAnaprabhAne sarvathA AvarI zakatuM ja nathI. saMsArI jIvane zarIra to hoya ja. iMdriyathI ane manathI thatA jJAnane matijJAna kahyuM che. bIjAoe jJAnanA vibhAga samajAvavA pratyakSa, anumAna, ane upamAna e zabdone upayoga karyo che. AtmAnI kSayopazama zakita upara dhyAna rAkhIne kama prakRtinA vicAramAM jene e jJAnanA pratyakSa ane parokSa, evA be bheda kahIne, pratyakSAvaraNaya, parIkSAvaraNIya bheda na rAkhatAM matijJAnAvaraNIya, zrutajJAnAvaraNIya avadhijJAnAvaraNIya, mana:paryavajJAnAvaraNIya; tathA kevalajJAnAvaraNIya evA bheda pADayA che. saMsArI jIvonI utkrAMti kaI rIte?, sarva saMsArI jIvo mATe sarva kAle je jJAna thAya che, te IMdriyadvArA thatuM jJAna che. e kendriyamAM sparzajJAna che, ane te sparzanendriyanuM jJAna sarva vyApaka che. bIjI Idriya vyApya che, jyAre sparzaneMdriya vyApaka che. vyApaka hoya te ghaNuM sthAna roke che, paNa vyApya thoDuM sthAna roke che. zarIra karatAM, kAna, cakSu, nAka, jIbha meTAM che? nA. sparzanuM bhAna badhe thAya. saMsArI jInA bhedamAM zarIra vagarane jIva maLaze nahi. ekendriyAdithI thAvat paMcendriya sudhI game te jAtimAM, game te gatimAM, javane zarIra to hoya ja che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - [136] zrIamodha-dezanA-saMgraha. utkAnti krama karavAmAM AvelAM karmone bhegavaTo be prakAre thAya che. temAM samajaNa pUrvaka nirjarA karIne, duHkha bhogavIne paNa prathamanAM bAMdhelAM karmo gavAya ja che. jelanI sajA jeTalI bhogavAya, te thayelI sajAmAMthI to kapAya ja che, temaja baMdhAyeluM pApa, phala rUpe je bhogavAya te te tUTeja. A rIte jUnAM karmo tUTe, navAM karmane e baMdha thAya tethI Agala vadhavAnuM thAya, eTale ke utkrAMti thAya. ekendriyamAMthI A rIte jIvane beIndriya jAtimAM javAnuM thAya. ekendriya jIvane mAtra sparzanuM ja jJAna hatuM, te have rasanA (jIbha-viSayaka) jJAna purato kSaye pazama vadhyo. rasanA (jIbha) vagaranuM zarIra hoya, paNa zarIra vagara jIbha heya nahi. beIndriyamAMthI upara jaNAvyA mujabanI akAma nirjarAnA yoge jIvanuM teIndriyamAM upajavuM thAya. tyAM gaMdhanA jJAnane kSayopazama vaLe. ekendriyathI beIndriyamAM anaMtaguNa kSapazama tathA beIndriyathI teIndriyamAM anantaguNe kSaye pazama samaja. zarIra tathA jIbha hoya paNa nAsikA na hoya te bane, paNa mAtra nAsikA hoya ane zarIra tathA jIbha na hoya e jIva na maLe; A rIte pacendriya paryata samajI levuM. "paMcendriyonA vadhathI narakamAM javAya ema zAthI? zAstrakAre paMcendriya jIvanA vadhanA vipAka phalamAM narakagati jaNAvI. prANane nAza te ekendriyamAM, vikalendriyamAM tathA paMcendriyamAM sarakho ja chatAM, paMcendriyanA vadhathI narakagati zAthI?, eka ja hetu ke pacendriyane vadha eTale keTalA sAmarthyano nAza?, sAdhunI hatyAthI durlabhadhi thavAya che. daza prANu te bIjA paMcendriyane paNa che, sAdhunI hatyAthI pApanA pramaNamAM, phalanA vipAkamAM ATalI hade vadhAre kema?, kAraNa ke sAdhue Atmazakti vadhAre keLavI che. cha kAya jenI hiMsAne sAdhue kAyama mATe tyAga karyo che. duniA cheDI, kuTuMba kabIle choDyAM, sukha sAhyabIne tyAga karyo, zarIranI spRhA nathI rAkhI, A badhuM zA mATe ?, cha kAyanI rakSA mATe. pAMca mahAvratanI pratijJAo jIvanabharane mATe svIkAravAno hetu eja che. sAdhunI dayA vIsa vasAnI gaNAya che. enI dayAmAM sthAvara, basa, aparAdhI,niraparAdhI, tamAma AvI gayA. evIrIte bhaktine aMge paNa ucca ucca zakti pAtrane hisAbe vadhAre lAbhadAyaka che. zrAvakanI pratijJA keTalI? zrAvakanI dayA savA vasAnI che. enI pratijJA keTalI?, "trasa jIvane, niraparAdhIne, nirapekSapaNe na mArUM." sApa paNa manuSya ke janAvarane zodhI zodhIne mAravAnuM kAma karatuM nathI. keI athaDAmaNamAM Ave te tene te DaMkhe che. zrAvakanI pratijJAmAM paNa eja niyama ke pitAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 32. Wan [137] kauTuMbika, vyavahArika, Arthika, zArIrika pravRttimAM je ADe na Ave, ADe AvavAnA gunhe na kare, tene mArave nahi, arthAt tevA trasa jIvane mArave nahi. sthAvara teA ADe AvavAnA ja nathI, tethI pratijJA mAtra trasane aMge ja che. sthAvaranI pratijJA tA zrAvaka mATe zakaya ja kAM che?, have trasa jIva kadI aparAdhI mane, ane zrAvaka na mAre te vAta jUdI, paNa pratijJA tevI nahi. are ! vamAnamAM kei jIva aparAdha na karatA hAya, evA jIvanA sabaMdhamAM paNa bhUtakAlanA aparAdha mAluma paDe, agara bhaviSyamAM te aparAdha karaze; ema mAluma paDe te paNa pratijJA aMdhanakartA nahi. vaLI potAnAM kAma kALe cAlu hoya temAM trasa jIve mare enI paNa pratijJA nahi. vicAre| ! mUThIbhara trasa jIveAnA aMge pratijJAmAM paNa keTalI chUTachATanI peAla ?, ekendriya mAre tenA karatAM eindriyanI virAdhanAnuM ghaNuM pApa che. ema uttarottara pApa vadhAre hAi, trasa jIveAnI virAdhanAne tyAga paNu meTa che; anatA ekendriya jIvAnI jJAnazakti karatAM eka eindriyanI jJAnazakti vadhAre che; e rIte pa Mcendriya paryaMta samajavAnu che. trasane na mAravAnI pratijJAmAM paNa pratijJA karanAre ghaNu karyuM che. pratijJAnI maryAdA. sthAvara jIve|mAM paNa zrAvaka niraka hiMsA karatA nathI. pratijJA mAtra savA vasAnI dayA ( virAdhanA tyAga ) puratI che, paNa dayA te sa jIve pratye hRdayamAM che. pratijJA trasa jIve puratI che, ane ekendriya jIveAnI badhI chUTI che, ane trasanI bAdhA che; ema bane ?, divase na khAvu ane rAtre jamavu, anAja na khAvuM ane mAMsa ja khAvu, pANI na pIvuM ane dArU ja pIve; AvI pratijJA hoya ?, na ja hoya. karmanA kSayApazamanI apekSAe mAMsa dArUnI vatinA pariNAma vinA, trasanI vikRtinA pariNAma thayA vinA, AhAra pANInA paccakhkhANu e te dharmane dhakakA mAravA jevuM che. AthI zrAvakanI dayA savA vasAnI kahevAmAM AvI che. ahiM kai tarka kare ke, sUkSma pRthvIkAyAdi pAMca prakAranA jIvA keIthI haNAtA nathI, agara te koIne haNutA nathI, tenI viratinA paccakhkhANumAM zrAvakane zuM khAdhahate ? ajavALu koinA dhakakA khAtuM nathI, ane te koine dhakakA mAratu nathI; tevI rIte cauda rAjaleAkamAM bharelA sUkSma jIvethI, skula jIvAne, bAdara jIveAtA audArika zarIrAdine pratiSThAta, upaghAta thateA nathI, te pachI enI dayAnAM kAraNe paccakhkhANu kema nahi. samAdhAnaHhisAkha pUve saheaA che, gaNavA sahele nathI. jene bAdaranI hiMsAnI virati pariNamI nathI, tevAne sUkSmanI hiMsAnI viratinA pariNAma thatAM ja nathI. kranI apekSAe apratyAkhyAnInI cAkaDI gayA vinA pratyAkhyAnInI cAkaDInI virati thatI ja nathI. sa MjavalanAdi-ceAkaDIerUpa kaSAyenA cAra bhedo che. krodha, mana, mAyA, lAbha ema kaSAye cAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - -- -- [138]. zrIamo-dezanA-saMgraha. hovAthI ene cekaDI kahevAmAM Ave che. kedha, mAna, mAyA, lebhane caMDALa cokaDI kahevAmAM Ave che. anaMtAnubaMdhanI cekaDI jAya, pachI ja apratyAkhyAnanI cekaDI jAya. tema bAdaranI virati thAya, pachI ja sUkSmanI virati thAya. mAMsa, dArU ane rAtribhejananA tyAga pachI ja anAja pANI vagere divase khAvAnA paccakhANarUpe tyAga karAvI zakAya. mRSAvAdamAM "nAnAM jU kU nahiM beluM, ane moTAM jU6 beluM" evI pratijJA heI zake nahi. pratijJAmAM moTAM jUThThuM bolavAne tyAga hoya, nAnAM jU DuM belavAnI kadI chUTI na hoya. cerImAM paNa pahelAM meTI corInA tyAganAM paccakhANa hoya che, ane parastrIne tyAga karyA pahelAM ravastrInA tyAganuM kahevuM e kathana banAvaTI gaNAya. pahelAM anaIdriyane kSayopazama, pachI ja raseneMdriyane kSapazama, pachI ghANe driyane pazama, cakSuriTriyana kSepazama; ane te pachI zregnendriyane zopazama hoya che. AthI te ekedriyAdi pAMca jAti kahI che. Indriya ane mana dvArA thatuM jJAna te matijJAna, ane tene rekanAra te matijJAnAvaraNIya karma. jJAna tathA AvaraNa saMbaMdhi-vivaraNa zabdanA arthane vAcya vAcaka bhAve bhaNavAnuM kAma iMddhionuM nathI, paNa e kAma mananuM che. je baraphI khAvAthI eka zvAna taraphaDIne marI jAya, te baraphImAM bIje sthAna mAM ghAlaze nahi; kAraNa ke mana te janAvarane paNa che. matijJAna thayA pachI, vAcya vAcaka bhAvanuM jJAna thAya te zrutajJAna, saMketa ke zabdAdi vinA dUra rahelA rUpI padArthonuM jJAna te avadhijJAna ane manavALA jInA mananA vicAranuM jJAna te mana:parvajJAna che. jIvonAM svarUpa, kSaye pazama, sthiti para dhyAna rAkhI, zAstrakAre AvaraNanA bheda te rIte rAkhyA che, mATe pratyakSAvaraNIya ke parokSAvaraNIya evA be bheda nathI kahyA. jIvanI utkrAMti eTale caDhavAne A krama che. sUryanuM ajavALuM bArInA kAcathI ahiM paNa dekhAya che. kevalajJAnanA svarUpe tamAma jIve che. AvaraNanI vAstavikatA mujaba mati, ane zrutAdijJAna paNa avarAya, ane jema AvaraNa khase tema tema te jJAna te te pramANe prApta thAya. sarvathA AvaraNa khase tyAreja kevalajJAna thAya, jethI sarva jIvonA sarvakAlane sarva dravyanA rUpI arUpInA sarva bhAva jaNAya. kevalajJAna eTale kaMI paNa jANavAnuM bAkI rahe nahi. ekendriyAdinI bhinna bhinna zakti vigere kevI che?, te vadhu varNana mATe vizeSAdhikAra agre vartamAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 33. mana, vacana, zvAse zvAsa pulo grahaNa kare, visarjana kare paNa dhAraNa kare nahi. zrI gaNadhara mahArAjAe, zAsananI sthApanA mATe bhavyatmAonA upakAra mATe racelI dvAdazAMgImAMnA paMcamAMga-zrIbhagavatIjI-sUtranA AThamA zatakanA pahelA uddezAne pudagalapariNAmane adhikAra cAlI rahyo che. have saMsArI jIvanamAM paNa ekendriyAdi paMcendriya sudhInA pAMca bheda che, temAM kharuM kAraNa pudagalenA pariNamananuM che. kalama sArI hoya ke narasI heya, paNa nAnuM bALaka zAhIne tathA kalamane upaga lITAM karavAmAM ja kare, tema ja jIvene ekendriyanAma karmane udaya hoya, te che je pudagale grahaNa kare, tene ekendriya zarIrapaNe pariNumAve che. je jala ApaNe pIe chIe, teja pazu pakSI paNa pIe che, teja jalathI vRkSe, ane velaDIe siMcAya che, jala eka ja paNa pariNamana bhinna bhinna thAya che. dhAnyane aMge, khorAkane aMge manuSya, tiryaMca ke kIDI tamAma eja kherAka le che, chatAM pariNamana pita pitAnI jAti, gati anusAra thAya che. pudagalanuM pariNamana jema pAMca Indriya ne aMge jaNAvyuM che, tema mana, vacana, zvAse zvAsane aMge pugala pariNamana chatAM cha, sAta ATha Indriya evA bheda kema nahi?, bhASA vargaNAnAM paNa pudgale te che, ane janAvara, Aryo, ane anAryo tamAma eja pudagale laIne bhASApaNe pariNAve che. te ja rIte jaghanya, madhyama, uttamapariNAmavALA pudagale laIne, mana rUpe paNa pariNAmAvAya che. tarka karanAra tarka kare che ke mana, bhASA tathA zvAsa-zvAsamAM paNa pagala-pariNamana chatAM, tene indriyenA bhedanI saMkhyAmAM kema na gaNyAM, IndriyanA pudgale pariNAvyA pachI IndriyethI dhAraNa karAya che, paNa tene visarjana nathI karatA, jyAre manamAM, bhASAmAM tathA zvAsozvAsamAM pudgale grahaNa thAya che, pariNamavAya che, paNa dhAraNa karavAmAM AvatA nathI; arthAta visarjana karAya che. tyAM pulanuM sthAyIpaNuM na hovAthI, ene IndriyanA pudgala pariNamananA bhedanI jema bhedamAM gaNyAM nathI. pudagalanuM grahaNa karI dhAraNa karanArA ekeMdriyAdi pAMca jAtinI apekSAe praga-pariNata pudgalenA pAMca prakAra che. grahaNa sUrya-caMdranuM thAya che, tArA nakSatrAdinuM thatuM ja nahi. jagane svabhAva juo! tArA ke nakSatranuM grahaNa sAMbhaLyuM che?, kahevuM paDaze ke nA. sUrya tathA caMdranuM ja grahaNa hoya che. maMgalanuM, ane budhanuM grahaNa joyuM, nA. tArA, nakSatrAdinI gaNanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [40] Wan zrImamA*-dezanA-sagraha jyAtiSI tarIkenI kharI, paNa meTA tarIke gaNanA nathI. rAtrie tArAo, grahe, nakSatre zu caLake che, ane cadra paNa caLake che, chatAM nizAkara te caMdra ja che, ane dinakara sUrya ja che. sapatti agara vipatti meATAne ja DAya che. devatA tathA nArakIneA bheda paMcendriyamAM ja kema ?, utkRSTa puNyanA vipAkane bhagavaTe, tathA utkRSTa pApatA vipAkane bhegavaTe sa MpUrNa tayA pa McendriyapaNAmAM ja thai zake che. utkRSTa pApanA viSAkAne bhegavavAnu sthAna naraka gati che, ane utkRSTa puNyanA vipAkAne bhegavavAnuM sthAna sva gati che. devalekane aMge atre vivecana cAlu che. puNyakha'dhathIja devaleAka maLe che. dha karanArA ja puNyapAna kare che. dharma karanArA kAMI eka prakAranA hAtA nathI. dharmAcaraNa mATe kuTuMbAdinA tyAga karyA chatAM, dharmanuM svarUpa na samaje, tevA bhavanapatimAM utpanna thAya che. svarUpa samaje paNa vartAvamAM na hoya, tene devagati maLe kharI, paNa vanamAM hoya tene caDhIyAtI dhruvati maLe che. vanamAM DAmADoLa sthiti hAya, tene tadanusAra devagati maLe. lakSya ekaja keTalAka evA paNa che ke jee mAnyatAmAM dRDha che, vicAreAmAM vizuddha che, ane ceAvIze kalAka dhyeyathI cUkatA nathI. pANI bharIne AvatI khAI vAte kare, hase, badhuM kharU paNa draSTi mAthA uparanA pANIthI bharelA beDA upara che; eja rIte samyagdaSTinu lakSya paNa dharma kriyAmAM ja hAya che. saMsAranI kriyA kare bhale, paNa ene e kriyA gamatI nathI. AraMbhasamArabhathI DukhAya, enAM kaTu phUla bhegavavAM paDe ema samitI mAne che jarUra e aNuvrata nathI lete, chatAM enu lakSya dharma tara ja hAya che. emanA mATe puNya khaMdhAnusAra devaleAkamAM sthAna te kharU Mjane ! mahAjana mhArAM mAbApa che, paNa khIMTI mArI khase nahi. keTalAka jIvA evA hAya che ke je, pelA kaNamIe kahyuM ke 'mahAjana mArA mAthA upara, paNa mArI khIlI phre 'i; Avu jee mAne che, tee dharma kalyANakArI, che, dharma AcaravA lAyaka khare, paNa mArA Arthika, vyavahArika, kauTuMbika, zArIrika samegA pahelAM tapAsavA pachI dharmonI vAta. dha thAya ke na thAya, paNa mArA cAra khIlA kare nahi. Arthika, vyavahArika, kauTuMbika, zArIrika sayegA rUpI cAra khIlA na ja pUre. evI rIte dhamane zreSTha paNa mAnanArAone te mujaba phaLa maLe che. evI sthitimAM thatA puNyakha dhAnu sAra devaleAkamAM tene ceAgya sthAna maLe che. keTalAke| A cAra sayegAne vighnarUpa mAne che, tethI zArIrika sayeAgane aMge 'azakata mAnI, khAkInA traNa saMcegane vAsarAve che. keTalAkA evA che ke dharmanA kArya vinA AMkhane palakArA paNa na karavA tyAM sudhI vartanavALA eTale ke, zArIrika sayegenI paNa spRhAne tajavAvALA hoya che.' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-33 [141]. " , "bahuvela saMdirAhu' ityAdinuM rahasya. paiSadha uccaratI vakhate bahuvela saMdisAhu,' tathA bavela karazuM" evo Adeza mAMge che, tenuM rahasya samajaze tyAre tamane Atma-aNa samarpaNa e vastunuM kharUM tattva samajAze. tyAM pauSadhamAM praveza karanAra gurUne ema kahe che, ke A kAyA Apane arpaNa karuM chuM. tethI tenA upara have mAre kaze hakaka nathI. A kAyAthI thatI kriyA pratye tamAre haka che. ApanI AjJA vinA eka paNa kriyA huM karI zakuM nahi. temAM AMkhano palakAra thave, zvAsa le, ane nADInuM saMcAlana thavuM vigere kriyAomAM paNa yadyapi ApazrIne pUchavuM ja joIe, paNa e kriyAo eTalI badhI sUkSma che, ke dareka vakhate ApazrIne pUchavuM azakya hAI prathamathI ApanI rajA mAMgI lauM chuM. "bahuvela saMdisAhu, ane bahuvela karazuM" e be AdezamAM te azakaya prasaMgo mATe rajA mAMgelI che. samarpaNa-rahasya. je pahele Adeza mAMge che, emAM "bahala karazuM evI je pachI rajA mAMgavAnI che, tenI paNa rajA mAMgavAne "bahuvela saMdisAhu Adeza mAMge che. rajA mAMgavI tenI paNa rajA mAMgavAnI che. "rajA mAMguM ?" e mATe paNa mane rajA Apo." kahe ke kevala samarpaNa che. je mIlakatamAM rIsIvara hoya, temAMthI rojane kharca upADavA mATe baMdhAraNa hoya, te mujaba kharcanI rakama vagara pUchaye maLe jAya; kemake rIsIvare ja e baMdhAraNa kAyama mATe nakakI karyuM che. ahi paNa bahala karazuM" e Adeza mAM emAM e mujaba baMdhAraNa samajI levuM. korTamAM hukamanAmA mATe paNa rajA mAMgavAmAM Ave che jemake upalI korTamAM apIla karavI hoya, te paNa nIcalI keTanI rajAthI ja thaI zake che. e rIte pauSadhamAM "bahula saMdisAha" nAmanA prathama rajA mAMgavArUpa AdezanI mAMgaNa, sUkSma-kriyAdi mATe bahuvela karazuM" nAmanA AdezanI mAMgaNI mATe che. rajA mAMgavI, rajA mAMgavAnI rajA mAMgavI evuM baMdhAraNa rajA mAMganAra mATe che, paNa rajA mAMgI mATe gurUe rajA ApavI ja ema nathI. keTamAM to tame kesa karo che, eTale kesa calAvavAnI rajA mAMge che, paNa kerTa taraphathI tene cUkAde agara hukama game te paNa apAya ja che, kAraNake kerTa prajAne cUkAda ApavA baMdhAyelI che. ahiM tema nathI IcchAkArI" tathA "IcchAkAreNuM zabda prayoga e sUcave che, ke rajA mAMganAra ekarAra kare che, huM rajA mAMguM chuM paNa "Apa rajA Apa ja evuM mAruM dabANa nathI. "IcchA hoya te rajA Apa' kahevAnuM tAtparya e che ke zarIra paNa samarpaNa thAya che. spaMDita javuM vagere moTI kriyAmAM te dareka vakhate rajA mAMgavAnuM zakya che, paNa AMkhanA palakArA mATe azakaya hevAthI tenI rajA, be dhAraNIya rItie, prathamathI mAMgI rAkhavAmAM Ave che. bhADutathI gharamAM pheraphAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [42] zrImola-dezanA saMgraha na thAya; kAMI paNa pheraphAra mAlIka mAraphata ja te karAvI zake. saMthAre karavAnI paNa rajA mAMgavI paDe. sAdhupaNumAM te sAdhue kAyama mATe gurUne mana, vacana, kAyA sarvathA samarpaNa karavAnA che. agArAo aNagArIyaM. maDAvIra bhagavAne dIkSA lIdhI ema kahevuM che, te sthaLe paNa "gharamAMthI nIkaLIne ema zA mATe kahyuM?, arthAta "aTIRAmo mArI' ema kahyuM che, ema kahIne e jaNAvavuM che, ke tyAgI thanArAe Arthika, kauTuMbika, vyavahArika sagothI dUra thavuM ja joIe. A rIte Arthika, kauTuMbika, vyavahArika saMyegothI para thaIne pravajita thanArAo navayaka Adi devalokanA sukha bhegavavAne adhikArI thAya che. pravrajita to thayA, paraMtu temAMya pramAdI varga hoya. te paNa pratijJAmAM bAdha na lAve, ane pramAda na kare. svAdhyAyamAM, dhyAnamAM lIna rahe, samitimAM, guptImAM, piDa vizudvimAM lIna rahe. ATaluM chatAM manamAM guMcavAyA kare, mana astavyasta hoya, tyAM pramAda samaja. bhale pravRtti bAhAnI na hoya, paNa mana deDayA kare tyAM pramAda samaja. eka zeDa sAmAyikamAM beThA hatA, paNa temanuM mana jemanI sAthe vyApAra che, tevA DheDA pAsenA leNadeNamAM hatuM. te vakhate bahArathI keIe pUchyuM ke zeTha gharamAM che ke?, vahue kahyuM ke zeTha DheDavADe gayA che. kahevAnuM tAtparya ke Arthika vyavahArika, kauTuMbika sagothI para thayA chatAM, dhyeyane aMge pramAdI rahenAra varga che, ane apramatta varga paNa che. pramatta dazAne aMge dhanAzAlibhadranuM caritra zAstramAM prasidhdha che. zAlibhadrane traNa bhava zAthI thayA? jyAre dIkSA levAnI bhAvanA thaI tyAra pachI zAlibhadrajI roja ekaeka strIne tyAga karatA hatA. kAraNake tene batrIza atisvarUpavAna strIo hatI. zAlibhadranI bahenane A vAtanI khabara paDI gaI. bhAI bahenane rAga kevo hoya !, zAlibhadra je vaibhavAnvita baMdhu, divyabhego bhaktA baMdhu, kalpanAthI divya nahi, paraMtu devalethIja bheganA padArthonI 99 piTIo roja AvatI hatI jene e te baMdhu, reja ekaeka strIne tyAga kare che. ane have thoDA vakhatamAM gherathI cAlI nIkaLaze, e vicAre tenI bahena dhanAjIne harAvatI hatI tyAre AMsu AvyAM. dhanAjIe revAnuM kAraNa pUchyuM, ane teNue hatuM te kAraNa jaNAvyuM. te vakhate dhanAjIe zuM kahyuM? tyAre bhAI zAlibhadra kharekhara kAyara che. jyAre tyAga ja karavAno che, to pachI ekaekano tyAga zA mATe? zAlibhadranI bahene kahyuM svAmI ! elavuM te saheluM che, karavuM muzkela che." ene javAba dhanAjIe karyo Apyo?, tyAMthI turata ubhA thaIne gayA, " ATheyane AjathI tyAga!" ema kahIne ATha ATha strIone tyAga karIne nIkaLI gayA. libhadrane tyAM jaIne tenI kAyaratA choDAvI, ane tarata tene paNa sAthe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-34 - -- --- - - - [14] - - - - - - - lIdhe, ane banne sALA banevIe sAthe dIkSA lIdhI. chele bannee rAjagRhI nagarImAM anazana paNa sAthe karyuM che. zAlibhadranI mAtA kuTuMbIjane sAthe darzana karavAne AvI che, tyAM zAlibhadra nehavazAt mAtAnI sAme saheja najara karI che. AthI temanA traNa bhava bAkI rahyA, ane dhanAjI te pitAnA Atma dhyAnamAMja tallIna rahyA, tethI teo teja bhave mukti suMdarIne varyA che. AMkhanA palakAre mAtra paNa sAgaropamano saMsAra vadhAre che. AvA AMkhanA palakArAne paNa pramAda na karavAthI zarIranI paNa spRhA sadaMtara varjavAthI, je puNyabaMdha thAya tenA vege eTale ke apramatta saMyama mege anuttara devaka maLe che. pramAdI sAdhu mATe anuttara vimAna nathI. sAdhu paNamAM apramAdI samakitI, AyuSya baMdha yoge, anuttara meLavI zake che. pudagala-pariNamathI A rItie jIvenA bheda jaNAvavAmAM AvyA have sUkSma bodaranA bhedanA varNana mATeno adhikAra agravartamAna. $ dezanA-34 suhumapuDhavikAiyaegidiyapayogapariNayA NaM bhaMte ! poggalA kaivihA paNNatA ?, goyamA! duvihA paNNattA, pajattagasuhumapuDhavikAiya jAva pariNayA ya apajjattasuhumapuDhavikAiya jAva pariNayA ya, bAdarapuDhavikAiyaegidiya0 jAva vaNamsaikAiyA, ekekA duvihA poggalA-suhumA ya bAdarAM ya, pajjatagA apajattagA ya bhANiyayA / 'uMcI sthitine, tathA halakI hAlatane pugala-pariNamanane prakAra. siddhanA cha pudagalene kheMcatA ja nathI. zrI gaNadhara mahArAjAe zrI zAsananI sthApanA mATe racelI zrIdvAdazAMgI paikI paMcamAMga zrIbhagavatIjInA aSTama zatakanA prathama uddezAmAMne pudagala-pariNAmane adhikAra cAlI rahyo che. mekSanA ane te pudagala-saMbadha sarvathA nathI ja. te vinAnA tamAma jIvone pudgala sabaMdha hovAthI, dareka jIvamAM pariNamananI bhinnatA rahelI che. paMcendriyanA cAra bhedamAM paNa te ja niyama lAgu che. nArakI, tiryaMca, manuSya ane devatA e cAra bheda paMcendriyanA che. navaraiveyaka saMbaMdhI vivaraNa karI gayA pachI, anuttara devakane adhikAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - -- - ---- -: -- ---- ----- - [14] zrIamegha-dezanA-saMgraha. cAlu che. cauda rAjalakamAM bIjuM eka evuM sthAna nathI, mATe ja enuM nAma "anuttara che. anuttara devalokamAM pAMca ja vimAna che. koI tarka kare ke "badhA jIvonA bhede jaNAvyA te siddhanA ja saMbaMdhI kema kaMI kahetA nathI?" muddo e che ke jIvanA bhedone adhikAra pudagala-pariNAmane che. siddhanA jIvo te pugalene pariNAvatA ja nathI eTale pudgala pariNamana vagaranA te siddhanA jIvo che, eTaluM ja kahevuM paryApta che. anuttara-vimAna kone maLe? puNala-pariNamanane age, puNyanA vipAka rUpe uMcAmAM uce bheda anuttara devakane che, AvA sthAnane kaNa meLave ? yathA cittaM tathA vAcA, yathA vAcA tathA kriyA / citte vAci kriyAyAM, ca, sAdhUnAmekarUpatA // 2 // mana, vacana tathA kAyAthI trikaraNa vege eka rUpe AtmAe saMyama pAlana karyuM hoya. kahe ke apramatta saMyama pALyuM hoya, eTale ke ATalI Tecane hade je AtmA sva-zakita keLavI zaka haya, teja AtmA anuttara vimAnane meLavI zake che. pUrve jenuM samyaga darzana zudhdha hAya, samyapha cAritra zuddha heya, temAM leza paNa khalanA na hoya, te jIva anuttara vimAnane meLave che. anuttara vimAnamAM paNa ucca keTinA evA de che, ke jene "lavasattama" kahevAmAM Ave che. "lavasattama' zAthI kahyA?, 48 miniTanI be ghaDI eTale 1 muhurta, ane eka muhUrtanA 77 lava thAya che. arDi lavasattama' eTale mAtra "sAtalava" eAchA AyuSya "anuttaramAM AvelA devo. tAtparya e che ke pUrva bhave e nirjarAnI dhArA je sAta lava vadhAre laMbANI heta, e dhArAmAM AyuSya samAptie paDade na pADyo heta, phakta sAta ja lava vadhAre AyuSya heta, to te AtmA mokSe ja jAta. e ja rIte cha6 jeTaluM tapa vadhAre thaye heta athavA 6 tapanI nirjarA jeTalI nirjarA vadhAre thaI hota, to te AtmA jarUra mokSe ja jAta. lavasattama eTale pUrve kArya-siddhithI mAtra sAta lavanA aMtare ja rahI gayelA, sAtalava AyuSya vadhAre na hovAthI mele na jaI zakAyuM tevA de, paraMtu anuttara vimAnane adhikAra teone maLe. prathamanA cAra anuttara, tathA sarvArthasiddhanA je aMge mukhya bheda. anuttara vimAnanA devatAonA pAMca bheda che. 1 vijaya. 2 vijayaMta 3 jayaMtI 4 aparAjita. 5 sarvArthasiddha. siddhazilAthI mAtra 12 jana dUra anuttara vimAna che ema kahyuM che. saudharma devalekamAM uvavAI na jaNAvyuM, yAvat raiveyakapAta paNa na jaNAvyuM phakata anuttara vimAnane aMge anuttaravavA zA mATe jaNAvyuM ?, anuttara ne upapAtanI avasthA che. emanuM AyuSya 33 sAgaropamanuM temAM 16 sAgaropama eka paDakhe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- * - - - - - - -- -- -- --- - - -- -- * * * dezanA-34 suvAnuM, ane 16 sAgaropama bIje paDakhe suvAnuM. AyuSyane A rIte e devane bhagavaTe che. 33 sAgaropama sudhI eka ja kSetramAM sthiti mATe te upapAtanI mahattA che. AvA pudagalanA pariNamanane yoge tyAM che tevA devapaNe utpanna thAya che. prathamanA cAra anuttaramAM tathA pAMcamA sarvArthasiddha-anuttaramAM je mukhya bheda che, te jarUra jANavA jevuM che. sarvArthasiddha vimAnamAM rahele jIva ekAvatArI ja hoya che. tyAMthI eTale tadabhava me phagAmI, eTale tyAMthI avIne jyAM avatare tyAMthI mekSe ja jAya. e pUrIne anuttaramAM Ave e niyama nahi, kemake e eTale jyAM bhava lIdhe e bhavamAMthI mokSe ja javAnuM nakkI ! prathamanA cAra anuttara vimAnanA denA cha cyavane parimita saMkhyAtA bhava pachI paNa me jAya, pharIne anuttaramAM Ave paNa kharA, chatAM temane paNa mokSa nakkI! navaraiveyaka sudhInA cha mATe mokSa nakakI che. ema kahevAya nahi. anuttara vimAnathI AgaLa siddhazilA 45 lAkha jananI che, te nAnI nathI, e devanA sthAna tarIke nathI; zrIsidhdhabhagavo ane sparzIne kAgre rahelA che. jIvanI sAthe rahenArI bha. pudagala-pariNamanane aMge jAtibhede karIne A rItie bheda jaNAvyA. ekendriyane pRthvIkAyAdi jAtimAM zI sthiti che te vicArIe. AhAra, zarAra, indriya ane zvAsazvAsa A cAra vastu jIva mAtrane aMge Avazyaka che. cAhe sUkSma heya, cAhe bAdara hoya, tAtparya ke dareka saMsArI jIvane AhAra, zarIra, indriya ane zvAsozvAsa vinA cAle tema nathI, AhAra levAnuM sAmarthya te AhAra paryAtine udaya. tejasU-kArmazukAyoge AhAra grahaNa karI zarIrapaNe pariNamAvAya che. pANImAM lugaDuM palaLe, bhInuM thAya, paNa dhAtu nAMkhe, ane mAno ke temAM vIMTI nA gI rAkhe, kalAka sudhI rAkhe te zuM te bhInI tha ya?, agara zuM te vIMTIne nIcevAya?, temAMthI pANInuM TIpuM paNa paDe?, kahevuM paDaze ke dhAtu paNIne pakaDe nahi. dhAtune pANI vaLagI zake nahi. eka sthale eja pANImAM lugaDuM tathA vaTI nAMkhe, chatAM lugaDuM palaLaze, vIMTImAM pANIne praveza thaze nahi. tevI ja rIte zrIsiddha bhagavanta je sthale virAjamAna che, tyAM ja sUkSma-apakAya, sUkSmateukAya, sUma-vAukAya, sUkSama-vanaspatikAya che. sUkSma-pRthvIkAyAdine taijasa kAmaNano udaya hevAthI teo pudagala-grahaNa kare che. siddhanA jIvane te svabhAva nathI, ke karma grahaNa kare. sUkSma ke bAdara, koIpaNa prakArane saMsArI jIva taijasa kArmaNavALo hevAthI te tenA vege pudagalo grahaNa kare che, ane pariNAve che. nirogI paNa kherAka khAya che, ane saMgrahaNInA vyAdhivALe paNa kharAka khAya che; paNa saMgrahaNIvALAnI jaTharAgni khorAkane pacAvI zakatI nathI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _ _ [146]. thI ameva-dezana-saMca. kAraNa ke grahaNa karavAnI zakita nathI. nigI zarIravALAnI jaThara pudgalane (kherAkane) pacAve che, grahaNa kare che. tejasa, ane kArmaNa zarIra nAmakarma hoya tevA jIvo pudgalene kheMcI le che, tenuM ja nAma A DAra. jIva audArikAdi pudgalene graDaNa kare che, ane tejasa kArpaNanI bhaddI dareka sArI jIvanI sAthe ja rahe che. agnine svabhAva che ke baLataNane pakaDe che, ane pine Take che, paNa baLataNathIja teja rIte taijas rUpe zarIra, A jIvanI joDe vaLagelI bhI che. bhavAMtare lIdhe ja jAya che, ane jIvanI sAthe rahelI bhI kherAkane khIMce che, ane rAkathI Take che. jenuM nAma ADAra te zarIra kherAka pakaDe che, paNa aMdara bhasmaka hoya, eTale khAI jAya; paNa badhuM te bIjArUpe thAya. lIdhelA khorAkanA (AhAranA) pazcimanathI zarIra bane che, te vakhate zarIra nAmakarmathI zarIra bane che. tyAra bAda Indriyene piSaNa khorAkamAMthI maLe che. khorAkanA rasamAMthI zarIrapaNe parizamana thAya, ane emAMthI ghaNo thoDo bhAga IndriyapaNe pariName che, pachI zvAsozvAsanI tAkAta prApta thAya; ane tyAra pachI ekendriya jIvo paryAptA gaNAya che. ekendriya jIne A cAra cIja hoya che, ane tenAM nAma AhAra, zarIra, Indriya ane zvAse zvAsa, halakAmAM halakI hAlata jIva jyAre sauthI prathama nIcAmAM nIcI hAlate heya, te vakhate anaMtA jIve sAthe maLIne kherAka le che, ane zarIra banAve che. ghaNA zarIrane jaththo ekaThe thAya chatAM dekhAya nahi tenuM nAma sUma, varALa bhajanamAM dekhAya che. paNa viparAtA pagale dekhAtA nathI. sUkSma-pRthvIkAyanA jIve ekaThA thAya te paNa najare dekhI zakatA nathI. tyAM zarIra aMgulanA asakhyAtamA bhAganuM hoya che. AnAthI halakI hAlata bIjI kaI?, keI kadAca taka kare agara pUche ke "asaMkhyAtame bhAga kema kahya, anaMtame bhAga kema nahi ?," zarIrapaNe graDaNa thanArA pudgale anaMtamA bhAge hoya ja nahi. tenuM kAraNa e che ke asaMkhyAtA AkAzanA pradezane che. caudarAjalakanA AkAza-pradeze anaMtA nathI. kevI halakI hAlata! aMgulanA arakhyAtamA bhAganuM zarIra, na dekhAya tevuM zarIra, ekI sAthe jyAM AhAra, vAsozvAsa levAya tevuM zarIra, are !, sahIyArUM zarIra !, sAdhAraNa vanaspati, anaMtakAya sUma-vanaspatikAyanI duniyAmAM gaNatarI nathI, ane vyavahAramAM paNa nathI. anAdinA AvA sUkSmapaNAnI sthitimAM akAma nirja vege ghaNuM duHkha vedAyuM, navuM pApa na baMdhAyuM, tyAre jIva tyAMthI bAdaramAM Avye; paraMtu bAdamAM paNa anaMtA jIvanI bhAgIdArI che, tyAM paNa ekI sAthe udyama che. tyAM paNa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM zarIra che, paNa phera mAtra eTale ke te zarIra dekhAya che. zarIra dekhAya tevuM che, mATe te sUkSma nahiM paNa bAdara. A zarIra paNa anaMtA bhAgIdAronA sahIyArA prayatnothI thayeluM che. jene kaMdamULa zAthI nathI khAtA?, jaina darzana zAthI te khAvAnI nA kahe che, te AthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-35. | | [147] samajAze. pratyeka pRthvIkAya, pratyeka apakAya, pratyeka teukAya, pratyeka vAukAya, pratyeka vanaspatikAya, nArakI, devatA, tiryaMca, manuSya tathA sUkSma ane bAdara sAdharaNa, vanaspati vinAnI tamAma vanaspatikAyanA A tamAma jIvo yAvat siddhanA cha bheLA karIe to enAthIye anaMtaguNa cha, soyanI aNI upara rahe che, ane teTalA kaMdamUlanA zarIranA koI vibhAgamAM jIve che. A saMbaMdhamAM vizeSa adhikAra agre vartamAna. jajaww 3 dezanA-35 arUpI AtmA sAthe rUpI kamane saMbaMdha zI rIte? zrI gaNadhara bhagavAne nirUpaNa karela paMcamAga zrI bhagavatnajInA AThamA zatakano prathama udezAmAMne pudgala pariNAmane adhikAra cAlI rahyo che. saMsArI javAmAM tathA mokSanA jIvamAM svarUpe kaze pUraka nathI. cAhe sUkSma ekendriyamAM rahelo jIva le, cAhe siddhimAM rahela jIva bhe, paraMtu svarUpe te banne samAna ja che. khANamAMnuM sonuM, tathA lagaDInuM sonuM, bane suvarNarUpe sarakhAM ja che. je senuM zedhAya che tyAM ema nathI mAnavAnuM ke bhaddI navuM sonuM utpanna kare che. khANanA sonAmAM mATI hajI maLelI che, jyAre lagaDInuM sonuM mATIthI alaga thayeluM che. taddana cekhA senAne cATa 2 beMkanuM sonuM kahevAya che, ane bheLavALA senAne azuddha sonuM kahevAmAM Ave che. te ja rItie saMsArI jIvamAM tathA siddhanA jIvamAM jIva-svarUpanI daSTie ratibhAra paNa pharaka nathI. karmathI lepAyela te saMsArI jIva, ane karmathI mukata te mukitanA (sidhdhanA) jIva. jene sattAmAM. baMdhamAM, udayamAM, udIraNumAM karma hoya te saMsArI jIva, tathA jene sarvathA te karma nathI te badhA muktinA jIva. saMsArI jIvamAM karma bhaLeluM che. karmanA bheLasevAne lIdhe zarIranI paNa bheLaseLa thAya. kAno vaLage che, mATe ane mA thAya che. hAtha pakaDe te mane khasavuM hoya, javuM hoya te paNa khasI ke jaI zake nahi, tevI rIte jIva zarIra baMdhAI rahyo che. zarIra na chUTe tyAM sudhI jIva khasI zakate nathI, jIva AkhA zarIramAM vyApelo che. prazna thaze ke "arUpI AtmA tathA rUpIkarma" e bene saMbaMdha zI rIte thAya ?, bIjAoe to karmane dravya nathI mAnyuM, paNa guNa mAnya che, jyAre jenee te karmane dravya mAneluM che. guNa mAne te guNanI kAMIka avasthA te hevI joIene! kAraNa ke mulaguNane nAza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] zrIamodha-dezanA-saMgraha. heya naDi. jaina zAsana to karmanA nAzathI jIvanI mukti mAne che. je karmane guNa mAne te te mokSamAM paNa jIvanI sAthe ja karmane mAnaghuM paDe. karma pudgala che; guNa nathI. AkAzane ane AtmAne sukha duHkha nathI karatuM, kemake arUpI cIja sukhaduHkhanuM kAraNa thaI zakatI nathI. mA arUpI che, ane AtmAne tamAma darzanakAre arUpI mAne che. AtmAne arUpI mAnavAmAM koIne matabheda nathI. jene zabda, rUpa, rasa, gaMdha, varNa nathI Avo AtmA arUpI che. AvA arUpI AtmAne rUpI karme vaLagyAM zI rIte ?, arUpI AkAzane caMdana ke kacaro sparza nathI. nathI te caMdananA thApA thatA, nathI kacaro vaLagate. AvI zaMkA karanAre dayAnamAM rAkhavuM, ke je vastu pratyakSa hoya tene aMge "kema" e prazna uThI zake ja nahi. "pANI tRSA kema chIpAve che, agni kema bALe che AvA prazno hoya ja nahi. vyavahAre pratyakSasiddha vastune aMge "A Ama kema evI zaMkAne sthAna hatuM ke rahetuM nathI. svarUpa jANavA mATenA prayatnanI vAta alaga che. AtmA tathA zarIra paraspara evA vyApelA che, ke tamAma zarIrathI bhinna nahiM, ane zarIra AtmAthI bhinna nahiM. sAyegathI sarva avaya jIva sAthe saMkalita che. audArika evA thula pagale jyAre AtmAne vaLagelA anubhavIe chIe, pachI arUpI AtmAne rUpIkame vaLage ke nahi e prazna ja rahetuM nathI. zarIranA sarva pradezamAM AtmAnA sarva pradeza vyApelA che. AtmAe pote ja te pudgale grahaNa karelAM che, ane pariNAvelAM che. AtmAe pite ja A zarIra banAvyuM che. janma vakhate A zarIra eka veMtane cAra AMgalanuM hatuM, atyAre pAMca hAthanuM kema?, jIva pote ja zarIra bAMdhe che. kazITAnA kIDAne cAre tarapha jAla kaNa race che? ajJAnavazAt pitAnuM baMdhana pite ja ubhuM kare che ne ! kare te bhogave' eTaluM ja mAtra nathI. anya matavAlA tamAma, kaho ke AkhuM jagat ema mAne che, bele che ke "kare te. bhagave, vAve te laNe." jenA darzana eTalethI aTakatuM nathI, ethI AgaLa vadhe che. anya darzane Izvarane jagatanA banAvanAra mAne che, jyAre jainadarzana Ivarane jagata batAvanAra mAne che. jenadarzanamAM ane Itara darzanemAM A mATe pharaka che. jIva, ajIva, puSya, pApa, Azrava, saMvara, nirja, baMdhane, mekSa A ta, bhavanuM svarUpa karmanuM svarUpa, dravyonuM svarUpa vagere batAvanAra Izvara che ema jaine mAne che. saMsArane tathA muktine oLakhAvanAra Izvara che, e jene ne kabUla che. Itare Izvarane jIvAjIva tamAma padArthonA, saMsAra mAtranA banAvanAra tarIke mAne che. jene "kare te bhagave' tathA vAve te laNe" e te mAne che ja paNa eTalethI nahi aTakatAM AgaLa vadhIne kahe che, ke karavAthI virame nahiM (bhale te na paNa kare) te paNa bhagave. eTale pApa karavAnI pratijJA le, nahi, ane pratijJA pUrvaka pApa karatAM aTake nahIM, te paNa bhale pApa na kare te paNa teo pApa karma bAMdhe che pApa bhagave che. daza prANa, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-35. ta --- | [14] cha paryAmi tame pAmyA che. sUkSama ekendriyAdi ja anAdithI daza prANa cha paryApti hajI pAmyA nathI, chatAM teo kayA pApe rajhaLe che?, sUkSmanI sthiti te evI che, ke teo nathI te pote keInI hiMsA karatA ke nathI te potAnI hiMsAnuM keIne kAraNa rUpa thatA. ajavALAne kAca rakatuM nathI ajavALAMne kAcane pratighAta nathI. bAdara jene karma lagADavAmAM sUkSma jIve kAraNarUpa thatA nathI. kevalajJAnIne vAyune sparza thAya, jhapATAthI sparza thAya tethI ja haNAya, paNa pote hiMsAnuM kAraNa nathI. bAdarane sUkSmane paraspara pratyAghAta nathI. anAdithI sUmanigodamAM sthiti kayA kAraNe, je mAtra "kare te bhogave" ema manAya te anAdithI sUmanigodamAM sthiti mAnI zakAze nahi. je cha bahAra nIkaLyA ja nathI, tyAM kaMI kAraNa mAnavuM te paDazene! e jIvone nathI hiMsA karavAnI, nathI mRSA belavAnuM, nathI corI, lUTa karavAnAM, nathI strIgamana, nathI parigraha meLavavAnAM, nathI kedhAdi e jIvo vyavahArathI ja para che, chatAM tyAM sthiti kema?, kaho ke pratijJApUrvaka pApathI "virame nahi te paNa pApa bhagave che Aja siddhAMta mithyAtvanI sAthe aviratine paNa karmabaMdhanAM kAraNamAM gaNI te rAtribhejana na paNa kare, chatAM na karavAnAM paccakhANa na le te paNa pApa karma cAlu vaLagyA kare che. pApathI virati karavAnuM zAthI na maLyuM? e paNa cokkasa karmanA udaye ja mAnavAnuM. jema raLI maTI thAya che, tyAM te moTI thAya evo vicAra paNa nathI, temaja meTI thAya tevo kaI prayatna paNa nathI, chatAM levAyelA kherAkamAMnA pagale tene paNa piSaNa Ape che, tema karmanAM pudagalo aviratine paNa piSaNa Ape che. enAlisTanI ToLImAM nAma noMdhAyeluM hoya, eTale eNe guno karyo hoya ke na paNa karyo heya, gunhAmAM saMDovAyele ja che. ene ghera jati lAvavAmAM enI hAjarInI jarUra nathI. e TeLImAMthI rAjInAmuM daI chaTa thAya pachI ja bacAva che. jainatare kaSAya tathA vegane karmabaMdhanuM kAraNa mAne che, paNa aviratine karmabaMdhanuM kAraNa mAnatA nathI. niSedhanI siddhi kaThIna che. A jIva kazITanA kIDAnI jema pite zarIra race che, bAMdhe che. pudagalene grahaNa karI zarIrapaNe pariNAve che, tevI ja rIte jIva pite ja zarIra bAMdhe che, TakAve che, rakSaNa kare che, ane vadhAre che, sattAdi vaDe karmodayavALA jIve te saMsArI jIve che. je jIva lIdhelA pudagalene ekandripaNe pariNumAve tevA nAma karmanA udaye) tethI te e kendriya tevI ja rIte cAvata paMcendriya paryata samajI levuM. AjanuM vijJAna paNa have navI tAjI mATImAM chava mAnavA taiyAra che. bAdara pRthvIkAya jIvanA e zarIre che. cauda rAjalakamAM pRthvIkAya pudagale kayAM nathI? "che' ema sAbIta karavuM saheluM che, paNa niSedha sAbIta kare mukela che. niSedha karanArane zire javAbadArI vadhAre che. "che' ema siddha karavAmAM je buddhi joIe tenA karatAM nathI' ema siddha karavAmAM vizeSa buddhi vagere joIe "nathI" ema kahevAmAM jagat AkhAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] zrIamoladezanA-saMgraha. jJAnanI javAbadArI gaLe lAge che. vidhAna karanArane padArthanuM the DuM jJAna, thaDA kSetranuM jJAna paryAya che. dAbaDI jaI "te dAbaDI che ema kahI zake paNa "baDI nathI ema kyAre belAlAya ? AkhA jagatamAM dAbaDI nathI, ema khAtrI thAya tene! Astika nAstikane kahe che ke mAruM jaze zuM ? * eka nagara bahAra eka tapasvI mahAtmA padhAryA che. duniyA tyAga, vairAgya, dharma tarapha heje AkarSAya che. bhale tyAM mAne ke na mAne paNa kheMcAya te cheja. tyAgamAM, vairAgyamAM, tapamAM evuM AkarSaNa che. AthI te tapasvIne paNa prabhAvakanI gaNanAmAM lIdhA che. padhArelA mahAtmA maDAn tapasvI che, ane AtApanA laI rahyA che. teonA AvatAnI khabara paDatAM tamAma ke tyAM daza ne ulaTayA. zIla dhamanI mahattA duniyAmAM jene zIla vhAluM hoya te varNave che. te paNa kulaTAdi vezyAne te khaTake ja ! zIla dharmanA mahimA duniyAmAM gavAya eja vezyA mATe zalya. AkhuM nagara mahAtmAne page lAgavA jAya, e joine eka nAstika nA dilamAM ukApAta jAge, paNa kare zuM ?, AkhA gAmamAM te nAstika pite ekalo ja e matano hate, eTale enI vAtane sAMbhaLeja koNa?, teNe tapasvInA kAnamAM jaIne keka mArI. mahAtmAjI! A badhu kaSTa kare che te khara parabhavanI khabara kaDhAvI che ? AsAmInA nizcaya vinA huMDI zAnI lakhe che ? parabhava nahi heca te tamArUM thaze zuM ? mahAtmAe dhyAna-mukta thayA bAda tene madhura vacanathI samajAvyuM. ke bhAI ! tuM sAMbhaLavA taiyAra te che ne ?" e yAda rAkhaje ke kaTTara nAstika mAnatA ke na mAnatA, chatAM sAMbhaLavA te teyAra rahetA hatA. teNe pitAnI sAMbhaLavAnI taiyArI batAvI, eTale maDAtmA kahe che. bezaka ! svarga, naraka meM joyA nathI. paNa zAstranA AdhAre nizcaya karyo che ke paraleka che, ane tethI narakanI vedanAthI bacavA mATe, ane svarganA sukhanA anubhavArtha, zAMtyarthe huM tapazcaryAdi karUM chuM. bhalA svarga ke naraka nathI' ema tuM zA AdhAre kahe che ? tane kaI kahI gayuM che ke "svarga tathA naraka nathI ?," tArI daSTie te tAre jAteja cauda brahmAMDamAM pharI vaLavuM joIe, ane pachI na dekhAya te "nathI' ema kahI zake che. have mAna ke eka vakhata svarga ke naraka na paNa hoya te mAruM gayuM zuM? "saMdigdhe'pi pare loke tyAjyamevAzubhaM budhaiH / caDhi nArita tataH vi cArita cennAIto hata|| gavAragasUtra-vrathamahimA-g, 22 DuM. --10 | bhAvArtha - cIjamAM saMzayamAM paNa tatparatA dharAvanAra leka ho chate paMDita purUSoe te azubha choDavA lAyaka che, je nathI te pachI tenAthI zuM thAya? arthAt puNyadAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 36. Wan [15] dharma karyA tA phAyado ja thavAnA che, paraMtu vastu nizciMta thaI gaI te nAstika te pete peAtAnA vicArathI haNAye ja che. sva na paNa hoya, naraka na paNa hoya, chatAM pApa che|DavAthI, puNya karI gayuM zuM? AtmAnI prasannatA teA sAkSAt che. paNa bhalA AdamI! je kadAca naraka nIkaLI paDI te tArU thaze zuM? tAre zire te traNa ghaNA Arepa lAgu thAya tema che. nathI jAte tu dharma karatA, nathI karAvatA, ane karanAra, karAvanAranI ADe vio khaDAM kare che. A vAta sAMbhaLIne nAstika nirUttara tathA Abhoja banI gayA. lAka-jIvA ane pariNamanayeAgya pudgalAthI khIcAkhIca vyApta che. , koi paNa padArtha ' nathI' ema kahevuM, arthAt vastunA astitvane niSedha karavA, emAM ghaNI budhdhinI jarUra che. cauda rAjalekamAM 'pUlANI jagyAe pRthvIkAyapaNe pariNamelAM puddagale nathI.' tema kahevAnA ApaNane ze| adhikAra ?, zAsrakAra te kahe che ke sUkSma pRthvIkAya, sUkSma akAya, sUkSmateukAya, sUkSma vAukAya,sUkSma vanaspatikAya cauda jalekamAM ThAMsI ThAMsIne rahelAM che; audArikapaNe jenu pariNamana thAya che, tevAM pudgale caudarAjaleAkamAM khIcokhIca bharelAM che. ana tAkAlathI jIvA mekSe jAya che, ane jaghanyathI cha mahIne eka mekSe jAyaja che. chatAM jagatnI sthiti eja rahevAnI che. mehle manuSyaja javAnA manuSyagati vinA khIjI kaI gatimAM meAkSaja nathI. manuSyagatinA AdhArabhUta pRthvI, apa, teu, vAu, vanaspatikAyane mAnavAMja paDaze. je AtmAne chelle mekSa mAnA, tyAre paNa AdhArabhUta pRthvIAdi mAnyA vinA chUTake kayAM che?, anaMtA jIvA mekSe gayA, jAya che tathA jaze chatAM anatA A rIte rahevAnA pazu kharA ne! A badhA anaMtA jIvA ane pudgala che kayAM ? caudarAjalekamAM ThAMsI ThAMsIne bharelA jIva ane pariNamana cegya puddagalAthI caudarAjaleAka khIceA khIca vyAsa che. A rIte AkhuM jagat jIvA tathA pudgalAthI khIcA khIca vyApta che eTale jIvA tyAMnA pudgaleA grahaNa kare che, ane bhinna bhinna rUpe pariNamAve che. sUkSma mATe sthala vizeSanI jarUriyAta nathI, AthI caudarAjaleAkamAM sUkSma ekendriya jIve mAnavAmAM aDacaNa nathI. zarIra taiyAra thaI gayuM, zaktie maLI eTale jIvA paryAptA kahevAyA. zaktie maLatI hoya paNa maLI na hoya te jIve aparyAptA kahevAya. sUkSma paryAptA aparyAptAnA bhedo mATe agreva mAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai.dezanA-36. $ beiMdiyapaogapariNayA NaM pucchA, goyamA !, duvihA pannattA, ta jahA-pajjattagadiyapa0 ya apajjattagabeMdiyapa, jAva pariNayA ya, evaM teiMdiyAvi, evaM cauridiyAvi / pAtrAnusAra pudgalenuM pariNamana. zrIgaNadhara mahArAjA paMcamAMga zrIbhagavatIjInA AThamA zatakanA prathama udezAmAM pagala-pariNamana adhikAra kahI rahelA che. temAM jaNAvI gayA ke keTalAka ja samajaNa dharAvatA heya; paNa vartana na karI zakatA hoya, bhega na ApI zaktA heya; keTalAka-jIve samajaNa vija vartana karatA hoya, keTalAka jIvo viparIta samajaNa tathA viparIta vartanavALA hoya, keTalAka suMdara pravRttizIla heya paNa pramAdI heya, keTalAka apramattapaNe sAdhaka heya; e rItie vipAkamAM paNa bhogavaTA mATe darekedareka gatimAM bhinna bhinna sthAna mAnavA ja paDe. eka vAta magajamAM barAbara samajI le. ke jagatamAM amuka jagyAe cha che, tathA pudagale nathI, e eka paNa pUro nathI. caudarAja-lekamAM ane pudagale ThAMsIThAMsIne bharelAM che, ane eno khyAla ApavA zAstrakAre kAjalanI dAbaDInuM daSTAMta ApyuM che. kAjalathI dAbaDI jema ThAMsIne bharelI che, temaja cauda rAjalekamAM cha tathA pudagale mATe samajavuM. sarva jAtanAM pagale sarva lekamAM vyApelA che. jayAre jagata AkhAmAM jIve tathA pudgale vyApelAM che, te pachI "jIva nathI" ema kahevAne ze haka?, jIva tathA pudagale bannethI sarva lekAkAzanA sarva pradeza bharelAM che, ane vyApelAM che, sarvaprakAranA sUkSma jIve lekamAtramAM vyApI rahelAM che. vikalendriya (beIndriya, teIndriya, caurindraya) cho tadana svaccha havAmAM ke tadana svaccha pudagalamAM upajI zakatA nathI. madhyama prakAranI havA ke madhyama prakAranA pu6galano AdhAra hoya te ja teo upajI zake che. tethI vikasendriya tirtho lemAM ja upajI zake che. caudarAjakamAM adhyApaka-jI narakamAM tiryaMca upajI zakatA nathI, kAraNa ke narakanI havA ghaNIja ThaMDI, ane tApa ghaNe sakhta hoya tethI e jIva mATe asahya che. e ja udghalekamAM paNa uttama, svaccha havAmAM paNa na rahI zake. vikendriya ja nukazAnakAraka hevAthI, uttama sthAne tevA nukazAnakAraka jIve na heya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-36. [53] devalokamAM vimAnanI bhUmio AdhArabhUta, chatAM tyAM vikasendriya che utpanna thatA nathI. devalokamAM durgadha na hoya, paNa daze dizA sugaMdhi karI de tevI utkRSTa sugaMdha tyAM hoya che. puNyavipAka bhegavavAnuM sthAna hovAthI, tyAM sugaMdhaja hoya. keIne tarka thAya che tyAre zuM te ja cauda rAjalakamAM vyApaka na hoya temAM Azcarya nathI? vikalendriyothI mAMDIne paMcendriya sudhInA jIva AdhAre rahenArA hevAthI, teo sarva jagyAe na mAnIe, temAM aDacaNa nathI. sUkSma eTale ? bAdarapRthvIkAyAdi vyAghAta karanArI cIjane vyApaka tarIke na mAnI zakAya. pRthvIkAya, apUkAya, teukAu, vAyukAya, pratyeka vanaspatikAya vyAghAta karanArA che. madhyama gaMdhanI jemane jarUra nathI evA AdhAra vagara rahI zakanArA pAMce sUkSma pRthvIkAya, akAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya, caudarAjakamAM vyApelA che. AdhAranI darakAra skUlane heya, ane patanane bhaya paNa skUlaneja hoya che. sUkSmane tevI patanAdinI darakAra ke tevo bhaya heto nathI. sUryodaya vakhate jALIyAmAM jhINA jhINA kaNIA taDakAmAM (sUryanA prakAzamAM) uDatA dekhAya che. kahe ke e kaNIone paDavAno bhaya che, e kaNIAmAM keTalAka Ama jAya che, ane keTalAka tema jAya che. vAyare hoya te judI vAta, nahIM to eka prakAranI temanI gati nathI; paNa bArIka hovAthI teonI gati aniyamita che. A te skUlanA nirNayamAM anya matavAlA thAkayA, eTale teoe jALIAnA tejamAM dekhAtA aNunA trIzamA bhAge paramANu kahya. vartamAna vijJAnanI zodhe te kaNIAnA be. koDa upara kaTakA, yaMtrathI hAlamAM nakkI karyA che. pelA bIcArA aSIo, yogIo, sthAnI kahevarAvanArAonI daSTi mAtra trIzamA bhAga sudhI ja paheAMcI! emaNe te kahyuM che ke jAlAntaragatebhAnau, yatsUkSma dRzyate rajaH tasya trizattamo bhAgaH, paramANuH prakIrtitaH / 1 // jemAM vaparAte "asaMkhyAta" ke "anaMta" zabda sAMbhaLI Itare upahAsya kare che, paraMtu paramANune samajavA mATe lakSaNa ja e che ke, anaMtA sUkSma paramANuM ekaThA thAya, tyAre vyavahArika paramANu thAya, tyAra pachI anaMtAnaMta vyavahArika paramANuthI raja, trasa, reNu bane che. jemAM rUpamAM sAcA nathI karatA, teo arUpImAM kayAMthI sAcA karavAnA che? dareka jIvane cAra paryApti hoya sUkSmane kazAnI asara thatI nathI. kAca ajavALAne vyAghAta pratyAghAta na kare, tema ajavALuM kAcane vyAghAta pratyAghAta karI zakatuM nathI. sUkSmane jema bIjAnI asara nathI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15] zrI amodha-dezanA saMgraha tema sUkSma paNa bhUlane asara karI zakatA nathI. pAMceya prakAranA sUphame AkhA jagatamAM vyApelA che, ema zrI sarvara bhagavate kaheluM te mAnavuM ja paDaze. saMsArI jIne AhAra, zarIra Indriya ane zvAse zvAsa cAra paryApti te mAnavIja paDe. ekendriya kahevAne vakhata kayAre Ave ? ekendriyapaNe zarIra pariNamavAya tyAre ne! ADAra pariNamana vinA zarIra zAnuM baMdhAya? ADAra pachI zarIra, indriya ane zvAsozvAsa paryApti. sUkSma ke bAdara, dareka jIvane AhAra, zarIra, Indriya, zvAsozvAsa te mAnyA vinA chUTako ja nathI. cAra paryApti kamamAM kama dareka jIvane hoya ja che. cAra paryAptithI ochI paryAptivALI kaI jAti nathI. jene cAreya vastu maLI gaI te ja paryAptA kahevAya. jene be, traNa ke cAra paryApti pUrI nathI maLI, te cha paryApti meLavatA kahevAya, eTale aparyAptA kahevAya paMcendriyamAM mananI zakti meLave tyAre te manavALo kahevAya, ane meLavate heya tyAM sudhI paryApta na kahevAya. sUkSmamAM, bAdaramAM paryAptA, aparyApta che, yAvat vanaspati sudhI tema samajI levuM. beIndriya jIvomAM sUkSmapaNuM rahI zakatuM nathI. sUkSmapaNuM ekendriyamAM ja rahI zake che. rasanA iMdriya AvI ke sUkSmapaNAne avakAza raheteja nathI. beindriya jI cauda rAjalakamAM vyApaka mAnI zakAya tema nathI. beInidraya jIvomAM paryAptA, aparyAptA e be bheda paDe che. beIndriya, teIndriya, caurindriya jInA paryAptA, aparyAptA evA bheda paDe che. have paMcendriyanA peTA bhedene aMge paryApta, ane aparyAptAne vibhAga kevI rIte te a vartamAna. che dezanA 37 rayaNappabhApuDhavineraiya0 pucchA, goyamA ?; duvihA pannatA, taM jahA-pajatagarayapappabhApuDhavi jAva pariNayA ya apajattagajAvapariNayAya, evaM jAva ahe sattamA / loka tathA alakane bheda. zrI gaNadhara mahArAjA paMcamAMga zrI bhagavatIjInA AThamA zatakanA udezAmAne pugala-pariNAma nAmano adhikAra kahI rahyAM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ desanA-37. [15] - - - . --- --gaI kAle sUma bAdara saMbaMdhI paryAptA ane aparyAptAnI vicAraNA karI. sarva lekamAM rahelA che sarva lekamAM rahelAM gya pagale grahaNa karIne pariNumAve che. je je bIjAthI upaghAta pAme nahi, tathA bIjAne upaghAta kare nahi, tene sUkama che kahevAmAM Ave che. ajavALuM kAcane ke kAca ajavALuM kAcamAMthI pasAra thavA chatAM, nukazAna karI zake tema nathI. jagatamAM kahe ke cauda rAjalokamAM pRthvI, apa, telu, vAyu, vanaspatie sUphamapaNe pariNumAvelAM zarIre evAM sUkSma che ke pite bIjA jevAthI AghAta pAmI zakatA nathI, ane pate bIja jIvone AghAta karI zaktA nathI. jayAre sarva jAtanAM pudagalo sarva AkAza pradezamAM che, ane ekendriyanA jIvo te sthaLe mAnIe te pachI te jIve te pudgalo na le temAM kAMIka kAraNa te mAnavuM paDe ne ! leka ane aneka AjJAthI mAnIe, paNa yukitathI aleka zI rIte mAnave? je aleka na hota te skaMdha ja na thAta. aloka eTalo badhe mATe che, ane te che, ke jemAM paramANu chuTA chavAyA vIkharAI jAya te bIjA paramANune phera maLavAno vakhata na Ave. vADakImAM pANI hoya temAM leTanI mUThI nAkhIe te hekuM baMdhAya, paNa darIAmAM nAkhIe te Dhapu ke gAMgaDI na baMdhAya. te ja rIte paramANu paramANu vIkharAI jaI alakamAM cAlayA jAya te skaMdha thavAne vakhata na Ave. je ema alakamAM javAya te A je jIve bhegA thayA che, te thAya ja nahi. tyAre samajI le ke java tathA pudgalane gati karavA lAyaka badhuM kSetra nathI. jIva tathA pulane pharavA lAyaka kSetra te leka pharavAne gatine lAyaka nahi evuM kSetra te aloka. sagAdhIna jIvanI utpatti. jI tathA pudgale caudarAjakamAM ThAMsIThAMsIne bharelA hovAthI eka kAyamAM anaMtA jIve, eka dhamAM anaMtA paramANuo rahelA che. sUkSma-pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya deya rAjalokamAM che. temane eka paNa bhAga tevo khAlI nathI ke jemAM sUkSama pRthvIkAyAdi pAMce na hoya. java ane pudgalanI vyApakatA hovAthI rathula agnimAM vyApaktA mAnavI muzkela paDaze. agnine ApaNe ja utpanna karIe chIe, nAza paNa ApaNe ja karIe chIe. kAkaDo saLagAve, agnikAyanA je utpanna thayA, ela eTale nAza thayA. pugalane nAza utpatti ApaNe AdhIna hoya paraMtu jIvenI utpatti tathA nAza ApaNe AdhIna zI rIte ? pudagalanA saMyege jIva utpanna thAya che. AkhuM jagata nAmakarmanA udayavALuM che. saMyega maLe tyAre grahaNa kare, ane saMga TaLe tyAre cAlyuM jAya. gaMdakImAM kIDA utpanna thAya che. gaMdakI ApaNe karIe tethI gaMdakInI utpatti tathA nAza ApaNe AdhIna, tethI temAM utpanna thatA ja ApaNe utpanna karyA tema nathI. te te gaMdakIne saMga maLe eTale utpanna thayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] zrIamala-dezanA-saMgraha. sUkSma tathA bAdaranI samajaNa. AkhA jagatamAM je je jIve vyApelA che, temAM pRthvIkAyanA nAma karmanA udayavALA hoya te je pudagale grahaNa kare te je te pugalone pRvIkAyapaNe pariNAve AvuM AvuM parimana badhA prakAranA jene aMge che, paNa ahiM vAta pRthvIkAyathI vanaspatikAya sudhInI che. kemake sUkSma tathA bAdarane viSaya che. ekendriya vinA sUkSma tathA bAdara evA be bheda bIje nathI. pRthvIkAyathI vanaspatikAya paryaMtanA jIvone sthAvara ja kahevAmAM Ave che. beIdriyathI pacendriya sudhInA tamAma jIvene trasa eTale hAlatA cAlatA jIvo kahevAmAM Ave che. AhAra, zarIra, Indriya zvasevAsa ema cAra paryApti dareka jIvane heya. cAra paryApti je jIvo pUrI pAmI cUkayA hoya te paryAptA kahevAya, ane bAkInA aparyAptA kahevAya. pRthvIkAyapaNAmAM utpanna thayA chatAM zarIra, indriye zvAsozvAsanI tAkAta meLavI nathI te aparyAptA. nave jIva utpanna thAya te ekadama badhI zakti meLavI zake nahi. paryAptA tathA aparyAptA e beya bheda, sUkSma tathA bAdara bannenA jANavA. pRthvIkAyathI vanaspatikAya paryata sUkSma bAdara temAMya paryAptA tathA aparyAptA e rIte darekanA cAra cAra bheda jANavA. anaMtA ke asaMkhyAta-jIvonA asaMkhyAtA zarIra bhegA thAya te carma cakSuthI dekhAya nahi, tevA jIvA sUkSma kahevAya. carma cakSuthI zarIrapaNe dekhAya te bAdara kahevAya. pRthvIkAyathI vanaspatikAva sudhI A rIte vIza bhedo thAya. vAyukAya ke jene sparza jaNAya che, te vAyukAya bAdaramAM gaNAya. paryAptA tathA aparyAptA kene kahevA? sthAvarane aMge jema paryApta tathA aparyAptA evA bheda paDe che, tema te bhede trasamAM paNa rahelA che. beIndriya jIvomAM paNa zakti meLavelI hoya tevA (paryAptA), tathA zakti meLavatA hoya te (aparyAptA) ema be prakAra che. bhamarIo kIDAone lAvIne mATImAM ghAle che, pachI DaMkha de che, eTale pelA kIDAe bhamarI banI jAya che. tyAM "bhamarI thatI ane bhamarI thaI ema be bheda spaSTa che ne! vikalendriya (beIndriya, teIndriya, caurindriya)mAM paNa paryAptA tathA aparyAptA be prakAra samajavA. je jIvee zakita meLavelI che te paryAptA, ane meLavI nathI, meLavatA che te aparyApyA. AhArAdi patio vigere zakitao anukrame meLavAya che. vaikriya-zarIra e anaMtaguNa sajAnA bhagavaTA mATenuM sAdhana che. paMcendriya mAM nArakI janme tyArathI ja vaikiya pagale levAnI tAkAtavALA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- - -.. dezanA-37. [15] hoya che, arthAt evI tAkAta sAthe ja teo utpanna thAya che, eTale ke utpanna thAya ke bIjA samayathI teo vakriyapuNale grahaNa kare che. audArika zarIra krame vRddhi pAme che. jhADa anukrame vadhe che. agninI tamAM anukrama nathI. vRkSane age, "ATalA varSe ATaluM vadhyuM ema kahevAya che, kAraNa ke tyAM vadhavAnA kamane, anukramane niyama che. dArika zarIramAM kramikavRddhi hevAthI zani pAmatA tathA zakti pAmelA, eTale ke paryApta tathA aparyAptA, evA be bheda pADI zakIe. agnine aMge, e pragaTa thAya ke AkhA makAnamAM jhAkajhamALa ajavALuM prasare che. tyAM prasaraNamAM kama nathI. e prakAza pahelethI chelle sudhI sarakhI rIte prasare che. vaikriya zarIra audArika zarIra mAphaka kamika vRddhivALuM nathI. samudaghAtathI vakriya racAya che, audArika racAtAM nathI. audArika zarIrathI sahana na thaI zake tevAM sudhA, tRSA, TADha, garamI vedanA, vyathA, pIDA, darthanA, mAra, ghAta, chedana, bhedana, dahana vagere vedanAo nArakIo temanuM vaikriya zarIra hovAthI sahana kare che. ahiM, pUrve karelAM pApanuM so gaNuM, hajAra guNuM, lAkha guNuM, asaMkhya guNuM, anaMtaguNuM phala nArakImAM A rIte bheLavI zakAya che. audArika deha heya te sajAnA eka vakhatanA bhogavaTAmAM khalAsa ! A lokamAM khUnIe cAhya te eka khUna karyuM hoya ke se khUna karyo hoya paNa phAMsI te eka ja vArane! gunhA ghaNuM chatAM tethI sajA ghaNI vakhata karavI te sattAnI bahAra che. tyAre zuM te gunhAo mApha thayA? rada bAtala thayA? nA, evA keI sAmaTA gunhAonA vipAkanA bhagavaTA mATe naraka niyata che. A lekanI rAjasattAnA sANasAmAMthI chUTI gayela kudaratane sANasAmAMthI chUTI zakato nathI. nArakIne je vaikiya zarIra na maLyuM hatuM te te gunhAmAMthI gunhegAra TI zakata, paNa e bane ja kema? anaMtaguNI pIDA bhogavavA mATe te vaikriya zarIrane vaLagADa che. khubI ke chUTAya nahi, marAya paNa nahi e te vaLagADa te vaLagADa! pArAnA kaNa kaNa judA kare, paNa pAcho bheLA thaI ekarUpa thAya che, tema nArakInA deha kApIne khaDe khaDu kare teya pAchA joDAI jAya ane bIjI vedanA bhegavavA taiyAra! AvuM vakriya zarIra je jIvane pahelI ja kSaNathI maLe che. tene mATe zakti (paryAgni) pAmyA ke pAmavI e vakhata jude kayAM? vaikriyapaNe vekiya pudagale pariNumAvAya paNa te zarIramAM Indriya, zvAsozvAsa, bhASA tathA mananI zakti kramika ja thAya che. AthI nArakImAM paNa paryAptA aparyAptA bheda mAnavA ja paDe. dareka narakamAM tevA be bheda che, eTale ke sAteya narakamAM A be bheda samajI levA. have tiryaMca, manuSya tathA devatAone aMge, A bheTa mATenuM varNana agre vartamAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM dezanA-38. hai saMmucchimajalyaratirik vapucchA, goyamA ! duvihA pannatA, taM jahA-pajattaga. apajjattaga0 evaM gabbhavakkatiyAvi, samucchi maca uppayathalayarA evaM ceva gambhavatiyA ya evaM jAva samucchi. makhahayaraganbhavatiyA ya eka pajattagAya apajjattagAya mANiyayA / dekhI zakAya te bAdara ane na dekhI zakAya te sUkSma. zrI gaNadharamahArAjA paMcamAMga zrI bhagavatIsUtranA aSTama zatakanA prathama hade zAmAM pugala-pariNamanane adhikAra jaNAvatAM, jIvonA bhedene aMge ekendriyAdi jAti, ane pRthvIkAyAdi bheda pudgalane sagenI vicitratAne lIdhe ja e vicAraNA karavAmAM AvI ahiM eka prazna upasthita karAye, ke jema mUlabhedo pudgalane AbhArI che, tema peTabhede paNa pudagalane AbhArI kharA ke nahi? e praznane aMge ja prazna ubho rahe che ke mUtabhede je pudagalanI vicitratAne AbhArI hoya, te peTabheda mATe paNa emaja heya emAM prazna zAthI?, jyAre pRthvIkAyAdine pudagalanI vicitratAne AbhArI gaNavAmAM Ave, te pachI temAM vaLI sUkSma, bAdara, paryAptA, aparyAptA evA bhede kahevAnI jarUra zI? bhale praznamAM prazna thaye, paraMtu praznakAre eka vAta dhyAnamAM rAkhavAnI jarUra che ke mUlabhedamAM sUkSma tathA bAdara e be bhedo che zAthI? pharIne sUkSma tathA bAdaranI vyAkhyA samajI levI. pRthvIkAyanAM asaMkhyAtAM zarIre ekaThA thAya chatAM paNa na joI zakAya te sUma, ane pRthvIkAyanAM ghaNAM zarIra ekaThAM thAya ane te dekhI zakAya te bAdara pRthvIkAya. dekhAvAnA svabhAvavALA te bAdara, ane na dekhAvAnA svabhAvavALA te sUkSma. jyAre kothaLI bharAvAthI reta ke anAjane bhAra lAge tyAre eka dANumAM paNa agara retanAM eka rajakaNamAM paNa amuka vajana te mAnavuM paDe, paraMtu eka divAnuM teja ApaNuM upara paDe ke lAkhe divAnuM teja ApaNA upara paDe, te ApaNe dabAIe kharA? nA, kemake e pudgale telane, vajanane yogya nathI. retanuM ane ajavALAnuM te samajavA mATe daSTAMta ApyuM. daSTAMte vastune khyAla sahelAIthI lAvavA mATe apAya che. bAdara pRthvIkAya eka heya te na dekhAya. bhAranI cIja chatAM bArIka hovAthI bhAra na lAge. dara pAse eka vALa na dekhAya paNa vALane ja dekhAya. bAdara pRthvIkAyanA keI nAM zarIra ekaThAM thAya tyAre dekhI zakAya. eka pRthvIkAyanuM zarIra paNa dekhavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - dhAnA-38.. [15] yogya che. sUkSma ane bAdara e bheda pugala pariNAmanI vicitratAne lIdhe mAnavA paDayA. sthAvara dekhAvA yogya chatAM be prakAra mAnavA paDe. pRthvIkAya tathA apakAya cakSuthI dekhAya che, paNa vAyukAya bAdara hoya te dekhI zakAto nathI. prabhA, teja mAtra cakSuthI grAhya che, sparzathI na jaNAya. dekhavA lAyakanA be vibhAga, nahiM dekhavA lAyakanA saMyogathI na dekhavA lAyaka nA banyA. ane dekhavA lAyakanA saMgathI dekhavA lAyaka nA banyA. hAIDrojana ane ekasIjananI sthiti vicAro. vAyurUpe te pANI rUpe ane pANI rUpe te vAyurUpe thayuM ne! ahiM koI tarka kare keH "jyAre vAyu eja pANI, paNa eja vAyu to e bheda jUdA zA mATe mAna che? sthAvaranA cAra bheda mAnone! bAlaka juvAna thAya tethI zuM juvAnane jIva jUdo mAna? ApaNe te aMge utpatti mAnIe chIe. keTalIka vakhata vAvavAthI paNa ghAsa thAya, ane vagara vAgye paNa ghAsa thAya. mATe ghAsa mAnyA vinA chUTake nathI. vAyumAMthI pANI thAya eTale vAyunA cha marI jAya che ane pANInA jIva upaje che. jaina darzanamAM saMyogathI utpatti mAnela che mATImAM utpanna thayelA anAja dvArA A manuSyanuM zarIra paNa vadhayuM ne? bALIne rAkha thayA pachI pAchI mATI! kSaNika sAMgika utpatti tathA nAza mAnavAmAM jenene vAMdho nathI. ApaNe Ama Adhunika vijJAnane aMge kahIe chIe tema nathI, paraMtu zrI sUyagaDAMga sUtranI TIkAmAM kahyuM che ke apUkAya vAyu upAdAna kAraNa tathA vAyu nimitta kAraNa che. lugaDAnuM upAdAna kAraNuM sUtara, ghaDAnuM upAdAna kAraNu mATI. ghaNIvAra upAdAna tathA nimitta kAraNa judAM hoya che, tema ahIM nathI. pANImAM upAdAna tathA nimitta kAraNa bannenA kAraNabhUta vAyuja che. bAdara pRthvIkAya eTale eka AMgaLI jeTalI jagyAmAM asaMkhyAta ekaThA thAya teja dekhAya, paNa game teTale ghoMghATa jambara hoya, te paNa zabda najarathI nathI dekhAte. jema eka zabdanAM tema ghaNAM zabdanAM pagale paNa joI zakAtAM nathI. te ja rIte sUkSmanuM zarIra ekanuM hoya ke aneka sUmenAM zArIre te paNa joI zakAya nahi. sthUla pRthvIkAyanA pudagalanI jema bAdara pRthvIkAyanA pudgalenuM pariNamana che. AkhA jagamAM vyApaka mAtra pAMca sthAvara ja che. zakti meLavavAne samaya te aparyAptApaNuM, ane zakita meLavAyA pachI paryAptA paNuM. sUkSma bAdara, paryApta tathA aparyAptA evA cAra me pAMce sthAvaramAM eTale ekendriyamAM che. beIndriyamAM sUma ke bAdara evA bheda nathI. beIndriya kayAre kahevAya?, rasanAIndriya prApta thAya tyAre beIndriya kahevAya. rasanA IndriyavALa rasane anubhava kare che sUmane rasa gamya na hoya. AthI rasanA Idriya sthalamAM ja mAnI zakAya. temAM (beIndriyamAM) sUkSma bheda rahete ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] zrI amodha-dezanA-saMgraha. nathI. eja niyama AgaLa pacendriya paryata samajI zakAya tema che. beIndriyAdi nuM AthI AkhA jagatamAM vyApakapaNuM rahetuM nathI. mAtra pAMca sthAvara ja jagatamAM vyApaka che. kuMbhIthI zarIra moTuM! paMcendriya jIvenA cAra bhedomAM prathama nArakIne che. utkRSTa pApanAM vipAkane bhogavavAnuM sthAna naraka che. narakamAMnA jIve te nArakI. kadAca tame pUchaze keH "jIvane tame nArakI kayArathI kahe che? manuSyagati ke tiryaMca gatimAMthI nIkaLe tyArathI ke narakamAM upaje tyArathI? ahiMthI kaI vastunA udaye e jIva tyAM gaye? ahiMnA AyuSyanA chelalA samayathI ja nArakI. manuSya ke tiryaMcanuM paMcendri AyuSa samApta thayuM ke bIjA ja samayathI nArakI. nArakI mArIne pharI narakamAM na upaje. manuSya ke tiryaMca paMcendriyanuM AyuSya pUruM karyuM eTale naraka tarapha prayANa karanAro jIva rastAmAM narakAyu bhogave che. rastAne samaya, be ke traNa samaya jeTaluM che. narakAyu ahiMthI udayamAM Ave che, eTale pApakarma ahiMthI ja udayamAM Ave che, paNa kArmANa zarIra sukhaduHkhanA bhoga vagaranuM che. vedanIya karmano udaya zarIranA sAdhana vinA hetuM nathI. jIva je paryAptie bhaviSyamAM pUrI karavAnuM hoya te tene eka apekSAe labdhi paryApyo kahevAya, ane je na karavAno hoya te labdhi aparyApyo kahevAya. pharIne vicAra, nArakanA jI, narakamAM jatAM, vacamAM narakAyu bhogave che, chatAM sthala zarIra na hovAthI vedanAne anubhava hoto nathI. devatAo upaje tyAM aMtarmahatamAM te vadhIne jovA jevA thaI jAya che. tema nArakI jIva kubhImAM utpanna thAya ke zarIra kuMbhI karatAM vadhe. bAIne peTa karatAM garbha mATe rahe te zI dazA? tyAM to audArika zarIra eTale bAInA zarIrane nukasAna thAya, bAInuM me'ta thAya paNa nArakInI kabhI vajanI eTale tene kAMI asara thAya ja nahi. mATInuM pAtra, temAM dUdha garama mUkayuM hoya, ane DhAMkaNuM sajajaDa hoya to truTI jAya, paNa tAMbAnI hAMllImAM tema bane naDi. nArakIo kuMbhamAM utpanna thAya, kuMbhI karatAM zarIra mATe heya, tethI te DerADa pADe, eTale paramadhAmIe tenA zarIranA kaTakA karIne tene bahAra kADhe che. e kaTakA pAchA pArAnA kaNIAnI jema bheLA thaI jAya che. nArakI jIvanI A dazA che. A nArakImAM paNa paryApta tathA aparyAptA evA be vibhAga che. tiryaMcane age. tiryaMcane paMcendriyanA traNa bhede. jalacara, sthalacara, becara jaLacara pudgalene jaLacararUpe pariNumAve che. jalacara paNa paryApta aparyAptA be bheTe che. samUrNima jalacara paNa paryAptA tathA aparyApta ema be bhede che. nara-mAdAnA saMyogathI utpanna thanArA jalacare garbha ja kahevAya che. manuSya strIne garbhAzayamAM manuSyanI temaja kIDAonI paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-38. utpatti che ne! garbhAzayamAM vyAdhi thAya. te saDe tyAre kIDa utpanna thAya che, ane e ja garbhAzayamAM putra ke putrInI utpatti thAya che. cha pudagala laI parimAve tevuM pariNamana thAya che, mATe tyAM svabhAva kAma na lAge, nahIMtara gAMDI mAnA gAMDA, ane DAhI mAnA DAhyA thavA joIe. garbhAzayamAM nAmAkarmanA udaye je jIva utpanna thAya te nAmakarmane udayAnusAra tevAM pudgale grahaNa kare, tathA te rUpe pariNamAve che. garbhavyutkrAMtimAM paryAptA tathA aparyAptA evA be bhe paDe che. sthalacaramAM catuSpada, bhujaparisarpa tathA uraparisarpa evA traNa bheda che. catuSpadamAM paNa saMmUrNima tathA garbha ja evA be prakAra che ane te darekamAM paryApta tathA aparyAptA evA be bheda che. eja mujaba bhuja parisarpa tathA uraparisarSa mATe samajI levuM. khecara mATe paNa e ja rIte samajI levuM. have manuSyanA bhedane aMgenuM kathana agre vartamAna. che dezanA-39 ? Hammaamaan! samucchimamaNussapaMcidiyapucchA, goyamA ! egavihA pannatA apajjattAgA caitra jenene mokSa sAMkaDe nathI zrI gaNadhara mahArAjAe, zAsananI sthApanA mATe racelI dvAdazAMgImAMnA paMcamAMga zrI bhagavatIjI sUtranA AThamA zatakanA prathama udezAmAMne pudagala-pariNAma nAme adhikAra cAlu karatAM jaNAve che ke svarUpe tamAma cha sarakhA che. svarUpa daSTie jevo sUkSma ekendriyane jIva teja sidhdha mahArAjano jIva che. jIva mAtra svarUpe samAna che. samyakatvanI zarUAta ahiMthI ja thAya che, ane te e che ke "tamAma jIva svarUpe samAna che' e mAnyatAmAM samyakatvanI jaDa che. Itare pitA potAnA niyata deva, gurU, dharmane mAne che, paNa temAM heta svarga prApti ane saMsArika sukha meLavavAne che. A jIva jJAnAvaraNayAdi ATha karmothI gherAyeluM che. e karmone nAza karavAne tathA AtmAne joti svarUpa banAvavAno hetu jainadarzanamAM che, tethI jeoe karmone nAza karyo che, jeoe pitAnA AtmAne ti svarUpa banAvyuM che, teoe karma nAzane, Atma svarUpa prAptino mArga batAvyuM che, temane jene deva mAne che. tethI ja sudeva, sugurU, sudharma mAnavAmAM samakti che. jenarana te Irache che ke tamAma cha samakitI thAya, kAraNa ke jainadarzane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] Wan zrIameAva-dezanA-saMgraha. mAnelA mekSamAM sakaDAmaNu nathI. " amuka sa MkhyAmAMja jIveA rahI zake, sakhyA vadhaze te vAMdhA Avaze, amArI jagyA nahi rahe," AvuM menu sthAna jaine mAnatA nathI. AkhAya jagatanA tamAma jIvo eka avagAhanAmAM AvI jAya te paNa jenene khAdha nathI. kSetranu rokANa thaI javAthI bIjAne sthAna na maLe, tevI sthiti nathI. " jagata Akhu mekSa pAmeA " e jaineAnI sadaiva bhAvanA hoya che. jainadarzanane e to kAyamI maneratha che. amuka jIva mekSe na jAya, tevI IcchA ke maneratha, tevuM vacana ke upadeza tathA tevI pravRtti A ekAnta mekSa mArga mATenA jaina zAsanamAM nathI. ninannataM satta zAthI? itarAmAM tathA jaineAmAM Ave kaka zAthI? khIjAe AtmAnA svarUpane oLakhatA nathI. keI paNa AtmA bhale adhama dazAmAM hoya, chatAM te yeAti svarUpa che. siddha svarUpa che; Avu kAi paNa bIjA matavALA mAnatA nathI. bIjAe devane paNa kalaMka ApIne mAne che. jainemAM deva niSkalaMkaja che. bIjAe devane karma karAvanAra, preraka mAne che. jaine kamanI javAbadArI jokhamadArI jIvanI mAne che. khIjAe izvarane jagatane banAvanAra mAne che, jene izvarane padArtha batAvanAra mAne che. AcArya, upAdhyAya, tathA sAdhue traNa jJAnavALA hAya tAja upadeza de, tevA niyama nathI. zrI tIrthaMkara deva teA garbhathI traNa jJAna dharAve che, ane dIkSA letAM temane cethu jJAna thAya che, chatAM temane upadezane adhikAra nathI. tee upadeza kevalajJAna prApti pachI ja Ape. AcAryAdine upadeza ApavAmAM harakata nathI. kemake teo kAMi gharane kAMi upadeza ApatA nathI, te te zrItIrthaMkara devanA TapAlInu kAma kare che. sAta rUpIAne pagAradAra TapAlI sAta lAkhane ceka Ape che ke nahi ? paNa emAM ene zuM? nathI tyAM peAtAnI javAbadArI ke jokhamadArI. eNe te mAtra cekavALu parabIDIyuja ApyuM che. ceka lakhanAra te bIjo ja che. AcArya, upAdhyAya tathA sAdhuo, zrI tIrthaMkara bhagavAne prarUpelA tattvane upadeza Ape che, ane te paNa temanAja nAme. 'huM kahu chu" ema kahevAnA haka che. jevI raddImo suhAvo.dho'-tathA bina vananuM tatta sUtranA artha eja vAta sAkhIta kare che. AcAryAdie akhatare karavAnA nathI, paNa zrI jinezvaradevanA mArkAnA mAla vecavAne che-heMcavAnA che. tIrtha kara devA, cAritra ane ghera tapadvArA kevalajJAna pAmyA pachI ja upadeza Ape che. AdarzarUpa bananAra pUratI taiyArI karI pachI ja bahAra Ave. sAmAnya sainika laDhavAne mATe gametevA talapApaDa thAya, paNa pUratI taiyArI vinA janarala kadI paNa vAra DIkalera karaze nahi. zrItI karadeve teA tI pravartAvavu che. peAtAnAM vacane leAkeAne mAge pravartAvavA che, mATe prathama AdarzarUpa banavu joie. AdarzarUpa banavu hoya tene Adarzane anukuLanI bhUmikAnuM cAritra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - dezanA-38. -----._ [16] laIne kevalajJAna meLave, ane kevalajJAna maLyuM eTale nakkI thayuM, ke jANavAnu kaMIja bAkI rahetuM nathI, pachIja tIrtha kare upadeza de che, ane tIrtha sthApe che. nisarga tathA adhigama samyakatva. mula vAtamAM Ave. dareka AtmA svarUpe siddha samAna che. jIva mAtra svarUpe siddha bhagavantanA jIva jevA che. jIva ATalI uMcI hade sUkSma ekendriyapaNAthI AvyuM che. gherathI baMdara sudhI pagethI cAlIne jaI zakAya, paNa mATI khADI ke meTI nadI utAravAmAM pagathI kAma cAle nahi, nAva joIe ja. akAma nirjarAthI vadhIne amuka uMcI hade avAya, pachI zrItIrtha kara devanAM vacananuM AlaMbana joIe; ane te vinA AgaLa vadhI zakAya nahi. yathA pravRttikaraNa sudhI vacananI jarUra nathI. yathApravRttikaraNathI AgaLa vadhI apUrvakaraNamAM jaIe, tyAM zrI tIrthakara devanAM vacanathI vIryo lAsa pragaTayA vinA chUTako nathI. kadIka evuM bane ke vacana vinA vilAsa thaI jAya, paNa te apavAda che; e mArga nahi kahevAya. anya dharmIne tame jaina dharmanAM tattva samajAvyo che, temAM bhale Itara buddhimAna te tane samajI zake che, jyAre tamArUM bAlaka kAMI tattva samajatuM nathI, chatAM jainadharma paratve tenI abhirUci kulAcAre che ja. belanAranuM meM baMdha thaI na zake, kAraNake kaI ema paNa pathare gabaDAve che ke, "kulAcArathI thatuM dharma te dravya dharma che, paNa ema belavAmAM bhUla che. jyAM AtmAnA kalyANanI buddhi utpanna thaI, tyAM tene dravya dharma kahI zakAya nahi. re javAmAM kalyANa na mAnate heya, ane "nahi jAuM te mAtA pitA laDaze' ema dhArIne jAya che tyAM dravya-dharma kharo, paNa dravyadharma paNa nila te nathI ja, e paNa bhAvamAM pariNamavAmAM saMbhavita che. rohiNIA cAre te kAnamAM AMgaLI rAkhI hatI, ke "khe mahAvIranuM vacana saMbhaLAI jAya !" chatAM kAMTe kADhavA jatAM saMbhaLAI gayuM te paNa te pAmI gaye! dharma pAmI zake. "mAruM kalyANa thAya, pApathI bacu AvI bhAvanA jyAM hoya tyAM bhAva dharma che. mAbApa sAthe na hoya, chatAM ya zrAvakanAM baccAM mArgamAM jatAM, keIne kIDI, makeDI mAratAM jue, te tene kamakamATI chuTe che rikavA prayatna kare che, sAme na mAne te pitAne dhrujArI chuTe ja che ne! e zAthI? dayA kulAcAra AvI che, paNa te bhAvarUpe thAya che ne ! jenakulamAM avatarelAne nisarga samyakatva kahyuM che, eTale ravAbhAvika sanyakatva kahyuM che. jIvAdika nava tattvane khyAla ene sahaja AvI jAya jayAM pUjA, sAmAyika, pratikramaNa, pauSadha AdI AcAra pracalita che, evA jenakUlamAM janmelA bAlake saMvara tathA mokSa tatvamAM AdaravALA saheje thAya che. temaja pApathI AzravathI, baMdhathI saheje dUra rahenAre thAya che. je vaiSNavo tamArA paricayamAM heya, teo te tamArA tane e che vatte aMze paNa jANe che. paraMtu je veNane bIlakula zrAvakane paricaya na hoya teo na ja jANe. AvA upadezathI samakita pAme, tene adhigama samyakatva kahevAmAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [164] _ zrI amala-dezanA-saMgraha. AlaMbana vinA cAle? zabdo vAMcyA ke sAMbhaLyA vinA prApta thatA samyakatvane nisarga samakita kahe che. have jyAre ene khyAla thAya ke, AlaMbananI AvazyakatA che, eTale AlaMbanane Adara kare che ja. sUkSma nigodamAMthI ahi sudhI te avAyu, paNa have Alabana vinA eka DagaluM paNa cAle tema nathI, ema thAya e AtmA AlaMbana rUpa devagurUnI pUjA, sevA, bhakti bahumAna kare, kare ane kare ja. jene kSAtravaTanuM mUlya che, jenAmAM kSAtra khamIra che. te talavAranI pUjA karyA vinA rahe? talavAra sAdhana che. chatAM tene pUjeja. cakaratna sAdhana chatAM cakravartI je tene svAmI che, te teno mahatsava kare che ne! cha khaMDa kAMI caka sAdhatuM nathI, sAdhaka to cakravartI che. zrI jinezvaradevanI bhaktithI pUrva saMcita karmono kSaya thAya che. kevalajJAnAvaraNIyAdi ATha karmono kSaya karavAmAM, kevalajJAna meLavavAmAM zrI jinezvaradevanI bhakti, e sAdhana che. jenadarzana ema mAne che ke sUkSma ekendriyane jIva tathA zrI siddha bhagavantane jIva, svarUpe samAna che, paraMtu AvaraNane pharaka che, te AvaraNa dUra karanAra sAdhana zrI jinezvara devanI bhakti che. je vidyAthIone kalama kema pakaDavI te paNa na AvaDe, temane mATe dheragamAM dAkhala thavuM muzkela che. tevI rItie ekendriya, beIndriya, teIndriya caurindriya e cAreya jAtinA yadyapi jIve che, svarUpe anaMtajJAnavALA che, paNa jJAnAvaraNacAdithI evA avarAyelA che, evI sthitimAM mUkAyelA che, ke teo kevalajJAna meLavavAnA mAga upara AvI zakatA nathI. paMcendriyaja mAtra te mArge caDhI zake che. paMcendriyamAM paNa je vyasanAdinI AdhInatAthI parataMtra hoya, je bIjI vyaktine AdhIna heI parata heya, te pitAnuM kAma karI zakatA nathI. dArUDIAthI ke kedIthI duniyAnuM dAridya phITe tema nathI. devatAo vilAsamajha che, mATe parAdhIna che, nArakIe vedanAnI parAkASThA bhegavavAmAM ja sabaDe che, eTale emanI vedanA, parAdhInatAnI parAkASThA te trAsadAyaka che. e jIvane te mekSanA mArganI kalpanAne paNa avakAza kayAM che? tiryaMcanI parAdhInatA te pratyakSa che. mokSamArga mATe kevala manuSyaja prayatna karI zake che. kamanazIbInI parAkASThA ! manuSyamAM paNa samuciThThama manuSya thAya te? leMpamAM saLagelI doraDI AkAre doraDIja dekhAya, paNa jarA dhakko vAgatAM rAkha kharI paDe, temaja garbhaja manuSyanAM thuMka, lehI, rUdhira, viSTAdi malIna azuci padArthomAM saMmurNima manuSya upaje che. AkAra garbhaneja paNa jAtie samucchima! manuSya gatinuM nAma karma che, paMcendriya jAtine paNa nAma karmamAM udaya che, paNa evI vicitra kamanazIbI che, ke evI vicitratA bIjA kaImAM nathI. sUkSmamAM bAdaramAM vikasendriyamAM samucchima khecarAdikamAM je kamanazIbI nathI, tevI kamanazIbI ahiM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-4. Wan [16] che, kemake teo kadApi paryAmA thAyaja nahi. ekendriya, vikalendriya, jalacara, sthalacara, tiryaMca paryAmA thAya, paNa saMmumi manuSyA kadApi paryAsA thAya ja nahi. prazna thaze ke te tene lAbhaze ? cArane cakArAI maLI temAM lAbha, ze!? ApaNe pApAnubadhI puNya mAnIe chIe. paMcendriya jAti maLI, manuSya gati maLI, paNa je durbhAgya khIje nathI te durbhAgya saMmumi manuSyapaNAmAM che, e jIvA purI paryApti na ja meLave. apU zaktie AMtarmuhUttamAM te kAla kare=mare. kAla kare tyAM ja khIjA upaje tene cheDA nathI. vanaspatimAM sacitta vadhAre vakhata rahe che. pratyeka vanaspatikAyanI sthiti 10000 varSanI che. sa sAdhAraNa tathA saMmurcchima aMtarmuhUtta AyuSyavALA che te dhyAnamAM rAkheA. bIjI vanaspatine kApIzuM, chedIzuM tyAre acitta thaze, paNa kaMdamUlamAM te mApyA chedyA vinA agara kApI jevI lAvyA ha| te paNu, ( aMtarmuhu AyuSyanA zabda bhale pakaDayA chatAM) tyAM khIjA upaje che, kuveranA pAThAne kApI lAvIne laTakAvA ene nathI maLatu pANI, nathI maLatI mATI chatAM te vadhe che. tApa e ke atarmuhurtamAM pahelAMnA jIvA marI jAya che, ane vadhanArA khIjA jIvA tyAM utpanna thAya che. samaye samaye jIveAnI utpattinI vAta jee bhUlI jAya, tene samaja zI rIte paDe? zleSmAdimAM manuSyanA je jIvA samUmi upanyA, te aMtarmuhumAM mare, paNa tethI virAdhanA baMdha thAya, tema na samajavu; kAraNa ke tyAM navA navA jIva upaje che. deDakAMo deDakAMnA avayavemAM ja upaje che, agara svataMtra paNa upaje. garbhaja manuSyanAM mAMsa, pItta, ulaTI, leAhI, pIzAba, viSTA vagere azuci padArthamAM samucchima manuSyA upaje che, te daza prANAnI purI paryAptine nathI ja pAmI zakatA, tethI tee ekaja prakAranA che eve uttara devAya. have garbhUja manuSya vagerenA bherAnA adhikAra kahevAze te, atre vamAna, Wit dezanA--40. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www gabbhavakaMti ya maNussapaMcidiya pucchA, goyamA ! duvihA pannatA, taM jahA - pajjattaga gabbhavakyaMtiyAvi apajjattaga ganbhayakaMtiyAgi / garbhanI paristhiti. sabhUmi manuSyAnI kamanazI! zrI gaNudhara mahArAjA pacamAMga zrI bhagavatInA` aSTama-zatakanA-prathama uddezAmAM pudgala-pariNAma nAmanA adhikAra varNavI rahelA che. temAM gaikAle sa`mumi * manuSya pasendriyajIvananI kamanazIkhI vicArI gayA ke, e khIcAre paryApte thaI zake ja naRsi www.umaragyanbhandar.com Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . - bIamo-dezanA-saMgraha. garbhathI je utpanna che. te garbha ja. jenI utpattimAM saMganI jarUra nathI, garbhasthAnanI jarUra nathI te saMmu- Ima. garbhaja manuSyanAM thuMka, lempa, viSTAdi azuci padArthomAM saMmurNima manuSya utpanna thAya che. deDakAMnA cUraNamAM deDakAM utpanna thAya che. jemane prAyaH kaSA pAtaLA hoya evA jugalIAo ( yugalika manuSya ) nA mahemAdimAM paNa samUcchima manuSya utpanna thAya che. deDakAnA avamAM havA pANInA saMge jema deDakAMnI jAti utpanna thAya che, tema garbhaja manuSyanAM azuci avayamAM (padArthomAM) samurNima manuSyo utpanna thAya che. upajavAnAM sthAna viSTAdi cauda heI temane cauda sthAnaka A jIve kahevAmAM Ave che. mAtrAne paraThavavuM paDe che ke na karAya. saMmurNima manuSyane AhAradika paryApti kharI, mAtra mana:paryApti nathI. bhASA sudhI pahoMcI jAya te paryAptA thAya, paNa tema bane ja nahi. bhASA sudhI pahoMcavAnA sAmarthya sudhI e jIveja nahi. jIvana eTaluM alpa che, ane uparanI AvI dazAne anubhave che eja teonI kamanazIbI che. jyAM hakano haka nathI tyAM nAhaka beTI thavuM! eka jIva manuSya pacendriyanA garbhamAM Avyo, AThame mahine garbha paDI gayuM. A jIvane paMcendriya jAti, manuSyagati mAne ke AryakSetra paNa maLyAM paNa bIcArAnuM vaLyuM zuM? zrI apabhadevajI bhagavAna aNuM putrane eja upadeza Ape che, ke jIvanane bharUse nathI. e aNuM AvyA che te prabhujIne e pUchavA, ke vaDIlabhAI bharatanuM sArvabhaumatva svIkAravuM, ke yuddha karavuM, bhagavAna e ane bIjIja dizA batAve che. A jagatamAM sauthI adhika caMcala cIja vAyu che. A jIvana dhArAvAyunA AdhAre che. have AvA jIvanavALA saMsAramAM jIve kayA bharse rahevuM? kaI che garbhamAMthI cAlyA jAya che, keI (bAlyavayamAM) jAya che, keI bharayauvane jAya che, te kaI vRddhAvasthA anubhavIne paNa jAya che te pachI kaI na jAya ema nathI. javuM, javuM, javuM te sAcuM ja. duniyAmAM leNA mATe te traNa varSa sudhI hakanI mudata che, paNa jIvanane aMge kAMI haka che? jyAM hakano haka nathI tyAM nAhaka joyA karavuM? eka pala paNa nirAMta rAkhI zakAya tema nathI. trIjA ArAnA cheDe zrIkaSabhadevajI bhagavAne pitAnA 98 putrane A caMcaLa sthiti jaNAvI, te ApaNA jevAnI zI vAta! "garbha vyutkrAMti' eTale? saMmurNima manuSya paryApta thaI zake ja nahi. bIjI jAta hoya te tyAM oLakhAvavA vizeSaNa kahevuM paDe. devatAmAM saMmurNima nathI. devatAmAM tathA nArakI mAM mAtra "upapAta jAta' sthiti che, devatA u5pAtazayAmAM utpanna thAya che, nArakI kuMbhamAM utpanna thAya che. manuSe mATe garbhaja tathA saMmumi evAM che vizeSaNa, be prakAra utpatti hevAthI kahevA paDe. vyAkaraNamAM e niyama che ke sUtra racanAmAM je addha mAtrA paNa ochI vAparavAthI kAma sare te te sUtrakA, "vRddhAvasthAmAM putpatti amAna utsava mAne che, jyAre Ama che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devanA-40. [16] tyAre "garbhajIne badale lAMbI mAtrAvALe garbhavyutkAnti" zabda kema rAkhe? ahiM vicAravuM joIe. garbhamAM mAtra paryApti thaI jAya, eTale pitAnI meLe piSaNa meLave tema nathI. amuka mudata sudhI garbhamAM piSaNa joIe. zarIra saMpUrNa thayA pachI poSaNanI jarUra nathI. garbhamAM paripakava dazA joIe. garbha rahyo te divase zarIra bAMdhyuM, ane aMtamuhartAmAM badhI paryAti taiyAra thaI gaI. keTalAke mAne che ke amuka mahinAo sudhI jIva na Ave te pachI kevI rIte pugale zarIrapaNe pariName che, athavA pudagale bahAra nIkaLI jAya nahi te saDavApAnuM thAya. vAgyA upara lehI bahAra na nIkaLe te pAke che ne! have je jIva ja na hoya te zarIra pariNAvaze keNa? zarIrane gadde karyo keNe? prathama samaye ja jIvanI utpatti che. enA vinA zarIranuM baMdhAraNa ja nathI. keTalAka jIvanuM AvavuM bIje, trIje, cothe mAse mAne che, paNa tema nathI. garbhotpatti chatpatti ane sAthe ja utpattimAM jema mAnyuM, tema maryA pachI paNa zarIramAM jIvanuM zUnyapaNuM mAnyuM che. saMsArI jIva dareka kSaNe 7-8 karma bAMdhe che. prathamanAM bAMdhelAM atyAre udayamAM Ave che. garbhamAM utpanna thayA pachI be ghaDI thaI eTale te jIva cha paryAmivALe thaI gaye, chatAM eTalAthI enuM jIvana nathI. garbhamAM amuka mahinA sudhI piSaNa joIe, ane piSaNa maLe te ja te nirAbAdha rahI zake. manuSya mATe ja evo niyama ema nahi; janAvara mATe paNa te ja niyama che. "garbhamAM AkhI tayArI' e hetu jaNAvavA "garbhavyutkrAMtika' zabda jaNAvyuM che. popaNamAM khAmI rahevAthI kasuvAvaDa thAya che. garbhavyutkrAMtikamAM paNa paryApta tathA aparyAptA evA be bheda che. jeo zakita meLavatA hoya te aparyAptA, ane meLavI lIdhI hoya te paryAptA. kAgaLa, kalama, zAhI te enAM e ja, paNa vAMkA akSara kADhanAra vAMkA ja kADhaze. sIdhA akSara kADhanAra sIdhA kADhaze; te ja rIte ahiM paNa aparyAptAvasthAmAM aparyAptA, paryAptAvasthAmAM paryApta samajavA, jIva te e ja. AgaLanA (bhaviSyanA) bhavanuM AyuSya bAMdhyA vinA keI paNa jIva mare nahi. AgalA bhavanA Amulya baMdhana mATe AhAra, zarIra, Indriya e traNanI jarUra che. ATalI hade paryApta thAya te ja bhAvigati mATe ahiMthI jaI zake. aparyAptAvasthAmAM naraka ke svarganuM AyuSya baMdhAtuM nathI. garbhamAM rahyo thake paryApyo, devatAnuM AyuSya bAMdhe te devatAmAM upaje. dharma lAgaNuM pradhAna mAtAnA garbhamAMne jIva, pUrva bhavanA saMskArathI, AcAryane upadeza paNa samajI zake che. te marI jAya te devaloka jAya. garbhamAM laDAInI vAta sAMbhaLe te vakIya zarIra karI aparyAptAvasthAmAM AyuSya bAMdhe te devalokanuM ke nArakInuM AyuSya na bAMdhe. AhAramAMthI je rasa kAnamAM paDe te kAnarUpe pariName, AMkhamAM paDe te AMkharUpe pariName, nAsikAmAM paDe te nAsikA rUpe pariName te ja rItie paryAptA tathA aparyApta e bhedomAM pudagala-pariNamana samajI levuM. devatAnA bhedone ageno adhikAra agre vartamAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che dezanA 41. asurakumAra-bhavaNavAsidevANaM pucchA, goyamA ? duvhiA pannattA, taM jahA-pajjataga asurakumAra0 apajjattaga asura0, evaM jAva thaNiyakumArA pajjattagA apajjattagAya, evaM eeNaM abhilAveNaM duyaeNaM bhedeNaM pisAyA ya jAva gaMdhavA, caMdA jAva tArA vimANA: sohakammakappovagA jAva accuo, hiTimahiTimagevijjagakappAtIya jAva uvarima uvarima gevija0, vijayaaNuttaro0 jAvaapagajiya0 savaThThasiddhakappAtIya pucchA, goyamA ! duvihA pannattA, ta jahA-pajattasambaTTasiddhaaNuttaro* apajjattaga samvaTTa jAva pariNayAvi 2 daMDagA pudagala-pariNamana vaiciyathI jIvanA aneka bhedo che. zAstrakAra bhagavo vAraMvAra eka vAta tarapha lakSya kheMce che ke tamAma cha svarUpe samAna che. halakAmAM halakI sthitine jIva, eTale ke sUkSma ekendriyamAM sabaDate jIva, tathA anaMtajJAna, anatadarzana vItarAgamaya svarUpa, anaMtasukha, anaMta vIryamAM zAzvat ramamANa zrI siddha bhagavate jIva eTale ke utkRSTamAM utkRSTa keTine jIva, baneM svarUpe sarakhA che. takavAdI tarka kare ke je jIva svarUpe sarakhA che te pachI saMsArI tathA mokSanA evA be mukhya bheda kema tathA bIjA aneka bhedo (saMsArImAM) zAthI? samAdhAna eka ja ke karmathI sadaMtara mukata jIva te muktinA jIve, tathA karmathI vIMTaLAyelA te saMsArI jI. saMsArI jIvenA aneka bhedo karma pudgalanI aneka prakAranI vicitratAne AbhArI che. ekendriya nAmakarmanA udayavALA ja je pudagale grahaNa kare che, te badhAne ekendriya paNue pariNumAve che. e pramANe yAvat paMcendriya paryata samajavuM. saMmUrNima manuSyamAM "paryApatA bheda che ja nahi. manuSyanA be prakAra garbha ja tathA saMmUcchima. manuSyagati pAmavA chatAM pAMca IndrienI prApti thaI chatAM mananAM pudagale laI manapaNe pariNAvavAnI zakita je jIe meLavI nathI, teo saMmUrNima kahevAya che. garbha ja manuSyanA viSTAdi apavitra avayaMmAM bicArA saMmUrNima manuSya utpanna thAya che. deDakAMnA avayavamAM deDakAM utpanna thAya che, te te jANe che. garbhaja manuSyane viSTAdi cada sthAnamAM bicArA A jIve utpanna thAya che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnA-. tethI te temane cAda sthAnakIA jIva kahevAmAM Ave che. mUrchAimanI utpatti mATe jalacara, khecara garbha ja, becarAdi vagerenI azucimAM e niyama nahi, paNa manuSya gatimAM te e niyamaja che ke garbhaja manuSyanA cauda azuci sthAne mAM, e cauda apavitra padArthomAM ja saMmUrNima manuSya utpanna thAya, ane paryApta na ja thAya. tiryaMca gatinA saMmUrNima cho te potAne lAyakanI paryApti pUrI karI paNa zake che, paraMtu saMmUrNima manuSyo kadI paNa paryApta thaI zakatA nathI. paryApti pUrI karI zake teTalo vakhata te bIcArAe javIja zakatA nathI, tethI tene ekaja bheda ane te aparyAptA paNAne. garbhaja manuSyamAM utkRSTamAM utakRSTa saMkhyA laIe te batrIza AMkathI vadhAre na jAya. AMka eTale zuM?, ekama, dazaka se ema gaNatAM lAkhanA cha AMka, te rIte batrIza AMkanI saMkhyA samajavI. ekanA be benA cAra, cAranA ATha ema cha-- vakhata bamaNAM bamaNuM karatAM jAya ane je saMkhyA Ave teTalI saMkhyA garbhaja manuSyanI AkhA aDhIdvIpamAM samajavI. saMmUcchimanI ochAmAM ochI saMkhyA asaMkhyAtAnI samajavI. asaMkhyAtA upaje chatAM temAM eka paNa jIva paryApyo thaI zake nahi, pUrI paryAptinI prApti paryata jIvI zake nahi, evI emanI kamanazIbI che. bhASA-vargaNAnA pagale grahaNa karavA samaye sAmarthya TakatuM nathI. samUrNima-manuSya aparyApta ja hoya. manuSyanA 37 traNaseM traNa bheda kahyA che. pannara karmabhUminA, trIza-akarmabhUminA, tathA chappana-aMtaradvIpanA ema ekase ane eka bheda. temAM garbhajamAM paryApta tathA apaItA eTale 10142=202 thayA, tathA saMmUrNima manuSya mAtra aparyAptA hevAthI 202+101 =303 bheda thayA, saMmUrchAima manuSyanI utpatti aDhIdviIpanI bahAra nathI. kAraNake garbhaja manuSyanAM durgadhi avayavo bIje heya nahi mATe saMmUrNimanI utpatti bIje kayAMthI hoya? garbhaja manuSya mATe paryAptA tathA aparyAptA evA bane bheda che. yugalikamAM paNa be bheda paryAptA. aparyAptA. AkarmabhUmirUpa-yugalika-kSetramAM javA chatAM abhAgIAonA bhAgyamAM yugalikapaNuM hatuM nathI. garbhamAM nava lAkha jIva utpanna thAya, temAMthI taiyAra mAtra be thAya, be janmavA pAme bAkI 89998 badhA marI jAya. paryAptA thavAne vakhata mAtra be jIvaneja Ave; bAkInA tamAma aparyApta avasthAmAM ja marI jAya. akarmabhUminuM utkRSTa AyuSya traNa palyopamanuM che. AvA AyuSyavAlA sthAne javA chatAM saravALe 0 zUnya', kANuM hAMdalI kayAre bharAya, arthAt bharAtI nathI ja. dareka devatAnA bhedamAM paryAptA, tathA apaptA evA be bheda che. atyaMta puNyane vipAka bhogavavAnuM sthAna svarga che. devalokamAM paNa zakita meLavanArA ane meLavelI hoya tevA eTale ke paryAptA tathA aparyAptA be bheda te che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [17] -- ----- ----- - - - - - - amedha-dezanA-saMgraha. bhavanapatimAM pahelA asurakumAra bhavanapati te be prakAre pudgale pariNumAve che. eka te paryAptA tathA bIjA aparyAptA, bhASA ane mana devatAmAM bheLAM che. manuSyamAM tathA tiryaMcamAM bhASA paryAti tathA mana:paryApti judI gayuM che svataMtra gaNe che, e paryAtinuM nAma bhASA-manaH paryApti che. sUryAbhadevAdi pAMca prakAre paryAptabhAvane pAme che. manuSyathI devatAmAM e zakti, adhika. je zakti bhASAmAM kAma lAge che, teja zakti mananA pagale levAnA kAmamAM lAge che. manuSya, hAthI, gheDAne zravaNendriya jUdI che. sApane kAna eja AMkha, AMkha eja kAna che. sApa mATe cakSunuM nirmANa che, te ja zrotranuM nirmANa che. juo keSa kAvyamAM ene cakSuvA kahelA che. devatAmAM paNa je zakti bhASAmAM teja zakti mananA pagale levAmAM kAma kare che. zakitao be chatAM bheLI gaNIne tene bhASA mana paryApti kahI che. ekaja sthAne be kArya kare che. devatA pAMca paryAptie paryApta. asurakumAramAM keTalAka paryAptA keTalAka aparyApta che. A bheda asurakumAra ekalAne? takauDInya nyAye bIjAnA be bhede kahyA nathI ema nahi. kauDinya nAmane brAhmaNa hate. 'takakauDinya nyAye Apaje, kahevAthI badhA brAhmaNane ApavAnI sucanAnusAra kene dahiM ApavuM ane kene chAza ApavI te nakkI che. bhavanapatinA daza bhemAM, yAvat svanitakumAra e dazame bheda che, tyAM sudhI darekamAM paryApta tathA aparyApta evA be bheda laI levA. vyaMtaramAM, pizAcamAM yAvat gaMdharvamAM e be bhede samajI levA. tiSIonAM caMdra vimAnamAM yAvata tArAnA vimAnamAM e be bheda samajI levA. bAreya devalokamAM paNa che be bheda che. navaraiveyakamAM paNa be bheda che. anuttaramAM yAvat aparAjIta sudhI be bheda samajI levA. pAMcamuM sarvArthasiddha vimAna eTale te nAnI mukti ! jayAM sarve padArthonAM sukhanI siddhi che. tyAM paNa be bhedo che, have pudgalenAM vibhAga pariNAmane aMge agre vartamAna. ? dezanA-jara je apanattA suhumapuDhavIkAiya egidiyapayogapariNayA te orAliyateyAkammagasarIrappayogapariNayA, je pajjattA suhuma0 jAva pariNayA te orAliyateyA0, evaM jAva cauriMdiya pajjatA, navaraM je pajjattabAdaravAukAhaya egidiya payogapariNayA te orAliyaveuviyateyAkammasarIra jAva pariNatA, sesaM taM ceba, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAnA-42. [11] pudgalenuM paraspara pariNAmantara zAthI?, tejasa zarIrathI. zrIgaNadhara mahArAjA paMcamAMga-zrIbhagavatIjInA aSTama zatakanA prathama udezAmAMne pudagala-parima adhikAra jaNAvatAM saMsArI jIvanamAM ekendriyAdi jAtinA, paMcendriyamAM nArakI Adi gatinA je bhedo pADe che, te karma pudagalanI vicitratAne AbhArI che. je tema na heya to jAti-kAya vagereno bheda raheta ja nahi. jAti eTale vaizya, zudra ema na samajatA ekendriyAdi : ti, tathA pRthvIkAyAdi kAya; e jAti tathA kAyano bheda thaze. te karma pudragalanI vicitratA na hatA te vAta ja naDui. A badhA bhedonI vicAraNAmAM AgaLa vadhatAM paryAya aparyAptAnI vicAraNA cAle che. je jIvemAM AhAra parisamAvavAnI, zarIra banAvavAnI, Indriya banAvavAnI vagere paryAmio meLavavAnI pUrI karavAnI tAkAta AvI gaI hoya te paryApta. paryAti meLavavAnI avasthAne paryAptAvasthA kahe che. judI judI chavAjenina aMge judI judI kAyAo rahelI che. pRthvIkAyathI vanaspatikAyamAM sUkSma bAdaramAM paryAptA, a paryAptA e be bheda che. vikasendriya paryAptA aparyApta sAmAnyarIte audArika-kAyAvALA dekhAya che. pRthvInA vanaspati paNe, vAyunA pANI paNa, ane pANInA vAyu paNe pariName che. paraspara pariNamanamAM eka jAtanI vargaNa mAnavI paDe che. pRthvI pANI thAya, ane vAyupANuM thAya. vikalendriyanA pudagale manuSyanA janAvaranA zarIra paNe pariName che. je kAyanuM pRthvInuM zarIra che, te ja ApaNuM zarIra che. ApaNuM zarIra kAlAMtare bhale rAkha thAya, pachI mATIpaNe pariName paNa che, te banne eka jAta hoya e vAta navI nathI. chaekAyanAM pudagale ApaNuM zarIrapaNe pariName che ane jANe ApaNAM ja khule che e kAyapaNe pariName che. A badhAnI kaI eka jAta hovI joIe jethI "a"nuM 'A' thAya ane A'nuM paNa "A thAya. mATI ke mIThAMnA pagale mAmA nAMkhyA, pANI ke kherAkanAM pagale lIdhAM, eTale zarIra kema banI gayuM ? pAka karavAnI (pakavavAnI) tAkAta keya, te ja pariNAmAntara karI zake. agnimAM pakAvyA vinA mATIne ghaDo banI zake?, nA. "pANI lAgyuM havA lAgI' ema kahevAmAM Ave che ne! pavavAnI tAkAta vinA mUla padArthanuM paripakavaNuM thatuM nathI. je pakavavAnI tAkAta na hoya to zarIramAM paDeluM mIThuM te mIThuM ja rahe, mATI paNa mATIpaNe ja rahe. saMgrahaNane vyAdhi jene thayuM hoya te kherAka le che, paNa pacAvI zakatA nathI. kemake dunyavI daSTie kahevAya che ke tenI jaDaramAM agninuM jora hotuM nathI. te ja rIte pakavavAnI tAkAta hoya te ja zarIramAM gayela mAThuM, anAja, pANI vagere pariNAmAntara pAme, ane sAta dhAturUpe pariName che. muddo e che ke A zAthI thAya che?, evI koI pAka kriyA che ; AvuM pariNAmAntara karanAra tejas zarIra che. lIdhelA kherAkane pakava-dazAmAM lAvavuM, pariNAmAntara karavuM te kAma tejasa zarIranuM che. jhADanAM DALAM mULADIyAM paNa pRthvIkAya rUpa banI jAya che ne !, mATe pudgalenuM pariNAmAntara karanAra tejas zarIra che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * -- -- -- -- -- ---- -- -- -- -- [17] zrIamodha-dezanA-saMgraha. kAmaNa zarIra. tejasanA paNa aneka jAtanAM pudgale che. ApaNane khorAka pacAvavuM muzkela paDe che, ane kabutare jhINI kAMkarI khAya, toya pacI jAya che, te zAthI? jaTharanI tAkAtane aMge ja . te bane che. manuSyamAMya maMda jaTharavAlAne halake kharAka, are pravAhI khorAka paNa pacate nathI, ane sArI jaTharavALe ekalA vAla khAya, te paNa harakata AvatI nathI. jaTharanAM pudagale paNa eka jAtanAM nathI. pRthvIkAyAdinAM tamAma dArika zarIramAM tejasa zarIrane sahAya karavA, eTale tenI nirbalatAne aMge sahAya karavA kArmaNa zarAra raheluM che. keI paNa jIva jame ke tejas tathA tenI sAthe rahelA karmaNa zarIranA saMyege AhAra grahaNa kare che. evI daMDakamAM, pAMceya jAtimAM, chae kAyamAM, jayAM jyAM zarIre heya, cAhe audArika, vaikriya ke AhAraka zarIra mAnyAM heya; te paNa badhAyamAM sAthe tejasa zarIra tathA kAmaNa zarIra te mAnavAM ja paDe. audArika, vaikriya tathA AhArakane te te tarIke paripAka karavAnuM kAma taijasa kArmaNanuM che. tejasa tathA kArmaNa vagara te zarIra bane ja nahi. taijasanAM tathA kArmaNanAM pagale sAthe hevAM ja joIe, ane te pachI ja audArika vagere muddagale grahaNa kare. paraspara-pariNamana. aparyApta sUkSmapRthvIkAyanAM pudagale keTalI jAtanAM pudgale pariNAve che ? pitAnI saMpUNa zakita pUrI na meLave mATe bhale teo aparyAptA che. zarIra mAtra banAvI de, indriya tathA vAsozvAsanI prApti na thaI te paNa zarIranAM pudgale te lIdhAM ja che. te pagale keTalI jAtanAM pariNamAve che ?; audArika, tejasa tathA kArmaNa pudgale tene paNa hoya che. sUkSma pRthvIkAyanA jIva aparyAptA hoya te paNa traNa prakAre pudgalavALA hoya ane paryApta thAya te paNa traNa prakAranAM pudagalavALA thAya. jema bAlaka kherAka le te paNa ane vRddha khorAka le te paNa sAta dhAtu paNe pariName che, tema aparyApta pRthvIkAye grahaNa karelAM pudagale, temaja paryApta pRthvIkAye grahaNa karelAM pagale traNa zarIrapaNe ja pariName che. evA yAvat vanaspati vilendriya aparyApta paryApta Ama 16 bheda sAmAnya rIte jaNAvI dIdhuM. ekedriyanA pRthvIkAyAdi pAMca, vikalendrinA traNa, bannenA paryAptA tathA aparyApta; mAtra vAyukAya audArika zarIrane vekriyapaNe pariNAve che. nAnAnuM moTuM rUpa thavuM, tathA meTAnuM nAnuM rUpa thavu te vaikriya zarIrane AbhArI che. audArikamAM krama dazA hoya che. vividha kriyA, aneka prakAranI kriyA, dazyanuM adazya thavuM, adazyamAMthI dazya thavuM, meTAnuM nAnuM thavuM, nAnAnuM meTuM thavuM, TuMkAmAM vikriyA karavI te vaikriya zarIrane laIne che. audArikazarIra meTuM te thAya, paNa ekadama na thaI jAya. mAtra vAyarAmAM ema thAya che. kAMI na hoya ane vaLIe AvIne ramaNabhamaNa karI de che ne ! tevI sthiti pRthvI, pANI, vanaspati, vikale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-43. Wan [173] ja ndriyamAM nathI. pRthvIkAyamAM bhale moTA pahADA thai jaze, paNa te krame thaze. Asanasela pAse kAlasAnI, abarakhanI khAAmAMthI kAlasA abarakha kADhI levAmAM Ave che, pachI khANunA e khADAmAM nadInI reta bharavAmAM Ave che, pachI amuka varSe te ja reta kelasA tathA abarakha rUpe pariName che. mIThAnA agaramAM leDhAnI kaDachI nAkhA te e pAMca varSe lehuM mIThuM thai jAya che. pRthvIkAyanAM puddagalA AvelAM puddagalAne peAtAnA jevAM parimAvarAve che. 'jagatanA kartA izvara che' e rIte jagatane DhAravAmAM doranArane bIje ja muddo che. pRthvIkAyAdipaNe pariNamelAM pudgalA kramekrame vadhe che. ekadama vadhavuM ghaTavu audArika zarIrathI banatuM nathI. e kAma vaikriya zarIranu che, ane te vAyukAyamAM te zakti che. bAdara vAukAya paryAptA ekendri vaikriya zarIrapaNe paNa puddagalA pariNamAve che, ane zakitavALA audArika vaikriya tejasa kANu zarIrapaNe paNa puddagale pariNamAve che. seALa bhedomAM traNa zarIra mAnavAmAM AvyA hatAM. temAMthI eka bheda bahAra kADho tenAM cAra prakAranAM puddagalA levAM. paryAmA vAyukAya sivAyanA traNa prakAre puddagalA pariNamAve che. have paMcendriyanA bhedanA aMge nArakI, tiryaMca, manuSya ane devatA kaI kaI kAyApaNe pudgaleAne pariNamAve che, tene a Mge agre vartamAna. dezanA 43. ', je apajjattarayaNappabhApuDhavineraiyapaMcidiyapayogapariNayA te veuvizyateyAkammasarIrappayogapariNayA, evaM pajjattayAvi, evaM jAva AhesattamA / je apajjattagasaMmucchimajalayara jAvapariNayA te orAliyateyAkammAsarIra jAva pariNayA evaM pajjattagAvi, gabbhavatiyA apajjattayA evaM ceva pajjattayANaM evaM caiva navaraM sarIragANi cattAri jahA bAdaravAyukAiyANaM pajjattagANaM, evaM jahA jalacaresu cAra AlAvA bhaNiyA, evaM cauppayauraparisappabhuyaparisappa svahayaresuvi cacAri AlAvagA bhANiyavvA / vaikriya zarIranA hetu. paryAsApaNuM zakita prAptinI pUrNatAe samajavu, zrIgaNadhara mahArAjAe racelI zrIdvAdazAMgInA pAMcamAM maMge zrIbhagavatIsUtranA AThamA zatakanA prathama uddeze nirUpaNa karI rahyA che, jemAM puddagala-pariNAmanA adhikAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] zrIamara-dezanA-saMgraha. cAlu che. pudagala-vijJAna te mahAna vijJAna che. jagata AkhAnI vicitratAja pudagalane AbhArI che. jenA paryAya tathA aparyApta bhedone adhikAra cAlu che. jIva navI navI zakti rUpa avagraha, IDA, dhAraNA, Adi navAM navAM bala meLavate hoya, e apekSAe jIva, jIvananA cheDA sudhI saMpUrNa zakitavALe thaye gaNAya nahi; paNa zakita meLave te ja gaNAya. jIva janma sAthe badhI zakita meLavI zakatuM nathI zarIranI apekSAe pachI ja jJAnadi upaga saMbaMdhi badhI zakita meLave che. AkhI jIMdagImAM zakita meLavate ja heya e daSTie te jIdagInA cheDe paryApta thAya. jIvanane kaI paNa bhAga navI zakita meLavavA vagarane hete nathI. AthI jIvananA cheDe ja A daSTie paryAyo gaNAya. jJAnanI, guNasthAnakanI apekSAe zakita meLavavAnuM chaMdagInA cheDe. apramatta, pramatta guNasthAnaka chele samaye paNa hoya eTale eka samaye 7muM 6ThuM guNasthAnaka manAyuM. samayanI sthiti kAla karavAne lIdhe ja hoya, nahitara aMtarmuhartAthI e upaga kAla ja nathI. pramatta guNasthAnaka prApta thavAne bIje samaye ja kAla karI jAya tethI apramatta guNasthAnaka eka ja samaya. tyAre zuM pahelAM paryApta na thAya? je sAmAnya zakitane aMge vicAra karIe te jIMdagInA cheDe ja paryAyo gaNAya. ane te pahelAM aparyAyo gaNAya. paryAptA tathA aparyAyAne vicAra je daSTie che, te vicAravAnI jarUra che. bahAranAM pudgalene potAnAM AhArapaNe levAnI tAkAtathI AhAra levAya che. vRkSanI citarapha ja larnicana karIe te vRkSa te jalane cUsI le che, ane AhArapaNe pariNumAve che. kayArAmAM pAro nAMkhIe te jhADa AhArapaNe grahaNa karatuM nathI. dareka jIvane aMge tevI rIte samajI levuM. game teTalI tRSA lAgI hoya, chatAM janAvara pizAbanA kuMDAmAM meM nahi ghAle. kIDIo ghI upara Ave che, paNa dIvelathI bhAgI jAya che, kemake te pudgalo AhArapaNe grahaNa karI zakatAM nathI. ApaNA peTamAM kherAka jAya che tene jaThara pacAve che, ane sAta dhAtu rUpe pariNAve che, paNa khorAka bheLAM dhAtu ke kAMkarI peTamAM jAya te vinA pariName nIkaLI jAya che. jaThara kherAkanAM pudgalene ja AhArapaNe grahaNa karI zake che. AhArane lAyakanAM pudgalenAM pariNamana pachI rasa thAya che. pachI sAta dhAtupaNe zarIramAM pariNumAvavAnI zakita, tene zarIra paryApti kahevAmAM Ave che. meLavavA yogya zakita meLavI lIdhI hoya, te paryAptA, ane na meLavI lIdhI hoya, meLavatA hoya te aparyApyA. paryAptApaNuM ahiM cha zaktinI apekSAe samajavuM. audArika zarIrane taijasa tathA kAmaNa ubhuM kare che, taijasa kArmaNa tathA audArika A traNa, zarIrapaNe pudgalene pariNumAve che. AmAM paryApta vAyu kAyane bheda, (phakata eka bheda) apavAda. te vAyukAyane cAra prakAre zarIranuM pariNAma hoya. audArika, tejasa, kArpaNa tathA sAthe vaikriya paNa hoya. bhavasvabhAva. vikalendriya, garbhaja tiryaMce, manuSya saMmUcchima hoya te paNa vAyu karatAM vadhAre puNyazALI che. chatAM tene vaikriya zarIra kema nahi? tadana sthAvara vAyukAyane vaikriyadeha heya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA--43. Wan [195] ane trasane vaikriya nahi ? vAyukAyamAM sAmAnya vAyumAMthI mATe vaTALIe thai paNa jAya, ane ghaDIkamAM AkhA vaTALIe zamI paNa jAya. pRthvIkAyAdimAM tema banatuM nathI. pura Ave tyAre pANI vadhatuM najare paDe che, te vAta jUdI paNa ekadama vadhavuM ane zamI javuM, te pRthvIkAyamAM, akAyamAM, agnikAyamAM, vanaspatikAyamAM, vikalendriyamAM, manuSyamAM nathI khanatuM mAtra vAyarAmAM che. vAyukAyane aMge dekhAya che ke kadIka pAMdaDu paNa na hAle, ane kadIka chAparAnAM chAparAM uDADI de che. A sthitimAM vakriya mAnyuM hoya te navAI nathI. A te ApaNe yukitathI kahIe chIe. jhaMjhAvAta guMjAvAta svAbhAvika hoya che. kSaNamAM utpAta, kSamAM zAMti, A sthiti vAyarAmAM che. puNyanI zakrita alpa temAM A kayAMthI ? bhavasthiti ! eka meAlathI khIje mele kUdavAnI tAkAta ApaNamAM nathI. vAMdarAmAM che. mATe tene zu vadhAre puNyavAna mAnavA ?, e te bhavasvabhAvaja che. pakSIemAM uDDayana zakita, vAMdarAmAM kUdavAnI zakita bhavasthitine aMge che, te ja rIte vAyukAyamAM vaikriyanI zakti bhatra che. temAM nyUnAdhika puNya kAraNabhUta nathI. vAyukAyane audArika zarIra pazu che, ane gheADA bhAgamAM vaikriya paNa che. svabhAvane lIdhe sota narakAmAM prathama naraka ratnaprabhAmAM upajelA nArIe jeNe hajI zakita meLavI nathI, paNa pudgala traNa prakAre parimAve che. nArakIe zarIra bAMdhe tyArathI ja vaikriya pudgala mATe grahaNa kare che. senAnI khANamAM thanArU senu sajjaDa puddagale le che. eka AMgaLano lAkaDAno TukaDA lyo, teTale ja IMTanA TukaDA lyA, teTalA ja cAMdIne TukaDA lyA, teTalA ja seAnAnA TukaDA spe. e traNeya TukaDAnA vajanamAM phera paDaze. lAkaDAnAM pudgalA sthUla heAya che, tenAthI IMTanA TukaDAmAM pudgalA khArIka che, tenAthI cAMdInA TukaDAmAM puddagale vadhAre bArIka che, tenAthI seAnAnA TukaDAmAM puddagale ekadama bArIka che. senAnA jIve khArIka ja pudgaleA lIdhA. tema nArakInA jIvA vaikriya ja puddagale grahaNa kare. codarAjAkamAM tamAma jAtanAM maLI 8 vaNAnAM pugale bharelAM che. ApaNI jaThara teja heya teA vAla caNA paNa pacI jAya, ane lehIpaNe pazuimana pAme, ane jaThara mada hAya te dudha ghI paNa na pace ane dhAtu rUpe pariNamana na pAme. nArakIe vaikriya nAma karmanA udaya hevAthI vaikriya pudgale grahaNa kare che. tenI pirapakavatA mATe taijas kANunu joDe pariNamana kharUMja. nArakIe pahelI narake paryAmA aparyAmA paNa vaikriya, taijas, kANu, pule parimAve teja pramANe sAtamI naraka sudhI samajI levuM. devatA tathA nArakIne vaikriya zarIra zA mATe? r have nArakIne vaikriya zarIranI zI jarUra?, prathama jaNAvavAmAM Avyu che tema jANI ce, ke ahiMnA karelAM karmAnuM sakhyAta guNu, asaMkhyAta guNu, anataguNuM-kula bhegavI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [19] Wan zrIameAdha-dezanA-saMgraha. vAra ne ! zake tevuM zarIra hoya, teja pApane legavaTA thAya ne ! A lekamAM te eka mANase eka hajAra khUna karyAM, tene aMge phrAMsI te eka vakhata thaI, paNa 999 khUnanI sajA kayAM gaI ? gunhAnI sajAnA bhogavaTAmAMthI kudaratanA sakaMjAmAMthI chUTI zakAtuM nathI. zAstrakAra kahe che, ke pASa echAmA ochuM daza vakhata koDAkoDIguNuM paNa udayamAM Ave. jaghanya paNe dazaguNu te bhogavavuM ja paDe. madhyamAM sakhyAta asa MkhyAta vakhata paNa bhogavavuM paDe. have te anaMtaguNuM bhogavavuM zI rIte bhogavAya? A leAkanI sattAmAM te bhogavaTAnI maryAdA atIva saMkucita che. khunamAM te phrAMsI ekaja vakhatane! cAhe teTalAM khuna paNa phrAMsI te eka ja nArakImAM te zarIra ja evuM ke game teTalI vAra ALA, kApA, chede, kaTakA karA paNa po zarIra bheLuM thai, bIjI sajA bhogavavA taiyAra. e zarIrane khaLavAthI, kApavAthI, davAthI taLavAthI jIvaneA chUTakArA thatA nathI. AyuSya pUrNa thAya nahi tyAM sudhI chUTakArA ja nathI. sajAnA A jAtanA bhogavaTA mATe nArakIne vaikriya zarIra che. nArakI jIvane utpanna thAya tyArathI, aparyAptApaNAmAMthI ja `kriya eTale sajA khamanArU zarIra hAya. audArika zarIra pANInA ArA jevuM che. pArA pANI vinA na rahe, dhaneDuM dhAnya vinA na rahe, tema audArika zarIra anAja pANI vinA TakI zakatu nathI. audArika zarIrathI anatI bhUkha, TADha, tRSA, chedana bhedanAdi sahana thaI zake nahi. pahelI narakathI sAtamI naraka sudhI eka ja niyama. badhe ja paryAmA tathA aparyAptA hoya ane te darekane traNa zarIra vaikriya, tejas , kANuM. mAkhIne chUTa badhe besavAnI, zarIra upara bhale game tyAM bese, besI zake temaja khIje paNa cAhya tyAM besI zake, paNa te ese kayAM ? kAM te gaDagumaDa upara, kAM te viSTA, zleSmAdi upara. A rIte nArakInA jIvA pudagale ja evAM grahaNa kare ke je pudgale ulaTI kSudhA, tRSA, pIDAne vadhAre. tyAM pANI ja tapeluM maLe jethI tRSA vadhAre lAge, jema nArakImAM Ave niyama, tema puNyanA bhogavaTAne aMge devalekamAM tevA pudgalAnA niyama. puNyanu phaLa paNu jaghanyathI dazaguNu bhogavavAnI taka che ja. tRSitamuni jaMgalamAM bheTyA, temane phAsu jala vaheArAkhyu, te vakhate e saMyamI mahAtmAne je zItalatA thAya, tethI je puNya baMdhAya te vipAkamAM sekaDo gaNI zAtA Ape. nArakImAM jema duHkha bhogavavA mATe vaikriya zarIra che, tema devaleAkamAM kAyama ati sukha, uMcA prakAre sukha cAlu bhogavyA karavA mATe vaikriya zarIra che. jIravavAnuM sAmarthya paNa Avazyaka che. kamajora magajavALA atisukha jIravI zakatA nathI. tIvra pApa-vipAka bhogavavAne temaja tIvra puNya-kULa bhogavavAne tIvra sAdhane joie. e ja hetuthI devatAone tathA nArakIne vaikriya zarIra vaLagelu che. tiyacamAM vaikriya zarIra che. aparyAA tathA paryAJA samUmi jalacaro paNa audArika, taijas anekANu www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- ---- ---------- dezanA-43. --- --- --- - - pudagale grahaNa kare che. te ja rIte garbhaja-paryApta tathA aparyApta jalacaro paNa dArika taijas ane kAmaNa pagale grahaNa kare che. paryAptA-garbhaja jalacaromAM paNa vaizciyanI labdhi hoya che, eTaluM vadhAre samajavuM vAyukAyane jema audArika, vaikriya, tejasa, kAmaNa mAnyAM, tema paryAptA-garbhaja-jalacarane paNa cAra prakAranAM zarIra mAnavAM. catuSpada tiryamAM uraparisarSamAM yAvatu khecaramAM cAre AlAvA kahevA. dareka garbhaja paryAptA sthAnamAM cAra zarIra levAM. ahiM prazna thaI zake che ke devatA tathA nArakImAM te vaikriya zarIra mAnavAne tevuM kAraNa hatuM, paNa janAvaramAM vaikriya zarIra mAnavAne prasaMga zA mATe che?, sIMcANAnI hakIkata sAMbhaLI che? juo-sIMcANe (secanaka) hAthI halavihale keNikane na Ape, AthI te moTo saMgrAma thaye. te saMgrAmamAM bAra varSa ghera rahyo. ceDAmahArAjA vaizAlImAM bharAI gayA. keNike ghero ghAle, ane te bAra varSa rahyo. halavihalla reja rAtre secanaka hAthIne laIne nIkaLatA ane e hAthI paNa keNukanA (hallavihallane) sipAIe jyAM sUtelA heya tyAM laI jatuM. tyAM sipAIone saMhAra karIne halavihala pAchA vaizAlImAM pesI jatA hatA. AvuM te kaMI kAla sudhI cAlyuM. keNike zuM karyuM ?, zaheranI cAre tarapha khAI khedAvI, aMdara dhagadhagatA aMgArA rakhAvyA, upara thoDI mATI rakhAvI. secanaka hAthI bahAraja nIkaLatuM nathI, AthI hallavitru tene tiraskAra kare che - "jevI rIte keNika kuladrohI thaye, tema tuM paNa nimakaharAma thaye?, tArA mATe te rAjagRhI tajI; dAdAne duHkha paNa tArA lIdhe jane!" A sAMbhaLIne te hAthI cAle te khare. khAI pAse AvyA pachI eka DagaluM paNa bharate nathI. pharI halavihale ati tiraskAra karyo. have zuM thAya?, hAthIne paNa lAgyuM ke "AvuM apamAnita jIvana zA mATe jIvavuM?' eTale suMDhathI halavihalane nIce utArI pite pRpApAta karyo, ane hAthI pite baLI mue. Ane aMge ema kahevAya che ke te hAthIne vibhaga jJAna hovAthI te AgaLathI badhuM jANato hate. janAvaromAM paNa vilaMgajJAna tathA avadhijJAna mAnavuM paDe che. vilaMgaNAnathI ane avadhijJAnathI vaikriya vargaNa jANavA adhikAra thAya, ane tethI vekiya vargaNa jANavAno adhikAra maLe che. AthI vaikiya pudagalene grahaNa karavAnuM sAdhana temanI pAse rahe che, tethI paryAtA garbhaja-paMcendriya tiryaMcane paNa vaikriya zarIra mAnavuM paDe. paryAptAmAM ja avadhijJAna tathA vibhagajJAna mAnelAM che. vaikriyanI tAkAta temAM mAnavAmAM AvI che. tethI temane cora zarIra jaNAvyAM che. have manuSya tathA devatAnA aMgenA adhikAra mATe agre vartamAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che dezanA-44 2 je saMmucchimamaNusapaMcidiyapayogapariNayA te orAliyateyAkammAsarIra jAva pariNayA, evaM gambhavatiyAvi apajjattagAvi pajjattagAvi evaM ceva, navaraM sarIgANi paMca bhANiyavvANi, aMbA parivrAjakanI rUpavikurvaNa. zarIranI prApti paNa nAma karmanA udayane AbhArI che. paMcamAMga zrIbhagavatIjI sUtramAMnA AThamA zatakanA prathama uddezAmAM pudgala-pariNAma adhikAra cAlu che. bhinna bhinna nAmakarmanA udaye saMsArI jIvemAM aneka bhinna bhinna bheda che. pudgalenA bhedathI ja jIvamAM jAtine, gatine, kAyAno bheda paDe che, ane emAM vaLI babe bhede jaNAvyA che, 1. paryApta. ane 2. aparyAptA, zakita meLavI lIdhI hoya tevA jIne paryApta kahevAmAM Ave che. ane meLavatA jIvone aparyAptA kahevAmAM Ave che. ekendriya sUkSma bAdare jIne audArika zarIra hoya che. mAtra paryAmA-vAyukAyanA jIve vaikriya zarIra kare che. vikalendriya paryApta aparyApta jIvo traNa ja prakAre pugala TraNa kare che. pAMcendriya tiryamAM paryAptA aparyApta hoya, temAM paryAptA garbha ja jalacara, catuSpada, uraparisarpa, bhUja parisapa, ane khecare; vaikiya pudagalethI vaikiya zarIra banAve che. garbhaja manuSyanA azucimAM thanArA mUrchAima manuSya aparyAptA ja hoya che. ane te traNa zarIra pariNamAve che. ane e jevo pitAnI zakita pUrI meLavyA vinA ja marI jAya che. audArika, tijansa ane kArmaNa; A traNa zarIra te ene paNa hoya che. garbhaja paryApta tathA aparyApta manuSya paNa Aja traNa zarIra race che, ane tene megya pagale gaDuNa kare che. A badhAmAM nAma karmane udaya ja kAraNarUpa che, ane A traNa zarIrane AdhAra te te nAma karmane AbhArI che. manuSyane aMge bIjA paNa be zarIre che. labdhi ane nAmakarma baMne hoya te ja tevAM pudgale grahaNa karI zarIrarUpe pariNAvI zake. AMkha hoya ane ajavALuM hoya teja cakSuthI rUpa dekhAya. rUpa jovAmAM AMkha tathA ajavALuM, baMnenI jarUra che. bilADA, udara, vaniyara, cAmAcIDIo vagerene ajavALAnI madada vagara dekhAtuM hoya, paNa ApaNuM mATe te ajavALuM Avazyaka che. devatA, nArakI, tathA vAyukAyajI bhava-svabhAve vikiya zarIra meLave che, paNa manuSya bhava-svabhAvathI vaikriya na meLave. manuSyanI AMkha ajavALAnI madada vagara dekhI zakatI nathI. ahi paNa svabhAvanI vicitratA che. devatAo, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezana-44, [19] nArakIe, vAyukAyanA cha bhava-svabhAvathI ja kriya pudagale grahaNa kare che, ane tene tevA zarIrapaNe pariNAve che, tyAre manuSyamAM te nathI. manuSyane labdhithIja ukriya zarIra bane che, paNa labdhi joDe nAma karma jarUra joIe. vaikriya labdhi utpanna thaI hoya te paNa karmane udaya heya teja, labdhithI vaikriya zarIra banAvI zake che; paNa manuSyamAM te zakti svabhAvika nathI. temanAmAM orika, tejas tathA kArmANa mATenI zakti svAbhAvika che pAMcamA zarIranuM nAma AhAraka zarIra che. kSApazamika guNa jabarajasta thaye heya, ane labdhi thAya, tathA AhAraka nAma karmane udaya hoya, te AhAraka zarIra bane che. jJAnAvaraNIya karmane kSapazama thaye hAya, labdhi thaI hoya, ane nAmakarmanA udaya hoya te vaikriya ke AhAraka zarIra banAve. saMsAne dharmalAbha? aMbaDa parivrAjaka sulatAthI samyakatvamAM daDha thaye hato. e parivrAjaka keIka vakhata jaina dharmamAM sthira thaye, ane kaI vakhata khasI gaye. gaMgA gaye gaMgAdAsa, jamanA gaye jamanAdAsa jevI tenI hAlata hatI. jyAM gaMgA jamanA nadI maLe che, tyAM keTalAka paMDayAo gaMgAnA kAMThe haka dharAvatA hoya che, keTalAka paMDayAe jamanAnA kAMThe haka dharAvatA hoya che. keTalAka paMDayA evA hoya ke kaI vakhata gaMgAne kAMThe zrAddha sarAve, ane koIka vakhata jamanAne kAMThe zrAddha sarAve. e paMDayAe piTanA nAme phAvatuM bole che; kAMI zAstra bolatuM nathI. e kahevata bhUla te keTalAka paMDayAonI AvI sthiti heIne paMDyAoe kADhI che, paratu anavasthita sthiti jaNAvavA A kahevata zarU thaI che. aMbaDa parivrAjaka paNa asthira manane hate nAnAM bAlakanA hAthamAM paMDe hoya paNa je ramakaDuM sArUM ApIe te paMDe mUkI de. pachI suzobhita ghaMTaDI ApIe te ramakaDuM mUkI de che. e bAlakanAM manamAM dakatA nathI, paNa cAMcabhya che. ghaDIkamAM mAne vaLage ane ghaDIkamAM dhAva mAtAne vaLage. aMbaDa parivrAjakanI kaDhaMgI hAlata paNa tenA mananI caMcalatAne laIne hatI. eka vakhata teNe bhagavAna zrI mahAvIra devane vaMdanAdi karI kahyuM -"bhagavAna ! huM rAjagrahI nagarI jAu chuM" bhagavAne tenI caMcalatAne deva TALavA, dharmamAM daDha karavA, sudaDha manavALI sulatAne paricaya karAvavA, tene kahyuM ke "sulatAne dharmalAbha kahevA." mArgamAM aMbaDa parivrAjaka hadayagata vicAra kare che, zreNika sarakhA rAjAne dhama lAbha nahi, abhayakumAra sarakhA maMtrIne dharmalAbha nahi, dhanAzAlibhadra jevA zreSThione dharmalAbha nahi; ane A sulasA zrAvikAne bhagavAne dharmalAbha kahevarAvyA, mATe jarUra pAtra viziSTaja hevuM joIe, chatAM tapAsa karavAmAM zuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10]. zrI amodha-dezanA-saMgraha. jAya che! vAta vAtamAM mAruM mana te mAso tele thaI jAya che, te A strI jAtinuM mana ' kevuM sudaDha haze!" - brahmA ! abaDa parivrAjake te rAjagrahI jaIne mAyA prayoganI zarUAta karI. pahele divase " brahmAnuM rUpa karIne suMdara ThATha jamAvyuM. cAramukha, sAvitri sAthe, vedanuM paThana cAlu, A dekhAva ra. gAmamAM vAta phelAI ke, rAjagRhImAM haMsavAhanadhArI sAkSAt brahmAjI padhAryA che. nagaramAMthI TeLAM baMdha manuSe Ave che. parivrAjaka, veda pATha bheja jAya che, paNa tenI najara te e jovAmAM rokAI che ke, "mulAsA AvI che ke nahi?, sulasA sudaDha samyakatvadhArI zrAvikA zAnI jAya, aMbaDa parivrAjake te ema vicAryuM ke "strI jAtine veda sAMbhaLavAne adhikAra nathI, ema samajIne te na AvI hoya te svAbhAvika che." mATe bIjAM navuM rUpa karuM. vighaNuM! bIje divase dakSiNa dizAmAM abaDe viSNunuM rUpa racyuM mathurA, vRndAvana, seLa hajAra gopIo, balabhadrAdi yAdavanA dekhAve vikRrthI, ane rAsalIlA mAMDI. nagaramAM vAta phelAI "ahe! dhanya bhAgya A nagaranAM che ke sAkSAta zrI viSNu paramAtmA padhAryA che !" rAsa lIlA jovA AvanArAonI saMkhyAmAM pUchavuM zuM! Akhe divasa rAsalIlA nATakano prAga cA, paNa parivrAjakanA netroe sulasAne na ja joI sudaDha samyakatvadhArI paramazrAvikA sulasA jevIne khyAlamAM paNa A heya?, parivrAjake te ema vicAryuM ke, "kulavatI strI rAsalIlA jovA na Ave e banavA joga che," prayoga paNa pite race che, ane AvuM samAdhAna paNa pite manamAnatuM ubhuM karI manane manAvI le che. zaMkara ! trIje divase mahAdevanuM rUpa vikRdhyuM. jaTAdhArI maDAdevanI pAse pArvatIjI te hoya jene !, mastakamAM gaMgA vahI rahI che. mahAdevane nRtya priya che, eTale te khaMjarI bane che, ane pArvatInuM nRtya cAlu che. A dekhAva vizeM. zrI zaMkara svayama pRthvI upara padhAryA che ! AvI vAta nagaramAM cAlI, ane nATakane, nRtyane jovAnI paDApaDI thaI, Akho divasa cAlI, ane nATAraMbha Akho divasa cAle. parivrAjaka saMbaDa te divase paNa mulAsAne jovAnI AzAmAM nirAza ja thaye. sudaDha samyakatvadhArI sulasAnA eka rUMvADe paNa A prayoga asara karI zake ?, nahi ja. keI ema na mAne ke ene khabara na paDI hoya. are! khabara paDavAnI vAta kayAM che?, ADozI-pADozIoe te khUba khUba preraNA karI che, ane na AvavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- -- -- - -- - - - -- -- ---- - - - - - - -- -- - dezanA-44. [181 mATe tene gAMDI gayuM che. e parama zrAvikA hatI, ane enAmAM vizuddha saMskAra hato. parivrAjaka aMbaDe Aje manane evI rIte manAvyuM ke-"strI tathA bAlaka te tenA magajamAM je kasAvavAmAM AvyuM hoya te mujaba pakaDI rAkhe che, ane varte, che, lAbha ke hAnine vicAra kare nahi. brahmA viSNu ane mahAdeva e kudeva che evA saMskAra ja ene jainakulamAM hevAthI che eTale te na Ave te banavA joga che. hAryA jugArInI chellI heDa. hAryo jugArI bamaNuM rame ! ene pitAnI hArano, hAlatane khyAla ja hete nathI. cothe divase aMbaDe mAyAjALathI tIrthakaranuM rUpa dhAraNa karyuM. uttaradizAmAM dekhAva ubhe karyo. samavasaraNa, parSadA, Idro vagere tamAma dekhAva ubho karyo. Akho divasa gaye paNa sulasA nahi te nahi ja! te divase aDagatA zI rIte rahI haze te vicAro! A avasare te ene keke dabANa karyuM che. "Aje te cAla! je te kharI, sAkSAta bhagavAna padhAryA che.' sulasAne te bhagavAna kayAM hatA, tenI khabara hatI, alasAne svAmi rAjA zreNikane tyAM nokarI hate. kAsadIyAnI suvyavasthita-janAdvArA zreNika mahArAjAne tyAM bhagavAnanA vihAranI, (kyAM che tenI) khabara rojeroja AvatI hatI. prathamanA vakhatamAM zraddhALu rAjAo, zrImaMta zrAddha bhagavAnanI khabara jANavAne aMge kAsadIyAo rAkhatA hatA. "pravRttivAhaka adhikAra zrIuvavAmAM che. sulasAe lokone jaNAvyuM: "A kaI mATe pAkhaMDI Abe lAge che, bhagavAna kayAM virAjamAna che, te mane barAbara khabara che. A DhegI traNa traNa divasa judo jIda DhoMga karI na dhare, te vaLI Aja tIrthakara baje! bhagavAna gaIkAle kayAM hatA ane Aje kayAM virAjamAna che, te mane kayAM khabara nathI? bhagavAnane mAyAvI svAMga sajanAra DhoMgI, pAkhaMDIne te vaLI jevA javAnuM hoya?, A hadaya che sulasAnuM! imITezananuM ghareNuM paherIne dekhAva karanAranI AbarU keTalI? evAmAM janArAo uttejakaja gaNAyane! jaina dekhAva joIne bheLapaNathI jAya tyAM paNa nAmamAtra jaina dharma kahevAya, kemake bIje divase sAcuM mAluma paDe tyAre kaI asara thAya ! sAcuM te sAcuM ja che, paNa loka vicAra karanArA hatA nathI, e daSTie sAcApaNanI pratiSThA jokhamAya che ne! aMbaDanuM kutuhala abaDane have khAtrI thaI ke "A bAI jabarI che, dhanya che. strI jAtimAM AvA pAtrane ke je manane ATalI hade daDha rAkhI zake che! are ! tIrthakaranuM rUpa karyuM teya na AvI, keTalI buddhimAna ! bhagavAne kAMI amathA dharmalAbha thaDa ja kahevarAvyA haze! eka strI jAtinI rageragamAM ATalI hade samyakatva, enuM rUdhirAbhisaraNa samyakatva raMge rakta ane huM purUSa, parivrAjaka chatAM mArA mananI kevI asthira hAlata!. vaMdana he bhUribhUri Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - ---- - - - - * * [18] zrIamedha-dezanA - saMgraha A bhagavAnanA caraNakamalamAM ke jeozrIe mane sulatAnA bAnAthI sudaDha karyo !, AthI te samyakatvamAM daDha thaye, A vAta suprasiddha che. tyAra pachI te abaDa zrAvaka tarIke sulatAne tyAM gayA che, pachInuM sulatAnuM vartana vaLI bIju ja che, ItyAdi vRttAMta jANItA che. A paNa mudo bIje che ane te have Ave che. je mudde samajAvavA dRSTAMta raju karavAmAM AvyuM che, te have joIe. samyakatvamAM to e daDha thaye paNa kutuhala vRtti kayAM jAya? jamavAnA vakhate haiM se ghera bhANuM maMDAvatuM hatuM, ane eka vakhate dareka ghera vaikriyarUpa dhAraNa karI te jamate hare, e rIte camatkAra dekhADato hato. cauda pUrvano khyAla parvAdhirAja paryuSaNamAM zrIkalpasUtra zravaNa kare che, temAM cauda pUrvane khyAla ApavA zAhInuM pramANa batAvyuM che, te yAda kare. maDAvidehane eka hAthInA deha jeTalI zAhIthI paheluM pUrva lakhAyuM che. be hAthInA deha jeTalI zAhIthI bIjuM pUrva lakhAyuM, cAra hAthInA deha jeTalI zAhIthI trIjuM pUrva lakhAyuM, ATha hAthInA deha jeTalI zAhIthI cothe pUrva lakhAyuM, sela hAthInA deDa jeTalI zAhIthI pAMcamuM pUrva lakhAyuM, batrIza hAthInA deDa jeTalI zAhIthI cha pUrva lakhAyuM, cesaTha hAthInA deha jeTalI zAhIthI sAtamuM pUrva lakhAyuM ekaso aThAvIsa hAthInA deha jeTalI zAhIthI AThamuM pUrva lakhAyuM, base chapana hAthInA deha jeTalI zAhIthI navamuM pUrva lakhAyuM, pAMcase bAra hAthInA deha jeTalI zAhIthI dazamuM pUrva lakhAyuM, eka hajAra covIza hAthInA deha jeTalI zAhIthI agIAramuM pUrva lakhAyuM, be hajAra aDatAlIza hAthInA deha jeTalI zAhIthI bAramuM pUrva lakhAyuM, cAra hajAra nuM hAthInA deha jeTalI zAhIthI teramuM pUrva lakhAyuM; ane ATha hajAra eka bANuM hAthInA deDa jeTalI zAhIthI caudamuM pUrva lakhAyuM. dareka pUrva hAthInI saMkhyAnuM pramANa bamaNuM che. e rIte seLa hajAra traNaseM vyAzI hAthInA deha jeTalI zAhIthI cauda ja pUrvo lakhAyAM che, A hAthI te ahIM dekhAya che te deDavALe nahi, tyAre ?, zrI RSabhadevajI bhagavAnanA samayane hAthI le, agara te zrImahAvidehane hAthI samaja mahAvideha kSetramAM sarvakAle AyuSya tathA zarIra pramANa eka sarakhuM che; ahIM tema nathI. ahIM te utsarpiNImAM zarIra-pramANa vadhe che, ane avasarpiNImAM utare che. AhAraka zarIra racavAne hetu. AhAraka labdhine age A viSaya jaNAvavuM paDe che. AvA mahAna pramANavALA cauda pUrvenuM jene jJAna hoya, temane ja AhAraka labdhi upanna thAya che. jJAnAvaraNIya karmone ATalI hade kSaya karyo hoya, ane jene tevI labdhi utpanna thaI hoya, tene AhAraka zarIra racavAnI zakita sAMpaDe che. badhA cauda pUrve tevI labdhivALA hoya nahi. jene tevI labdhi hoya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -, ; ---- dezanA-45. | [183] tene te uparAMta AhAraka nAma kamane udaya paNa joie. saMbhinna caudapUvane dUNa-vaDIyAe karI anaMta guNa vRddhine jANanArAne AhAraka zarIra karavAnI zakita hAya nahi. asaMbhinna caturdaza pUrvadhane AhAraka labdhi hoya che. AhAraka vargaNa grahaNa karI AhAraka zarIra racavAnI temanAmAM zakti che. prazna thAya che ke AvA mahAjJAnI, cauda cauda pUrva jANanArAne vaLI AhAraka zarIra racavAnI zI jarUra ?, keIka e ja vakhata Ave ke jagata apakAyathI bhAvita thAya tyAre, prANunI dayAne prasaMga ubhuM thAya tyAre, teo jIvadayA mATe AhAraka zarIra banAve. devAdhideva zrI jinezvara devanuM samavasaraNa najaronajara nihALavA mATe, zAsananI sthiti dekhavA mATe, sUkSma padArthanuM avagAhana karavA mATe, sUkSma zaMkAnuM samAdhAna karavA bhagavAna pAse mahAvidehAdi kSetramAM javA mATe caudapUrvI AhAraka-labdhivALAo AhAraka zarIra banAve che. muThIvALI rAkhIe te hAtha muDe gaNAya. AhAraka zarIra muDAhAtha jeTaluM hoya. A AhAraka zarIra praga-pariNata zarIra gaNAya. zrI gaNadhara mahArAjA pharamAve che ke garbha ja paryAptA manubene aMge pAMce zarIra samajavA. audArika, vikriya, AhAraka, vaija ane kArya. have devatAonA bhedomAM kayA bhedamAM kAyAnA pudagale pariName che. tene aMge agre vartamAna. 6 dezanA-45. je apajjatA asurakumAra bhavaNavAsi jahA neraiyA taheva, evaM pajattagAvi, evaM duyaeNa medeNaM jAva thaNiyakumArA- evaM pisAyA jAva gaMdhavvA caMdA jAva tArA vimANA, sohammo kappo jAva accuo heDimarageveja jAva uvarimara geveja. vijayaaNutarovavAie jAva sabasiddhaaNu, ekekaNaM duyo bhedo bhANiyanvo jAva je pajattasavaTasiddha-aNuttarovavAiyA jAva pariNayA te veubdhiya teyAkagmA sarIrapayoga pariNayA, daMDagA 3 // manuSya gatimAM ja pAMca zarIra che. ahAraka zarIra mAtra manuSya gatimAM ja che. saMpUrNa daza pUrva sAthe samyakatva nizcita che; te pahelAM niyama nahiM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [184]. ts. zrIameva-dezanA-saMgraha. --- - - -- ---- - .. ... zrIgaNadhara mahArAjA paMcamAMga zrI bhagavatIjI sUtranA AThamA zatakanA prathama dizAmAM pugala-pariNAmane adhikAra nirUpaNa karatAM kahe che ke sUkSma ekendriyanA jIva, tathA muktine jIva svarUpe ubhaya sarakhA che. bheda je che te karmanAM pudagale aMge che. jenA mukhya te beja bheda. 1 saMsArI, 2 mekSanA. karma pudgalathI lepAelA te saMsArI che, ane karma pudagalethI mukta thayelA te muktinA jIve. pudgala-pariNAmanI aneka prakAranI vicitratAnusAra saMsArI jenA aneka bhedo che. ekendriyAdi bhedomAM pudagalanIja vicitratA che ne! ahiM paryAptA aparyApta saMbaMdhi tathA audArikAti zarIra para vicAraNA cAlu che. mUrchAima manuSya bicArA aparyAptAja hoya che. garmaja paryApta manuSya vinA bIje kaI paNa jAtine ke gatine jIva e nathI ke je pAMce zarIra pariNumAvI zake. audArika, tejasa, ane kArpaNa zarIra sarva sAdharaNa rIte dareka manuSya parimAve che. vizeSathI je labdhi utpanna thaI heya, te te vaikiya vagaNanA pagale grahaNa karIne vaikriya zarIra race che. jJAnane kSaye pazama thaye heya, AhAraka labdhi prApta thaI heya, AhAraka zarIra nAmakarmane udaya hoya te, te jIva AhAraka zarIra paNa banAvI zake che. pazama cauda pUrva eTale Avazyaka che. yAvat tera pUrva sudhI bhaNyA hoya tene AhAraka labdhi utpanna thatI nathI. cauda-pUrvIe paNa tevI labdhivALA hoya tevuM nathI. daza pUrvanI sAthe samyakatvanI labdhi nakakI che. sAmAnya zrutajJAna prApti sudhI samyakatva hoya ke na paNa hoya. AcArAMga, sUyagaDAMga yAvat kAMIka nyUna darza pUrvanuM jJAna meLavyuM hoya, tyAM paNa samyakatva heya evuM cekasa nahi. ATale sudhI bhaNyA pachI paNa samyakatvane aMge vika9pa zAthI?, vakIla lAkha rUpiAnA dAvAno kesa jIte hukamanAmuM thAya paNa tene te mAtra phIja maLe che. javAbadAra jokhamadAra te asIlaja jIta thAya ke hAra thAya, phIne mAlIka vakIla, hAra jIta asIlanA zire che. vakIla bele paNa emaja ke "mAro asIla Ama kahe che vagere. pitAnA asIlane phAMsIne hukama thAya che temAM vakIlane kAMI lAge vaLage che? tyAre ApaNe AtmAmAM paNa navacanane pariNamana na thAya ane "zAstrakAra Ama kahe che e sthiti sudhI vAta hoya te samyakatvane nizcaya zI rIte kahevAya? kSaNa pahelAne vaimAnika devatA kSaNa bAda ekendriyamAM paNa cAlyo jAya che. adhyavasAyanI vicitratA AvI che. jIvAjIvAdi tanuM jJAna mAtra anuvAdarUpe hoya tyAM samyakatvane nirNaya zI rIte gaNAya? dazapUrva sa pUrNa thayA bAda samyakatva ja samajavuM. AmAM mahattA samakatvanI ke dazapUrvanI? samyakatya hoya te ja darza pUrva pUrAM thAya; anyathA na thAya. dazamuM pUrva samyakatva vinA purU na ja thAya. darzapUrva thavAthI samyakatva pUrNa ema hoya te te dazapUrva prApti mAnavI paDe. dazamuM, agIyAramuM yAvat caudamuM A pUrve jenA AtmAmAM samyakatva prApta thayuM hoya tene ja pUrAM thAya. samyakatvavAlAne daza pUrvanuM purUM jJAna thAya. temAM A eka svabhAva niyama che. nava pUrva ke tethI adhika jJAna hoya, dazapUrvanuM purUM jJAna hoya, paNa nyUna hoya tenAmAM samyakatva heya paNa kharUM, ane na paNuM heya, niyama nahi. dazapUrvanuM jJAna jene heya tene mATe te e niyama ke enAmAM samyakatva hoyaja. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA-45. [85] -- - -- --- - --- - ---- -- ---- -- caudapUrvanAjJA navALAne ja AhAraka labdhi hoya che. tevI rIte AhAraka zarIra mATe paNa e niyama che, ke pazama thavAthI jeoe ipUrvanuM jJAna meLavyuM hoya tene ja AhAraka labdhi hoya che, ane te vinA AhAraka zarIranI labdhi hatI ja nathI. ApaNe e vicArI gayA chIe ke prANInI dayAne prasaMga prApta thAya, agara tIrthakaranA samavasaraNanI trAddhine sAkSAtkAra rUpe jovAnI hoya, sUkSma-saMzayAdi pUchavAnA hoya, tyAre zrI jinezvara deva pAse javA mATe AhAraka zarIranI racanA karavAmAM Ave che. . anaMta guNa vRddhi artha dhAraNa karanAra te caudapUrvIo prarUpaNAmAM, ane dezanAnI zaktimAM kevalIo sarakhA ja hoya che. temanI prarUpaNuM ane kevalInI prarUpaNa sarakhI heya mATe te cauda-pUrvIne ane daza-pUvane zrutakevalI kahevAmAM Ave che. nirUpaNa abhilApya padArthonuM heya, anabhilApya padArthonuM nirUpaNa heya nahi. kahevA lAyaka padArthonuM svarUpa jevuM kevalI kahe che, tevuMja zrutakevalI paNa kahe che, ane caudapUrvIe manuSyanA atIta, anAgata asaMkhyAtA bhalene kahevAnuM sAmarthya dharAve che. pazamanI vicitratAnA kAraNe avadhijJAnamAM tathA zrutajJAnamAM asaMkhyAtA bheda che. je vastune aMge zrotAo je je prazna kare che te tamAma vastune zrutakevalIe yathAsthita nirUpaNa kare che. zrotAgaNamAM jene avadhijJAna ke viziSTa jJAna hoya tenI vAta judI che, paNa te vinA caudapUrva-nirUpakane aMge ke jANe zake ja nahi ke A chadmastha che. tAtparya e che ke zrutakevalInI dezanA kevalI paramAtmAnI dezanA sadaza che. kevalIoe traNa kAlanA kathana karyA mujabanA padArthane kathana karAya te abhilAya. dazapUrvIo ane 14 pUvao dezanAmAM kevaLI sarakhA hoya che. joSIe zAstranA AdhAre bhaviSya kathana kare che. zrutakevalIo paNa zAstranA bale bhUtakALanA tathA bhaviSyanA bhave kahI zake che. kevalImAM kevalajJAna che, zrutakevalImAM hajI kevalajJAna nathI, paNa prarUpaNAmAM baMne samAna che; paNa A vAta tyAre ja samajAze ane khyAlamAM Avaze ke zrItIrthakara mahArAjAe pahelA pahore dezanA de che, bIje pahore gaNadhara mahArAjAo dezanAnA hakadAra kema hoya che?, kahevuM paDaze ke baMnenI dezanA eka sarakhI hoya che. prarUpaNAmAM jevI prathama para zrItIrthakara devanI prarUpaNa hoya che, tevI ja bIje paheAre zrI gaNadhara mahArAjanI prarUpaNa hoya che. tyAre niyama e che ke jevI kevalInI dezanA tevI ja zrutakevalInI dezanA, tathA jevI zrutakevalInI dezanA tevI ja kevalInI dezanA. AhAraka zarIrane aMge. saMzaya vidArtho, navA padArtha jANavA mATe, asaMbhinna cauda pUrvIne, zrI tIrthakaradeva pAse mokalavA mATe AhAraka zarIra karavAnI chUTa. anuttaranA devatAo puNyamAM caDhIAtA chatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [186] Wan zrIamAla-dezanA-sa Mgraha. emanAmAM AhAraka zarIra banAvavAnu sAmarthya nathI. e zarIra te manuSya gatimAM cauda pUdharAja banAvI zake che. AhAraka nAma kama nA udaye tevAM puddagale grahaNa karI AhAraka zarIra racavAmAM Ave che. AhArakazarIra pahADa vaccethI pasAra thayA chatAM pahADamAM kANuM paDatu nathI, temaja pahADane lIdhe AhAraka zarIrane paNa dhakko vAgatA nathI. e zarIrane kazAthI skhalanA thatI nathI, agara e paNa kAine skhalanA karatu nathI; eTalA e puddagale sUkSma hAya che. auArika zarIra pApanAM peTalAM badhAve che. sAtamI narakane lAyaka vedanIya tathA AyuSya ka audArika zarIra khaMdhAve che. vaikriya zarIra sAtamI narakane lAyaka vedanIya ke AyuSyane ba Mdha karI zakatu ja nathI. vaikriya zarIradhArI sAtamInu AyuSya ogave che, paNa aMdhatA audArika zarIrathIja thayelA che. teja ka-adha bhegave che. sayatane-pApAnI pratijJA karanAraneja AhAraka labdhi haiAya. AhAraka zarIra pApanA anukha dhavALu nathI. AhAraka zarIra pApathI dUra rahevAvALu ja che, tethI zubha, svaccha, ane avyAghAti che. sUryanA prakAza jema kAcamAM skhalanA pAmatA nathI, kAraNake prakAzanA puddagale kAcanA pudgaleA karatAM khArIka che, tevIja rIte AhAraka zarIranA puddagale paNa pahADa vigerenA puddagala karatAM khArIka che; jethI ArapAra sAMsarA te zarIra vagara skhalanAe kANuM pADayA vagara nIkaLI zake che. narakamAM, svamAM ke tiryaMcagatimAM pAMca prakAranAM zarIre nathI. pAMca prakAranAM zarIre| mAtra manuSya gatimAMja che. AhAraka zarIra hAya tyAre vaikriya zarIra na hoya, ane vaikriya zarIra hoya tyAre AhAraka zarIra na hoya. bAkInAM traNu zarIra te sAmAnya che. devatAone aMge asurakumArAmAM jee aparyAptA che. nArakImAM vaikriya, taijas, kANu zarIra kahyAM tevI rIte asurakumArAdimAM badhuM kahI devuM. yAvat stanitakumAra, byaMtara, pizAcathI mAMDI gAMdhava sudhInA 8 bhedo, jyotiSImAM candrathI tArA sudhI, saudharma devalAkathI mAMDI acyuta devalAka sudhI, paryAmA aparyAptA banne bhedo lai levAM, ane navathaiveyakamAM paNa e bheda; A badhA vaikriya, taijas, kANu kAyayeAgavALA samajavA. pAMca anuttara vimAnamAM paNa eka ekanA babbe bhedo paryAptA, ane aparyAptA che. tyAM paNu zarIra vaikriya, tejas, kANu ema traNa prakAre che. have kAya vibhAga jaDDAvyA chatAM, indriyapaNe pudgale na pariNamAve te mRgA leADhA jevI sthiti thAya. mRgA leDhAnA zarIramAM agApAMgane vibhAga ja nahatA. evI rIte indriyAnA vibhAga zarIramAM na hAya te te zIlA athavA leDhA jevuMja zarIra thAya. have indriyanA pudgaleAnA pariNamana aMge agre vamAna. ' ' ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-46 je appajjatA suhumapuDhavikAiya egidiyapayogapariNayA te phAsiMdiyapayogapariNayA je pajjattA suhumapuDhavikAiyA evaM ceva, je apajjattA bAdarapuDhavikkAiyA eva ceva, evaM pajattagAvi, evaM caukaeNaM bhedeNaM jAva vaNassaikAiyA, je apajjattA beiMdiyapayogapariNayA te jibhidiyaphAsiMdiyapayogapariNayA je pajjatA beiMdiyA evaM ceva, evaM jAva cauridiyA, navaraM eka iMdiyaM vaDyavvaM jAva apajatA rayaNappabhApuDhavineraiyA paMciMdiyapayogapariNayA te so diyacakviMdiyaghANidiyajibhidiyaphAsidiyapayogapariNayA evaM pajjattagAvi, evaM satve bhANiyabvA, tirikkha joNiyamaNussadevA jAva je pajjattA sanvaTThasiddhamaNuttarovavAiya jAva pariNayA te soiMdiya cakviMdiya jAva pariNayA // 4 // maraNa karatAM adhika Dara janmane hevo joie. indriya-pariNamana-vicAra ane indriya-paryApti. zrIgaNadharamahArAjA paMcamAMga zrIbhagavatIjImAMnA AThamA zatakanA prathama udezAmAM pagalA pariNAma adhikAramAM zarIra pariNamana adhikAra jaNAvIne, have Indriyane aMge pariNamanane adhikAra jaNAve che. dareka IndriyamAM cAra cAra bheda samajI levA. dareka IndriyamAM bahAranI zakti tathA racanA, temaja aMdaranI zakti tathA racanA ema cAra cAra bheda samajavA prazna thaze ke zakti tathA racanAmAM pharaka che?, leDhAne tapAvIne taravArane ghATa te karyo, paNa dhAra te pANI pAvAthI ja thAya. dhAramAM kApavAnI zakti paNa pAIne levAya. pudagalanI racanA ane zakita ema be jUdAM che. kAnathI saMbhaLAyaja, sugaMdha levAnuM kAma kAnanuM nathI. nAkathI zaba saMbhaLAtuM nathI, kAraNake te suMghavAnI tAkAta dharAve che. rasanA rasa ja grahaNa kare che, matalaba ke dravya Indriya tyAre ja kAma kare, che ke jyAre bhAva Indriya heya. dravya IndriyamAM bahAranI tathA aMdaranI racanA tathA zaktinA bheda pADyA. have bhAva Indriya kone kahevI?, bhAva indriyanA be bheda. AtmAne je je karmone kSaye pazama, ane je je viSayone upayoga indriyanI bAhya racanA pudagalanI che. atyaMtara pudagalamAM zakita samajavI, kSaye pazama he joIe, chatAM upaga paNa joIe. upayoga na hoya te, daza zabda thatA hoya temAM eka zabdane upayoga hoya teja jANI zakAya. bhAva IndriyamAM kSaye pazama ane AtmAne upaga tha joIe. dareka indriyane age cha vastu joIe, bAhyaracanA, bAhyazakti, atyaMtara racanA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [188] . zrIamedha-dezanA-saMgraha. abhyatra zakti, upazama tathA upayoga A cha vastu hoya tyAre indrio kAma kare che. zarIra banAvyA pachI paNa prathama paryAptinuM kAma, kherAka ne sAta dhAtu paNe pariNAvavAnuM kAma zarIra paryAptinuM che. indrionI racanAne aMge bAhya atyaMtara upakaraNa IndriyanuM AkhuM prakaraNa zarIra karatAM nirALuM havAthI zarIra sAthe tarata indrio thaI jatI nathI. khorAkamAMthI sAta dhAtunA pariNamana mAtrathI Indriya racanA thaI jatI nathI. AthI jema AhAra paryApti mAnI, zarIra paryApti mAnI che, tevI ja rIte Indriya paryApti paNa mAnI che. . sattAnI seTI kevI jabarI che? kaNendriya karatAM cakSurindriyane kSapazama e che, enAthI e kSayopazama ghANendriyane, enAthI e kSaye pazama rasanendriyane, enAthI e che upazama sparzendriyano. se zIkhatAM pahelAM 1 thI 10 te zIkhavAja paDe che. jene 100 sudhI AvaDatuM hoya tene daza sudhI na AvaDe tema na bane. ahiM jarA vicAravAnuM che. sparza tathA rasanAne kSAzama na hoya te prANa (nAsikA) ne pazama na hoya tema na bane. je ema bane te sAMbhaLanAre, aMdha ke bebaDe na hoI zake. so sudhI zIkhelAne daza zIkhavavAne na hoya, tema zretravALAne tIvra kSaye pazama thayele hevAthI cakSuvAlAne kSaye pazama thAya evuM kaMI nathI. upakaraNanI IndriyamAM khAmI hovAthI te kArya na karI zake. je ghaNa mAravAthI pattharanA kaTakA thAya, te ghaNa mAravAthI iMTanA kaTakA thAya ja che. tema je AtmA zrotrendriyanA upazamavALo thaye, te cakSunA zapathamavALe jarUra hoya che, eTale kSapazamanA pariNAma te thAya ja che; paNa baherApaNuM, aMdhapaNuM te azubha nAma karmanA udaye pugalenI goThavaNa yathAsthiti na thavAthI che. pahelAM nivRtti Indriya banI hoya teja upakaraNendriyana kSapazama ane upayoga kAma karanArAM thAya. game teve zrImaMta ke rAjA heya, paNa milakata ke rAjya upara rIsIvara beThe, ke menejamenTa thayuM, te tene te milkata ke rAjyanI vyavasthA karavAne svataMtra haka nathI, rIsIvara ke menejamenTa adhikArInA hukamathI maLe eTaluM kharUM. teja rItie A AtmA anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMta sukha,. anaMta vIryane svAmI che, paNa mithyAtva, avirati kaSayAdinA phaMdAmAM paDI, karmane e karajadAra banI gayela che ke tenI tamAma adhi samRddhi rIsIvarane AdhIna che. AtmA te kevalajJAnane mAlIka, ane kevalajJAna eTale traNe kAlanA sarva lekanA svabhAve paryAyAdi jenAthI jaNAya te kevalajJAna. have e AtmAnI Aje zI dazA?, zIta ke uSNa sparza jANavo hoya te sparzendriyanI madada levI paDe. enI madada vinA tenuM jJAna na thAya. dareka IndriyanI madadathI ja te te viSayanuM jJAna thAya. sattAnI seTI kevI jabarI! che, te AthI samajAze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - dezanA-46. [18]. mekSamAM karavuM zuM? keTalAka kahe che ke "mokSamAM jaIne karavuM zuM?, tyAM nahi khAnapAna, ke jevuM, sAMbhaLavuM. tyAM karavAnuM zuM?" nAnuM bALaka bApane kahe che ke, "bApajI! AbarU AbarU zuM bolyA kare che ! AbarU nathI khavAtI, nathI pIvAtI, nathI paheratI, nathI oDhAtI e AbarU zA kAmanI?" bAlaka mAtra khAvA pIvAmAM, kudavA nAcavAmAM, dhuLamAM gaLAvAmAM ja samaje che, tene bicArAne AbarU e vastune khyAla kyAMthI Ave ?, teja rIte A jIva paNa pudgalamAM guMthAye hevAthI pudgala dvArA sukhanI kiMmata AMke che, ane tethI te khAvA pIvA paheravA oDhavA dvArA e mokSanI kiMmata AMke che! pudgalathI nirapekSa thayA vinA karmanI menejamenTa uThavAnI nathI ane mokSa maLavAnuM nathI. pIMjarAthI TevAyaluM pakSI! pIMjaruM e che te kedakhAnuM, paNa pIMjarAmAMja ucharelA paMkhIo popaTa vagerene pIMjarA bahAra kADho te taraphaDe che. ene pIMjarAmAM ja nirbhayatA dekhAya che. tyAM ja ene zAMti, AnaMda, kalela lAge che, kemake e TevAI gayela che. A jIvanI paNa e dazA che ke ene kAyArUpI pAMjarA vinAnI dazAne khyAla paNa AvatuM nathI, tethI mokSamAM zuM che?; ema bolAya che. AtmAnI samRddhino vAstavika upaga mokSamAM ja che. ahiM to jJAnAdine upayoga Idriya tathA manane AdhIna che, eTale ke milkata ghareNe mUkAI che. kevaLajJAnAdi AtmAnI mita chatAM ApaNe indriye rUpI rIsIvarane tAbe rahevuM paDe che. jayAM bhUkha tarasa nathI, tyAM khAnapAnane prazna ja kyAM che? parAdhIna dazA dUra thAya tethI enuM ja nAma siddha dazA rAkhI che. potAnI milkatanI vyavasthA jAte karavAne haka meLavavo teja mokSa. je khAvAmAM sukha hoya te daza vIza cAlIza lADavA laIne bese khAdheja jAo, ane hAtha ADo na karaze! je temAM sukha hoya to hAtha ADe kema kare paDe che?, tRSNane aMge zuM sukha che?, keIkane khATAne zekha, koIkane khAna zekha, keIkane ganyAne zokha, paraMtu sukha khATAmAM, khArAmAM ke ganyAmAM nathI. mokSamAM jyAM tRSNAnI utpattija nathI, tyAM khAvA pIvAne prazna ja kayAM che, jyAM kSudhA nathI, jyAM tRSA nathI tyAM khAnapAnane prazna ja kayAM che?, duniyA maraNathI Dare che, tyAre samakitI-chava janmathI Dare che. duniyA maraNathI Dare che, tyAre samaju manuSya janmathI Dare che. kIDI maMDI janAvara vagere tamAma maraNathI te Dare che, paNa e Dara cheTe che. Dare bhale paNa DaravAthI matanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [0] zrIamodha-dezanA-saMgraha. paMjAmAMthI chUTI zakAya tema nathI. kIDIthI mAMDI Indro sudhI bhale badhA matathI Dare paNa metanA paMjAmAMthI chUTayuM keNa?, jenAthI chUTakAro nathI tene Dara rAkhavo zA kAmane? zrItIrthakaro, kevalIo, cakrIe, kaI mRtyuthI bacI zakayuM nathI, eTale chUTI zakatuM ja nathI. uMdara sApathI Dare, deDakuM bharIMgathI Dare; paNa jenA paMjAmAMthI chUTI zake tema nathI to taraphaDavuM zA kAmanuM? kevala mananI nabaLAIthI AkhuM jagata maraNathI Dare che. manuSya Dara tyAM sudhI ja rAkho, ke jyAM sudhI bhaya nakakI na thaye heya, paraMtu bhaya sAme AvIne ubhe che, pachI te dhIra purUSe sahana karavuM joIe. AthI te sAdhu tathA zrAvaka mATe saMlekhanana vidhi kahyo che. "thavuM haze te thaze, thavuM haze tyAre thaze, AvI makakama dhAraNanI sthitimAM je Ave, teja anazana tathA lekhanA karI zake che. jIvavAnI tathA maravAnI IcchA paNa dUSaNa che, kAraNa ke te kAMI tAbAnI vAta nathI. zAstrakAra samakitImAM tathA duniyAmAM eja pharaka jaNAve che, ke AkhI duniyA jyAre maraNathI Dare che, tyAre samakitI janmathI Dare che. jAtasyahi dhruvaM mRtyuH janmelo che tene mATe mRtyu te nakkI ja che. mRtyu TALI zakAya tema nathI. TALI zakAya te janmaja TALI zakAya. janmane TALavo eja samakitIne udeza. janma TaLe eTale maraNa TaLeluM ja che. janma ane janma mATe garbhamAM vasavAne ja samakitIne bhaya che. cauda rAjalakamAM evuM eka paNa sthAna ke pradeza nathI ke jemAM janma ane maraNa anaMtI vakhata dareke karyA na heya. siddhadazA (mokSa) mAM ja janma maraNa nathI. kAyAnI kedathI chUTAya, karmanI sattAthI chUTAya enuM ja nAma mekSa. jIva paMkhIne kAyArUpI pIMjarAnI keda na hoya evI eka gati, jAti ke yuni nathI. mAtra mekSa ja jIva mATe keda vagaranuM sthAna che. mekSa eTale pitAnI kevalajJAnAdi addhi samRdhi zAzvat Take evuM sthAna. Aja sudhI anaMtA che kevalajJAna pAmI mekSe gayA che, te badhAnAM jJAnAdi guNe samAna ja hoya che. leza paNa ghasAro na thAya evuM sthAna eka mokSaja che. kAyAnI keda vagaranuM, karmanI menejamenTa vagaranuM sthAna mekSa ja che. cakavatIne mAthe menejamenTa bese ane e cakravatIne paisAnI bhAjI mATe kAlAvAlA karavA paDe e tenI kaI dazA! temaja anaMta jJAnanA mAlIka AtmAne Aje sAmAnya sparza, rasAdinA jJAna mATe idri tathA mananI madadanI jarUra paDe e kevI dazA?, bhAjI mATe paise e te cakravartinI samRddhine asaMkhyAtama bhAga che. jyAre ahiM IMdriyane aMgenuM jJAna te te AtmAnA anaMtajJAnane anaMtamo bhAga che. siddha dazAthI saMsArI dazA keTalI halakI che ke tene mATe paryApti, Indrie vagere joIe. spazendriyapaNeja ekalA sUkSma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA-47. [1915 ekendriyanA cha pudgale pariNumAvI zake che. Ama dareka bhede jAtiya paryAptine aMge jaNAvyA che, te kaI kaI IndriyapaNe pariNumAve che te aMge agre vartamAna. dezanA-47. AtmapradezamAM karma-praveza zI rIte thaI zake? saMsArInI jema siddho paNa karmanA koThAramAM hovA chatAM nirlepa zI rIte? zrI gaNadhara mahArAjAe zAsananI sthApanA samaye, bhavya jIvonA hitArthe zAsana pravRtyarthe racelI zrI dvAdazAMgImAMnA paMcamAMga zrI bhagavatIjI sUtranA AThamA zatakane prathama uddeza cAle che, ane temAM purAla-pariNAma e viSayane adhikAra Ave che. jIvasvarUpe siddhanA jIvamAM ane saMsArI jIvomAM jarA paNa pharaka nathI. jevuM svarUpa zrI siddha bhagavantanuM che, tevuM svarUpa sUkSma ekendriyanuM che. je bheda che te pudgalane ane che. eka pudgalathI mukta che te siddha, eka che pugala-saMgI, pudagala-raMgI te saMsArI. khANanA senAmAM tathA lagaDInA senAmAM senArUpe kaze phera nathI, paNa khANanuM senuM meluM che, ane lagaDInuM sonuM cekabuM che. saMsArI tamAma karmanA mizraNavALA che. AtmAnI A sthiti jaNAvavA apAyeluM suvarNanuM dRSTAMta eka dezIya che, paNa sarva dezIya nathI. mATIne paramANu senAmAM maLI jato nathI, mAtra vaLagele che, saMga saMbaMdhathI joDAele che, pramANane vadhAranAre che, paNa tanmaya nathI. jyAre AtmAne lAgeluM (vaLageluM) karma Atma pradezathI juduM nathI, paNa AtmAnA pradezanI aMdara, teja AkAza pradezamAM che. eka kSetrAvagAharUpe je AkAza pradezamAM AtmAnA pradeza rahelA che teja AkAza pradezamAM karmo rahelA che. e samajAvavA bIju daSTAMta e che ke lAla raMganA ajavALA sAthe pILA raMganuM ajavALuM Ave te te pILAM rajakaNe lAlane vIMTAtA nathI, paNa paraspara maLI jAya che. jyAM lAla tyAMja pILuM, ane pILuM tyAMja lAla; eTale bene avakAza ekaja jagyAe hoya che. tema Atmane tathA karma pradezane avakAza ekaja che. kSIranIranuM dRSTAMta paNa laI zakAya. dUdha tathA pAchuM ekamekamAM bhaLI jAya che, eTale dUdhanA bhAgamAMja pANI bhaLe che. dUdhamAM pANI bheLavatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -.... . - -- -- -- [192] zrIamola-dezanA-saMgraha. pramANa vadhe che, tela vadhe che. leDhAne geLe e kaThaNa che ke temAM soya paNa besI zakAtI nathI, chatAM tene tapAsIe tyAre temAM agninA pudgale kayAM kayAM praveze che te vicArI bhe. A rIte Atma pradezomAM karmapraveza mAnI zakAya. karmane dariyAmAM saMsArI hUkhyA che, tevI rIte siddha paNa DUbelA che. camakatA nahi, utAvaLA thatA nahi, bhAva samajaje. cauda rAjalakamAM DAbhaDImAM aMjana mAphaka karma vargaNa bharelI che, temAM tamAma cha saMsArI, tathA siddhonA jIva rahelA che. jyAM siddha- kahoke mukatAtmAe kahe rahelA che, tyAM paNa pAMceya sUkSmakAya rahelA che. tyAM ja teja AkAzamAM karma vargaNAo paNa puSkaLa rahelI che. tyAre pharaka che? eja samajavAnuM che. pANInA vAsaNamAM lugaDuM nAkhIe, ane paisA ke dhAtu nAkhIe, te pANIne kheMcaze koNa? grahaNa karaze keNu? lugaDuM pANIthI bhIMjaze, paNa paiso kAMsAnI gaLI ke kaI paNa dhAtune pANIne lepa sarakhe lAgaze nahi. lugaDAne daDe bhIMjAze paNa dhAtunI te e hAlata haze ke tene pANImAMthI bahAra kADhI lugaDAMthI lUche te bhIMjAya nahi. sidhdha bhagavantanA AtmAmAM AThe karmamAMthI eka paNa karma, karmane aMza paNa nathI, jethI teo eka paNa karmavargane grahaNa karatA nathI. kAMsAnI lakhoTI pANImAM jema kerI rahe che, tema sidhdhanA che karmanA dariyAmAM chatAM kerA rahe che. saMsArI karmanA gavALA hovAthI karmavarganuM grahaNa kare che. jIva karmAdhIna thaye zA mATe? tarkane cheDe na hoya taka (prazna) thaze ke tyAre jIve karma bAMdhyAM zuM karavA? anaMta sAmarthya dharAvanAra jIva karmAdhIna thaye zA mATe? mahAnubhAva! anaMta sAmarthya pragaTa thayuM nathI eja vAMdhe che. e je pragaTayuM heta te karma baMdhAta ja nahi. jIva je mithyAtva vagarane heta, anaMta jJAna darzanamaya hota te, tene karma vaLagata ja nahi. svarUpe te te che paNa savarUpe pragaTa thayuM nathI. mithyAtvAdine vega hovAthI karmane vaLagADa cAlu che, ane A rIte paraMparA cAle che. paraspara kArya-kAraNa bhAva. tarka thaze ke pahelAM jIva ke karma? tarkanI sAme tarka yAne prazna sAme prazna thaI zake ke prathama bIja ke aMkura? bIja ane aMkurAnI paraMparA anAdinI che. jemAM paraspara kArya kAraNa bhAva hoya tene anAdi mAnyA vinA chuTake nahi. rAtri prathama ke divasa prathama kukaDI ke iMDuM? je svataMtra nahiM paNa paraspara kArya kAraNa rUpa heya tenI paraMparA anAdinI mAnavI ja paDe. bIja tathA aMkura svataMtra tathA paraspara kArya rUpa paNa che, kAraNarUpa che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ---- - ---- - ----- - dezanA-47. [13] mATe tenI paraMparA anAdinI manAya. teja rIte jIvane aMge jIva tathA karmamAM prathama keNa e prazna ja nathI, kAraNa ke tyAM paNa paraspara temaja svataMtra kArya kAraNa bhAva vidyamAna hovAthI anAdinI paraMparA rUpa bane che. je jIvanI utpatti paMcabhUtathI mAnIe, te jeTalI vakhata asaMyama (purUSa strI samAgama) teTalI vakhata garbhAtatti hevI joIe. badhI vakhata kema nahi? jyAre jIva unna thAya tyAre zarIrapaNe pudgalene grahaNa kare che ane pariNAve che. paraspara tathA svataMtra kAryakAraNa rUpanI paraMparA anAdinI mAnavI paDe. pApanA paccakhANa kare te ja pApathI bace. mithyAtva, avirati, kaSAya, tathA yuga e cAra pariNati kAryarUpa tathA kAraNarUpa che. pahelAMnA karmonA kAryarUpa. ane bhaviSyanAM karmone aMge kAraNarUpa che. anya-matAnuyAyiomAM tathA jainamatAnuyAyIomAM ahiM ja mantavya bheda che. jeneto ema mAne che ke "kare te bhagave." eTaluM ja mAnavA jene taiyAra nathI, paNa jene ene adhurI mAnyatA kahe che, ane AgaLa vadhIne kahe che, ke kare te te bhagave, paNa na kare chatAM jene pApanAM paccakhANa na hoya te paNa bhagave, eTale ke tene paNa kama lAge ja che. duniyAnuM daSTAMta bhe. eka jagAe eka hajAra rUpIA sAcavI mUke pachI laI jaIza" ema kahIne rAkhe to vyAja maLe? anAmata rakamanuM vyAja maLatuM nathI. vyAje rAkhyA hoya te vyAja maLe che. anAmata rakama tathA vyAju rakamamAM pharaka che. duniyAdArImAM je A niyama mAnya hoya te AtmAne aMge paNa mAnya haja joIe. zAstranI vAta kabulavAmAM vAMdho che?, pApanA paccakhANa vinA, viratine lAbha na maLe. avirati TALyA vinA, ane aviratithI dUra rahevAnI kabulAta karyA vinA, viratine svIkAra karyA vinA pULa maLe zI rIte ? cAra te cora! tema paccakhANa vagarano te pApI ja gaNAya je pApa nathI karavuM, tevA pApanAM paNa paccakhANa kema nathI karavAmAM AvatAM? cora koI corI karavA Akho divasa bhaTakate hetuM nathI. e paNa cerI karavAne anukula vakhata jue che. tyAre bAkInA vakhate ene zAhukAra kahe? lAga maLyA vinA keI cora khAtara pADate nathI, paNa tethI khAtara na pADavAnA samayamAM te zAhukAra to gaNAte ja nathI. cora te cera! bhale te cerI nathI karate paNa cerI karavAne lAga te takase che ne? paccakhANa na karanArAnI paNa eja hAlata che. pApa na kare e ThIka paNa prasaMge prApta thAya te kare ke nahi? tarata kahIde ke, "mAre kayAM paccakhANa che? ' AthI jaina-darzananuM mAnavuM samucita che ke pApanAM paccakhANa na kare tene karma te vaLagyA ja kare che. paccakhANa nahi karavAnI pila rAkhavI ane phaLa maLe e zI rIte bane? jaina darzananI ane Itara darzananI mAnyatAmAM Aja bheda che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [194] Wan zrIameAja--dezanA-saMgraha. bhAgavaTAne age catubha'gI jaina darzanakAranI Ane aMge A rIte caturbhUgI che. ane te cAra bhAMgA A pramANe che. 1. kare te bhegave. 2 kare te na bhegave. 3 na kare te na bhegave. 4 na kare te bhegave. have e catu gI samajAvAya che. jee kare te bhagave e te sIdhI vAta che, ane te badhAne kabula che. 'kare te na bhagave' e zI rIte?, pradezI rAjAe paMcendriya jIvAnI yAvat manuSyanI hiMsA paryaMta, hiMsA karavAmAM pAchu vALIne joyu ja nathI. enA hAtheA hamezAM lehIthI kharaDAyelA ja rahetA hatA. Ave hiMsaka, hiMsAnAM pApethI nirapekSa te Trevale ke zI rIte gaye? karelAM karmo paNa dhathI, tapathI, dhyAnathI, vinayathI, vaiyAvaccathI, pratikramaNathI Alecana nidana ganAdithI tUTI zake che. eka mANasane bIjAnI Theza vAge tyAre Akroza paNa thAya che, ane vinayapUrvaka eya jaNAM zAMti paNa rAkhI zake che ne! jenI Thesa vAge te mAphI mAMge che ane te vAta patI paNa jAya che, are ulaTe jene vAgyu hoya te kahe che: "bhAI! tamane te vAgyu nathI ne !" AlecanAdi karavAthI prathamanA pApe paNa palAyana karI jAya che. AthI 'kare te bhegave' kharU paNa 'kare te bhegaveja ' evA niyama nathI. dharmathI pa!pano kSaya thAya che. na kare te bhAgave' e zI rIte?, peAte karatA nathI paNa pApa karanArane vakhANe che. bIjo na karatA hoya te tene uzkere che, sAdhane pUrAM pADe che te tene paN bhAgavavu paDe. ' karanAraja bhegave' eve niyama nahi paNa na karanAra pazu pApanA anumedanathI, madadathI, ane sAdhana ApavAthI bhagave che. avirativALA bhale na kare, chatAM tene bhogavavu paDe che, aviratinA kAraNe te karmo bAMdhe che ane bhagave che. gumaDu tathA raseALInAM dRSTAMtA tarka thaze ke jemAM mana vacana kAyAne cega-prayAga nathI, tyAM karma kema vaLage ? gumaDu thayu, e vadhe eve vicAra nathI, evA vANI vyavahAra nathI, evA prayatna nathI, chatAM te kema vadhe che ? lehInI a MdaranA vikAra, vinA vicAre, vinA uccAre, vinA AcAre vikRta dazAne pAme che, ane vadhe che. teja rIte AtmAne vaLageluM avirati ka vadhe che. jema mithyAtva karma baMdhanuM kAraNa che, tema avirati paNa kakha dhanu kAraNa che. AthI ema nahi ke ' kare tene karma na thAya.' e te thAya e vAta spaSTa che, paNa aviratipaNu hoya tyAM sudhI te na karavA chatAMya karmabaMdhana thAya ja che. AthI anatAnuba MdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnAvaraNIya, tathA savajalananI cAkaDInuM svarUpa samajI zakAze. rasenI zI rIte vadhe che ? ene vadhavA kAi kahetuM nathI. raseALI kapAya nahi tyAM sudhI, te vadhe teve ApaNA vicAra, uccAra ke prayatna na hoya chatAMya te vadhavAnIja, virati na Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 1. devAnA-48. [195] thAya, tyAM sudhI apratyAkhyAnInA kaSAyo puSTa thavAnA ja che. pApakarma na karavAnI vidhipUrvaka pratijJA na kare, arthAt virati na le tyAM sudhI karmathI bacI zakAtuM nathI. aviratinuM vartana te karma baMdhanuM kAraNa che. je AkAza pradezamAM karma rahelAM che, tyAMnAM karmo Atma pradezane vaLage che. mithyAtva, avirati, kaSAya tathA yoga khasyA vinA karmabaMdhana aTakatuM ja nathI. zrI siddhabhagavatemAM mithyAtvAdi cekaDI na hovAthI temane kema vaLagatAM nathI. siddhanA jImAM tathA saMsArI jemAM dravyathI, kSetrathI, kAlathI pharaka nathI. asaMkhyAta pradezI jIva siddhano ke saMsArI, eka svarUpe ja che. ane e bemAM pharaka bhAvasvarUpe nathI. zrI siddhabhagavate mithyAtvAdi pariNati vinAnA che, ane saMsArI jIve te cekaDIvALA che, ane tethI saMsArI jIve karma bAMdhe che. have ekendriya thI paMcendriya sudhIne pharaka IndriyanA lIdhe kevI rIte che te aMge agre vartamAna. dezanA 48. pudgala-pariNAma tamAma paryAptine AraMbha sAtheja che, ane pUrNAhuti anukrame che. bIjA karmone palaTAvI zakAya che, paNa AyuSya karmane palaTe thatuM nathI. zrI gaNadhara mahArAjAe, zAsananI sthApanA samaye, bhavyAtmAonA upakArArthe, zAsana pravRtyarthe racelI dvAdazAMgImAMnA paMcamAMga zrI bhagavatIjI sUtranA AThamA zatakanA prathama uddezAmAMne pudgala-pariNamana adhikAra cAlu che. chanI ekendriyAdi pAMca jAti che. 1. ekendriya, 2 beIndriya 3 teIndriya 4 carindriya; ane 5 paMcendriya. chae te te jAtimAM pudagale grahaNa karyA, tethI pAMca jAtinA te te apekSAe gaNAyA. temAM darekamAM paryAptA tathA aparyAptA evA babbe bheda che. zakti meLavanArA vargane eka bheda, ane bIje bheda, jeNe chae zakti (paryApti) meLavI che te, ane tethIja zAstrakAre tene ja aparyAptA tathA paryApta kahe che. A banne prakAranA jIvo dareka kSaNe pagale grahaNa kare che. khorAka tathA havAnA grahaNa karelAM pugalene jema sAta dhAtu tathA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [19] Wan zrIameAdha-dezanA-saMgraha. ADamA maLa tarIke ApaNe pariNamAvIe chIe, tevI rIte jIva paNa je kavaNAnAM pudgale grahaNa kare che, dareka samaye tenA sAta ke ATha vibhAga kareja che. sAta ATha vibhAga ema kema kahyuM ?, A praznano javAkhamAM jaNAvavAnuM kekanA sAta vibhAga te kAyama hoya che, paNa AyuSyanA khadha te AkhAbhavamAM ekaja vakhata heAya che. bhaviSyanI ekaja jiMdagI AyuSyabhAgavanArI hoya mATe vartamAnanI jiMdagI ekaja vakhata AyuSya bAMdhe. A bhavamAM je AyuSya ba MdhAya te ekaja jAtanu badhAya. AyuSya adhyavasAya pramANe badhAya, tethI tevA adhyavasAya (AyuSya baMdhAya teve) AtmAne ekajavAra thAya. bIjAM karmo dareka gatimAM bhAgavAya che, paraMtu AyuSya te teja gatimAM bhogavAya che; paraMtu AyuSya bIjI gatimAM na bhogavAya. badhAyelAM pApane zubha pariNAmathI puNyamAM palaTAvAya che. jherane pyAle paNa te prakAre keLavavAthI auSadhane pyAle banI jAya che. aphINu tathA semalane zeAdhIne auSadha tarIke vAparavAmAM Ave che. nALIeranuM pANI amRtarUpa che paNa temAM kapura bhaLavAthI teja pANI viSarUpa banI jAya che. pApa tathA puNyanA pudgalene paNa palaTA thaI jAya che, matijJAnAvaraNIya hoya te zrutajJAnAvaraNIya thaI jAya che. zAtAvedanIya azAtAmAM palaTAi jAya che, ane uccagetra-kama nIcagetra paNa banI jAya che. are! tIrthaMkara nAmaka paNa palaTAI jAya che. tIrthaMkara nAmakema paNa palaTAya, eka zaheramAM upAzraya tathA daherAM ghaNAM hatAM. tyAM rahetI jAtionA samudAyamAM vivAda thayeA. keTalA kA DerAnI pUjA karavI, daherAnI sabhALa levI vagerene karavA lAyaka kahe che, ane keTalAke nahi karavA lAyaka kahe che. keTalAka kahe atyArane gRhastha va A daherAM vagere saMbhALI zake tema nathI, mATe sthAyI dharma saMsthAnI jarUra che. dharma AtmAnI sAkSIneA che. paNa saMsthAe cAlatI haiAya tAja khAla baccAM juvAna vRddho dahere javA vagerenI praNAlikA cAlu rahe. daherA upAzraya jevI sasthA cAlu na rahe te khAla baccAMenA dharmanuM AlaMbana tUTI jAya. jIva Alekhana vaza che, eka va ema kahe che ke:-jIvAne Alamana mATe, tInI sthiratA mATe, zAsananI vRdhdhi mATe, daherAnI pUjA, rakSAdi karavAMja joie. khIjA vage peAtAnI dalIle AgaLa karI virodha karyo. khelAcAlI thavA lAgI, ane amuka prasiddha AcArya ne niyAthe khelAvavAnu hatu. kamalaprabhAcArye jaNAvyu ke, sAdhuee A karavA lAyaka nathI, kAraNa ke dharma karatAM karma vadhI jAya che. e vakhate keIke ema vinaMti karI ke Apa sthiratA kare te Apa mATe eka deherU baMdhAvI dauM.' tyAM badhA geArajIe paNa beThA che, ane badhA ThANApati che. tyAM kamalaprabhAcArye vinA dAkSiNye spaSTa jaNAvI dIdhuM yadyapi zrI jinezvara devanuM devAlaya badhAvAya te puNyanu kA che, tathApi o amAre mATe baMdhAvAya te te sAvadya che." dAkSiNya rAkhyA vinA satya kahevAthI temaNe te vakhate tIkara nAma khAMdhyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [19] -- -- - - - dezanA-48. eka divasa harSathI vaMdana karatAM karatAM jatanIe te AcAryanA pagane sparza karI dIdhe. AcAryazrIe jyAre prarUpaNamAM ema kahyuM ke, tIrtha kare paNa strI saMghaTTa kare te tIrthaMkarapaNuM cAlyuM jAya, tyAre eke prazna karyo, ke pelI jatanI aDakI gaI te zuM?" tyAM je saralatAthI AcAryazrI pitAne anupaga jaNAve te kAMI paNa vAMdho na hato, paNa ema na kahetAM jaina zAsana te syAdvAda che," ema kahyuM, AthI baMdhAyeluM tIrthakara nAmakarma vikharAI gayuM. syAdvAda eTale ke kudaDI? AjakAla leke syodvAdano artha phAvatI pheraphUdaDI" e kare che, paNa ema nathI. eka manuSya bApanI apekSAe putra che, putranI apekSAe pitA che; AnuM nAma syAdvAda che. jenI apekSAe vastu jevI hoya tevI te apekSApUrvaka batAvavI te syAdvAda. A traNa AMgaLImAM vacalI, te moTIthI nAnI ane nAnIthI maTI che. eka AMgaLI maTI ja che ema paNa nathI, nAnI ja che ema paNa nathI. syAdvAda eTale svAsvAda eTale apekSAe vAda. pApa bAMdheluM hoya ane pAchaLathI puNyanI pariNati thAya te te badhuM-pApa puNyarUpe pariName arthAt palaTAI jAya. puSya bAMdheluM hoya ane pAchaLathI pApa pariNati thAya te te badhuM puNya pApamAM palaTAya. AyuSyanA baMdhamAM e niyama nathI. nArakInuM AyuSya bAMdhyuM hoya te narake gayeja chUTake. devatAnuM AyuSya bAMdhyuM hoya te svarge javuM ja paDe. uttara prakRtimAM paNa mAhamAMhe saMkrama nahi. devatAnA AyuSyamAMthI manuSyanuM AyuSya na thAya. bIjA karmomAM arasaparasa palaTa thAya, paNa AyuSyakarmamAM palaTa thatuM nathI. AkhA bhavamAM AyuSya ekaja vakhata baMdhAya, ane te vakhate grahaNa thayelAM pudgalenA ATha vibhAga paDe che. bAkInA vakhate sAta vibhAga samajavA. samaye samaye jIva karma pudagale grahaNa kare che. ukaLatA pANI mAphaka Atmapradeza pharyA ja kare. zarIramAM lehI keTalA vegathI phare che! je vega tevI vIjaLI-garamI uSNatA pitA thAya. hathelIne ghasavAthI uSNatA AvI jAya che. AyuSya jyAM sudhI hoya tyAM sudhI lehInuM pharavuM thAya, ane lehInuM pUravuM thAya tyAM sudhI AtmapradezanuM pharavuM thAya che. lehI tathA Atmapradeze maLelA che. lehInI mAphaka Atmapradezane pUratA mAnavAja paDe che. lehamAM svAbhAvika rahelI vIjaLI zakti che, ane tethI pudagalene pakaDe e svAbhAvika che. bahAranA pradeza vIjaLIthI kheMcAya te pachI enAthI AkAzapradezamAM rahelA pradeza kheMcAya temAM navAI nathI. kevala nAbhipradezanA ATha pradeza sthira rahe che, te sivAyanA Atmapradeza ukaLatuM pANI khadabade tema uMcA nIcA pUryA ja kare che. AhAra, zarIra Indriya, zvAsozvAsa, bhASA ane mana e cha zakita jeNe meLavI che te paryAptA, ane e cha zakti meLavatA hoya te aparyApta. A baMne bhede tevA tevA pudagale grahaNa karIne Inakriya rUpe pariNAve che. je audArika pudagale manuSya grahaNa karyA te manuSya manuSyapaNe pariNAve che ane teja pudgale janAvara ke vRkSa le che te te rUpe pariNAve che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [198] Wan zrIameAdha-dezanA-saMgraha. jIva ceni garbhasthAnamAM AvyA pachI AhAra mATe azakata ke aparyApto gaNAya nahi. vakragati sthAna vinA AhAra mATe azakata kei jIva nathI. upaje ke tarataja AhAra grahaNa kare. upajavAnA tathA AhArane samaya judo nathI. sthAnamAM rahe jIva anAhArI hAte ja nathI, paraMtu anAhArI traNa samaya. zakita pUrI thavAne samaya aMtarmuhurttanA, paNa badhI paryAptine AraMbha te sAthe ja che. AhAra, zarIra, indriya Adi chae paryAtine AraMbha sAthe heAvAthI indriya-pariNamana mAnelu ja che. aparyAmA sUkSma pRthvIkAyane paNa indriya-pariNamana svIkAreluM ja che. have IMdriya pariNamana kai rIte te agre vartamAna dezanA--49 sajJanAM vacana vinA cha e kAyamAM jIva mAnI zakAya ema nathI. prathamanAM karmanA vipAka balavattara hoya tyAM, sudhI pachInAM karmanA vipAka paDayA rahe; paNa enA samaya thaye te! udayamAM Ave ja ! sparzanendriya cApaka che, bIjI indrio vyApya che. a zrIgaNadhara mahArAjAe, zAsananI sthApanA samaye, bhavya jIveAnA hitArthe, racelI dvAdazAMgImAMnA paMcamAMga zrIbhagavatIjI sUtranA aSTama zatakanA prathama uddezAneA pudgalapariNAma nAmane adhikAra cAlu che. jIvane puddagale vaLagelAM, e jaNAvavAja zAstrakAra mahArAjA vAravAra e vAkaya tarapU aMgulinirdeza kare che, ke svarUpe te sUkSma ekendriyamAM sabaDate jIva tathA zrI siddhabhagavatane jIva samAna che. sasArI jIvA tathA mukitanA jIvAmAM svarUpe pharaka nathI, paNa je kka che te pudgalane age che. sasArI jIve tathA mukitanA jIvA dravyathI, kSetrathI, kALathI, samAna che, paNa bhAvathI bheda che. kama sa`cegathI lepAyelA jIve te sasArI, ane ka samaigathI sadaMtara mukata banelA jIve te si. saMsArI jIvemAM paNa ekendriyAdi pAMca jAtinA pAMca bheda che. ApaNe janmyA tyAre zarIra eka veta ne cAra AMgaLanuM hatuM, emAthI pAMca puTanu kema thayu ?, AhAranAM puddagalene pariNamAvatA gayA, ane zarIra moTu thatuM gayu. eja rIte jIbha, kAna, nAka, tathA AMkha paNa nAnAMja hatAne ! tyAM pariNamAvanAra paNa A jIvaja che ne! zarIra tathA indriene meDAM karavAM kei khIju Ave tema nathI. zarIra, indrio, hADakAM, mAMsa, leAhI vadhe che te cAkakasa. te zAthI ?, karmAMnA udayathI, eTale manuSyagati nAma karmanA udayathI. A uparathI eka vastu siddha che ke, AtmAnA upayoga hoya ke na heAya, AvaData hoya ke na hoya, paNa pariNAma pramANe karmo badhAya ja che. baMdhAyelAM karmAMnA udaya pramANe zarIranu a MdhAraNa thatuM ja jAya che. jIva keAi mAthAmAM mAne, chAtImAM mAne, nAbhimAM mAne, paNa tema nathI. ema mAnavu khATu che. jyAM jyAM sparza grahaNa karavAnI tAkAta, tyAM tyAM badhe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deTAnA-48, [19] jIva pradeza che. jIva pradeza na hoya to sparza jANI na zakAya. pAke nakha pAya, ane kArca nakha kapAya temAM zuM pUraka nathI ?, kAca nakha kapAtAM vedanA thaze. jo ke banne prakAranA no ekaja zarIranAM avayava che, chatAM ekamAM pIDA thAya ane ekamAM pIDA na thAya tenuM kAraNa zuM?, kAraNa eja che ke pAkA nakha e jIvanA pradezathI chuTA paDelA che. vALane kheMcavAthI ukheDavAthI zarIrane vedanA thAya che, paNa kApI nAMkhe temAM kAMI vedanA thAya che ?, lacamAM je ke vedanA che, paNa tame nAkanA vALa toDo, ane tenI sAthe e vedanAnI gaNatrI kare che te pramANamAM vedanA nathI. bAla sAdhu zI rIte leca karAvatA haze ?, zuM zekhathI leca karAvAya che? lecamAM paNa kalAthI leca karAya temAM vedanA eTalI thatI nathI. uparane vALa khIMcAtAM vedanA nathI thatI, paNa aMdarane eka java jeTale vALane bhAga ukheDAya te pIDA thAya che, kAraNa ke tyAM Atma pradeza vaLagyAM che. vadhelA uparanA vALamAM, pAkA nakhamAM Atma-pradezane saMbaMdha nathI. jIva AkhA zarIramAM vyApIne rahe che, mATe badhe ja vedanA thAya che, eTale sparzanI sAthe asara thAya che. AthI ja zAstrakAroe spazedriyane vyApaka gaNuM che, jyAre bIjI cAra Indrione vyApya gaNI che. rasanA (jIbha) zarIranA amuka bhAgamAM, dhrANa zrotra, cakSu amuka bhAgamAM jayAre sparzaneMdriya AkhA zarIramAM vyApaka che. vaizeSike tathA niyAyike cAmaDInA cheDe sparzaneMdriya mAne che, paNa tema hoya te garama ke ThaMDI vastunI asara chAtImAM ke peTamAM zI rIte thAya ? AkhA zarIramAM sparzaneMdriya vyApaka che, ane bAkInI cAreya Indriye vyApya che. sparza kayAM na jaNAya? DAma kayAM na lAge? rasanA, ghANa, cakSu, zrota vinAnA jIve che, paNa sparzanendriya vagaranA jIva joyA? ekendriyathI mAMDI tamAma jIvana, paMcendriya paryaMta jIva mAtramAM sparzanendriya vyApaka che. sparzanuM jora bIjA jerane haThAvI de che. tame bIjI kaI paNa indriyanA viSayamAM ke mananA viSayamAM layalIna banyA che, paNa eka kAMTe bhoMkAya te ! tyAMnuM lakSa zarIramAM khIMcAze. sparzanendriyane viSaya paNa viSayanI baLavattaratAnI apekSAe badhAne bAdha kare che, tene kaI bAdhaka nathI. sArAmAM sArI gaMdha maLe, sAMbhaLavAnuM, khAvAnuM, jovAnuM sArAmAM sAruM sAMpaDayuM hoya, paNa te vakhate koI DAma de to bIjA viSayane bAdha Ave. phele thaye heya, dAjhayA hoIe, te vakhate rUpa, rasa gaMdha ke zabdamAM citta rAtuM nathI, paNa bIjA viSaye sparzane bAdha karI zakatA nathI. jIva vicAramAM, tatvArthamAM, navatamAM prathama jIvanA vicAramAM pahele bheda ekendriyane ja levuM paDe che. koDanI saMkhyA sudhI pahoMce paNa 1 (eka) e saMkhyAnuM vyApakapaNuM badheya che, te ja rIte sparzanendriya sarvatra vyApaka che. samaktinI vyAkhyA zrIsidhdhasena-divAkare samyakatvanI vyAkhyAmAM jaNAvyuM che ke che e javanikAyanI zraddhA te samyakatva. pRthvI, apU, teu, vAu. vanaspati, trasakAyane jIvapaNe mAnavuM te samyakatva." chokaro AMkha gokhatAM paha=45 bole te zuM thAya? dazane pharaka che, beTuM che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20]. zrIamegha-dezanA-saMgraha. mATe Aveza Ave che! aDi chokarAne pUcho keH "jIva kene kahe?" ane te kahe ke: hAle cAle te jIva" te tamane kAMI thAya che ! trasa vinAnA bIjAmAM jemanuM bALaka jIva na mAne? jenA baccAmAM zuM A saMskAra ? hAle cAle te trasa jIva ema kahevAya. jIvatA jIvanuM zarIra paNa zarIra, ane maDaduM te paNa zarIra te kahevAya, paNa emAM jIvanI hAjarI tathA gerahAjarIne pharaka che. zarIra mAtra jIvanAM ja karAyelAM che. cAhe pittala, sonuM, mATI, kathIra game te tyAM paNa te tamAma zarIre jIvanAM ja che. A khyAla zuM moTAone paNa AvyuM che ? 'hAle cAle te jIva' kahIe te sthAvara A ja gepa! soyanI zAhukArI ane gaThaDInI cerI! mUThI bhara traNane jIva mAnavA ane sthAvaranA anaMtAnaMta jIvane gaNatrImAM ja na levA ? zrIsiddhasenajI divAkare kahyuM ke, e cha e kAyamAM cha manAya teja sAcI zraddhA. teja samyakatva manAya. pRthvIkAya, apUkAya, teukAya, vAukAya, ane vanaspatikAyamAM jIva, sarvajJanAM vacana vinA manAya tema nathI. sarvasanAM vacanathI ja chae kAyamAM jIva manAya, ane A chae kAyamAM jIva manAya teja zraddhA, teja samyakatva. je pagale grahaNa karavAmAM Ave che tene ekendriya jIve te rUpe pariNumAve che. je jalane vRkSa, vRkSarUpe pariNAmAve che te ja jalane manuSya, manuSyapaNAne yogya rUpe pariNumAve che. jIva karmodayAnusAra pudagale grahaNa kare che. AMdhaLe khAnapAna kare che, paNa cakSudarzanAvaraNIya karmodaye, nirmANa nAma karmanA abhAvathI te khAnapAnane cakSuIndriyapaNe pariNumAvI zakatA nathI. nAnapaNamAM vAgeluM juvAnImAM na jaNAya paNa ghaDapaNamAM te sAleja! grahaNa karAyelAM pudgalethI, pariNamAnusAra pariNati thAya che. mana, vacana, kAyAnA yoge jevA pudgale levAya che, tevuM pariNamana thAya che. mithyAtva, avirati, kaSAya, ane vega A cArane aMge jevI pariNati hoya tevAM pudgalene jIva pariNumAve che. jayAre te karmo udayamAM Ave che tyAre bhegavavAM paDe che. duniyAmAM kAMdhAnI rakama pramANe mudata heya che. pAMca hajAranuM leNuM hoya temAM mahine babbe rUpIA kAMdhuM TharAva kharA ? pacIzanuM paNa kAMdhuM, sonuM paNa kAMdhuM, hajAranuM paNa kAMdhuM. kAMdhA kAMdhAmAM pharaka te kharAne ! bhAre karmanuM AMtarUM paNa bhAre heya. eka kaDAkoDI sAgaropame so varSanuM AMtarUM heya. eka mANasane nAnapaNamAM vAgyuM pachI maTI gayuM, juvAnImAM na jaNAyuM ane ghaDapaNamAM pAchuM kaLatara thavAthI duHkhavA mAMDayuM, zAthI? dekhAvamAM sejo vagere kAMI nathI ke jethI vaidya kAMI anumAna kare. eka ja vAtanuM anumAna thAya che ke nAnapaNamAM vAgyuM hoya te juvAnI vakhate juvAnInA lehInA jaramAM na jaNAyuM paNa vRddhAvasthAmAM jaNAyuM. Aja dAkhale dhyAnamAM laIne vicArI le ke prathamanAM baMdhAyelAM karmone vipAka balattara hoya te vakhate pachInAM baMdhAyelAM karmonA vipAkanuM jera kayAMthI cAle?, e karmo paNa pachI udayamAM te AvavAnAM ja ane bhegavavA paDavAnAM ja che. A rIte pudagala pariNAmane vicArIne, ane parizIlana karIne AtmakalyANanA mArge jeo joDAze teo A bhava.parabhavamAM uttarouttara sArAM sagAdi pAmIne paramapadanA bhakatA banaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArakI gati ane tenA duHkho. lekhakaH-5zrI hemasAgarajI. anaMta jJAnI vItarAga paramAtmAe A saMsArane cAra gati svarUpa jaNAvatAM prathama nArakI gati jaNAve che. bIjI gatie tiryaMca, manuSya ane devatA rUpa traNa gati te pratyakSa che. jyotiSa maMDaLa sUrya, caMdra, graha, nakSatra, tArAo sAkSAt dekhAya che. temaja bhagavaMtanA sasaraNamAM paNa devatAo Ave che. tethI pratyakSa paNa ApaNe joI ke jANI zakIe chIe. paraMtu nArakI saMbaMdhI zraddhA mAnyatA parokSa anumAna ane Agama pramANa sivAya karyo sivAya chuTake nathI. yuktithI vicAra karIe te je kaMI paNa zubhAzubha karma A jIva kare che, tenuM ochAmAM ochuM 10 gaNuM phaLa te dareka jIvane anubhavavuM paDe ja. ane utkRSTa ApaNuM magaja kAma na kare tevuM anaMtagaNuM phaLa paNa bhegavavuM ja paDe. have vicAre ke jagatamAM paNa eka gunegAra puravAra thaye. tene sajA tenA AyuSyanA bhegavaTA daramyAna bhogavavAnI heya. sajAnI mudata purI thayA pahelAM je gunegAra maraNa pAme te rAjya sattAnI sajA adhurI rahI, paNa karmasattAnI sajA kadApi adhurI rahetI ja nathI. karmasattAnI sajA te cAhe tyAM A jIva hoya tyAM vahelI ke meDI game te prakAre bhagavyA sivAya chUTakoja nathI. temAM cAhe te parAkramI, punyazALI tIrthakara. cakravartI ke vAsudeva haya, te paNa temAMthI bAkAta rahI zakatA nathI. eka manuSya ahIM evuM pApa karma kare che, jethI aneka jIvane ekI sAthe saMhAra aneka jIvane trAsa-duHkha thAya che; eTaluM ja nahiM paraMtu vartamAna kALamAM aNubebanA zodhakanI vicAraNA karIe, te e zeAdhakanI zodha jayAM sudhI pRthvI para astitva raheze, tyAM sudhI te baMba dvArA bhaviSyakALamAM aneka jIveno saMhAra trAsa Adi hadayane kamakamATI upajAvanAra upadrava thavAnA. te tamAma AtmAone je bhaya, duHkha, trAsa upadrava thaze tenuM mULa kAraNa mULa zodhakaja gaNAze. have ahIM e vicAravAnI jarUra che ke rAjyasattA eka vakhatanA khunanI sajA vadhAre te karI zakatI nathI. rAjaya sattAnI tAkAta nathI. mATe tevIja rIte vadhAre khuna karanAra gunegArane paNa eka vakhata ja phAMsInI sajA kare. kemake tyAM rAjasattAnI vadhAre sajA karavAnI tAkAta nathI. have gunegAra kadI corI prapacAdithI rAjanA gunAthI chaTakI paNa jAya, agara vakIla berIsTarenI buddhithI nirgunegAra jAhera thAya, te paNa karma sattAnI sajAthI keIpaNa bhalabhale parAkramI ke sattAzALI bacI zakatuM nathI. have eka aMdagImAM anekanA khuna karyA, aneka jIvone trAsa upadrava bhayabhIta banAvyA. te gunAnI zikSA gunA karatAM anekagaNuM bhegavavAnuM sthAna eka evuM mAnavuM paDaze, ke jyAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ---- - ----- --- [202] nArakI gati ane maraNAdhika duHkha aneka vakhata anubhavavuM paDe. ane AyuSya paNa evuM tyAMnuM lAMbu mAnavuM paDe, ke jethI tamAma zikSoe tyAM purI karI zakAya. evI ja rIte zubha karmanuM phaLa paNa uttama ane dIrghakALa sudhI bhagavAya tevA sthAne paNa sAthe sAthe mAnavAja paDe. tevA sthAne devakanAM che. have prastuta ApaNe adhikAra nArakI vibhAga saMbaMdhI hovAthI AgaLa cAlIe. dareka matanA zAstromAM nArakI te manAyelI ja che. temAM sarvajJa bhagavatee yathArtha nArakInuM svarUpe jaNAvela che. te saMbaMdhI zAstromAM kayAM kayAM zuM zuM varNana jaNAveluM che te jeTaluM jeTaluM jyAMthI jANavA maLeluM che tene Tuke A mArI buddhi anusAra paricaya ApavA prayatna karIza. nArakadevAnAmupapAta tatvAH ( a. 2 sU 35) nArakasaMmUrchino napuMsakAni (2-50) nArakaNA ca dvitIyAdiSu (4-34) bahAraMmaparigrahatvaM ca nArakasyAyuSaH (6-16) uparokta tatvArtha sUtramAM jaNAvyA pramANe ghaNuM jago para nAraka zabda Ave che. have naraka zabdanA nikSepa vicArIe, nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, bhAva, ema cha nikSepa jaNAvyA che. nAma sthApanA temaja dravyanA keTalAka nikSepa cAlu prakaraNamAM teTalA upayogI na hovAthI upekSA karI, jarUrI mAtrane vicAra karIe, dravyanAraka tene kahevAya ke ahIM manuSyagati ke tiryaMcagatimAM je AtmAe narakagatimAM anubhavavA paDe tevAM duHkhanA kAraNabhUta pApakarma bAMdhe che. ahIMthI marIne jeo kAlasaukarika kALIe kasAI subhUma brahmadatta cakravarti vigere marIne narake javAnA te dravya nArake kahevAya. athavA te ahIMja evI che ke nivAsa sthAne evAM che ke jyAM rahenArAone bhaya, duHkha, trAsa upadrava ghaNuM veThavA paDatA hoya. te paNa dravya nAra gaNAya che. kSetrathI keDe hAtha rAkhI vaizAkha saMsthAne ubhA rahelA purUSAkRti samAna 14 rAjalekamAM tirjIkanI nIcenA bhAgamAM nIce nIce pahelI evI sAta nArakIo che. temaja kAla mahAkAla rorava mahAraurava apratiSThAnAdi nAmanA 84 lAkha pramANa narakAvAsAe che. kAla naraka tene kahevAya ke je nArakInI jeTalI sthiti (AyuSya kALa) hoya. bhAva naraka jeo nArakInuM AyuSya bhegavI rahyA che temaja nArakInA dukhe anubhavI rahyA che. kahevAnI matalaba e ke nArakImAM rahelA cha nArakInuM AyuSya ane azAtA vedanIya Adi karmonA udayathI bhegavatA dukhe azAtAe bhogave te bane bhAva nAraka gaNI zakAya. tyAM vedanA kevA prakAranI hoya te vedanAnuM yathArtha svarUpa te ahIM tevI upamA ApavA lAyaka padArtho na hovAthI kevaLajJAnIe paNa samajAvI na zake. chatAM devatAo paNa je vedanAne pratikAra (zAMta karavAne upAya) karI zakatA nathI. tevI tIvra, gADha, zIta ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA dukhe. [23] uSNa vedanA utpanna karanAra nirUpama ekAMta azubha sparza, rasa, rUpa ane gaMdhavALI pRthvI hoya che. pahelI traNa nArakImAM 15 paramAdhAmIe karelI magara, talavAra, bhAlA, karavata, kuMbhipAkAdikathI vathatI vedanA anubhave che. pite karela pApanA paLo zaraNa rahitapaNe lAMbA kALa sudhI bhegave che. bAkInI cAra nArakImAM paramAdhAmI na hoya te paNa te kSetranA prabhAvathI tathA mahemAMhe mArAmArI karI tIvra vedanA anubhave che. aMmba nAmanA paramadhAmika devatA pitAnA bhavanamAMthI kIDA karavA mATe nArakImAM jaIne zaraNa vagaranA evA nArakI jIvane kutarAnI mApaka phUla khIlA vIgerenA prahAra karI deDAve che. anAtha bicArAne ghAMcInA baLada mApaka bhamAve che. AkAzamAM uce pheMkIne nIce pADe che, paDyA pachI upara ghANanA mAra mAre che, bhAlAnI tINa aNIthI vadhe che. sAMDasAthI sajajaDa pakaDIne uMdhA mukhe nIce pADe che. vaLI talavAra bhAlAthI atizaya haNelA mucha pAmelAne karavata vaDe cIre che. ane zarIranA nAnA TukaDA karI nAMkhe che. vaLI zyAma nAmanA paramAdhAmI devatAo kara pApakarma karanArA zarIranA aMge upagenuM chedana, vajanI kaThIna bhUmivALA uMDA kuvAmAM phekavuM, zUlathI vIMdhavuM, saMyathI nAsikA kAnanuM vIMdhavuM, temaja majabUta doraDA sAMkaLathI bAMdhavuM, tathA tevA prakAranI netaranI seTInA prahAro karavA vaDe karIne mAra mAravA aphALavA, vIMdhavA, bAMdhavA Adika ghaNA prakAranI kadarthanA kare che. vaLI zabala nAmanA paramAdhAmI (jalAde) kIDA pariNAmavALA gADha hAsyamehanIya karmanA udayathI kutuhalapriya devatAo nirAzrita nArakIone herAnagati kevI rIte kare che te batAve che. AMtaraDAmAM rahelA tathA hRdayamAM rahelA mAMsakhaDane peTamAM rahelA AMtaraDAne bahAra kheMcI kADhe che. aneka prakAranI yAtanAo karIne tIvra vedanA upajAve che. vaLI raudra nAmane sArthaka karatA evA narakapAlo raudrakama azubha karmanA udayavALA nArakIjIvane taravAra bhAlA charI barachI zarIramAM bheMkI de che. temaja uparUdra nAmanA paramAdhAmIo nArakIjInA hAtha paga mastaka sAthaLe maraDI nAkhe che. temaja karavatathI herI nAkhe che. kaI paNa duHkha ApavAnuM bAkI rAkhatA nathI. vaLI kALa nAmanA jallAda devatAe lAMbI bhaThThIo agnithI bharelI sagaDIo cUlAo temaja luhAranI leha tapAvavAnI kaMDhamAM sakhata tApamAM zeke che. temaja leDhAnA meTA tavAmAM nAkhI jIvatAM mAchalAne dhANa caNa mApaka bhuja, tema nArakene bhuje che-radhe che. temaja mahAkAla nAmanA paramAdhAmIo jhINA jhINuM mAMsanA TukaDA karI kadarthanA kare che. pIThanA mAMsane chede che. temaja pUrvabhavamAM mAMsa khAnArA evA nArakene potAnA zarIramAMthI mAMsa kApI parANe khavarAve che. vaLI asi nAmanA paramAdhAmIe hAtha paga chAtI bAhu mastaka paDakhA vigerenA aMga upAMganA bhAgane chede che. ane atizaya duHkha utpanna kare che vaLI asipradhAna patradhanu nAmanA narakapAle bIbhatsa talavAranI dhAra sarakhA pAMdaDAvALA vRkSonuM vana taiyAra karI, tyAM chAyA mATe rAMkaDA nArakInA cha Ave eTale uparathI pracaMDa vAyarAnA jesathI pAMdaDAM paDatAnI sAthe zarIra cIrAI jAya che, temaja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [24] nArI gati ane kAna heATha nAka hAtha paga dAMta stana guDhDhA sAthaLa vigerenuM chedana bhedana karI nAkhe che. vaLI kubhi nAmanA narakapALo leADhAnI sAMkaDA mukhavALI kubhiemAM temaja leDhAnA kaDAyAmAM ane leDhI upara nArakane rAMdhI nAkhe che. temaja tAlukA nAmanA paramAdhAmIe azaraNu evA nArakAne tapelI retIthI bharelA bhAjanamAM nAkhI caNA taDatA bhuMjAya tema bhuMje che. saDaka banAvavA mATe aNIyAlI kAMkareTa jevI kAMkarI hAya tenA upara AkAzamAM uchALI paTakAve. nAmanA paramA vaLI vaitaraNI nAmanA narakapAle vaitaraNI nadI taiyAra kare. nadImAM parU leAhI vALa hADakAM vahetA hovAthI, bhayakara ane kalakala karatA jaLa pravAhamAM vaLI khArUM uSNu pANI hAvAthI bibhatsa dekhAvavALI vaitaraNI nadImAM nArakane vahevaDAve che. kharasvara dhAmIe rAMkaDA nArakI jIvAne karavata vaDe temaja vAMsalAthI parazuthI kuhADIthI cIravuM. veravu kApavu che.lavu ityAdika dvArA gADha vedanAo Ape che. vaLI vajramaya bhISaNa kAMTAvALA zAmalI vRkSa upara rALa karI rahyo hoya tema caDAve utAre, vaLI uparathI kAMTAthI chelAtA zarIre nIce kheMcI kADhe. mahAdheASa nAmanA leAkapALe bhavanapati devaleAkanA surAdhame jema siMhanA zabda sAMbhaLI nAsa bhAga karatAM mRgalAe doDI jatAM hoya, tene pIDA upajAvavA mATe cAre bAjuthI gherI lai, pakaDI pADI, vadhasthAne lai javAmAM Ave, tema nArakIone paNa A devatAe vadhasthAna tarapha ghasaDI jAya che. je koi manuSya jIveAnA sahAra AraMbha samAraMbha thAya tevA kArakhAnAe calAve, meATA yuddho laDe, mahA parigraha sadhare, paMcendriya jIvanA vadha kare, mAMsa bhakSaNa kare, evIja mahA pApavALI kriyA kare. utkRTa rAga dveSa karanAra, asayama pUrNAMkanuM jIvana nabhAvanAra, pApa karmInA kAraNabhUta kriyAo AcaranAra, jIvAne bhayeAtpAdaka hiMsA juTha meATI corI Adi mahApApa karma karanAra, AtmAo tIvra pApanA udayavALA atyaMta bhayAnaka atizaya a MdhakAramaya jayAM AgaLa AMkhathI te kAMI dekhI zakAyaja nahiM, mAtra avadhi ke vibhaga jJAnathI ghuvaDa dIvase jema atima madadekhe, tema dekhI zake. te paNa parimita kSetra jANe ane dekhe, evI nArakImAM uparokata pApAcaraNa karanAra upaje che. bhogone nADanAra AtmA kheranA aMgArAnA agni karatAM anataguNu AkarA tApavALI nArakImAM aneka prakAranI viDaMbanA bhogave che. paramAdhAmIe nArakajIvanI chAtI upara caDIne lohInI ulaTIo karAve che. temaja karavatathI zarIranA be TukaDA karI nAMkhe che. ghANImAM ghAlIne tala mAphaka pIlIne AMtaraDA bahAra kADhe che. te vakhate atizaya AkraMdananA zabdothI dizAmaDaLa paNa purAi jAya che. hADakAno samuha uMco uchaLe che. na sAMbhaLI zakAya tevA zabdo karatI gADha aMdhakAra ati durgaMdhI temaja bhedAyelA hAtha pagathI mizrita rUdhira carabI che jemAM, evA dudha pravAhavALI nadImAM vahevaDAve che. nirdayatA pUrvaka gIdhanI cAMcathI pIDA pamADe che. tapelA dRDha sAdhusAthI pakaDIne jIbha bahAra kheMcI kADhe che. keTalAkane uMdhe mastake uMce laTakAvI nIce agni saLagAve che. tIkSNa aMkuzanI aNI jevAM kAMTAvALA vRkSeA upara caDAvI utArI jarjarita ane ujaraDA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA duHkha [25] vALuM zarIra banAvI temaja kAMTAnI zayyAmAM suvADIne uparathI hathoDAnA mAra mAre che. AMkhanA palakArA jeTaluM paNa jyAM sukha durlabha che. judA judA prANIonA vadha karanArA juThuM belanArA ane pApAcaraNa karanArA AtmAo bhayaMkara nArakImAM jaMpalAya che. keTalAka dhITha adhamAdhama AtmAo prANIone vadha kare, ane vaLI dharmazAstronA nAme hiMsAmAM dharma manAve. kahe che ke "vedamAM kahelI hiMsA hisAja nathI. vaLI rAjAne zikAra karavA rUpa vineda kiyA te te rAjAne dharma che.' athavA vedamAM kahyuM che ke-mAMsanA bhakSaNa karavAmAM tathA madirApAna karavAmAM vaLI strIsa bhega karavAmAM kaze bAdha nathI. kAraNa ke prANIonI te pravRttio che. keI nivRtti-virati kare te mahAphaLa maLe." AvI vagara samajaNanI vedanI paMkatie AgaLa karI vAMdaraprakRtinA jIvone madirApAna karAvI vIMchI karaDAvI herAnagatimAM mUkI de che. kurasiMha ane kALAnAga mAka svabhAvathI ja hiMsA karanAre kadApI paNa krodhAgnithI baLate zAta thatA nathI. vaLI pAradhI zIkArI macchI pakaDanArAo temaja rAta divasa vadha-jIva hiMsA pariNativALA kurAtmAo aMtakALe aMdhakAramaya durgadhI yAtanAvALA naraka sthAnamAM udhe mastake paDe che. tiya ca ane manuSya bhavamAMthI marI nArakImAM utpanna thayela che, aMtamuhUrta kALamAM roma vagaranA pakSI jevuM zarIra utpanna kare che. paryApti pUrNa thayA bAda atibhayAnaka paramAdhAmIoe karelA zabdo sAMbhaLe che. "are magarathI haNuM nAMkhe ! talavArathI chedI nAkho! bhAlAo bhoM ke ! agnithI bALe." AvA bhayAnaka sAMbhaLavAthI paNa trAsa thAya tevA zabda karIne bhayabrAnta banelA cetarapUthI muMjhAI gayelA, jema siMhane nAda sAMbhaLI haraNIyA bhaya brAnta bane, tema have nirAdhAra azaraNa evA ApaNe tene Azare kare? ema vicAratAM vicAratAM cAre dizAmAM nAzI javA prayatna kare che. paNa jyAM jAya tyAM du:kha AgaLa ubheluM che. bhaDakAvALe kherane agni heya tenI aMdara lAlacaLa jagajagatA aMgArA hoya tenI sarakhI tapelI bhUmImAM e nArakInA jIvene parANe cAlavuM paDe che. pachI dInatAthI AkaMdana kare che. (nArakImAM bAdara agnikAya hete nathI tethI jyAM agni zabda vAparyo hoya tyAM agninI jevI upamAvALI vedanA samajavI) A te mAtra dagadarzana karAvela che. nahIMtara nAkInI uSNavedanA ahIMnA agni sAthe sarakhAvI zakAya nahiM. tyAMnI ane ahIMnI uSNa vedanAmAM merU ne sarasava, samudra ne bindu jeTaluM aMtara che. mahA nagaranA dAtAdhika tApathI dAjhatA moTI bume pADatA nArakInA aMdara ghaNA lAMbA kALa sudhI tIvra vedanA bhegave che. utkRSTathI sAgaropama ane ochAmAM ochA daza hajAra varSa sudhInuM nArakInuM AyuSya hoya che. khAravALuM unuM lehI ane parU jevuM dekhAtuM, uMdara bIlADI ane sarpanA kalevara jevI durgadhIvALuM, temaja astrAnI dhAra jevuM tINa sparzavALuM pANI jemAM vahI rahela che. vaitaraNuM nadImAM aMgArAvALI tapelI bhUmi choDIne tRSita thaelA nArakIo pANI pIvA tathA garamInI zAMti mATe jAya che. paraMtu tyAM paNa adhika vedanA umana thAya che. bANa cAbuka paNa mArIne vaitaraNI tarAve Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -* - - - - - [26]. nArakI gati ane che. ukaLatA durga dhI khArA pANImAMthI baDAra kADhIne tapelA lAMbA aNIvALA khIlA zarIramAM pesI jAya tevI nAvaDImAM paramAdhAmIo besADIne gaLAmAM khIlA Thoke che. keTalAka paramAdhAmIo nArakInA gaLAmAM meTI patharanI zIlA bAMdhIne durgadhI pANImAM DubADI de che. vaLI vaitaraNI nadImAMthI bahAra kheMcI kADhIne tapAvelI jINI dhAravALI aNIyANa kAcanA bhukA samAna retI sAthe tAvaDAmAM caNa mAphaka bhuje che, temaja zarIramAMthI mAMsa kApI sevAmAM parevIne agnimAM pakAve che. rAtri jojana karatArAnA memAM jIvatA kIDA bhare che. nArakImAM sUryanuM ke bIjuM ajavALuM hatuM ja nathI, ghora aMdhAruM ja hoya che. jema eka bheMsane sajajaDa leDhAnI sAMkaLathI cAre page temaja gaLe bAMdhIne ubhI rAkhI hoya ane cAre dizAmAM parata agni saLagAvyuM hoya, ane moM pAse mIThAnuM maracA ane garama masAlAnuM ukaLatA pANInuM bhAna bharI rAkhyuM hoya, tarasa lAge tyAre AgaLa mukeluM khAruM pANI pIe eTale aMdara sakhata uSNa vedanA, bahAranI paNa apAra vedanA thAya. tyAMthI nAsI zakAya nahi. keInuM te vakhate zaraNa nathI. mahA vedanA bhegavavI paDe tema nArakInA jIvone paNa paramAdhAmIe cAre bAju agni sarakhI vedanA ubhI kare ane tyAMthI khasI na zake te mATe ene muke TAITa bAMdhI rAkhe ane khArA ukaLatA pANI pAya. kurakama dayA vagaranA paramAdhAmIe kuhADI vAMsalA lAvIne nArakInA jInA zarIra phaDe che, chole che, temaja lAkaDAnuM pATIyuM raMdAthI suMvALuM karavAne mATe jema chele tema nArakInA zarIra uparanI cAmaDI hathIyArathI chole che. khAla utAre che. nAraka lekanA svabhAvane aMge grAhe teTalA nArakInA zarIrane agni sarakhA tApamAM tapAve, zeke, saMdhe tepaNa baLIne rAkheDo thatuM nathI, paNa jenuM vANIthI varNana na thaI zake tevI gADha asahya vedanA anubhave che. hiMsAdika aDhAra pApa sthAnaka sevanathI bAMdheluM pApa jayAre nArakInA jIvane udayamAM Ave che, te vakhate baLavAnuM chedAvAnuM bhedAvAnuM chelavAnuM trizUla upara AropaNa thavAnuM, kuMbhamAM pakAvAnuM kAMTALI sAmalI vRkSa upara ArohaNa thavAnuM paramAdhAmIe kareluM, ane mahemAhe laDI jakaDIne ubhuM kareluM duHkha evuM anubhave che, ke AMkhanA palakArA jeTale vakhata paNa duHkhamukta banI zaktA nathI. narakapAle jyAre nArakane kadathanA karatA hoya tyAre nagaravadhu mAphaka mahA bhayaMkara hahArava AkaMdana karatAM nArakIo karUNuvALA zabdo bole che. te mAta! he pitA! ghaNuM duHkha thAya che. huM anAtha chuM. tamAre zaraNe Avyo chuM. mane bacAve mArU rakSaNa kare. AvA karUNa ane vilApavALA zabdo sAMbhaLIne mithyAtva hAsyaratinA udayavALA paramAdhAmIne lagIra paNa dayA-karUNa AvatI nathI. paNa vadhAre duHkhI dekhIne vadhAre AnaMda Ave che. ane aneka prakAranuM azAtavedanI duHkha ubhuM kare che. vaLI paramAdhAmIe nIce mastake ubhuM karIne be page pakaDIne zarIra cIrI nAkhe che, vaLI pUrve karelA pApe yAda karAvIne kahe che ke te vakhate pArakA zarIranuM mAMsa khAIne AnaMda pAmate hate. tathA tenuM lehI ane madirA pItI vakhate bhAna na rahyuM ? temaja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA du:kha [20]. vezyA parastrI gamana karatuM hatuM te bhUlI gaye? zikAra karato hate. aneka mAne jALamAM pakaDIne mArI nAMkhato hato. sattA ane adhikAranA madamAM bIjAo pAse sakhata veTha karAvato hate. vaLI pArakA dhanamAla corI luTI paDAvIne svAdhIna karate hate. akhuTa saMpati riddhi-sattA meLavI chatAM saMteSa rAkhato na hato. karmAdAnanA vepAra karavAmAM paNa pAchI pAnI karato na hato. rAtribhUjana, abhakSya bhakSaNa karatA hatA. bIjA upara juThAM ALa caDhAvatuM hatuM. bIjAne duHkhI dekhI AnaMda pAmate hate. kheTA beTA dharma batAvI jIvone durgatinA khADAmAM gabaDAvI dete hato. bInajarUrI pApa na karavAnI pratijJA lete na hate. bIjo aneka AraMbha samAraMbha karI karmAdAnanA vepAra kare, kArakhAnA calAve, yuddha laDe, pApa kare tenA vakhANa karatuM hatuM, te tamAma zuM tuM atyAre bhUlI jAya che? ema pUrvabhavamAM karelAM pApe yAda karAvI karAvIne tadanurUpa zikSA paramAdhAmIo kare che. paramAdhAmIe jyAre te nArakInA jIvone zikSA kare che, te zikSAthI bacavA mATe bIjA sthAne nAsI jAya che, paraMtu vijhA lehI mAMsathI bharelI gaTarathI paNa bIbhatsa ane durgadhI evA sthAnamAM eciMtA paDe che. jyAM azucisthAnamAM IyaLa mAphaka lAMbe kALa pasAra karavo paDe che. vaLI evA kRmio tyAM vinu che, ke satata vyathA upajAvyAja kare. chaThThI sAtamI nAraka pRthvImAM maTI kAyAvALA lAla kupurUSe vimuvIne mAM hemAMhe eka bIjA nArakIo haNyA kare che. vaLI paramAdhAmI adhama devatAo pUrvanA duzcarita saMbhALIne nAsikA hoTha kAna chedI nAMkhe che. temaja mAMsa madirAnI abhilASAvALA juThuM bolanAra ALa mukanAra marma vAto pragaTa karanAranI jIbha tIkSaNa hathIyArathI kApI nAMkhe che. ane lehI rAtrI dIvasa kAna, nAka, hoTha, jIbhamAMthI satata vahyA ja kare che. eTale lAMbo UMDo niHzvAsa muke che. vaLI kApelA sthAna upara lAlacaLa tapAvelA lehathI DAma de. upara hAra nAkhe eTale lehI ane parU nIkaLyAja kare. vaLI lehI parUthI bharelI durgadhI kubhimAM azaraNa ane Asvara karatAM nArakene nAkhIne nIce cAre bAju agni saLagAvIne rAMdhe che. virasa Akadana karatAM tRSita thayelA jayAre pANI pIvAnI mAMgaNI kare che, tyAre kahe che ke tane madirA pIve bahu gamatuM hatuM kema? ema kahIne tapeluM tAMbu ke sIsAno rasa moMmAM baLAtkAre reDe che. A manuSya bhavamAM pArakAnI chetarapIMDI karavAvALA kharI rIte potAnA AtmAne ja chetare che. macchImAra pAradhI kasAIne baMdha karI eka bhavanA mAnelA alpa sukha mATe aneka bhavoe aMta na Ave tevA lAMbA kALanA duHkha vahere che. vaLI sukRtathI parA mukha bane che. ane narakamAM paNa paraspara duHkhenI udIraNa kare che. mAMsa khAvAvALAne pitAnuM ja mAMsa khavaDAve che. madirApAna karanArane pitAnuM ja lehI ke sIsA tAMbAnA ukaLatA rasa pAya che. juThuM belanAranI jIbha chedI nAMkhe che. pUrva janmamAM pArakI vastu dhana haraNa karanAranA aMgopAMganuM haraNa kare che. vezyAgamana ke parastrI saMga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [28] nArakI gati ane karanAranA vRSaNa cheda kare che. tathA kAMTALA jhADa sAthe bAtha bhIDAve che, tapAvelI putaLI sAthe AliMgana devaDAve che. evI ja rIte mahAraMbhI, mahA parigrahI, kobI, mAnI, mAyI, lebhI draSI, AtmAonA janmAMtaranA pApo yAda karAvI karAvIne tevA prakAranuM duHkha unna karI pUva karmanA vipAkenuM pULa bhegAve che. jyAM zabda rUpa rasa gaMdha ke sparzanuM lagIra paNa sukha hotuM nathI, tevA narakAgAramAM vAsa kare paDe che. AyuSya paNa nikAcita hovAthI ApaghAta karavA mAMge te paNa marI zaktA nathI. je mAtA, pitA, putra, strIo mATe, dhana upArjana karavA pApa hiMsA karI hatI, te sanehI mAtA, pitA, putrAdikanA neha vagarane manahara viSaya vagarano kahelA jAnavaranI durgadhathI adhika durgadhIvALA sthAnamAM zayana kare che. mAMsa, pezI, parU, AMtaraDA hADakAvALuM viSTAmaya dekhAvAthI cItarI caDe tevA, vaLI hAhArava AkaMdana raDAroLanA zabdothI bhayAnaka evA narakasthAnamAM sAgaropama sudhInA AyuSya bhogavavA paDe che. keTalAka paramAdhAmIo hAtha paga sajajaDa bAMdhI AMkhe pATA bAMdhI peTamAM hathIyAra bhoMkIne mAMsa bahAra kADhe che. vaLI keTalAka zarIranI cAmaDImAMthI vAdharo baLAtkArathI kheMce che. nIcenI cAra nArakIomAM bIjA nArakInA cha bAhane mULamAMthI chedI nAMkhe che. temaja moM phADIne moTA pramANamAM tapelA leDhAnA goLA bhare che. tapelI bhUmi para cAlavAthI dAjhatA dIna svarathI AkaMda karanArA nArakone gaLIyA baLadane jema Ara meM ke, tema tapAvelI aNIdAra paNa bheMke che. vaLI keTalAkane TukaDe TukaDA karI leDhAnA khANIyAmAM udhe mastake rAkhI khAMDe che. keTalAkane paga sAthe bAMdhI uMdhe mastake laTakAvI caMDAle pAse kAgaDA gIdhanI vaja jevI cAMcathI bhakSaNa karAve che. vaLI zarIra hatA tevA banI jAya che. tyAM cAhe tevA zarIranA TukaDA karavAmAM Ave te paNa, jema bhAjanamAM pAre chuTo paDele heya, paraMtu lagIra bhAjana halAve te ekameka banI jAya che. athavA nadInA pANImAM lAkaDI mArI vibhAga pADIe te tarata maLI jAya tema nArakI jInA zarIramAM paNa evuM ja bane che. moTI saLagatI citAmAM paNa nAMkhe te ghI mAphaka ogaLI jAya, paNa prANathI viyegarUpa mRtyu kadApI te vedanAthI thatuM nathI. vaLI hAthI, uMTa, gadheDA, gheDA, baLada, pADAne jema ghaNo bhAra bharI calAve, na cAle te aMkuza Ara ke cAbukathI zikSA kare, tema nArakenA upara gajA uparAMta bhAra bharIne calAvarAve, na cAle te marma sthAnamAM Akara mAra mAre. parAdhIna bIcAro ene kAMTA kAcanA jevI kAMkarAvALI lehI rUdhIrathI kharaDAyelI cIkaNuM bIhAmaNI jago para baLAtkAre calAve, ema karatAM mucha pAme, rastAmAM paDI jAya te zarIranA TukaDA karI nagaramAM balI nAMkhe tema eka TukaDe pUrvamAM eka pazcimamAM eka uttaramAM eka dakSiNamAM upara nIce vidizAmAM pheMke. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - - - .. ... tenA du:kho [09 pUrvanA vairI janmAntara zatru apakArI kepa sahita moTA moTA magara ke sAMbelA laIne gADha prahArathI mardana kare che. zaraNa vagaranA te prahArathI jarjarita thaI gayuM che zarIra jenuM, evA lehInI ulaTI karatA dharaNI para DhaLI paDe che. vaLI hAtha pagamAM leDhAnI beDI, sAMkaLa nAMkhI bhukhyA rodra nirbhaya zIyALa, vAgha, sIMha pAse muke che, jethI bIcArAnuM bhakSaNa thaI jAya che. AvI rIte traNa nArakImAM paramAdhAmIe karelI, bIjImAM paraspara karelI, badhAmAM kSetranA svabhAvathI thayelI vedanA, ati kaTuka kaDave kharAbamAM kharAba rasa che. jyAM rUpa paNa tadana bIbhatsa, jevuM paNa na game, sparza paNa dusaha hoya, evA sthAnamAM nIratara TaLavaLatAM ghaNuM lAMbA kALa sudhI pote karelA azubha pApanA phaLa bhogave che. pahelI ratnaprabhA nAmanI nArakImAM utkRSTa sthiti eka sAgaropamanI bIjInI traNa, trIjInI sAta cethInI daza, dhumaprabhA nAmanI pAMcamI nArakInI sthiti sattara, tama prabhAnI bAvIza, sAtamI tamatamaprabhA nAmanI nArakInI utkRSTa sthiti (AyuSya) tetrIsa sAgaropamanI che. sItAne jIva je IMdra thayo che, te nArakImAM lakSmaNane jIva je duHkha bhogavI rahyo che, tene bacAvavA jAya che, paNa duHkhamukta karI zakatuM nathI. ulaTAne vadhAre duHkha thAya che. tevIja rIte pUrva nehathI baLarAmajI kRSNane paNa zaraNuM ApavA jAya che, paNa nirUpAya thaI pAchA Ave che. jene mATe A lekamAM pApa karyuM tenI sahAyatA vagarano ekaleja pApa karma bhegave che. keIpaNa duHkhamAM bhAga paDAvatuM nathI. mayA parijanasyAyeM, kRtaM karma sudAruNam / ekAkI tena do'haM, gatAste phalabhoginaH // meM sagA snehI mATe bhayaMkara pApa karyuM, Aje ekale huM pIDA pAmI rahe che. paLa bhegavanArA te mane ekalAne cheDIne cAlI gayA. sAtamI nArakInA apratiSThAna nAmanA narakAvAsamAM jagatanA jeTalA dukhe che, te tamAma ekI sAthe bhogavavA paDe, tevuM pArAvAra duHkha hoya che. ahIM te leza mAtra batAvI zakAya che. nArakIomAM nIce nIcenI nArakImAM vadhAre vadhAre kharAba lekSA-pariNAma, zarIra vedanA, vikriyA hoya che. pahelI naraka karatAM bIjImAM vadhAre azubha leyAdika hoya. tenA karatAM trIjImAM azubhatama hoya, yAvat sAtamIe atizaya azubha hoya. kRSNa nIla kApata A traNa lezyAe tIvra saMkaleza adhyavasAyavALI cAlu rahe che. azubha pariNAma:-dasa prakArane pudagala pariNAma azubha ane azubhatara che. cAre bAju atizaya aMdhakAra hoya che. nArakImAM sparza vAMchInA DaMkha tathA kavaca (je zarIre sparza thAya te AkhA zarIramAM atizaya khaNu AvyAja kare.) tathA aMgArAnA sparzathI anaMta guNa aniSTa hoya. rasa paNa tyAM rahelA pudagalene lIMbaDe karIyAtuM vagerenA satvanA azubha svAdathI paNa ati azubha hoya. kutarA bIlADA uMdara sarpa hAthI ghoDAnA kahAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * - **** * - - - - - - - - [10] nArakI gati ane gayelA saDI gayelA kalevaranI gaMdhathI kaI guNe azubha gaMdha heya. varNa trAsakArI rUvATA vagaranA ane pAMkha tuTI gaI hoya, tevA pakSInA AkAravALA atikALa hoya. AkAra dekhIne ApaNane uga thAya. pizAca jevo dekhAvA lAge. gati eTale cAla uMTa ane gadheDAthI paNa kharAba dekhAya tevI hoya. vedanA -pahelI narakamAM uSNa vedanA. bIjamAM tethI vadhAre uSNa vedanA. trIjamAM atizaya utkRSTa uSNa garamInI vedanA cethImAM uSNa zIta. pAMcamImAM zItoSNa chaTrImAM zItatA. sAtamImAM ukRSTa zIta vedanA hoya te A pramANe - ane mahIne jyAre 1600 sUryanA kiraNo tape agara kharA unALAmAM bapore bAra vAge pIta prakRtivALa hoya, ane cAre bAju agni saLagAvI suvADe, tene je sUrya tathA cAre dIzAnI garamI lAge, tenA karatAM anaMtaguNa garamI nArakImAM hoya. te garamInI vedanA tyAM anubhavavI paDe. piSa mahA mahinAmAM ThaMDo pavana vAte heya. zarIre barapha pheravavAmAM Ave, zarIra ughADuM hoya, bahAra khullA medAnamAM nadI kInAre ubhA hoIe, ane koIpaNa kapaDA paheryA na hoya, teve vakhate jevI ThaMDI vAya tenA karatAM nArakInI aMdara anaMtaguNa ThaMDInI vedanA heya. je kaI uSNa vedanAvALA nArakInA jIvane ahIM lAvI saLagatAM kheranA aMgArAmAM suvaDAvI de te, unALAmAM jhADanI chAyA taLe ThaMDo pavana ovata hoya, ane uMgha AvI jAya, tema nArakIne jIva paNa e aMgArAmAM zAMtithI suI jAya, evuM sukha anubhave. eTalI garamI nArakImAM hoya. evI ja rIte ThaDInI vedanA nArakImAM eTalI jabbara heya ke, ThaMDInI vedanA vALI nArakImAMthI ucakIne aDIM mahAmahInAnI rAtre, ThaMDo pavana phukAte hAya dAMta kaDakaDa avAja karatAM hoya zarIra dhrujatuM hoya ane baraphamAM lAvIne suvaDAvI de, te nIrAMte jANe tApaNI karI zarIra zeka karato hoya, tevuM nidrA sukha anubhave, arthAt anaMtaguNI zIta vedanA nArakImAM hAya. sukhanI icchAthI kIyA kare paNa azubhamAM ja pariName arthata chAyAnI IcchAthI jhADa taLe jAya, paraMtu uparathI talavAranI dhAra jevA tIkSaNa dhAravALAM pAMdaDAM paDe eTale age kapAI jAya. TuMkamAM ukaLatA leha-tAMbu-pIsAne rasa moMmA reDe che. loDhAnA tapelA thAMbhalA sAthe bAtha bhIDAve che. kAMTALI DALIvALA vRkSa para caDAvIne evI rIte pAchA kheMce ke AkhA zarIramAM kAMTAo pesI jAya, ane lehI nIkaLe, ujaraDA paDe. mAMhamAMhe uMdara, bIlADA, sApa, ghe, hAthI, saha, pADo ane AMkhale, vAMdarA ane vAghanA rUpa karIne laDAve. aMkuza bhAlA, talavAra, vaja, charI, mogara-pANI hatheDA, kuhADI vagere hathIyArathI haze. mAre, TIpe, joke, bhAlAmAM parevI upara rAkhe, nIce pADI peTamAM bhAlA bheMkI chAtI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA duHkho [11] upara pagathI dAbe. mAthAmAM chINa rAkhI upara haDAthI Thoke. udhe laTakAvI nIcethI agni saLagAve. bAMdhIne enA upara sarpo, vIMchI, sIMha kAgaDA cheDe, jethI bIcArAnA aMgopAMga upara DaMkha de, karaDIne khAya. vAMsalA ane raMdAthI zarIranI cAmaDI le che. te upara mIThAnA pANI chAMTe che. ukaLatA telamAM taLe che. kuMbhamAM ghAlIne pakAve che. karavatathI kApe che. aMgArAmAM suvaDAve che, baLada mAphaka gADAmAM joDI khuba bhAra kheMcAve che. barAbara na cAle te tINa AravALI paNa pIThamAM seMke che. vaLI khIlAvALI zayAmAM suvaDAvI uparathI ghANanA mAra mAre che. vAgha, dIpaDA, zIyALa, kara bIlADAM, neLIyA, sApa, gIdha, ghuvaDanA rUpi banAvI, tenI sAme ubhe karI karatAthI bhakSaNa karAve che. tapelI retImAM calAve che. talavAranI dhAra jevA pAMdaDAvALA vRkSanA vanamAM praveza karAve che, nIcethI paga ane uparathI pAMdaDA paDe te aMge tarata kapAI jAya. zA mATe paramAdhAmIe A bIcArA nirAdhAra azaraNune AvI rIte saMtApa karatA haze ? bIcArA bIjAne duHkha ApI temAMja AnaMda mAnanArA hoya. mahemAhe viruddha rUpa karI laDatA nArakIne dekhI rAga dveSa ane mehathI parAbhava pAmelA pApAnubaMdhI punyavALA AtmAne atizaya AnaMda ukhanna thAya che. AvuM dekhIne paramAdhAmIe aTTahAsya kare che. khaDakhaDa hase che vastro uco nIcA uchALe che. nAce kude che. meTo siMhanAda kare che. devalekamAM bIjAM aneka sukhanA sAdhano hovA chatAM, mAyA niyANa mIthyAtvazalya tIvra kaSAyanA udaye karelA vrata niyamonI AlecanA na karI hoya, tethI AvA halakA devalekamAM sanna thAya che, jyAM pApAnuMbaMdhI punya bhegave che. agara bAlatapasvIpaNAthI paNa AvA deva thAya che, jethI prItinA kAraNabhUta aneka bIjA devalekanA viSaye, bhege hovA chatAM, bIjAne duHkhI dekhI AnaMda pAme che. AvuM niraMtara ati tIvra duHkha anubhavatAM maraNanI IcchA kare, te paNa maraNa AvatuM nathI. tyAM kaIne keInuM zaraNa nathI. temaja tyAMthI nAsI chuTAtuM nathI. tyAMnA svabhAvathI dAjhI gayelAM phADI nAMkhelAM kapAI bhedAI gayelAM ke kSata thayelAM zarIre tarata rUjhAI jAya che. jema vahetAM pANImAM koI daMDa mArI pANI juduM kare, paNa tarata te pAchuM eka sarakhuM maLI jAya che, tema ahIM paNa zarIre tarata pArA mApaka AkhA thaI jAya che. kayA jIvo narakagatinuM AyuSya bAMdhe che? te vicArIe. mithyAdaSTi, vItarAga kevaLI bhagavaMte prarUpelA zAstrathI ulTa zraddhAvALe, prabhu zAzanane dveSI, prabhu mArga ane pravacana saMghanI apabhrAjanA karanAra gozALA ane saMgama sarakhA je ke saMgama devatA hovAthI narakAyu na bAMdhe paNa duHkha paraMparAe bAMdhI zake. mahAraMbhI kALIyA kasAI mAphaka ghera hiMsA karanAra kasAI, pAradhIe, macchImAre, mAMsAhArIo moTA kArakhAnA calAvanArA, meTI laDAI laDanArA kaNika sarakhA mahoparigrahI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] nArakI gati ane tenA duHkho. dhana dhAnya 35, senuM dareka jAtanI dhAtu, ratna, rAjya, strI vigerenA moTA parigrahane dhAraNa karI temAM atizaya mamatva buddhi rAkhe. jema ke subhUma brahmadata cakravatI, rAvaNa, mammaNazeTha, naMdarAjA vigere pAparucivALA rAta divasa pApa karavAnI IcchAvALe, sukRta karavAnI IcchA te na thAya, paNa bIjA dAna punya karatAM dekhI aMdarathI banyA karato hoya. tIvrakAdhI maDA krodha karanAra, lagIra lagIra bAbatamAM magaja gumAvanAra tathA vAgha, sarpo vigere prANIo. ni:zIla, parastrI laMpaTI, panArInA baLAtkAre zIlakhaMDana karanAra, temaja cera, dhADa pADanAra vizvAsaghAta karanAra, rAtribhojana ane abhakSya bhakSaNa karanAra, zaidra pariNAmI, kharAba azubha dhyAna karanAra, raudra dhyAna dharanAra hiMsAnuM baMdhI dhyAna cAlyAja karatuM hoya jemane tevA bIlADI, goDI, taMdalIyo masya, temaja bIjAnI vastu coravAnI paDAvI levAnI ke luMTavAnI dhAraNavALAo Akho divasa azubha vicAraNAoja DisAdikanI cAlatI hoya. AvA jIvo azubha pariNAmanA lIdhe atikara azubha dayAnamAM dAkhala thaI narakanuM AyuSya bAMdhe che. narakamAM unna thAya che. mahAduHkhamAM lAMbA kALa sudhI rIbAyA kare che. koI duHkhamAMthI bacAvatuM nathI. vagara AMtarAe dU:khanI paraMparA eka pachI bIjI ubhI thayAja kare che. keTalAka laghukamI nArako tathAvidha zubha sAmagrI meLavIne samyakatvaratna paNa pAmI zake che. temaja keIka kSAyika samyakatva sahita ahIM Avela hoya te jinezvarAdikanA guNanI prazaMsA anumodanAthI temaja prabhunA kalyANaka kALe zAtAne anubhave che. vaLI kaMIka vizuddha jJAnanA ge samyakatva prApta thayA pachI, pUrvanA pApane pazcAtApa karatAM bhagavAnanA zAzanane rAga vadhatAM tIrthakara nAma kama upArjana kare. dareka nArakIne bhava pratyayika avadhi agara vibhaga jJAna hoyaja. pUrve jaNAvelA nArakInA duHkha vize sAMbhaLIne, vivekI buddhizALI AtmA koIpaNa traNa sthAvara jIvanI hiMsA na kare, juThuM na bele, vagara ApelI vastu grahaNa na kare, maithuna na seve. parigrahano tyAga kare. samyakatva daDha kare. temaja kodhAdika kaSAyone AdhIna na bane. evI ja rIte tIrthaMca manuSya ane devagatimAM paNa aneka prakAranA parAdhInatA janma jarA maraNa ISTa viga, aniSTa saMga, Adhi, vyAdhi, upAdhi temaja devalokamAM paNa para saMpatti riddhi dekhI IrSyA Adina duHkhe, maraNa kALe pitAnA vimAna devI vigere choDIne azucI bIbhatsa dUrgadhI aMdhArA sthAnamAM janma levuM paDaze, ItyAdika aneka dUkhAvALe A saMsAra samajI sarva duHkhathI rahita sAdi anaMta kALanuM paramAnaMda sukha mAtra mokSamAM ja che, ema samajI saMyama anuSThAnamAM rakta banI, sarva karmane kSaya karI siddhi sukhanA bhAjana ane eja abhilASAe lekha samApta karuM chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo zrI vrtmaanaay| bhAvanAdhikAre dharmaratna prakaraNa dezanA sArAMza. bhavajalahimmi apAre, dulahaM maNuyattaNaM pi jaMtUNaM / tatthavi aNatthaharaNaM, dulahaM saddhamgavararayaNaM / ciMtAmaNi ratna. bhava zabdano paramArtha. zrI dharmaratna prakaraNa nAmanA mahAgraMthamAM zrI zAMtisUrIzvarajI mahArAje mULa gAthAmAM jaNAvyuM hatuM ke "mavanaphiAi mAre temAM "bhAva" zabda kema jaNAvyuM ! mavati rimana bALanaH ti mavaDA nAma pADIne cIja oLakhAvavI hoya te cAhe te nAma pADo. nAma thApanAra je apekSAe nAma thApe te apekSAe tene vyavahAra karI zake che. hinduo gaNita agara pAThamAM ma. 2. . 3. lakhe che. ajANyA kayAM ghasaDAyA? e. bI. sI. DI. kenI mAtRkA? hindInI ke aMgrejInI? kahevuM paDaze ke aMgrejonI. hindune a. A. I. agara ka, kha, ga, gha. heya ke a. ba. ka. 3. heAya ? jainapaNanI vAta to dUra raho, paNa hindu tarIke paNa te saMjJAthI vyavahAra kara na joIe, kAraNa ke te aMgrejanI mAtRkAnuM anukaraNa che. artha vagaranA ane arthavALA be prakAranA nAmo hoya che. arthavALA nAmane upayoga karavo, jethI zrotAone zabda dvArAe paNa artha mAlama paDe. kalAla (dArUvALA) ne tyAM UMce garAsI gaye, na gharAka che. bhAI! mAre dArU le che, mATe vAnagI Apa. kalAla (dArUne vepArI) hasavA lAgyA. garAsIo paNa te joI hasavA lAge. garAsIyAne manamAM duHkha thayuM, chatAM kalAla hasyA ja kare che. have kalAla kahe che ke ThAkara ! vAnagI tenI devAya ke je mAla chupo hoya ? jAhera mAlanI vAnagI (namuno) na hoya. keIka mAla e che, ke pacIsa Dagale paDe che. koIka pacAsa Dagale, keka 75 Dagale, koIka 100 Dagale mAla IDale che. 25, 50, 75, 100 Dagale. mucha pamADanAra mAlamAMthI kayo joIe che? tevI rIte karmarUpI kalAlane tyAMthI meha madIrAmAM masta thayelA sAmeja dekhAya che, pachI vAnagI zI? ema zAstrakAre kahe che, ke zabdomAMja ene bhAvArtha AvI jAya. zabdadvArA keDalAka artha samajAya, tethI vyAkhyAnA bhedamAM saMhitA nAmane bheda kahe che. vyAkhyAnA cha bheda jaNAvatAM sUtranuM uccAraNa karavuM te paNa vyAkhyA. sUtroccAraNa vyAkhyA kema? sUtramAM je zabda hoya che te zabdo prAyaH sAMketika arthavALa nahIM, paNa vyutpatti arthavALA hoya che. tethI zabda sAMbhaLavA mAtrathI artha AvI jAya, mATe saMhitA paNa samajAvaTane bheda che. tethI bhava zabda kahela che. bhava zabda sAMbhaLavAthI tenA guNa-svarUpa mAlama paDe. bhava eTale thavuM e zabda prasiddha che. jIva jemAM janme tenuM nAma bhava. teja vAta jaNAve che ke bhava Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- . - * --- -- ----- - [14] dharmarana prakaraNa eTale janma the. jIvanuM janamavAnuM kyAM thAya? zA kAraNathI thAya ? te samajavuM joIe. cAre gatimAM jame che. cAra gati sivAya jIvane janamavAnuM bIjuM kaI sthAna nathI. sarva kALa, sarva kSetra, sarva bhAvane aMge cAra gatimAM janamavAnuM che jemAM, nArakI-tiryaMca manuSya ane devatApaNe jemAM janamavuM thAya te bhava. have cAra gatimAM koI pUche ke nArakI gatine prathama kema lIdhI? ucuM pada prathama bolAya. "rAjA pradhAna zeTha vANotara AvyA." ema bolAya. paNa pradhAna rAjA ke vANetara zeTha AvyA" ema na bolAya. tema bole te viveka vagarane gaNAya. tema ahIM norakI AdI bolatA zuM viveka sAcavavAne nahi? tArI zaMkA sAcI, paNa saheja vicAra kara. be vastu kahevI hoya tyAre mukhya gauNa kahevAya. paraMtu ghaNI vastu kahevAnI hoya tyAre mukhya gauNane niyama na rahe. jIvone pApathI ugArI uce raste caDAvI, mokSamAM sthApana karavA, te pApathI bacAvavA mATe nArakInA duHkhe samajAvavAmAM Avaze, teja pApathI mukata thaze. pApanA phaLo khyAlamAM lAvI pachI tiryaMca, manuSya, devatA e krame jaNAvyA. e cAra gati rUpe jIvanI utti jaNAvI, te cAra gatirUpa bhava agara saMsAra che. prANIo potapotAnA karmonusAra janme evuM koI sthAna te bhava. na samaje vyAkaraNa, ane na samaje te abhidheya. evA belI nAMkhe ke "samyaphasAra che te saMsAra." ema ajJAnathI bolanArAe samajavAnI jarUra che ke sa6 upasarga che, te te haMmezAM dhAtu sAthe joDAya che. zabdonI sAthe joDAto nathI. te upasarga nAmanI sAthe samAsa na pAme. =dhAtue sarakavuM, khasavuM, bhaTakavuM atyaMta sarakavuM vigere 14 arthamAM Avela che. 14 rAjakamAM tamAma sthAne azAzvatAM che. sarvArthasiddhanuM sthAna paNa azAzvatuM che. jene sarakavAnuM ke lapasavAnuM sthAna gaNIe e saMsAra. bhava kaho, saMsAra kahe te cAra gatirUpa che. saMsAra samudra A saMsAra-bhava tene jaLadhi kema kahyo? pANI jemAM dhAraNa karAya te jaladhi. te saMsAra ane jaladhi tene saMbadha zI rIte ? te mATe kahe che ke-janma jarA maraNa jaDa eTale janmAdine pANI rUpe gaNe te saMsArane jaladhi rUpe gaNI zakAya. kAraNa ke rahyoramenitti 3 ane 4ne abheda vaiyAkaraNa svIkAre che. tethI janma-jarA-maraNa Adhi vyAdhi upAdhirUpa jaDa te jala rUpaja che, arthAt saMsAra samudra jevo che. AvA bhayaMkara pAra vinAnA saMsAramAM ApaNe vahI rahyA chIe. anAdi kALathI taNAI rahyA chIe. ahIM ziSya zaMkA kare che, ke hame janamyA chIe. mAtAnuM dudha pIdhuM che, dhULamAM ALeTayA chIe, janmAvasthA, dudha pIvAnI avasthA, ghaDIyAnI avasthA yAda nathI. A A janmanI vAtane khyAla AvatuM nathI, eTaluM ja nahiM paNa paNa nava mahInA sudhI gaMdhAtI mAtAnI kukSImAM udhe mastake laTakayA, te khyAla paNa AvI zakto nathI. te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _ . . . . . - - -.. dezanA thArAMza. [15]. pachI gayA bhavanI, ke tethI AgalA bhavanI, ke anAdinI vAta hamAre zI rIte khyAlamAM lAvavI? bIjA kura nyAye saMsAra bheMsa AgaLa bhAgavata vAMcavAmAM tava na nIkaLe, tema A bhava ke gaye bhava na jANanAra pAse anAdinI vAta kare temAM tatva zI rIte nIkaLe? AvI vAta karanArA zrotAone samAdhAna Ape che. eka dANe hAthamAM laIe, have tamane pUchIe ke A dANo keNe vA ? keNe layo? kayA kheDute kayA keDAramAMthI lAvI kyA khetaramAM kaye divase vAvyo? e badhuM ApaNe bhale na jANue, chatAM bIja aMkura vagara ane akura agAunA bIja vagara na hoya. tema bIjAMkuranI paraMparA anAdithI che. enI zakitanA vicAramAM bIjathI aMkura ane aMkurathI bIja anAdithI paraMparA cAlu ja che. nahitara aMkura vagara bIja thAya che, ane bIja vagara aMkura thAya che tema mAnavuM paDaze. jema bIja aMkuranI paraspara avasthA samajavA mATe anAdithI utpatti mAnavI paDe che. tema janma pratyakSa che. te janma karma sivAya bane nahi. karma pahelAnA janma sivAya bane nahi. bIjAMkura nyAye janma karmanI paraMparA anAdinI mAnavI ja paDe che. uparokta niyamAnusAra A jIva anAdithI saMsAra samudramAM vahI rahele che. ema vahetAM vahetAM durlabha manuSya bhava anAyAse maLI gayo. yAvat pUrvanAM puNya karmathI uttama kuLa kSetra zarIra ItyAdika phale paNa maLI gayA. A durlabha vastuo sidhdha thaI gaI manuSya bhava prati durlakSa. - have sAdhya cIjane aMge vadhAre upadezanI jarUra che. dharmaratnanI prApti haju sAdhya che. guNarUpI vaibhava hoya teja dharma ratna meLavI zakAya. tucha vaibhavavALA ratna kharIdI na zake. te pachI ciMtAmaNI ratna te kayAMthI kharIdI zake ? mATe guNa vaibhavanI prathama jarUra. zrImaMta jhaverInA putrane jhaverAta janmathI heje maLI gayuM che. tene jhaverAta meLavavAnI muzkelInI khabara paDatI nathI. eka vakhata akabara bAdazAhe bIrabalane puchayuM ke "A bhIkhArI ATale badhe durbala kema che?" "sAba urphe khAnekuM nahIM mIlatA he,' bAdazAha kahe ke bevakupha che. khAnekA na mIle te khAjA bhukA khAve, magara bhukhyA kayuM rahe !" khAjAne bhuko bhIkhArIne maLavA keTale muzkela te pAdazAhane khabara na paDe. pAdazAhane akhaMDa khAju pIrasAya, bhuke na pIrasAya. rAjAne khAjI maLavuM saheluM che. bhIkhArIne tene bhuko paNa muzkela che. tevI rIte ApaNane manuSyapaNuM maLI gayuM eTale tenI kIMmata nathI. tenI muzkelI dhyAnamAM nathI. jagata tarapha daSTi rAjA kare te duniyAmAM garIbane leTa meLavo muzkela te khAjAnI zI vAta? ApaNe manuSyapaNuM pAmyA eTale have dUrlakSa thaI gayuM che, paNa jagatamAM manuSya paNuM dUrlabha che. ApaNe pAdazAhanA khAjAnA bhukA jevI manuSyapaNAnI vastu samajelA chIe. pAdazAha dUnIyA tarapha najara kare tyAre mAlama paDe ke jagatane ATe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmaratna prakaraNa [16] maLavA keTale muzkela che? jhADanA jeTalAM pAMdaDAM te ApaNA jevA jIve che. gAya, bheMsa pADA, baLada, hAthI, gheADA, kIDI, makADI badhA ApaNA jevAja jIve che. tethI temAM jIvatva mAnIe chIe. temane manuSyapaNu na maLyuM ane ApaNane maLyu. tenu kAraNa zuM? zakA karI ke chekarAne ekaDA zIkhave muzkela, paNa eka vakhata ekaDA zIkhI gayA pachI ekaDA lakhave muzkela nathI. tema eka vakhata manuSyapaNuM maLI gayu, have bIjI vakhata manuSyapaNuM meLavavAmAM muzkelI niha paDe. Ama zakAkArane zAstrakAra pratyuttara ApatA jaNAve che ke-maLelu manuSyapaNu niraka gumAvyuM, ane sadupayeAga jo na karyA, te phera rakhaDI jaze. bIjI kaI gatimAM mekSa nathI maLavAne. devati sukha bhegavavAne aMge uttama gaNAya che, chatAM te gatimAM mekSa te nathI ja. DAhyA ane gAMDAnA pharaka ahIM ema na mAnaze ke manuSya dha prarUpanArA tethI peAtAnI sattA jamAvI. jema brAhmaNe zAstro banAvanAra, te brAhmaNane Ape| teja punya thAya. brAhmaNeAnA lAge janamyA pachI. are maryA pachI paNa zrAddhanA nAme brAhmaNAneA lAge. tame paNa manuSyaja graMthakAra, tethI manuSya gatine ATalI UMcI sthitie melI dvIdhI. nArakI tica gati meAkSa na meLavI zake te mAnI laIe. nArakI tIvra pApe bhegavavAnuM sthAna, kedamAM rahela svataMtra na heAya. tema nArakI jIve kama rAjAnI bhayaMkara kedamAM rahelA che, te zikSApAtra che. tethI te mekSa na meLave. tiryaMce viveka rahita haiAvAthI temane paNa mekSa na hoya. te vastu mAnI laIe, paraMtu devagatimAM devatAo utpanna thatAMnI sAthe traNa jJAnavALA hoya che. manuSyane bhAge janmatA sAthe traNa jJAna nathI heAtA. manuSyanI punya prakRti karatAM devatAnI punyaprakRti kei gaNI hoya che. AvA devatAe mekSa mATe lAyaka na gaNyA te vAta magajamAM utaratI nathI. Ama zrotAe prazna karyo tyAre zAstrakAre jaNAvyuM, ke jagatamAM lAkha ane karoDa vacce AMtarUM keTalu ? khArIka dRSTie eka pAInuM ja 9999999-15-11 rU. A. pacha AmAM eka ja pAI bhaLe teA kroDa thaI jAya. e khAnUnI saMkhyA mATI hAya paNa ene maLavAnuM sthAna nAnuja hoya. tema DAhyA ane gAMDA vacce AMtarI keTale ? DAhyAne va keTale uMce ? gAMDAnA varga keTalA nIce ? mane vacce lAMbe phaka nathI. lAkha ane kroDa vacce 1) paInAja pUraka. tema DAhyA ane gAMDA vacce kraka ATale, vicArane vicArathI gaLe te DAhyo, ane vicAra sAthe pravRtti kare, vicAra upara bIne vicAra na kare, ne sIdhI pravRtti kare te gAMDA, ahIM devatAne aMge 'devAnAM vAMchAnAM devatA IcchAo kare ke tarata kAma thAya. have vicAra upara khInne vicAra karavAnA vakhata ja kayAM rahyo? devatAne IcchA ane kA vacce kALane AMtaraza nathI. tevA AMtaro mAtra manuSyane ja maLe. ane tethI manuSya DAhyA ane devA gAMDA che, ema kahI zakAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -. ... ... .. - - - -- -- - dezanA zArAMza. [21] durbhAgIne ghera ciMtAmaNuM zAstrIya niyama evo che ke lApazamika bhAvamAMthI kSAyika bhAvamAM jaI zake. kSApazamika vakhate saMkalpa vikalpa aticAro thavAnA. pApanA vicArone durgati ke cAritramalInatAnA bhayathI roke teja saddagati thAya. devatAne vicAra AvyA pachI pravRtti rokavI muzkela thAya. pArasamaNine levuM aDake te tenuM thAya. cAMdI aDe te enuM na thAya. cAMdIne senApaNe thavAno svabhAva nathI. rasathI tAMbu senuM thAya. tema devatAone svabhAvaja e che ke viratinA pariNAma ja na thAya. devakamAM utkRSTa punya bhogavavA gayA che, tethI tyAM devane viSaya tara udAsIna bhAva AvI zakatuM nathI. te pachI te devatAo vairAgya ke cAstrimAM zI rIte AvI zake? kSApazamika bhAva TakAvavAne aMge devatAone cAritranI prApti na thAya tethI devatAone mokSa nathI, ane manuSyane ja mokSa che. eka vakhata dekhela raste pharI vakhata javuM muzkela nathI. Ama kaI samajI letA hoya te durbhAgI cha pazu pAlaka jevA hoya tenI pAse ciMtAmaNi TakI zake nahi ane phera maLI zake nahi. tema durbhAgI AtmAne ciMtAmaNi ratna jevuM manuSyapaNuM TakI zake nahiM. have te pazupALa keNa? ane ciMtAmaNI ratna tenI pAse kema na TakayuM? te vicArIe. zIyala ane sateSa guNane sAkSAtkAra hastinApura nAmanuM moTuM zahera che. te zaheramAM sarvazreSTha ziromaNi e nAgadatta nAmano zeTha hate. te zeThane guNIyala zIla ane saMteSa guNavALI patnI hatI. je strImAM zIla paripakava che. te strI strIvedane dhAraNa karavA chatAM jagatamAM pUjaya bane che. satejavALI strI zIla TakAvI zake che. zIla ane saMtoSa strIne aMge AbhuSaNa rUpe zebhAkArI che. e be guNe A leka paralokamAM paNa upayogI che. saMteSane lAvanAra, TakAvanAra ane peSanAra - hoya te zIlaguNa che. saddaguNI strIo ghaNe bhAge saMtati vagaranI heya, chatAM atyaMta buddhizALI ane saMtoSI hoya che. apAyu, daridratA, vyAdhi ke nisaMtAnatA A cAramAMthI guNIyala strIone keIkanI te tene khAmI hoya che. daridratA hoya eTale potAnI vidyAne praphulla na karI zake, arthAt phelAvI na zake. bhAgyazALIonA chokarA keIka ja bhAgyazALI heya. cakravatinA putra keIpaNa cakavati naja thAya. devatAnI pAchaLa kALA keyalAja heya arthAt devatA marIne devatA thatuM nathI. dIvAthI dI jAgate rahe tema keIka bhAgyazALI hoya te tene vaMza jAgate rahe. ahIM nAgadeva zeDa vasuMdharA zeThANa ATalA uttama heya, paNa putra vagaranA hoya te tethI duniyAmAM kimata nahi. A be kuvAnI chAyA kuvAmAM samANuM. tethI uttamatAno vAraso keIne dekhavAne na rahe. paNa tema te nathI. e nAgadeva zeThane eka putra che. ane tenuM nAma jayadeva che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - | [118]. dharmaratna prakaraNa daherU ke dIkare? duniyAdArImAM saMtati AgaLa AgaLa mIMDA mukatI javAnI che. tamane vadhAremAM vadhAre pAMca ke sAta peDhInA nAme yAda haze. ethI AgaLanI peDhInA nAme keIne yAda nahIM haze. pitAnA vaDavAne aMge AgaLa mIMDA mukatA jAya che. be cAra pAMca peDhI sudhI yAda rAkhe. putrane aMge nAma rAkhavAnu rAkhI e paNa saMtatI te AgaLa mIMDA mukatI ja javAnI. je dharmanuM kArya che, te kArya evuM che ke jemAM mIMDuM melavAnuM nathI. vimaLazAha jevA bAhoza pahelA kaI thayA nahiM hoya? vimaLazAhane Aje badhA zAthI yAda kare che? "daherU ke dIkaro e bemAMthI eka vastu maLaze" ema jyAre devatAe kahyuM, tyAre vimaLazAhe kahyuM, ke deharUM na thAya te mATe dIkaro na joIe. ahIM vicAraje ! ApaNe te "gharanA chokarA ghaMTI cATe ane upAdhyAyane ATe AvA zabdo belI nAkhIe chIe, paNa AstikanA mukhamAM AvA zabdo na zobhe. puNuye zrAvaka, ApaNe to peTe pATA bAMdhI sAdharmika bhakti karanArA zrAvake. ApaNAthI evA zabda belAyaja nahi. puNIyA zeTha zAthI paMkAyA? sADAbAra kaDA eTale mAtra be AnAnI puMjI rUnI puNI be AnAnI lAvI, sutara kAMtIne tenA majurInA be AnA meLave. temAMthI dararoja eka sAdharmikane jamADe. eka divasa pate upavAsa kare, bIje dIvase puNIyA zeThanI strI upavAsa kare. paraMtu sAdharmikane dararoja belAvIne AdarapUrvaka bhakita kare. A sthiti puNIyA zrAvakanI zreNuka mahArAjAe jyAre sAMbhaLI, tyAre bajAramAM vepArIone kahevarAvyuM ke "puNIyA zrAvakane mATe purNane bhAva e che rAkhave, ne te sutara vecavA Ave to vadhAre bhAva Ape, chatAM paNa zrAvaka e lAbha letuM nathI. cAlu bajAra bhAve ja le veca kare che. maphatanuM na joIe. dararojanI kamAI mAtra sADAbAra kaDAja. temAM adhI kamANI darare ja sAdharmika bhaktimAM. mATe ApaNe te peTe pATA bAMdhI sAdharmika bhakita karanArA. tenAthI "gharanA chokarA ghaMTI cATe ne upAdhyAyane ATo" evA zabda bolAya ja nahi. ApaNe paNa dunIyAnA zabda bolavAthI TevAI gayA chIe. saMtAna ane caityanI pasaMdagImAM cityanI pasaMdagI karI. putra prAptinAM pariNAma putromAM paNa be vAta hoya. kAM te kULane zaNagAra, nahIMtara chevaTe kULane aMgAra. vinayavALo putra hoya te kULane zaNagAra thavAne. bApe batrIza khattA khAIne batrIza lakSaNa meLavyA heya. vinayavALe putra 32 khattA khAdhA vagara 32 lakSaNa meLavI zake. tema A zeThane vinaya temaja ujavaLa buddhivALe putra che. gadheDIne 10 putra putrI chatAM aMdagI sudhI bhAra vahevuM ja paDe che. tema gRhasthAmAM paNa putra taraphathI zAMti nizcitapaNuna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA sArAMza. [219) thAya te jAnavaranA vacherAmAM ane manuSyanAM putramAM pUraka ? jAnavara mATe pAMjarApoLe che. manuSya mATe tema nathI. jAnavara nakAmAM thAya te pAMjarApaLe mUkI daIe. ApaNe te jaMdagInA cheDA sudhI gharanI cintA karavAnI ane melI jA ne visarajAne jApa japavAne. rAjInAmuM devAnI sthiti haju nathI AvI? rAjInAmuM ane rajA e bene pUraka samaje. zeTha rAkhavA mAMge ane ApaNe rahevuM nathI, tyAre rAjInAmuM ApyuM gaNAya. rajA ene kahevAya ke ApaNe rahevA mAgIe ne zeTha rAkhavA mAgatA nathI, tema kuTuMba rAkhavA mAge ane ApaNe rahevuM nathI. te rAjInAmuM daI kuTuMba cheDatA zIkhe. rajA deze ane chevaTe choDavuM paDaze te te karatAM zA mATe jAte rajA laIne nIkaLI na paDavuM? bemAMthI eka prakAre kuTuMba te choDavuM ja paDaze. putra enuM nAma ke mAbApane rajA daIne javAne vakhata na lAve. manuSyapaNunI saMtati DahApaNavALI hoya. jAnavaramAM paNa pitatAnA baccAM para darekane pyAra che. paraMtu manuSyamAM viveka sAthe DahApaNa vasavuM joIe. choDavuM che, chuTavAnuM che, te rAjInAmuM kema na ApavuM? putra bhAra utAranAra bane. have jayadeva putra pitAne bhAra utAranAra che ke gadheDAnA putra mApaka bhAra vahevaDAvanAra che te vicArIe. cintAmaNi ratnanI zodhamAM. te jayadeva putra atizaya DahApaNavALe hevAthI, pite jhaverAta-ratnanI parIkSA karavAnI kaLA zIkhe che. jhaverAtanI parIkSA karavAnI kaLA be mahInAmAM zIkhI na javAya. bAra varasa sudhI zIkhavAnuM cAluM rAkhyuM. eTale badhe ratna-parIkSAmAM kAbela banI gaye, ke game tevA ratnanI parIkSA uMDANathI karI zakate. yAvat ciMtAmaNI ratnanA lakSaNo paNa tenA jANavAmAM AvI gayA. ciMtAmaNIratna teja kahevAya ke jenuM teja badhA ratno karatAM caDhIyAtuM hoya. upara ke aMdara mela DAgha na hoya. sarva prakAre nirmaLa hoya. rekhA paNa jemAM na hoya. eTaluM ja nahi paNa jenI pAse e ratna gayuM tenuM dhAryuM kAma karI Ape. citAmaNInuM lakSaNa jANyA pachI bAkInA ratnane patthara samAna gaNavA lAge. have jyadeva ciMtAmaNI ratnamAMja layalIna banyuM. bIjA ratnane vepAra karatA nathI. ciMtAmaNI ratna vagara prayatna na maLe. talamAM tela che paNa udyama na kare te tela na nIkaLe, bharelA bhAjane paNa bhUkha haThAvI na zake. tema ciMtAmaNI heya te laIe ema besI rahI vAta karyA kare, tethI hAthamAM na AvI jAya. tethI te meLavavA mATe AkhA nagaramAM badhe jhaverIne tyAM pharI vaLyuM. dukAne phrakAne mAla joI lIdhuM. ghera ghera parI vaLe. lagIra paNa kaMTALo lAvyA vagara AkhA nagaramAM pharI vaLe. chatAM paNa maLyuM nahiM have mAtApitAne kahe che, ke bahu tapAsa karI paNa ciMtAmaNuM ratna maLatuM nathI. je manuSya navIna cIja meLavavA IcachA rAkhe, tene kaMTALA sAthe sagAI na pAlave. tethI vicAra karyo ke huM paradeza javuM. mAtApitAne pitAnA paradeza javAne vicAra jaNAvyuM. eTale ekane eka vinayavALo putra, tene parade za kema mokalAya. eTale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [22] dharmarana prakaraNa -- -- - - - - - - - kahyuM ke gherabeThA TukaDo maLe to bahAra na javuM. vigere kahI samajAve che. chatAM putra mAnate nathI. eTale kahe che ke "ciMtAmaNI vastuja jagatamAM nathI." ema kahI ISakAranA putranI mAphaka bharamAve che. te kumArane mAtapitA kevA bharamAve che. te vicArIe. putrone bharamAvanArAo. eka ISakAra nAmane purohita che. tene eka strI che. baMne saMtAna vagaranA jIvana pasAra kare che. ane aphasosa kare che. eka bAju be devatAoe tIrthakara bhagavAnane prazna karyo ke ame ahIMthI AvIne kyAM upajIzuM? ISakAra purohitane ghera. hamane dharma prApti sulabha che ke durlabha? javAbamAM kahyuM ke dharma tamane durlabha thaze. baMne devatAo dharmanI ATalI tIvra IcchAvALA che. durlabha sAMbhaLI, nirUtsAhI na banyA. nibaLatAne bahAne nirUtsAhI hoya te udyama choDe. ahIM tIrthakara sarakhA kahe che. bAdhidurlabha chatAM vicAre che. ahIM kAyara hoya te zuM thAya ? have te be devatAo sAdhurUpa laIne purohitane tyAM AvyA. dharma saMbhaLAve. hamane saMtAna thaze ke nahi ema prazna karyo. pratyutaramAM kahyuM ke karA thaze paNa dIkSA leze. te dIkSA le te tamAre vidanarUpe ADA na AvavuM have ze uttara Ape? lAje zarame kahyuM ke te kAryamAM ame ADA nahi AvIe. baMne de cAlI gayA. eNvIne ahIM ja purohitane tyAM baMne jagyA. have purohita ane purehitanI strI vicAra kare che. dIkSAnI ADA na AvavuM ane saMtAna sAcavavA ane baMne kArya kakasAIpUrvaka karavAM. have zuM karavuM? chokarAM yAM samajaNuM thAya ke bAvo A laI jaze" tevA saMskAra paDAya che teno artha ? evA ja saMskAra purohite te chokarAmAM nAMkhyA ke bAvAe arthAt sAdhuo chokarAone bharamAvIne laI jAya che. ane mArI nAMkhIne khAI jAya che. sAdhunA paricayamAM ja na AvavA devA AvA veSavALA chokarAone upADI jAya che. evI bhaDaka chokarAmAM nAMkhI. have jayAM sAdhune dekhe tyAMthI deTa mUkI baMne chokarI bhAgI jAya. paraMtu keIka vakhate sAdhune dezanA detA dekhyA tyAre mAtA pitAne kahyuM ke, hame to sAdhune dezanA detA dekhyA, paNa mAratA na dekhyA. purohite dekhyuM ke A phAMso to kapAI gaye, arthAt bharama bhAMgI gayo che. have ahIM bIjo phAMse nahi cAle. pachI purohita no tukake UbhuM kare che, ke ahIM havApANI ThIka nathI, mATe jaMgalamAM rahevA jaIe. jyAM sAdhunuM Agamana na thAya tevA sthAnamAM rahevA gayA. zA mATe? dIkSAnuM kahe te nA na kahevAya. paNa dIkSAne raste nathI caDhavA devA. raNanA kInAre baDAra rahyA. have bhavitavyatA yoge jagalamAM sAdhuo bhUlA paDI gayA. mArgamAM gokuLamAMthI dahIM chAza vaherIne AgaLa jAya che. tyAM chokarAoe sAdhune dekhyA, ane bhaya pAmyA. have te sapaDAyA najIka moTuM jhADa hatuM. tenA upara baMne chokarAo caDhI gayA. ane jhADa upara saMtAI gayA. have sAdhuo paNa vRkSa najIka AvI te jhADanI nIce dahIM, chAza vAparavA bese che. sAdhuoe cAre dizAmAM draSTi karI keI na dekhAyA. have uparathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA sArAMza. [rara1) karAe pAtrAmAM mAtra AhAra pANI dekhe che. mAbApe ApaNane Ama kema kahyuM haze. A sAdhue te mAtra AhAraja vApare che, ema vicAratAM vicAratAM. jAtismaraNa jJAna thayu, ane nirNaya thayA ke khApe phasAvAne A rasto karyo che. kharekhara sAdhu mahAtmAe to ApaNA parama upakArI che. mAkhApe putra snehathI bharamAvyA che. badhI hakIkata mAbApane jaNAvI. pachI mAtApitA pureAhita rAjA vigeree dIkSA lIdhI. Ama avaLu - samajAvI bharamAvI mAtApitA, jayade vane ciMtAmaNI ratna mATe paradeza javAnI nA kahe che. have jayadeve zuM karavuM? arthAt jayadeva kevI mAjI geAThave che te vicArIe. putranA nizcayane DhIleA karanArA mAtA-pitA. DAhyo chekarA' paradeza javA mATe taiyAra thAya. DAhyo dIkarA dezAvara bhogave. dAdhA ragA' ane akkala vagaranA chokarA 20 varasanA thAya te paNa mAbApanA mehamAMthI bahAra na nIkaLe. pAkele jIva IMDAmAM na rahe. tema jayadeva mAbApane cheDI paradeza javA mATe taiyAra thaye. svArthI mAbApeA bhaviSyane na jue. mAstare cheAkarAne mAryo hAya tA snehadhelA mAtapitAe mAstarane gunhegAra gaNe. mAstarane ThapakA ApavA jAya. meha evI cIja che ke paDala lAvI de, ane satya svarUpa sujhavA detI nathI. tema ahIM jayadeva aTale samRddhi zALI putra chuTA paDe te pItAne gamatuM nathI. vasudharA zeThANI tathA nAgadeva pitA ane maLIne putrane kahe che ke he putra! amuka zeTha kahetA hatA ke tu DAhyo che ane zANA che, ema kahIne paradeza jatAMne rAkavAnI jALa pAthare che, are nirmaLa buddhivALA putra! tu medhI rIte DAhyo chuM, 'paNa tu cintAmaNinI khAkhatamAM cU|. badhI bAbatamAM tuM DAhyo paNa ciMtAmaNimAM bhUlye. padArthanA svarUpane aMge anya matavALAe na samajyA tyAM izvarane AgaLa dhare che. evI rIte jhaverIee keAI jabarajasta mATe jhaverI gaNAI na jAya, tethI cintAmaNinI kalpanA ubhI karI che. jhaverIone badhA ratno maLI jAya, tethI eka evuM ratna kalpI rAkhyuM, ke mArI pAse ratna che te bIjA pAse nathI. bIjA jhaverI abhimAnamAM AvI jAya, te vAta uDAvavA mATe cintAmaNinI vAta kalpelI che. zeThIyAnu abhimAna gALavA mATe cintAmaNinI vAta geAThavI che. A gAmamAM e ratna nathI. jema A gAmamAM e ratna na maLyu, tema khIjA zaheramAM paNa e ratna maLavAnuM ja nathI. khIjA zahera gAme| te zu, paNa traNa jagatamAM e vastu ja nathI, te maLaze kayAMthI? mATe paradeza javAnI vAta na kara, ane ahIMja vepAra kara. ApaNA gAmamAM kriti meLava, pachI dezAvara jAya te paNa leAke kirti gAya. leke kaheze ke A te| bhAgI gayA. ahIM vepAra kheDIne bahAra jaIza te vepAra kheDavA gayAM che tema leAkA kaheze. nAnA chekarAne sAta pUchaDIyA uMdaranI vAta kare che, tema leAkeAnA kahevA upara AdhAra na rAkhave. leke game tema kahe paNa ApaNe te tattva vicAravuM. leAkeAnA kahevAthI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat + www.umaragyanbhandar.com Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [22] dharmaratna prakaraNa vastunuM parAvartana na karavuM. ahIMthI na javA devA mATe cintAmaNIne kalpanAmAM lagADayuM. ne bIje vepAra karavA kahyuM. ane nirmaLa lakSmIthI bhareluM tAruM bhavana thaI jaze, mATe bahAra javAnI vAta cheDI de. cintAmaNi ratnanI zodhamAM. A rIte samajAvavA chatAM jayadeva vastu samajate hevAthI, mAbApa mAtra methI ahIM vepAra karavAnuM kahe che, ane bahAra na javA devA mATe ATale Agraha kare che. jayadevane cintAmaNi ratna meLavavAne draDha nizcaya majabuta che. punukha nizcaya karyo che, evA draDha nizcayavALAne pahADa jevA vigho paNa paramANu jevA lAge che. have mAbApe vAryo chatAM jayadeva cintAmaNi ratnanI zodha karavA gherathI nIDaLI paDe che. paDADomAM musApharI kaThaNa che, chatAM jayadeva pahADamAM cintAmaNinI saMbhAvanA dhArI parvata parvate rakhaDe che. pahADamAM gaye paNa cintAmaNi na maLe. svabhAvika upara AvI gayuM hoya te ja paDADamAMthI maLe. tyAM na maLe, eTale pUrva kALamAM koI nagaramAM AvyuM hoya tema dhArI nagaramAM pharyo. te paNa cintAmaNi na maLyuM. keTalIka vakhata bhUtakALamAM daTAelI vastumAM maLI Ave, tuTI gayela, nagaromAM ane ujaDa verAna thaI gayelA zaheromAM dATelA hoya agara daTAI gayA hoya te maLI Ave; tema dhArI tevA sthAne, jaLa mArge sthaLa mAge jyAM vepArIo AvajA karatAM hoya tevA sthAne, badhA baMdarI sthAne darIyAne kAMThe kAMThe paNa pharyo cintAmaNi mATe dareka jagoe pUryo. paNa karyAthI zuM vaLe? "hIre ghoghe gaye ne Dele hAtha daI pAcho pUryo ? evuM na thAya mATe kathA samajo. bhAvanagaramAM eka zeTha munima sAthe vAta kare che. ke AvatI kAle hIrAne ghoghe mokalavo paDaze. A vAta dura ubhelA hIrAe sAMbhaLI. hIrAe vicAra karyo ke vahele ThaMDakamAM gheghe jaI AvuM. moDo jaIza te bAranA taDake khAvA paDaze. ema dhArI kAma pUchayA vagara savAre vahele gheghe javA mATe nIkaLI paDaze. ahIM zeTha munima hIrAnI zedha kare che. eTalAmAM hIre pAchA AvI pahoMce. are kayAM gayo hate? are huM ghegha vahele jaI AvyuM. zuM karI Avyo? are game tyAre to daravAjo baMdha hatuM, eTale lIe hAtha daIne pAcho cAlyuM AvyuM. are zuM karavA mokalavAnuM hatuM te te pUchavuM hatuM? tema hIrA mAphaka phere khAvA jayadeva nIkaLe na hate. cintAmaNI kheLavAmAM tIvra mana lAgeluM hovAthI ekaja beya. keTalAka zeThIyAnA chokarA daza hajAra 10000) rUpiyA laIne vepAra karavA jAya, ane lahera karIne paisA purA karIne pAchA phare, tema A jayadeva mejamajA nathI karate, paNa Apattino sAmane karI AgaLa vadhe che. badhe rakhaDa paNa kaI jagAe cintAmaNi maLatuM nathI. chatAM manane utsAha tuTI na gaye. nadI taLAva amuka pramANamAMja pANI saMgharI zake, nahIMtara bAMdhelA baMdha tuTI jAya. jayadeva ATale pharyo, kaleza sahana karyo, chatAM pULa na dekhAyuM. te paNa utsAha na tuTa. dha mATe karele kaleza niSphaLa jAya eTale magaja para seMkaDo guNa asara kare. je kalezanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA sArAMza. [22] paLa maLe te kalezanuM duHkha hIsAbamAM nathI rahetuM, paNa phaLa na maLe te seMkaDo guNI asara magaja para thAya che. have mAbApe bharamAvavA kahelI kalpanAnI vAta meTuM svarUpa pakaDe. kharekhara mAtA pitAjI kahetA hatA, te vAta sAcI te nahIM haiya? na javA devA mATe kahelA vAkayee ahIM ghacA ghA. ke cintAmaNI vatu zuM jagatamAM hazeja nahiM? bhAgyazALIne kAMTe vAge te nIkaLI jAya, ane nirbhAgIne kAMThe vAge to pAke ke adara saDo pedA thAya, yAvat jIdagIne paNa aMta lAvanAra thAya. ahIM jayadeva bhAgyazALI che. tene pitAjIe kahelA vAkaye asara kare che, paNa tarata nIkaLI jAya che. bhale mane te ratna na maLyuM paNa vastu to cheja. cintAmaNinuM lakSaNa ratnazAstramAM che. zAstrakAroe kahelI vAta khoTI na hoya, Ama kATe nIkaLI gaye bhAgyazALIne ApattikALa lAMbe vakhata na rahe. nIce paDela daDe jeTalA rathI paDe che, tethI Dabala uchaLe che. temAM AthaDe manuSya jabarajasta udyama kare. je rUzIA jApAna sAthe laDavAmAM cha mahInA na karyuM, te hArIne tayAra thayuM, tyAre jemanI sAthe cAra varasa Takakara lIdhI, ane jarmanIne harAvyuM. pahelavahele udyama karatAM athaDAya tyAra pachI te cIja mATe udyama vicitra ja hoya che. have jayadeva atyaMta vegathI cAre bAju musApharI karavA lAgyA ghaNI ghaNI maNinI khANamAM pravAsa kare che. pRcchA kare che ema AgaLa AgaLa musApharI laMbAveja rAkhe che. sajanane samAgama ane cintAmaNinA darzana. ema karatAM kaMIka vRddha purUSane samAgama thayo. badhI hakIkata jANAvI eTale e vRddha jayadevane kahyuM ahIM najIkamAM maNivatI nAmanI khANa che. paraMparAthI ema kahevAya che ke tyAM cintAmaNi che, paNa je bhAgyazALI hoya teja tyAM cintAmaNi pAme. jyAre A vAta sAMbhaLI, tyAre jema nAnuM bALaka trIje mALe hoya, ane nIcethI sAMkaLa khakhaDe ke mA AvI lAge, ke mAne jhaMkhate hoya che, tyAre avAja mAtrathI sAtvana thAya. tema A vRddhanuM vAkya sAMbhaLI jayadevane AnaMdano pAra na rahyo. te khANamAM gaye, tyAM ghaNuM ratna dekhe che. sata kheLa karavAnI cAlu rAkhI. eTalAmAM eka rabArIne bheTo thaye. tenA hAthamAM eka geLa patthara che. te patthara jayadevanI najare paDe. tapAsa karI te zAstramAM cintAmaNi ratnanuM lakSaNa jevuM kaheluM che tevAja lakSaNa vALo A patthara hate. rabArIne te te pattharaja hatA. have rabArInA hAthamAM te ratna che, pite te kevI rIte mAge agara kaI rIte le? nitinuM ullaMghana karavuM nathI. cintAmaNi mATe pote gherathI bApathI ADe thaIne nIkaLe che. pite tene atha che. te pArakA pAse che. A atha pitAnI ISTa vastu rabArI jevAnA pArakA hAthamAM dekhe che, chatAM nitinuM AlaMbana rAkhI, have zuM kare che te joIe. pathara-cittAmaNine pharaka jayadeva ratna mATe rakhaDe che chatAM na maLyuM ane pazupALane sahaje maLI gayuM che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmaratna prakaraNa [24] tenA vicAra kare che, arthAt A gamAranA hAthamAMthI levu muzkela che. nAnA chekarAno hAthamAM rUpIe ApyA hoya, pachI tenI pAsethI pAchA leve muzkela paDe che. asamajI bALakanI paNa muThThI choDAvavI agharI paDe che. gamAra pAse ciMtAmaNI ratna che, zI rIte tenA hAthamAMthI cheDAvI laze. kharekhara ! zAka dAkhI zakAya che, paraMtu harSanA taraMgo dAkhI zakAtA nathI. gamAranA hAthamAM ciMtAmaNI dekhI jayadevathI haSa dAkhI zakAte nathI. gamAra pAse e ratnanI mAMgaNI hapUrvaka karI. pazupALe kahyuM ke tAre A pattharanuM zuM kAma che ? have gamArane jayadeve zA uttara ApavA? nAnuM bALaka sagaDImAM hAtha ghAle te avasare dajhAya che, ema bALakane samajAvavu zI rIte ? sagaDIthI cheTo rAkhave| paDe. tema A gamArane tevA ja uttara Ape che. jayadeva kahe che ke lAMbA kALe have huM mArA svadeza tarapha javAnA chu. ghera jaiza eTale mAbApa, strI, nAnA bhAIena mane pUchaze ke paradezathI zuM lAvyA ? te kaMika navIna vastu laI gaye hai te nAnA bALakone AnaMda thAya. nAnA chekarA prathama mAMge teA che.karAone ramavA te apAya. have pele pazupALa kahe che ke are vANIyA ! AvA AvA geALa patthare cakacakatA ahIM ghaNA paDelA che te zA mATe tuM nathI leteA ? gamArane peAtAnA hAthamAM rahelu ciMtAmaNI ratna ane bheya para rakhaDatA paDI rahelA patharA vacce tAvata mAlama ja nathI. jema ajJAnI AtmAne kudharma ke sudharma badhAja sarakhA lAge che. sudharma tarIkene pU2ka ajJAnIne mAlama na paDe. A sasAramAM keTalAka kuLa jAtine lIdhe sahacArI sabadhIone lIdhe paNa aneka prakAranAM dharmane pAmelA hAya che, tevAone A e dharma che, ane pele paNa dha che. jema peleA gamAra ciMtAmaNIne khIjA patthara sAthe sarakhAve che, tema petAne maLelA uttama dharmane bIjAnA dharmanI yatkiMcita sarakhAvaTanA zabdone AgaLa karIne A e dharma che, ane pele paNa dharma che, tevI sarakhAmaNI kare che. gamArA uttama dhamane khIjA halakA dharmanI sarakhAvaTamAM mUkI de che. upakAra karavAnI Teva pADA have jayadeve dekhyu ke A pazupALa peAtAnA hAthamAM rahelA ciMtAmaNI ratnane bIjA pattharanI sarakhAvaTamAM mUke che, eTale pote rAjI thAya che. have tenI pAsethI A ratna meLavavAmAM muzkelI nahi paDe, kemake gamAra tene patthara gaNe che. jayadeva have pazupALane kahe che ke mAre jaladI svadeza tapU paheAMcavuM che, tuM te ahIMja rAta dIvasa pUryA kare che, te tu bIjA khALI leje, mane tu jaladI Apa, ke huM jaladI have ahIMthI jau. have gamArane uttara devAnI sujha paDatI nathI. keTalAke mAkhI jevI sthitivALA che. je maratAM maratAM para apakAraja kare. dara pesIne peAtAnA prANane bhega ApI, sAmAne khAdhelu badhu ekAve. keTalAka bakarInA gaLAnA AMcaLa jevA hAya che te upakAraja na kare. peAtAnA hAthe khIjAnA upakAra thAyaja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA zArAMza. [25] nahi. te pachI paropakAranI uttamatAnI vAte samaje ja kayAMthI? upakAra karavAnI Teva paDayA vagara haiyAta vastuthI upakAra thaI zakateAja nathI. A gamAra daridra dazAmAM che. paropakAra karavAmAM samaje ja kayAMthI? tene te pattharane ja paropakAra karavA hatA. vaLI tevA patthara te jaMgalamAM aneka paDelA hatA, paNa eka AnAmAMthI eka pAi kharacavAne TevAyelA hoya teA rUpIyAmAMthI eka AnA kharacI zake. kharacavu e dAna devAnI Teva upara AdhAra rAkhe che. jene dAna karavAnI Teva paDI haze, tene mahIM kharacaze ja. jene dAnanI Teva nathI te maLyA chatAM paNa kharacI zakate pazupALe janmathI kei divasa parepakArane sthAna ApyuM nathI. tene te karavAnA che, chatAM AvA zrImaMta mANasa maLyA te paNa kAMkarA tarIke karI zakatA nathI. Adhu haze te paNa nathI. A bicArA kAMkarAmAM para pakAra ApavAne parApakAra parApakArarasika AtmAo paropakAra kare che. have jayadeva manamAM vicAra kare che ke, mArA dhAryA svArtha siddha na thaye, paNa A pazupALane A ratna sidhdha thaze te tenuM paNa kalyANa thaze, ane ciMtAmaNI ratnanA mahimA te TakI raheze. A mahimAvALu ciMtAmaNi-ratna pattharamAM na khapI jAya te dhAraNA thaI, sajjanapaNuM tyAMja che. peAtAnA svArtha siddha na thAya te padArthonI pavitratAne na khagADe, pIvu nahIM te DhALI nAkhavuM, bIjAne te pIvA naja dauM. peAtAnuM dhAryuM na thAya te me marU, paNa tuje rAMDa karUM,' AvI dunanI sthiti heAya che. teja kAraNathI A jayadeva dhAre che ke mArA hAthamAM bhale ciMtAmaNI na AvyuM, paNa enA upakAra thAya te paNa kalyANu, ane tenI paraparA teA raheze. jagatamAM upakAra karavAnI dRSTi alpa prANIene thAya che, temAM svArtha siddhI thAya tyAre upakAra karavAnI draSTi echI rahe che. A ciMtAmaNIne prabhAva jagatamAM vadhaze te paNa ghaNuM che, tema A rabArIne pazu upakAra thaze. AvI buddhivALA jayadeva bharavADane kahe che. he bhadra ! atyAra sudhI tu patthara jANe che chatAM vaLagI rahyo che, ane cheDato nathI, to huM kahu chu ke A patthara nathI, paNa ciMtAmaNI ratna che. huM laIne tenI ArAdhanA karata. have tu paNa tenI vidhipUrvaka ArAdhanA kara. ene ArAdhavAthI, tenAmAM tAkAta che ke tu IcchA kare te vastu tane ApI zake. jo emaja hoya te jarUra huM. ArAdhanA karUM. manamAM je vicAre te Ape te mane vicAratAM vAra zI ? dha-cintAmaNinA mahimA. dha ciMtAmaNI mATe teA niyama che ke je vicAre te Apavu. tame vicAro ke mAre meAkSa joIe, te mekSa meLavI Ape, meAkSane vicAra kene thAya ? je javAno hoya teneja te vicAra Ave. ApaNAmAM keTalAka evA AtmAe che ke bhavya meNe jyAM khAvA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [26] dharmaratna prakaraNa pIvA paheravA oDhavAnuM ke nATaka sInemA strI putrAdinA sukho nathI, to tyAM jaIne zuM sukha bhAvavAnuM? bhavAbhinaMdI cho, pudgalAnandI javo, IndrIyArAmi-jIvo pagalIka sukhamAMja sukha mAne che. jherano kIDo jheramAMja sukha samaje, tethI tene je sAkaramAM mukIe to marI jAya. tema IndrIyArAmi-AtmAone Atmika sukha anaMta che, chatAM temAM AnaMda na Ave. dharma ratnano niyama che ke mokSa mAge tene mokSa Ape ja. nava tatvanI zraddhA thaI na hoya, samakita thayuM na hoya to paNa mokSavAMchuM-AtmAne eka pudagala parAvartanamAM niyamA mokSa maLe. mokSa ja joIe tevA AtmAne ardha-pudgala parAvartamAM mokSa maLe, eka vicAra mAtrathI mokSa maLe, to pachI citAmaNuM ratna mAMgelI vastu jarUra purI pADe temAM navAI zI? A rabArI ArAdhavAnI vAta koNe mukIne, mAMgIza te Apaze tenI vicAraNamAM caDhI gayo. "kukaDInuM meM kaeNpalI tevI rIte rabArI kahe che, ke huM bora keLAM kacuMbara mAMgu te mane Apaze ne ?, A sAMbhaLI jayadevane hasavuM AvyuM. AvA uttama cintAmaNinI pAsethI kevI rIte maMgAya ?, zuM vastu maMgAya?, tenI khabara nathI. eTaluM ja nahi, paNa ArAdhanA karavI joIe e vAtanI paNa A gamArane gama nathI. cintAmaNinI ArAdhanA pANI levA chIbu-DhAMkANuM laIne gayo, paNa chIbAmAM keTaluM pANuM samAya, levAnI paNa riti-niti hovI joIe. riMti na hoya to kaMI na maLe. eka zeTha sAthe bIjA mANase nakakI karyuM, ke sarakhA mApe tala ApavA, badalAmAM teTaluM tela ApavuM. levAnA ThAma ane levAnI vastu vicAravI joIe. chIbAmAM tala ghaNA samAya, paNa tela keTaluM TakI zake ? tema A bicAro rabArI ciMtAmaNi ratna pAme, paNa mAgavAnI ritinuM ThekANuM na hovAthI jayadevane hasavuM AvyuM. hasavuM ema AvyuM ke ratna mArA hAthamAM te na AvyuM, paNa tenA hAthamAM TakavAnuM nathI. jayadeve bharavADane kahyuM ke Ama vicArAya nahi. tyAre kema vicArAya? ama-traNa upavAsa lAgalagaTa karavA. trIjI rAtrI purI thAya eTale jamIna lIMpI eka bAjoTha tyAM goThavI, upara eka pavitra vastra bIchAvI, tene thALamAM padharAvI prakSAlana karavuM. pachI suMdara vastrathI nirjaLa karI, caMdanAdika padArthothI pUjA karI, uttama suMgadhI puSpa caDhAvavA, ane dhUpa dIpaka tyAM karavA. pachI namaskAra karI ApaNe je IcchA hoya tenI mAMgaNI karavI. eTale te vastu tarata maLI jAya. sajajaDa roganI kriyAo kaThaNa hoya che, to pachI ciMtAmaNinI kriyA kaThIna heya ja. rabArIne "traNa divasa bhUkhyA rahevuM vigere badho vidhi karavo atyaMta Akaro lAgyo. jenanA bALakane cauvihAra AyaMbila yAvat upavAsa kare paNa sahelo paDe che. Itara komanA moTA mANasane eka AMbela karavAnuM kahIe te eka kalAka paNa bhukhyo na rahI zake; te zuM kare?, jayadeve sahelI vidhi batAvI chatAM govALIyAne AkarI lAgI. eka pahora chAza vagara ke roTalA vagara je calAvI na zake tenAthI ama zI rIte bane? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezAnA sArAMza. [27] nipuNyakanI nirmAlya-niti-riti. have rabArI pitAnI bakarIone laIne gAma tarapha jAya che. jyadeva paNa pAchaLa pAchaLa jAya che. bhAvi zubhAzubha karmAnusAra ane buddhi suje che. A rabArIne pitAnuM karma paLIbhUta karavA buddhi sujhatI nathI. tethI A ratna rabArInA gharamAM ke hAthamAM rahevAnuM nathI. e bicAro hIna punyavALo hevAthI vidhi batAvyo, chatAM ArAdhavA utsAhita thato nathI. nipuNyakane ratna maLyuM chatAM TakavAnuM nathI. tethI jayadeva tenI pAchaLa pAchaLa jAya che. te bIjI vyavasthA kare te vakhate je huM hAjara haIza, te ratna mArA hAthamAM AvI jaze. tethI tenI pAchaLa pAchaLa jayadeva cAlyo jAya che. ane nipuNyaka AtmAonI nA vagaranI niti ritino vicAra karyA kare che. ratna ane rabArInA risAmaNa. have gAma cheTuM che. rabArI sAthe rastAmAM vAta karanAra koI nathI. ratnane rabArI kahe che. are maNi! mArI sthiti tuM barAbara dhyAnamAM rAkhaje. A bakarIo mArA jIvana ane kuTuMbane AdhAra che, chatAM tArA mATe bakarI vecavI paDaze. eka bakarI vecIne kapura, caMdana, kula, pATalo, vastra, dhUpa vIgere vastu lAvavI paDaze. pachI tArI pUjA karIza paNa A vicAra huM karuM te pahelAM tAre paNa ghaNuM vicAra karavo paDaze. mAre bakarI vecavI te mArA hAthanI cIja. bakarInI kiMmata Avaze to mAre to muzkelI nathI, paNa te ciMtAmaNi! tAre ghaNI muzkelI che. trIje dahADe pAchalI rAtre mArA manamAM je vicAra Ave te tAre ApavuM paDaze. mATe barAbara dhyAna rAkhaje ! toja tArUM citAmaNi evuM nAma sAcuM Tharaze. he citAmaNi ! lAMbe raste kApe che, mATe tuM kaMIka vAta kara ke mArga kapAI jAya. ciMtAmaNa cupa rahyuM, eTale rabArI kahevA lAgyA ke jaMgalamAM tane vAta karatAM keIe zIkhavyuM lAgatuM nathI. tuM belate nathI, mATe tane vAta karatAM AvaDatI lAgatI nathI. mATe huM vAta karuM tuM sAMbhaLIza, ane hakArA purIzane? kamaLa zeThanA putra jevuM te nahIM karIzane? dharma rahita putranA avinita AcaraNe. kamaLa zeThane putra hatuM. te putra badhI vAte bAhoza, paNa dharmanA pagathIye bIlakula na caDhe. zeTha vAraMvAra kahe ke mArA kahevA khAtara mahArAja pAse ja. sAMbhaLIne chevaTe javuM paDyuM tethI te gaye. vyAkhyAnamAM nIcuM ghAlIne besI rahyo. ane daramAMthI kIDIe nIkaLatI hatI te gaNyA karI. ghera AvyuM, bApe puchayuM ke zuM sAMbhaLyuM? huM tyAM jaI AvyuM paNa tyAM daramAMthI kIDIo nIkaLatI hatI te meM mAtra gaNe. eTale sAMbhaLavAmAM dhyAna rahyuM nahiM. have bApe kahyuM, havethI mahArAjanI sAmuM najara rAkhIne sAMbhaLaje. bIje divase mahArAjanI sAmuM joyA karyuM, paNa sAMbhaLavAmAM dhyAna na rAkhyuM. paNa mahArAjanA gaLAnI hADakI 108 vAra upara nIce caDa utara karatI hatI. te meM mAtra gaNI. ema zeThane javAba Ape. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [28] dharmaratna prakaraNa ArAdhananI kasoTI. tevI rIte he ciMtAmaNI! tuM kamaLazeThanA putranI jema barAbara sAMbhaLIza ke nahiM? ema te rabArI gamAra ciMtAmaNIne kahe che. maNi mauna rahe che. mauna rahyo eTale mArI vAta mAnI. ema gamAra vicArIne vAta kahe che. are maNi! eka devagRha-deva maMdira ekaja hAtha uMcu hatuM. paNa aMdara deva cAra hAthanA hatA. Ama rabArI kahe che, paNa maNi hakAro puratuM nathI, eTale gamAra kahevA lAgyuM ke te kathA na karI. huM kahuM chuM temAM hoMkAro paNa ApatuM nathI. are tamArA mAthe kevI meTI pharaja AvavAnI che. AjathI trIje dahADe huM mAgIza te tAre ApavuM paDaze. keTalAka ajJAnIe deva devIonI mAnatA mAne che. roga na maTe te bIjuM zuM maTADaze? arthAt laukikamAM devagurU pULe te lIlA lahera, nahIMtara phAvyA nahiM gaNe che, eTaluM ja nahiM paNa te ArAdhanA paDatI mUke che. ApaNe rabArIne hasIe chIe, paNa eja sthitimAM ApaNe paNa chIe. je devagurU dharmanA ArAdhanamAM siddhi na thaI, te lekottara devagurU dharmane paNa tevI sthitimAM ApaNe lAvI nAkhIe chIe. devagurU dharma e kaSTathI ArAya che. kaNa vakhate tenI ArAdhanAnI kharI kimata. lagIra kaSTa paDe te ApaNe devagurU dharmane prathama choDIe chIe. ratna pheMkanAra rabArI. ApaNe badhAe dharmane sAvakA chokarA je gaNe che. kArya siddhi mAtAnI na thAya tyAre oramAna chokarAnuM batANuM kADhe. have reSAyamAna thaI gamAra ciMtAmaNine kahe che, tAruM nAma ciMtAmaNi keNe pADayuM? tAruM nAma ja khoTuM che. kadI sAcuM hoya te ciMtA ubhI karanAra maNi. ciMtA rUpaja maNi. jyArathI mArA hAthamAM tuM Avyo, tyArathI mane ciMtA thaI che. are ciMtA karIne rahevAvALo hoya to aDacaNa nathI. Ato ciMtA dvArA mane mAravAne te rasto karyo che. rAba, gheMza ane chAza vagara kSaNavAra jIvI na zakuM, e huM traNa divasa khAuM nahIM. huM marI ja8 ke bIju kaMI? mATe Ate maravAne upAya pelA vANIyAe batAvyuM che. e vANIyAe mAMgyuM te meM na ApyuM, tethIja mane mArI nAMkhavAne A prasaMga ra jaNAya che. paNa huM e kAcA nathI ke vANIyAnA kahevAthI traNa dIvasa lAMghaNuM karUM. A ciMtA karAvanAra hovAthI ahIMthI evI jage para pheMkI dau, ke pharIthI mArI najare paNa na paDe. ema kahI rabArIe ratnane bahuja dUra pheMkI dIdhA. ekanI rasa eka bIjAne satenuM kAraNu. "have vahunI rIsa ane sAsune satiSa" gamAre je maNi pheMka ke jayadeva te maNi pAse tarata gaye. ane dekhI pUrNa harSa pAme. pahelA je hastinApura nagara, pahADa, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ---- - - - - --- -- dezanA sArAMza. [229 parvata, khANe, baMdara aneka jage para pharIne bhUkha tarasa vigere duHkha parizrama veThayA, te ahIM saphaLa thayA ema teNe gaNyA. maNi pAse jaIne pahelA namaskAra karyo. ane pachI hAthamAM le che. have jayadeva ciMtAmaNI ratna pAmI pitAnA nagara tarapU prayANa kare che. mArgamAM aneka saMkaTane sAmane karate karate pitAnA nagaramAM nividane pahoMcI jAya che. sArI jagyAmAM vasavATa hoya, ghera kaI bhAgyazALI AtmAnA pagalAM thAya, agara keI uttama gAya, baLada, azva ke hAthI ke suMdara lakSaNa vALuM ratna AvI jAya,te gharanI jAhojalAlI thAya. sAmAnyakALamAM udaya thAya, te pachI ciMtAmaNi jevI vastu hAthamAM AvI jAya pachI zuM kahevuM? rIsAyalA rabArIe ciMtAmaNI ratna pheMkayo, paNa jyadevane to saMtoSanuM kAraNa thayuM. putkarSanI ajaba lIlA. ghera AvyA pachI je mAtApitA eka vakhata paradeza javAnI nA pADatA hatA, ciMtAmaNI jevI vastuja nathI, mAtra zAstramAM kalpanA goThavI che, evuM kahenArA mAtApitA ratna dekhIne AnaMda pAmyA. putrane AzIrvAda ApavA lAgyA. have mAtApitA te putranuM lagna karavA mATe yogya kanyAnI zodha kare che. eja naga2nA eka dhanavAna zeThanI ratnAvatI nAmanI kanyAnI sAthe vivAha karyo. ThATha mAThathI lagnotsava karyo. ema karatAM zeThane tyAM putra patra parivAra vRddhi pAme. vepAra rejagAra paNa vadhavA lAge. deza paradezamAM kIrti puSkaLa vadhI. ATalu chatAM jayadeva dararoja mAtApitAno vinaya namaskAra sevA bhakti cukato nathI. have eja mAtApitA harSapUrvaka hamArA kULane dIpaka vigere vizeSaNathI navAjavA lAgyo, ane abhinaMdana ApyuM. dina pratidina saMpatti sAdhana ane AnaMda vRddhi pAmyA. kharekhara puNyotkarSanI ajaba lIlA che. dIkSAnI jaDamAM dharma che. bagIce taiyAra karyo hoya tyAre te mahenata paDe che. paraMtu phaLa khAvA badhAM Ave che. dIkSA thAya tyAre saMbaMdha vagaranAne paNa kaDavI lAge che. kayA gAmavALAne gurU sAdhu nathI joItA. "hamArA gAmamAM comAsuM padhAro" Ama Agraha pUrvaka vinaMtie sAdhuone karAya che, chatAM thatA sAdhu nathI joI zakatA. paraMtu taiyAra thayelA sAdhuo mATe joradAra vinaMti karI che. chokarAne DarAve che te kevI rIte ? sopa, gho vIMchInA nAme chokarAne nathI DarAvatA. "bAvA AvyA' kahI chokarAne DarAvo che. eja chekarA jyAre bhaNI gaNuM hoMzIyAra thAya tyAre hamArUM phaLa ajavALyuM. janma ApatI mAtAnuM duHkha joI zaktA nathI, paNa chokarAne ramADavA saha ke I taiyAra che. tema dIkSA letI vakhate kuTuMbanA kalezane keTalAka AgaLa kare che, paNa jyAre sAdhu zAsana prabhAvanAnA kAryomAM jIvana apanAve che, tyAre te sahu koI dekhI AnaMda pAme che. kahenArA kahe che ke kharekhara mAtAnA peTe ratna pAka. chatAM kabIo dIkSA pAchaLa kaleza kare te paNa tenI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- ------ -- - -- -- [30] dharmarana prakaraNa jaDamAM dharma che. paNa phegaTI AnA nazIbamAM te hAtha ghasavAnA che. vajasvAmInI mAtAe rAjadarabAramAM pharIyAda karI. chevaTe putre te dIkSA lIdhI. mAtAe vicAra karyo ke patie dIkSA lIdhI ane putra paNa lIdhI. have mAre kenA mATe saMsAramAM rahevuM? ema karI mAtA je kaleza karanAra hatI, teNe paNa dIkSAja lIdhI. phegaTIyA dikSAmAM virodha karanArAne mAtra dIkSAno dveSa che. tenA kuTuMbanI dayA ke lAgaNI ja hoya te keTalAne madada karI. lagna karavA jAya tyAre cAra khAreka mATe gALAgALI bolanArI vevANe jamatI vakhate eka pATale besI jamaze. eja sAdhu mAMdA thAya tyAre kaleza karanArA kuTuMbIo tarata deDatA Avaze, mAvajata karaze, paNa pelA maphatIyA kalaza karanArA keI tapAsa paNa karavA AvatA nathI. have tamAma sagAMvahAlA svajane bahumAna karavA Ave che. jayadevanI samRdhdhi dekhI mAbApa svajane nagaranA loko aMta:karaNathI priti bahumAna karavA lAgyA. dekhADavA mATe ke khuzAmata khAtara nahi. varane varanI mAe vakhANe temAM zI navAI? tema nathI, paNa khule moDhe AkhA nagalekee prazaMsA karI. ane aMte jIvana paryata zabda rUpa rasa gaMdha sparzanA suMdara bhege ane bhoganA sAdhananuM bhAjana bane. arthAt pUrNa bhagI banyuM. A pramANe pazupALa ane jayadevanuM ciMtAmaNuM ratna viSayaka daSTAMta kahyuM. paNa dAta kahevAne zAstrakArane abhiprAya karyo che, temaja A daSTAMtathI ApaNe zuM upanaya samajavAnuM che te have AgaLa vicArIe. zAlibhadranI kathAnuM rahasya. cAre gatimAM A jIvane dharma ratna maLavuM mahA muzkela che. tema chatAM bhAgya yoge maLI gayuM che. TakavuM bahu ja muzkela che, ane te mATe pazupALanuM draSTAMta ApyuM. pazupALane ratna maLyuM chatAM TakayuM nahi. keTalIka kathAmAM mAtra sAthe levAnuM hoya. jevI rIte zAlIbhadrajInI kathAmAM sAdhya dAnanuM. sagati levAvALAe rabArI banavuM, Dhora cAravA, mAtAe dudha, cokhA ane sAkara mAMgI lAvI ekaThA karavA, ane khIra banAvavI, chokarAne khIra pIrasavI, ane chokarAo dAna devuM; e badhuM levAnuM nathI, paraMtu mAtra dAna devAthI punya baMdhAya che, te dAnanA pariNAmanuM sAdhya rAkhavAnuM che. tevI kathAne zAstrakAra kathA kahe che, paraMtu kathAnA rahasyane samajavAnI jarUra che. meghakumAranI kathAnuM rahasya paryuSaNamAM meghakumAranI kathA sAMbhaLe che. meSakumAra moTA rAjAonI rUpavaMtI aDhaLaka riddhi laIne AvatI rAjakumArIone paraNe che. ane cheDIne dIkSA le che. ekaja rAtrimAM sAdhunA AvavA javAthI saMthArAmAM puSkaLa dhuLa ekaThI thavAthI sukhazazyAmAM piDhanAra meghakumArane kSaNavAra paNa nidrA na AvI. tethI savAramAM bhagavAnane pUchIne ghera javAne nirNaya kare che. mahAvIra bhagavAna dIkSA ApanAra che. mahAvIra bhagavAna pUrvabhava saMbhaLAve che. AgalA bhavamAM hAthInA bhAvamAM dharma khAtara te jIdagI gumAvI che. pahelA bhavanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA sArAMza. [ra31) dharmanA saMskAravALA hAthInA jIva rAjakumAra ATha ATha strIone tyAga karIne dIkSA le che. tevA jIva ghera javA mATe pariNati (vicAra) kare che. ApaNe te abhiprAya ApI daIe ke bhagavAne ThIka na karyuM. paNa gheADe rathamAMthI chuTI jAya, bhAgI jAya ane khADAmAM paDe, te paNa sArathine teA khADAmAMthI bahAra kADhI ubhe karI rathamAM joDavA ja paDe. bhAgI gaye te 'echA thaye' ema sArathi na mele. tema dhanAyakAnuM zuM kArya ? dharma cheADIne jIva khasI jAya, agara khasavAnI taiyArI kare te tenI bedarakArI dharmagurUoe na karatAM tene dharmomAM joDe che. haju meghakumAra khelatA nathI, ane savAre bhagavAna pAse Ave che, eTale khelyA pahelAM te zrI mahAvIra bhagavAna kahe che ke-he medhakumAra! rAtre Aveza mATe vicAra karyo teM durdhyAna karyAM. te vakhate meghakumAra nA sAheba' tema nathI kahetA paNa 'hA,' kahe che. are ApaNe te du:khanI sAmA javAvALA, sukhanI darakAra vagaranA duHkhanI taiyArI karanArA, ane duHkhane sahana karI savara nirjarA kamAvAvALA sAdhue chIe. AvA sAdhu vamAM AvyA pachI duHkha lagADavuM te tane yukata nathI. tAre pUrvabhava yAda kara. tu AgalA bhavamAM hAthI hatA. tyAM tiryaMcanA bhavamAM paNa prANanA bhoge paradayA pALI, te pachI ahIM vadayA mATe kama nirjarA mATe ATalA sAmAnya duHkhathI tuM kema DarI jAya che ? kanyAdAnamAM dAgInA ApavA che, paNa gharanI meAjaDI laI jAya te pAlavatI nathI. A mUrkhatA gaNAya. tema ahIM khAdya drabyakrayA mATe tiryaMcanI ajJAta sthitimAM prANa arpaNa karanAra ahIM svadayA mATe dharmane dhakakA mAravA taiyAra thAya, te dharmanI samajaNudazAnI zAkhAthI ke aNusaMmajaNu dazAnI zAkhAzI ? tarataja meghakumArane jAtismaraNa jJAna thayuM. tyAM AMkha sivAya AkhuM aMga vAsarAve che. Ama sarakhAvaTa karIne samajAvavAmAM Ave che. ATalI UMcI sthitimAM AvyA pachI AvI bAbatamAM kaTALe! lAvavA tArA sarakhAne zezabhatuM nathI. A kathA meghakumAranI kahI. kathAmAM ekaja vAta pakaDavAnI, AgaLa pAchaLanI vAtane saMbadha na hoya. draSTAMtamAM badhI bAbatA ApaNA AtmA upara utAravAnI na heAya, paNa mukhya bAbatane dhaDo levAnA heAya. pazupALanI kathA mAtra kAM mATe kahela nathI. jJAta tarIke kahelu che. badhA aMgepAMga ghaTAvavA joIe. ane te kathAmAMthI rahasya levu joIe. bhaTakatA jIvanI jayadeva sAthe sarakhAmaNI. A jIva janma kanI paraMparA karatA anAdikALathI saMsAramAM rakhaDI rahela che. jema hastinApura jayadeve che|Dayu ane badhe bhaTakayA, tema nigeAdarUpa avyavahAra rAzi cheDI vyavahAra rAzimAM A jIva Avye. vyavaGAra rAzimAM paNa bAdara ekendrI, be traNa cAra iMdrIyavALA thayA. nArakI, tIMca, manuSya, devatA rUpe pAMca iMdriyavALA thayA. tema dareka sthAnamAM 84 lAkha yainamAM anatI vakhata bhaTakayA. bhaTakatAM bhaTakatAM maNuivatI nAmanI khANu mahA muzkelIthI jema, jayadevane maLI, tema pRthvI Adi ekendrimAM, vikaledrImAM, pa McendrimAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - -- ---- - -- - -- - - - - - ~-- rika2] dharmaratna prakaraNa paNa ghaNuM bhaTaka, chatAM sarva sAmagrIthI bharapUra maNavatI khANa samAna manuSya bhava muzkelIthI maLe. je jayadeva te ApaNe AtmA-jIva samajavo. maNavatI khANa ane cintAmaNuM ratna. nagarI pahADa parvata khANa baMdara vigere rUpa 84 lAkha yuni athavA caturgati svarUpa saMsAra samaja. mahuvatI khANa jyAMthI ciMtAmaNI ratna maLe che, te manuSya gati jemAMthI ciMtAmaNuM ratna karatAM adhika evA jJAna darzana cAritra rUpa ratna prApta thAya che, arthAta je ratnanA prabhAvathI maDa sukhavALuM paramAnaMda pada prApta thAya che. keDe manuSya A khANamAM AvI gayA. keIne A ratna na maLyuM. pazupALane maLyuM chatAM te nibhaMgInA hAthamAM TakayuM nahi. AthI e samajavAnuM ke jagatamAM anaMtAnaMta jIvAtmA chatAM manuSya motra saMkhyAtAja. temAM paNa keTalAka anArya kSetramAM janmyA. AryamAM janmyA chatAM uttama kuLa na maLyuM. uttama kuLa maLavA chatAM, nirogI zarIra na maLyuM. niraMgI zarIra chatAM I driyanI khAmI. saMpUrNa Idriye, nirogI zarIrAdika maLavA chatAM, deva gurUne samAgama, tenI vANunuM zravaNa, zravaNa thayA pachI zraddhA, zraddhApUrvakane amala, A badhI eka eka vastu eka eka karatAM rAdhAvedha sAdhavA karatAM maLavI ati kaThIna che. ATalI sAmagrI te ApaNane pazupALa mAphaka maLI gaI. paNa pazupALa mApaka A sAmagrIne sadupayoga na karatAM, viSaya kaSAyamAM evA muMjhAI jaIe chIe, ke dharmakriyA. tyAga, tapasyA e karavuM rUcatuM nathI, eTale dharmakriyA tyAga batAvanArane paNa ApaNe kahI nAMkhIe chIe ke tyAga tapasyA saMyama e te bhegathI vaMcita rahevAnuM thAya che. jeNe dekhyuM ke saMyama tyA-tapathI AgaLa sukha maLe che, chatAM bhegasukhane choDavuM te te hathelImAM rahelA madhane cheDIne keNI para caTela madhane cATavA jevuM che. arthAt hatheLInuM madha DhaLAI jAya che, ane keNIe jIbha pahoMce nahi, eTale baMnethI laTake. Ama dharmopadezakane ApaNe sAme javAba ApIe chIe. jaina dharmanI mahattA. jainadharma dunIyAthI ulaTI dIzAna che. dunIyA bhegane mAne che, jyAre jenadharma tyAgane mAne che. jenA devaguru tyAgI, dharma paNa tyAgamaya. tyAgamAM dharmabuddhi keTalI muzkela te vicAravA jevuM che. bhegaja duHkhanuM kAraNa DubADanAra, herAna karanAra bhaMga che, ane "tyAga kalyANa karanAra che' evI buddhi AvavI muzkela che. A vicAraze eTale jena dharmarUpI ciMtAmaNI ratna maLyuM. muzkelInA padArtho keTalIka vakhata maLI jAya. paNa bhAgya na hoya te TakavA muzkela che. svapnamAM cakravartinA cha khaMDanuM rAjya, nava nidhAna, 14 ratna maLI gayA, paNa AMkha ughaDe tyAre zuM? te mATe pazupALa bIca cintAmaNi pAme chatAM kutuhala khAvA pIvAnA bhegamAM tIvarAgathI cintAmaNi tarapha bedarakAra rahyo. ApaNAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- ---- dezAnA sArAMza. [33] paNa keTalAka vaDerA hoya te paNa bhega mATe dharmane pheMkanArA hoya. parabhavamAM riddhi maLaze rAjA thaIza, te dhArI dharma karanArA hoya. tevAne pazupALa jevA ja samajavA. jayadeva ciMtAmaNI pheMkanAra na thayuM. tema jaina dharmanI mahattA samajanAra dharmane ciMtAmaNI samajI saMgrahI zake che. puNya vaibhavanI jarUra ajJAnI AtmA dharmaratnane paugalika-sukhanI icchAthI pheMkanArA nIkaLe te dekhIne ApaNe dharmanuM sAcuM svarUpa samajanArA hevAthI ApaNane paugalika sukha mATe dharmaratnanuM sATuM karavuM, te na zobhe. punyarUpI kharUM dravya jayadevanA AtmAmAM hatuM, rabArIne AtmAmAM tevuM punya na hatuM. tevI rIte A jIvamAM jema ciMtAmaNi-ratna prApta karavA mATe punya vaibhavanI jarUra che, tema dharmaratna prApta karavA mATe guNa vaibhavanI jarUra che. vaibhava vagarane AtmA dharma ratna pAmI zakato nathI. puNya vaibhavathI avikala saMpUrNa nirmaLa guNano samudAya dhAraNa karanAra AtmA jInezvaranA dharmarUpI ciMtAmaNI ratnane pAmI zake che. mAnava jIvananI saphaLatA. A manaSya bhava :nimittApIma' arthAt duHkhanA kAraNabhUta che. manuSya bhava maLavAmAM paNa duHkhanA kAraNa svarUpa che. temaja jagatamAM je je dukho che, tenuM moTuM kAraNa hoya te A manuSya bhava che. sAtamI nArakImAM janArA AtmAo hoya to manuSya. apavAda rUpe matsya che, paNa temAM mULa kAraNa te manuSyapaNuM che. temaja manuSyagati meLavavA mATe paNa pUrve duHkha sahana karavuM paDe che. tethI zAstromAM devabhava durlabha na kahyo paNa "dudde vivuM mAthure mare" arthAta manuSyabhava ja durlabha che. mekSanI nIsaraNIrUpa cAritra paNa manuSya gatimAMja maLI zake che. jJAna darzana cAritranI traNe ekI sAmaTI ArAdhanA karAtI hoya, te mAtra manuSya bhavamAM ja thAya che. A manuSya bhavane je sadupayoga karaze te mokSa meLavI ApanAra che, ane je durUpayoga karIne viSaya-kaSAya 18 pApa-sthAnaka sevanamAM veDaphI nAMkhazo te Aja manuSyapaNuM bhayaMkara durgatinA duHkhamAM dhakelI de che. akAma-nirjarA ajaba camatkAra. vartamAna kALanI apekSAe manuSyagati sArI, paNa anupayoga karyo te Dhera karatAM halake che. eka mANasa pAse mIlakata che, paNa phanA kare che. navuM devuM vadhAre che. te kharAba ' gaNAya, ane devuM patAve tathA navI muDI ubhI kare che sAre gaNAya. tIrya ce AgaLa karelA pApe bhegavI akAma nirjarA karI ghaNe bhAge devagatinuM AyuSya ane punya bAMdhe che. devatAonuM thALuM tIrya e pure che. paraMtu manuSyathI purAtuM nathI. garbhaja manuSya gaNatarInAja, mAtra 29 AMkanI saMkhyAvALA. asaMkSi-manuSya ke tIrya devaleke na jAya. vagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [24] dharmaratna prakaraNa IcchAe bhUkha, tarasa, TADha, taDake, pIDA sahana karavA dvArA je nirjarA kare che, te akAma nirbhara kare che. tethI teo devatA thAya. zUlapANe yakSa kezu?, te AgalA bhavamAM baLada hatuM. tenA sAMdhAo tUTI gayA hovAthI mAlIke eka gAmamAM paisA ApI khAvA pIvA mATe vyavasthA karI hatI, paNa gAmavALAe tenI kazI ciMtA na karI. keI bAI pANInuM beDuM bharIne AvatI dekhe te hamaNAM mane pANI pAze, ghAsano bhAra laIne keI Ave te hamaNAM mane khAvA puLa Apaze. tema chatAM keIpaNa pANI ke puLa ApatuM nathI. vagara icchAe bhUkha tarasa sahana karI, akAma nirjarA karI zUlapANe yakSa devatA thaye. A uparathI samajAze ke akAma nirjarA ajaba camatkAra che, ke jethI tiryacapaNuM cheDI deva thaye. manuSya jIdagIne sadupayoga karatAM zIkhe. jAnavaranI jIdagI pahelAnA pApane khapAvanArI. ApaNI jIdagI pahelAnA pujene khAnArI. AgalA bhavanA punyodayathI manuSya thaye. ApaNe gayA bhavanI muDIja khAyA karIe chIe, ane navI pedA karatA nathI. manuSyapaNA jeTalI paNa muDI TakAvI rAkhIe to rAMDI rAMDa bAI jevA to gaNAIe. rAMDI rAMDa bAI vyAja khAI ne muDI sAcave, keTalIka to mULa muDImAM paNa vadhAro kare, paNa ghaTADo to naja kare. ApaNe to mekSa ke devaveka na meLavIe, paNa manuSyapaNuM je sAcavI rAkhIe, to rAMDI rAMDa bAI jevA paNa gaNAIe. ApaNe catura vepArI kema gaNAIe. manuSyapaNu jeTalI sthiti TakAvI na rAkhIe, ane tIrthaMca ke naraka gatimAM jaIe evAja kAryo ahIM karIe; te rAMDI rAMDa bAI karatAM paNa gayA, ke maLeluM manuSyapaNuM paNa AvatA bhava mATe TakAvI na rAkhyuM. manuSya paNuM AvatA bhavamAM meLavavuM, e ApaNA hAthanI vAta che. evI kAryavAhI karavI ke jethI sadgati ja maLe. paraMtu durgatine lAyakanI kAryavAhI te turata choDI devI. durUpayoga thatuM aTakAva, ane sadupayoga na thavAthI bhava hArI javAya che, te vAta na bhUlavI. bharata mahArAjAnI bhavya vicAraNu. bharata mahArAjAne kahevuM paDyuM ke mArA karatAM nAstika sArA. te kevI rIte ? te upara eka daSTAnta kahevAya che. eka rabArIne bakarI cAratAM cAratAM kaIkane mArgamAM paDI gaela hIre jaDe. rabArIe bakarInA gaLe bAMdhyo. bajAramAMthI bakarIne laIne rabArI pasAra thata hato. mArgamAM eka jhaverIe bakarInA gaLAmAM hIre dekhyo, hIro ja che. jhaverIe vicAra karyo ke A rabArI pAse je hIrAnI mAMgaNI karIza te nahIM Ape, mATe AkhI bakarInI mAMgaNI karavA de, ema karIne, bakarI vecavI che? have vepArI mAMgaNI kare eTale rabArIe vicAryuM ke gamyAnI vastu che te mAguM te kIMmata Apaze, paNa rabArI mAMgI mAMgIne zuM mAMge ? pAMca rUpiyA Ape te ApuM. jhaverI karavA jAya che ke nA bhAI pAMca te nahIM traNa rUA., ApuM. rabArI ogaLa gayo. pADozamAM bIjI dukAne jhaverI ha te rAha joI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA zArAMza. [235] rahyo hato, ke tyAMthI Ave ke game te kIMmata ApI laI lauM. pahelo jhaverI vicAra kare che ke kayAM javAno hate, hamaNuM pAcho Avaze. je DenI dUkAnavAlAe pUchayuM ke Ane gaLe zuM bAMdhyuM che ?, patthara che. zuM levuM che. pAMca rUpIyA, sArUM pAMcamAM rAja che ne ?, pAMca rUpIyAmAM hIro rabArIe ApI dIdhuM. bIje dahADe bakarI laIne bajhAramAMthI nIkaLyo. pelA jhaverIe bolAvyo. alyA gaLe bAMdhyuM hatuM te kayAM gayuM? are e to pathare hato te pAMca rUpiyAmAM vecI nAMkhe. are mUrkha ! pathare na hato paNa hIre hate. pAMcamAM kyAM ApI dIdhuM! rabArI jhaverIne kahe che, ke huM mUrkha ke tame mUrkha. huM te pathareja samaja hate, tame te hIre jANatA hatA chatAM be rUpIyA mATe che. benI kasara karatAM hajAronI kamANI gumAvI. mATe A paNa bemAM mUkha keNa, mAre te pattharanA pAMca upajyA tema bharata mahArAjA vicAra kare che ke huM dharmanI kIMmata samajuM chuM ne dharma karatuM nathI. nAstike punya pApa na mAne, tevAnA hAthamAM dharma AvIne cAlyA jAya, temAM mUrkhAI na gaNAya. paNa jhaverInI daSTie paDele hIro pAMca rUpiyAmAM cAlI jAya te kevI dazA ii, huM punya pApa mAnavAvA chatAM pApathI dUra na rahuM; AraMbha samAraMbha viSaya kaSAyamAM paDI rahuM ne punya pedA na karUM te mArA jevo mUkha kezu? dharma jevuM ratna hAthamAM AveluM cAlyuM jAya te pazupALane zobhe, paNa mArA jevAne na zobhe. Ama bharata mahArAjA sarakhA pitAnA AtmA mATe vicAra karI rahyA che. zAsanamAM bharatarAjA mazahUra jhaverI che. mAnava jIvanane cintAmaNI ratna jevo gaNIne jIvana nakAmAM pANInI sapUka cAlyuM jAya che teno vicAra kare che. manuSya paNane saphaLa kare. A manuSya bhava maLa muzkela che. jema pahADa uparathI ghasAtA TIcAtA patthare jyAM nadInuM mukha Ave, tyAM AgaLa temAMnA keI patthare khuNAM khAMcA vagaranA goLAkAra banI jAya che. tema A jIva paNa cAre gatimAM athaDAtA pITate kuTAte laghukamI banI manuSya aNadhAryo banI gaye. aTela pattharane athaDAvAmAM hisAba ze? tema A jIvane manuSyapaNuM pAmavA pUrve athaDAyAne hisAba nathI. aTela pattharamAM eka niyama, suMvALo thaye eTale basa. ahIM manuSya thaye eTale atara muhUrtanuM ja mAtra kAma. mekSanI nIsaraNanA 14 pagathIyA temAM 11mAM pagathIyA sudhI pahoMcele AtmA paDe ane AthaDe, te sIdhe nigedamAM utarI jAya. mana:paryava jJAna pAmele AtmA paNa tarata marIne nigedamAM jAya. mahAvideha kSetranA 16583 hAthI pramANa rUznAInA DhagalAthI lakhI zakAya, tevA pUrvenA jJAnavALa paNa pramAda-vazathI pachaDAIne gabaDIne 1 le guNasthAnake AvIne nigedamAM utarI gayAM, ane utarI jAya che. AvuM manuSyapaNu TakAvavuM bahuja muzkela che. AvA AtmAo paNa nigadamAM a5pramAda karatAM utarI jAya, te viSaya kaSAya rAjya rANImAM kheMcI gayelAonI zI sthiti thaze? kaTijane ghera chokare avataryo, kamAvA gaye nathI, paNa koDane mAlIka janamatAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [36] dharmaratna prakaraNa sAthe thaI gaye. keDanI kiMmata nahiM samajanAra te milkatanA phanA pATIyA karavA maMDI gaye, durUpayoga karavA maMDI game to zI hAlata thaze? tema A manuSyabhava maLI gaye, ane durUpayoga karyo te AgalA bhavamAM zI dazA?; A banA dareke vicAravA jevI che mATe A manuSyapaNuM pAmIne saphaLa karavA jevuM che, ane tene saTTapaga karavA lAyaka che. taravAranI jema manuSyapaNuM tAranAra nathI. zeThIyAnI taravAra mApaka vagara upayoge manuSyapaNuM kArya siddha karanAra nahija bane. eka zeDa che, ane pADozamAM garAsIye rahe che. garAsIye taravAra bAMdhIne phare che. zeThe garAsIyAne puchyuM ke A zuM che? are enAthI te cera dhADapADuM jotAMnI sAthe bhAgI jAya tevI che. huM AvI jabarI che? te mane Apa. pilIsane varase varasa boNI tarIke InAma Ape tenI phIkara nahi, paNa je varase na Apo te varase burA hAla kare. garAsIye samaje che ke A vANIyAne taravArane upayoga karatAM AvaDatuM nathI, ane mAMge che. nA kahIza te khIjAI jaze. zuM karavuM ? rastAmAM cere maLaze to te taravArathI ja tenuM mAthuM uDAvI mukaze, ane jagatamAM huM bhuDe gaNAIza; chatAM ApavA te de, pachI joyuM jAze. gharamAMthI taravAra ApI. zeTha paNa garAsIyAnI mApUka kammare bAMdhI bIje gAma javA nIkaLyA. pele garAsIyo meM upara bukANuM bAMdhIne bIje rastethI sAme Avyo. zeTha manamAM vicAra kare che ke mArI pAse taravAra che ne, A sAme kema Ave che, paNa ene khabara nahI hoya ke mArI pAse taravAra che. je tene khabara hota te A taravArathI jarUra te bhAgI jAya. kharekhara garAsIyAnA kahevA mujaba taravAra tenuM kAma karatI jaNAtI nathI. have zeTha kammarethI utArIne nIce mukIne taravArane kahe che ke "taravAra bA! taravAra bA! tArA mAlIkane tyAM je kArya karatI hoya te turata kara." tema kahevAthI taravAra zuM kare? A sthaLe kathAne upanaya e che ke badhA sidhdhone manuSyapaNu rUpI taravAre tAryA che, paNa zeThIyAnI taravAra mApaka A manuSyapaNuM tArI na de. taravArane upayoga kare te bacAvI de, tevI rIte manuSyapaNAne sadupayoga kare te ja kAma kare. dharma ratnanI prApti mATe ja manuSya bhava. dharmarUpI ratna meLavI zakAya teja manuSyapaNAnuM phaLa meLavyuM gaNAya. khAvA pIvA viSaye bhogavavA mATe manuSyapaNuM sArU mAnatA hete vidhAtAne dhikakAravI joIe. kAraNa ke manuSyapaNamAM bhege bahuja maghA che. ahIM bhege bhegavavA eTale mAthuM phoDIe tyAre zIre khAvA maLe. tiryaMcanA bhAvomAM vagara mahenate IdrIyanA viSaya-bhege maLI jAya. tamAre kanyA lAvavI hoya te keTalI javAbadArInI muzkelI? kutarAne strI bhoga mATe kaI javAbadArI; tamAre paraNyA pachInI bharaNapoSaNanI javAbadArI. tIrvacane kAMI paNa javAbadArI nathI. manuSya jIMdagI sudhI strInuM bharaNapoSaNa karavA kAyadAthI baMdhAyela che. A vastu tamArA paraNelA chokarA samajyA che? tame kahe che ke nAnA bALaka dIkSAmAM zuM samaje? paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- - --- --- dezanA sArAMza. [237) tamArA chokarA lagnanI javAbadArI samajyA che? bAyaDI 100) rUpIyA kamAtI hoya te paNa kAyadAnI rUe tamAre bharaNa poSaNa ApavuM ja paDe. A samajaNa tamArA chokarAne tame paraNavatI vakhate ApI che? ahIM sAdhu thanAra nAnuM bALaka haze, te paNa ghera sAdhu vaheravA Avaze te kaheze ke chokarIthI sAdhune na aDakAya, mahArAjathI gADImAM na besAya, sInemA nATaka na jovAya. Ama jainenA nAnA bALaka paNa sAdhunA AcAra samaje che. 70 varasane musalamAna zauca nahIM samaje, ane pAMca varasane brAhmaNa chokaro zauca barAbara samajaze. jaina kuLamAM sAdhupaNAnI javAbadArI saheje samajAya che, paNa lagnanI javAbadArI ane je khamadArI samajAtI nathI. manuSyapaNumAM viSaye, vikAre ane bhego meMghA ane javAbadArIjokhamadArIvALA che. tIrya mAM soMghA ane javAbadArI tathA jokhamadArI vagaranA che. mIThAIvALAne tyAM rasanA viSaya kIDIne maphata maLe che. bhamarAne rAja-bagIcAnA kamaLo suMghavAnA maphata maLe che. pakSIone rANInuM rUpa jovuM hoya te rakaToka vagara jovA maLe che. pazuone vagara javAbadArIe strInuM sukha maLe che, temaja rAjAne tyAM suMdara gAyano paNa sAMbhaLI zake che. arthAt tene keI hAMkI kADhatuM nathI. paraMtu te jaga para kaIka manuSya kadaIne tyAM khAvA jAya, rAjAnA bagIcAmAM pula suMghavA jAya, rANInuM rUpa ke saMgIta sAMbhaLavA jAya te tarata paheregIra pakaDe che; ane pazune koI rekatuM nathI. viSaya bhogo mATe manuSyapaNuM sAruM mAnatA che te vidhAtAne zrApa deje, ke kameM mane manuSya banAvye ja kema? manuSya jIvana te dharmaratna meLavavA mATe ja upayogI che. uttama sAdhanathI uttamottama meLave. manuSya-bhavarUpI caMdrahAsa talavAra maLI. teno-ghAMsa kApavArUpa viSaya kaSAya ke AraMbha samAraMbha karavAmAM upayoga kare te mUrkha gaNAya. ghAMsa kApavA mATe te sAmAnya dAtaraDuM upayogamAM levAya, paraMtu caMdrahAsa jevI kiMmatI taravArathI ghAsa kApanAra mUrkha gaNAya. je ke ghAsa kapAya, paNa uttama vastune upaga adhama vastu mATe karAya te narI aviveka dazA gaNAya. tema manuSyapaNane upaga manuSyagatithI sAdhya dharmaratna meLavavAmAM na karatAM sarva gatimAM sAdhya evA bhoLomAM ane viSayamAM kare. enA jevuM. bIjuM zuM zecanIya hoI zake ?, arthAt jAnavara karatAM manuSya vadhAre zuM karyuM ? uttamattama uttama manuSyapaNuthI dharmaratna meLavo. mALA karanAra pakSIo pitAnuM ghara-mALA bAMdhe che. rakSaNa kare che. pakSIo pazuo paNa potAnAM baccAnuM uchera-raNa-paSaNa nehathI kare che. kutaruM ke gAya pitAnAM baccAne janma Ape, te vakhate mAlIka paNa je pAse jAya te kutaruM karaDavA deDaze, ane gAya zIMgaDuM mAraze. kAraNa ke potAnA baccAM upara pyAra hovAthI gharadhaNInA mAlIkane paNa te jAnavarane bharose hotA nathI. saMtAnanuM pAlana poSaNa rakSaNa jAnavaro paNa kare che. ane tame paNa karo che; tethI tame vadhI jatA nathI. vastutaH temAM manuSyabhavanI saLatA nathI. pAparUpa viSaya kaSAyano tyAga karI kuTuMba, sagAM snehI putra, strInA raMga rAgamAM rAcyA vagara dharmaratna prApta karI viveka pUrvaka varte teja mahA muzkelIthI maLeluM manuSyatva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [28]. dharmaratna prakaraNa saphaLa thAya. kudarate maLI gayeluM manuSya paNuM tenuM rakSaNa kudarata nahIM kare. maLelA dharmapatnanuM rakSaNa AtmavIryaja karaze. pazupALe ciMtAmaNi ratna meLavyuM paNa gerasamajathI pitAnA hAtheja amUlya alabhya te ratna pheMkI dIdhuM, tema ApaNe paNa ApaNe A uttama manuSya janma aNasamajaNathI pramAdamAM gumAvI nAkhIe chIe. te na gumAvatAM uttama sAdhanathI uttamattama dharma ciMtAmaNi meLave. ' maLatAM kSaNa. paNa rakSaNamAM jIvana. cakravatine ghera prathama putra janmyo, paNa tarataja marI gaye. kahe ke te jIve zuM meLavyuM ? pATavI kuMvara tarIke te rAjaputre jeTaluM gumAvyuM nathI, tenA karatAM te manuSya thaye ane dharmaratna eyuM te dhamarana kamAvanAranA bhavobhava bagaDe che. rAjaputre eka bhavanuM rAjya gumAvyuM, ane zrAvakULamAM AvelA AtmAe te aneka janmo sudhI sukha ApanAra dharmaratna gumAvyuM. sAmagrI saMyeganA suavasaramAM kArya na sAdhI zakIe, te sAmagrI vagaranA kALamAM zuM sAdhI zakavAnA hatA?, zakita saMpUrNa, zastro saMpUrNa, saga-sAdhano badhuM anukuLa heya, te vakhate karmazatrune laDAI na ApIe te kaye TAIme karmazatrune jItI zakIzuM? jyAM anAryakSetra, pAMca IMdrAyanI khAmI, AyuSya TuMku, regI zarIra, uttama kuLa nahi, deva gurUno samAgama nahi, dharma zravaNa nahiM, heya-upAdeya samajAya nahi, sAdharmika bhAIone sahavAsa nahi, evA vakhate tame zuM sAdhI zakavAnA che? nIsaraNI uparathI utaratAM ekAda Thesa vAgI te cheka nIceja gabaDI paDavAne. ahIM manuSyabhavamAM pramAdathI ekAda Thesa vAgI to naraka nigoda sudhI gabaDI paDIza, mATe AtmAe vicArI rAkhavuM ke pachI patto nahIM khAIza. mATe mahAnubhAvo! je dharmaratna pAmyA che tene gumAvI na nAMkhe. dharmaratna maLe mInITamAM, paNa rakSaNa aMdagI sudhI karavAnuM. strIne dAgIne ke putra maLe mInITamAM, paNa pAlana rakSaNa jIdagI sudhI karavAnuM che. dharmaratna pAmavuM muzkela te karatAM jatana-rakSaNa karavuM bahu ja muzkela che. dharmaratna maLyA pachI gharanuM ramakaDuM gaNI levAya che. pUjA karavAnI Teva paDI jAya pachI prabhumUrti tarakha kaI draSTi thaI jAya che? eka gabhArAmAMthI bIja gabhArAmAM laI jAva laI Ave tene artha che? DhIMgalA DhIMgalI pherave tema leI jAya ane leI Ave. pUjAnI jema bIjI cIjamAM paNa samajI levuM. bhaNavAnI lAgaNI thAya pachI bhaNeluM bhUlI kema javAya? tema jayaNa-sAmAyika pratikramaNa vigere dharma kAryomAM maMdAdara nirapekSa thavuM, eTale dharmaratna maLyA chatAM te ratnane TakAvavuM rakSaNa karavuM bahu muzkela che. aMtima-pazcAtApa. bhavitavyatA mege A jIva avyavahAra rAzImAMthI vyavahAra rAzImAM AvI bAdarapaNuM pAme, be traNa cAra IdrIyavALo vikalendrIya baje, pAMca IMdrIyavALe thaye, saMjJI thaye, ane manuSya thaye; ahIM sudhI to A jIva bhavitavyatA mege AvI pahoMcyo. ATalI vastu prayatna vagara paNa siddha thaI gaI. te vastuomAM atyAre kaMI sAdhavAnuM nathI. bhavAMtaranI apekSAo bhale thayelI che. maLelI vastune upayoga karyo hoI zake? tamane dhULanI paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA zArAza. [39] kiMmata che. nAno chokare copaDAmAM lakhavA upara nAkhavAnI retI pheMkI de, te tame Thapako Ape che, kAraNa ke retI-dhULanI paNa tame kIMmata samaje che. paNa dudha ghI DhoLAI jAya te DhaLanAra upara kodha kare che, kAraNa ke temAM ghI dudhanI kIMmata tame samajyA che. paraMtu jIMdagInA varase, mahInAo, divase, kalokena kalAke nakAme gayA, tenI dhULa jeTalI paNa kIMmata tame AMkI nathI. ATalAM varasamAM AtmAe zuM meLavyuM ane zuM gumAvyuM tene hisAba ghaDIbhara paNa tapAsya che khare? jIdagInI dhuLa jeTalI paNa kIMmata gaNI hita te jIMdagI mATe zuM meLavyuM agara zuM meLavavA lAyaka che; tene vicAra jarUra karata. manuSya jIMdagInI eka mInITanI kiMmata devatAnI jIdagInA 2) koDa popama barAbara che. eka sAmAyakamAM devatAnuM AyuSya 92592592pa palyopama baMdhAya. tela ghI dUdha zA bhAve lAvuM chuM, zA bhAve vecuM chuM, temAM lAbha nukasAnane vicAra karIne levAya che; ane vecAya che. A manuSya jIdagInI eka mInITanI kiMmata zAstrakAro jeTalI kahe che, te pramANe tenI kimata tame upajAve che ke nahi? huM dareka kSaNe keTaluM gumAvuM chuM? tene vicAra kaI dIvasa Ave che? sIjhanamAM (mesamamAM) ALasa karIne besI rahe ane mosama purI thAya eTale pastAvo kare, paNa pAchaLathI pastAvo kare temAM zuM vaLe? ema AkhI jIMdagI veDaphI nAMkhe ane Akhara vakhate pastAvo kare ke AkhI jIMdagI sudhI peTa khAtara, eka zera anAja mATe, aneka juThA prapaMca karyA, eTaluM ja nahiM paNa ghaNuM pApa karmo karI A AtmAne bhArI karyo ahIM A kamAyeluM paDI raheze, AmAMthI mArA sAthe kaI paNa nahIM Ave, phogaTa meM mArI jIMdagI gumAvI; dharmaratna meLavavAne badale pAparUpI patharAe mAthuM pheDe tevA meLavyA. have AvatA bhavamAM mAruM zuM thaze? naraka tiryaMca gatimAM parAdhInatA AdinuM :kha dIghakALa sudhI bhegavatAM paNa mAro chuTakAro nahiM thAya. kharekhara? manuSyabhava meM eLe gumAvyuM. AvA manamAM ne manamAM pazcAtApanA vicAra kare, paNa have thAyazuM? arthAt pArakI paMcAyatamAM jIvana veDaphAI gayuM have pazcAtApa kare vaLe zuM? prerakanI punIta preraNa. A jIva AkhA jagatanI bhAMjagaDa kare che, paNa pite pitAnI bhAMjagaDa karatuM nathI. AMkhamAM eka mATe durgaNa, AkhA jagatane AMkha dekhe, paNa pitAnI aMdara rahelA kANane AMkha dekhAtI nathI. pitAnI AMkha lAla thaI hoya te pote dekhI na zake, paNa pArakAnI dekhI zake; tema AtmA potAnAmAM rahelA avaguNone pote joI zakatuM nathI. e kayAre joI zake? je dharmaratna AvyuM hoya te pitAnAmAM rahelI khAmI jarUra samajI zake. AvuM dharmaratna maLyA chatAM sAcavavuM TakavuM bahu muzkela che. manuSya paisAvALA thAya tyAre ApattinA DhagalA paNa sAthe ja khaDA thAya che. cAre daridranA makAna tarapha najara karatAM nathI, paraMtu dhanavAnenA ghara tara najara kare che. jugArIo paNa mAladArane phasAve che. mAladAra thaye eTale cera luMTArA rAjA vyasanIonI najara te tara phare, tema dharmaratna ApaNu pAse Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20] dharmaratna prakaraNa AvyuM tyAre pApa-sthAnake, kaSAye, aMtaranI najara dharmi tarapha phare. te vakhate pApa ane pAyathI dUra rahevuM bhAre paDe che. eTalA mATe jaNAvyuM che ke prApta thaelA dharma ratnanuM rakSaNa ati mukela che. pazupALa pAse cintAmaNi ratna ane tene vidhi paNa AvI gaye hate. vidhinA samagra sAdhana lAvI zake tema hatuM, paNa gera samajaNathI ratna pheMke dIdhuM. tema ApaNe jIva jarma ratna pAmyA pachI preraka gurU maLyA heya, vidhi karyA na kane lAbha te samajAvanAra agurU paNa hoya, te paNa mahAvina ane AtmA prerakane punita sAce upadeza lakSamAM lete nathI, mATe prerakanI punita preraNA sakhaLa kare. * kathAnuM aMtima. jyAre jayadeva zAsAmAMthI ciMtAmaNi ratnanAM lakSaNa ane tene guNe phAyadA jANe che, tyAre bIja ne patthara samAna mAne che. evI ja rIte vivekI AtmAne zAstramAMthI jee AtmAdika atIndrIya padArtho, kevaLa jJAna, kevaLa darzana, vItarAgatA, anaMta sukha, mekSAnuM sukha jaNe che, teo janma maraNa vRddhAvasthA Adhi vyAdhi upAdhI ISTa vicaga aniSTa saMga rUpa duHkha jyAM lagIra paNa nathI, tenuM zAzvatuM dhAma A dharma ratna dvArA meLavI zakAya che e samaje che. eTale jagatanA paugalika sukhane duHkharUpa mAne che, ane mAtra mekSa sukhada meLavavAne daDha nizcaya kare che. pitAnA nagaramAM e ratna na maLyuM te paradezamAM aneka pahADo parvate jaLa sthaLa mArgo khAmAM pharyo paNa kaMTALe nahiM, tema A jIva paNa devakAdimAM gaye. tyAM dharma ratna na maLyuM te manuSya gatirUpa dharmaratnanI khANa tarapha jJAnI gurUnA samAgama ane gurUnA upadezathI pahoMcyuM. tyAM ghaNI zela karI, chevaTe ciMtAmaNi rana najare paDayuM tyAre apUrva AnaMdamAM AvI gaye. AvI rIte jyAre samyakatava rUpI rananI prApti A jIvane thAya che, tyAre kaI vakhata na anubhavela e apUrva AnaMda A AtmAne paNa thAya che. A rana pAmyA bAda saMsAranA sukhe strI putra parivAra tarax mamatA bhAva ocho thatuM jAya che, ane siddhi upara vadhu mamatA vadhatI jAya che. A rana maLyA bAda uttarottara Atmika riddhi saMpatti AbAdI vadhatI jAya che. yAvata jayadevanI kirti jema paradeza sudhI phelAI hatI, tema dharmaratna prApta karyA pachI paNa AtmAnI kIrti amaraleka sudhI phelAI jAya che. haMmeza mATe saMsAramAM sukhanuM bhAjane jema jayadeva banya, tema anaMtakALa sudhI A AtmA A dharma ratnanA pratApe sukhanuM sarvadA bhAjana banaze. A daSTAMtanA dareka vAkayamAMthI Atmika-padArzo sAthe samanvaya karI je AtmAo haMsadaSTi rAkhI khIra nIra juduM karI, AtmA ane pudagalane pRthagabhAva samajaze, ane baMnene chuTA pADavA kaTIbaddha thaze teo zAzvatA sukhanA bhegI banaze. Iti ciMtAmaNi ratna kathA. samApta. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Zic Philo Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Sural www.umaragyanbhandar.com