Samyakdarshan ane Aatmshakti

Author(s): Mumukshu
Publisher: Rasikbhai Shah

Page 11

એ (સમ્યગ્દષ્ટિગ જો કદાચિત્ ઘટપટાદિ પદાર્થોને અયથાર્થ પણ જાણે તો તે આવરણજનિત ઔદિયક અજ્ઞાનભાવ છે; અને ક્ષયોપશમરૂપ પ્રગટ જ્ઞાન છે તે તો સર્વ સમ્યજ્ઞાન જે છે, કેમકે જાણવામાં પદાર્થોને વિપરીત રૂપે સાધતું નથી. માટે તે સમ્યજ્ઞાન કેવળજ્ઞાનનો અંશ છે. જેમ થોડુંક મેઘપટલ (-વાદળ) વિલય થતાં જે કાંઈ પ્રકાશ પ્રગટે છે તે સર્વ પ્રકાશનો અંશ છે (તેમ)
ઉપર કહેલી વાત સમજવા માટે મોક્ષમાર્ગ પ્રકાશ અધિકાર-૪થો પાનું ૮૦ ઉપર લખ્યું છે તે જોઈએ.
અપ્રયોજનભૂત વા પ્રયોજનભૂત પદાર્થોને ન જાણવા વા યથાર્થઅયથાર્થ જાણવામાં આવે છે તેમાં તો માત્ર જ્ઞાનની જ હીનતા-અધિકતા થાય છે એટલો જ જીવનો બગાડ-સુધાર છે અને તેનું નિમિત્ત તો જ્ઞાનાવરણ કર્મ છે. પરંતુ પ્રયોજનભૂત પદાર્થોને અન્યથા વા યથાર્થ શ્રધ્ધાન કરવાથી જીવનો કાંઈ બીજો પણ બગાડ સુધાર થાય છે તેથી તેનું નિમિત્ત દર્શનમોહ કર્મ છે.
આ વાત એવી છે કે જો સમજે તો અંદર સ્વાનુભૂતિનો રંગ ચડી જાય, ને રાગનો રંગ ઊતરી જાય. આત્માની શુદ્ધ અનુભૂતિ રાગના રંગ વગરની છે; જેને આવી અનુભૂતિનો રંગ છે તે રાગથી રંગાઈ જતો નથી. હે જીવ ! એકવાર આત્મામાંથી રાગનો રંગ ઊતારી સ્વાનુભૂતિનો રંગ ચડાવ.
સ્વાનુભૂતિપૂર્વક થતું સમ્યગ્દર્શન તે મોક્ષનું દ્વાર છે; તેના વડે જ મોક્ષનો માર્ગ ઊઘડે છે એનો ઉદ્યમ એ જ દરેક મુમુક્ષુનું પહેલું કામ છે અને દરેક મુમુક્ષુથી આ થઈ શકે તેવું છે.
એક ક્ષણભરના સ્વાનુભવથી જ્ઞાનીને જે કર્મો તૂટે છે. અજ્ઞાનીને લાખો ઉપાય કરતાં પણ એટલાં કર્મ તૂટતાં નથી. આમ સમ્યક્ત્વનોસ્વાનુભવનો કોઈ અચિંત્ય મહિમા છે એમ સમજીને હે જીવ ! તેની આરાધનામાં તત્પર થા.
હજારો વર્ષના શાસ્ત્રભણતર કરતાં એક ક્ષણનો સ્વાનુભવ વધી જાય છે. જેને ભવ સમુદ્રથી તરવું હોય તેણે સ્વાનુભવની વિદ્યા શીખવા જેવી છે. અહીં સમ્યગ્દષ્ટ જે ઘટપટાદિ પદાર્થોને અયથાર્થપણે જાણે એટલે