Samyakdarshan ane Aatmshakti

Author(s): Mumukshu
Publisher: Rasikbhai Shah

Page 73

જળમાં જેમ તરંગ ઊઠે છે તેમ દ્રવ્યમાંથી પર્યાય કરે છે. અંતરમાં અનંતગુણનો પિંડ અભેદ એક ચૈતન્ય વસ્તુ જેવી છે તેવી અંતરમાં-અંતર્મુખ ઉપયોગમાં દેખતાં જાણતાં મિથ્યાત્વભાવનો નાશ થાય છે અને સમ્યગદર્શન પ્રગટ થાય છે; તેને જૈન કહેવાય છે.
અનંત જ્ઞાન-દર્શન-આનંદ-વીર્યરૂપ-જે શકિતરૂપ ભાવ પ્રાણ તેને ધારણ કરવા તે જ જીવત્વશકિત-સ્વરૂપ છે ચૈતન્યમાત્ર ભાવરૂપ પ્રાણને ધારણ કરી રાખવા તે જીવત્વ શકિતનું સ્વરૂપ છે. અનંત શકિતનો ધરનારો શકિતવાન જે એક જ્ઞાનમાત્ર આત્મા છે તેના ઉપર દષ્ટિ કરવાથી સમ્યગદર્શન-શાન થાય છે ને જીવત્વ સહિતની અનંત શકિતઓરૂપ નિર્મળ પરિણમનની દશા પ્રગટ થાય છે. હે ભાઈ તું પોતાના શુધ્ધ ચૈતન્ય પ્રાણો વડે જ ત્રિકાળ જીવે અને શુધ્ધ ચૈતન્ય વસ્તુના આશ્રયે સિધ્ધપદને સાધીને આદિ-અનંત પૂરણ આનંદમય જીવન જીવે એ જ જીવનું સાચું જીવન છે. તે માટે તું તારા જ્ઞાનમાત્ર આત્મામાં દષ્ટિ કરી અને ત્યાં જ લીન થા.
ભગવાન કેવળી જે પૂરણ આનંદમય, પૂર્ણ આનંદમય, પૂર્ણ વીતરાગતામય જીવન જીવે છે તે ખરું-સત્ય જીવન છે. બાકી અજ્ઞાનમયરાગાદિમય જીવન જીવે એ તો ભયંકર ભાવમરણ છે. શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી પણ કહે છે કે :-”ક્ષણ ક્ષણ ભયંકર ભાવમરણે કાં અહો રાચી રહો ?” દેહથી ને રાગથી જીવન માને છે તેને તો સારું જીવન જીવતાં જ નથી આવડતું. તેને તો નિરંતર ભાવમરણ જ થયા કરે છે. પાંચ ઈન્દ્રિય મનવચન-કાયા, બળ, આયુષ્ય અને શ્વાસોચ્છવાસ એ દશ અશુધ્ધિ ભાવપ્રાણ સંસારી જીવોને હોય છે તે અશુધ્ધ નિશ્ચયનયથી છે. જયારે જીવ સદાય પોતાને ચૈતન્યભાવપ્રાણથી જ જીવે છે. એ જ તેની જીવત્વશકિત છે.
- આવા ચૈતન્યભાવરૂપ આત્માને જે લક્ષમાં લે તેને અનંતગુણ એક સાથે જ નિર્મળ પરિણમી જાય છે. તેને શુધ્ધ જીવત્વની ક્રમવર્તી દશા પ્રગટ થાય છે અર્થાત શુધ્ધ-પવિત્ર જીવનનો ક્રમ શરૂ થાય છે.
જ્ઞાન, દર્શન, આનંદ, વીર્ય એ ચૈતન્યના ભાવપ્રાણ છે. ચૈતન્ય ભાવ પ્રાણને ધારી રાખવા તે જીવત્વશકિતનું સ્વરૂપ છે. - જ્ઞાનમાત્ર આત્મા ચૈતન્ય પરમેશ્વર તું પોતે જ પોતાનું શરણ છો એમ જાણી તેમાં એકાગ્ર થા ને ત્યાં જ લીન થા, તો સત્ય આનંદમયરૂપ