________________
અનંતગણ મહિમાવાન શુધ્ધ દ્રવ્ય જ સિધ્ધરૂપ ભાવોને સિધ્ધ કરવાનું સાધન છે કેમકે તે ભાવોમાં આત્મા તન્મય છે. સર્વજ્ઞ આત્માને કેવો જુએ છે. કહે છે કે :
પ્રભુ તુમ જાણંગ રીતિ, સૌ જગ દેખતા હો લાલ;
નિજ સત્તાએ શુદ્ધ, સહુને લેખતા હો લાલ. – સર્વ જગતને દેખી રહેલા પ્રભુ ! આપ સંપૂર્ણ જ્ઞાયક છે, આત્માનું નિજ સત્તાથી જ હોવાપણું શુધ્ધ, પવિત્ર છે એમ આપે જ્ઞાનમાં જોયું છે, આપ પરભાવને પણ જાણી, દેખી રહ્યા છો તે વખતે પણ નિજનું હોવાપણું તો આપ શુધ્ધપણે દેખો છો.
ભગવતી પ્રજ્ઞા જ સ્વાભિમુખા ઢળેલી જ્ઞાનની દશા જ છેદનાત્મક કારણ છે. પ્રજ્ઞા વડે જ આત્મા અને બંધ જુદા કરાય છે.
જે ચૈતન્યભાવમાં લીન થઈને શોધ કરે છે તેને પોતાના આત્મામાં જ પોતાનું સાધન (કરણ) જણાય છે. પોતે જ સાધનરૂપ થઈને સમ્યગદર્શનાદિ નિર્મળભાવોને પ્રાપ્ત કરે છે.
કરણ :- જેને સંસારના પરિભ્રમણનો થાક લાગ્યો હોય એવો કોઈ જીવ પાત્ર થઈને સ્વદ્રવ્ય સન્મુખ થઈ સ્વભાવના ગ્રહણ વડે સમકિત પ્રગટ કરી લે છે. આત્માનો આશ્રય લેવો એ જ ઔષધ છે. પ.કૃ. દેવ કહે છે :
આત્મબ્રાંતિ સમ રોગ નહિ, સદ્ગુરુ વૈદ્ય સુજાણ ગુરુઆજ્ઞા સમ પથ્ય નહિ, ઔષધ વિચાર ધ્યાન.
૪૪. સંપ્રદાન શકિત (ષટકારક-૪) પોતામાં ઉત્પન્ન થયેલો ભાવ પોતે પોતાને દીધો, ને પોતે જ પોતા માટે તે લીધો-આમ આત્માની સંપ્રદાન શકિત છે.
સમ્યગદર્શનનો વિષય અનંતગુણનો ભંડાર આત્મા છે. જેવો તેમ વિષય દૃષ્ટિમાં આવ્યો, પોતે જ પૂર્ણાનંદરૂપ છે એવી દૃષ્ટિ થઈ કે તેના સમ્યક્ શ્રધ્ધાનરૂપ સમ્યગ્ગદર્શન પ્રગટ થાય છે. આ સમ્યગ્દર્શનની પર્યાય તે પોતાથી દેવામાં આવતો ભાવ છે. એટલે કે પોતે જ પોતાને સમ્યગદર્શનનો દાતા છે, ને પોતે જ પાત્રરૂપે તેનો લેનારો છે.
ગુરુથી જ્ઞાન થતું નથી, ગુરુ જ્ઞાનના દાતા નથી-એ તો સત્ય જ
૧૧૨
