________________
સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન પ્રગટ થાય છે ત્યારે સાથે સ્વચ્છત્વશકિત પણ પરિણમી જાય છે (પ્રગટ થઈ જાય છે), સ્વચ્છત્વશકિત પરિણમતાં આત્માના ઉપયોગનું એવું સામર્થ્ય પ્રગટે છે કે ઉપયોગ અનેક પદાર્થોને જાણે છતાં તે મલિન થતો નથી, પણ અરુપી, સ્વચ્છ અને નિરુપાધિક નિર્વિકાર જ રહે છે. આ સ્વચ્છત્વશકિત દ્રવ્યના અનંત ભાવોમાં વ્યાપક છે, જેથી દ્રગ્ સ્વચ્છ, ગુણ સ્વચ્છ અને સ્વાભિમુખ થયેલી પર્યાય પણ સ્વચ્છ છે. બધું સ્વચ્છ-જ્ઞાન, દર્શન, આનંદ, વીર્ય ઈત્યાદિ અનંત સ્વભાવો સ્વચ્છ છે. નિર્મળ છે. આ સ્વચ્છત્વશકિત પ્રગટતાં જ દ્રવ્ય સ્વભાવમાં વિકાર સમાઈ શકતો નથી. આવી અદ્ભૂત સ્વચ્છત્વ શકિત છે.
૧૨. પ્રકાશ શકિત - (સ્વપ્રકાશક)
સ્વયં પ્રકાશમાન સ્પષ્ટ એવી સ્વાનુભવમયી પ્રકાશ શકિત છે. જે સ્વયં એટલે પોતાથી જ પ્રકાશમાન છે અને સ્પષ્ટ સંવેદનમયી છે. એટલે કે આત્માનો પ્રકાશ સ્વભાવ.
(૧) પોતે પોતાથી જ પ્રકાશમાન એને કોઈ પરની અપેક્ષા નથી. (૨) સ્પષ્ટ સ્વસંવેદનમયી છે. સ્વાનુભવમાં આત્મા પ્રત્યક્ષ સ્પષ્ટ જણાય એવો આત્માનો પ્રકાશ સ્વભાવ છે.
પ્રકાશશકિતનું કાર્ય શું ? સ્વસંવેદનમાં આત્મા પ્રત્યક્ષ થાય તે તેનું કાર્ય છે. સમ્યગ્દર્શન થતાં મતિ-શ્રુતજ્ઞાનમાં સ્વસંવેદન દ્વારા આત્મા પ્રત્યક્ષ થાય-અનુભવાય તે આ શકિતનું કાર્ય છે. આ અનુભવ ઈન્દ્રિય પ્રત્યક્ષ નથી, સ્વરૂપ પ્રત્યક્ષ-સ્વસંવેદન પ્રત્યક્ષ છે. આ પ્રકાશશકિતથી પોતાનો જ્ઞાનનો અને આનંદનો સ્વભાવ છે તેનું સ્વયં પ્રત્યક્ષ સંવેદન થાય અને અનુક્રમે અનંતગુણોનું પ્રત્યક્ષ વેદન થાય.
સમકિતીને આત્મસ્વભાવનું અંશે પ્રત્યક્ષ સ્વસંવેદન પ્રગટ થયું હોય છે. તેને સાધકદશામાં પૂર્ણ પ્રત્યક્ષજ્ઞાન પ્રગટ થયું નથી ને પરોક્ષજ્ઞાન પણ વર્તે છે, સ્વરૂપના તીવ્ર આલંબન વડે જેમ જેમ તેને આત્માનું પ્રત્યક્ષ સંવેદન વધતું જાય છે તેમ તેમ પરોક્ષપણું છૂટતું જાય છે ને અંતે પરોક્ષપણાનો સર્વથા અભાવ થઈ પૂર્ણ પ્રત્યક્ષજ્ઞાન-કેવળજ્ઞાન પ્રગટ થાય છે. આ પ્રકાશશકિતની પરિપૂર્ણ પ્રગટતા છે. જેમાં એકલી પૂર્ણ પ્રત્યક્ષતા જ છે.
८७
