________________
રહેશે; અથવા એ સૌ જશે અને હું પડયો રહીશ; કોઈ કાળે એ સર્વથી મારે એક દિવસ વિયોગ છે. આવું જાણપણું મિથ્યાદેષ્ટિને થાય છે તે તો શુધ્ધતા કહેવાય; પરંતુ એ સમ્યક શુધ્ધતા નથી ગભિત શુધ્ધતા છે. જ્યારે વસ્તુનું સ્વરૂપ જાણે ત્યારે સમ્યફ શુધ્ધતા છે, તે ગ્રંથિભેદ વિના હોય નહિ પરંતુ ગર્ભિત શુધ્ધતાથી પણ અકામ નિર્જરા છે.
તત્ત્વનો વિચાર કરવા જેટલી જ્ઞાનશકિત જેને ઊઘડી છે એવા સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય જીવની વાત છે. આવી જ્ઞાનશકિત જેને ઊઘડી છે તે જીવ કયારેક દેહાદિથી પોતાની ભિન્નતાનો વિચાર કરે છે; આ પરિણામ વખતે કષાયની વિશુધ્ધતા હોય છે. આવી વિચારશકિત જાગી તેને જ્ઞાનની શુદ્ધતા કહેવાય છે. પણ આ કાંઈ હજી મોક્ષમાર્ગ નથી. જ્ઞાનમાં ગર્ભિત શુધ્ધતા હોવા છતાં હજી મોક્ષમાર્ગ કહેવાતો નથી. ગર્ભિત શુધ્ધતા સાચી શુધ્ધતા હોવા છતાં હજી મોક્ષમાર્ગ કહેવાતો નથી. ગર્ભિત શુધ્ધતા સાચી શુદ્ધતા નથી, સ્વાનુભવ વડે પ્રગટે તચે જ સાચી શુધ્ધતા છે અને તે જ મોક્ષમાર્ગ છે. થતાં મોક્ષમાર્ગને અવકાશ થયો. આ સમયે ગ્રંથિભેદ કરે તો મોક્ષમાર્ગ પ્રગટે. ગ્રંથિભેદ એ મોક્ષમાર્ગની મૂળ વસ્તુ છે. હે જીવ ! વિશુધ્ધ પરિણામ વડે તું ઊંચે આવ્યો છે. તો ગ્રંથિભેદ કરી સ્વરૂપાચરણરૂપ ચારિત્રના કણિયા પ્રગટાવ. એમાં અપૂર્વતા છે. હવે સ્વાશ્રયે જ્ઞાન-ચારિત્રના પરિણામની ધારા આગળ વધે તો કેવળજ્ઞાન અને યથાખ્યાત ચારિત્ર પ્રગટે, આ જ્ઞાનની શુધ્ધતા છે. આ જ્ઞાનનો પહેલો બોલ થયો.
કોઈ સમયે તે જીવનો જ્ઞાનગુણ અજાણરૂપ છે તે ઘેલછારૂપ હોય છે, તેથી કેવળ બંધ છે.
હવે ચારિત્રના બે બોલ કહે છે.
મિથ્યાત્વ અવસ્થામાં કોઈ સમયે ચારિત્રગુણ વિશુધ્ધરૂપ હોય છે; તેથી ચારિત્રાવરણ કર્મ મંદ થાય છે, તે મંદતાને લીધે નિર્જરા છે. તથા કોઈ સમયે ચારિત્રગુણ સંકલેશરૂપ હોય છે. તેનાથી કેવળ તીવ્ર બંધ થાય છે.
અહીં ચારિત્રમાં શુભભાવને વિશુધ્ધિ કહી તેથી તે ધર્મ થઈ ગયો એમ નથી. ગ્રથિભેદ થાય ત્યારે જ જ્ઞાન અને ચારિત્ર બન્ને વડે મોક્ષમાર્ગની શરૂઆત થાય. આ મૂળ વાત લક્ષમાં રાખીને બધી વાત સમજવાની છે. હવે નિગોદના જીવને પણ મંદ કષાય વડે કંઈક નિર્જરા થાય છે
પ
