________________
નિર્જરા થાય એ તો અમે માન્યું, પરંતુ ચારિત્રની વિશુધ્ધતાથી નિર્જરા કેવી રીતે થાય ? એ અમે સમયે સમજ્યા નહિ. તેનું સમાધાન અમે સુણો ભૈયા ! વિશુધ્ધતા તો સ્થિરતારૂપ પરિણામથી કહીએ; એ સ્થિરતા યથાખ્યાત ચારિત્રનો અંશ છે, તેથી વિશુધ્ધતામાં શુધ્ધતા આવી. (અને એ શુધ્ધતા વડે નિર્જરા છે) ફરી શંકાકાર બોલ્યો - તમે વિશુધ્ધતાથી નિર્જરા કહી પણ અમે કહીએ છીએ કે વિશુધ્ધતાથી નિર્જરા નથી પણ શુભબંધ છે. તેનું સમાધાનસાંભળ ભાઈ ! એ તો તું સાચો; વિશુધ્ધતાથી શુભબંધ અને સંકલેશથી અશુભબંધ એ તો અમે પણ માન્યું. પરંતુ એમાં બીજો ભેદ છે તે સાંભળ :- અશુભ પધ્ધતિ એ અધોગતિનું પરિણમન છે. તથા શુભ પધ્ધતિએ ઊર્ધ્વગતિનું પરિણમન છે. હવે અધોરૂપ સંસાર ને ઊર્ધ્વરૂપ મોક્ષસ્થાન-એમ સ્વીકારી તેમાં શુધ્ધતા આવી એમ માન્યું. માન્યું એમાં ધોખો (સંદેહ) નથી.
વિશુદ્ધતામાં ગર્ભિત શુધ્ધતા છે એટલે કે વિશુધ્ધતા પોતે શુધ્ધ નથી, પણ શુભથી આગળ વધીને ઊર્ધ્વશુધ્ધતા કાંઈક જુદી વાત છે. એમ લક્ષમાં લીધું છે; તો તે શુભમાં જ ન અટકતાં આગળ વધીને શુધ્ધતા પ્રગટ કરશે. માટે તેને શાબાશી. વિશુધ્ધતાની જે ઊર્ધ્વતા તે જ તેની શુદ્ધતા છે. (૮) વિશુધ્ધતા સદાકાળ મોક્ષનો માર્ગ છે, પરંતુ ગ્રંથિભેદ વિના વિશુધ્ધતાનું જોર ચાલતું નથી ને ? જેમ કોઈ પુરૂષ નદીમાં ડુબકી મારે,
જ્યારે ફરી ઊછળે ત્યારે દેવયોગે તે પુરૂષની ઉપર નૌકા આવી જાય તો, યદ્યપિ તે પુરૂષ તરવૈયો છે તો પણ કેવી રીતે નીકળે? તેનું જોર ચાલે નહિ; ઘણો કલબલ કરે પણ તેને વશ કાંઈ નથી. તેમ વિશુધ્ધતાની પણ ઊર્ધ્વતા જાણવી, તેથી તેને ગર્ભિત શુધ્ધતા કહી. તે ગર્ભિત શુધ્ધતા ગ્રંથિભેદ થતાં મોક્ષમાર્ગ તરફ ચાલી, પોતાના સ્વભાવ વડે વર્ધમાનરૂપ થઈ ત્યારે પૂર્ણ યથાવાત ચારિત્ર પ્રગટ હેવાયું વિશુધ્ધતાની જે ઊર્ધ્વતા તે જ તેની શુધ્ધતા છે.
- રાગનો અભાવ કરીને ભેદજ્ઞાન કરતાં મોક્ષમાર્ગરૂપ શુધ્ધતા પ્રગટે છે. એ જ વિશુધ્ધતાની ઊર્ધ્વતા થઈ કહેવાય છે. અને તે જ શુધ્ધતા વધી વધીને કેવળજ્ઞાનને તથા યથાખ્યાત ચારિત્રને સાધે છે. જાત વિના ભાત નહિ, તેમ સમ્યગ્દર્શન વગર શુધ્ધતાની ભાત આત્મામાં પડે નહિ. સમ્યગ્દર્શન પહેલાંની જે ઊર્ધ્વતા કહી તેનાથી મોક્ષમાર્ગનો લાભ થતો નથી. (૯) વળી સાંભળ ! જ્યાં મોક્ષમાર્ગ સાધ્યો ત્યાં કહ્યું કે “સમ્યગ્દર્શન
૫૩
