Samyakdarshan ane Aatmshakti

Author(s): Mumukshu
Publisher: Rasikbhai Shah

Page 44

આ ત્રણે પુરૂષોએ છીપના સ્વરૂપને જાણ્યું નહિ, તેથી ત્રણે મિથ્યાવાદી છે.
હવે ચોથો પુરૂષ બોલ્યો કે આ તો પ્રત્યક્ષ પ્રમાણથી છીપનો કટકો છે, તેમાં સંશય શો ? છીપ, છીપ, છીપ ચોક્કસ છીપ. જો કોઈ આને બીજી વસ્તુ કહે તો પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ ભ્રમિત અથવા અંધ.
તેવી રીતે સમ્યગ્દષ્ટિને સ્વ-પર સ્વરૂપમાં નથી સંશય નથી વિમોહ કે નથી વિભ્રમ; યથાર્થદષ્ટિ છે. તેથી સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ અંતર્દષ્ટિ વડે મોક્ષ પધ્ધતિને સાધી જાણે છે.”
આગળ વધારે સ્પષ્ટતા કરે છે. (૧૫) સમ્યગ્દષ્ટિ બાહ્યભાવને બાહા નિમિત્તરૂપ માને છે, તે નિમિત્તો અનેકરૂપ છે, એકરૂપ નથી, તેથી અંતર્દષ્ટિના પ્રમાણમાં તે મોક્ષમાર્ગ સાધે છે. સમ્યજ્ઞાન અને સ્વરૂપાચરણની કણિકા જાગ્યે મોક્ષમાર્ગ સાચો. મોક્ષમાર્ગ સાધવો તે વ્યવહાર અને શુધ્ધ દ્રવ્ય અક્રિયારૂપ તે નિશ્ચય. આવા નિશ્ચય-વ્યવહારનું સ્વરૂપ સમ્યગ્દષ્ટિ જાણે છે, મૂઢ જીવ જાણતો નથી તેથી માનતો પણ નથી. મૂઢ જીવ બંધ પધ્ધતિને સાધતો થકો તેને મોક્ષમાર્ગ કહે છે. પણ તે વાત જ્ઞાતા માને નહિ કેમ કે બંધને સાધવાથી બંધ સધાય પણ મોક્ષ ન સધાય. એમ જાણે છે.
સમ્યગ્દષ્ટિને શું બીજા વિચાર નહીં જ આવતા હોય ? તેનું સમાધાન હવે કરે છે. (૧૬) જ્યારે જ્ઞાતા બંધ પધ્ધતિનો વિચાર કરે ત્યારે તે જાણે કે આ બંધ પધ્ધતિથી મારું દ્રવ્ય અનાદિકાળથી બંધરૂપ ચાલ્યું આવ્યું છે; હવે એ પધ્ધતિનો મોહ તોડીને વર્ત. આ પધ્ધતિનો રાગ પૂર્વની જેમ હે નર ! તું શા માટે કરે છે? આમ ક્ષણમાત્ર પણ બંધ પધ્ધતિને વિષે તે મગ્ન થાય નહી. તે જ્ઞાતા પોતાનું સ્વરૂપ વિચારે, અનુભવે, ધ્યાવે, ગાવે, શ્રવણ કરે, તથા નવધાભકિત, તપ, ક્રિયા એ પોતાના શુધ્ધસ્વરૂપની સન્મુખ થઈને કરે, એ જ્ઞાતાનો આચાર છે. એનું જ નામ મિશ્ર વ્યવહાર છે.
જ્ઞાની કેવી નવધા ભકિત કરે છે અને તે કેવી રીતે છે? શ્રવણ કીરતન ચિંતવન સેવન વંદન ધ્યાન. લઘુતા સમતા એકતા નૌધા ભકિત પ્રવાન. (૮) મોક્ષદ્વાર.