________________
(૧) શ્રવણ : ઉપાદેયરૂપ પોતાના શુધ્ધ સ્વરૂપના ગુણોનું પ્રેમપૂર્વક શ્રવણ કરવું, તે સાંભળતા પ્રમોદભાવ આવે. (ર) કીર્તન : ચૈતન્યના ગુણોનું, તેની શકિતઓનું વ્યાખ્યાન કરવું, મહિમા કરવો, તે તેની ભકિત છે. (૩) ચિંતન : જેના પ્રત્યે ભકિત હોય તેના ગુણોનો વારંવાર વિચાર કરવો. સાધક જીવ પોતાના સ્વરૂપના ગુણોનું વારંવાર ચિંતન કરે છે, એ પણ સ્વરૂપની ભકિતનો પ્રકાર છે. (૪) સેવન : આંતરિક નિજગુણોનું વારંવાર અધ્યયન કરવું. (૫) વંદન : જેમ મહાપુરૂષોના ચરણોમાં ભક્તિથી વંદન કરે છે તેમ ચૈતન્ય સ્વરૂપમાં પરમભકિતપૂર્વક વંદન કરવું-તેમાં લીન થઈને પરિણમવું તે સમ્યદૃષ્ટિની આત્મભકિત છે. શ્રીમદ્ આનંદઘનજી પણ આમ કહે છે. (૬) ધ્યાન : સાધક જીવે અત્યંત પ્રીતિપૂર્વક વારંવાર નિજસ્વરૂપના ધ્યાનમાં પ્રવર્તવું. ચૈતન્યમાં જેનું મન લાગે, એને ખરો પ્રેમ જાગે તેનું મન જગતના બધા વિષયોથી ઉદાસ થઈ જાય અને વારંવાર નિજસ્વરૂપ તરફ તેનો ઉપયોગ વળે. આ પ્રકારે સ્વરૂપમની ધ્યાનરૂપ ભકિત સમ્યગૃષ્ટિને હોય છે. પંચ પરમેષ્ઠિના ગુણોને પણ તે ભકિતથી ધ્યાવે છે. (૭) લઘુતા : પૂર્ણતાના લશે જે પહોંચવા માંગે છે તેનામાં વર્તમાન પર્યાયમાં લઘુતા ભાસે છે. જ્યાં સુધી પૂર્ણ ન થાય ત્યાં સુધી પોતાની અલ્પતામાં લઘુતા ભાસે છે કારણ કે કેવળજ્ઞાન ન થાય ત્યાં સુધી કોઈપણ જ્ઞાનની સ્થિતિની પર્યાય અલ્પ હોય છે. એટલે પોતાને લઘુતાભાવમાં જ ધારી રાખે છે. (૮) સમતા : બધાય જીવોને શુધ્ધસ્વભાવપણે સરખા દેખવા તેનું નામ સમતા છે; પરિણામને ચૈતન્યમાં એકાગ્ર કરતાં સમભાવ પ્રગટે છે. ચૈતન્યપણાની સાધના કરનાર સાધક જીવને ક્રોધાદિ ઉપશાંત થઈને અપૂર્વ સમતા પ્રગટે છે. (૯) એકતા - એક આત્માને જ પોતાનો માનવો. અંતર્મુખ થઈને સ્વરૂપ સાથે એકતા કરવી. આવી એકતા તે અભેદ ભકિત છે ને તે મુકિતનું કારણ છે. સ્વમાં એકતારૂપ ભકિત સમ્યગ્દષ્ટિને જ હોય છે.
જેણે અધ્યાત્મવિદ્યા જાણી છે એવા જ્ઞાનીને મિશ્ર વ્યવહાર કહ્યો
૪૩
