________________
તે વીતરાગભાવ છે અને વ્યવહાર સમ્યકત્ત્વ આદિ છે તે સરાગભાવ છે. બન્ને એક જ ભૂમિકામાં સાથે હોવા છતાં તેમાં જે રાગભાવ છે તે વીતરાગતા ને મલિન કરતો નથી અને રાગભાવ છે તે વીતરાગતાનું કારણ થતો નથી બનાં કાર્ય પણ જુદા છે. રાગ બંધનું કારણ છે, વીતરાગતા મોક્ષનું કારણ છે.
જો શુધ્ધતાની ધારા તૂટે તો સાધકપણે છૂટીને અજ્ઞાની થઈ જાય અને જો રાગની ધારા છૂટી જાય તો તુરત વીતરાગ થઈ કેવળજ્ઞાની થઈ જાય. આમ સાધકને નિરંતર નિશ્ચયનું પરિણમન વર્તી રહ્યું હોય છે. ચોથા ગુણસ્થાનથી શરૂ કરીને દરેક ગુણસ્થાને તે તે ભૂમિકાને યોગ્ય શુધ્ધતાની ધારા નિંરતર વર્તે છે.
સામાન્યપણે જીવના પરિણામ ત્રણ પ્રકાર છે-શુધ્ધ, શુભ અને અશુભ. તેમાં મિથ્યાષ્ટિને અશુભની મુખ્યતા છે. ક્વચિત શુભ હોય પણ શુધ્ધ પરિણતિ હોતી નથી. શુધ્ધ પરિણામની શરૂઆત સમ્યગદર્શન પૂર્વક જ થાય છે. ચોથા ગુણસ્થાનકે શુભની મુખ્યતા છે અને સાથે અંશે શુધ્ધ પરિણતિ સદાય હોય છે. જોકે શુધ્ધ ઉપયોગ કયારેક જ હોય છે, પણ શુધ્ધ પરિણતિ અંશે તો સદાય વર્તે છે. અને સાતમા ગુણસ્થાનકથી માંડીને ઉપરના બધા સ્થાને એકલો શુધ્ધ ઉપયોગ જ હોય છે. પરિણતિમાં જેટલી શુધ્ધતા છે તેટલો જ ધર્મ છે, તેટલો જ મોક્ષમાર્ગ છે. આ જ ખરેખરી પ્રયોજનભૂત સ્વાનુભવની ઉત્તમવાત છે.
વળી તમે લખ્યું કે કોઈ સાધર્મ કહે છે :-આત્માને પ્રત્યક્ષ જાણે તો કાર્મણવર્ગણાઓને પ્રત્યક્ષ કેમ ન જાણે ?
એ જ કહ્યું છે કે આત્માને પ્રત્યક્ષ તો કેવળી જ જાણે, કર્મવર્ગણાને અવધિજ્ઞાની પણ જાણે.
આત્માને પ્રત્યક્ષપણે જેમ કેવળજ્ઞાની જાણે છે તેમ કર્મવર્ગણાને કેવળજ્ઞાની જાણે છે. અહીં કહ્યું કે અવધિજ્ઞાની પણ કર્મવર્ગણાને જાણે છે. તે એવી રીતે કે જાતિસ્મરણજ્ઞાન છે તે મતિજ્ઞાનનનો ભેદ છે અને તે પોતાના જ ભવ જાણી શકે છે જ્યારે જેને અવધિજ્ઞાન છે તે પોતાના ભવ જાણે અને પોતાની સાથે પૂર્વે કોઈ જીવ સંબંધમાં આવ્યો હોય તે જાણે છે અને તે કયાં જવાનો છે એટલે એનો આગામી ભવ કયો છે તે જાણે છે અને તે કર્મવર્ગણાને આધારે કહે છે. તેથી કહ્યું છે કે કર્મ-વર્ગણાને
