________________
મને વેદના ન થાય તો સારું, જલ્દી જતા રહે તો સારું.” આ “સારું સારું જ આત્માની ખાનાખરાબી કરતું રહે છે. ખરું કષ્ટ બાહ્ય ઘટના નથી હોતી. પણ એ ઘટના વિષેની આંતરિક ધારણા હોય છે. ધારણાનું આકાશ અને ઘટનાની ધરતી, આ બંને વચ્ચે જેટલું અંતર હોય છે, એ જ કષ્ટનું કવન બની જાય છે. ધારણાની ઊંચાઈથી ઘટનાની ધરતી પર પછડાવાનો જે ત્રાસ છે, એ ધારણા કરવાની તરત મળતી સજા છે. ઘટનાનો ત્યાગ અશક્ય છે, બહેતર છે ધારણાને જ તજી દઈએ.
ઘટનાનો ત્યાગ એટલા માટે અશક્ય છે, કે એ આપણને આધીન નથી. સમગ્ર ઘટના કર્માધીન છે, કારણ કે એ ઘટના સાથે જોડાયેલી પ્રત્યેક વ્યક્તિ કર્માધીન છે. એ ઘટનાની પૂર્વે કોઈ ધારણા કરવામાં ય બુદ્ધિમત્તા નથી અને એ ઘટના બાદ આશ્ચર્ય કરવામાં ય શાણપણ નથી. કારણ એ જ –
જગત જીવ હૈ કર્માધીના
અચરિજ કછુઆ ન લીના શાંતરસના ઝરણા ખળ ખળ વહી રહ્યા છે. પ્રશાંતવાહિતાનો ઉત્સવ આકાર લઈ રહ્યો છે. એ સમયે મન કાંકરીચાળો કરે છે.... “પણ” એ બે બદામનો માણસ.... એ મને આવા શબ્દો કહે?.. મારી સાથે આવો વ્યવહાર કરે? મને માર મારે? એ મને ઓળખતો નથી, મારું તો કેવું ઉચ્ચ કુળ છે! કેવા વૈભવોમાં હું આળોટતો હતો! કેવું મારું ચાતુર્ય! કેવું અદ્ધત કૌશલ્ય! કેવો યશ! અને એ... જાણે મારું કોઈ વજૂદ જ નહીં ? સમજે છે શું એના મનમાં? એને ખબર નથી કે હું તો
— 26
-
