________________
આશાને કાપવાથી જે સુખ મળે છે, એ સ્વાધીન છે. આશાનું સુખ બીજા લાખો ગણા દુઃખમાં શીર્ણ – વિશીર્ણ... નહીંવત્ થઈ જાય છે. આશાને કાપવાના માર્ગે સુખનું એકછત્રી સામ્રાજ્ય છવાયેલું છે. તાત્પર્ય સ્પષ્ટ છે –
વો કાટન હું ક્રરો અભ્યાસા લહો સદા સુખવાસા
રાગીને આશ્ચર્ય થાય છે. દુનિયા આખી જેની પાછળ પાગલ છે એ સંપત્તિ, સુંદરી, સ્વજન, શરીર.... આ બધાંની આશા શી રીતે છોડી શકાય? કદાચ મનને મારી મચડીને આ બધાંની આશા છોડી પણ દેવાય તો માણસ દુઃખી નહીં થઈ જાય? જે સુખના સાધનો છે, એમની આશા જ છૂટી જાય, તો પછી દુઃખ સિવાય શું બાકી રહે? આ સ્થિતિમાં સુખનો લેશ પણ શી રીતે હોઈ શકે? અરે, પહેલી વાત તો એ જ છે, કે આ બધાંની આશા શી રીતે છૂટી શકે?
મોટા ભાગની દુનિયાનો આ પ્રશ્ન છે. પણ એને ખબર નથી, કે વીતરાગતાના અદ્ભુત આનંદમાં જ્યારે આત્મા એકરસ થઈ ગયો હોય, ત્યારે એનું મન સ્ત્રી વગેરેમાં શી રીતે જશે? એ અસીમ આનંદની અનુભૂતિમાં જ્યારે આખું ય વિશ્વ તુચ્છ લાગશે, તદ્દન શૂન્ય લાગશે, ત્યારે એને શેની આશા જાગશે?
અષ્ટાવક્રગીતામાં કહ્યું છે –
-
शून्या दृष्टिर्वृथा चेष्टा, विकलानीन्द्रियाणि च ।
न स्पृहा न विरक्तिर्वा, क्षीणसंसारसागरे ॥
90
