________________
વીતરાગતાની એ અસ્મિતામાં દૃષ્ટિ શૂન્ય બની જાય છે, ચેષ્ટા વ્યર્થ બની જાય છે અને ઈન્દ્રિયો વિકલ બની જાય છે. આ એવી દશા છે, જેમાં રાગ પણ નથી અને વિગરા પણ નથી. રાગ રવાના થઈ જાય, ત્યારે વિરાગદશા પ્રાપ્ત થાય છે, રાગ હતો જ નહીં, તો રવાના શી રીતે થાય?
શૂન્ય દૃષ્ટિ - રાગી રૂપવતી સ્ત્રીને જોતાંની સાથે આસક્ત થઈ જાય છે, એની આંખો એના પર ચોટી જાય છે, એને એની આશા જાગે છે. એનું આખું અસ્તિત્વ એના પર મોહિત થઈ જાય છે. એ જ સ્ત્રી, કદાચ એના કરતાં પણ વધુ મોહક સ્ત્રી, કદાચ કોઈ રાજરાણી, કદાચ કોઈ વિશ્વસુંદરી, કદાચ કોઈ સ્વર્ગની અપ્સરા વીતરાગીની સમક્ષ આવી જાય તો? એની દૃષ્ટિ શૂન્ય હશે. તદ્દન શૂન્ય. જાણે સામે કાંઈ છે જ નહીં. ભીતરમાં જે સર્વોત્કૃષ્ટ સુખસમૃદ્ધિની છોળો ઉછળી રહી છે, એની તુલનામાં બહાર છે જ શું? આ રેશિયો એટલો ગજબનો છે કે બહારની વસ્તુને દરિદ્ર પણ ન કહી શકાય, ભિખારી પણ ન કહી શકાય, એને યોગ્ય એક જ શબ્દ છે – શૂન્ય. જો દશ્ય શૂન્ય છે, તો દૃષ્ટિ શૂન્ય જ રહેવાની છે. હાથમાં કશું આવે તેમ જ નથી, તો માણસ હાથ પ્રસારતો જ નથી. થાળી – વાટકો ખાલી જ છે, તો કોઈ કોળિયો લેવાની ચેષ્ટા કરતું નથી. દયમાં આશા કરવા જેવું કશું જ નથી, માટે વીતરાગીને કોઈ જ આશા જાગતી નથી. એ શૂન્યને જુએ છે, માટે એની દૃષ્ટિ શૂન્ય રહે છે... શૂન્યા વૃષ્ટિ
વૃથા ચેષ્ટા આશાને પૂરી કરવા માટેની બધી જ દોડધામ વીતરાગીને વ્યર્થ લાગે છે. ખાલી થાળીમાંથી ભરપેટ જમી લેવાના
