________________
ફફડાવીને ઉડી જાય, તો ‘બિલ્લી આવે ઉડ જાના' આ તેનું જ્ઞાન સાચું. સંસાર અસાર છે... સંસાર અસાર છે... આવું લાખો વાર રટી જાય, પણ જો સંસારનો ત્યાગ ન કરે, સંસારમાં જ બેઠો રહે, તો એ જ્ઞાન નથી પોપટપાઠ છે.
-
પરમ પાવન શ્રી આચારાંગ સૂત્રમાં કહ્યું છે विओसिरे विष्णू अगारबंधणं
જ્ઞાની એ જે સંસારના બંધનને છોડી દે, અને પરમાત્મકથિત પ્રવ્રજ્યાના પંથે પ્રયાણ કરે.
કેટલાંક લોકો મોક્ષમાર્ગના આ રહસ્યને સમજતા નથી, અને એવું માને છે કે ‘ક્રિયા તો અભવ્ય (કદી મોક્ષે ન જનાર જીવ) પણ કરે છે, પણ તેનો તો મોક્ષ થતો નથી, માટે ક્રિયા એ મોક્ષનું કારણ નથી. જ્ઞાન એ જ મોક્ષનું કારણ છે.' તેઓ એ વાત ભુલી જાય છે કે આજના બધાં જ જ્ઞાન કરતાં હજારો લાખોગણું જ્ઞાન અભવ્ય પણ ભણતો હોય છે. ને તો ય તેનો મોક્ષ તો થતો જ નથી.
તો શું જેમ ક્રિયા મોક્ષનું કારણ નથી, એમ જ્ઞાન પણ મોક્ષનું કારણ નથી ?' આ પ્રશ્નનો જવાબ એ છે કે ક્રિયા પણ મોક્ષનું કારણ છે, અને જ્ઞાન પણ મોક્ષનું કારણ છે. પણ એ કઈ ક્રિયા અને કયું જ્ઞાન એ સમજવું જોઈએ. ૧૪૪૪ ગ્રંથના કર્તા પૂ. શ્રીહરિભદ્રસૂરિ મહારાજા ક્રિયા અને જ્ઞાનની પરિભાષાને સ્પષ્ટ કરે છે .
अत एवागमज्ञस्य, या क्रिया सा क्रियोच्यते ।
126
