________________
વધુ સારી ગાડી પર ટ્રાન્સફર થઈ ગયો, તો એની ગાડી હવે દીઠી ય ગમતી નથી.... રાગ-દ્વેષ... રાગ-દ્વેષ... રાગ-દ્વેષ... સ્થૂલ દૃષ્ટિ કહેશે કે અનીશ અંતે દુઃખી થઈ ગયો... સૂક્ષ્મ દૃષ્ટિ કહે છે, કે એ સતત દુ:ખી હતો. ગાડીનું પઝેશન મળ્યું ત્યારે પણ... પહેલી સફરમાં જાણે આકાશમાં ઉડતો હોય એમ ફુલાતો હતો, ત્યારે પણ અને રાડા-રાડી કરતો હતો ત્યારે પણ. કારણ કે આ બધી જ દશામાં એ રાગ-દ્વેષના ભૂતો વચ્ચે ભીંસાતો હતો... રાગ ને રીસા દોય ખવીસા
એ
તુમ દુઃખ કા દીસા
‘ભૂત’ એ આમ પણ ભયંકર વ્યક્તિ મનાય છે, પણ એ જ ભૂત જો માથા વગરનું હોય તો? એ ચાલે, એ બોલે, એ હસે... ને છતાં ય એનું માથું જ ન હોય તો? એ કેટલું ભયંકર લાગે? માથા વગરનું ભૂત હોય, એને ખવીસ કહેવાય છે. રા અને દ્વેષ એ માત્ર ભૂત નથી, ખવીસ પણ છે. એ માત્ર ભયંકર જ નથી, ખુદ ભયંકર હોય, એને ય એ ધ્રુજાવે એવા છે. એ ‘કાંઈક’ કરે, એ તો બીજા નંબરની વાત છે. એમનું અસ્તિત્વ જ પરમ દુઃખદાયક છે.
ય
રાગ ને રીસા દોય ખવીસા
એ તુમ દુઃખ કા દીસા
એક યુવાન મારી પાસે આવ્યો. મધ્યમવર્ગ... મોંઘવારી... વિકટ પરિસ્થિતિ... મને કહે, “હું ત્રણ જોબ કરું છું. સવારનો જાઉં તો રાતે દશ વાગે પાછો આવું. ખર્ચાઓને કેમ પહોંચી વળવું
62
