________________
આત્માનું કલ્યાણ આશાસ્પદની પ્રાપ્તિથી નથી થવાનું પણ આશાના બંધનને કાપવાથી થવાનું છે. દુનિયામાં નર્સરીઓ, સ્કુલો, કોલેજો, ઈન્ટરનેશનલ સ્કુલો અને યુનિવર્સિટીઓ ઝડપથી વધી રહ્યા છે. જાત જાતના એજ્યુકેશન કોઓં અસ્તિત્વમાં આવી રહ્યા છે. શરીર અને આંખો પર અત્યાચાર થઈ જાય, એટલી હદે વિદ્યાર્થીઓ અભ્યાસમાં ગળાડૂબ થઈ રહ્યા છે. પણ એ અભ્યાસથી એમનું શું ભલું થશે? સ્કૂલની દીવાલ પર લખ્યું તો છે – સા વિદ્યા યા વિમુ - “ખરી વિદ્યા તો એ, જેનાથી આત્માને મોક્ષ મળી શકે. પણ આ માપદંડથી માપતા એ એજ્યુકેશન કોર્સને “વિદ્યા' કહી શકાય ખરો? રે... મોક્ષની વાત તો દૂર છે, સ્વર્ગની વાત પણ દૂર છે, આ ભવની ઉપાધિઓ પણ જેનાથી ટળતી નથી, એ અભ્યાસ માટે તન-મન-ધનને ઘસી નાખવાનો શો અર્થ છે? અભ્યાસ તો આ કરવા જેવો છે – આશાના પાશને તોડવાનો.
વો કાટન કું કરો અભ્યાસા અભ્યાસ એટલે એક એવી ક્રિયા, જેનાથી આત્મામાં સંસ્કારનું આધાન થાય છે. એ સંસ્કાર સારા પણ હોઈ શકે છે, અને ખરાબ પણ હોઈ શકે છે. આશાને અનુરૂપ પ્રવૃત્તિ કરવાથી અને આશાસ્પદની અભિલાષા કર્યા કરવાથી આત્મામાં કુસંસ્કારોનું આધાન થાય છે. આશાની પ્રતિપક્ષી પ્રવૃત્તિ કરવાથી અને આશાની ભયાનકતાનું ચિંતન કરવાથી આત્મામાં સુસંસ્કારોનું આધાન થાય છે. કુસંસ્કારોથી આશા ફલે-ફાલે છે. સુસંસ્કારોથી આશા કપાતી જાય છે. કરવા જેવો છે સદ્ અભ્યાસ, મેળવવા
--
-- 85
-
