________________
કેટલું અસ્તુત છે આ આગમવચન – મનાતી સુતી વાને - મમત્વ આવ્યું કે મર્યો. જ્ઞાનીના શબ્દકોષમાં મમત્વ અને મૃત્યુ બંને પર્યાય શબ્દો છે. શબ્દ બે, અર્થ એક. જો મોતને ઘાટ ઉતારનાર વ્યક્તિ આત્મીય હોઈ શકે, તો પ્રેમપાત્ર વ્યક્તિ આત્મીય હોઈ શકે. જો એ નહીં, તો આ પણ નહીં હરગીઝ
નહીં.
તું નહીં કે કોઈ નહીં તેરા
ક્યાં કરે મેરા મેરા? મેરા મેરા એ જ કરી શકે, જે અજ્ઞાની છે. ઘોર અજ્ઞાની. માટે જ પરમપાવન શ્રી આચારાંગસૂત્રમાં કહ્યું છે –
से हु दिट्ठपहे मुणी जस्स पत्थि ममाइयं
ખરો જ્ઞાની એ છે, ને ખરો મુનિ પણ એ છે, કે જેને મમત્વ નથી. સર્વ પ્રકારના મમત્વથી જે મુક્ત છે. સંપૂર્ણ મુક્ત. નિર્મમ એ જ્ઞાની. સમમ એ અજ્ઞાની. જ્ઞાની નમન...નમમ - ની ભાવનાથી અમર બની જાય છે. અજ્ઞાની મ... મમ - ની વાસનાથી ફરી ફરી મરતો રહે છે. ઉપનિષદોમાં ખરું કહ્યું છે –
द्वे पदे बन्धमोक्षाय,
निर्ममेति ममेति च। ममेति बध्यते जन्तुः,
निर्ममेति विमुच्यते ॥ બંધનનું રહસ્ય છે મમ અને મુક્તિનું રહસ્ય છે નિર્મમ.
--
~
31 -~
