________________
મમ' માં મુંઝાયેલો આત્મા બંધાય છે અને નિર્મમ આત્મા મુક્ત બને છે. બંધનમાં અટવાતા મનને અવધૂત બહુ સિફતથી મુક્ત કરી રહ્યા છે –
તું નહીં કેરા કોઈ નહીં તેરા
ક્યાં કરે મેરા મેરા? રવિવારની સવારે એક પરિવાર ફરવા માટે જઈ રહ્યો છે. વહેલી સવારે ઉઠેલું બાળક ગાડીમાં ફરી ઘસઘસાટ સૂઈ ગયું છે. ત્યાં પત્નીને કોઈ તુક્કો સૂયો. ડ્રાઈવિંગ કરતા પતિને કહ્યું,
ધારો કે આજે લેક-બોટિંગ કરતાં કરતાં બોટ ઉંધી વળી જાય, આપણે ત્રણે ડુબવા લાગીએ, તો તમે કોને બચાવો? તમને, મૈથિલને કે મને?” પતિએ તરત જ જવાબ આપ્યો, “મને.”
તું નહીં કેરા - તું કોઈનો નથી. કારણ? કોઈ નહી તેરા - તોઈ તારું નથી. સંબંધ હંમેશા ક્રિઝ હોય છે. ઓછામાં ઓછી(મિનિમમ) બે વ્યક્તિ મળી હોય, તો સંબંધનું અસ્તિત્વ સંભવી શકે. સામેની વ્યક્તિ હાથ લાંબો જ નહીં કરે તો હાથ કોની સાથે મિલાવાશે? સંયોગ-મિલન-સંબંધ એ એકલામાં કદી શક્ય જ નથી, ને સૃષ્ટિનું પરમ સત્ય એ છે કે આત્મા એકલો છે. પરમ પુનિત શ્રીસ્થાનાંગસૂત્રમાં આ જ વાત કરી છે –
एगे आया જ્યારે સ્થિતિ આ જ છે, ત્યારે મેરા મેરા કરવામાં મૂર્ખતા સિવાય બીજું કાંઈ જ નથી.
કયાં કરે મેરા મેરા?
~ 32.
