________________
છે. નવી નવી તૃષ્ણાઓ જાગતી જાય છે, એની સાથે જ પુરાણી તૃષ્ણા ક્યાં જતી રહી એનો ખ્યાલ પણ રહેતો નથી. પણ આ બધી જ અવસ્થામાં એક સરખી રીતે છવાયેલ કોઈ તૃષ્ણા હોય, તો છે દેહાસક્તિ. વૃદ્ધ વ્યક્તિ અતિવૃદ્ધ થશે, તો કદાચ પૌત્રનો મોહ જતો રહેશે, પણ દેહનો મોહ ઊભો જ રહેશે. અરે, જે ભવમાં ઘર, સંપત્તિ વગેરે કશું છે જ નહીં, એ પશુના ભવમાં કે નરકના ભવમાં ય દેહની કારમી આસક્તિ સતાવતી હોય છે. આ રીતે દેહાસક્તિ એ ‘સર્વવ્યાપી’ તૃષ્ણા છે.
હજી ઊંડા ઉતરીએ તો એ ‘સર્વવ્યાપી' હોવાની સાથે ‘સર્વોપરિ’ પણ છે. બાળક રમતા રમતા પડી ગયું, વાગ્યું, દુઃખે છે, હવે રમકડામાંથી મન ઉઠી જશે, કારણ કે એની દુઃખતી નસદેહાસક્તિ દબાઈ ગઈ છે. શરીરમાં ત્રણ તાવ ધગ ધગી રહ્યો છે, તો ગોવાની ટિકિટ કેન્સલ થઈ જશે. એક્સીડંટમાં જીવલેણ ઈજા થઈ છે, તો હવે સ્ત્રીના દશ્યો આકર્ષિત નહીં કરી શકે. પેરાલિસિસથી શરીર પીડિત છે, તો હવે ‘પ્રમુખ' ની સીટ માટે દોડાદોડી કરવાનો ઉલ્લાસ નહીં થાય. પૌત્ર બગીચામાં ફરવા લઈ જવાની જીદ પકડશે, પણ સંધિવાત સતાવતો હશે, તો દાદાજી ઘસીને ના પાડી દેશે. સર્વોપરિ – જે બધાંની ઉપર છે.
હવે ગણિત માંડીએ. કર્મોનો રાજા મોહ છે. દોષોનો રાજા પણ મોહ છે. અને જેટલા પ્રકારના મોહ છે, એ બધામાં સર્વોપરિ અને સર્વવ્યાપી છે શરીરમોહ. જો શરીરમોહને જીતી લીધો, તો બધા મોહને જીતી લીધા. જો બધા મોહને જીતી લીધા, તો બધા દોષોને અને બધા કર્મોને જીતી લીધા. અને જો બધા દોષો અને
53
