________________
358
પ્રતિમાશતક કાવ્ય-૧૭)
विशेषत इदमेवाह- 'जिणबिंबपइट्ठावणभावजिअकम्मपरिणइवसेणं ।सुग्गइपइट्ठावणमणघंसइ अप्पणो जम्हा॥४८॥ जिनबिम्बप्रतिष्ठापनभावार्जितकर्मपरिणतिवशेन स्वेतरसकलकारणमेलनसामर्थ्येन सुगतौ प्रतिष्ठापनमनघंसदात्मनो यस्मात्कारणात्॥४८॥तथा चाह- 'तत्थवि यसाहुदसणभावज्जियकम्मओउगुणरागो। काले य साहुदंसणं जहक्कमेणं गुणकरं नु' ॥४९॥ तत्रापि च सुगतौ साधुदर्शनभावार्जितकर्मणस्तु सकाशाद् गुणरागो भवति, काले च साधुदर्शनं जायते यथाक्रमेण गुणकरं तत एव ॥ ४९ ॥ 'पडिबुज्झिस्संतऽण्णे भावज्जियकम्मओ उ पडिवत्ती। भावचरणस्स जायइ एवं चिय संजमोसुद्धो॥५०॥प्रतिभोत्स्यन्तेऽन्ये प्राणिन इति भावार्जितकर्मणस्तु सकाशात् प्रतिपत्तिर्भावचरणस्य मोक्षैकहेतोरुपजायते। तदेवं भावचरणं संयमः शुद्ध इति ॥५०॥ भावत्थओ अ एसो थोअव्वोचियपवित्तिओणेओ। निरविक्खाणाकरणं कयकिच्चे हंदि उचियंतु'॥५१॥भावस्तवश्चैष शुद्धसंयमः स्तोतव्योचितप्रवृत्तेः कारणाद् ज्ञेयः, तथा हि-निरपेक्षाज्ञाकरणमेव कृतकृत्ये स्तोतव्ये हन्दि ! उचितं नान्यन्निरपेक्षत्वात् ॥ ५१॥ ‘एअंच भावसाहुं विहाय नण्णो चएइ काउंजे । सम्मंतग्गुणनाणाभावा तह कम्मदोसाय'॥५२॥ एतच्चैवमाज्ञाकरणं भावसाधुं विहाय-त्यक्त्वा नान्यः क्षुद्रः शक्नोति कर्तुं सम्यक्तद्गुणज्ञानाभावात् इत्थमाज्ञाकरणगुणज्ञानाभावात् करणस्यापि रत्नपरीक्षान्यायेन बुद्ध्युपायत्वात् कर्मदोषाच्च-चारित्रमोहनीयकर्मापराधाच्च ॥ ५२॥ दुष्करत्वे कारणमाह- 'जं एवं अट्ठारससीलंगसहस्सपालणंणेयं । अच्वंतभावसारंताइंपुण हुंति एयाई॥५३॥ यद्-यस्मादेतद्-अधिकृताज्ञाकरणमष्टादशशीलाङ्गसहस्रपालनं ज्ञेयमत्यन्तभावसारम् । तानि पुनः शीलाङ्गानि भवन्त्येतानि वक्ष्यमाणलक्षणानि ॥ ५३॥ ‘जोए करणे सण्णा इंदियभोमाइसमणधम्मे य। सीलंगसहस्साणं अट्ठारसगस्स
કરવામાં સમર્થ એવા શુભકર્મના કારણે જીવ પોતાને સતત પવિત્ર સદ્ધતિઓમાં સ્થાપી રાખે છે.”૪૮ તે સદ્ધતિની પ્રાપ્તિ પછી શું? તે બતાવે છે- “તે સદ્ધતિઓમાં પણ સાધુદર્શનના ભાવથી બંધાયેલા શુભભાવથી ગુણાનુરાગ પ્રગટે છે અને તેનાથી અવસરે ક્રમશઃ ઉત્તરોત્તર ગુણ કરતાં સાધુદર્શનની પ્રાપ્તિ થાય છે.' ll૪૯ાા (તથા આ પ્રતિમાના દર્શનઆદિથી) બીજા પણ પ્રાણીઓ પ્રતિબોધ પામશે, એવા શુભભાવથી ઉપાર્જેલા શુભકર્મના બળ પર મોક્ષના એકમાત્ર કારણભૂત ભાવચરણની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ ભાવચરણ જ શુદ્ધ સંયમ છે. ll૫૦
શીલાંગોનું સ્વરૂપ શુદ્ધ સંયમ જ ભાવસ્તવ છે, કારણ કે તે જ સ્તોતવ્યને ઉચિત પ્રવૃત્તિ છે. સ્તોતવ્ય પોતે નિરપેક્ષ હોવાથી નિરપેક્ષ આજ્ઞાકરણ જ કૃતકૃત્ય સ્તોતવ્યઅંગે ઉચિત છે. આ પવા આ નિરપેક્ષ આજ્ઞાકરણ અંગે ભાવસાધુને છોડી બીજો કોઇ ક્ષુદ્ર જીવ સમર્થ નથી, કારણ કે તે ક્ષુદ્ર બીજાઓમાં સભ્ય આજ્ઞાકરણ ગુણના જ્ઞાનનો અભાવ હોય છે અને તેઓના કર્મનો દોષ હોય છે. રત્નના ગુણવગેરેની પરખ જેને હોય, તે જ રત્નની પરીક્ષા કરી શકે. તેમ આજ્ઞાનું પાલનતેજ કરી શકે, જેને આજ્ઞાપાલનનાગુણવગેરેનું યથાર્થજ્ઞાન હોય. આજ્ઞાન વિનાના અને ચારિત્રમોહનીયકર્મના ઉદયવાળાઓ આજ્ઞાનું પાલન કરી શકતા નથી. પ૨ા આ આજ્ઞાપાલનની દુષ્કરતામાં કારણ બતાવે છે- “આ આજ્ઞાકરણ(=આજ્ઞાપાલન)માં અઢાર હજાર શીલાંગોનું પાલન કરવાનું હોય છે. આ અઢાર હજાર શીલાંગો અત્યંત मसार छे. ते शीeinो प्रमाणे ए.' ॥ ५३॥ सार ३१२ शीमगोनु स्व३५ → योग, ४२५, संu, ઇન્દ્રિય, પૃથ્વીવગેરે તથા શ્રમણધર્મ - આ છ પદથી અઢાર હજાર શીલાંગોની નિષ્પત્તિ થાય છે. યોગ=મનના व्यापार वगैरे - 3, मनवगेरेथी ४२९५, राव, अनुमोहन- 3,
सं व गेरेनी भन्मिदाषा३५ - २,
