________________
રાજનગરના
સર્વે સૈયદ ભાઈઓના હાથમાં હતી. પાદશાહ સાથે એમને અણુબનાવ થયે. પાદશાહ પિતાને પક્ષ ઊભો કરીને સૈયદ ભાઈઓને નાશ કરવા કાવતરું કરવા લાગ્યો. સૈયદ ભાઈને એ ખબર પડી ગઈ. તેઓએ મરાઠાઓની મદદ મેળવી દિલ્હી લઈ લીધું. સને ૧૭૧૯માં ફરૂખશિયુરનો વધ કરવામાં આવ્યો ને અનુક્રમે બહાદુરશાહ પાદશાહના બે નાના પૌત્રોને ગાદીએ બેસાડ્યાં. પણ તેઓ તરત મરી ગયા એટલે ચોથા પુત્રને મહમદશાહના નામે ગાદીએ બેસાડયો. આ વખત ભારે અંધાધુંધીને હતો. દિલ્હીની સત્તા શિથિલ થઈ ગઈ હતી. સૂબાઓ સ્વતંત્ર જેવા હતા. દક્ષિણમાં નિઝામ અને મરાઠા એમ બે નવી સત્તાને ઉદય થયો હતો. તેઓ થોડીવારમાં ભેગા થઈ જતા અને થોડીવારમાં પરસ્પર લડતા હતા. લૂંટફાટ, અત્યાચારો અને મારામારીએ ખૂબ થતી હતી.
મુગલ શહેનશાહતમાં ગૃહકલેશ અને કાપાકાપીના આ વિષમ કાળ દરમિયાન ગુજરાતને પણ બેવડી કસોટીમાંથી પસાર થવાનું હતું. સૈયદ ભાઈઓએ મરાઠાઓને ગુજરાતમાં ચોથ ઉઘરાવવા હક્ક આપવાનું કહી તેની મદદ મેળવી ફરૂખશિયર પાદશાહને હરાવ્યો હતો તે સમયથી મરાઠા ઘોડેસ્વારે ગુજરાતમાં ચોથ ઉઘરાવવા “હરિ બેલ, હરિ બોલ પિકારતા ઘૂમી રહ્યા હતા. તેઓ ગમે તે હિંદુમુસલમાનેને લૂંટી લેતા. શહેરો ને ગામડાંઓ ઉપર રાત્રિના આક્રમણ કરી લૂંટફાટ ચલાવતા અને કોઈ કોઈ વખત તો ભક્ષ ન મળવાથી ગામના ગામે સળગાવી દેતા.
બીજી તરફથી મુગલ શહેનશાહતે ગુજરાતમાં પિતાને પગદડે જમાવી રાખવાને નિઝામ–ઉભુલ્કને સૂબાગીરી સોંપતાં તેના તરફથી તેના કાકા હમીદખાન અમદાવાદમાં રોકાયા હતા.
આ રીતે ગુજરાતની સ્થિતિ બે ધણની બેરી જેવી વિષમ
