________________
રાજને
૭૫
તેમની દેશી રજવાડામાં મોટી ધીરધાર હતી અને સરકાર વિદ્યમાન ગામે ઈજારે રાખતા. પાલીતાણાનું રાજ્ય તેમને ત્યાં ઈજારે હતું, તેથી પાલીતાણામાં તેમના દીવાન (કારભારી) રહેતા અને પોતે પણ વખતોવખત આવતા હતા. પેઢીની નજીક આવેલી હડીભાઈની વિશાલ હવેલી, તેની અંદર આવેલા કચેરી હેલ, જેલખાનું વગેરે અત્યારે પણ તેના રાજતંત્રના મરણુચિહ્નો મોજુદ છે..
શેઠના પાલીતાણાના શાસન દરમિયાન તેમણે સિદ્ધાચલજી ઉપર લાખોના ખર્ચે ભવ્ય ટુંક બંધાવી હતી જે “હિમાવસી'ના નામથી જાણીતી છે. સદરહુ ટુંકની નજીક આવેલી “ નંદીશ્વરજી”ની ટુંક તેમના બહેને મેટા ખર્ચે બંધાવી હતી જે “ઉજમફઈની ટુંક ”ના નામે ઓળખાય છે.
હેમાભાઈ શેઠ જેમ વ્યાપારકુશળ હતા તેમ રાજ્યકાર્યકુશળ પણ હતા. મહાજનમાં તેઓ આગેવાન નગરશેઠ હતા. વસ્તીમાં તેમનું માન અને વિશ્વાસ એવો હતો કે કોઈના કલેશ-કંકાસને નિકાલ તેમની ભાન ઉપર થત; એટલું જ નહિ પણ રાજકુટુંઓમાં અને રાજા-પ્રજા વચ્ચે પણ તેમને પંચ તરીકે નિર્ણય સર્વ પ્રિય થઈ પડત. સરકારમાં તેમને માન-મોભે આગળ પડતું હતા. તેમજ પોરબંદર, લીંબડી, પાલીતાણ વગેરે ઘણું દેશી રાજ્યોમાં તેમને સંબંધ અને સન્માન બહેળાં હતાં.
હેમાભાઈ શેઠ દરરોજ ગુવંદન, વ્યાખ્યાનમાં કે સામાયિક કરવા ઉપાશ્રયે છડી-ચપદાર વગેરે નગરશેઠને છાજતા ઠાઠમાઠથી જતા. સ્વજન પરિવાર અને આગેવાન વેપારીઓ તેમની સાથે ચાલતા અને ભાગમાં ગરીબને છૂટે હાથે દાન દેતા જતા.
હેમાભાઈ શેઠે પિતાના રહેવા માટે મોટી મહેલ જેવી હવેલી.
