________________
રાજનગરનાં
ઉત્તરના રહેવાસીઓ વધારે ધનવાન, સમૃદ્ધ અને સુસંસ્કૃત હતા. એઓ ગુલામોને મુક્તિ આપવા ઇચ્છતા હતા. દક્ષિણ તરફના ઘણાખરા ગોરાઓ ગુલામોને મુક્તિ આપવાને વિરોધ કરતા હતા. આ સમયે યુ. સ્ટેટસના પ્રેસીડેન્ટ તરીકે મહાનુભાવ અબ્રાહમ લીન્કન હતો. એણે ગુલામોને મુક્તિ આપવાને કાયદો પસાર કરાવ્યો. આથી દક્ષિણવાળાઓએ એમની સાથે યુદ્ધ આવ્યું. આ યુદ્ધ બે વરસ સુધી ચાલ્યું. પ્રથમ દક્ષિણવાળાઓને વિજય મળ્યો, પરંતુ પાછળથી ઉત્તરવાળાઓએ એમને પરાજય કરી શરણે આવવાની ફરજ પાડી. યુ. સ્ટેટસ જગતને કપાસ પૂરું પાડતું હતું પણ લડાઈને લીધે આ બે વરસ સુધી તે કપાસ વાવી શક્યું નહિ. આથી જગતમાં કપાસની મોટી તાણ પડી.
લેંકેશાયરમાં તે વખતે પણ કાપડના કારખાનાં ધમધોકાર ચાલતાં હતાં તેને કાપડને માટે કપાસ યુનાઈટેડ સ્ટેટસ તરફથી ભળતા. તે લડાઈને લીધે બંધ થવાથી લેંકેશાયર હિંદમાંથી કપાસ ખરીદવા મંડી પડ્યું. કઈ પણ ભાવે કપાસ લાવો. મુંબઈમાં કપાસ માટે ભારે લેવાળી નીકળી પડી. કપાસના ભાવો કૂદકે અને ભૂસ્કે વધવા લાગ્યા. હિંદના સર્વે ભાગોમાંથી કપાસ તણાઈ તણુંઈને મુંબઈમાં આવવા લાગ્યો. લોકે પિતાનાં જૂનાં ગાદલાં ગોદડાં કાપીને તે કપાસ પણ મેક્લવા માંડ્યાં ને આંખ મીંચીને લીવરપુર અને માન્ચેસ્ટર કપાસ લેવા માંડયું. કપાસના ભાવ રૂ. ૨૫૦ થી વધીને રૂા. ૭૫૦) સુધી પહોંચ્યા. હિંદમાંથી કુલ કપાસ સફાચટ થઇ લંકેશાયર પહોંચી ગયો. આવા ભાવમાં હિંદના ખૂણેખાંચેથી કપાસ એકઠો કરવા માટે એજન્ટ ભમતા હતા. * કપાસના આવા ઊંચા ભાવથી હિંદમાં ભારે સમૃદ્ધિની રેલ આવી હતી. એવી ગણત્રી કાઢવામાં આવી છે કે હિંદમાં કુલ
