________________
૧૦૮
સાહસિક
હતો. દેશપરદેશના પાણી પીધાં હતાં. અનેક વેપારી આરબ, યાહુદીઓ, ઇરાકી, સીદીઓ, ઇરાનીઓ સાથે પ્રસંગમાં આવ્યો હતે. દેશદેશના ચલણ, પેદાશની ચીજોને જાતઅનુભવ મેળવ્યો હતો.
વેલજી આઠ માસે મુંબઈ આવ્યો. એ કમાઈને આવ્યો હતો તે કરતાં પણ વધારે અનુભવ એણે મેળવ્યો હતો. એ અનુભવ એણે કામ લગાડો. એ જેટલાં બંદરે ફરી આવ્યો હતો ત્યાં આડતો બાંધી હતી. હવે એણે પિતાની વખાર સ્થાપી, દુકાન કાઢી નાખી. એ કુટકલી આ દુકાનદારમાંથી વેપારી બન્યો. એણે પિતાના માટે એક વહાણ બનાવી લીધું. તે સિવાય બીજા વહાણે ચાર્ટર કરી એણે માલ દેશાવરમાં મોકલવા માંડ્યો. ત્યાંથી પણ જાતજાતને માલ મંગાવવા માંડ્યો. એણે વેપારને ભારે વિકાસ કર્યો. એને નફે હવે દર વરસે દશ હજાર રૂપિયા ઉપર થતો હતો, પરંતુ વેલજી -શાહને હજી સંતોષ થયો નહિ. એક વહાણમાંથી એણે વધારીને બે વહાણે બંધાવ્યાં. એણે મલબારને વેપાર વધાર્યો. નફે ખૂબ થવા માંડે.
વેલજી માલુની હવે મેટી પેઢી ચાલતી હતી. હવે એમને ત્યાં પચીસ ત્રીસ મહેતા કામ કરતા હતા. ઘરે ગાડીડા હતાં. ઘરને ભાળો પણ લીધો. વેલજી શાહ સાહસિક હતા. એમણે કપાસને વેપાર પણ ચાલુ કર્યો. ભરૂચ, ખાનદેશમાં આડતો બાંધી. પિતે કપાસ ખરીદી વિલાયત ચડાવવા માંડશે. હવે તેઓ પાસે લાખો રૂપિયા થયા હતા. દર વરસે ન વધતું જતું હતું. એમણે હવે વેપારને વિકાસ ખૂબ કરી દીધો. બધા દેશ માટે પિસાતો માલ મોક્લવા ને મંગાવવાને વેપારને વેલજી શાહને પ્રથમથી જ શોખ હતો. એણે પિતાના શોખ ખાતર વેપાર વધારવા માંડ્યો.
