________________
ખસીર
૧૩૧
કાંઇ પણ સંતાનની બક્ષીસ વગર સ્વર્ગવાસી થયાં. પરસન શેઠાણીના સ્વર્ગવાસ પછી ખીજું લગ્ન કરવાની એમની ઇચ્છા નહેાતી. પરંતુ કિમણી ખાઇ અપંગ હતાં, શેઠની માતુશ્રીને પૌત્રનુ' મુખ જોવાની અત્ય’ત અભિલાષા રહેલી એટલે તેમના આગ્રહથી શેઠે ( ધોધાવાળા એક વિષુક ગૃહસ્થની વિદુષી અને ચતુર કન્યા હરકુંવર સાથે) ત્રીજી વખતના વિવાહ કર્યાં. શેઠ પાતે રૂકિમણી બાજીનુ અનુમાન સાચવતા હતા. ત્રીજાં નવવધુ ધરે આવ્યા છતાં એમણે રૂકિમણી ખાને ઓછું આવવા દીધું નહતું.
સંવત ૧૮૯૯માં શેઠ હેમાભાઇ વખતચંદ નગરશેઠે અને રાવબહાદુર મગનભાઇ કરમચ'દને પોતાની સંગાથે લઇ ૫'ચતીર્થની ચાત્રા કરવા માટે સધ કાઢવાની તેમણે માટે પાયે તૈયારીઓ કરી.
સંધમાં ૫૦૦૦ ગાડાં, સીગરામ, વેલા, તંબુ, રાવટીયેાની અડાળા સાજ–સામગ્રી લીધી. હજારા માણસા સાથે ચાલ્યાં. સધ વિદાય થઈને આગળ પ્રયાણ કરતા હતા ત્યાં સરકારી સ્વારે આવીને સંધને આગળ ન લઇ જવાને કલેકટરે મેાકલાવેલ પત્ર સધીને આપ્યા.
યાત્રાએ જતા સધનું બહુમાન અને અનુમેાદના કરવાને બદલે આગળ જતા અટકાવવાનુ` કલેકટર કહેવરાવે છે. તેમ સાંભળી સૌને આશ્ચય થયું. શેઠે સ્વાર પાસેથી શાંતિપૂર્ણાંક પત્ર લઈને વાંચ્યા. તેમાં જણાવ્યું હતુ કે
આગળના છઠ્ઠામાં ભયંકર કાલેરા ફાટી નીકળેલ છે. તમારા મેટા સંધને એ ભયવાળી હવામાંથી પસાર થવા દેવા તે દેખીતી આંખે અગ્નિમાં ઝંપલાવવા જેવું છે, તેથી જાહેર પ્રજાના જાન–માત્રના હિત–રક્ષણુને ખાતર તમારે અત્યારે પ્રવાસ મેક રાખવા.
19
r
