________________
૧૭૧
~~~
~-~
~
શેઠાઈ -~-~ નાનજી શાહ આવી વણજારોની સાથે સંબંધમાં આવ્યા. તેઓ સવારના વહેલાં ઊઠીને એવી વણજારાએ રાત્રે જ્યાં પડાવ નાખ્યા હોય
ત્યાં પહોંચી જતા હતા. પ્રથમ એમણે હાથનું વણેલું કાપડ ગામડાઓમાંથી આવતું તે ખરીદ કરવા માંડયું. પિતાના વેપાર પૂરતું કાપડ લઈને તે છૂટક વેચવા લાગ્યા. તેમાં બે પૈસાની તારવણી ઠીક થવા લાગી. પાછળથી ગેધમ, ગોળ, ઘી, મગ પણ ખરીદવા માંડ્યાં. આ માલ લઈ તેઓ બીજા વેપારીઓને વેચવા માંડ્યા. એમની પાસે બસો ત્રણસો રૂપિયાની મૂડી થઈ ગઈ હતી તેમાંથી વેપાર કરવો શરૂ કર્યો.
આ સમયે દરેક વેપારમાં સારે કસ હતે. મુંબઈ શહેર વિકાસ પામતું જતું હતું. દેશાવરથી કપાસ, ગાળ, કાપડ વિગેરે અનેક જાતને માલ મોટા પ્રમાણમાં આવતો હતો. સાહસિક વેપારી માટે આ સારે મોકે હતો. નાનજી શાહ ચાલાક હતા. વેપારની એમને લગની લાગી હતી. રાત્રિદિવસ વેપારના જ ખ્યાલ આવતા.. ભાવ પાડ, પડતર, ખર્ચ એ બધું આંગળીને ટેરવે રમવા લાગ્યું. વેપારમાં એ તલીન થઈ ગયા હતા. બાપના અને માતાના આગ્રહથી એમણે વિવાહ કર્યો હતો, પરંતુ ખરે વિવાહ વેપાર સાથે હતો.
એમને મુંબઈ આવ્યે દશ બાર વર્ષો થયાં હતાં. મૂડી વધીને પાંચ હજારની થઈ હતી. તેમણે હવે વણજારાઓને વ્યાજે નાણું ધીરવા માંડ્યાં. વણજારા માલ લઈ આવે તે પણ એમને સૌથી પ્રથમ મળે. તેમને સસ્તે ભાવે માલ મળવા લાગ્યો. તેઓ ખૂબ સાહસિક હતા અને વેપારને શેખ પણ ભારે એટલે કામકાજને વિકાસ થવા માંડે. જેટલી વણજારો આવે તે સૌ હવે નાનજી શેઠ હસ્તકજ વેચાય. તેમણે બધા વણજારાઓને ધીરધાર કરવા માંડી. કામ ઘણું વધી ગયું. પિતાની શાખ સારી બંધાઈ હતી એટલે ગામ
