________________
રાજરત્ના
૭૧
ભારે સહનશક્તિવાળા હતા. આવડુ' મેાટુ' કુટુંબ હોવા છતાં એમની આમન્યા મેટાપ્રમાણમાં રહેતી હતી. સૌને હેમાભાંઇ શેઠે જુદાં જુદાં કામેા વહેંચી આપ્યાં હતાં. સૌના ચેકસ ઉપાડ નક્કી કર્યાં હતા અને વિવાહાર્દિક પ્રસંગેા સંયુકત કુટુંબની રીતે થતા હતા. હેમાભાઈ નગરશેઠની ફરજ તેમજ બહારનુ કામ સંભાળતા હતા. તીર્થોના વહીવટ કરવા, સરકાર દરબારમાં આવ-જા કરવી, મહાજનની ચેાગ્ય વ્યવસ્થા કરવી, પાંજરાપાળ ઉપર દેખરેખ રાખવી એ કામ એમનું હતું. તેઓના શાણપણથી સંયુકત કુટુંબને સંપ ચાલુ જ રહ્યો હતા. સૌ ભાઈઓ વિવાહિત અને બાળકાવાળા હતા, પરંતુ શેઠ હેમાભાઇના મેાભા એવા હતા કે સૌ એમની આમન્યા સપૂર્ણ રીતે જાળવતા હતા.
પેાતાના વડીલેાના ઝવેરાતના ધંધા હવે ગૌણ થયા હતા એટલે તેઓ શરાપીના ધંધા વધારે પડતા કરતા હતા. કાઠિયાવાડના ધણા રાજાએ અને જાગીરદારાને તેઓ સારા વ્યાજે ગામા અને તાલુકાની ઉપજ ઉપર નાણાં ધીરતા હતા. મુંબઇ સરકારના હુકમ વગર રાજાએ કાઈપણ ગામ વેચી શકતા નહિ પરંતુ ઉપજ ગીરવી મૂકવાને તેમના હક્ક હતા. તે સિવાય સુરત, મુંબઇ, પુના, રતલામ, જયપુર, દિલ્હી, આગ્રા, મેડતા, ચિતાડ, છુંદીકાટા, વડાદરા, ઘાધા, વઢવાણ, લીંબડી, નવાનગર, ધોલેરા, પાલનપુર, શીરાહી વગેરે ઘણા સ્થળે તેમની પેઢીએ અને આડતા હતી. તે વખતે એકા માત્ર હજી મુંબઇ ને કલકત્તામાં સ્થપાઇ હતી. એમની પાસે નાણાંની સારી છૂટ હતી. એટલે આ પેઢીએ ભારત હિંદના શાહુકારાને તેઓ મેાટી ધીરધાર કરતા હતા. તેમની ૩૦ શરારી પેઢીઓની વ્યવસ્થામાં એમના છએ ભાઇએ કામે લાગ્યા હતા. તેમની આંઢ
