________________
ચતુર્થ ગુણસ્થાનકથી માંડી બારમા ગુણસ્થાનકની પ્રાપ્તિ સુધીની અવસ્થા અંતરાત્મભાવની અવસ્થા છે. એમાં સમ્યકત્વ, વિરતિ, અપ્રમાદ અને શ્રેણિનું આરોહણ અંતર્ભાવ પામે છે. ક્ષપક શ્રેણિના અંતે પરમાત્મભાવ પ્રાપ્ત થાય છે. કેવળજ્ઞાન, ગનિષેધ, કર્મનાશ અને સિદ્ધિનિવાસ, એ પરમાત્મભાવનાં લક્ષણે છે. એ રીતે ગુણરાગ પરમાત્મભાવનું બીજ બની જાય છે.
“પરમેષ્ઠિ નમસ્કાર એ ગુણરાગનું પ્રતીક છે. એનાથી ગુણરાગ ન હોય તે જાગે છે અને હેય તે વધે છે. અંતરાત્મભાવને લાવનાર, તેને ટકાવનાર, વધારનાર અને છેવટે પરમાત્મભાવ સુધી પહોંચાડનાર “પરમેષ્ઠિ નમસ્કાર છે. તેથી માર્ગાનુસારીની ભૂમિકાથી માંડી સર્વ સમ્યગદૃષ્ટિ, દેશવિરતિ અને સર્વવિરતિધર જીવેનું “પરમેષ્ઠિ નમસ્કાર એ પરમ આવશ્યક કર્તવ્ય થઈ પડે છે. ધર્મના પ્રારંભથી અંત સુધી પ્રત્યેક ધર્માર્થી આત્માની ઉન્નતિમાં તે પરમ સહાયક થઈ પડે છે. એથી જ પૂ. ઉપાધ્યાયજી મહારાજે
સવિ મંત્રમાં સારે, ભાગ્યે શ્રી નવકાર;
કહ્યા ન જાયે રે એહના, જેહ છે બહુ ઉપકાર.” (૧) - શ્રી નવકાર એ સર્વ મંત્રમાં સારભૂત છે. એના ઉપકાર એટલા બધા છે કે તે વાણીથી વર્ણવી શકાય તેમ નથી.
તેના ઉપર જેટલું વધુ વિમર્શ થાય, જેટલી વધુ અનુપ્રેક્ષા થાય, તેટલી એકાંત હિતકર છે. એમ માનીને
