________________
સ્તુતિકાર શ્રી સિદ્ધસેનદિવાકરસૂરીશ્વરજી એક સ્થળે ફરમાવે છે કે
ને માતા પિતા નેતા, તેવો ધમ ગુવારા. प्राणाः स्वर्गोऽपवर्गश्च, सत्त्वं तत्वं मतिर्गतिः ॥१॥"
હે ભગવન્! તું મારે માટે ઉત્કૃષ્ટ માતા છે, પિતા છે, નેતા છે, દેવ છે, ધર્મ છે, ગુરુ છે, પ્રાણ છે, સ્વર્ગ છે, અપવર્ગ છે, સત્ત્વ છે, તત્ત્વ છે, મતિ છે અને ગતિ છે. (૧)
સમ્યગદષ્ટિ આત્મા માટે ગુણરાગ એ મુખ્ય ચીજ છે. તેના વિના એનું આંતરજીવન–અંતરાત્મભાવ ક્ષણવાર પણ ટકી શકતું નથી. “પરમેષ્ટિ નમસ્કાર' એ ગુણરાગ અને ગુણસ્તુતિરૂપ હોવાથી સર્વ લોકમાં રહેલા સર્વ સમ્યગદષ્ટિ આત્માઓને તે શ્વાસ છે. શ્વાસની જેમ સર્વ સમ્યગદષ્ટિ આત્માઓ તેને કંઠને વિષે ધારણ કરે છે. સમ્યક્ત્વની ભૂમિકા ટકાવી રાખવા માટે તે અનિવાર્ય છે.
- ત્રણ પ્રકારના આત્માનાં લક્ષણો બતાવતાં શ્રી અધ્યાત્મસાર પ્રકરણના ગાનુભવ અધિકારમાં કહ્યું છે કેવિષયTયાશા, તરવા શ્રદ્ધા મુgિ = પરા
आत्माऽज्ञानं च यदा, बाधात्मा स्यात्तदा व्यक्तः ॥१॥" - અર્થવિષય કષાયને અભિનિવેશ, તત્ત્વની અશ્રદ્ધા, ગુણને દ્વેષ અને આત્માનું અજ્ઞાન, એ બહિરાત્માનું લક્ષણ છે.
આથી નક્કી થાય છે કે-ગુણષ ટળ્યા વિના બહિરાત્મ ભાવ જ નથી. અને અંતરાત્મભાવ આવતું નથી.
