________________
૪૨
[પરમેષ્ઠિ નમસ્કાર
ટકી શકતાં નથી, તેમ ધમીઓને નમસ્કાર વિનાનાં ધર્માનુષ્ઠાના પણ ક્ષણજીવી છે. મૂળ વિનાનાં વૃક્ષ કે પાયા વિનાનાં મકાન જેમ નાશ પામવાને સર્જાયેલાં છે તેમ પરમેષ્ઠિ પ્રત્યે ભક્તિભાવ વિનાનાં તપ, જપ, શ્રુત ચારિત્ર પણ ના અનુબંધ રહિત છે, ઉંચે ચઢાવીને નીચે પટકનારાં છે. એ જ અને બતાવનાર ગાથા શ્રી નવકાર બૃહદ્ ફળ પ્રકરણમાં નીચે મુજબ કહી છે.
કે
(પ
''
सुचिरंपि तव तवियं, चिन्नं चरणं सुयं च बहु पढियं । નર્ તા ન નમુનારે, રફે તો તં ત્ર(તિ)ય વિત્તું
”
અ-લાંમા કાળસુધી તપને તપ્યા, ચારિત્રને પાળ્યું તથા ઘણાં પણ શાસ્ત્રાને ભણ્યા, પણ જે નમસ્કારને વિષે રિત ન થઈ તે સઘળું નિષ્ફળ ગયું જાણવું.'
ચતુરંગ સેનાને વિષે જેમ સેનાની મુખ્ય છે તેમ દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર અને તપરૂપી ચતુરંગ આરાધનાને વિષે નવકાર એ મુખ્ય છે. અથવા નમસ્કાર રૂપી સારથીથી હુંકારાયેલા અને જ્ઞાનરૂપી ઘેાડાઓથી જોડાએલા જે તપ, નિયમ તથા સયમ રૂપી રથ તે જીવને મુક્તિરૂપી નગરીએ પહોંચાડવાને સમર્થ થઈ શકે છે, એવા શાસ્રકાશના સિદ્ધાન્ત છે, તેથી શ્રી જિનશાસનમાં શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રને સૌથી વિશિષ્ટ સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે અને સર્વઆરાધનામાં તેની ગણના મુખ્ય તરીકે મનાયેલી છે. ‘નવલાખ જપતાં નરક નિવારે' ઇત્યાદિ અનેક સુભાષિતા નવકારની શ્રેષ્ઠતાને સાષિત કરવા માટે પ્રમાણુરૂપ છે. અત
