________________
૪૪
[પરમેષ્ટિ નમસ્કાર
જેમ એકડાના કે ખારાક્ષરીને પ્રથમ અભ્યાસ માળકને કષ્ટદાયી ભાસે છે તથા અતિ પ્રયત્ન સાધ્ય હાય છે, તેમ ધર્માંના એકડા કે ખારાક્ષરી સ્વરૂપ નવકારના પણ યથાસ્થિત અભ્યાસ ધર્મ માટે ખાળક તુલ્ય જીવાને અતિ કષ્ટસાધ્ય અને અરૂચિકર ભાસે છે, તે પણ તે કસેાટીમાંથી પસાર થયા વિના ધર્મ માર્ગમાં સાચી પ્રગતિ સિદ્ધ થઇ શકી નથી, થઈ શકતી નથી અને થઈ શકશે પણ નહિ, એ ત્રિકાળ સત્ય છે. નવકારના એ અભ્યાસ આકા કે અરૂચિકર માનીને જેઓ છેડી દે છે, અથવા તેની ઉપેક્ષા કરે છે, તેઓ વસ્તુત: પોતાના ધાર્મિક જીવનની જ ઉપેક્ષા કરે છે.
શ્રી જૈનશાસનની પ્રત્યેક ક્રિયાના પ્રારંભમાં નવકારના સ્મરણુની આજ્ઞા ક્માવવામાં આવી છે. તેની પાછળ જે ગંભીર રહસ્ય છુપાયેલું છે તે આથી સ્પષ્ટ થશે. ઉંઘતાં કે જાગતાં, ખાતાં કે પીતાં, જીવતાં કે મરતાં, નવકારની અંદર ચિત્તને એકાગ્ર કરવાના અભ્યાસ પાડવા માટેની શાસ્ત્રકારાની આ આજ્ઞાનું પરમ રહસ્ય સમ્યગ્દૃષ્ટિ શાસ્ત્રાનુસારી મધ્યસ્થ ષ્ટિ જીવાના ખ્યાલમાં તુરત આવી શકે તેમ છે. એ ખ્યાલ આવ્યા પછી આત્મહિતના વિશેષ અથી આત્માને અધિકાધિક સ ંખ્યામાં નવકારને ગણવાનું શાસ્ત્રીય પ્રતિપાદન કેટલું મહત્ત્વનું છે, તે તુરત સમજાઇ જાય તેમ છે.
અંતમાં કલિકાલસર્વજ્ઞ
શ્રી હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજીના શ્રી નવકાર મંત્રના માહાત્મ્યને વર્ણવતા એક અપૂર્વ શ્લાક ઢાંકીને આ લેખ પૂરા કરીશું. તેઓ શ્રીક્રમાવે છે કે
