________________
૪૮
[પરમેષ્ટિ નમસ્કાર દ્રવ્ય પ્રાપ્તિ આદિ માટે દુનિયામાં જે ઉત્સાહભેર પ્રવૃત્તિ થાય છે તે પ્રવૃત્તિમાં ફળને વિશ્વાસ છે અને એ વિશ્વાસને કારણે અનેકવાર નિષ્ફળતા મળવા છતાં પણ કદી ઉત્સાહને સર્વથા ભંગ થતું નથી. અહીં નમસ્કારના ફલમાં વિશ્વાસ જાગતું નથી તેથી ઉત્સાહ પ્રગટતું નથી. બીજી વાત દ્રવ્ય આદિકના સ્વરૂપનું પણ ત્યાં ચેકસ ભાન છે કે દ્રવ્ય એટલે કાગળને કટકે નહિ, પણ હજારની નેટ. સેનું-ચાંદી એટલે ધાતુના ટુકડા નહિ, પણ જેનાથી સર્વ કાર્યો સિદ્ધ થાય, જેનાથી કુટુંબમાં, સમાજમાં, રાષ્ટ્રમાં સ્થાન મળે અને ટકે એવી એક વસ્તુ, એવું ત્યાં સચોટ જ્ઞાન છે. જગતમાં નિગુણું એવા જી પણ પૂજાય છે ત્યાં દ્રવ્યને ચમત્કાર છે એ નજરે દેખાય છે. વળી સામાન્ય મનુષ્ય ગુણના પૂજારી હોતા નથી પણ દ્રવ્યના પૂજારી હોય છે. આ બધું પ્રત્યક્ષ જેવામાં આવતું હોવાથી ત્યાં ઉત્સાહભેર પ્રવૃત્તિ કેઈના પણ ઉપદેશ વિના થતી જોવામાં આવે છે. બસ, એ જ વિશ્વાસ અહીં આવી જાય કે બાહ્ય સુખનું કારણ બને છે, પણ તે ધનનું ય કારણ ધર્મ છે, તે ધનપ્રાપ્તિ કરતાં પણ ધર્મપ્રાપ્તિમાં ઉત્સાહ વધી જાય. જેની પાસે ધર્મરૂપી મૂડી છે તે જ ખરો ધનવાન છે અને વર્તમાનમાં જે ધર્મ – ધનની કમાણી કરી રહ્યા છે તેઓ જ ભાગ્યશાળી છે, ભાવિમાં તે નિયમ ધનવાન થવાના છે. ધર્મ વગરના ધની ભવિષ્યને કંગાલ છે, અજ્ઞાની જગત ધર્મના ફલને જુએ છે, સમજુ માણસ ધર્મના મૂલને પ્રધાનતા આપે છે. સર્વ સિદ્ધિઓનું અમેઘ બીજ ધર્મ છે. નમસ્કારથી ધર્મરૂપી
