________________
મહામ’ત્રમા ઉપકાર]
૧૦૫
વૈરાગ્યભાવના એક જ વારના વિષયસ’સથી પણ ચાલી જતી અનુભવાય છે. વૈરાગ્યને આ માર્ગ સામા પ્રવાહે તરવા ખરાખર છે, તે માર્ગે સિદ્ધિ અનુભવનાર પુરૂષ વિરલ હેાય છે. અનેક જન્મના પુષ્કળ અભ્યાસના પરિણામે કાઈ વિરલ જીવને જ્ઞાન અને વિચારના આ માગે વૈરાગ્યની સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે.
બીજો એક માર્ગ સરળ છે અને તે સામાન્ય મનુષ્યાથી પણ આચરી શકાય તેવા છે. મેાટા ભાગના જીવે આ માર્ગે ચાલીને સહેલાઇથી સિદ્ધિને મેળવી શક્યા છે. આ મા વિષય પ્રત્યે વૈરાગ્ય કેળવવાના નથી પરંતુ વિષયે પ્રત્યેના રાગનુ સ્થાન બદલવાના છે. આ માર્ગમાં અનાદિસિદ્ધ રાગવાસનાની સામે થવાને બદલે તેને અનુકુળ વન કરી સ્વાર્થ સાધી લેવાના છે. સાદી ભાષામાં કહીએ તે લાડવા આપીને કડ્ડી કાઢી લેવા જેવા’ આ સરળ માર્ગ છે.
ઇન્દ્રિયાના વિષય પ્રત્યે જીવને જે સહજ અનુરાગ છે તેનુ સ્થાન મેાટે ભાગે કુત્સિત, બીભત્સ અને અપ્રશસ્ત હાય છે. જીવને કિન્નરીઓના મધુર શબ્દો ગમે છે, કામીનીઓનાં મનેાહર રૂપ ગમે છે, સુવાસિત પદાર્થીની સુંદર ગધ ગમે છે, સ્વાદિષ્ટ વસ્તુઓના મધુર રસે ગમે છે અને સુકુમાર પદાર્થોના કામળ સ્પર્શે ગમે છે, પરંતુ એ અધા ક્ષણવિપરિણામી હાય છે, તેનાથી મળતું સુખ કેળના થડની જેમ અસાર હાય છે, તેથી જીવને તૃપ્તિ થતી નથી, અતૃપ્તિ વધે છે. તેનાથી મળતાં સુખાના અનુભવ રાગ
