________________
૧૩૪
પરમેષ્ઠિનમસ્કાર
દેવતાની સ્તુતિરૂપ વિશિષ્ટ મંત્રના (પુનઃ પુનઃ પરાવર્તનરૂપ) જપથી પાપને અપહાર થાય છે. જેમ તેવા પ્રકારના મંત્રોથી (સ્થાવર જંગમ) વિષને અપહાર થતે પ્રત્યક્ષ દેખાય છે (૩૮૧). આ જ દેવતાની સન્મુખ અથવા સ્વચ્છ જળવાળા જળાશયની આગળ અથવા પત્રો-પુષ્પ અને ફળોથી લચેલાં વૃક્ષવાળા વનપ્રદેશની અંદર કરવા માટે સપુરૂષોની આજ્ઞા છે (૩૮૨). હાથની આંગળીઓ ઉપર, કે રૂદ્રાક્ષ નામક વૃક્ષના ફલની માળા ઉપર, નાસિકાના અગ્ર ભાગ ઉપર દષ્ટિ સ્થિર કરીને તથા અંતરાત્માથી શાંત થઈને (૩૮૩). મંત્રોના અક્ષરેને વિષે, અર્થને વિષે અને પ્રતિમાદિ આલંબનને વિષે ચિત્તની વૃત્તિ પરોવવી. ચિત્તની વિપરીત ગતિ થવા લાગે ત્યારે જપને ત્યાગ કરે. (૩૮૪). વ્યાકુળ ચિત્ત વખતે જપનો ત્યાગ કરવાથી (અંદરથી અશાંત છતાં બહારથી શાંત આકાર કરવારૂપ) માયાચારને ત્યાગ થાય છે તથા વિશ્રાંતિ લેવાથી જપમાં સારી રીતે પ્રવૃત્તિ થાય છે. એ રીતે શુદ્ધિની કામનાથી કરેલ ત્યાગ એ અત્યાગ છે (૩૮૫). (બે ઘડી આદિ) જેટલા કાળ માટે પ્રતિજ્ઞા લીધી હોય તેટલા કાળ પ્રમાણ જપ કરે, પ્રતિજ્ઞા કરવાથી જપ સિવાયના કાળે પણ જપમાં મનોવૃત્તિ કાયમ રહે છે, એમ બુધ પુરૂષે કહે છે (૩૮૬) (જપ સિવાયના કાળે પણ શુભ વૃત્તિ રહેતી હેવાથી) મહામુનિઓએ પ્રતિજ્ઞા લેવા રૂપ અભિગ્રહને વખાણે છે, અભિગ્રહ વડે ભાવરૂપ ધર્મ થાય છે, અને ક્રિયા કાળે ક્રિયાથી (પણ) ધર્મ થાય છે. (માટે અભિગ્રહને વખાણ્યો છે.) (૩૮૭).
