________________
૧૫૪
[પરમેષ્ટિ નમસ્કાર આપવામાં આવે તે મનની ક્રિયા પણ ચાલતી રહેશે તથા તેના પર શુભ પ્રભાવ પણ પડતે રહેશે. જ્ઞાનાર્ણવમાં શ્રી શુભચન્દ્રાચાર્યે બતાવ્યું છે કે “अपास्य कल्पनाजालं, चिदानन्दमये स्वयम् । यः स्वरूपे लयं प्राप्तः, स स्याद्रत्नत्रयास्पदम् ॥ . नित्यानन्दमयं शुद्धं, चित्स्वरूपं सनातनम् । પામિનિ જ ક્યોતિ–દિતીયમનવ્યયમ્ !”
અર્થાત્ સમસ્ત કલ્પના જાલને દૂર કરીને પિતાના ચેતન્ય અને આનન્દમય સ્વરૂપમાં લીન થવું, એ નિશ્ચયથી રત્નત્રયની પ્રાપ્તિનું સ્થાન છે. જે આ વિચારમાં લીન રહે છે કે, “હું નિત્ય આનન્દમય છું, શુદ્ધ છું, ચૈતન્યરૂપ છું, સનાતન છું, પરમતિ (જ્ઞાનપ્રકાશ)રૂપ છું, અદ્વિતીય છું, ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રૌવ્ય સહિત છું” તે વ્યક્તિ વ્યર્થ વિચારોથી પિતાની રક્ષા કરે છે, પવિત્ર વિચાર અથવા ધ્યાનમાં પિતાને લીન રાખે છે. માર્ગોત્તરીકરણને આ સુન્દર પ્રયોગ છે.
મૂલ વૃત્તિઓના પરિવર્તનને થે ઉપાય શોધ છે. જે વૃત્તિ પિતાના અપરિવર્તિતરૂપમાં નિન્દનીય કર્મરૂપે પ્રકાશિત થાય છે, તે શધિતરૂપમાં પ્રકાશિત થાય તે શ્લાઘનીય બની જાય છે. વાસ્તવિક રીતે મૂલ વૃત્તિનું શુધન તે એક પ્રકારનું તે વૃત્તિનું માર્ગાન્તરીકરણ છે. કેઈ પણ મંગલવાક્યનું ચિન્તન આત્માને આ અને રૌદ્ર ધ્યાનથી દૂર રાખીને ધર્મધ્યાનમાં સ્થિર કરે છે, તેથી ધર્મધ્યાનનું પ્રધાન કારણ એવા નમસ્કાર મહામંત્રનું સ્મરણ અને
